wykadyzadminacywilaifinansw, administracja 2 rok, wykłady


Prawo rodzinne

Rodzina / małżeństwo

  1. R o d z i n a nazywana jest często podstawową komórką społeczną, jej istota opiera się głównie na wewnętrznym rozwoju (rodzenie dzieci). Jest zjawiskiem nieprzemijającym. Pojęcie rodziny może dotyczyć osób związanych węzłami krwi, jak i tych, których wiąże wspólność bytu „pod jednym dachem” (odpowiednio rodzina mała [nuklearna] i rodzina wielka). Staje się ona obiektem zainteresowania prawa dopiero, gdy została założona przez zawarcie małżeństwa.

  1. Konkubinat - faktyczne pożycie kobiety i mężczyzny.

  1. Funkcje rodziny:

  1. KRO preferuje rodzinę opartą na małżeństwie - ponieważ małżeństwo i rodzina są elementami ładu społecznego i porządku prawnego w państwie. Ponadto małżeństwo :

  1. Przynależność do rodziny :

  1. W przypadku dzieci wspólnych - opiera się na pokrewieństwie z obojgiem małżonków.

  2. W przypadku pasierba - opiera się na pokrewieństwie z jednym małżonkiem i powinowactwie z drugim.

  1. Więzi rodzinne:

W linii prostej krewnymi są osoby pochodzące jedna od drugiej. Wyróżnia się tu:

  1. Krewnych wstępnych (ojciec, dziadek, pradziadek).

  2. Krewnych zstępnych (syn, wnuk, prawnuk).

W linii bocznej spokrewnione są osoby, które nie pochodzą od siebie, lecz mają wspólnego przodka.

Rodzeństwem przyrodnim - są osoby pochodzące od jednego wspólnego rodzica, natomiast drugi rodzic każdego z nich jest inny.

Pokrewieństwo może być bliższe lub dalsze zależnie od liczby pokoleń w linii prostej, a w linii bocznej, zależnie od liczby urodzeń dzielących tych krewnych względem ich wspólnego przodka.

Wśród krewnych bocznych nie ma w ogóle pierwszego stopnia pokrewieństwa.

  1. S t a n c y w i l n y wyznacza przynależność danej osoby do rodziny (status familiae). Stanowi on część ogólnego stanu prawnego człowieka, w którego skład wchodzą również: obywatelstwo i stan osobisty. Fundamentem stanu cywilnego człowieka jest więc jego: płeć, pochodzenie od określonych osób (rodziców) oraz stan małżeński albo bezżenny.

Stan cywilny jest:

  1. Transseksualizm - to rozbieżność między poczuciem psychicznym płci, a morfologiczno-bilogiczną budową ciała oraz płcią socjalną [metrykalną].

SN w uchwale mającej moc z a s a d y p r a w n e j stwierdził - „występowanie transseksualizmu nie daje podstawy do sprostowania w akcie urodzenia wpisu określającego płeć”[SN(7)z 22.06.1989r., OSP1991,poz.35]

  1. Prawo rodzinne:

KRO składa się z 3 zasadniczych członów:

KRO respektuje zasadę autonomii rodziny. Stosunki prawno-rodzinne są oparte na równości stron. Prawo rodzinne zawarte w KRO jest działem prawa cywilnego.

  1. Zasady prawa rodzinnego:

1. Z a s a d a s z c z e g ó l n e j o c h r o n y r o d z i n y

2. Z a s a d a d o b r a d z i e c k a

3. Z a s a d a t r w a ł o ś c i m a ł ż e ń s t w a

4. Z a s a d a r ó w no u p r a w n i e n i a m a ł ż o n k ó w

5. Z a s a d a ś w i e c k o ś c i p r a w a r o d z i n n e g o

  1. Sprawy rodzinne rozstrzyga sąd rejonowy (powszechny) będący sądem opiekuńczym (art. 569 par. 1 KPC). Wydziały rodzinne rozpatrują sprawy rodzinne osobowe i majątkowe, z wyłączeniem spraw o podział majątku wspólnego (sprawy cywilne) oraz sprawy mające charakter karny lub mieszany dot. nieletnich.

  1. M a ł ż e ń s t w o jest zjawiskiem społecznym, opartym na współżyciu pary ludzkiej. Małżeństwo zatem jest trwałym (ale nie nierozerwalnym) i legalnym związkiem mężczyzny i kobiety, powstałym z ich woli, jako równouprawnionych stron w celu wspólnego pożycia, realizacji dobra małżonków, dobra założonej rodziny i jej celów społecznych.

Małżeństwo znajduje się pod ochroną Konstytucji RP : „Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej” [art. 18 Konstytucji RP]

  1. Z a w a r c i e m a ł ż e ń s t w a:

Zgodnie z art. 1 KRO, małżeństwo może być zawarte przed kierownikiem USC, albo przed duchownym jednocześnie z zawarciem małżeństwa wyznaniowego (dotyczy to różnych wyznań), z dopełnieniem jednak dodatkowych przesłanek.

  1. Zawarcie małżeństwa przed kierownikiem USC:

Według art. 1 par. 1 KRO, małżeństwo zostaje zawarte, gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem USC oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński. Przepis ten wskazuje przesłanki do skutecznego zawarcia związku małżeńskiego:

  1. Odmienność płci nupturientów - związek homoseksualny jest sprzeczny z celem i funkcją społeczną małżeństwa i rodziny. Faktyczne pożycie takiej pary [płciowo jednorodnej] może być przez prawo tolerowane, ale nie może ono nadawać mu małżeńskiego statusu prawnego.

.

  1. Złożenie zgodnych oświadczeń - oświadczenia te wskazują na osobę, z którą zawiera się małżeństwo, i nie mogą zawierać żadnego zastrzeżenia, zwłaszcza co do warunku i terminu (art. 7 par. 3 KRO).

  1. Jednoczesna obecność przy składaniu oświadczeń - KRO przewiduje jednak z ważnych powodów dopuszczenie zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika (art. 6 KRO) chodzi tu o taką przyczynę, która uniemożliwia jednoczesne stawienie się nupturientów w jakimkolwiek USC lub gdziekolwiek poza tym urzędem.

Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym (forma ad solemnitatem).

  1. Złożenie oświadczeń przed kierownikiem USC - udział kierownika polega na odebraniu od stron powyższych oświadczeń i ogłoszeniu, że wskutek ich złożenia małżeństwo zostało zawarte (art. 7 par. 1-4 KRO).

Kierownik USC (konsul) ma obowiązek ustalenia pewnych faktów i żądania od nupturientów stosownych dokumentów, oświadczeń, itd. (przesłanki formalno-porządkowe), i tak:

  1. Nadzwyczajny tryb zawarcia małżeństwa przed kierownikiem USC - w razie zaistnienia niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio jednej ze stron, oświadczenia o wstąpieniu mogą one złożyć niezwłocznie i bez przedstawiania wymaganych dokumentów. Jednak i w tym przypadku są obowiązane złożyć zapewnienie, że nie wiedzą o okolicznościach wyłączających zawarcie małżeństwa (art.9par.1 KRO).

Kierownik USC powinien odmówić odebrania oświadczeń, jeżeli dowiedział się o okolicznościach wyłączających zawarcie małżeństwa, a w wypadkach wątpliwych powinien zwrócić się do sądu o rozstrzygnięcie.

