Komórki i funkcja naskórka

Skład komórkowy:

• keratocyty

• komórki Langerhansa

• limfocyty cytotoksyczne

Funkcje:

• ochrona

• utrzymywanie równowagi płynowej

• czucie powierzchowne

Pełna regeneracja naskórka następuje po 2-3 tygodniach

Funkcje skóry właściwej

• chroni tkanki i narządy przed urazami

• umożliwia utrzymanie równowagi wodnej poprzez regulację przepływu krwi

• pełni funkcję termoregulacyjną

• zapewnia produkcję czynników wzrostu, cytokin
  i chemokin w przebiegu reakcji zwalczających zakażenie
  oraz podczas gojenia się ran

Co to jest rana?

Terminem „rana” można określić przerwanie ciągłości tkanek w wyniku uszkodzenia.

Uszkodzenie to może być zamierzone - np. w przypadku cięcia chirurgicznego, ale też przypadkowe - jako wynik urazu.

Postępowanie uzależnione jest przede wszystkim od rodzaju, rozległości oraz lokalizacji rany. Jeżeli pacjent jest nieprzytomny należy ocenić parametry życiowe i w razie potrzeby rozpocząć akcję reanimacyjną. W przypadku pacjenta przytomnego należy zawsze starać się przeprowadzić dokładny wywiad - dotyczący etiologii rany, ale także schorzeń współistniejących i leków przyjmowanych na stałe.

Rany, ze względu na stopień czystości możemy podzielić na:

 • Rany czyste - skóra oczyszczona, bez kontaktu z przewodem pokarmowym lub drogami moczowo-płciowymi;

• Rany czyste skażone - rany pierwotnie czyste, ale dochodzi do kontaktu np. z drogami moczowo-płciowymi, przewodem pokarmowym;

• Rany skażone - np. otwarte światło ropniaka, masywne skażenie bakteryjne;

• Rany zakażone - operacje przeprowadzane w obrębie istniejącego zakażenia;

 

Rana (vulnus) - naruszenie ciągłości tkanek pod wpływem jakiegokolwiek urazu

1. Ze względu na głębokość ran:

1. powierzchowne - dotyczące powłok

2. głębokie

- rany powikłane (uszkadzające naczynia krwionośne i pnie nerwowe)

- drążące do naturalnych jam ciała

- przenikające (przeszywające) narząd lub tkankę

- ślepe (kończące się w narządzie lub tkance)

2. Ze względu na ilość zranionych narządów lub tkanek:

1. proste (rana obejmuje jeden narząd lub tkankę)

2. złożone (rana obejmuje więcej niż jeden narząd lub tkankę)

3. Ze względu na czas, który upłynął od zranienia:

1. świeże (do 8 godzin)

2. zakażone (po 8 godzinach)

4. Podział morfologiczny ran:

1. otarcie (excoriatio) - odwarstwienie lub zadrapanie naskórka

b) rana cięta (vulnus sectum)

3. rana rąbana (vulnus caesum)

4. rana tłuczona (vulnus contusum) - najczęstsza postać rany

e) rana darta (vulnus laceratum)

f) rana płatowa (vulnus lobatum)

7. rana kłuta (vulnus ictum)

8. rana postrzałowa (vulnus sclopetarium)

9. rana kąsana (vulnus morsum)

Komórki biorące udział w gojeniu rany.

Najważniejsze w gojeniu ran są leukocyty, makrofagi, różne komórki tkanki łącznej i komórki nabłonka.

Granulocyty obojętnochłonne „uprzątają” pierwotne miejsce uszkodzenia. Znacznie dłużej i dokładniej robią to makrofagi.

Makrofagi produkują też cytokiny, czynniki wzrostu i mediatory oddziaływujące na inne komórki tkanki łącznej w szczególności na miofibroblasty, angioblasty i fibroblasty.

Przebieg procesów gojenia ran jest kontrolowany przez układ: nerwowy, hormonalny i cytokiny. Można wyróżnić trzy drogi przekazywania informacji między komórkami:

1. Regulacja parakrynna - informacja o czynnej biologicznej substancji przekazywana jest na drodze dyfuzji z komórki wydzielniczej i dociera do komórek docelowych położonych w sąsiedztwie.

