Ayurveda jako medycyna naturalna

Każdy z nas chce cieszyć się doskonałym zdrowiem, dlatego kiedy pojawia się jakaś dolegliwość, naszą naturalną reakcją jest szukanie przyczyny złego samopoczucia. Medycyna konwencjonalna do pewnego stopnia zagłuszyła w nas ten pierwotny instynkt, proponując tabletki przeciwbólowe i leczenie objawowe. Poleganie na takich sposobach „leczenia” jest równoznaczne z ignorowaniem sygnałów, które daje nam nasze ciało. Długotrwałe pomijanie tych znaków, niektórym ujdzie na sucho, u innych może prowadzić do poważnych dolegliwości. Ayurveda potrafi czytać te znaki i wyciągać z nich wnioski. Oto podstawowe informacje z zakresu teorii i diagnostyki ayurvedyjskiej...

Chakry

Nadis

Prakriti - nasza ayurwedyjska natura

Istnieją dwa założenia, które czynią ayurvedę medycyną holistyczną i zindywidualizowaną. Pierwsze stanowi o tym, że człowiek, jako jedność ciała, umysłu i ducha w sposób ciągły poddawany jest wpływom 5 sił istniejących w naturze. Drugie mówi, że każdy jest inny wobec czego każda z tych 5 sił będzie wpływała inaczej na różne osoby. W związku z tym, punktem wyjścia diagnozy ayurvedyjskiej jest określenie naszego typu, naszej indywidualnej konstytucji psycho-fizycznej czyli naszej Prakriti. W sanskrycie Prakriti oznacza „pierwsze stworzenie”, coś co zostało stworzone w momencie poczęcia i towarzyszy nam do końca życia. Jest to termin odnoszący się do energii przekazanej nam przez naszych rodziców, który na poziomie fizycznym jest naszym DNA. Tak jak nasz genotyp, nasza Prakriti jest jedyna i niepowtarzalna. Niemniej jednak powinniśmy starać się ją poznać, gdyż od tego będzie zależało nasze zdrowie, relacje z otoczeniem jak i trafność naszych decyzji życiowych.

Zadaniem ayurvedyjskiego doktora jest rozpoznanie naszej Prakriti, a potem zidentyfikowania zaburzeń równowagi między Doszami. Od tego rozpoznania zależy, które zabiegi i zioła zostaną użyte w terapii, jak również, które ćwiczenia jogi i medytacji przyczynią się do ponownego osiągnięcia stanu równowagi.

Badanie u prawdziwego ayurvedyjskiego lekarza zasadniczo różni się od tego jak bada nas lekarz medycyny zachodniej. To on mówi co nam dolega i na czym polega zachwianie równowagi w ciele i co jest przyczyną dolegliwości, a dopiero potem pyta nas o dodatkowe informacje dotyczące naszego trybu życia, nawyków żywieniowych lub temperamentu.

W celu wystawienia diagnozy ayurvedyjski doktor bada puls chorego (główny rytm organizmu), ogląda jego język, oczy, paznokcie, włosy, typ sylwetki. Ayurveda wyróżnia kilkanaście podstawowych typów pulsu, rodzajów paznokci i włosów. Dokładna „mapa” oczu i języka pozwala na wyciągniecie kolejnych, bardziej szczegółowych wniosków.

Pojęcie Doszy jest kluczem do zrozumienia Prakriti. Nauka o trzech Doszach (Tridosha) leży u podstaw ayurwedyjskiej filozofii w odniesieniu tak do ciała i zdrowia, jak i do wszechświata. Pojęcie Dosz ma swoje źródło w Indyjskiej teorii Pięciu Ciężkich Elementów Materialnej Egzystencji. Są to:

• Ziemia - stały stan skupienia materii, którego cechą charakterystyczną jest stabilność, stałość, zwartość.

• Woda - ciekły stan skupienia materii, którego cechę charakterystyczną jest płynność

• Ogień - siła, która może przekształcać substancję ze stałej poprzez ciekłą w gaz i odwrotnie

• Powietrze - lotny stan skupienia materii, którego cechą charakterystyczną jest ruch i dynamizm

• Eter (przestrzeń) - źródło, z którego wszystko się manifestuje i do którego wszystko powraca; przestrzeń, w której mają miejsce wszystkie zdarzenia. Eter nie ma fizycznej egzystencji; istnieje jedynie jako odległości, które oddzielają materię.

Powyższe pięć elementów łączy się ze sobą, tworząc Trzy Dosze czyli Vata, Pitta i Kapha.

Tridosha

Dosza - w sanskrycie oznacza „dewiacje” lub „coś, co łatwo się psuje”. Vata, Pitta i Kapha są niezbędne do życia, ale pozbawione równowagi między sobą prowadzą do powstania choroby. Zadaniem ayurvedyjskiego doktora jest rozpoznanie naszej Prakriti, a potem zidentyfikowania zaburzeń równowagi między Doszami. Od tego rozpoznania zależy, które zabiegi i zioła zostaną użyte w terapii, jak również które ćwiczenia jogi i medytacji przyczynią się do ponownego osiągnięcia stanu równowagi.