O odmowie przyjęcia oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński kierownik USC powiadamia zainteresowanych nupturientów na piśmie. Każdy z nupturientów może w terminie 14 dni od doręczenia pisma wystąpić do sądu z wnioskiem o rozstrzygnięcie, czy okoliczności, przedstawione w odwołaniu uzasadniają powyższą odmowę. Właściwy do rozstrzygnięcia tej sprawy jest sąd rejonowy ze względu na siedzibę USC (art.7ust.2 PrASC).

KRO wymaga, aby małżeństwo było zawarte publicznie, tj. w obecności dwóch pełnoletnich świadków (art.7par.1 KRO).

Niezwłocznie po zawarciu małżeństwa sporządza się akt małżeństwa (art.61 PrASC).Przy czym akt ten ma jedynie charakter deklaratywny !

Obywatele polscy przebywający za granicą mogą zawrzeć małżeństwo również przed polskim konsulem lub przed osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula (art.1par.4 KRO).

3.) Zawarcie małżeństwa przed duchownym:

Wskutek ratyfikacji w 1998r. Konkordatu możliwe jest zawarcie małżeństwa świeckiego przed duchownym jednocześnie z zawarciem małżeństwa kanonicznego. Wg art.10 Konkordatu małżeństwo kanoniczne przy spełnieniu określonych, dodatkowych przesłanek wywiera takie skutki, jakie powoduje zawarcie małżeństwa zgodnie z prawem polskim.

Jednakże orzekanie w sprawach dotyczących małżeństwa świeckiego podlega wyłącznie sądom państwowym (art.10ust.4 Konkordatu).

Zawarcie małżeństwa świeckiego jednocześnie z zawarciem małżeństwa wyznaniowego wymaga spełnienia, poza przesłankami określonymi w art.1 KRO, następujących przesłanek:

  1. wyrażenie przez nupturientów woli jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu,

  1. sporządzenie przez kierownika USC aktu małżeństwa.

A wolę taką wyraża się przed duchownym, który następnie sporządza odpowiednie zaświadczenie stwierdzające. Zaświadczenie podpisuje duchowny, małżonkowie i świadkowie. Duchowny może jednak przyjąć oświadczenie nupturientów wyrażających wolę jednoczesnego zawarcia małżeństwa świeckiego, jeżeli wcześniej przedstawiono mu zaświadczenie stwierdzające brak okoliczności wyłączających możliwość zawarcia małżeństwa (art.8par.1KRO). Zaświadczenie takie, wraz z zaświadczeniem wcześniejszym, sporządzonym przez kierownika USC, duchowny przekazuje do USC w terminie 5 dni od zawarcia małżeństwa. Termin ten ulega zawieszeniu, jeżeli jego zachowanie nie jest możliwe z powodu siły wyższej.

B na podstawie uzyskanych od duchownego w wymaganym terminie zaświadczeń kierownik USC sporządza akt małżeństwa. Należy go sporządzić niezwłocznie, nie później jednak niż w następnym dniu roboczym, po dniu, w którym do USC nadeszły stosowne dokumenty (art.61a ust.2 PrASC).

Sporządzenie aktu małżeństwa jest przesłanką konstytutywną i taki charakter nadano jej już w samym Konkordacie. Z tymże datą zawarcia małżeństwa jest dzień złożenia oświadczeń przed duchownym.

Kierownik USC odmawia sporządzenia aktu małżeństwa jeżeli powyższe dokumenty otrzymał po upływie 5cio dniowego terminu, a spóźnienie nie jest działaniem siły wyższej. O odmowie powiadamia się nupturientów, którzy w terminie 14 dni, mogą zwrócić się do sądu o rozstrzygnięcie sprawy.

Uchybienia duchownego przy zawarciu małżeństwa, uniemożliwiające sporządzenie aktu małżeństwa, powodują cywilną odpowiedzialność odszkodowawczą, jeżeli wskutek tego nupturienci poniesili szkodę.

Zawarcie małżeństwa konkordatowego wymaga podjęcia czynności przez dwa urzędy stanu cywilnego:

Również przed duchownym możliwe jest zawarcie małżeństwa w trybie nadzwyczajnym. Konieczne jest jednak zapewnienie stron, że nie wiedzą o istnieniu przeszkód małżeńskich (art.9par.2 KRO).

  1. P r z e s z k o d y z a w a r c i a m a ł ż e ń s t w a :

KATALOG: istnieje numerus clausus przeszkód zawarcia małżeństwa :

  1. Nieosiągnięcie wymaganego wieku, tj. 18 lat przez obojga nupturientów (art.10 KRO).

  1. Całkowite ubezwłasnowolnienie jednego lub obojga nupturientów (art. 11 KRO).

  1. Choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy (art. 12 KRO).

  1. Pozostawanie w związku małżeńskim - b i g a m i a (art. 13 KRO).

  1. Pokrewieństwo oraz powinowactwo (art. 14 KRO).

  1. Istnienie między nupturientami stosunku przysposobienia (art.15 KRO).

  1. Zawarcie małżeństwa jest rezultatem porozumienia woli obojga nupturientów, wyrażonej w przepisanej formie i kreującej stosunek prawny małżeństwa. To czynność prawna o charakterze rodzinnym. Oświadczenie woli należy oceniać w świetle art. 60 kc.

Jednakże w art.17 KRO wyłączono stosowanie przepisów KC o wadach oświadczeń woli stwierdzając, że małżeństwo może być unieważnione tylko z przyczyn wskazanych w KRO.

  1. U n i e w a ż n i e n i e m a ł ż e ń s t w a :

W polskim prawie obowiązuje koncepcja unieważnialności małżeństwa. Polega ona na możliwości unieważnienia małżeństwa, skutecznie zawartego, mimo istnienia przeszkody do jego zawarcia.

Unieważnić małżeństwo można tylko z przyczyn przewidzianych w przepisach KRO (art.17 KRO).

Należy również zauważyć, że unieważnienie małżeństwa jest jednak niedopuszczalne, jeżeli przed wytoczeniem powództwa małżonek wiek ten osiągnął (konwalidacja małżeństwa).

Kwestię ubezwłasnowolnienia całkowitego ocenia się w ramach regulacji zawartych w art.13 KC

Nie można jednak żądać unieważnienia małżeństwa po uchyleniu ubezwłasnowolnienia.

Jednakże trzeba zauważyć, że późniejsze zdarzenie, takie jak śmierć, unieważnienie pierwszego małżeństwa lub rozwód powodują konwalidację małżeństwa bigamicznego. (favor matrimonii).

Konwalidacja małżeństwa bigamicznego nie jest możliwa w razie śmierci małżonka-bigamisty.

Przysposobienie jest przeszkodą nieusuwalną !

Możliwy jest błąd co do:

  1. tożsamości fizycznej,

  2. tożsamości cywilnej.

  1. b e z p r a w n a

  1. p o w a ż n a

  1. pozostawać w z w i ą z k u p r z y c z y n o w y m ze złożonym oświadczeniem o wstąpieniu w związek małżeński

W wypadku groźby przewidzianej, jako jedna z przesłanek do unieważnienia małżeństwa, ustawodawca odstąpił od jej znaczenia w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Uzależnił bowiem możliwość powołania się na groźbę od zaistnienia poważnego niebezpieczeństwa osobistego.

  1. Unieważnienie małżeństwa po jego ustaniu:

Wg art. 18 KRO nie można unieważnić małżeństwa po jego ustaniu.

WYJĄTKI:

  1. Skutki unieważnienia małżeństwa:

Wyrok unieważniający małżeństwo ma charakter konstytutywny - kształtuje nowy stan prawny - lecz niweczy małżeństwo z mocą wsteczną (ex tunc).Wyrok taki:

  1. Przywraca małżonkom ich poprzedni stan cywilny.

  2. Skutkuje ustaniem powinowactwa.

  3. Przywraca nazwisko małżonkowi, który je zmienił.

WYJĄTEK zachowanie pełnoletniości mimo unieważnienia małżeństwa.

