Rozkład materiału nauczania historii i społeczeństwa

w klasie V szkoły podstawowej

(1 godzina tygodniowo)

Nr lekcji	Temat
1.	Epoki w dziejach ludzkości
STAROŻYTNOŚĆ
I. „Życie społeczeństw starożytnych”
2.	Praca podstawą cywilizacji starożytnych
3.	W miastach starożytnych
4.	Życie codzienne w Mezopotamii i Egipcie
5.	Życie codzienne w Grecji i Rzymie
6.	Z życia rodzinnego ludów Wschodu
7.	Życie rodzinne i szkolne Greków i Rzymian
8.	Niewolnictwo - życie niegodne człowieka
9.	Lekcja powtórzeniowa - Życie codzienne ludzi w starożytności
II. „Bogowie i ludzie”
10.	Bogowie Egiptu i Mezopotamii
11.	Wśród greckich i rzymskich bogów
12.	Mitologia grecka i rzymska
13.	Religia jednego Boga
III. „Dziedzictwo starożytności”
14./15.	Rządy w starożytności i współcześnie
16.	Rozrywki starożytnych i współczesnych - teatr i sport wczoraj i dziś
17.	Starożytni mistrzowie wzorem dla późniejszych pokoleń
18.	Dziedzictwo nauki starożytnej
19.	Lekcja powtórzeniowa - Dziedzictwo starożytności
ŚREDNIOWIECZE
IV. „Wizerunek średniowiecznej Europy”
20.	Nowa epoka - średniowiecze
21.	Wielkie religie średniowiecza
V. „W kręgu władców polskich”
22.	Mieszko I - książę z rodu Piastów
23.	Bolesław Chrobry - pierwszy król Polski
24.	Bolesław Krzywousty i jego testament
25.	Ostatni Piastowie na tronie Polski
26./27.	Jagiellonowie - twórcami nowej dynastii
28.	Lekcja powtórzeniowa - Państwo polskie pod rządami Piastów
VI. „Życie społeczeństwa średniowiecznego”
29.	Społeczeństwo średniowieczne
30.	Na dworach monarchów i możnowładców
31.	Życie codzienne w średniowieczu
32.	Praca na roli
33.	Rzemiosło i handel w średniowieczu
VII. „Dziedzictwo średniowiecza”
34.	W cieniu romańskich i gotyckich katedr
35.	W kręgu ludzi nauki
36.	Lekcja powtórzeniowa - W galerii portretów

Dział	Nr lekcji	Temat	Treści programowe		Cele	Czas	Środki dydaktyczne i metody		Daty, pojęcia i postaci
ŻYCIE SPOŁECZEŃSTW STAROŻYTNYCH	1.	Epoki w dziejach ludzkości	podstawowe jednostki podziału czasu podział dziejów na epoki historyczne czynniki decydujące o powstaniu cywilizacji ukształtowanie organizacji państwowych materialne i duchowe czynniki składowe cywilizacji		Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: epoka, wiek, cywilizacja nazwy epok historycznych: prehistoria, starożytność, średniowiecze, nowożytność. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji zaznaczyć na osi czasu wydarzenie, które stanowi początek kalendarza chrześcijan obliczyć, ile lat upłynęło od podanego wydarzenia p.n.e. lub n.e. do czasów współczesnych określić materialne i duchowe elementy cywilizacji.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, oś czasu, różne przedmioty, które można zaprezentować jako dorobek cywilizacyjny, przeźrocza pogadanka, rozmowa nauczająca, ćwiczenia z osią czasu, epoka, wiek		prehistoria, cywilizacja
	2.	Praca podstawą cywilizacji starożytnych	położenie cywilizacji starożytnego Wschodu i basenu Morza Śródziemnego środowisko geograficzne początki poszczególnych cywilizacji		Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: system nawadniający nazwy pierwszych cywilizacji. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia związki między warunkami naturalnymi i ich wpływem na powstanie cywilizacji. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji wskazać na mapie starożytne cywilizacje Wschodu: Chiny, Egipt, Mezopotamię, Indie i określić ich położenie geograficzne wskazać na mapie Grecję, Rzym lokalizować na mapie wielkie rzeki: Nil, Tygrys, Eufrat określić podstawowe zajęcia ludności w krajach starożytnego Wschodu i basenu Morza Śródziemnego.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, mapa, atlasy historyczne, przeźrocza, zdjęcia, ilustracje przedstawiające krajobrazy omawianych państw praca z mapą, rozmowa nauczająca, pokaz		system nawadniający
	3.	W miastach starożytnych	rola miast starożytnych Babilon w XVII w. p.n.e. w starożytnych Atenach i Rzymie		Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: agora, terma, akwedukt, Akropol, Forum Romanum datę 753 r. p.n.e. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia znaczenie wyrażenia „wszystkie drogi prowadzą do Rzymu”. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji zaznaczyć na osi czasu okres świetności Babilonu, Aten, Rzymu wskazać na mapie Babilon, Ateny, Rzym opowiedzieć o architekturze Akropolu i Forum Romanum dostrzec różnice między miastem starożytnym a współczesnym.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, oś czasu, plansze, widokówki przedstawiające Ateny, Rzym, pudełka po zapałkach, blok techniczny, kolorowy papier i inne elementy przydatne do wykonania makiety Akropolu lub Forum Romanum praca z mapą, rozmowa nauczająca, pokaz, ćwiczenia z osią czasu, praca w grupach wykonanie makiety Akropolu lub Forum Romanum,		agora, terma, akwedukt, Akropol, Forum Romanum, 753 r. p.n.e.