2. Regulacja autokrynna - komórka wydzielnicza jest jednocześnie komórką docelową.

3. Regulacja endokrynna - przekazanie informacji drogą krążenia krwi do miejsc oddalonych.

Procesy Gojenia

Proces gojenia się ran przebiega zasadniczo jednakowo we wszystkich rodzajach ran, zarówno „czystych”, czyli nie zakażonych, jak i w ranach zakażonych.

Różne jest jedynie nasilenie zmian fizykochemicznych w różnych rodzajach ran.

Przebieg gojenia się ran dzieli się na dwa okresy.

Okres pierwszy. Powstają objawy zapalenia w postaci przekrwienia, rozszerzenia naczyń, pojawienia się wysięku- głównie w skutek przepuszczalności ścian naczyniowych i przenikania białych krwinek do otoczenia.

Następuje rozpad obumarłych tkanek i wydalenia ich na zewnątrz lub wessanie. Wysięk ma charakter początkowo surowiczy z domieszką włóknika. Wysięk może być podobny do ropy.

Etapy gojenia się ran

Okres drugi. Jest to właściwy okres regeneracyjny, wytwórczy. Następuje uregulowanie krążenia, zwężenie naczyń, zmniejszenie procesów wysiękowych, rozwój nowych naczyń włosowatych, wytwarzanie się młodej, niezróżnicowanej tkanki mezenchymalnej. Tkanka ta ulega bliznowaceniu i pokrywa się naskórkiem.

Niezależnie od etiologii rany, wyróżnia się trzy etapy gojenia się. Długość trwania poszczególnych faz jest różna i może podlegać wahaniom z zależności od czynników miejscowych i ogólnych.

Etapy gojenia to:

• Faza zapalna, (1-4 dni)

W pierwszym okresie rana wypełnia się skrzepem krwi.

Skrzep krwi to “biologiczny opatrunek”. Chroni przed nadmiernym odwodnieniem rany i wtargnięciem do niej drobnoustrojów.

Na brzegach rany gromadzi się włóknik, który stanowi „rusztowanie” dla powstającego strupa.

Strup stanowi barierę ochronną dla nowopowstającej skóry.

Objawem stanu zapalnego jest zaczerwienienie, nadmierne ocieplenie, obrzęk, ból i utrata funkcji skóry. Jest to spowodowane działaniem prostacykliny, prostaglandyny A, D oraz E.
W obrębie rany gromadzą się komórki zapalne - leukocyty (limfocyty i granulocyty). Dzięki temu dochodzi do niszczenia bakterii obecnych w ranie. Naczynia włosowate ulegają poszerzeniu. Makrofagi odpowiedzialne są za proces usuwanie skrzepu, bakterii, oraz resztek tkankowych. Od 3 dnia po urazie powstają nowe naczynia krwionośne.

• Faza proliferacyjna, (4-42 dni)

W drugim okresie gojenia rana ulega samooczyszczeniu. Napływają do niej komórki żerne (makrofagi), które oczyszczają ranę z obumarłych komórek. Do rany wnikają naczynia krwionośne. W przypadku małych ran dochodzi do całkowitej regeneracji naskórka z zachowaniem warstwowego układu skóry.

W tym stadium fibroblasty zaczynają syntetyzować kolagen (proces nasilony pomiędzy 42 a 60 dniem). Fibroblasty zaczynają dominować w obrębie rany, co jest spowodowane migracją w odpowiedzi na czynniki wydzielane przez makrofagi jak: TGF beta, PDGF. Liczba makrofagów stopniowo ulega zmniejszeniu. Nadal powstają nowe naczynia krwionośne (szczyt ok. 7 dnia, do 21 dnia - zanik w miarę dojrzewania rany).

• Faza remodelingu, rozpoczyna się od trzeciego tygodnia po urazie, trwa kilka miesięcy lub nawet lat.

