Pytania egzaminacyjne z przedmiotu Chów i hodowla koni:

1. Budowa i funkcjonowanie układu pokarmowego konia

2. Budowa i funkcjonowanie układu rozrodczego klaczy

3. Budowa i funkcjonowanie układu rozrodczego ogiera

4. Cel i zasady organizacji wyścigów płaskich dla xx i oo.

5. Cel i zasady organizacji wyścigów płaskich i gonitw dla koni półkrwi.

6. cel i zasady wyścigowych prób użytkowania koni pełnej krwi angielskiej i czystej krwi arabskiej

7. cel i zasady wyścigowych prób użytkowania koni półkrwi

8. charakterystyka koni półkrwi hodowli polskiej

9. Historia i charakterystyka koni półkrwi hodowanych w Polsce.

10. Historia i charakterystyka koni xx i oo i zimnokrwistych, koników i hucułów.

11. Indeks klatki piersiowej i kościstości koni różnych typów użytkowych

12. Jakie znasz indeksy budowy konia i jak się je oblicza.

13. jeździeckie sporty olimpijskie i nieolimpijskie

14. MPMK

15. Narysuj i opisz wady postaw kończyn przednich.

16. Narysuj i opisz wady postaw kończyn tylnych.

17. Oblicz normalną siłę uciągu konia o masie 600 kg wzorem Wursta.

18. Omów budowę puszki kopytowej

19. Omów grę hormonalną klaczy w czasie ciąży.

20. Omów grę hormonalną klaczy w czasie rui.

21. Omów olimpijskie i nieolompijskie dyscypliny jeździeckie.

22. Omów podstawowe dokumenty w hodowli koni w Polsce.

23. Omów podstawowe jednostki chorobowe koni.

24. Omów podstawowe zasady wychowu źrebiąt.

25. Omów pojęcia




• podkrój

• nakostniak

• gruda

• szpat krwawy

• splint

• żabki

• zatraty

• zajęczak

• obrączka kostna

• gnida

Omów pojęcia linii męskiej i żeńskiej. Co to jest hodowla na linię.

Omów pojęcia, przyczyny powstawania, sposoby przeciwdziałania : bukszyny, opoje, pipaki, szpat (patrz 25)

Omów polskie rasy koni półkrwi (`chyba' patrz 8 i 9)

Omów przygotowanie klaczy do stanówki, sposoby określania optymalnego terminu krycia.

Omów różnice pomiędzy uprzężą szorową a chomontową.

Pochodzenie i udomowienie koni, przodkowie i krewniacy koni dzisiejszych

Podaj historię hodowli i charakterystykę ciężkich koni pociągowych w Polsce.

Podaj historię hodowli i charakterystykę koni oo.

Podaj historię hodowli i charakterystykę koni xx.

Podaj historię hodowli i charakterystykę koników polskich.

Podaj przykładowe dawki żywieniowe dla koni średniopracjących 550 kg i 650 kg . Pasze średniej jakości w wersji z pastwiskiem i bez.

Podstawowe elementy testu 100-dniowego ogierów (półkrwi) w Polsce.

Podstawowe elementy wychowu źrebiąt typu wierzchowego od urodzenia do 18 m-cy.

Podstawowe wymiary zoometryczne koni różnych ras hodowanych w Polsce

Praca hodowlana - idea testu 100 dniowego (patrz 37)

próby dzielności ogierów półkrwi w Polsce

przodkowie i zmiany ewolucyjne u przodków koni (patrz 31)

Stanowienie klaczy.

Ustal kolejność koni w konkursie zwykłym. Norma czasu 65 sek.

• Koń A: 1 zrzutka, 1 wyłamanie, 63,5 sek

• Koń B: bez zrzutek, 2 wyłamania, 67,2 sek

• Koń C: bez zrzutek, 1 upadek, 69,3 sek

• Koń D: bez zrzutek, 120,8 sek.

• Użytkowanie rozpłodowe klaczy.

• Użytkowanie rozpłodowe ogiera.

• Użytkowanie sportowe, dyscypliny jeździeckie

• Użytkowanie zaprzęgowe, typy uprzęży

• Wymień i scharakteryzuj podstawowe rasy hodowane w Polsce.

• Wymień najważniejsze elementy puszki rogowej kopyta.

• Zasady układania dawek paszowych dla koni sportowych

• Znaczenie gospodarcze koni.

• żywienie koni sportowych

• Jakie informacje zawiera paszport konia.

• Wymień przyczyny, objawy i skutki ochwatu oraz cechy charakteryst.kopyta po przebytym ochwacie

• Opisz postępowanie w przypadku podejrzenia kolki przed przybyciem lekarza weterynarii

58. Dane są dwa konie-pierwszy o wymiarach: wysokość w kłębie 160 cm, obwód klatki piersiowej 180 cm, obwód nadpęcia 19 cm; oraz drugi koń o wymiarach:odpowiednio-165cm, 205cm, 22cm. Oblicz dwa podstawowe indeksy i określ typy użytkowe tych koni

59. Podaj wartości temperatury, tętna i częstości oddechu mierzone w spoczynku

60. Jakie czynniki należy uwzględnić przy określaniu zapotrzebowania konia na składniki pokarmowe

61. Wymień polskie rasy (w tym zachowawcze) i opisz jedną z nich -uwzględniając miejsce występowania, pochodzenie, typ użytkowy, oraz ośrodki hodowlane.

62. Podaj różnice w konstytucji między końmi gorąco i zimnokrwistymi, oraz przykłady ras hodowanych w Polsce

63. Podaj przyczyny, skutki i przykłady złych nawyków u koni.

64. Na czym polega mechanika ruchu kopyta konia

65. Wyjaśnij skróty- oo, xx, kn, xxoo, IWP, wlkp, sp, hc, CDI, MP, CSI, WKKW

1. Budowa i funkcjonowanie układu pokarmowego konia

Układ pokarmowy konia możemy podzielony na dwie części

- przednia część składa się z:

pyska

gardła

przełyku

żołądka

jelito cienkie

- tylnia część składa się z:

jelita ślepego

jelito grube

okrężnica

prostnicy

odbytnicy

Pysk
Koń ma silne, delikatne i ruchliwe wargi, które umożliwiają sortowanie pożywienia oraz jedzenie niskich roślin blisko przy ziemi. Siekacze wstępnie rozgniatają pożywienie lub przecinają rośliny, następnie pożywienie jest przekazywane przez język do zębów trzonowych, które rozgniatają pożywienie. Konie przeżuwają siano o wiele dokładniej niż paszę treściwą, dlatego należy dokonać jej odpowiedniego wyboru, pszenica np. jest mała i twarda dlatego może się przedostać do żołądka konia nie pogryziona. Ślina jest wytwarzana tylko podczas przeżuwania dlatego koń musi mieć dostęp do paszy objętościowej. W przeciwieństwie do śliny wytwarzanej przez człowieka, ślina konia nie zawiera enzymów i nie bierze udziału w trawieniu jednak jest niezbędna do zachowania odpowiedniego pH w żołądku. Po pogryzieniu pokarmu język przesuwa treść dalej do gardła.
Przełyk
Przełyk jest umięśnionym przewodem łączącym jamę ustną z żołądkiem. Mięśnie przełyku kurcząc się i rozkurczając przesuwają pokarm. Ściany przełyku wytwarzają śluz, który ułatwia przesuwanie się pokarmu.

Żołądek

Żołądek jest elastycznym organem w kształcie litery J. Pożywienie trafia do żołądka z przełyku przez dolny zwieracz przełyku. Zwieracz zapobiega powracaniu pokarmu do przełyku i jest tak silny u konia, że uniemożliwia zwracanie pokarmu. Ściana żołądka jest zbudowana z mięśni.
Funkcje żołądka:
początek trawienia białka

mieszanie pokarmu z sokami trawiennymi

zmiękczanie pokarmu

zabijanie bakterii

Żołądek średniego konia ( 162 cm w kłębie) jest wielkości piłki do rugby. Żołądek konia może się rozciągać do rozmiaru odpowiadającego 8.5 litra pokarmu. Dla porównania żołądek krowy może pomieścić 85 litrów pokarmu. Z powodu tak relatywnie małego żołądka koń spożywa często niewielkie ilości pokarmu. Przy takim trybie jedzenia żołądek służy do tymczasowego przechowywania pożywienia i wstępnego trawienia.

Soki trawienne są produkowane w żołądku konia przez cały czas. Około 10 - 30 litrów soków jest dziennie wydzielana w żołądki. Sok trawienny zawiera:
kwas chlorowodorowy - zabija bakterie i aktywuje pepsynę

pepsyna - enzym trawiący białka

Jelito cienkie
Jelito cienkie konia ma od 20 do 27 metrów długości i może być wypełnione przez około 55 - 70l treści pokarmowej.
Struktura
Jelito cienkie można podzielić na trzy części:
dwunastnica
jelito czcze
jelito kręte

Podstawową funkcją jelita cienkiego jest trawienie węglowodanów, tłuszczy i białka. Substancje powstałe w wyniku trawienia są następnie wchłaniane przez kosmki jelitowe do krwiobiegu. Pożywienie przechodzi przez jelito cienkie stosunkowo szybko, do odbytnicy dociera w przeciągu godziny. Kolejną ciekawą funkcją jelita cienkiego jest ochrona całego układu trawiennego przed infekcją. Jest jedyną częścią układu, która ma bezpośrednie połączenie z systemem limfatycznym.

Tylnia część układu pokarmowego
W tylniej części układu trawiennego zachodzi rozkład złożonych węglowodanów i celulozy w procesie fermentacji. Prawie połowa suchych odchodów konia składa się z bakterii odpowiedzialnych za trawienie. W układzie trawiennym konia znajduje się 10 razy więcej bakterii niż wszystkich komórek w jego ciele.
Jelito ślepe
Jelito ślepe jest dużym, ślepo zakończonym organem o pojemności około 25 - 36 litrów. Jest ono ogromnym zbiornikiem gdzie cześć pokarmu jest mieszana z florą bakierują odpowiedzialną za trawienie.
Jelito grube
Jelito grube ma od 3 do 4 metrów długości i pojemność około 100 litrów. Jego podstawową funkcją jest rozwój i utrzymanie miliardów mikroorganizmów, które trawią celulozę. Mikroorganizmy znajdujące się w jelicie ślepym są bardzo podatne na zmiany w diecie konia a zachwianie ich rozwoje może prowadzić do problemów z trawieniem, biegunki i kolek.
Inne funkcje jelita grubego to:
wchłanianie wody
wchłanianie witamin oraz minerałów

2. Budowa i funkcjonowanie układu rozrodczego klaczy

Układ rozrodczy klaczy składa się z:

jajniki - gruczoły rozrodcze, parzyste, kształtu fasolowatego lub owalnego kształtu o wymiarach 3-7 cm, produkują komórki rozrodcze oraz hormony płciowe.

jajowody - przewody wyprowadzające jaja z jajnika, dł. 30-35 cm, rozpoczyna się lejkiem do którego przechodzi uwolnione jajo. Uchodzi do macicy

macica - silnie umięśniony organ, tu rozwija się płód, dwa jej końce pozostają wolne, reszta zlewa się w całość, dalej występuje szyjka macicy

pochwa - odcinek służący do kopulacji i wydania na świat źrebięcia, przechodzi w przedsionek moczowo-płciowy do którego otwiera się cewka moczowa. Ujście pochwy otoczone jest wargami sromowymi pomiędzy którymi znajduje się łechtaczka zbudowana z ciał jamistych.

3. Budowa i funkcjonowanie układu rozrodczego ogiera

Jądra ogiera są duże i nieznacznie spłaszczone z boków, umieszczone w mosznie. Budowa zrazikowa, zbudowana z licznych kanalików nasieniotwórczych, wysłanych od wewnątrz nabłonkiem plemnikotwórczym (ten nabłonek ciągle podlega spermatogenezie) w okresie pozarozpłodowym spermatogonia są wolniej przekształcane w plemniki niż w sezonie krycia. Kanaliki nasieniotwórcze zbierają siew kanaliki zbiorcze i przewody wprowadzające, które prowadzą do najądrzy.  tu plemniki dojrzewają. Z najądrza wychodzą nasieniowody  kanały wyprowadzające plemniki do cewki moczowej. Do nasieniowodów mają ujście przewody gruczołów dodatkowych: gruczoł pęcherzykowy, gruczoł opuszkowo- cewkowy, gruczoł krokowy  gruczoły te wytwarzają substancje odżywcze i tworzą ejakulat umożliwiając ruch plemnikom. Prącie ogiera zbudowane jest z ciał jamistych napełniających się krwią i limfą w czasie wzwodu. W prąciu przebiega cewka moczowo - płciowa. Prącie zakończone jest żołędziem prącia. Prącie podczas spoczynku spoczywa w puzdrze.

Funkcja układu rozrodczego samca polega na wyprodukowaniu dzięki jądrom nasienia i wprowadzeniu go w czasie kopulacji do dróg rodnych samicy. Kopulację umożliwia wzwód prącia ogiera, który następuje po podnieceniu zwierzęcia.

4. Cel i zasady organizacji wyścigów płaskich dla xx i oo.

Podstawowym miernikiem, klasyfikującym konia do hodowli, powinna być jego wartość użytkowa, sprawdzana poprzez próby dzielności odpowiednie dla danego typu użytkowego i rasy.

Wyścigowa próba dzielności - gonitwy płaskie (bez przeszkód). Do treningu kwalifikowane są 1,5 roczne konie XX i 2,5 lenie konie OO. Startują w wieku 2 i 3 lat XX oraz 3 i 4 W gonitwach płaskich konie XX biegną pod wagą 52 - 62 kg . Konie OO niosą 58 - 62 kg . Liczby te zmieniają się w zależności od weku koni 2 - 4 lata, dystansu gonitwy, (od 1000 do pow. 3000 m) i miesiąca treningu.