Jednakże w zakresie stos. między małżonkami a ich wspólnymi dziećmi oraz stos. majątkowych między małżonkami stosuje się przepisy o rozwodzie, co oznacza, że:

  1. Nie gaśnie domniemanie pochodzenia dzieci z małżeństwa (art. 62 KRO).

  2. O władzy rodzicielskiej i o obowiązku utrzymania dziecka sąd orzeka tak samo jak przy rozwodzie (art.58par.1 KRO).

  3. Z chwilą prawomocności orzeczenia ustaje wspólność majątkowa i podovnie jak przy rozwodzie sąd orzeka o podziale majątku wspólnego.

  4. Sąd orzeka o sposobie korztstania ze wspólnego mieszkania, o ewentualnym podziale.

  5. Sąd orzeka o obowiązku alimentacyjnym między małżonkami na podstawie (art.60 KRO).

  1. Ustalenie nieistnienia i isnienia małżeństwa:

1.Powództwo o ustalenie nieistnienia małżeństwa:

Jeżeli przy zawieraniu małżeństwa nie wystąpiły wszystkie konieczne przesłanki wymienione w art.1par.1 i 2 KRO, małżeństwo nie jest zawarte. Przy czym w razie zawierania małżeństwa przed duchownym wymaga się spełnienia dodatkowych przesłanek koniecznych. Niedopełnienie jakiejkolwiek przesłanki koniecznej wymaganej przez ustawę powoduje, że małżeństwa w ogóle nie zawarto (matrimonium non existens).

Akt zawarcia małżeństwa jest wyłącznym dowodem zdarzenia w nim stwierdzonego.

Podstawą prawną do wniesienia powództwa o ustalenie nieistnienia małżeństwa jest art.2 KRO, w którym legitymację procesową przyznano każdemu, kto ma w tym ustaleniu interes prawny. Na mocy art.22 KRO legitymację ma również prokurator. Sprawę rozpoznaje sąd okręgowy w trybie procesowym w postępowaniu odrębnym. Orzeczenie takie ma charakter deklaratoryjny., skuteczny erga omnes, ex tunc.

2.Powództwo o ustalenie istnienia małżeństwa

Możliwe jest ustalenie treści aktu małżeństwa przez sąd w postępowaniu nieprocesowym (art.33 PrASC). Natomiast powództwo o ustalenie istnienia małżeństwa możliwe jest na podst. art. 189 KPC i może je wytoczyć każdy mający w tym interes prawny oraz prokurator.

3.Unieważnienie aktu małżeństwa

Dokonuje się go w postępowaniu nieprocesowym, jeżeli zaistnieją dwie przesłanki:

  1. Akt stwierdza zdarzenie niezgodne z prawdą.

  2. Wskutek uchybień przy sporządzeniu aktu zmniejszyła się jego moc dowodowa.

Wniosek o unieważnienie aktu małżeństwa może wnieść każdy zainteresowany, kierownik USC oraz prokurator (art. 33 PrASC).

Prawa i obowiązki małżonków

  1. Z a s a d a r ó w n o ś c i :

  1. Rozstrzyganie o i s t o t n y c h sprawach rodziny:

Ustawodawca w przepisach KRO zakłada, że małżonkowie prawidłowo wykonujący obowiązek współdziałania będą dążyć do uzgodnienia optymalnego dla rodziny, wspólnego stanowiska, a w razie braku porozumienia zwrócą się o rozstrzygnięcie do sądu [art. 24 KRO].

Należy zauważyć, że rozstrzyganie spraw w trybie art. 24 KRO nie dotyczy spraw, dla których przewidziano expressis verbis inny tryb rozstrzygania, w szczególności :

  1. Zarząd majątkiem wspólnym małżonków [art. 39 i 40 KRO].

  2. Istotne sprawy dotyczące dziecka wspólnego [art.97 par.2 KRO].

  3. Sprawy majątkowe małżonków wynikające z obowiązującego ich ustroju majątkowego.

  4. Sprawy natury osobistej, w których decyzja małżonka nie może być zastąpiona orzeczeniem sądu

Zatem rozstrzygnięcie sądu w trybie art. 24 KRO może dotyczyć spraw, w których małżonkowi nie przysługuje roszczenie, które mógłby zrealizować na drodze prawnej.

Orzeczenie nie nadaje się do egzekucji i nie ma charakteru sprawy osądzonej (rei iudicatae). Dodatkowo sami małżonkowie nie są nim związani. Sąd spełnia tu wyłącznie rolę rozjemczą.

  1. Uregulowania międzynarodowe :

Podstawowa dyrektywa, stanowiąca filar prawa rodzinnego, która dotyczy równouprawnienia mężczyzn i kobiet w stosunkach małżeńskich i rodzinnych została sformułowana również w :

  1. Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka.

  2. Paktach Praw Człowieka.

  3. Europejskiej Deklaracji Praw Człowieka.

  4. Rezolucji Komitetu Ministrów Rady Europy

Przy czym zasada równości, w ogólnym brzmieniu, dotyczy stosunków osobistych, równego prawa dokonywania różnego rodzaju wyborów, jak również równego prawa w zakresie wykonywania działalności zawodowej, podejmowania decyzji co do kształcenia się, itd.

  1. Prawa i obowiązki n i e m a j ą t k o w e :

  1. W s p ó l n e p o ż y c i e :

Obowiązek wspólnego pożycia, wyrażony w art. 23 KRO, wynika z wspólnoty bytu małżonków, opartej na ich więzi uczuciowej.

Wspólne pożycie - to faktyczna wspólność fizyczna, więź psychiczna i wspólność gospodarcza. Przy czym zazwyczaj wymaga ono na ogół wspólnego zamieszkania małżonków [kwestię miejsca zamieszkania regulują przepisy art. 25 KC].

  1. O b o w i ą z e k w i e r n o ś c i :

Obowiązek ten obejmuje nie tylko same fizyczne stosunki z osobą trzecią, ale także wyklucza inne przejawy więzi erotyczno-emocjonalnej z osobą trzecią.

  1. O b o w i ą z e k w z a j e m n e j p o m o c y i w s p ó ł d z i a ł a n i a :

Może on dotyczyć zarówno sfery duchowej, jak i materialnej.

  1. N a z w i s k o m a ł ż o n k ó w :

Wybór nazwiska KRO pozostawia w gestii małżonków, przy czym mogą oni:

Oświadczenie dotyczące wyboru nazwiska małżonkowie składają przy zawarciu małżeństwa, ale może być ono złożone również bezpośrednio po zawarciu małżeństwa.

  1. Prawa i obowiązki n i e m a j ą t k o w e :

  1. Obowiązek przyczyniania się do u t r z y m a n i a rodziny :

Wynika on z postanowień art. 27 KRO. Jest skierowany do każdego z małżonków i ukierunkowany na zaspokajanie potrzeb rodziny [zapewnienie warunków bytu].

Art. 27 KRO może być podstawą do żądania od współmałżonka dostarczenia środków utrzymania również dla zaspokojenia indywidualnych potrzeb drugiego małżonka i w tym zakresie jest on obowiązkiem alimentacyjnym.

Przesłanki obowiązek ma być wykonywany stosownie do sił oraz możliwości zarobkowych i majątkowych małżonków oraz odpowiednio do potrzeb rodziny

W razie separacji faktycznej małżonków nie mających dzieci na utrzymaniu obowiązek z art. 27 KRO istnieje, ale jego zakres zależy od okoliczności sprawy.