Kiedy rana jest zbyt głęboka lub obszerna, organizm nie jest w stanie odbudować wszystkich warstw skóry.
Przy głębokich ranach powstaje blizna. Blizna to nieuporządkowana odnowa tkanki skórnej.

W trzecim okresie gojenia na brzegach rany odkłada się kolagen. Kolagen jest rusztowaniem dla powstającej blizny. Komórki tkanki łącznej ulegają namnożeniu, całość zaś pokrywają komórki nabłonka.

Gojenie rany to proces dynamiczny rozpoczynający się w pierwszym tygodniu od powstania rany i trwający około 6 tygodni. Nowo powstałe włókna kolagenu, dotąd ułożone chaotycznie w obrębie rany, ulegają organizacji w bardziej regularną strukturę.

Formowanie blizny

• W czasie formowania blizny, włókna kolagenu typu III przekształcane są w kolagen typu I, aż do chwili uzyskania równowagi charakterystycznej dla zdrowej skóry (zawartość kolagenu I do III jak 4:1). Już w drugim tygodniu po urazie, tkanka zyskuje 80% wytrzymałości zdrowej skóry.

Sposoby gojenia ran

1. Rychłozrost (sanatio per primam intentionem) - typowy dla ran ciętych i niezakażonych, pozostawia niewielką bliznę

2. Ziarninowanie (s. per granulationem) - większość ran niezaopatrzonych chirurgicznie, z pozostawieniem rozległych blizn

3. Pod strupem (s. sub crustam) - dotyczy otarć naskórka lub błon śluzowych, nie pozostawia blizny

Proces gojenia

Proces gojenia może przebiegać na kilka sposobów:

• Per primam intentionem - (przez rychłozrost) - rany czyste, operacyjne, proces gojenia trwa do 10 dni

• Per secundam intentionem - (przez ziarninowanie) - rany zakażone, proces gojenia trwa do kilku tygodni

• Per tertiam intentionem - (odroczone zamknięcie pierwotne rany)

CZYNNIKI OPÓŹNIAJĄCE GOJENIE SIĘ RAN

Niepowikłane gojenie się ran składa się z odrostu tkanki macierzystej i uporządkowanego procesu naprawczego, prowadzącego do wypełnienia ran tkanką łączną.

Przebieg gojenia się rany zależy od rodzaju i nasilenia czynnika uszkadzającego procesy gojenia, a także od lokalizacji rany, jej wielkości i głębokości.

Z drugiej strony w procesie tym ważną rolę odgrywa stan ogólny ustroju i właściwości biologiczne uszkodzonych tkanek. Zdarza się, że czynniki wewnątrzustrojowe i zewnętrzne, zwłaszcza gdy występuje ich jednocześnie kilka opóźniają, bądź uniemożliwiają gojenie się ran.

Miejscowe czynniki hamujące gojenie

• niedostateczna podaż energii i białek oraz bodźców anabolicznych

• niedotlenienie tkanek

• wysuszenie rany

• nadmierny wysięk w ranie (enzymy proteolityczne)

• zakażenie rany

• niekontrolowany odczyn zapalny (nadmiar cytokin)

• uraz rany (środki antyseptyczne niszczące ziarninę)

Silne środki antyseptyczne, w tym spirytus oraz preparaty jodowe i chlorowe, niszczą napełzający naskórek i ziarninę !!!

Ogólnoustrojowe czynniki hamujące gojenie

• niedostateczne ukrwienie (brak wynaczynienia komórek odpornościowych, przeciwciał i substratów energetycznych)

• utrata białek ustroju (katabolizm, zmniejszenie anabolizmu, niedostateczny dowóz kalorii, spadek stężenia aminokwasów w ranie)

• niedożywienie (albuminy<2.0g/dl, transferryny<100mg/dl, limfocytoza<800/µl)

• zakażenie ogólnoustrojowe

Stany chorobowe przebiegające z utratą białek i energii

• uraz operacyjny, rozległe rany, zakażenie, przyjmowanie glikokortykosterydów, uraz psychiczny

• cukrzyca, nowotwór złośliwy, niewydolność nerek

• choroba Crohn'a, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, gastroenteropatia wysiękowa

• jatrogenne przetoki jelitowe

WIEK

Wpływa hamująco na proces gojenia się rany. Wraz z wiekiem zachodzą zmiany w kolagenie polegające na zmniejszeniu jego wytrzymałości na rozerwanie.