5. Cel i zasady organizacji wyścigów płaskich i gonitw dla koni półkrwi.

Trening w wieku 2,5 letnie, startują w wieku 3 i 4 lat, biegają pod wagą52-62k

6. Cel i zasady wyścigowych prób użytkowania koni pełnej krwi angielskiej i czystej krwi arabskiej

Rozwój wyścigów płaskich rozpoczął się rozkwitem ho dowli koni pełnej krwi angielskiej na przełomie XVII i XVIII wieku. W Wielkiej Brytanii jest najwięcej torów wyścigowych i urządzanych jest najwięcej wyścigów. Spośród 59 torów, 25 to tory przeznaczone do wyścigów płotowych. Najsłynniejszym wyścigiem na świecie jest angielskie Derby rozgrywane w Epsom na dystansie 2400 m . Pierwsze Derby odbyły się w 1780 roku. Amerykańskie derby - Kentucky Derby mają skrócony dystans jest do 2000 m. Po II wojnie światowej Włochy i Francja zaczęły bardzo się liczyć na arenie wyścigów płaskich. Słynne konie takie jak np. Nearco, Ribot z Włoch czy Pharis lub Asterus z Francji dały początek wspaniałym liniom i ich potomstwo wygrywało wiele gonitw.

8. Charakterystyka koni półkrwi hodowli polskiej

9. Historia i charakterystyka koni półkrwi hodowanych w Polsce.

Konie szlachetne półkrwi (skrót rasowy sp)

Jako rasa uznawane są od ponad 20 lat. Rasa ta powstała na bazie klaczy wielkopolskich, małopolskich oraz klaczy pochodzenia zagranicznego z ogierami zagranicznych ras półkrwi. Koń ten hodowany jest przede wszystkim do ujeżdżenia i skoków przez przeszkody.Hodowla prowadzona jest przez stadniny: Nowielice, Moszna, Ochaby, Pępowo, Prudnik, Racot.

10. Historia i charakterystyka koni xx i oo i zimnokrwistych, koników i hucułów.

Konie pełnej krwi angielskiej (skrót rasowy xx)

Folbluty wyhodowane zostały Anglii w wyniku krzyżowania miejscowych klaczy z ogierami orientalnymi, arabskimi i berberyjskimi. Jest to rasa najstarsza, najbardziej skonsolidowana, dla której główną próbą selekcyjną są wyścigi płaskie. Jest to obecnie najszybsza rasa koni na świecie. Konie te użytkowane są także w najtrudniejszej z dyscyplin jeździeckich-wszechstronnym konkursie konia wierzchowego (WKKW). Wysokość w kłębie wynosi 160-170 cm, długa szyja, wyraźny kłąb, skośna łopatka oraz długi i suche kończyny. Konie pełnej krwi angielskiej to rasa wcześnie dojrzewająca, wymagająca intensywnego ruchu. Hoduje się je także dla polepszania i uszlachetniania innych ras. Znajdują się w czterech stadninach państwowych (Golejewko, Iwno, Kozienice, Krasne) oraz u hodowców prywatnych.

Konie czystej krwi arabskiej (skrót rasowy oo)

Araby zostały wyhodowane na Półwyspie Arabskim. Polska hodowla koni czystej krwi arabskiej jest jedną z najlepszych na świecie. Konie tej rasy charakteryzują się dobrym wykorzystaniem paszy, dużą odpornością na trudne warunki utrzymania, wytrzymałością i szybkością w biegu. Wyróżniające je cechy to: harmonijna budowa ciała, elegancja ruchu, żywy lecz łagodny temperament, sucha i mocna konstytucja oraz prawidłowe mocne kopyta. Wysokość w kłębie dorosłych koni wynosi 145-160 cm. Jest to rasa późno dojrzewająca (5-6 lat) długowieczna (rozpłodowo użytkowane są ponad 25 lat). Konie czystej krwi arabskiej są sprawdzane pod kątem dzielności na torze wyścigowym, w gonitwach płaskich. Najważniejszą gonitwą są Derby. Konie tej rasy można znaleźć w państwowych stadninach koni Janów Podlaski i Michałów, w Stadzie ogierów Białka oraz w licznych stadninach należących do hodowców prywatnych.

Polskie konie zimnokrwiste (z)

Powstały przy udziale importowanych z Europy Zachodniej koni ardeńskich, szwedzkich i francuskich, belgijskich, jak również bulonów i bretonów. Powstały wtedy lokalne typy koni: lidzbarskie, łowickie, sztumskie, sokólskie, kopczyki podlaskie używane przez rolników do prac na roli. Obecnie konie te stanowią bazę do produkcji koni rzeźnych, głównie na rynek włoski, a część ich używana jest nadal do ciężkih prac polowych. Charakteryzują się bardzo dobrym umięśnieniem i masą ciała 700-800 kg.

Kuce i małe konie

Konie tej grupy późno zawitały do naszego kraju. Wykorzystywane są głównie do nauki jazdy konnej przez dzieci i młodzież, jak również w sporcie jeździeckim. Od lat 90-tych organizowane są oficjalne Mistrzostwa Polski Pony i Małych Koni.

Konie huculskie (hc)

Wywodzą się z terenów Karpat Wschodnich oraz Bukowiny. Te prymitywne, górskie konie sprawdzają się jako zwierzęta juczne, mogą spełniać rolę wierzchowców. Obecnie są wykorzystywane w gospodarstwach agroturystycznych, jako konie rekreacyjne oraz do hipoterapii. Masa ciała 350-400 kg, wysokość w kłębie 130-150 cm. Hodowla zachowawcza jest prowadzona w dwóch stadninach państwowych: w Gładyszowie i w Odrzechowej.

11. Indeks klatki piersiowej i kościstości koni różnych typów użytkowych

Indeks masywności= obwód kl.piers./wysokość w kłębie x 100%

Charakt.tęgość konia u wierzchowych 108-115%, wszechstronnie użytkowe 115-120%, pospieszno-robocze ok.120%, ciężkie pociągowe 125-130%.

Indeks kościstości= obwód nadpęcia/ wysokość w kłębie x 100%

Wierzchowe 12-12,5%, wszechstronnie użytkowe 12,5-13,5%, zaprzęgowe 14-15%; <12% to cieńkokościstość

1) indeks masywności = 180/160 x 100% = 112,5%

indeks kościstości = 19/160 x 100% = 11,875% czyli wierzchowy, cieńkokościsty

2) indeks masywności =205/165 x 100% = 124%

indeks kościstości = 22/165 x 100% = 13,3% czyli źle zbudowany koń, bo inne typy użytkowe.

12. Jakie znasz indeksy budowy konia i jak się je oblicza.

indeks obwodu klatki piersiowej = ob. klatki pierś x 100% / wys. w kłębie

indeks kościstości = ob. nadpęcia x 100% / wys. w kłębie

indeks długości tułowia = dł. skośna x 100% . wys. w kłębie

indeks wysokości w krzyżu = wys. w krzyżu x 100% / wys. w kłębie

indeks głębokości = głęb. klatki piersiowej x 100% / wys. w kłębie

indeks eurysomii = ob. klatki piersiowej x 100% / skośna dł. tułowia.

• Jeździeckie sporty olimpijskie i nieolimpijskie

• Do konkurencji olimpijskich zalicza się Ujeżdżenie, skoki przez przeszkody, WKKW

Ujeżdżenie - Polega na zaprezentowaniu stopnia wytrenowania, posłuszeństwa oraz wyeksponowania możliwości ruchowych konia. Polega na wykonywaniu układu określonych ruchów, figur wg. obowiązującego programu lub własnej koncepcji. W programach wykonywanych do muzyki dodatkowo ocenia się zgranie tempa z melodią. Czas wykonywania konkursu wynosi od 3,30 - 7 min. Do najtrudniejszych ruchów zalicza się Pasaż - kłus z wysoką akcją kończyn, Piaff - rytmiczny kłus w miejscu, Piruet -pełen obrót w galopie, Ciąg - ruch boczny jednoczesny do przodu i w bok.

Skoki przez przeszkody - Rozgrywane są na parkurze (ogrodzony plac z przenośnymi przeszkodami) Przeszkody są pionowe (stacjonata, mór, bramka,) pionowo - szerokie ( oxer, duble - bar, tryple - bar) szerokie (rów z wodą). Zawodnik pokonuje przeszkody w określonej kolejności i kierunku (czerwoną chorągiewkę przy przeszkodzie powinien mieć po prawej stronie) Podstawowe błędy to : zrzutka, nieposłuszeństwo konia, włamanie, zmylenie trasy, przekroczenie normy czasu, przekroczenie limitu czasu.

Rodzaj konkursów - podstawowy - doskonałości, szybkości, potęgi skoku. Specjalny - z oceną jeźdźca, z oceną konia, konkurs szczęścia, sześciu barier, sztafeta z palcetem.

WKKW - Wszechstronny Konkurs Konia Wierzchowego , jest sprawdzeniem możliwości jeźdźca i konia. Odbywa się w ciągu 3 dni i składa się z 3 prób: ujeżdżenie, próba wytrzymałości, skoki.

I dzień - próba ujeżdżenia rozgrywana na zasadzie konkursów ujeżdżenia wg. programu obwiązującego w danej klasie

II dzień - próba wytrzymałości składa się z 4 części

1. drogi i ścieżki 4 -9 km tempo 220m/min

b)stipl 2 - 3 km tempo 700m/min 6 -8 przeszkód

2. stiple0drogi i ścieżki jak w punkcie a

3. kros 4 -8 km tempo ok. 500m/min. Min.20 - 30 przeszkód z przeszkodami stałymi.

III dzień - konkurs skoków jest sprawdzianem formy konia, na zasadzie konkursu dokładnośc

Nieolimpijskie dyscypliny to : rajdy długodystansowe, woltyżerka, powożenie.

Rajdy długodystansowe - rozgrywane w ciągu 1-2 dni na dystansie 40 - 160 km z wyjątkiem klasy L. Wszystkie rozgrywane są na czas. Warunkiem zakończenia przebiegu jest pozytywny wynik kontroli weterynaryjnej.

L - 40km, P - 80 km, N - 120, C - 160 km.

Woltyżerka - jest to wykonywanie ćwiczeń gimnastycznych na galopującym koniu, mające na celu wyrobienie u ćwiczącego pewności siebie, gibkości, i równowagi. Rozgrywane śa konkursy indywidualne, par, zespołowe. W skład zespołu wchodzi 8 zawodników, lonżujący i koń. Program obejmuje ćwiczenia obowiązkowe 6 oraz dowolne. Ocena w skali od 0 do10pkt

Warunkiem zaliczenia ćwiczenia jest utrzymanie pozycji przez 3 foule.

Powożenie - obejmuje powożenie zaprzęgiem paro i czterokonnym. Zawody trwają 3 dni i obejmują 3 próby :

1. Prezentacja i ujeżdżanie - podczaj jej ocenia się wygląd zawodnika i luzaków, konie, uprząż, pojazd, ogólne wrażenie za całość zaprzęgu. Ujeżdżenie obejmuje figury: koła, wolty, zmiany chodów, cofanie i powożenie jedną ręką.

2. Próba terenowa (maraton) - jest sprawdzianem wytrzymałości i sprawności koni oraz umiejętności powożącego. Składa się z 5 odcinków : A - stęp, kłus 10km, B - stęp 1,2km, C - kłus 5km, D - stęp 1,2km, E - maraton 10km

3. Próba zręczności - jest rozgrywana w 3 dniu na przeszkodach w postaci ściętych stożków z plastykową kulką na wierzchu. Strącenie kulki traktowane jest jako błąd i karane 5 pkt. Karnymi. Front przeszkody jest o 20 -60 cm szerszy od rozstawu osi tylnych kół pojazdu. Konie w trakcie zawodów przechodzą kilkakrotną kontrolę wet.

14. MPMK

Mistrzostwa Polski Młodych Koni

Historia rozgrywania Mistrzostw Polski Młodych Koni sięga początku lat 90-tych, kiedy obowiazującą nazwą były jeszcze Czempionaty Młodych Koni.
MPMK są jedną z najważniejszych prób hodowlano-selekcyjnych dla koni w Polsce, dzięki której, obok prób dzielności, wyników sportowych i wyścigów konnych, konie mogą uzyskać wpis do Księgi Stadnej. Są najbardziej wiarygodną metodą oceny wartości hodowlanej reproduktorów, sporządzaną na podstawie wyników sportowych potomstwa.
Obecnie jest to coroczny przegląd najlepszych koni 4-, 5- i 6-letnich, hodowli polskiej (klacze, ogiery i wałachy) oraz zagranicznej (klacze i ogiery), organizowany wspólnie przez Polski Związek Hodowców Koni oraz Polski Związek Jeździecki, przy współudziale Agencji Nieruchomości Rolnych.

MPMK obejmują współzawodnictwo w 4 dyscyplinach jeździeckich, a są to: skoki przez przeszkody, ujeżdżenie, WKKW oraz "najmłodsze" powożenie zaprzęgami jednokonnymi. W dyscyplinie skoków MPMK obejmują dodatkowo rocznik koni 7-letnich.

Pierwsze szczątki koniowatych datuje się na dolny eocen, czyli sprzed około 70 milionów lat.Były to zwierzęta niewielkie, mierzące od 30 do 50 cm. Ich nogi nie przypominały zupełnie nóg dzisiejszych koni - przednie miały cztery palce a tylne trzy.

-Hyracoterium zamieszkiwały obszary leśne, żywiąc się pędami i gałązkami roślin i posiadały niezłożone zęby trzonowe były typu guzkowatego.

-Następnie pojawił się Eohippus, który zamieszkiwał tereny Ameryki Północnej. Jego gatunek był obecny aż do okresu eoceńskiego w epoce trzeciorzędowej. Był mniej więcej wielkości, lisa posiadał pięciopalczaste kończyny, pozbawione kopyt. Eohippus miał zęby typu pierwotnego, świadczące o spożywaniu pokarmu roślinnego.

-W miocenie doszło do wykształcenia się innych form: Parahippus i Meryhippus, ich szczątki odkryto w Ameryce Północnej- zanik stopy paropalczastej na rzecz jednopalczastej, większa rozmaitość w budowie zębów trzonowych. U potomków Eohippusa, przodkówie współcześnie żyjących koni- Dochodziło do zmian w jego wysokości, uzębieniu, czy też zaniku palcochodności i zmniejszanie się ich liczby na rzecz wykształcających się kopyt. Było to konsekwencja pionizacji kończyn zwierzęcia.