Obowiązek małżonka wyprzedza świadczenia z zakresu pomocy społecznej.

Orzeczenie sądu o s e p a r a c j i powoduje ustanie w/w obowiązku.

Wykonanie obowiązku uprawnionemu małżonkowi przysługuje roszczenie z tytułu w/w obowiązku (podobne w swej istocie do roszczenia alimentacyjnego), które rozpatruje sąd cywilny w procesie.

Art. 28 KRO przewiduje jednak nadzwyczajny i uproszczony tryb uzyskania od zobowiązanego małżonka środków utrzymania [dotyczy spraw, w których sąd może przeprowadzić w postępowaniu nieprocesowym]. Jednakże ten uproszczony tryb ma zastosowanie tylko w razie pozostawania małżonka zobowiązanego we wspólnym pożyciu z małżonkiem uprawnionym.

  1. K o r z y s t a n i e z m i e s z k a n i a :

Niezależnie od ustroju majątkowego małżonek niemający własnego tytułu prawnego do mieszkania jest uprawniony do korzystania z niego w celu zaspokojenia potrzeb rodziny [art. 28.1 KRO]

  1. Upoważnienie do działania za współmałżonka :

Na podstawie postanowień art. 29 KRO współmałżonek jest upoważniony do działań w sprawach zwykłego zarządu majątkiem osobistym drugiego małżonka, jeżeli on sam nie może działać z powodu przemijającej przeszkody.

Przesłanki :

  1. Odpowiedzialność solidarna małżonków :

Małżonkowie za zaciągnięte przez siebie zobowiązania na zaspokojenie zwykłych potrzeb rodziny odpowiadają solidarnie [art. 30 par.1 KRO]

Z ważnych powodów sąd może na żądanie jednego z małżonków wyłączyć odpowiedzialność solidarną.

Ustroje majątkowe małżeńskie

  1. 2 rodzaje stosunków majątkowych między małżonkami:

  1. Stosunki powstające wskutek zawarcia małżeństwa.

b.) Stosunki majątkowe między małżonkami w zakresie wzajemnej sytuacji majątków obojga małżonków.

  1. Ustroje majątkowo-małżeńskie można rozróżnić wg podstawy ich obowiązywania:

Obowiązuje, gdy małżonkowie nie zawarli intercyzy [przed lub po zawarciu małżeństwa],

0x08 graphic
Małżonkowie mogą wybrać 1 z 4 odmian ustrojów umownych:

  1. KRO przewiduje jednak również ustrój przymusowy - ustrój rozdzielności majątkowej, w razie:

  1. Sądowego ustanowienia rozdzielności majątkowej [art. 52 KRO].

  1. Ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków [art. 53 KRO].

  1. Orzeczenie separacji małżonków.

  1. Ogłoszenia upadłości jednego z małżonków.

  1. U s t r ó j w s p ó l n o ś c i u s t a w o w e j

  1. Powstanie wspólność ustawowa powstaje ex lege z chwilą zawarcia małżeństwa.

Ponadto należy zauważyć, że po uchyleniu ubezwłasnowolnienia, po zniesieniu separacji i po umorzeniu, ukończeniu lub uchyleniu postępowania upadłościowego małżonkowie pozostają w ustroju ustawowej wspólności majątkowej.

  1. Wspólność ustawowa - oznacza system regulujący stosunki między małżonkami ze względu na ich uprawnienia do poszczególnych praw majątkowych.

W systemie ustawowej wspólności mogą istnieć trzy majątki (masy majątkowe):

  1. Majątek wspólny wg art. 31 par. 1 KRO wspólność ustawowa obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Wyliczenie zawarte w art. 31 par. 2 KRO przedmiotów majątkowych ma jedynie charakter przykładowy.

Użyty przez ustawodawcę termin „przedmioty majątkowe” oznacza określone prawa majątkowe.

Problematyczne jest zagadnienie, czy wierzytelność należy do majątku wspólnego. Wierzytelność jest prawem podmiotowym względnym, stąd tylko ten małżonek jest stroną umowy (wierzycielem), który dokonał czynności prawnej, natomiast drugi jest współuprawniony z tytułu wierzytelności.

  1. Majątek osobisty na podstawie przepisów art. 31 KRO, do majątku osobistego zalicza się te przedmioty (prawa) majątkowe, które nie należą, do majątku wspólnego, tj. przedmioty, które małżonkowie nabyli przed powstaniem wspólności ustawowej. Dodatkowo do majątku osobistego wlicza się również przedmioty (prawa) majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności, które wymienia art. 33 pkt. 1-10.

Z treści art. 33 pkt. 2 KRO wynika, że darowiznę na rzecz obojga małżonków należy traktować jako wyjątek od reguły.

Przedmioty majątkowe służące do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków należą do jego majątku osobistego ze względu na ich przeznaczenie. Chodzi tu również o przedmioty służące pielęgnowaniu osobistych zainteresowań.

  1. Zarząd majątkiem wspólnym ustawa określa zazwyczaj zarząd jako działania w sferze prawnej innej osoby. Przez zarząd należy rozumieć:

W art. 36 par. 2 KRO stanowi się, że pojęcie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego.

  1. Wykonywanie zarządu oboje małżonkowie mają takie same prawa do wykonywania zarządu wspólnym majątkiem i każdy z nich może go wykonywać samodzielnie [art. 36 par. 2 KRO]. Jednakże, KRO w art. 36 par. 1 formułuje dyrektywę współdziałania małżonków przy dokonywaniu czynności związanych z zarządem.

Do niektórych czynności zarządu konieczna jest zgoda współmałżonka. Jest ona niezbędna m.in. do dokonania wyraźnie wskazanych czynności prawnych dotyczących składników majątku wspólnego [art. 37 par. 1 KRO], i tak:

Po pierwsze - to czynności prawne prowadzące do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub wieczystego użytkowania oraz czynności prowadzące do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków. Chodzi tu przede wszystkim o prawa rzeczowe, których przedmiotem jest nieruchomość.

Po drugie - to czynności prawne prowadzące do zbycia, obciążenia i odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal.

Po trzecie - to czynności prawne prowadzące do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa.

Po czwarte - dotyczy to również darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem darowizn zwyczajowo przyjętych.

  1. Skuteczność czynności prawnych jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, czynność prawna dokonana przez jednego małżonka jest ważna i skuteczna. Jednakże drugiemu małżonkowi przysługuje uprawnienie do złożenia sprzeciwu. Sprawia on, że czynność jest bezskuteczna.

Sprzeciw nie jest skuteczny w stosunku do bieżących spraw życie codziennego, czynności zmierzających do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny oraz czynności podejmowanych w ramach działalności zarobkowej.

Należy zauważyć, że czynności wymienione w art. 37 par. 1 KRO wymagają zgody współmałżonka pod rygorem nieważności. Małżonek może też później potwierdzić czynność prawną już dokonaną przez drugiego małżonka. Zgoda musi być wyrażona w formie, jaka jest potrzebna dla ważności aprobowanej czynności. Do czasu aprobaty umowy, czynność ta jest niezupełna [negotium claudicans]

Czynność jednostronna jest skuteczna tylko za uprzednią zgodą drugiego małżonka i nie może być potwierdzona ex post.