	4.	Życie codzienne w Mezopotamii i Egipcie	domostwa, ubiór jedzenie i rozrywki ludów Wschodu		Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: z jakich materiałów budowali domy mieszkańcy Wschodu jak wyglądały stroje mieszkańców Wschodu. Rozumie: z czego wynikały różnice w życiu mieszkańców Mezopotamii i Egiptu. Potrafi: opowiedzieć o różnicach w życiu bogatych i biednych mieszkańców Mezopotamii i Egiptu na podstawie ilustracji rozpoznać dom Egipcjanina i mieszkańca Mezopotamii opowiedzieć o rozrywkach ludów Wschodu.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, widokówki, zdjęcia przedstawiające współczesny krajobraz Wschodu, kości do gry, warcaby praca z mapą, rozmowa nauczająca, pokaz, praca w grupach - gra w kości, warcaby, przygotowanie dziennego jadłospisu Egipcjanina
	5.	Życie codzienne w Grecji i Rzymie	wygląd mieszkań w Grecji i Rzymie ubiór Greków i Rzymian rozrywki		Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: toga, hetera. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia wpływ zamożności mieszkańców Grecji i Rzymu na styl ich życia. Potrafi: opisać wygląd mieszkań w Grecji i Rzymie opisać ubiory Greków i Rzymian opowiedzieć o rozrywkach mieszkańców Grecji i Rzymu.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, materiał do upięcia togi, teksty źródłowe opisujące życie starożytnych Greków i Rzymian rozmowa nauczająca, praca z tekstem źródłowym, pokaz, praca w grupach, elementy dramy		toga, hetera
	6.	Z życia rodzinnego ludów Wschodu	dzieciństwo obyczaje małżeńskie obrzędy pogrzebowe		Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: balsamowanie, mumia, sarkofag, faraon. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia zasadnicze różnice w sytuacji dzieci i kobiet w krajach starożytnego Wschodu i współcześnie. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji opowiedzieć o warunkach życia dzieci w krajach starożytnego Wschodu porównać sytuację kobiety w czasach starożytnych i współczesności omówić obyczaje pogrzebowe w Mezopotamii i Egipcie określić rolę i pozycję poszczególnych członków rodziny (ojca, matki, dzieci).	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, teksty źródłowe przedstawiające życie starożytnych mieszkańców Wschodu rozmowa nauczająca, praca z tekstem źródłowym, materiałem ilustracyjnym, praca w grupach, elementy dramy - „W egipskiej rodzinie”		balsamowanie, mumia, sarkofag, faraon
	7.	Życie rodzinne i szkolne Greków i Rzymian	dzieciństwo szkoły w Grecji i Rzymie uroczystości rodzinne		Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: obyczaje związane z narodzinami i pogrzebem w Grecji i Rzymie. Rozumie: konieczność zmian w sposobie kształcenia wynikającą m.in. z postępu cywilizacyjnego. Potrafi: wskazać na mapie Ateny i Spartę przedstawić różnice w sposobie wychowania, nauczania w Atenach i Sparcie oraz określić dobre i negatywne skutki określonej metody opowiedzieć o nauczaniu w Rzymie.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, atlasy, teksty źródłowe rozmowa nauczająca, praca z mapą, tekstem źródłowym, materiałem ilustracyjnym, praca w grupach, elementy dramy - „W szkole w Atenach, Sparcie i Rzymie”