Poglądy na temat filogenezy koni są odmienne.

1teoria- polifiletyczna miały one kilku swoich przodków żyjących w pleocenie. Twórca tej był Rutimayer,mówi ze formy koni żyjących współcześnie miały swoich rożnych, dzikich przodków.

-Kolejna dzieliła konie na dwie grupy: ciepłokrwiste(wschodnie) i zimnokrwiste(zachodnie) a każda z nich miała innego przodka. Podział stosowany równiz dzisiaj.

- Stegmana konie dzieli się na 5 grup, każda pochodziła od rożnych przodków.

-Antonius dzielił konie na trzy grupy: Equus orientalis, pochodzący od tarpana, Equus ferus, którego przodkiem miał być koń Przewalskiego i Equus robustus - pochodzący od Equus caballus mosbachensis. Ciekawy pogląd na temat filogenezy koni przedstawił Skorkowski, który to uważał ze cechy koni żyjących w plejstocenie obecne są również u koni współczesnych i przejawiają się one do dziś.

Profesor Vetulani,konik polskii następca podgatunku tarpana zwanego leśnym- teoria odrzucona.Poza tym obecność kasztanów na kończynach piersiowych i miedniczych u tych koni, stanowi o pokrewieństwie. Ostateczna wersja wspólna wszystkim głosiła ze ogólnie przyjmowane przez wszystkich- istnienie konia Przewalskiego w mezolicie z którego początek wzięły inne gatunki ówcześnie żyjących koni.

Jednak dopiero w pliocenie - ostatniej epoce trzeciorzędu - nastąpiło przekształcenie wielopalczastych kończyn w jednopalczaste, na których zwierzę opierało się tylko na palcu środkowym, zakończonym kopytem.Palce boczne są tu już wyraźnie zredukowane.

Dopiero z końcem plejstocenu pojawiają się jednopalczaste ekwidy - Plesippusy, których kończyny wspierają się już zdecydowanie na jednym (środkowym) palcu, zaś po drugim i czwartym palcu pozostały tylko szczątkowe kostki rysikowe.

Taka ewolucja przodków konia, która zaszła w ciągu kilkudziesięciu milionów lat ma swoje uzasadnienie. W końcu okresu trzeciorzędowego nastąpiło znaczne rozszerzenie stref klimatu kontynentalnego, związane z ochłodzeniem i spadkiem wilgotności. zego skutkiem było kurczenie się terenów bagiennych puszcz, a na ich miejscu powstawały suche stepy. Tak, że zwierzęta zamieszkujące do tej pory wilgotne i bagniste puszcze, zostały zmuszone do życia na stepach.Na twardej powierzchni stepu wielopalczasta stopa przeszkadzała w szybkim biegu, przy pokonywaniu dużych przestrzeni w poszukiwaniu nowych pastwisk i wody, oraz w czasie ucieczki przed drapieżnikami. Dzięki temu zwierzęta będące przodkami koni ewoluowały w kierunku zwiększenia odporności i szybkości niezbędnej w warunkach stepowych. Jenopalczaste kończyny pozwoliły im nie tylko szybko biegać, ale i rozgrzebywać śnieg w poszukiwaniu pożywienia. Udoskonalone zęby trzonowe powalały dokładniej przeżuwać pokarm.

Za ojczyznę konia właściwego uważa się teren współczesnej Północnej Ameryki, skąd dopiero w epoce górnego pliocenu Plesippusy przedostały się do Azji, Europy i Afryki, dzięki połączeniu Eurazji z dzisiejszą Ameryką Północną wąskim przesmykiem, na którego miejscu obecnie znajduje się cieśnina Beringa.

W okresie lodowcowym na skutek całkowitego zamarznięcia terytorium obecnej Ameryki Północnej koniowate wyginęły. Ocalały jednak w Eurazji.

Na terenie Australii, Nowej Zelandii i na wyspach Oceanu Spokojnego nie występowały naturalnie konie, przybyły one tam z ludźmi w XVI wieku naszej ery.

Z dotychczasowych dowodów wynika ze udomowienie maiło miejsce w epoce brązu i było procesem politopicznym. Nie było ono również aktem jednorazowym, lecz wymagało czasu.

Należy pamiętać, że obok osobników żyjących jako udomowione, występowały również konie dzikie, żyjące w warunkach naturalnych. Mogły się one ze sobą krzyżować. Dzikie konie na Syberii udomowiono w XVIII wieku, na Ukrainie zaś dopiero w XIX wieku. W tym samym czasie przestał istnieć w Rosji ostatni tarpan.

Ostatnie dziko żyjące konie w Polsce wyłapano w 1780 r. w okolicach Białowieży i przetransportowano do zwierzyńca Zamojskich. Lecz 1800 roku z powodu trudności aprowizacyjnych, rozdano je okolicznym rolnikom. Ich potomkowie żyją współcześnie jako koniki polskie.

Do dziś przy życiu utrzymały się cztery podrodzaje

• koni właściwych (Equus Caballus),

• koni paskowanych - zebr (Equus Hipotigris),

• osłów (Equus Asinus),

• półosłów (Equus Hemionus).

15. Narysuj i opisz wady postaw kończyn przednich.

Patrząc od przodu przprowadzamy umowne linie od guzów barkowych prostopadle do podłoża. Rozróżniamy wady: Zbieżna Y, rozbieżna odwrotnie, francuska (krótki Y w dół), szpotawa (8 między nogami)

Przy postawie rozbieżnej chód jest sztywny, mało wydajny

Może też być barania noga (cofnięty nadgarstek), koziniec (nadgarstek wypchany do przodu), niedźwiedzia łapa.

16. Narysuj i opisz wady postaw kończyn tylnych.

Wąska, szeroka, Iksowata (krowia), beczkowata (jak odwrotne, zwężone na końcu U), francuska, szpotawa (kopyta do wewnątrz).

Postawa krowia, beczkowata = chód sztywny, mało wydajny, nieprawidłowo obciążone wiązadła. Przy podsiebnej przednie i tylne nogi nadmiernie zużywają się na skutek nienormalnego ich obciążenia. Szablastość tylnych nóg jest wadą koni wierzchowych.

17. Oblicz normalną siłę uciągu konia o masie 600 kg wzorem Wursta.

Normalna siła uciągu konia - jest to siła z jaką koń może pracować w ciągu dnia roboczego bez zbytniego wysiłku, przy odpowiednim żywieniu i koniecznym odpoczynku, bez szkody dla zdrowia. waha się w granicach 13 - 15% masy ciała.

Wzór P= Q/9+12 Q - masa ciała czyli P= 600/9+12= 78,6 czyli 13% masy ciała konia.

18. Omów budowę puszki kopytowej

PUSZKA KOPYTOWA- jest wytworem rogowym skory wlasciwej. Sklada się z: podeszwy (wytwor tworzywa podeszwy), sciany (tworzywa sciany) i strzalki (tworzywa opuszki palcowej). Elementy budowy: krawędzi koronowej, rowka koronowego, warstwy listewkowej, podeszwy rogowej, listków rogowych ściany wsporowej, grzebienia strzałki. Wenatrz: kosc kopytowa z koronowa pol stawemk, trzeszczka kopytowa z kaletka podtrzeszczkowa, sciegno miesnia zginacza placow glebokiego oraz jego pochewka.

19. Omów grę hormonalną klaczy w czasie ciąży.

Ciałko żółte do 150 dnia produkuje progesteronm który wpływa na hamowanie jajeczkowania i podtrzymanie rozwoju zarodka, działa ono na macicę przygotowującą się do rozwoju zarodka. Ciałko żółte wzrasta do połowy cyklu, a potem zaczyna się zmniejszać. Po 10 dniach zamiera. Gdy klacz zostanie zapłodniona powstaje ciałko żółte ciążowe, które jest dodatkowym źródłem progesteronu. Gdy produkcja progesteronu jest zbyt niska może dojść do wystąpienia objawów rui, co przy kolejnym pokryciu może prowadzić do poronienia już żyjącego zarodka.

W czasie ciąży w kubkach błony śluzowej macicy uwalniane są do krwiobiegu hormony gonadotropowe surowicy źrebnej klaczy. Pojawiają się one w surowicy około 40 dnia źrebności, najwyższy ich poziom występuje około 75 dnia i oboża się do 120 dnia ciąży. W 180 dniu źrebności znikają hormony gonadotropowe i krwiobiegu. Ilość hormonów w dużej mierze zależy od rasy koni (szlachetne wytwarzają więcej). Hormony wytwarzane w błonie śluzowej macicy nie przenikają do moczu. Łożysko około 110 dni zaczyna wytwarzać duże ilości hormonów estrogennych, najwięcej pomiędzy 200 a 280 dniem ciąży. Są one wydalane z moczem i ich obecność może być wykorzystywana do diagnozowania ciąży.

20. Omów grę hormonalną klaczy w czasie rui.

W warstwie korowej jajników zlokalizowane są pierwotne komórki rozrodcze żeńskie otoczone pęcherzykami, które oprócz komórki jajowej zawierają naczynia krwionośne i substancje zapasowe. Wskutek działania estrogenów zaczyna się rozwijać tylko jeden pęcherzyk. Komórka jajowa otorbia się i tworzy pęcherzyk Graffa. 4 stadium rozwoju pęcherzyka przypada na najsilniejsze objawy rui. Dalej następuje rozmiękczenie otoczki pęcherzyka i jego pęknięcie. Wypływa płyn pęcherzykowy, a komórka jajowa zostaje uwolniona do jajowodu, proces ten zwany jest owulacją. W miejscu pęcherzyka Graffa powstaje zabliźnienie - krwawy skrzep przekształca się w ciałko żółte ciążowe (po zapłodnieniu) lub właściwe. Komórka jajowa przez lejek dostaje się do jajowodu, szybko się przesuwa, zapłodnienie następuję na 2/3 wysokości jajowodu. Komórka jajowa jest zdolna do zapłodnienia w czasie do 10 godzin po owulacji, potem obłania się, przechodzi przez cały jajowód i jest resorbowana.

Ruja występuje wiosną (głównie w maju), cykl płciowy trwa średnio 21 dni. Owulacja następuje najczęściej na 2 dni przed końcem rui objawia się niespokojnością, rozstawieniem tylnych nóg, błyskaniem sromem, częstym oddawaniem moczu ze śluzem.

22. Omów podstawowe dokumenty w hodowli koni w Polsce.

Karta ogiera/klaczy - jest to podstawowa postać prowadzenia ksiąg stadnych. Wystawia ją OZHK dla licencjonowanych klaczy i ogierów. Zawiera następujące informacje o koniu: pochodzenie, data i miejsce urodzenia, umaszczenia + odmiany, ocenę bonitacyjną, karierę hodowlaną i użytkową, wyniki prób dzielności.

Świadectwo pokrycia klaczy - wystawia opiekun ogiera po pierwszym skoku, część A użytkownik ogiera po sezonie daje do ZHK, część B (poświadczenie urodzenia źrebięcia) wypełnia pracownik ZHK.

Dowód urodzenia źrebięcia - wystawia ZHK na podstawie poświadczenia urodzenia źrebięcia. Sporządza się przed odsadzeniem dla potomstwa ogierów uznanych, zawiera imię źrebięcia.

Zezwolenie na dalszy odchów ogiera (świadectwo ochronne) - wystawiające rocznym ogierom rokującym nadzieje hodowlane.

Świadectwo uznania ogiera - wystawiane przez ZHK na przeglądach kwalifikacyjnych ogierów 2,5 letnich, upoważnia do rozpłodowego użytkowania ogiera.

Świadectwo wpisu do ksiąg - wystawiane przez ZHK na wniosek na podstawie ksiąg hodowlanych. Potwierdza wartość hodowlaną zwierzęcia.

Dziennik prób i stanowień - rejestr codziennego próbowania klaczy i daty pokryć.

Rejestr źrebiąt - rejestr źr. urodzonych w stadninie wg kolejności urodzeń. Zawiera nazwę, rodowód, wymiary, masę ciała i dalsze losy konia.

Księga ewidencyjna - rejestr koni z ich karierą hodowlaną

Świadectwo pochodzenia konia (stud book certificate) dokument międzynarodowy wydawany przez PZHK koniom eksportowanym.

Księgi stadne - prowadzone przez PZHK oraz OZHK, dzielą się na: wstępne (wpisuje się ogiery po rodzicach wpisanych do ksiąg i klacze mające przynajmniej ojca w księdze, jeśli matka nie jest wpisana klacz musi uzyskać co najmniej 70 pkt. bonitacyjnych w tym 13 za typ). główne (wpisuje się ogiery po rodzicach wpisanych do ksiąg głównych oraz klacze po ojcu z księgi głównej a matce przynajmniej wstępnej. Księgi stadne dla koni xx, oo, xxoo, - prowadzone przez PTWK wg odrębnych przepisów.

23. Omów podstawowe jednostki chorobowe koni.

1. Posocznicowe choroby źrebią

• ostre choroby zakaźne w skutek zakażeń bakteryjnych i wirusów wywołane głównie przez Escherichia Coli, Salmonella, Paciorkowce, Corynebacterium Equi

• występuje w postaci czystej posocznicy z biegunką lub bez lub w postaci schorzeń narządów

2. Zakażenie

• w życiu płciowym przed i po porodzie (śródmaciczne)

• przez przewód pokarmowy i pępowinę

• leczenie i badanie bakteriologiczne pozwala na użycie odp. środków (np. antybiotyków)

• zapobieganie: izolacja i higiena, zapobieganie urodzeniu chorego przychówku, bierne uodparnianie źrebiąt i czynne klaczy.

3. Influeza koni (GRYPA lub NOSÓWKA koni)

• ostra gorączkowa choroba zakaźna wywoływana wirusem grypy, ma krótki gwałtowny przebie

• zarażenie przez kontakt (ogier może zarazić klacz nawet 3 lata po wyleczeniu),

• objawy: posocznica, obrzęk błon śluzowych i węzłów chłonnych, wysoka gorączka, poronienia, porażenia zadu, światłowstręt, łzotok.