Dla ochrony kontrahenta KRO przewiduje dwa środki:

KRO przewiduje również możliwość wystąpienia przez jednego z małżonków do sądu o zezwolenie na dokonanie określonej czynności. Prawomocne orzeczenie sądu w tym przypadku zastępuje oświadczenie współmałżonka [art. 39 KRO] Jednakże w/w zgoda jest zgodą osoby trzeciej w rozumieniu art. 63 KC.

  1. Przesunięcie praw majątkowych między różnymi majątkami małżonków:

Zawarcie małżeństwa nie ogranicza w zasadzie swobody umów jednostki, a tym bardziej nie ogranicza zakresu uprawnień właścicielskich małżonka w odniesieniu do jego majątku osobistego.

Ponadto przyjmuje się, że małżonkowie mogę w drodze umowy, dokonać przesunięcia majątkowego z majątku wspólnego do majątku osobistego. Pogląd ten opiera się twierdzeniu, że umowa majątkowo-małżeńska ma charakter organizacyjny regulujący na przyszłość skład majątków małżonków, a wspólność majątkowa może istnieć mimo braku w danej chwili składników majątkowych.

Należy jednak zauważyć, że KRO przewiduje ograniczenie swobody umów między małżonkami w razie istnienia ustawowej wspólności majątkowej [art. 35 KRO]

W stosunku do ewentualnego istnienia interesu osób trzecich [wierzycieli] wypada zwrócić uwagę na [art. 47 1 KRO] wskazujący na skuteczność umowy majątkowej względem osób trzecich tylko wtedy, gdy zawarcie umowy oraz jej rodzaj były tym osobom wiadome.

  1. U m o w n e u s t r o j e m a ł ż e ń s k i e:

  1. Małżonkowie mogą zawrzeć umowę, w której swoje stosunki majątkowe normują odmiennie od ustroju ustawowego.

Umowa majątkowa [intercyza] między małżonkami jest ich czynnością cywilnoprawną określającą zasady kształtowania się wzajemnych stosunków majątkowych. Przy czym, jeżeli zawierają ją ze sobą przyszli małżonkowie, ma jedynie charakter organizacyjny, natomiast, jeżeli zawierana jest w trakcie małżeństwa, modyfikuje istniejący już ustrój.

Małżeńska umowa majątkowa może być zmieniona albo rozwiązana [art. 47 par. 2 KRO].

  1. Rodzaje ustrojów umownych

Na podstawie przepisów KRO małżonkowie mogą przez umowę wspólność ustawową rozszerzyć, ograniczyć oraz wyłączyć wprowadzając w ten sposób rozdzielność majątkową [art. 47 par. 1 KRO].

  1. Forma i zakres umowy

Powinna być ona zawarta w formie aktu notarialnego [ad solemnitatem]. Można ją zawrzeć zarówno przed, jak i w czasie trwania małżeństwa, przy czym zawarcie małżeństwa jest warunkiem prawnym [conditio iuris], od którego zależy skuteczność umowy.

W s p ó l n o ś ć r o z s z e r z o n a : obejmuje przedmioty (prawa) majątkowe, które wg zasad ustroju wspólności ustawowej należą do majątku osobistego. KRO wprowadza jednak pewne ograniczenia co do rozszerzenia wspólności. Stanowią one bezwzględny zakaz [ius cogens] objęcia wspólnością [art. 49 par. 1 KRO] :

Umowa taka może działać na przyszłość albo także wstecz.

W s p ó l n o ś ć o g r a n i c z o n a : małżonkowie w drodze umowy wyłączają z majątku wspólnego określone rodzajowo przedmioty (prawa) majątkowe. Jednakże ograniczenie takie nie może prowadzić do całkowitego jej zniesienia.

R o z d z i e l n o ś ć m a j ą t k o w a : istnieją tylko ich majątki osobiste. Może być ona dwojakiego rodzaju:

Każdy z małżonków sprawuje samodzielnie zarząd swoim majątkiem i nim swobodnie rozporządza [art. 51 KRO]. W razie umownego wyłączenia wspólności majątkowej już w czasie trwania małżeństwa, umowa znosi wspólność z datą jej zawarcia, ewentualnie z datą późniejszą.

Ustrój rozdzielności z wyrównaniem dorobków przewiduje, że w czasie jego trwania małżonkowie mają tylko majątek osobisty, natomiast po ustaniu tego ustroju pojawia się obowiązek wyrównania dorobków obojga małżonków.

Wg art. 513 par. 1 KRO dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej.

W tym ustroju istnieje bowiem majątek męża i majątek żony oraz dorobek męża i dorobek żony.

Zauważyć jednak należy, że nie w każdym przypadku żądanie wyrównania dorobków jest moralnie uzasadnione i pożądane.

Wyrównania dorobku może żądać małżonek, a w razie śmierci jednego z małżonków wyrównanie następuje między jego spadkobiercami a pozostałym przy życiu małżonkiem. Wyrównania, o którym mowa wyżej, można również żądać po ustaniu tego ustroju małżeńskiego, na podstawie porozuemienia stron. Ponadto dopuszczalne jest sądowe rozstrzygnięcie tej kwestii [art. 514 par. 1 i 3 KRO].

  1. Skuteczność umów wobec osób trzecich

W celu zapobieżenia osłabieniu odpowiedzialności małżonków względem ich wierzycieli, tworzy się instrumenty prawnej ochrony tych ostatnich, przed niekorzystnymi dla nich skutkami tych umów.

Należą do nich:

[system niemiecki i szwajcarski]

Małżonkowie mogą powołać się względem osoby trzeciej na skutki umowy rozszerzającej, ograniczającej albo wyłączającej wspólność majątkową tylko co do stosunku prawnego powstałego po zawarciu tej umowy.

Zauważyć należy, iż przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, wprowadzono obowiązek zamieszczenia w prowadzonej przez gminę ewidencji wpisu informującego o istnieniu lub ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej. Ewidencja jest jawna, a ponadto domniemywa się, że dane wpisane do ewidencji są prawdziwe. [art. 24 ustawy].

  1. Zmiana lub rozwiązanie małżeńskiej umowy majątkowej

Małżonkowie mogą dokonywać zmian umowy majątkowej w granicach, jakie wyznacza art. 47 par. 1 i 2 KRO :

[jest skuteczne względem os. trzecich niezależnie od tego, czy o takiej zmianie wiedziały]

  1. Ustrój przymusowy

Ustrój przymusowy = rozdzielność majątkowa (pełna) pojawia się on w miejsce wspólności ustawowej lub umownej niezależnie od woli małżonków. Może on zaistnieć z mocy orzeczenia sądu lub z mocy samej ustawy.

W pierwszym przypadku rozdzielność majątkowa powstaje w dniu oznaczonym w wyroku, jednak nie wcześniej, niż data wniesienia powództwa.

W drugim natomiast przypadku, może to nastąpić w wyniku: ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków, ogłoszenia upadłości jednego z małżonków albo orzeczenia separacji.

  1. Ustanie ustroju wspólności majątkowej i umownej

  1. Ustanie małżeństwa powoduje ustanie wspólności majątkowej ex lege.

  1. Ponadto wspólność ustaje również w czasie trwania małżeństwa w przypadku:

  1. Żądanie ustanowienia rozdzielności majątkowej jest uprawnieniem osobistym każdego z małżonków. Legitymacja procesowa przysługuje jednakże również prokuratorowi [art. 7 kpc].

  1. Przesłanką zniesienia wspólności majątkowej wbrew woli jednego z małżonków jest zaistnienie ważnych powodów [art. 52 par. 1 KRO]. Powinny one mieć charakter majątkowy, jednakże u ich podstaw mogą leżeć przyczyny natury osoistej. Nie ma tu znaczenia element winy !!!