	8.	Niewolnictwo - życie niegodne człowieka.	system niewolniczy rola niewolnictwa w gospodarce starożytnej bunty niewolników		Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: niewolnik, niewolnictwo, gladiator, amfiteatr, ONZ, korsarz postać: Spartakus. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia dlaczego doszło do wybuchu powstania niewolników w Rzymie. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji zaznaczyć na osi czasu wiek, w którym miało miejsce powstanie Spartakusa opowiedzieć skąd brali się niewolnicy określić rolę niewolników w gospodarce świata starożytnego.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, atlasy historyczne, oś czasu, fragment filmu Spartakus, teksty źródłowe opisujące życie niewolników rozmowa nauczająca, praca z mapą, tekstem źródłowym, projekcja filmu, dyskusja, praca w grupach, stop-klatka - niewolnik, drama - „Na targu niewolników”		niewolnik, niewolnictwo, gladiator, amfiteatr, ONZ, Spartakus
	9	Lekcja powtórzeniowa - Życie codzienne ludzi w starożytności				1
BOGOWIE I LUDZIE	10.	Bogowie Egiptu i Mezopotamii	charakter wierzeń egipskich i babilońskich architektura sakralna		Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: sfinks, piramida, kapłan imiona najważniejszych bogów czczonych w Mezopotamii i Egipcie. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia dlaczego mieszkańcy Mezopotamii i Egiptu oddawali cześć siłom przyrody jaką rolę pełnili kapłani. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji opowiedzieć o wierzeniach mieszkańców Wschodu rozpoznać na ilustracjach budowle charakterystyczne dla Egiptu i Mezopotamii.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, tekst źródłowy Księga Umarłych, pocztówki, zdjęcia, albumy przedstawiające budowle egipskie - piramidy, sfinksy, świątynie w Mezopotamii, film Faraon rozmowa nauczająca, praca z mapą, tekstem źródłowym, materiałem ilustracyjnym, projekcja filmu	sfinks, piramida, kapłan
	11.	Wśród bogów greckich i rzymskich	greckie wyobrażenia bogów główni bogowie greccy i rzymscy formy kultu w Grecji i Rzymie mitologia grecka i rzymska		Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcie: wyrocznia głównych bogów greckich i rzymskich. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia czym różniły się wierzenia mieszkańców Starożytnego Wschodu od religii Greków i Rzymian. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji opowiedzieć, w jaki sposób Grecy i Rzymianie wyobrażali sobie bogów przypisać bogom ich atrybuty i dziedziny życia, którymi się opiekowali wskazać na mapie Olimp.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, atlasy historyczne, Mitologia J. Parandowskiego praca z podręcznikiem, mapą, tekstem źródłowym, inscenizacja	wyrocznia
	12.	Mitologia grecka i rzymska	pojęcie i rola mitów w religii starożytnej wybrane mity greckie i rzymskie literatura grecka oparta na mitologii - dzieła Homera wpływ mitów greckich na literaturę rzymską - Eneida		Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcie: mit tytuły utworów Homera i Wergiliusza dwa lub trzy wybrane mity głównych bohaterów Iliady, Odysei, Eneidy. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia rolę mitów w życiu Greków i Rzymian symboliczne znaczenie wyrażeń: „pięta Achillesowa”, „koń trojański”. Potrafi: opowiedzieć dwa lub trzy wybrane przez siebie mity dostrzec różnicę między rzeczywistością mitologiczną a historyczną wskazać na mapie Troję.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, rekwizyty przygotowane przez poszczególne zespoły do inscenizacji mitu, Mitologia J. Parandowskiego, fragment Iliady Homera, atlasy historyczne praca z podręcznikiem, mapą, opowiadanie, praca w grupach, inscenizacja	mit