4. Wirusowe ronienie klaczy

• wirus identyczny z influzją

• ronienia od 2 - 55 dnia od zakażenia albo zejście w kilka dni po urodzeniu.

• Infekcja najczęściej bez udziału ogiera, wyjątek stanowi wirus (wirusowego zapalenia tętnic)

• Pomór koni

• choroba wirusowa, afrykańska  obrzęk błon śl. i podskórnych, wysoka temp 42 st.

6. Niedokrwistość zakaźna u koni

• choroba zakaźna, wirusowa roznoszona przez owady kłujące

• objawy: okresowe napady gorączki, masowy rozpad erytrocytów, rozplem czynnej mzenchymy. SKUTKI: zwyrodnienia mięśni i wątroby, nerek, ukł. Siateczkowo - śródbłonkowe

7. Leptpspirozy

• wywołane przez krętki typu Leptospira, zakażenie od innych gatunków

• objawy posocznicowe, żółtaczkowe, zapalenie nerek i mózgu

8. Zaraza stadnicza

• świądrzyca koni wywołana przez Trypanosoma Eqiperum, zakażenie przy kryciu, zachorowania 40 - 100%, ronienia 99%

• początkowo zapalenie zew. Narządów płciowych, potem wykwity skórne i podrażnienia.

9. Ospa koni

• pęcherzykowo - chrostowa wysypka skóry na stawach lub zapalenie jamy ustnej (krosty z płynem surowiczym), prowadzi do nadżerek.

10. Otręt - jest to zakażenie przy kryciu, ogranicza się do błon śluzowych narz. Płciowych

11. Zołzy

• jest to choroba ostra, zakaźna, wywoływana przez Streptococcus equi - paciorkowiec zołzowy

• silna gorączka, zapalenie bł. śluz. nosa i gardła, zapalenie węzłów chłonnych podszczękowyc

12. Neurobacilloza - GRUDA zaraza piersiowa, zakaźna, przebieg pod posacią krupowego zapalenia płuc lub zapalenia płuc i opłucnej, wywołana przez wirusy!

13. Choroba BONARSKA - zakaźne zapalenie rdzenia i mózgu wywołane przez wirusy pantropowe, OBJAWY: posocznicy, śpiączka i nagłe zejście. 90%

14. Nosacizna - choroba wywołana pałeczką nosacizny, OBJAWY: obecność guzków, wrzody błon śluzowych, skóry i narz. Wew.

15. Żółtaczka hemolityczna

• wywołana konfliktem serologicznym płodu i matki. Matka R+R+ x r- r- ojciec płód R+ r-

• organizm klaczy rozpoznaje płód jako ciało obce i przy kolejnych ciążach rodzą się co najmniej 3 źrebaki zdrowe, w późniejszych ciążach tworzą się antyciała anty r- , występują w mleku i po reakcji z krwią źrebięcia powodują śmierć.

25. Omów pojęcia

BUKSZYNY- zapalenie okostnej nadpęci przednich, spowodowane zbyt intensywną pracą koni 2-3 letnich. Powstają ok. 6 tyg. po rozpoczęciu sezonu wyścigowego (ok. 15 VI). Kończyna przyjmuje kształt butelkowaty. Bukszyny same znikają, gdy wyłączymy konia z użytkowania

FLEGMONTY- opuchnięcie stawu, nadpęcia, spowod.zapaleniem okostnej całej kończyny. Najpierw bolesne i miękkie, potem wysala się solami wapnia i twardnieje.

GRUDA- zapalenie skóry i tkanki podskórnej, pęciny i korony powodowane przez bakterie gnilne na tylnej części pęciny i pomiędzy piętkami Przyczyną jest uszkodzenie mechaniczne, zranienie, infekcja. Powoduje ból, a w efekcie kulawiznę, trudna w leczeniu.

NAKOSTNIAK- występuje na przednich nadpęcinach. Niegroźny ale gdy znajduje się w okolicy główki kości rysikowej, powoduje splint; jest to wyniosłość kostna na przednich kończynach występująca po stronie wewnętrznej nadpęcia, odwrotnie na tylnych kończynach. Ich obecność świadczy o słabej kości.

OPOJE- spowodowane wadą przemiany materii, jest to puchlina pochewek stawowych, najczęściej na stawach skokowych, rzadziej na pęcinowych lub w okolicy nadgarstka. Jest to obrzęk pochewki ścięgna blisko wierzchołka pęciny. Zazwyczaj po obu stronach stawu pęcinowego widoczne jest powiększenie objętości

PIPAK- chrzęstna narośl na pięcie, wada pięknościowa, nie powod.bolesności. Spowodowane złym funkcjonowaniem ukł.wydalniczego, zła przemiana materii.

PODKRÓJ- występuje u koni tuż pod wystającą kością nadgarstka dodatkową, poniżej st.nadgarstkowych na przednich kończynach. Zarysowuje się wskutek zbyt mocnego przyciśnięcia ścięgien zginaczy palca do kości nadpęcia i słabym wykształceniem kości rysikowych.

SARNIAK- zgrubienie na nadpęciu od str.wewnętrznej

SPLINT- specyficzny, bardzo groźny rodzaj nakostniaka. Różnego rodzaju narośla na wysokości 1/3 nadpęcia., powod.trwałą kulawiznę i ból. Powstaje wskutek stanu zapalnego więzadła i okostnej pomiędzy nadpęciem, a wewnętrzną kością rysikową. Przyczyny: u młodych źrebiąt w wychowie stajenno- pastwiskowym gdy koń krzywo stąpnie- k.rysikowe są jeszcze niezrośnięte. Zaczyna się najpierw lokalne a potem ogólne zapalenie.

SZPAT- wada zwrotna, powoduje usztywnienie kończyny, objawem jest kulawizna, początkowo koń ją rozchodzi, ale im jest starszy tym gorzej zgina nogę. Czasem prowadzi do tzw. koguciego chodu. Narośl węglanu i fosforanu wapnia, przy głowie kości rysikowej, potem przechodzi ono na całą kończynę.

SZPAT KRWAWY- duży krwiak spowodowany pęknięciem naczyń krwionośnych na skutek przeciążenia pracą. Jest to najpoważniejszy skutek zapalenia okostnej i w rezultacie prowadzi do usztywnienia kończyny. Wada ta dyskwalifikuje konia z hodowli.

ZAJĘCZAK występuje w tylnej, dolnej części stawu skokowego, jest to wada pięknościowa, gdy pojawia się na szeroki i mocnym stawie nie eliminuje konia z użytkowania.

ZATRATY- skaleczenia koronki na skutek schylania lub ścigania się kończyn. Profilaktyka- stosowanie strychulców. Małe ranki w okolicy koronki, najczęściej na tylnej kończynie, gdy koń się ściga- ściana przednia kopyta tylnego uderza podkową w kopyto przednie.

ŻABKI- pojedyncze narośla, rozrosty kostne stawów pęcinowo-koronowych i koronowo-kopytowych, powstają wskutek uderzenia lub nadwerężenia nadmiernym obciążeniem więzadeł. Częściej na nogach przednich, ostre i poszarpane. Przyczyną oprócz stromej postawy są wady przemiany materii i zła konstytucja tkanki kostnej.

26. Omów pojęcia linii męskiej i żeńskiej. Co to jest hodowla na linię.

linia męska - wszystkie ogiery pochodzące od założyciela linii lub jego męskich potomków

linia żeńska - wszystkie klacze pochodzące od założycielki linii lub jej żeńskich potomków

hodowla na linię - jest odmianą kojarzenia krewniaczego, ma ona za zadanie zwiększyć udział genów wybitnego przodka - założyciela linii. Jeśli osobniki z danej linii zachowują cechy założyciela mówi się o linii rzeczywistej, jednak w większości wypadków linia traci odrębność po 5-6 pokoleniach i mówimy wtedy o linii formalnej.

29. Omów przygotowanie klaczy do stanówki, sposoby określania optymalnego terminu krycia.

Przed przystąpieniem do stanówki należy sprawdzić stan zewn.narządów płciowych klaczy. W przypadku wycieków ropnych lub podejrzenia o schorzeniu nie wolno kryć. Klacz do stanówki powinna być rozkuta na tylne nogi lub zaopatrzona w grube, wojłokowe pantofle. Dla bezpieczeństwa ogiera należy spętać klacz za jedną lub obie nogi w stawach skokowych bądź na nadpęciach, pęta przeciąga się pod brzuchem i zawiązuje na szyi. Zakłada się też derkę na kark klaczy, po to aby ogier nie pokaleczył klaczy zębami- zabezpieczenie grzywy i kłębu. Nasadę ogona bandażuję się, aby w czasie kopulacji włosie nie dostało się do pochwy i nie pokaleczyło prącia. Następnie myje się jej krocze. Ogiera do klaczy należy doprowadzić z jej lewej strony. Na wspięcie pozwala się dopiero wtedy, gdy nastąpi pełny wzwód prącia. Po wspięciu trzymający klacz powinien unieść jej głowę do góry i opuścić w trakcie kopulacji. Należy dopilnować by ogier nie włożył prącia do odbytu klaczy, bo powod.to rozerwanie jej jelita.

Jedną z met.gwarantujących właściwe ustalenie terminu skutecznego pokrycia jest bad.rektalne stanu jajników. Stanówkę należy przeprowadzić dopiero wtedy, gdy pęcherzyk jajnikowy osiągnie stadium rozwoju F₄- czyli tuż przed owulacją. Wyszukiwanie grzejących się klaczy poprzez próbę z ogierem to kolejna met. Używa się mniej wartościowego ogiera probera, którym są próbowane codziennie wszystkie klacze do czasu stwierdzenia źrebności. Ogiera doprowadza się początkowo od str.głowy przesuwając go w kierunku zadu klaczy. W czasie próby ogier obwąchuje klacz i szczypie ją zębami. Klacze nie wykazujące objawów rui, są agresywne i starają się kopnąć ogiera. Klacze będące w rui stoją spokojnie, dają się obwąchiwać ogierowi, rozstawiają tylne nogi, występ.”błyskanie sromem”któremu towarzyszy wydzielanie niewielkich ilości śluzu z moczem. Następną met.jest zastosowanie USG dzięki niemu można precyzyjnie rozpoznać zmiany zachodzące na jajnikach. Możliwe jest całkiem dokładne określenie wielkości pęcherzyków, stwierdzenie owulacji i obecności ciałka żółtego. Określenie terminu owulacji jest oparte na rejestracji wzrostu i wielkości dojrzewającego pęcherzyka. Pęcherzyk o średnicy 3-3,5 cm będzie najprawdopodobniej rósł nadal a mierzący 4 cm może niedługo owulować.

30. Omów różnice pomiędzy uprzężą szorową a chomontową.

Zasadnicze różnice miedzy uprzężą chomątową i szorową tkwią w konstrukcji części, na które koń napiera ciałem. Uprząż chomątowa obciąża bardziej partię przodu konia i mająca większą powierzchnię styku z jego ciałem, jest lepsza do prac cięższych. Do prac lżejszych i wykonywanych w szybszym tempie bardziej nadaje się uprząż szorowa, w której koń napiera na elastyczny napierśnik obejmujący pierś i okolice przodu nieco powyżej stawów barkowych a od góry podtrzymywana jest przez nakarcznik. Jest ona lżejsza i mniej krępuje ruchy konia

Uprząż szorowa wykazuje się cechami:

•łatwość dostosowania do różnej wielkości konia, łatwość konserwacji, nadaje się do wykonywania prac lżejszych wykonywanych w szybkim tempie.

Wyróżnia się w niej: pełną uprzęż tzw.szor- ma natylnik, półszor- on nie posiada natylnika, szleja- składa się z napierśnika i nakarcznika połączonych pierścieniem używana jest w zaprzęgach reprezentacyjnych.

Uprząż chomątowa wykazuje się cechami:

•nadaje się lepiej do wykonywania prac ciężkich przez konia, stanowi pewniejsze oparcie dla konia gdyż dotyka większej powierzchni ciała konia, nie uciska stawu barkowego konia, nie utrudnia oddychania.

Wyróżniamy chomąto : krakowskie, śląskie, podlaskie, angielskie.

W uprzęży chomątowej elementem ciągnącym jest chomąto z podkładem i postronki, a w uprzęży szorowej napierśnik z postronkami.

31. Pochodzenie i udomowienie koni, przodkowie i krewniacy koni dzisiejszych

Pochodzenie

Konie zalicza się do klasy ssaków, gromady kopytnych, rzędu nieparzystokupytnych, rodziny koniowatych, rodzaju koni, podrodziny koni właściwych.
Ewolucja koni przebiegała następująco:
era kezonoiczna
- eocen - pięciopalczasty Eohippus, małe zwierzę ssące, 25-51 cm wysokości w kłębie, duży palec (pierwszy) nie dotykał ziemi i był w zaniku. Kończyny tylne miały 3 palce (2 boczne były szczątkowe)
- oligocen - Mesohippus, bardziej zaawansowany w ewolucji, miały trójpalczaste kończyny z najsilniej rozwiniętym palcem środkowym, kończyny uległy wydłużeniu, uformowały się kopyta. Zmianie uległo uzębienie i kształt szczęki.
- miocen - od trójpalczastych Hipparion do jednopalczastych Parahippus
- pliocen - jednopalczaste equuidy Plesippus i Equus stenomis. Plesippus - pierwsze formy jednopalczaste w Azji, Europie i Afryce, dały początek koniom właściwym, osłom, półosłom i zebrom.
czwartorzęd
plejstocen rodzaj Equus zróżnicował się na szereg podrodzajów: E. caballus (koń właściwy), E. hippotigris (zebry), E. asinus (osły), E. hemionus (półosły)
Udomowienie koni rozpoczęło się od odławiania i wychowywania młodych źrebiąt.

Przodkowie koni

Przodkami współcześnie żyjących koni są koń Przewałskiego i tarpan, które zostały udomowione ok. 4500-5000 lat temu.