  1. Żądanie ustanowienia pełnej rozdzielności majątkowej na podstawie art. 52. par. 1 powoduje skutki generalne, tj. dotyczy wszystkich długów, jakie pojawiają się po ustaniu wspólności. Powszechnie uważa się więc, iż sądowe ustanowienie rozdzielności majątkowej nie powinno zmierzać do pokrzywdzenia wierzycieli.

  1. W razie upadłości dłużnika, ustawodawca uznaje za bezskuteczne względem wierzycieli sądowe wprowadzenie rozdzielności w miejsce dotychczasowej wspólności majątkowej, dokonane w ciągu jednego roku przed datą ogłoszenia upadłości.

  1. Pełna rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. Wskazanie tego dnia jest więc obligatoryjne i następuje z urzędu. Może to być:

  1. Nie jest dopuszczalne sądowe ustanowienie rozdzielności majątkowej upadłego dłużnika i jego małżonka z jakąkolwiek datą wcześniejszą, ponieważ w takim wypadku wspólność majątkowa ustaje z dniem ogłoszenia upadłości dłużnika [art. 125 PrUpadNapr]

  1. Zmiana ustroju :

  1. Samo ustanie wspólności majątkowej nie oznacza całkowitego ustania charakteru „wspólnego” majątku małżonków. Należy on nadal do obojga małżonków, jednak już nie jako wspólność łączna [bezudziałowa], lecz przekształca się ona we wspólność w częściach ułamkowych.

Każdy z małżonków może żądać ustalenia nierównych udziałów [art. 42 KRO]. Przesłanką do ustalenia takich udziałów są ważne powody [pojęcie to nie jest tożsame z pojęciem z art. 52 KRO]. Chodzi tu bowiem bardziej o osobiste zachowanie się małżonków.

Należy zauważyć, że uprawnienie do rozporządzania udziałem współwłaściciela jest w odniesieniu do udziału małżonka ograniczone. Dla rozporządzenia udziałem w przedmiocie należącym do wspólności jest potrzebna zgoda drugiego małżonka. W razie braku zgody rozporządzenie jest skuteczne tylko w takim zakresie, jaki nie narusza uprawnień drugiego małżonka przy podziale majątku wspólnego.

Każdy z małżonków może żądać zniesienia wspólności ułamkowej i podziału majątku.

  1. Roszczenie o zniesienie współwłasności nie ulega przedawnieniu.

  1. Dwa sposoby podziału majątku:

Mieszkanie, jako dobro szczególnie cenne dla rodziny, SN powierzył wyjątkowej uwadze sądu orzekającego o podziale majątku wspólnego. Sąd przy tym uwzględnia przede wszystkim potrzeby dzieci i małżonka któremu powierza wykonywanie władzy rodzicielskiej.

  1. Rozliczenie między małżonkami

Zgodnie z art. 45 par. 1 KRO małżonek nie może żądać zwrotu tych wydatków i nakładów ze swojego majątku osobistego, które zostały zużyte na zaspokojenie potrzeb rodziny.

  1. Odpowiedzialność majątkowa małżonków

Każdy z małżonków odpowiada swoim majątkiem osobistym za własne zobowiązania, a ponadto, za długi, które zaciągnęli wspólnie, oboje małżonkowie odpowiadają z majątku wspólnego.

Zgoda współmałżonka nie jest jednak wymagana dla zaciągania zobowiązań związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Za zobowiązania zaciągnięte przez jednego małżonka dla zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny małżonkowie odpowiadają solidarnie !!!

W tym miejscu należy zauważyć, że współmałżonek, nie będący dłużnikiem, nie ma obowiązku spełnienia świadczenia, lecz musi jedynie znosić [pati] egzekucję wierzytelności z majątku wspólnego.

W wypadku bezskuteczności egzekucji z w/w majątku zaspokojenia można szukać w majątku wspólnym. Małżonek dłużnika może żądać ograniczenia lub wyłączenia odpowiedzialności, na podstawie następujących przesłanek:

-dłużnik nie przyczynił się, albo przyczynił się w stopniu nieznacznym do powstania majątku lub niektórych jego składników, albo

-zaspokojenie z majątku wspólnego byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

U s t a n i e m a ł ż e ń s t w a

  1. Śmierć i uznanie za zmarłego

Ś m i e r ć - jest naturalną przyczyną ustania zwiazku małżeńskiego, w KRO unormowane zostało jedynie ustanie małżeństwa w razie uznania jednego z małżonków za zmarłego, a więc w wypadku niepewności fatku jego śmierci.

Dowodem ustania małżeństwa jest m.in. odpis aktu zgonu [art. 55 PrASC], jak również postanowienie sądu o stwierdzeniu za zmarłego [art. 535 KPC] charakter deklaratywny.

U z n a n i e z a z m a r ł e g o - zgodnie z przepisami art. 31 KC domniemywa się, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego. Natomiast zgodnie z art. 55 par. 1 KRO domniemywa się, że małżeństwo ustało z chwilą, którą w orzeczeniu sądowym wskazano jako chwilę śmierci [praesumptio iuris tantum].

Domniemania dotyczącego ustania małżeństwa nie można jednak uchylić, jeżeli małżonek pozostający przy życiu zawarł nowe małżeństwo mniemając, że współmałżonek nie żyje [małżeństwo zawarte cum bona fide]. Stosuje się zasadę mala fides superveniens non nocet.

  1. Rozwód

Rozwód jest instytucją prawną pozwalającą rozwiązać małżeństwo za życia małżonków, a zatem skutkuje ustaniem małżeństwa.

Polskie prawo rodzinne opiera się na zasadzie trwałości małżeństwa, postuluje ochronę rodziny założonej przez małżonków oraz ochronę dobra małoletnich dzieci. Konsekwencją przyjętych założeń jest poddanie żądania rozwiązania małżeństwa właściwości sądu i uzależnienie dopuszczalności rozwodu od określonych przesłanek.

Normy KRO i KPC nakazują sądowi dokonania próby pojednania małżonków. Rola sądu jest więc tylko perswazyjna i mediacyjna, a rola sankcjonująca pojawia się dopiero przy orzekaniu o rozwodzie małżonków. [zasada trwałości małżeństwa]

Rozkład pożycia między małżonkami musi być trwały i zupełny [art. 56 par. 1 KRO]. Zupełność rozkładu pożycia polega na tym, że zanikły trzy zasadnicze więzi między małżonkami: więź psychiczna, fizyczna oraz gospodarcza.

Wina - 2 składniki : obiektywny - bezprawność zachowania ; subiektywny - podmiotowa wadliwość postępowania.

Możliwe jest również przebaczenie zawinionego zachowania współmałżonka [odpowiednio przepisy o darowiźnie]. Skuteczność przebaczenia zależy od wiedzy o popełnieniu czynów podlegających przebaczeniu oraz od zdolności do działania z dostatecznym rozeznaniem.

Zakaz rozwodu na żądanie małżonka wyłącznie winnego rozkładu eliminuje zgoda wyrażona przez drugiego małżonka na rozwód., przy czym zgoda na rozwód wyrażona przez małżonka niewinnego musi istnieć w chwili wyrokowania i do tego czasu może być cofnięta.

Zakres orzekania:

Sąd może również powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem jednemu z małżonków, a władzę drugiego z nich ograniczyć [przez wyznaczenie konkretnych obowiązków/uprawnień].

Ponadto sąd może orzec o zawieszeniu, ograniczeniu albo o pozbawieniu jednego lub obojga rodziców władzy rodzicielskiej nad ich wspólnym małoletnim dzieckiem.