	13.	Religia jednego Boga. Narodziny religii chrześcijańskiej	działalność i nauki Jezusa i jego uczniów podstawowe zasady chrześcijaństwa rozszerzenie się chrześcijaństwa na inne obszary wokół Morza Śródziemnego		Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: Biblia, Stary i Nowy Testament, apostoł, judaizm, poganin postaci: Mojżesz, Jezus, Konstantyn Wielki. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia znaczenie nauki Chrystusa i jego uczniów dla powstania nowej religii. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji zaznaczyć na osi czasu datę narodzin Chrystusa wskazać na mapie Palestynę, określić jej położenie geograficzne opowiedzieć o prześladowaniach chrześcijan.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, Biblia, atlasy historyczne, oś czasu, praca z podręcznikiem, mapą, tekstem źródłowym	Biblia, Stary i Nowy Testament, apostoł, judaizm, poganin, Mojżesz, Jezus, Konstantyn Wielki
DZIEDZICTWO STAROŻYTNOŚCI	14./15.	Rządy w starożytności i współcześnie	despotyzm w Egipcie demokracja w Grecji republika w Rzymie współczesne formy demokracji i ich związek z antykiem		Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: władza despotyczna, demokracja, zgromadzenie ludowe, republika, konsul, senat, trybun ludowy, cesarz, rzeczpospolita skąd wywodzą się pojęcia związane z życiem politycznym: demokracja, obywatel, republika. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia podstawową różnicę między władzą despotyczną w Egipcie a demokracją w Grecji na jakich zasadach opiera się współczesna demokracja w Polsce. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji wyjaśnić różnicę między władzą despotyczną w Egipcie a demokracją w Grecji podać przykłady stosowania procedur demokratycznych w swoim otoczeniu.	2	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, atlasy historyczne, tekst źródłowy Mowa Peryklesa, ilustracje przedstawiające atrybuty władzy faraona, kaseta video z fragmentem obrad Sejmu III Rzeczpospolitej praca z mapą, tekstem źródłowym, projekcja filmu, inscenizacja - „Obrady zgromadzenia ludowego”	władza despotyczna, demokracja, zgromadzenie ludowe, republika, konsul, senat, trybun ludowy, cesarz, rzeczpospolita
	16.	Rozrywki starożytnych i współ-czesnych - teatr i sport wczoraj i dziś	pojawienie się sztuki teatralnej w Grecji rodzaje przedstawień teatralnych w Grecji teatr współczesny spadkobiercą starożytnej sztuki teatralnej rola sportu w życiu starożytnych Greków igrzyska w Olimpii przejęcie idei olimpijskiej w czasach współczesnych		Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: tragedia, komedia, olimpiada, igrzyska datę: 776 r. p.n.e. jakie konkurencje wchodziły w skład pięcioboju. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia rolę teatru i igrzysk olimpijskich w życiu Greków. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji wskazać na mapie Olimpię, Delfy przedstawić różnice oraz podobieństwa w organizacji teatru antycznego i współczesnego przedstawić różnice oraz podobieństwa w organizacji igrzysk starożytnych i nowożytnych zaznaczyć na osi czasu datę pierwszych igrzysk olimpijskich.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, wycinki prasowe, zdjęcia dotyczące sportu i teatru, kaseta z fragmentem otwarcia igrzysk lub prezentacją konkurencji, oś czasu praca z mapą, podręcznikiem, zeszytem ćwiczeń, projekcja filmu, elementy dramy - „W teatrze ateńskim”	tragedia, komedia, olimpiada, igrzyska, 776 r. p.n.e.