Wpływa także na zmniejszenie kurczliwości rany, co opóźnia proces gojenia. U osoby sześćdziesięcioletniej należy się liczyć z trzykrotnie wyższym wskaźnikiem zaburzenia gojenia niż u osób młodych.

NIEDOTLENIENIE TKANEK ORAZ ZABURZENIA NACZYNIOWE

• Niedotlenienie tkanek jest jedną z najważniejszych przyczyn spowolnienia lub zahamowania procesu gojenia. Prowadzi do zmniejszenia lub braku dopływu do rany tlenu cząsteczkowego, substancji odżywczych, hormonów i innych potrzebnych składników.

• Niedrożność tętnic doprowadzających krew do tkanek w przebiegu przewlekłego i ostrego niedokrwienia może doprowadzić do rozwoju martwicy lub owrzodzeń.

UTRATA BIAŁEK

Wzmożona utrata białek wzmaga katabolizm i degenerację zapasów białkowych, obniżając ciśnienie koloidoosmotyczne i przyczyniając się do powstania obrzęków, które dodatkowo utrudniają dostarczanie składników potrzebnych do procesu gojenia.

NIEDOŻYWNIENIE

SKŁADNIKI ODŻYWCZE NIEZBĘDNE DO PRAWIDŁOWEGO GOJENIA:

• Arginina

• Hormon wzrostu

• Pierwiastki podstawowe (głównie magnez)

• Pierwiastki śladowe (miedź, cynk, żelazo)

• Witaminy (C,B,A,E,K)

ZAKAŻENIA OGÓLNOUSTROJOWE

Zmniejszają procesy anaboliczne i syntezę białek. W przebiegu toczących się zakażeń osłabieniu mogą ulec mechanizmy obronne organizmu (wirus HIV, odry, różyczki, grypy i zapalenia wątroby)

STRES

Związany jest z uwalnianiem mediatorów humoralnych. Proces ten hamuje odczyn zapalny w ranie i odpowiedź immunologiczną

STEROIDY

Powodują:

• Osłabioną migrację krwinek białych

• Zmniejszoną przepuszczalność naczyń

• Zahamowanie fagocytozy

• Brak rozrostu fibroblastów

Wszystkie te czynniki wpływają na osłabienie procesu gojenia ran.

LEKI

Cytostatyki, leki immunosupresyjne hamują syntezę DNA, mitozę i mechanizmy obronne organizmu, wpływając niekorzystnie na proces gojenia rany.

Badania laboratoryjne

I. Dotyczace zmian ogólnych

• stężenie hemoglobiny

• OB, przeciwciała antyneutrofilowe, CRP, czynnik V Leiden

• elektroforegram białek surowicy

• czynnik reumatoidalny

• czynniki antynuklearne, przeciwciała antyfosfolipidowe

• stężenie glukozy we krwi

• stężenie kreatyniny i mocznika

• usg-D

II. Dotyczące zmian miejscowych

• wymazy z rany

• wycinek brzegu rany do oceny histopatologicznej

• limfoscyntygrafia wykonana po podaniu znakowanej agregowanej albuminy lub globuliny oraz własnych granulocytów

Zakres zmian w węzłach chłonnych wskazuje na intensywność procesu zapalnego w ranie.