-pierwszy - powstaje w wyniku zaistnienia przesłanki niedostatku po stronie uprawnionego oraz przesłanki możliwości zarobkowo-majątkowych po stronie zobowiązanego małżonka;

-drugi - obciąża małżonka wyłącznie winnego względem małżonka niewinnego

  1. Orzeczenie rozwiązujące małżeństwo - ma ono charakter konstytutywny, jest skuteczne erga omnes, jednak nie przywraca automatycznie stanu z czasu przed zawarciem małżeństwa.

  2. Kształtuje na nowo obowiązek alimentacyjny między małżonkami.

  3. Ustaje ustawowa wspólność majątkowa małżonków, a pojawia się wspólność w częściach ułamkowych.

  4. Kształtuje na nowo sposób wykonywania władzy rodzicielskiej.

  5. Wyrok rozwiązujący małżeństwo korzysta z zasady res iudicata.

Orzeczenie oddalające powództwo - ma ono powagę rzeczy osądzonej tylko do tych okoliczności, które w związku z podstawą sporu były przedmiotem rozstrzygnięcia.

S e p a r a c j a m a ł ż o n k ó w

  1. Przesłanki orzeczenia separacji :

  1. Rozkład pożycia małżeńskiego, przy czym rozkład ten musi być jedynie zupełny.

  2. Separacja nie jest dopuszczalna, jeżeli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków, albo jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

  3. Przesłankę stanowi również zgodne żądanie orzeczenia separacji małżonków.

  1. Orzekanie o separacji :

  1. Skutki separacji i jej ustanie

P o c h o d z e n i e d z i e c k a

  1. Macierzyństwo :

sądowe dochodzenie macierzyństwa

  1. Ustalenie ojcostwa dziecka małżeńskiego

  1. Ustalenie ojcostwa dziecka pozamałżeńskiego :

  1. Wyróżnia się dwa sposoby ustalenia ojcostwa dziecka, co do którego nie ma domniemania, że pochodzi ono od małżonków. Jest to : uznanie dziecka i sądowe ustalenie ojcostwa.

  1. Uznanie dziecka jest bezkonfliktowym ustaleniem ojcostwa.

[istnieją sytuacje, w których możliwe jest jej pominięcie],

ponadto zgoda matki jest potrzebna również do uznania dziecka pełnoletniego

Oświadczenie składa się przed kierownikiem USC albo przed sądem opiekuńczym, może to również nastąpić przed polskim konsulem lub inną osobą uprawnioną do sprawowania tej funkcji. Oświadczenie może być złożone również przed notariuszem, ale tylko wtedy jeżeli życiu ojca grozi bezpośrednie niebezpieczeństwo [wymaga sporządzenia protokołu].

  1. Ustala pochodzenie dziecka od określonego mężczyzny [ustala ich stan cywilny]

  1. Dziecko nosi nazwisko ojca, chyba, że przy uznaniu postanowiono inaczej.

  1. Ojcu przysługuje ex lege władza rodzicielska

  1. Powstaje wzajemne prawo do dziedziczenia.

  1. Powstaje obowiązek alimentacyjny.

  1. Brak ustalenia ojcostwa innego mężczyzny.

  2. Zachowanie przepisanej formy samego aktu uznania oraz wyrażenia zgody na uznanie.

  3. Osobiste złożenie oświadczenia o uznaniu.

  4. Zdolność do czynności prawnych uznającego.

  5. Zgoda na uznanie dziecka.

  6. Istnienie zstępnych dziecka uznanego po jego śmierci.

  1. Domniemanie ojcostwa ojcem dziecka jest ten mężczyzna, który obcował z matką dziecka nie wcześniej niż w trzechsetnym i nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się dziecka [art. 85 KRO]

  1. Obalenie domniemania istnienie przesłanki domniemania wykazać musi powód [dziecko, matka, ojciec, prokurator], dopiero po wykazaniu tego dopuszcza się przeciwdowód.

  1. Exceptio plurium concumbentium obalenie domniemania może nastąpić również w przypadku udowodnienia faktu, że w okresie koncepcyjnym matka dziecka obcowała cieleśnie z innym jeszcze mężczyzną [jedynie wówczas, gdy ojcostwo drugiego mężczyzny jest bardziej prawdopodobne]

  1. Zdaniem prof. Smyczyńskiego, mężczyzna, który nie jest pozwany w sprawie, lecz obcował on z matką dziecka w okresie koncepcyjnym, może być wezwany do udziału w charakterze strony na podstawie art. 194 par. 1 KPC, ponieważ jest on też objęty domniemaniem z art. 85 par. 1 KRO.

Prawomocny wyrok ustalający ojcostwo stwierdza, że pozwany mężczyzna [albo powód] jest ojcem dziecka. Ustalenie pochodzenia dziecka jest stwierdzeniem biologicznego faktu [pokrewieństwa], co oznacza, że wyrok ma charakter deklaratywny, skuteczny wstecz od urodzenia się dziecka [ex tunc], a co do powołania do dziedziczenia - od momentu poczęcia.

  1. Alimenty na rzecz dziecka.

  1. Udział ojca w kosztach utrzymania matki dziecka.

  1. Wydatki matki i straty poniesione przez matkę dziecka

  1. Zabezpieczenie roszczeń matki

Wyróżnia się m.in. :

  1. zapłodnienie pozaustrojowe

  2. sztuczne unasiennienie [inseminatio]

Ze względu na źródło uzyskania nasienia wyróżnia się:

  1. inseminację homologiczną [od męża kobiety]

  2. inseminację heterologiczną [od obcego dawcy]

Matka dziecka jest kobieta, która dziecko urodziła.

W ł a d z a r o d z i c i e l s k a

  1. Władza rodzicielska, to całokształt uprawnień i obowiązków rodziców względem małoletniego dziecka w celu zapewnienia pieczy nad jego osobą i majątkiem.

2. Podmioty :

  1. Treść władzy rodzicielskiej :

-piecza nad osobą dziecka,

-piecza nad majątkiem dziecka,

-reprezentacja dziecka.

  1. Wykonywanie władzy rodzicielskiej i odpowiedzialność rodziców :

  1. Przekroczyć uprawnienia wynikające z reprezentacji dziecka lub dopuścić się zaniedbań wyrządzających szkodę na osobie dziecka.

Za ewentualną szkodę rodzice mogą ponieść względem dziecka odpowiedzialność ex contractu, tj. za nienależyte wykonanie obowiązków wynikających z łączącego ich z dzieckiem stosunku prawnego.

  1. Wyrządzić dziecku szkodę czynem niedozwolonym.

  1. Swym działaniem lub zaniechaniem dopuścić do wyrządzenia przez dziecko szkody osobom trzecim.

  1. Ustanie władzy rodzicielskiej może zajść ze względu na:

  1. Trwałe przeszkody.

  2. Nienależyte wykonywanie władzy rodzicielskiej

  1. ze względu na rozłączenie rodziców:

Orzeczenie sądu co do sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej jest obligatoryjne w razie rozwodu rodziców dziecka.

  1. ze względu na zmniejszenie zaufania do rodziców:

Jeżeli w konkretnej sytuacji dziecka nie rozstrzygnięto inaczej, z mocy prawa osoba sprawująca bieżącą [codzienną] pieczę nad dzieckiem:

  1. sprawuje bieżącą [codzienną] pieczę nad osobą dziecka

  2. wychowuje dziecko

  3. reprezentuje dziecko przy dochodzeniu świadczeń przyznanych na jego utrzymanie.