	17.	Starożytni mistrzowie wzorem dla późniejszych pokoleń	rozwój budownictwa w Grecji i Rzymie najpiękniejsze budowle starożytne wpływ architektury starożytnej na sztukę nowożytną		Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: kolumna, Akropol, kopuła, antyk. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji rozpoznać wybrane zabytki architektury starożytnej Grecji i Rzymu opowiedzieć jak wyglądały świątynie wznoszone przez Greków dostrzec naśladownictwo wzorów antycznych w architekturze późniejszych czasów.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, widokówki, zdjęcia, albumy, przeźrocza, filmy przedstawiające zabytki architektury starożytnej Grecji i Rzymu rozmowa nauczająca, pokaz, praca z zeszytem ćwiczeń, zgaduj - zgadula „Jaki to styl, jaka budowla?”	kolumna, Akropol, kopuła, antyk
	18.	Dziedzictwo nauki starożytnej	osiągnięcia starożytnych w dziedzinie nauki i dorobku materialnego filozofia grecka i jej wpływ na poglądy współczesnych ludzi znaczenie prawa rzymskiego dla rozwoju późniejszych systemów prawnych obecność języka łacińskiego i greckiego we współczesnym języku polskim		Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: filozofia, kodeks postaci: Sokrates, Platon, Arystoteles główne osiągnięcia nauki i dorobku materialnego starożytnych. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia znaczenie prawa w życiu Rzymian i człowieka współczesnego. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji określić i ocenić wkład starożytnych w postęp cywilizacyjny podać jeden przykład świadczący o doskonałości prawa rzymskiego.	1	podręcznik, mapa, atlasy, zeszyt ćwiczeń, Słownik wyrazów obcych, różne przedmioty prezentujące dorobek materialny starożytnych praca pod kierunkiem nauczyciela z podręcznikiem i zeszytem ćwiczeń, wykonanie tabeli prezentującej główne osiągnięcia nauki i dorobku materialnego starożytnych	filozofia, kodeks, Sokrates, Platon, Arystoteles
	19.	Lekcja powtórzeniowa - Dziedzictwo starożytności				1
WIZERUNEK ŚREDNIOWIECZNEJ EUROPY	20.	Nowa epoka - średniowiecze		upadek państwa rzymskiego narodziny Europy	Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: imperium, średniowiecze daty: 476 r., 1453 r. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia przyczyny upadku Imperium Romanum. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji zaznaczyć na osi czasu wiek, w którym upadło cesarstwo zachodnie oraz daty: 476 r, 1453 r. wskazać na mapie linię podziału imperium wskazać na mapie obszar cesarstwa zachodniego i wschodniego oraz stolice obu państw.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, mapa Rzymu starożytnego, atlasy, oś czasu praca z podręcznikiem, atlasem, osią czasu, zeszytem ćwiczeń, rozmowa nauczająca, dyskusja	imperium, średniowiecze, 476 r., 1453 r.
	21.	Wielkie religie średniowiecza		Europa staje się chrześcijańska rozłam w Kościele narodziny i rozwój islamu	Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: islam, prawosławie, Koran, muzułmanin postać: Mahomet datę: 622 r. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji zaznaczyć na osi czasu wiek, w którym narodził się islam, nastąpił rozłam chrześcijaństwa wskazać na mapie obszary zasięgu chrześcijaństwa i islamu w średniowieczu i współcześnie.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, mapa średniowiecznej Europy, mapa świata XX w., atlasy, oś czasu, fragment Koranu, widokówki, zdjęcia świątyń: katolickiej, prawosławnej, muzułmańskiej praca z podręcznikiem, atlasem, tekstem źródłowym, osią czasu, zeszytem ćwiczeń, rozmowa nauczająca, analiza materiału ilustracyjnego	islam, prawosławie, Koran, muzułmanin, Mahomet, 622 r.
	22.	Mieszko I - książę z rodu Piastów		Mieszko I twórcą państwa polskiego przyjęcie chrześcijaństwa znaczenie chrztu	Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: plemię, misjonarz, kronikarz postaci: Mieszko I, Dobrawa, Gall Anonim datę: 966 r. nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia znaczenie przyjęcia chrztu przez Polskę. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji zaznaczyć na osi czasu wiek, w którym Polska przyjęła chrzest wskazać na mapie granice państwa Mieszka I korzystać z tablic genealogicznych Piastów narysować na podstawie tekstu źródłowego fragment drzewa genealogicznego Piastów.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, oś czasu, mapa Polska w X w., atlasy, schemat drzewa decyzyjnego, fragment kroniki Galla Anonima praca z podręcznikiem, atlasem, tekstem źródłowym, osią czasu, zeszytem ćwiczeń, rozmowa nauczająca, drzewo decyzyjne	plemię, misjonarz, kronikarz, Mieszko I, Dobrawa, Gall Anonim, 966 r.