Mechaniczne i chemiczne wspomaganie procesu gojenia

1. Irygacja rany

• Usunięcie masy bakteryjnej (0.9% roztwór NaCl, H2O2)

2. Dezynfekcja rany

• Jedynie krótkotrwale ogranicza wzrost flory bakteryjnej (jodowany powidon, chlorheksydyna, alkohol, woda utleniona, podchloryn sodu)

3. Oczyszczenie z martwych tkanek (debridement)

• Chirurgiczne

• Irygacja pod dużym ciśnieniem

• Przy użyciu detergentów

• Kolagenaza, fibrolizyna, DNA-za

4. Prawidłowy, aktywny opatrunek

Chirurgiczne zaopatrzenie rany

Sposób przygotowania:

• uzyskanie zgody chorego na zabieg chirurgiczny

• zniesienie lub ograniczenie bólu

• dokładne oczyszczenie rany

• zastosowanie celowanej antybiotykoterapii

• uodpornienie czynne (anatoksyna) lub czynno-bierne (szczepienie anatoksyną i wstrzyknięcie antytoksyny)

Rodzaje zabiegów chirurgicznych opracowania rany

1. całkowite wycięcie rany - wycięcie w jednym „bloku” tkankowym wszystkich elementów rany

2. częściowe wycięcie rany

- odkażenie okolicy rany

- usunięcie tkanek martwiczych, ciał obcych, krwiaka

- wykonanie hemostazy

- wyrównanie brzegów rany (tzw. odświeżenie)

- ponowne odkażenie

c) rozcięcie rany - wykonywane w ranach zaniedbanych,
o pierwotnie powikłanym przebiegu gojenia

- opróżnienie wszystkich zbiorników

- pobraniu treści na posiew i antybiogram

- sączkowanie rany

Na czym polega działanie specyfików do dezynfekcji ran.

• Środki odkażające mają na celu zniszczenie aktywnych drobnoustrojów chorobotwórczych, które zaatakowały ranę. Tylko niektóre środki odkażające umożliwiają wyjałowienie, czyli zabicie wszystkich drobnoustrojów z zarodnikami łącznie.

• Środki antyseptyczne mogą działać bakteriobójczo lub tylko hamować namnażanie się bakterii. Środki odkażające i antyseptyczne dzielimy na substancje używane w odkażaniu skóry nieuszkodzonej (np. wokół rany) i skóry uszkodzonej.

• Środki używane do odkażania skóry nieuszkodzonej są silnie toksyczne dla ludzkiego organizmu. Nie można tych środków używać bezpośrednio na ranę. Skórę wokół rany lub przed operacją odkaża się alkoholem etylowym w stężeniu 70%. Alkohol działa bakteriobójczo wskutek ścinania białka bakteryjnego. Do odkażania skóry nieuszkodzonej, otarć naskórka, drobnych zadrapań oraz brzegów rany służy jod oraz jego związki. Jod w stężeniu 0,0005% zabija aktywne bakterie w ciągu 15 minut.

Rana chirurgiczna

Rana chirurgiczna jest zwykle raną ciętą, gojącą się przez rychłozrost, pozostawiającą niewielką bliznę.

Większość ran pokrywa się jałowym opatrunkiem. Opatrunek pełni następujące funkcje:

· Ochrona rany przed zakażeniem i urazem;

· Unieruchomienie rany;

· Wchłanianie wydzieliny.

• Środowisko wewnętrzne szpitala ułatwia występowanie zakażeń. Zgromadzenie znacznej liczby chorych, z których każdy ma swoją „własną” chorobotwórczą florę bakteryjną odgrywa tu istotną rolę. Każdy ze szpitali ma swą „własną” chorobotwórczą florę bakteryjną, zazwyczaj odporną na stosowanie antybiotyków. Ludzie chorzy często z zaburzeniami odporności, są bardziej podatni na rozwój zakażeń. Należą do tej populacji dzieci i ludzie w podeszłym wieku, chorzy poddawani zabiegom operacyjnym, otrzymujący leki immunosupresyjne lub poddawani napromieniowaniu.

Zakażenie rany

Zakażenie rany najczęściej wywoływane jest przez gronkowce, paciorkowce, pałeczki rodzaju Proteus, Pseudomonas i rzadziej E.coli. Źródłem zakażeń jest własna flora bakteryjna chorego, albo też jest ono przenoszone od innych pacjentów drogą kropelkową lub bezpośrednio przez przedmioty czy personel. Innym źródłem zakażeń mogą być tzw. nosiciele wśród personelu szpitalnego- osoby, u których w jamie nosowo-gardłowej stwierdza się gronkowce lub paciorkowce.