Koń Przewalskiego. Należy do rodziny koniowatych (Equidae). Występuje w małoliczebnych stadach na półpustynnych terenach Dżungarii i Mongolii. Został odkryty w roku 1879 przez ekspedycję naukową rosyjskiego uczonego Przewalskiego. Są to konie lekkie i niskie (masa ciała ogierów jest niższa niż 350 kg, a wysokość w kłębie dochodzi do 130 cm; klacze są jeszcze mniejsze). Mają dużą głowę z wypukłym grzbietem nosa, grubą szyję, krępy tułów i krótkie nogi o twardych kopytach. Na tylnych nogach nie występują kasztany. Ich grzywa jest krótka i stojąca, a ogon długi. Umaszczenie jest myszatobułane lub dzikobułane z ciemną pręgą przebiegającą przez grzbiet, lędźwie i zad. Zimą włosy są długie i gęste, a latem krótkie i gładkie.

Tarpan. Należy do rodziny koniowatych. Jest podobny do konia Przewalskiego. Występował na terenie Europy, przy czym najdłużej na Ukrainie, gdzie w roku 1880 padł ostatni osobnik tego gatunku. Oprócz tarpana stepowego występował też tarpan leśny. Żyjący jeszcze do końca XIX wieku w zwierzyńcu Zamoyskich koło Zamościa. Z przekrzyżowania osobników tarpana leśnego z końmi domowymi powstał konik polski. Tarpany były niewielkiego wzrostu (wysokość do 130 cm w kłębie), mialy niezbyt długą głowę z wysklepionym i szerokim czołem, krótkie i ostro zakończone uszy, krótką i grubą szyję, krępy tułów, suche, mocne i krótkie nogi z wysokimi kopytami. Grzywa i grzywka była krótka i stojąca. Umaszczenie było myszatobułane z czarną pręgą ciągnącą się od kłębu do nasady ogona. Obecnie trwają prace nad odtwoorzeniem tarpana, czym zajmuje się IGiHZ PAN w Jastrzębcu.

32. Podaj historię hodowli i charakterystykę ciężkich koni pociągowych w Polsce.

W ubiegłym stuleciu rozpoczęto proces uszlachetniania rodzimych koni roboczych posiadających cechy mierzynów końmi importowanymi. Użyto do tego celu rasy zimnokrwiste: Norfolk-Bretony, Ardeny, Dole, Belgi, Nadreńskie Belgi, konie północno-szwedzkie, głównie z Francji, Niemiec i Belgii. W rezultacie otrzymano następujące odmiany lokalne:

Konie Łowicko-Sachaczewskie - pochodzą od ogierów belgijskich i ardeńskich, najczęściej mają maś kasztanowatą.

Konie Sokólskie - są silne, mają dobry chód, najczęściej spotyka się maść kasztanowatą w różnych odcieniach, z jasną grzywą i ogonem.

Konie Lidzbarsko-Warmińskie - domieszka krwi dole i koni północnoszwedzkich, charakteryzuje je duża masa ciała.

Aktualnie polskie konie zimnokrwiste są wyrównane w typie i genetycznie zbliżone do ardena. Są one masywne, spokojne, małoruchliwe, przeznaczone do ciężkich prac i transportu.

Pokrój.

Regionalne różnice dotyczą budowy ciała. Ogólnie są to małe lub średniej miary konie zimnokrwiste w typie pospieszne roboczym. Głowa sucha, o prostym profilu, przyjazna w wyrazie. Szyja dobrze umięśniona. Kłąb słabo zaznaczony. Grzbiet szeroki, czasem długi i miękki. Klatka piersiowa głęboka. Zad ścięty, silny. Kończyny dobrze umięśnione, szczotki pęcinowe nieznaczne. Kończyny zwykle solidne i suche. Kopyta małe. Chody bardzo dobre. Są to konie wytrzymałe w pracy, mało wymagające pod względem warunków utrzymania. Umaszczenie, zależnie od typu regionalnego, kasztanowate z jasną grzywą i ogonem (konopiaste), gniade, dereszowate. Wysokość w kłębie 150-157 cm.

Stadniny: Nowe Jankowice, Kętrzyn, Bielin.

33. Podaj historię hodowli i charakterystykę koni oo.

Konie czystej krwi arabskiej, ich ojczyzną jest Półwysep Arabski, prawdopodobnie pochodzą od dzikich koni libijskich. Hodowlę tej rasy zapoczątkowali arabowie między I-VI w n.e., jest to najstarsza rasa koni świadomie doskonalona przez człowieka. Zalety tych koni kształtowały się pod wpływem warunków klimatycznych - upał, nasłonecznienie, twarde podłoże oraz ciężkiej, wyczerpującej pracy pod siodłem oraz selekcji. Klacze selekcjonowano na podstawie wytrzymałości w czasie polowań i wypraw na łupy zaś ogiery na podstawie budowy ciała, harmonii ruchów i inteligencji. Dzięki temu konie te są odporne na niesprzyjające warunki, niewybredne w żywieniu, wytrzymałe na długich dysansach, zdolne do noszenia dużych ciężarów, twarde i mocne kopyta. Wyróżnia się trzy podstawowe typy: Kuhailan (mocniejsza bud. ciała, umaszczenie gniade do skarogniade, głowa o wklęsłym profilu, krótka w stosunku do całości), Saklavi (nieduży do 155 cm, łabędzia szyja, prosta głowa, często siwa maść), Munighi. Używane do sportów rajdowych, długodystansowych, pokazów, jazdy rekreacyjnej.

Zaliczane do ras późno dojrzewających (5-7 lat), kł: 148-159 cm. Konstytucja: drobna postura, rozbudowana część czołowa, szyja łabędzia, grzbiet lekko wklęsły, kłąb mało wyrazisty, kłoda mocna, cienka skóra, wysoko ogon, zad krótki, poziomy.

W Polsce w 1845 J. Dzieduszycki sprwadził do kraju szereg koni orientalnych (znakomite klacze Saharę, Mlechę i Gazellę) - od są dziś kontynuowane polskie rody. W 1931 Zeintarski sprowadził kilka ogierów orientalnych (m.in. Kuhailan Hajfi).

34. Podaj historię hodowli i charakterystykę koni xx.

Konie pełnej krwi angielskiej. Wyhodowana w Wielkiej Brytanii w XVII/XVIII w. w wyniku krzyżowania ogierów ras orientalnych z miejscowymi klaczami i stosowania kojarzenia krewniaczego. Ostra selekcja na podstawie wyników gonitw na torach płaskich (ocenie poddawano obie płcie). Hodowlę na cechy wyścigowe rozpoczęto już za czasów Tudorów oraz w pierwszym okresie panowania Stuartów. Klacze ze stadnin królewskich zw. Royal chares kojarzono z końmi z Italii - hiszpańskimi i orientalnymi. Wszystkie konie xx wywodzą się od 3 protoplastów, założycieli trzech linii: Byerly-Turk (koń kapitana Byerleya, 1690), Darley Arabian (przywieziony z Syrii), Godolphin Arabian (upominek dla Ludwika XV od sułtana Maroka). W 1793 roku ród Weatherby utworzył księgę stadną - General Stud Book. Konie tej rasy nazywa się także z niemieckiego vollblood - pełna krew. Do polskich sławnych koni xx należały m.in. ogiery: Ruler (1883) i Sac-a-Papiera, Villarsa, Bafura. Konie tej rasy brały udział w tworzeniu wielu innych ras, jest to rasa o zasięgu między kontynentalnym.

Rasa wcześnie dojrzewająca, choć pełny rozwój w wieku 5 lat. Średnie wymiary: [kł: 159/161; okp: 179/183; onp: 19,5-20,5; m.c. 510/560], cechy budowy: długa szyja, długa głowa, długi grzbiet, kłąb, zad i lędźwie. Wysokość w kłębie=wysokość w zadzie (zad nieco spadzisty). Sylwetka sucha, długie nogi. Klatka piersiowa niezbyt szeroka ale głęboka i długa o dużej pojemności. Przedramię długie, kopyta małe. Łopatka ustawiona ukoście, długie, mocne pęciny, skóra cienka, włos jedwabisty, delikatny, najczęściej: gniade, skarogniade i kasztanowate, bardzo rzadko siwe (3%).

35. Podaj historię hodowli i charakterystykę koników polskich.

Dzikimi przodkami koników polskich są tarpany odkryte przez Przewalskiego w 1876 r. Zamieszkiwały one do końca XVII wieku lesiste obszary wschodniej Polski, Litwy i Prus. W okolicach Puszczy Białowieskiej przetrwały do 1780 roku, kiedy to zostały odłowione i umieszczone w zwierzyńcu hrabiów Zamoyskich koło Biłgoraja. W roku 1808 z powodu panującej biedy zostały one rozdane okolicznym chłopom, tam w wyniku krzyżowania z lokalnymi końmi wykształciła się rasa nazwana przez prof. Vetulaniego konikiem polskim. Ów naukowiec rozpoczął w 1936 r. pracę nad regeneracją dzikich tarpanów leśnych w Puszczy Białowieskiej na bazie koni biłgorajskich. Niestety w czasie II wojny hodowla ta została zniszczona, część koników wywieziono do Niemiec. W 1949 roku ocalałe koniki trafiły do Popielna, tam w Instytucie Genetyki i Hodowli Doświadczalnej PAN prowadzi się nad nimi badania naukowe i hodowlę zachowawczą. Przebywają one na otwartej przestrzeni, opieka ogranicza się do podawania siana w zimie.

Są to konie późnodojrzewające (3-5 lat), długowieczne, odporne na choroby i trudne warunki utrzymania. Mają twardy róg kopytowy pozwalający pracować niepodkutym na bitych drogach. Cechy pokroju: [kł: 133/134; okp: 163/168; onp: 17/18] mały wzrost, silna i krępa budowa; lekka głowa o prostym profilu, szyja krótka i nisko osadzona, prosta; mało wyraźny kłąb, głęboka klatka piersiowa, zad ścięty, grzywa i ogon o obfitych i grubych włosach, maść myszata.

Pogłowie: indywidual: 310/90, państwowe 120/50. Hodowla: rezerwaty: Popielno, Roztoczański Park Narodowy; warunki stajenne: Popielno, Racot, Sieraków

36. Podaj przykładowe dawki żywieniowe dla koni średniopracjących 550 kg i 650 kg . Pasze średniej jakości w wersji z pastwiskiem i bez.

Owies 4 kg , Mieszanka 2 kg (owies, jęczmień, kukurydza, otręby pszenne, susz z zielonek ) , Siano 7 kg, marchew 5 kg . O ile to możliwe pastwisko jak najczęściej ! Do woli!

37. Podstawowe elementy testu 100-dniowego ogierów (półkrwi) w Polsce.

I - ocena na płycie: (stęp, kłus,) - przez komisje: pokrój, ruchy, typ, konstytucja

II - skoki luzem : w tzw. Korytarzu max 120cm wysokości ocenia, ocenia się styl pokonywania przeszk

III - ocena pod jeźdźcem (stęp, galop, kłus) + pokaz jazdy indywidualnej - ruszanie, zatrzymanie.

IV - skoki pod jeźdźcem - do 110 cm

V - próba wytrzymałości i galop w tempie 350m/min  5min od razu po tym 30s 400m/min później sprawdza się oddech i tętno po 40 minutach.

VI - test obcych jeźdźców - oceny dokonuje komisja, kierownik zakładu tren. Obcy jeźdźcy

Komisja : I , II, IV praca w stępie, w kłusie, w galopie + ocena ogólna (ocena ruchy, przydatności użyt)

Kierownik ZT : przydatność do treningu, charakter, zdrowie i wykorzystanie paszy, skoki luzem, skoki pod jeźdźcem, praca w sępie, praca w kłusie, praca w galopie.

Obcy jeźdźcy:  przydatność do ujeżdżenia, przydatność do skoków.

Potem na podstawie tych ocen oblicza się IWU (index wartości użytkowej) - na odstawie punktów uzyskanych za poszczególne cechy i uwzględnieniem ich zmienności oraz znaczenia hodowlanego.

38. Podstawowe elementy wychowu źrebiąt typu wierzchowego od urodzenia do 18 m-cy.

Czynniki wpływające na prawidłowy rozwój źrebaka: odpowiednie żywienie i pielęgnacja i ruch na świeżym powietrzu

Etapy wychowy: *sysak - od urodzenia do odłączenia od matki

*odsadek - po odłączeniu od matki, nazwę tą noszą od końca roku, w którym się urodziły.

*roczniak od 1 - go stycznia do końca następnego roku

*dwulatek

*trzylatek

sysak - wstaje po 45min. Po urodzeniu pije z wymienia siarę (zawierającą substancje mineralne, witaminy, ciała odpornościowe, ułatwia przyśpieszenie i oddanie I - go kału tzw.smółki) w pierwszych tygodniach źrebię ssie matkę 30 - 40 razy na dobę. Potem co 2 h. Mleko jest jedynym pokarmem do 3 tygodnia po upływie tego czasu można podawać owsa gniecionego dobrej jakości siana i wody. Bardzo ważny jest też ruch. Normalne odżywianie od 1 miesiąca.

Przed ukończeniem 12-cy ogiery oddziela się od klaczy, te które nie nadają się do reprodukcji - kastruje się!

43. Stanowienie klaczy.

Klacz do stanówki powinna być rozkuta na tylne nogi lub zaopatrzona w grube, wojłokowe pantofle. Dla bezpieczeństwa ogiera zakłada się jej specjalne pęta na stawy skokowe bądź nadpęcia, przeciąga pod brzuchem i zawiązuje na szyi. Zakłada się też derkę na kark klaczy, po to aby ogier nie pokaleczył klaczy zębami. Nasadę ogona bandażuję się, aby włosy nie skaleczyły prącia. Następnie myje się jej krocze. Ogiera do klaczy należy doprowadzić z jej lewej strony.