  1. Stosunki między rodzicami, a dzieckiem niezależne od władzy rodzicielskiej:

  1. Przysposobienie :

Zgoda na przysposobienie jest uprawnieniem osobistym dziecka.

Zgodę na przysposobienie rodzice mogą wyrazić dopiero po upływie 6 tygodni od urodzenia się dziecka.

Zgoda taka jest aktem osobistym rodziców.

Wymagany jest również swoisty okres próbny - wyznaczony przez sąd obowiązkowy okres osobistej styczności kandydatów na przysposabiających z dzieckiem w miejscu jego dotychczasowego zamieszkania.

  1. Rodzaje przysposobienia i ich skutki:

Jednakże nawet w razie ustalenia ojcostwa dziecka pozamałżeńskiego nie można przyznać ojcu władzy rodzicielskiej ani nadać dziecku przysposobionemu nazwiska ojca.

W razie przysposobienia pasierba nie ustaje stosunek prawnorodzinny, ani nie ustają prawa i obowiązki względem rodziców naturalnych i ich krewnych.

Możliwa jest również zmiana imienia przysposobionego, jednak z żądaniem takim może wystąpić tylko przysposabiający [przysposobiony powyżej 13 roku życia, może wyrazić zgodę lub jej odmówić].

Natomiast w skróconym akcie urodzenia wymienia się jako rodziców - przysposabiających.

Stary akt urodzenia nie podlega skreśleniu, jednak nie podlega ujawnieniu i nie wydaje się z niego odpisów.

  1. Ustanie stosunku przysposobienia :

  1. ważne powody istnieją wtedy, gdy mimo przysposobienia nie ma między stronami bliskiej rodzinnej więzi, jaka na ogół istnieje w naturalnej rodzinie między rodzicami a dziećmi

  2. dobro dziecka przesłanka negatywna - rozwiązanie stosunku przysposobienia nie jest dopuszczalne, jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro małoletniego dziecka [art. 125 par. 1 KRO]

  1. Obowiązek alimentacyjny :

  1. Przesłanki i treść obowiązku alimentacyjnego :

  1. złożenie sumy pieniężnej na książeczce oszczędnościowej PKO

  2. zabezpieczenie na nieruchomości lub ruchomościach albo na wierzytelnościach i prawach dłużnika

  3. umowa poręczenia

Strona dochodząca alimentów jest zwolniona z kosztów sądowych.

Należy również pamiętać o właściwości przemiennej sądów co do rozpatrzenia wniosku dot. alimentów.

  1. wyrokowi zasądzającemu alimenty sąd nadaje z urzędu klauzulę wykonalności i doręcza się go wierzycielowi

  2. wszczęcia egzekucji może domagać się nie tylko wierzyciel, ale i sąd I instancji z urzędu

  3. komornik jest zobowiązany z urzędu przeprowadzić dochodzenie w celu ustalenia zarobków i majątku dłużnika oraz jego miejsca zamieszkania

  4. roszczenia alimentacyjne korzystają z preferencji przy podziale sumy uzyskanej z egzekucji

  5. przeciwko dłużnikowi odbywającemu karę pozbawienia wolności tytuł wykonawczy można złożyć bezpośrednio naczelnikowi zakładu karnego.

Jeżeli jednak sytuacja życiowa stron zmieni się w przyszłości i stosowne przesłanki pokażą się na nowo, każda ze stron będzie mogła wystąpić z żądaniem zasądzenia alimentów, ich podwyższenia, zmniejszenia lub stwierdzenia wygaśnięcia obowiązku [art. 138 KRO].

Za alimenty bieżące uważa się te, które są zasądzone od daty wniesienia powództwa.

  1. Opieka :

  1. rodzice są nieznani [art. 94 par. 3 KRO]

  2. oboje rodzice nie żyją

  3. oboje rodzice są pozbawieni władzy rodzicielskiej, albo władza taka została im zawieszona

  4. rodzice dziecka nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych

  5. przy ustaleniu ojcostwa sąd nie przyznał ojcu władzy rodzicielskiej, a matka również jej nie sprawuje

- należy wziąć pod uwagę osobę wskazaną przez ojca lub matkę, jeżeli nie byli pozbawieni władzy rodzicielskiej,

-z braku takiej osoby w rachubę wchodzą krewni lub inne osoby bliskie małoletniego lub jego rodziców,

-w razie ustanowienia opieki w rodzinie zastępczej, opiekunami ustanawia się rodziców zastępczych,

-w razie braku kandydatów w/w, sąd opiekuńczy zwraca się o wskazanie kandydata na opiekuna do organu gminy albo do odpowiedniej organizacji społecznej, a w odniesieniu do dziecka przebywającego w zakładzie wychowawczym - również do tego zakładu

W porównaniu z pieczą rodzicielską samodzielność pieczy opiekuna doznaje pewnych ograniczeń:

  1. Opiekun ma obowiązek sporządzić inwentarz majątku pupila niezwłocznie po objęciu opieki.

  2. Opiekun może również zostać zobowiązany przez sąd opiekuńczy do złożenia do depozytu sądowego szczególnie cennych przedmiotów.

  3. Opiekun jest obowiązany złożyć pieniądze należące do pupila w instytucji bankowej i nie może ich podjąć bez zezwolenia sądu opiekuńczego.

  4. Opiekun powinien uzyskać zezwolenie we wszelkich ważniejszych sprawach dotyczących majątku małoletniego.

Opiekun powinien sprawować opiekę osobiście i z należytą starannością.

  1. Kuratela :

Kuratela ustaje:

  1. Wskutek orzeczenia sądu, gdy ustanie cel jej ustanowienia albo na wniosek osoby poddanej kurateli.

  2. Z mocy prawa.

37

numerus

clausus

Praesumptio iuris tantum



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
wykadyzadminacywilaifinansw, administracja 2 rok, wykłady
wykadyzadminacywilaifinansw, administracja 2 rok, wykłady
wykadyzadminacywilaifinansw, administracja 2 rok, wykłady
wykadyzadminacywilaifinansw, administracja 2 rok, wykłady
wykadyzadminacywilaifinansw, administracja 2 rok, wykłady
wykadyzadminacywilaifinansw, administracja 2 rok, wykłady
wykadyzadminacywilaifinansw, administracja 2 rok, wykłady
wykadyzadminacywilaifinansw, administracja 2 rok, wykłady
wykadyzadminacywilaifinansw, administracja 2 rok, wykłady
wyklady 1-9-1, Administracja UŁ, Administracja I rok, Zasady tworzenia i stosowania prawa
LOGIKA Wyklady, Administracja I rok, semestr I, Logika prawnicza
Odpowiedzi[2] - pytania wykładowcy, administracja, I ROK, makro i mikroekonomia, MAKRO-ekonomia
Wykład 2 - 22.02, Administracja Notatki UŚ, ADMINISTRACJA I ROK, Regulamin czynności urzędowych
WYKLADNIA PRAWA, Administracja I rok, Prawoznawstwo - NiesiołowkiWierzbicki, prawo monia, notatki z
wyklad 1 22.02.2008, Administracja UŁ, Administracja I rok, Wstęp do prawoznawstwa
wyklad 11 3.01.2008, Administracja UŁ, Administracja I rok, Teoria organizacji i zarządzania, Teoria
EB wyklad, Administracja, I ROK, Etyka
wyklad 2 19.10.2007, Administracja UŁ, Administracja I rok, Nauka administracji, Nauka administracji
wyklad 7 7.04.08, Administracja UŁ, Administracja I rok, Zasady tworzenia i stosowania prawa

więcej podobnych podstron