	23.	Bolesław Chrobry - pierwszy król Polski		zjazd w Gnieźnie wzrost znaczenia Polski w czasach Bolesława Chrobrego	Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: arcybiskupstwo, koronacja, cesarz postaci: Bolesław Chrobry, Otton III, biskup Wojciech daty: 1000 r., 1025 r. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju chrześcijaństwa w Polsce i umocnienia państwa znaczenie koronacji dla umocnienia państwa i podwyższenia jego rangi. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji zaznaczyć na osi czasu daty: zjazdu gnieźnieńskiego i koronacji Bolesława Chrobrego korzystać z tablic genealogicznych Piastów wskazać na mapie granice państwa Bolesława Chrobrego.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, oś czasu, rekwizyty praca z podręcznikiem, mapą, inscenizacja, rozmowa nauczająca, wykonanie zadań w zeszycie ćwiczeń	arcybiskupstwo, koronacja, cesarz, Bolesław Chrobry, Otton III, biskup Wojciech, 1000 r., 1025 r.
	24.	Bolesław Krzywousty i jego testament		testament Bolesława Krzywoustego groźni sąsiedzi	Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: senior datę: 1138 r. postaci: Bolesław Krzywousty, Konrad Mazowiecki postanowienia testamentu Bolesława Krzywoustego. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia dlaczego Bolesław Krzywousty wydał testament. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji zaznaczyć na osi czasu datę wydania przez Bolesława Krzywoustego testamentu korzystać z tablic genealogicznych Piastów określić kształt terytorialny państwa polskiego w czasach Bolesława Krzywoustego i wskazać sąsiadów wskazać na mapie dzielnice wyznaczone w testamencie przez Bolesława Krzywoustego.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, mapa Polski z X-XIII w., oś czasu praca z podręcznikiem, mapą, tekstem źródłowym, wykonanie zadań w zeszycie ćwiczeń, rozmowa nauczająca, drzewo decyzyjne	senior, Bolesław Krzywousty, Konrad Mazowiecki, 1138 r.
	25.	Ostatni Piastowie na tronie Polski		Władysław Łokietek Polska w czasach Kazimierza Wielkiego	Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: uniwersytet postaci: Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki daty: 1320 r., 1364 r. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji zaznaczyć na osi czasu wiek, w którym sprawowali rządy ostatni władcy z rodu Piastów określić jaką rolę odgrywał uniwersytet w Krakowie w rozwoju kultury omówić sukcesy polityki wewnętrznej i zagranicznej Kazimierza Wielkiego wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego za rządów Kazimierza Wielkiego korzystać z tablic genealogicznych Piastów.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, mapa Polski w XIV-XV w., oś czasu praca z podręcznikiem, mapą, tekstem źródłowym, rozmowa nauczająca, „sześć myślących kapeluszy”	uniwersytet, Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki, 1320 r., 1364 r.
	26/27.	Jagiellonowie twórcami nowej dynastii		Jadwiga na tronie polskim konflikty z Krzyżakami	Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: unia, hołd, wielki mistrz postaci: Jadwiga, Władysław Jagiełło daty: 1385 r., 1410 r., 1466 r. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia przyczyny podpisania unii polsko-litewskiej w Krewie. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi wtrakcie lekcji zaznaczyć na osi czasu daty: unii polsko-litewskiej, bitwy pod Grunwaldem wskazać na mapie ziemie odzyskane przez Polskę oraz te, które pozostają w rękach Zakonu jako lenno.	2	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, mapa Polski w XIV-XV w., oś czasu, reprodukcje obrazów: Bitwa pod Grunwaldem, Hołd pruski praca z podręcznikiem, mapą, tekstem źródłowym, rozmowa nauczająca	unia, hołd, wielki mistrz, Jadwiga, Władysław Jagiełło, 1385r., 1410 r., 1466 r.