49. Wymień i scharakteryzuj podstawowe rasy hodowane w Polsce.

Konie czystej krwi arabskiej (skrót rasowy oo)

Araby zostały wyhodowane na Półwyspie Arabskim. Polska hodowla koni czystej krwi arabskiej jest jedną z najlepszych na świecie. Konie tej rasy charakteryzują się dobrym wykorzystaniem paszy, dużą odpornością na trudne warunki utrzymania, wytrzymałością i szybkością w biegu. Wyróżniające je cechy to: harmonijna budowa ciała, elegancja ruchu, żywy lecz łagodny temperament, sucha i mocna konstytucja oraz prawidłowe mocne kopyta. Wysokość w kłębie dorosłych koni wynosi 145-160 cm. Jest to rasa późno dojrzewająca (5-6 lat) długowieczna (rozpłodowo użytkowane są ponad 25 lat). Konie czystej krwi arabskiej są sprawdzane pod kątem dzielności na torze wyścigowym, w gonitwach płaskich. Najważniejszą gonitwą są Derby. Konie tej rasy można znaleźć w państwowych stadninach koni Janów Podlaski i Michałów, w Stadzie ogierów Białka oraz w licznych stadninach należących do hodowców prywatnych.

Konie pełnej krwi angielskiej (skrót rasowy xx)

Folbluty wyhodowane zostały Anglii w wyniku krzyżowania miejscowych klaczy z ogierami orientalnymi, arabskimi i berberyjskimi. Jest to rasa najstarsza, najbardziej skonsolidowana, dla której główną próbą selekcyjną są wyścigi płaskie. Jest to obecnie najszybsza rasa koni na świecie. Konie te użytkowane są także w najtrudniejszej z dyscyplin jeździeckich-wszechstronnym konkursie konia wierzchowego (WKKW). Wysokość w kłębie wynosi 160-170 cm, długa szyja, wyraźny kłąb, skośna łopatka oraz długi i suche kończyny. Konie pełnej krwi angielskiej to rasa wcześnie dojrzewająca, wymagająca intensywnego ruchu. Hoduje się je także dla polepszania i uszlachetniania innych ras. Znajdują się w czterech stadninach państwowych (Golejewko, Iwno, Kozienice, Krasne) oraz u hodowców prywatnych.

Rasa małopolska (skrót rasowy m)

Wyhodowana została w oparciu o angloaraby. Konie tej rasy osiągają wysokość w kłębie 155-165 cm klacze i 160-170 cm ogiery. Masa ciała wynosi 450-600 kg. Wyróżnić można kilka typów lokalnych (konie kieleckie, lubelskie, sądeckie). Spadek pogłowia koni rasy małopolskich doprowadził do wpisania jej na listę ras zagrożonych. Pozwala to hodowcom uzyskać dotacje ze środków Unii Europejskiej. Ośrodki hodowlane koni tej rasy to stadniny koni w Białce, Kalnikowie, Galewicach, Janowie Podlaskim, Prudniku.

Rasa wielkopolska (skrót rasowy wlkp)

Uformowała się na Azie koni poznańskich, trakeńskich i wschodniopruskich oraz hanowerskich. Celem hodowli koni wielkopolskich jest uzyskanie konia sportowego, przeznaczonego głównie do koków i ujeżdżenia, a także do powożenia. Masa ciała dorosłych osobników wynosi 500-600 kg. Młode ogiery wielkopolskie są uznawane na podstawie 100 dniowego testu lub tzw. Alternatywnych prób dzielności w czterech dyscyplinach: skokach przez przeszkody, ujeżdżeniu, WKKW lub powożeniu zaprzęgami jednokonnymi. Klacze mogą być poddawane stacjonarnej lub polowej próbie wierzchowej, jak również polowej próbie zaprzęgowej. W Polsce wiodącą rolę w hodowli tej rasy odgrywa Stadnina Koni w Liskach oraz hodowcy prywatni.

Rasa śląska (skrót rasowy śl)

Powstała w wyniku krzyżowania klaczy szlachetnych z terenu Śląska z ogierami oldenburskimi i wschodniofryzyjskimi. Celem hodowlanym, obok zachowania pewnej liczby klaczy w czystości rasy, jest uzyskanie konia sportowego do powożenia i ujeżdżenia, przede wszystkim poprzez dolew pełnej krwi angielskiej. Jako rasa szybko rosnąca i wcześ nie dojrzewająca mają duże wymagania paszowe. Wysokość w kłębie 158-165 cm, masa ciała 600-800 kg.

Konie szlachetne półkrwi (skrót rasowy sp)

Jako rasa uznawane są od ponad 20 lat. Rasa ta powstała na bazie klaczy wielkopolskich, małopolskich oraz klaczy pochodzenia zagranicznego z ogierami zagranicznych ras półkrwi. Koń ten hodowany jest przede wszystkim do ujeżdżenia i skoków przez przeszkody.Hodowla prowadzona jest przez stadniny: Nowielice, Moszna, Ochaby, Pępowo, Prudnik, Racot.

Polskie konie zimnokrwiste (z)

Powstały przy udziale importowanych z Europy Zachodniej koni ardeńskich, szwedzkich i francuskich, belgijskich, jak również bulonów i bretonów. Powstały wtedy lokalne typy koni: lidzbarskie, łowickie, sztumskie, sokólskie, kopczyki podlaskie używane przez rolników do prac na roli. Obecnie konie te stanowią bazę do produkcji koni rzeźnych, głównie na rynek włoski, a część ich używana jest nadal do ciężkih prac polowych. Charakteryzują się bardzo dobrym umięśnieniem i masą ciała 700-800 kg.

Koniki polskie (kn)

Jedna z najstarszych polskich ras. Przodkiem koników polskich jest tarpan. Charakteryzuje je mocna budowa ciała, myszata maść z ciemną pręgą przez grzbiet i pręgowanie na kończynach. Są odporne na warunki środowiskowe. W Polsce są hodowane w dwojaki sposób. Jednym z nich jest utrzymanie niewielkiej liczby koników w ich środowisku naturalnym i hodowla ta nazywana jest rezerwatową. W hodowli stajennej są utrzymywane jak inne rasy koni. Mogą być wykorzystywane gospodarstwach agroturystycznych, hipoterapii i rekreacji. Masa ciała 300-450 kg, wysokość w kłębie 130-145 cm

Konie huculskie (hc)

Wywodzą się z terenów Karpat Wschodnich oraz Bukowiny. Te prymitywne, górskie konie sprawdzają się jako zwierzęta juczne, mogą spełniać rolę wierzchowców. Obecnie są wykorzystywane w gospodarstwach agroturystycznych, jako konie rekreacyjne oraz do hipoterapii. Masa ciała 350-400 kg, wysokość w kłębie 130-150 cm. Hodowla zachowawcza jest prowadzona w dwóch stadninach państwowych: w Gładyszowie i w Odrzechowej.

Kuce i małe konie

Konie tej grupy późno zawitały do naszego kraju. Wykorzystywane są głównie do nauki jazdy konnej przez dzieci i młodzież, jak również w sporcie jeździeckim. Od lat 90-tych organizowane są oficjalne Mistrzostwa Polski Pony i Małych Koni.

50. Wymień najważniejsze elementy puszki rogowej kopyta.

Kopyto to końcowa część nogi otoczona przez puszkę rogową (będącą pierwszą warstwą kopyta). Składa się ona z: krawędzi koronowej, rowka koronowego, warstwy listewkowej, podeszwy rogowej, listków rogowych ściany wsporowej, grzebienia strzałki.

52. Znaczenie gospodarcze koni.

Koń miał przez wiele stuleci wielkie znaczenie gospodarcze i militarne, przyczynił się do sławy i potęgi różnych ludów. Wraz z mechanizacją wojskowych i cywilnych środków transportu koń jako zwierzę pociągowe stracił na znaczeniu. Obecnie tylko w niektórych krajach jest jeszcze istotnym uzupełnieniem mechanicznych środków transportowych. Głównym kierunkiem wykorzystania koni w Europie, a także na skutek postępu mechanicznego ten rodzaj użytkowania koni będzie z pewnością się rozwijał. Nowoczesna hodowla zmierza ku temu by konie nadawały się do sportu wyczynowego i rekreacji, przy czym nie beż znaczenia jest aspekt ekonomiczny. Zróżnicowane cele użytkowe doprowadziły do wytworzenia wielu mniej lub bardziej wyspecjalizowanych ras, w których hodowla, stanowi niekiedy ważną gospodarczo dziedzinę na danym terenie. Zasadniczą rolę odgrywa przy tym selekcja w kierunku pewnych korzystnych cech, umożliwiająca dalsze istnienie i rozwój populacji. Koń, jak przed tysiącami lat, zajmuje ważną pozycję jako zwierzę użyteczne człowiekowi, chodź zmieniły się motywy i sposoby jego zastosowania zgodnie z ludzkimi potrzebami. Sportowa ambicja, sukces ekonomiczny, przyjemność w spędzaniu wolnego czasu, miłość do zwierząt i chęć eksperymentowania zawsze kierowały ludźmi poza innymi pobudkami. Prócz estetycznej przyjemności towarzyszącej z kontaktu z pięknym zwierzęciem w hodowli zawsze też kierowano się trzeźwą kalkulacją i ocena użytkowości. To też w historii koni i ludzi obserwujemy zarówno miłość , a nawet cześć dla tych zwierząt jak i ich bezlitosną eksploatację, a nawet zagładę.

54. Jakie informacje zawiera paszport konia.

Paszport konia wydawany jest przez podmioty prowadzące Księgi Stadne. Opis konia zawarty w paszporcie wykonywać mogą jedynie uprawnione do tego osoby: pracownicy okręgowych związków oraz osoby przeszkolone na kursach organizowanych przez PZHK, z którymi poszczególne OZHK / WZHK zawarły umowę. Opis konia złożony jest z dwóch części: opis słowny i opis graficzny- diagram

Paszport powinien zawsze podróżować z koniem niezależnie czy zwierzę przemieszcza się po kraju czy jedzie za granicę. Przy sprzedaży konia paszport powinien być także przekazany nowemu właścicielowi.

Paszport zawiera następujące dane:

•dane o właścicielu

•opis identyfikacyjny,

•adnotacje o przeprowadzanych identyfikacjach,

•adnotacje o szczepieniach przeciw grypie i innych,

•zaświadczenie o badaniu klinicznym przeprowadzonym przez lekarza weterynarii do 48 godzin przed transportem międzynarodowym,

•wyniki testów laboratoryjnych dotyczących chorób zakaźnych,

•adnotacje o leczeniu z rozróżnieniem czy koń kierowany na rzeź ma być przeznaczony dla celów konsumpcyjnych, czy nie.

W opisie identyfikacyjnym zawarte są: numer identyfikacyjny konia, nazwa, płeć, maść, rasa, rodzice, data i miejsce urodzenia, hodowca, certyfikat pochodzenia wydany na podstawie badania markerów genetycznych, a także opis słowny i graficzny (diagram).

B.ważna ostatnia część paszportu, w której posiadacz konia decyduje, czy chce aby jego zwierzę po ubiciu mogło być kiedykolwiek, nawet w dalekiej przyszłości, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub, że tego nie chce.

55. Wymień przyczyny, objawy i skutki ochwatu oraz cechy charakteryst.kopyta po przebytym ochwacie

Ochwat jest następstwem poważnych zaburzeń metabolicznych. Istotą tej choroby są zaburzenia w krążeniu w obrębie tworzywa kopytowego. Mogą być one spowodowane np. przez toksyny bakteryjne, które przeniknęły do krwi z jelit. Naczynia krwionośne tworzywa zwiększają swoją przepuszczalność, na skutek czego powst.wysięk. Ponieważ kopyto jest zamkniętą szczelnie strukturą, dla gromadzącego się płynu nie ma miejsca. Rozpycha się więc, powodując oddzielenie tworzywa od rogu kopytowego. Na skutek tego zmienia się umocowanie, a tym samym skatowanie kości kopytowej, opada ona w kierunku podeszwy, mogąc ją nawet przebić, a dodatkowo ścięgno mięśnia zginacza głębokiego palców pociąga ją w tył.

Przyczyny ochwatu: podanie nadmiernej ilości paszy treściwej- przy braku ruchu, pasza zbyt bogata w białko, zbyt intensywny ruch po twardym podłożu, nieprawidłowe okucie, zatrucia różnego pochodzenia, alergie, zatrzymanie łożyska po porodzie, ciężki poród, schorzenia kolkowe, niektóre leki np. sterydowe

Poprzez miejscową reakcję w kopytach, prowadzącą do charakterystycznej kulawizny oraz zmian kształtu puszki kopytowej, manifestuje się choroba systemowa całego organizmu, zaburzająca funkcje innych narządów. Zmiany w ukł.pok., sercowo- naczyniowym, hormonalnym, nerkach, mięśniach powod.niedokrwienie tworzywa kopytowego, zmniejszając przepływ krwi w naczyniach odżywiających tworzywo, co w konsekwencji prowadzi do niedotlenienia i martwicy tkanki.

Ostry ochwat może zakończyć się całkowitym wyleczeniem, ale może też dojść do odpadnięcia puszki kopytowej, śmierci lub przejścia ochwatu w formę przewlekłą, powodującą deformację kopyta i charakterystyczną kulawiznę. Faza przewlekła, prowadząca do trwałych śladów w kopycie, zaczyna się już po 48 h od pojawienia się pierwszych objawów. Przebieg ochwatu może być ostry, podostry lub chroniczny. W ostrym przebiegu ochwatu objawy choroby są silnie wyrażone i łatwe do rozpoznania. Obserwuje się posmutnienie, brak apetytu, poty, drżenie mięśni, przedeptywanie, krótki ostrożny krok, potykanie się i kulawizny. Zwierzę przyjmuje nietypową postawę w zależności od tego, które kończyny objęte są chorobą. Częściej dotknięte są kończyny przednie- koń stara się przerzucić ciężar ciała na kończyny tylne, ustawia je pod tułowiem, a przednie wysuwa do przodu tak, aby bardziej obciążyć piętki. Bolesność kopyt uwidacznia się wyraźniej podczas przeprowadzania konia po twardym podłożu, podczas nagłych zwrotów i cofania. Chód ochwaconego konia jest napięty, kroki krótkie i szybkie, kończyny są sztywne i wyprostowane, a kopyta dotykają podłoża najpierw piętkami. Ciepłota kopyta może być zmienna, najczęściej jednak w ostrym ochwacie kopyta chore są cieplejsze. Ostra postać choroby jest typowa dla ochwatu toksycznego i cechuje się dużymi zmianami ogólnymi, a kulawizna może dotyczyć wszystkich kończyn. W przypadku przekarmienia ziarnem objawy ochwatu pojawiają się po 12-24 h, a czasem 48 h. Ostra postać choroby w niektórych wypadkach może doprowadzić do śmierci, z reguły jednak może zostać wyleczona lub przechodzi w postać podostrą względnie chroniczną

Postać podostra jest łagodną formą ochwatu, w której objawy są słabiej zaznaczone lub niepełne, a apetyt może być zachowany. Najczęściej występuje ona na tle mechanicznym. Obie wymienione postacie mają skłonność do nawrotów, z których w końcu rozwija się postać chroniczna. Postać chroniczną cechuje przemieszczenie kości kopytowej względem puszki kopytowej, kulawizna i w późniejszym okresie zmiana kształtu kopyta, przy czym proces chorobowy dotyczy nie tylko ściany, ale również podeszwy kopyta. Objawy choroby zależą od stopnia przemieszczenia i są tym silniejsze im wcześniej nastąpiło przemieszczenie kości kopytowej, które najwcześniej może wystąpić już po 12 h Najczęściej ma to miejsce po 24-72 h, a czasem znacznie później.