• Głównymi powikłaniami pooperacyjnymi w zakresie gojenia się ran są: zakażenie rany, krwiak, rozejście się brzegów rany (wytrzewienie).

• Na rozwinięcie się tego powikłania ma wpływ wiele różnorodnych czynników, m.in.:

Stan ogólny chorego (np. niedobiałczenie, niedokrwistość, cukrzyca, żółtaczka, mocznica, marskość wątroby);

• W przypadku, gdy operacja polega na opróżnianiu zbiornika ropy (nacięciu ropnia) lub wykonywana jest u chorego z uogólnionym zakażeniem, istnieje możliwość rozprzestrzeniania się tego zakażenia na innych pacjentów.

• U chorych oparzonych ryzyko zakażeń jest bardzo znaczne ze względu na zniszczenie ochronnej bariery mechanicznej jaką jest skóra, i tworzenie się wysięku stanowiącego środowisko sprzyjające namnażaniu się drobnoustrojów.

Czynniki wpływające na gojenie się ran:

1. wzdłuż czy poprzecznie do włókien:

- rany poprzeczne - wolniej, interwencja chirurga (klamerki, szwy)

- rany równolegle - szybciej)

2. usytuowanie - na powierzchni wyprostowanej szybciej

3. ukrwienie - dobre ukrwienie przyśpiesza

4. rodzaj/czynnik raniący - rany cięte łatwiej od ran szarpanych, miażdżonych itp.

5. rozmiar

6. stopień zakażenia - im bardziej zakażona tym wolniej, rana ropieje (oczyszczanie), potem powstaje nowa tkanka (ziarnina)

7. obecność ciał obcych

8. zakres pierwszej pomocy - im szybciej i dokładniej tym lepiej

9. natura osobista - wiek (u starszych wolniej), stanu odżywienia, przebyte choroby, leczenie promieniami rentgenowskimi

Zakażenia ran:

1. bakteriami ropotwórczymi - pulsujący ból w ranie, zaczerwienienie, gorączka, czerwone smugi od rany - w konsekwencji „róża przyranna” - ostry stan zapalny skóry i tkanki podskórnej, pojawia się obrzęk, okoliczne węzły chłonne powiększają się i mogą być bolesne, dreszcze, bóle głowy, wysoka gorączka, uczucie rozbicia.

2. bakterie zgorzeli gazowej - pojawia się obrzęk i zaczerwienienie, w tkankach pojawiają się pęcherzyki gazu wytworzone przez bakterie beztlenowe, z rany sączy się wysięk ropny o nieprzyjemnym zapachu, objawy ogólne - przyspieszone tętno, spadek ciśnienia krwi, zamroczenie, czasami utrata przytomności, przebieg choroby szybki, ale często śmiertelny

3. laseczki tężca - zanieczyszczenie rany ziemią, okres wylęgu od kilku dni do kilku tygodni/miesięcy, zwiastuny - uczucie drętwienia, mrowienia, bólu głowy, niepokój psychiczny, zaburzenie świadomości; potem szczękościsk, skurcz mięśni, „uśmiech sardoniczny”, trudność w przełykaniu, łuk tężcowy, silne pocenie się; śmiertelność 50%, leczenie surowicą przeciwtężcową, profilaktyka polega na szczepieniach

4. wścieklizna (wodowstręt) - okres wylęgu 4-12 tygodni - początkowo podrażnienie czuciowe w miejscu pokąsania (mrowienie, kłucie, pieczenie, palenie), gorączka, bóle głowy, złe samopoczucie, mdłości, uporczywy kaszel, podniecenie, niepokój ruchowy, zaburzenia mowy, omamy wzrokowe i słuchowe, drgawki, bolesne skurcze mięśni jamy brzusznej, gardła i krtani, napady szału i depresji; nasilenie objawów na sam szmer lejącej się wody; śmierć.