Kapha związana jest z Elementem Wody i Ziemi. Dba o to, by w naszym ciele elementy stałe spoczywały w płynach we właściwych proporcjach. Kiedy ciało staje się zbyt „zwarte” mamy do czynienia z zaburzeniami Kapha, np. kamienie żółciowe lub nerkowe. Są to organy, w których element stały (Ziemia), został wysuszony tak bardzo, iż zablokowany został prawidłowy przepływ płynu ( Wody). Kapha zatem, jest tą siłą, która utrzymuje w równowadze Ziemię i Wodę tak, aby razem dobrze współpracowały.

Kapha jest bliższa energii potencjalnej, która odpowiada za stabilność, śliskość i gładkość w ciele. Jej siedzibą są komórki i produkty przemiany materii. Zaburzenia Kapha mogą przejawiać się w: tendencji do przybierania na wadze, letargu, częstego zamyślania się, alergii, przekrwień, tendencji do zakrzepów w układzie krwionośnym, zaparć, ociężałości umysłowej, skłonnością do przywiązywania się czy długotrwałej zawiści.

Pitta związana jest z Elementem Ognia i Wody. Te elementy są w wiecznej opozycji - Woda gasi Ogień a gdy przeważa Ogień, Woda wygotowuje się lub wyparowuje. Pitta dba o to, by pogodzić te dwie przeciwności w naszym ciele tak, by współpracowały ze sobą. Na pierwszy rzut oka może wydawać się to nierealne, lecz jest jednak możliwe. Przykładem są kwasy żołądkowe - Woda, która zawiera Ogień i rozpuszcza pokarm.

Pitta dba o równowagę pomiędzy energią potencjalną i kinetyczną. Jej zadaniem jest trawienie i przyswajanie, odnosi się to również do trawienia nowych pomysłów czy teorii w umyśle, jak i do sposobu, w jaki odbieramy bodźce zmysłowe. Głównym polem działania Pitta są gruczoły wydzielania wewnętrznego.

Zaburzenie Pitta prowadzi do tendencji do gniewu, krytycyzmu, zakwaszenia ciała, wrzodów, wysypek. Na głębszym poziomie może zaburzyć naszą zdolność do rozróżniania dobra od zła.

Vata składa się z Elementu Powietrza i Eteru. Jest jak wiatr w przestrzeni. Eter jest z natury nieruchomy, powietrze zaś zawsze pozostaje w ruchu i ma tendencję do niekontrolowanej ekspansji poza wszelkie ograniczenia. Zbyt pusta przestrzeń z kolei, powoduje stagnację i zastój. Vata stoi na straży tego, by zawsze było wystarczająco dużo przestrzeni, w której mogłoby poruszać się powietrze. Vata jest związana z energią kinetyczną w ciele. Dotyczy głównie systemu nerwowego i kontroluje wszelkie ruchy ciała i ruch wewnątrz ciała jak przepływ krwi, transport pożywienia wewnątrz układu pokarmowego czy przepływ myśli w świadomości.

Zbyt duża przewaga Doszy Vata może prowadzić do skłonności do niepokoju, bezsenności, skurczy, sztywności, zakrzepów i zaparć.

Ayurveda jest uznawana przez Światową Organizację Zdrowia za skuteczną tradycję medyczną.

Chakra (czyt. Czakra)- to sanskrycki termin potocznie oznaczający koło, okrąg lub dysk. W Ayurvedzie i Jodze są to punkty szczególnego natężenia energii w ciele. Punkty które odbierają, asymilują i wydzielają energie fizyczne, mentalne i duchowe. Ayurveda wyróżnia siedem Chakr (zobacz rysunek) . Odpowiednikiem Chakry w tradycyjnej Chińskiej medycynie jest Tan Tien.

Nadi - w Sanskrycie oznacza kanał lub żyłę. Są to kanały, którymi Prana przepływa przez ciało. Krzyżują się w miejscach o szczególnym natężeniu energii zwanymi Chakrami. Koncepcja Nadi jest opowiednikiem Meridianów w Tradycyjnej Chińskiej Medycynie. Mapa podstawowych Nadi ludzkiego ciała pokrywa się mapą głównych Meridianów.

Prana - słowo wywodzące się z tradycji sanskryckiej. Potocznie oznacza oddech lub powietrze. W Ayurvedzie, Jodze i filozofii indyjskiej rozumiana jest jako siła życiowa , utrzymująca przy życiu wszystkie istoty żywe, siła witalna, siła ożywiająca materie. Jest wszechobecna, przenika wszystko to, co jest. W Ayurvedzie Prana jest podstawowym pojęciem. Przepływa w ciele kanałami zwanymi Nadi. Wszelkie dolegliwości, fizyczne, mentalne i duchowe Ayurveda tłumaczy blokami lub brakiem równowagi w przepływie Prany w Nadi. Terapia ayurvedyjska zmierza do zoptymalizowania przepływu Prany w ciele. Odpowiednikiem Prany w Tradycyjnej Chińskiej Medycynie, jak i filozofii Taoistycznej jest Qi (czyt. Czi) .

---