	28.	Lekcja powtórzeniowa - Państwo polskie pod rządami Piastów				1
ŻYCIE SPOŁECZEŃSTWA ŚREDNIOWIECZNEGO	29.	Społeczeństwo średniowieczne		drabina społeczna - seniorzy i wasale społeczeństwo stanowe prawo na straży porządku publicznego	Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: pańszczyzna, stan, lenno, senior, wasal. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia różnice między prawem zwyczajowym a pisanym z czego wynikała przynależność do określonego stanu. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji przedstawić obowiązki wasala względem seniora omówić proces kształtowania się stanów wskazać różnice w położeniu poszczególnych stanów.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, ilustracje przedstawiające: stroje z epoki średniowiecza, herby praca z podręcznikiem, analiza materiału ilustracyjnego, pogadanka.	pańszczyzna, stan, lenno, senior, wasal
	30.	Na dworach monarchów i możnowładców		w średniowiecznych zamkach kultura dworska naśladownictwo obyczajów dworskich	Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: możnowładca, marszałek dworu, turniej czym zajmowali się mieszkańcy dworów. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia rolę średniowiecznych dworów jako ośrodków kultury i sztuki. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji opowiedzieć o wybranych obyczajach dworskich.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, ilustracje przedstawiające: siedziby władców, rozrywki możnowładców, elementy dramy - „Na dworze księcia” praca z podręcznikiem, analiza materiału ilustracyjnego, pogadanka	możnowładca, marszałek dworu, turniej
	31.	Życie codzienne w średniowieczu		w średniowiecznych domostwach pożywienie, rozrywki, ubiory ludzi średniowiecza	Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: w jaki sposób ludzie epoki średniowiecza spędzali czas wolny. Rozumie: zależność między warunkami życia ludzi w epoce średniowiecza a stanem ich zamożności. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji, opowiedzieć o warunkach życia ludzi w epoce średniowiecza, rozpoznać stroje noszone w epoce średniowiecza.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń praca z podręcznikiem, analiza materiału ilustracyjnego, wykonanie zadań w zeszycie ćwiczeń, pogadanka
	32.	Praca na roli		metody uprawy roli wygląd wsi średniowiecznej zajęcia mieszkańców	Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: trójpolówka, żarna nazwy narzędzi wykorzystywanych do prac polowych. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia na czym polegała uprawa ziemi metodą trójpolową. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji opowiedzieć o zajęciach mieszkańców średniowiecznej wsi.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, materiał ilustracyjny przedstawiający sceny z życia na wsi praca z podręcznikiem, analiza materiału ilustracyjnego, wykonanie za-dań w zeszycie ćwiczeń, praca w grupach, pogadanka	trójpolówka, żarna
	33.	Rzemiosło i handel w średniowieczu		rozkwit rzemiosła średniowiecznego rzemiosło współczesne targi i jarmarki główne szlaki handlowe Europy	Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: rzemieślnik, cech, czeladnik, jarmark nazwy rzemieślników średniowiecznych. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia znaczenie cechów w życiu mieszkańców średniowiecznego miasta. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji opowiedzieć o drodze od ucznia do mistrza wskazać na mapie główne szlaki handlowe średniowiecznej Europy.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, przedmioty wykonane przez rzemieślników, ilustracje praca z podręcznikiem, analiza materiału ilustracyjnego, wykonanie zadań w zeszycie ćwiczeń, pogadanka, elementy dramy - „Od ucznia do mistrza”	rzemieślnik, cech, czeladnik, jarmark
DZIEDZICTWO ŚREDNIOWIECZA	34.	W cieniu romańskich i gotyckich katedr		styl romański i gotycki sztuka gotycka w Polsce	Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: styl romański, gotycki najważniejsze cechy stylów średniowiecznych. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia w czym przejawiał się sakralny charakter architektury średniowiecznej. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji zaznaczyć na osi czasu wiek, w którym rozpowszechnił się styl romański i gotycki wymienić zabytki architektury średniowiecznej w Polsce.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń, zdjęcia, pocztówki, albumy przedstawiające zabytki architektury romańskiej, gotyckiej, oś czasu praca z podręcznikiem, analiza materiału ilustracyjnego, wykonanie zadań w zeszycie ćwiczeń, pogadanka	styl romański, gotycki
	35.	W kręgu ludzi nauki		średniowieczni dziejopisarze i ich dzieła wynalezienie druku oświata w średniowieczu alchemicy - średniowieczni naukowcy	Po zakończonych zajęciach uczeń pamięta: pojęcia: alchemik, pergamin postaci: Jan Długosz, Jan Gutenberg jakie materiały wykorzystywano do pisania w średniowieczu. Rozumie: wyżej wymienione pojęcia. Potrafi: prawidłowo operować pojęciami poznanymi w trakcie lekcji przedstawić współczesne zwyczaje obowiązujące na uczelniach, które nawiązują do tradycji średniowiecznej.	1	podręcznik, zeszyt ćwiczeń praca z podręcznikiem, wykonanie zadań w zeszycie ćwiczeń, rozmowa nauczająca, drama prezentacja jednego ze zwyczajów obowiązujących w średniowiecznej szkole	alchemik, pergamin, Jan Długosz, Jan Gutenberg

13

W KRĘGU WŁADCÓW POLSKICH

---