Przed zrzuceniem puszki kopytowej widoczne jest wyraźne zapadnięcie się kości kopytowej w kopycie. Przy dłużej trwającym ochwacie i rozległym przemieszczeniu występuje charakterystyczna zmiana kopyta. Staje się ono długie, wąskie, wklęsłe z licznymi pierścieniami podeszwa jest gruba, spłaszczona, niekiedy wypukła, a piętki podwyższone. Poruszanie konia jest utrudnione, obserwuje się potykanie kulawiznę i przedeptywanie.

56. Opisz postępowanie w przypadku podejrzenia kolki przed przybyciem lekarza weterynarii

Do czasu przyjazdu lekarza: nie pozwolić koniowi pobierać paszy; kontrolować tętno, oddechy, oddawanie moczu i pobieranie wody; wyprowadzić konia z boksu i oprowadzać stępem, nie kłusować; w zależności od rodzaju kolki może być niezbędny przeprowadzony zabieg operacyjny- przygotować środek transportu.

Morzysko- nie jest konkretną jednostką chorobową, jest to objaw zakłócenia pracy żołądka i jelit, objawiający się silnymi bólami.

Przyczyny: przeładowanie żołądka, zaczopowanie jelita, zapiaszczenie jelita ślepego, zapętlenie jelita, zaczopowanie jelita poprzez inwazję pasożytów przewodu pokarmowego, niedrożność naczyń krezkowych poprzez wędrujące larwy pasożytów przewodu pokarmowego

Objawy- wszystkie zmiany chorobowe w obszarze żołądka i jelit z objawami bólu określane są jako kolki; istnieje również zatrzymanie moczu w pęcherzu określane jako kolka moczowa

Symptomy mogą być bardzo różne: brak apetytu, brak zainteresowania otoczeniem, niepokój, spojrzenie pełne lęku, rozciąganie kłody- odstawianie tylnych kończyn *nieregularne, ale intensywne pocenie się od nasady ogona po łopatki, nerwowe ziewanie, pokładanie i tarzanie, grzebanie przednimi kopytami, wymachiwanie ogonem, oglądanie się na boki, gryzienie słabizn lub uderzenie tylnymi kopytami w brzuch, częste próby oddawania moczu, przyspieszenie tętna i oddechów

Leczenie: już przy pierwszych objawach kolki zawiadomić lek.wet.- kolki są b.często przyczyną padnięcia koni.

Zapobieganie: zapewniać koniowi regularny ruch, po karmieniu pozostawić konia na co najmniej godzinę w stajni, systematycznie kontrolować jakość paszy, indywidualnie ustalać dawki pokarmowe, przeprowadzać regularnie odrobaczanie- co najmniej 4 razy w roku, jeśli konie korzystają z pastwiska- systematyczna pielęgnacja pastwiska

57. Dane są dwa konie-pierwszy o wymiarach: wysokość w kłębie 160 cm, obwód klatki piersiowej 180 cm, obwód nadpęcia 19 cm; oraz drugi koń o wymiarach:odpowiednio-165cm, 205cm, 22cm. Oblicz dwa podstawowe indeksy i określ typy użytkowe tych koni

Charakt.tęgość konia u wierzchowych 108-115%, wszechstronnie użytkowe 115-120%, pospieszno-robocze ok.120%, ciężkie pociągowe 125-130%.

Indeks kościstości= obwód nadpęcia/ wysokość w kłębie x 100%

Wierzchowe 12-12,5%, wszechstronnie użytkowe 12,5-13,5%, zaprzęgowe 14-15%; <12% to cieńkokościstość

1) indeks masywności = 180/160 x 100% = 112,5%

indeks kościstości = 19/160 x 100% = 11,875% czyli wierzchowy, cieńkokościsty

2) indeks masywności =205/165 x 100% = 124%

indeks kościstości = 22/165 x 100% = 13,3% czyli źle zbudowany koń, bo inne typy użytkowe.

58. Podaj wartości temperatury, tętna i częstości oddechu mierzone w spoczynku

U zdrowego konia temperatura ciała, mierzona w odbycie, powinna wynosić od 37,5 do 38,5 °C. Tętno, określane na tętnicy podszczękowej, przedramieniowej lub na powierzchni ciała w okolicy serca, u dorosłego konia mieści się w granicach 26-64 uderzeń/minutę. Liczba oddechów, określana na podstawie obserwacji podnoszenia się i opadania powłok w okolicy słabizny, wynosi od 8 do 16 na minutę

59. Jakie czynniki należy uwzględnić przy określaniu zapotrzebowania konia na składniki pokarmowe

*masa ciała i rodzaj wykonywanej pracy *rodzaj treningu, podłoże na którym koń pracuje, temp. środowiska, zmęczenie *indywidualne wykorzystanie paszy *stan zdrowia, kondycja *budowa ukł.pok. *typ użytkowy i rasa *płeć *wiek *stan fizjologiczny. Przy określaniu zapotrzebowania konia na składniki pokarmowe należy brać pod uwagę: typ użytkowy oraz kierunek przyszłego użytkowania, rasę i związaną z nią końcową masę ciała, płeć i stan fizjologiczny, wiek, porę roku, odłączenia źrebiąt od matek, intensywność wychowu, określoną ilością ruchu, warunkującego wychowanie konia o dużych walorach użytkowych, w przypadku koni roboczych i sportowych intensywność użytkowania

60. Wymień polskie rasy (w tym zachowawcze) i opisz jedną z nich -uwzględniając miejsce występowania, pochodzenie, typ użytkowy, oraz ośrodki hodowlane.

Polskie rasy koni: wielkopolska, huculska, śląska, małopolska i konik polski.

Koń wielkopolski - zaliczany do typu wszechstronnie użytkowego. Jest koniem szlachetnym półkrwi. Rasa ta powstał na bazie koni miejscowych krzyżowanych z końmi ras zagranicznych - trakeńskiej, wschodniopruskiej, berbeckiej, pełnej krwi angielskiej oraz czystej krwi arabskiej. W latach 20. i 30. XX wieku doskonalono konie wielkopolskie poprzez krzyżowanie ich z końmi rasy pełnej krwi angielskiej i czystej krwi arabskiej, czego skutkiem było otrzymanie koni szlachetnych i zarazem wytrzymałych w pracy. Nic dziwnego, że były one bardzo chętnie kupowane przez wojsko w celu wyposażenia pułków kawalerii. Po II wojnie światowej zmieniono koncepcję hodowlaną z konia wierzchowego na konia wszechstronnie użytkowego.

Wśród koni tej rasy dominuje umaszczenie kasztanowate (40%) oraz gniade (35%), spotyka się także siwe (12%) oraz kare (10%).

Wymiary koni rasy wielkopolskiej: wysokość w kłębie: 158 cm klacze, 160 cm ogiery; obwód kl.piers.: 189 cm klacze, 190 cm ogiery; obwód nadpęcia: 20 cm klacze, 21 cm ogiery; masa ciała: 540 kg klacze, 570 kg ogiery

Główne ośrodki hodowlane w Polsce: Książ, Gniezno, Starogard Gdański, Partynice, Strzelce Opolskie

Rasa huculska

Budowa: kształt głowy - podłużny. Szyja krótka i mocna, uwieńczona bujną grzywą. Łopatki silne, strome oraz krótkie, idealne do zaprzęgów. Tułów jest krótki i zwarty. Koń huculski ma bardzo mocny grzbiet oraz dość szerokie lędźwie. Zad jest zwykle ścięty. Kończyny ma silne i krótkie, czasem nogi tylnie - szablaste. Wzrost, od ok. 124 cm do 135 cm w kłębie. Niestety, często występują wady stawów skokowych. Występuje najczęściej w maści gniadej, myszatej lub karej. Rzadziej kasztanowatej czy srokatej. Często pojawia się pręga grzbietowa i zebra (pręgowanie) na kończynach.

Historia/ pochodzenie- pochodzi z wschodniej części Karpat, zamieszkałej przez ruskich górali. Trudnili się oni głównie hodowlą, pasterstwem i pracami leśnymi. Do końca XIX w. głównie tam koncentrowała się jego hodowla. Niestety podczas I wojny światowej poważnie zachwiała się czystość tej rasy. Sprowadzanych było wiele koni różnych ras. Krzyżowano je wówczas w najróżniejszy sposób. Po jej zakończeniu, rasę tą objęto szczególną opieką. W 1924 r. M. Holländer zainicjował rejestrację klaczy rodnych oraz powstanie Związku Hodowców Koni Rasy Huculskiej.

Ważniejsze ośrodki hodowli: Rumunia: Luczina, Polska: Gładyszów, Odrzechowa, Siary, Pszczółki, Słowacja: Topolcianky, Węgry: Aggtelek

Użytkowanie- idealnie nadaje się do zaprzęgów. Może też służyć rekreacji, turystyce górskiej lub rajdom terenowym.

Koń śląski -powstał na bazie konia hodowanego na terenie dolnego i górnego śląska. Początki tej rasy które zostały zapisane w rejestrach hodowlanych sięgają XV wieku. Za krainę pochodzenia tej rasy uważa się Oldenburg. Po wojnie do dnia dzisiejszego rasa ta poddana została kilku programom hodowlanym. Hodowla powojenna opierała się na hodowli w sektorze państwowym wspomaganym przez rozdrobnioną hodowlę prywatną. Po przemianach politycznych lat '80 XX w. sytuacja uległa znacznym zmianom i większa część koni znajduje się w posiadaniu prywatnym.

Obecnie zauważa się dwa trendy w hodowli tej rasy: 1)utrzymanie odpowiedniej ilości materiału genetycznego konia śląskiego w starym typie 2)hodowla konia śląskiego w nowoczesnym typie konia zaprzęgowego

Obecnie do ksiąg hodowlanych tej rasy mogą być wpisywane tylko konie wywodzące się od przodków wpisanych do ksiąg koni ras śląskiej i oldenburskiej (hodowanych w czystości rasy - w dawnym typie). Za konie tej rasy uważa się również konie pochodzące od przodków wpisanych do ksiąg rasy pełnej krwi angielskiej pod warunkiem, że w ich rodowodach w trzecim pokoleniu występuje co najmniej 4 przodków rasy śląskiej. Te ostatnie odgrywają bardzo ważną rolę w promocji tej rasy na arenie międzynarodowej poprzez udział w zawodach powożenia na całym świecie. Rasa ta jest bardzo ceniona przez wielu wybitnych powożących. Jednym z najlepszych koni w zaprzęgu jednego z najznakomitszych powożących wszechczasów Michaela Freunda był koń tej rasy Janosz po Lix. Obecnym centrum hodowlanym tej rasy jest odszar dolnego śląska (dawny obszar województwa jeleniogórskiego). Do najbardziej cenionych hodowców należą: Ryszard Szorc,Jan Krzecki, Dariusz Smichura , Władysław Salwa, Antoni Barski, Adam Dymitroca, Marcin Szelest, Jan Karmelita, Andrzej Pasternak.

Koń małopolski - konie półkrwi angloarabskiej i arabskiej hodowane w Małopolsce, nieco mniejsze i lżejsze od koni wielkopolskich, wzrostu ponad 150 cm, urodziwe, o suchej budowie, doskonałym ruchu, dobrze wykorzystujące paszę, wytrwałe i dzielne w pracy.

Konik polski - zwany także koniem biłgorajskim. Są to konie późnodojrzewające (3-5 lat), długowieczne, odporne na choroby i trudne warunki utrzymania. Mają twardy róg kopytowy pozwalający pracować niepodkutym na bitych drogach.

Dzikimi przodkami koników polskich są tarpany odkryte przez rosyjskiego badacza Mikołaja Przewalskiego w 1876 roku. Zamieszkiwały one do końca XVII wieku lesiste obszary wschodniej Polski, Litwy i Prus. W okolicach Puszczy Białowieskiej przetrwały do 1780 roku, kiedy to zostały odłowione i umieszczone w zwierzyńcu hrabiów Zamoyskich koło Biłgoraja. W 1808 roku z powodu panującej biedy zostały one rozdane okolicznym chłopom, tam w wyniku krzyżowania z lokalnymi końmi wykształciła się rasa nazwana przez prof. Vetulaniego konikiem polskim. Ów naukowiec rozpoczął w 1936 roku pracę nad odtworzeniem dzikich tarpanów leśnych w Puszczy Białowieskiej na bazie koni biłgorajskich. Niestety w czasie II wojny światowej hodowla ta została zniszczona, część koników wywieziono do Niemiec. W 1949 ocalałe koniki trafiły do Popielna, tam w Instytucie Genetyki i Hodowli Doświadczalnej PAN prowadzi się nad nimi badania naukowe i hodowlę zachowawczą. Przebywają one na otwartej przestrzeni, opieka ogranicza się do podawania siana w zimie. W podobnych warunkach są też utrzymywane w Stacji Doświadczalnej Akademii Rolniczej w Poznaniu.