Operacje ginekologiczne

• Szwy z rany powłok brzucha są zdejmowane ok. 7.-10. doby, z krocza ok. 5.-7. doby. Rana zwykle jest już wtedy wygojona. W późniejszym okresie blizna staje się mniej widoczna, wytrzymała i bardziej odporna na rozciąganie. Obecnie w trakcie większości operacji ginekologicznych na skórę zakładane są szwy kosmetyczne. Samo nacięcie powłok brzucha wykonuje się na linii owłosienia łonowego. Po zabiegu pozostaje ślad w postaci cienkiej kreski, którą później pokrywają włosy łonowe. Na kroczu blizny są praktycznie niewidoczne.

O ranę należy odpowiednio dbać. Wskazana jest kąpiel raczej pod prysznicem, przynajmniej w początkowym okresie, odpowiednia higiena rany (niedopuszczanie do zakażeń i utrzymywanie jej w suchości). Opatrunki są zbędne.

Istotne znaczenie ma odpowiednia dieta. Niedobór witaminy C, K, A, E, z grupy B, białka, cynku opóźnia prawidłowe gojenie. Do gorszego gojenia się rany, a wyjątkowo do jej rozejścia, przyczynia się podeszły wiek, schorzenia nerek, otyłość, nie wyrównana cukrzyca, długotrwałe leczenie glikokortykosterydami, zakażenia ogólnoustrojowe, jak i samej rany.
 

Powikłania i ich profilaktyka

• Każda operacja niesie ze sobą ryzyko powikłań. Ich liczbę można znacznie ograniczyć, określając czynniki ryzyka i stosując odpowiednią profilaktykę. Należy zaznaczyć, że poważne dolegliwości wikłające przebieg okołooperacyjny zdarzają się stosunkowo rzadko. Do najczęstszych należą:

* infekcje dróg oddechowych łącznie z zapaleniem płuc,

* infekcje dróg moczowych,

* infekcje rany pooperacyjnej,

* nieprawidłowe gojenie się rany,

* rozejście się rany z powtórnym szyciem, tzw. resutura,

* zapalenie jelita grubego,

* znaczna niedokrwistość związana z dużą utratą krwi,

* powikłania kardiologiczne,

* krwiak w powłokach brzucha,

* wzrost temperatury powyżej 38oC,

* żylna choroba zakrzepowo - zatorowa,

* uszkodzenia dróg moczowych,

* zaburzenia oddawania moczu.

Gojenie ran w środowisku wilgotnym

• Podtrzymywanie odpowiedniej wilgotności w trakcie gojenia rany zapobiega powstawaniu strupa, typowego dla suchych ran.

• Pod opatrunkiem na skutek kontaktu z wysiękiem na powierzchni rany powstaje żółtobrązowy żel.

• Nadmiar wysięku jest pochłaniany i gromadzony wewnątrz struktury opatrunku. Dzięki temu pod opatrunkiem tworzą się optymalne warunki dla aktywacji naturalnego układu gojenia rany.

• Najlepszym sposobem zapewnienia odpowiedniej wilgotności jest pokrycie rany opatrunkiem hydrokoloidowym. Wilgotne środowisko gojenia ran odgrywa rolę w uśmierzaniu bólu poprzez ochronę i zapobieganie drażnienia zakończeń nerwowych.

• Z uwagi na długie odstępy pomiędzy kolejnymi wymianami opatrunku, rana jest chroniona przed wychłodzeniem. Wilgotna powierzchnia rany, bez strupa zmniejsza o połowę czas potrzebny komórkom na przejście przez ranę. Rany, w których zostało zachowane wilgotne, ciepłe środowisko goją się szybciej i w bardziej uporządkowany sposób niż rany suche.

• Rana eksponowana na działanie powietrza ulega odwodnieniu i tworzy się na jej powierzchni martwiczy strup. Stanowi on mechaniczną barierę dla migrujących komórek nabłonkowych, które są zmuszone do przechodzenia do głębszych warstw tkankowych. W efekcie, proces gojenia wydłuża się.

FIZJOTERAPIA W CHIRURGII

GOJENIE SIĘ RAN

__________________________________________________________________________________

1

__________________________________________________________________________________

[e-mail]

---