Cechy pokroju: wysokość w kłębie: 134 cm, obwód klatki piersiowej: 168 cm, obwód nadpęcia: 18 cm

Mały wzrost, silna i krępa budowa; lekka głowa o prostym profilu, szyja krótka i nisko osadzona, prosta; mało wyraźny kłąb, głęboka klatka piersiowa, zad ścięty, grzywa i ogon o obfitych i grubych włosach, ciemna sierść o szarym mysim odcieniu. Może występować pręga grzbietowa a dolne partie kończyn mogą być czarne. Grzywa i ogon stanowią mieszaninę włosów szarych i czarnych. Klacze są mniejsze od ogierów.

Pogłowie w Polsce:hodowcy indywidualni: 310 klaczy, 90 ogierów ;stadniny państwowe 120 klaczy, 50 ogierów

Główne ośrodki hodowlane: w warunkach rezerwatowych: Popielno, Roztoczański Park Narodowy, Stacja Doświadczalna w Stobnicy Akademii Rolniczej w Poznaniu. W warunkach stajennych: Popielno, Racot, Sieraków.

Rasa śląska - [kł: 165; okp: 205; onp: 23/24] utworzona na początku XIX wieku na bazie ras oldenburskiej i fryzyjskiej, następnie krzyżowano je z xx. Typ półkrew angielska, podstawowym wykorzystaniem jest praca w zaprzęgu w stępie, także jako pospieszno-robocze. W ciężkich pracach na roli, w transporcie. Wskutek krzyżowania z różnymi rasami ich typ nie jest wyrównany. Hodowane w SK Sierakowie, indywidual.2060/300; państwowe 130/200.

Rasa wielkopolska - [kł: 157/159, okp: 189/190; onp: 20/21; m.c. 540/570] Ma geny koni wielu ras: trakeńskiej, wschodniopruskiej, berbeckiej, xx, oo, koni miejscowych. Typ półkrew angielska, jest młodą rasą, niegdyś chętnie kupowane przez wojsko. Są końmi szlachetnymi półkrwi, powstał z trzech grup: typu poznańskiego (kiepskie gleby, najbardziej wydelikacony, najmniejszy), typu mazurskiego, typu gryf pomorski. Użytkowany sportowo, skoki przez przeszkody. Hodowane: Książ, Gniezno, Starogard Gdański, Partynice, Strzelce Opolskie. indywidual: 4540/310, państwowe: 1200/560+110

Rasa małopolska - [kł: do 165; okp. 190; onp. 20-21; m.c. 500] - nazywane dawniej sądeckimi, typ lekki pociągowy, nadają się także do sportów jeździeckich, rekreacji. Typ półkrwi angloarabskiej (xo), można uszlachetniać je oo ale zmniejsza się wkł. Odporne na ciężkie warunki klimatyczne. Wyróżnia się grupy: lubelską, kielecką, sądecko, dąbrowsko-tarnowską. Stadniny: Kalinków, Klikowa, Pruchna, Walewice, Prudnik, Mleczownica. Indywidual: 3370/340, państwowa: 410/240

Czysta krew arabska „oo” - [kł: 148/151; okp. 180/181; onp. 18,4/19,4; m.c. 380-450] pochodzi z półwyspu arabskiego, ich zalety ukształtowały się pod wpł. czynników klimatycznych (upał, słońce, twarde podłoże). Sucha konstytucja, ładny pokrój, łabędzia szyja, dobra jakość rogu kopytowego, krótka głowa, szerokie czoło, sylwetkę można wpisać w kwadrat (kł=dt) odporne na upały i niskie temp. Użytkowane do pokazów, rajdów długodystansowych i wyścigów. Stadniny: Służewiec, Janków Podlaski, Białka, Michałów, Łobez. Indywidual: 30/20; państw. 290/30

Pełna krew angielska „xx” - [kł: 159/161; okp: 179/183; onp: 19,5-20,5; m.c. 510/560] wyhodowane na terenie WB na przełomie XVII i XVIII wieku w wyniku krzyżowania ogierów orientalnych z rasami miejscowymi. Szlachetna budowa, długa szyja, prosta głowa, długie kończyny. Stadniny: Rzeczka, Słubiec, Kozienice, Iwno, Jaroszów, Strzegom, Partynice.

Koniki polskie - [kł: 133/134; okp: 163/168; onp: 17/18] rasa wywodzi się z okolic Biłgoraja, zalicza się do kuców. Są długowieczne, odporne na choroby i trudne warunki utrzymania, niewybredne w żywieniu, bardzo twardy róg kopytowy, umaszczenie myszate, łagodne, chód drobny. Objęte hodowlą zachowawczą przez Instytut Genetyki i Hodowli Doświadczalnej PAN w Popielnie. Indywidual: 260/30, państw. 120/60.

61. Podaj różnice w konstytucji między końmi gorąco i zimnokrwistymi, oraz przykłady ras hodowanych w Polsce

Konstytucja sucha cechuje konie gorącokrwiste, jej przeciwieństwem jest konstytucja limfatyczna cechująca konie zimnokrwiste.

SUCHA- szybka przemiana materii możliwa dzięki dużej sprawności płuc, ukł.krążenia i ukł.wydalniczego. Słabo rozwinięta tk.podskórna, cienka, delikatna skóra, mięśnie nie są poprzerastane tłuszczem. Drobnokomórkowa struktura mięśni i kości. Delikatne owłosienie: sierść, grzywa, grzywka, ogon rzadsze włosy. Bardzo wyraźnie zarysowane mięśnie, ścięgna i stawy. Bardzo dobre wykorzystanie paszy, odporność na choroby, wytrzymałość w pracy. Zrównoważony charakter, reaguje na bodźce. Charakterystyczna dla koni gorącokrwistych: wielkopolski, małopolski i śląski, pełna krew angielska i czysta krew arabska.

LIMFATYCZNA- wolniejsza przemiana materii na skutek mniejszej sprawności ukł.krążenia i wydalniczego, b.dobrze rozwinięta tk.łączna podskórna i tk.tłuszczowa. Mięśnie i kości o strukturze wielokomórkowej, mniej wytrzymałe. Skóra grubsza, owłosienie obfite. Nie widać pod skórą mięśni i kości. Łagodny temperament, zrównoważone, flegmatyczne. Mają dość dużą siłę uciągu- pociągową np.polski koń zimnokrwisty. Charakteryst.dla koni zimnokrwistych i pogrubionych.

62. Podaj przyczyny, skutki i przykłady złych nawyków u koni.

Łykawość- koń chwyta zębami krawędź stabilnego przedmiotu (np. żłób, drzwi boksu), a następnie wyginając w specyficzny sposób kręgosłup i napinając mięśnie szyi wciąga powietrze do przełyku. Wciąganiu powietrza towarzyszy charakterystyczny odgłos. O koniu, który łyka w ten sposób, mówi się, że łyka z oparciem. O koniu, który potrafi łykać, nie opierając zębów o jakikolwiek przedmiot, cierpi na łykawość wolną lub bez oparcia. Charakterystyczny dla łykawości odgłos „beknięcia" powstaje podczas przechodzenia powietrza przez górny zwieracz przełyku. Obecne w przełyku powietrze nie inicjuje jednak fali perystaltycznej, jak czyniłby to kęs pokarmowy, ale wraca powoli do gardła. Czasami niewielka ilość powietrza zalega w przełyku i jeżeli w tym samym czasie koń połyka pokarm lub wodę, wówczas to zalegające powietrze przechodzi do żołądka wraz z pokarmem. Karmienie konia paszą treściwą przy jednoczesnym nie zapewnieniu mu stałego dostępu do paszy objętościowej powoduje nie fizjologiczny wzrost kwasowości żołądka. Zbyt kwaśne pH żołądka(któremu prawdopodobnie towarzyszy ból) motywuje konia do zwiększenia wydzielania śliny w celu zbuforowania treści żołądkowej. Konie w przeciwieństwie do psów nie ślinią się w odpowiedzi na widok lub zapach pokarmu (odruch warunkowy). Wydzielanie śliny następuje u nich wyłącznie jako odruch bezwarunkowy w trakcie żucia. Dlatego, aby ulżyć żołądkowi, konie zaczynają żuć cokolwiek jest im dostępne. Najpierw oczywiście siano lub zielonkę, potem słomę spod siebie, następnie zaczynają obgryzać drewniane elementy wyposażenia stajni, a potem niektóre konie zaczynają łykać. Stosunkowo często udaje się spotkać łykawego konia w stajni wyścigowej lub wyczynowej, gdzie podstawą żywienia są pasze skoncentrowane, a jako ściółki używa się trocin lub papieru. Rzadziej przypadłość ta występuje u koni utrzymywanych na słomie i obficie karmionych sianem, a zdecydowanie najrzadziej u koni mających nieograniczony dostęp do pastwiska. Do tradycyjnych metod zwalczania łykawości należą: utrzymywanie koni w boksach o gładkich ścianach, bez żłobu i poidła; kaganiec; podłączanie powierzchni, na których koń opiera zęby do prądu lub smarowanie ich substancją o nieprzyjemnym smaku i zapachu; łykawki,

Aby poprawić dobrostan łykawego konia, należy: 1)zapewnić koniowi stały dostęp do paszy objętościowej 2)ograniczyć ilości paszy treściwej do niezbędnego minimum 3)dodawać do paszy treściwej środki zobojętniające kwasy 4)diagnozować i leczyć stan zapalny i owrzodzenia błony śluzowej żołądka 5)oferować miękkie (np. obite skóra) miejsca do opierania zębów w celu ograniczenia zużycia siekaczy.

Aby zapobiec łykawości, należy: a)unikać podawania paszy treściwej źrebiętom będącym przy matkach b)zapewnić źrebiętom w okresie okołoodsadzeniowym stałego (24/7!) dostępu do paszy objętościowej 3)wprowadzać paszę treściwą do żywienia młodych koni stopniowo i w możliwie jak najpóźniejszym okresie 4)wcześnie wykrywać i leczyć zapalenia błony śluzowej żołądka

Tkanie

O koniu, który wystawiwszy głowę ponad drzwiami boksu, kiwa się rytmicznie na boki, mówimy że „tka” Wśród koniarzy istnieje przekonanie że konie tkają ponieważ się nudzą. Naukowcy dowiedli, że to nie nuda, ale niemożność zaspokojenia popędu społecznego jest przyczyna tkania. Niemożność zaspokojenia różnego rodzaju potrzeb fizjologicznych lub behawioralnych jest przyczyną frustracji, z której wynika tkanie. Koń, który widzi kompanów wyprowadzanych ze stajni, tka, ponieważ nie może zaspokoić popędu społecznego. Jest zamknięty w boksie, więc nie ma żadnego wpływu na to, kiedy on sam dołączy do grupy. Ogier czołowy, który widzi klacz przeprowadzaną na menaż, tka, ponieważ nie może zaspokoić popędu płciowego. To nie on decyduje o tym czy przygotowywana klacz jest dla niego, czy dla jego sąsiada. Wiele koni tka szczególnie intensywnie w porze zadawania paszy. Stojąc na uwiązach, nie mają one żadnej kontroli nad masztalerzem, który być może się spóźni albo rozmawia z kimś zamiast sypać owies do żłobów. W każdej sytuacji w której zwierze(człowiek) nie może w dowolny sposób zaspokajać swoich potrzeb towarzyszy stan frustracji. A ten z kolei powoduje przebieranie nogami z niecierpliwości. Tkanie występuje u koni utrzymywanych przez całe życie w samotności, niemających fizycznej możliwości naśladowania zachowań innych osobników. Jeżeli w jakiejś stajni tka jednocześnie kilka koni, to nigdy nie zdarza się, aby tkały wszystkie. Poradniki hipologiczne podają szereg sposobów na „radzenie sobie" z tkaniem np.: przestawienie konia do większego boksu, zwiększenie ilości ruchu, wpuszczenie do boksu kozy lub królika włączenie radia. Wszystkie te metody opierają się na błędnym założeniu, iż przyczyną tkania jest nuda. Dlatego niewiele z nich przynosi oczekiwane efekt. W wielu stajniach tkające konie to te stojące na końcu stajni. Te, które codziennie muszą najdłużej patrzeć na ten powoli zbliżający się do nich wózek z owsem. Jeżeli tkający koń będzie stał samotnie na wybiegu, z którego będzie musiał patrzeć się na pasące 100 m dalej stado, to z pewnością nie przestanie tkać, mimo iż będzie miał hektary wyśmienitej trawy na prywatny użytek.

63. Na czym polega mechanika ruchu kopyta konia

Kopyto w czasie ruchu powinno się opierać o podłoże brzegiem podstawowym i strzałką. Ściany tylne- przekątne wskutek nacisku od góry masy konia, a od wewnątrz ramion strzałki lekko rozchodzą się na boki, co jeszcze bardziej łagodzi wstrząsy.

Pod wpływem obciążenia tylnej partii kopyta rozszerza się ono, przy czym ściany przekątne oddalają się od siebie(wytarcie końców ramion podków na górnej powierzchni) a podeszwa obniża się. Po odciążeniu kopyto wraca do pierwotnego kształtu. Te nieznaczne zmiany kształtu mają podst.znaczenie przy amortyzacji kopyta, a pośrednio i całego ciała konia oraz w krążeniu krwi i odżywianiu samego kopyta.

64. Wyjaśnij skróty- oo, xx, kn, xxoo, IWP, wlkp, sp, hc, CDI, MP, CSI, WKKW

oo- szlachetna krew arabska

xx- pełna krew angielska

xxoo- angloaraby

kn- koniki polskie

wlkp- konie wielkopolskie

sp- szlachetna półkrew

hc- konie huculskie

WKKW- Wszechstronny Konkurs Konia Wierzchowego, jest sprawdzeniem możliwości jeźdźca i konia

IWP- indywidualny współczynnik powodzenia; suma wygrana przez danego konia w sezonie przez średnią rocznika; określa w pewien sposób dzielność konia; dotyczy tylko koni które odbywają wyścigową próbę dzielności

CDI- Międzynarodowe Zawody w Ujeżdżaniu

MP- Mistrzostwa Polski

CSI- Międzynarodowe Zawody Konne w skokach przez przeszkody

---