Pojęcie kompetencji administracyjnej i wyłączność kompetencyjna organów administracyjnych
Kompetencja jest to zdolność prawna organu do rozpoznawania i rozstrzygania - czyli załatwiania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym, jest to prawo i obowiązek działania organu w określonej formie.
Kompetencję administracyjną organu administracji publicznej określa właściwość:
Rzeczowa - dotyczy kategorii spraw
Miejscowa - dotyczy przestrzeni działania organu
Instancyjna - rozstrzyga który stopień organu jest właściwy do załatwienia sprawy
Funkcjonalna - który z wewnętrznych organów jest właściwy do załatwienia sprawy
Dla urzeczywistniania zasady kompetencyjności w prawie administracyjnym istotne znaczenie ma dyrektywa przestrzegania z urzędu właściwości przez organy administracji publicznej w postępowaniu.
Rodzaje działań administracyjnych i przykłady czynności opartych o kompetencję administracyjną
czynności faktyczne (oświadczenia wiedzy na temat określonego stanu faktycznego lub okoliczności prawnych, potwierdzenia zdarzenia, prowadzenie rejestrów, kartotek, doręczanie pism) i czynności prawne (jej celem jest wywołanie skutku prawnego - np.. decyzja o wywłaszczeniu)
czynności władcze (podatki np. za psa) i niewładcze (działania zawiadowcze - środki prawa cywilnego)
działania wykonawcze i organizatorskie (organizacja akcji społecznych, udzielanie świadczeń materialnych)
policja administracyjna (inspekcja, nadzór, prokurator - przestrzeganie prawa), reglamentacja, usługi publiczne (baseny, parki), administracja infrastruktury (budowa dróg)
stosowanie prawa (wydawanie decyzji, postanowień,..) i kontrola przestrzegania prawa (uprawnieni pracownicy mają prawo kontroli np. policja administracyjna, PIP, NIK..)
Stosowanie prawa administracyjnego a kontrola przestrzegania prawa administracyjnego
Stosowanie prawa to proces ustanawiania na podstawie ogólnej normy indywidualnych i konkretnych uprawnień/obowiązków strony. Odbywa się w 4 etapach:
wyjaśnienie i ustalenie stanu faktycznego
wykładnia i ustalenie stanu ustawowego
subsumcja (dowiedź na pytanie czy stan faktyczny odpowiada przewidzianemu w ustawie)
określenie następstwa prawnego i wydanie decyzji zawierającej wprowadzoną na podstawie ustalonego stanu rzeczy i normy prawnej konkluzje
Zgodnie z potocznym pojęciem kontroli powiedzieć można, że kontrola przestrzegania prawa administracyjnego polega na:
zbadaniu istniejącego stanu rzeczy
porównaniu stanu istniejącego ze stanem normatywnym (zbadaniu stanu realizacji obowiązków oraz zbadaniu warunków korzystania z uprawnień), czasem także na ustaleniu przyczyn rozbieżności (najczęściej jednak odpowiedzialność w prawie administracyjnym ma charakter obiektywny);
sformułowaniu zaleceń w przypadku rozbieżności - zastosowaniu środków przymusu mających na celu wykonanie obowiązków lub nieprzekraczanie granic korzystania z uprawnień
Pojęcie i rodzaje aktów administracyjnych
Akt administracyjny - Aktem administracyjnym jest władcze działanie prawne organu administracji, skierowane na wywołanie konkretnych, indywidualnie oznaczonych skutków prawnych. Akt musi być wydany w oparciu o przepis prawny, przez organ właściwy - uprawniony do wydania aktu, musi być w odpowiedniej formie.
zewnętrzne i wewnętrzne
osobowe i rzeczowe
deklaratoryjne i konstytutywne
uznaniowe i w pełni związane
jednostronne i dwustronne
sformalizowane i tzw. rozstrzygnięcia bezpośrednie (bezpośrednio obowiązujące, nieformalne)
Ugoda administracyjna
Sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach, mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzonej przed organem administracji publicznej. Zawierana wyłącznie w indywidualnej sprawie. Po jej zatwierdzeniu zastępuje decyzję.Organ administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w sprawie, powinien w tych przypadkach podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia ugody, chyba że przepisy prawa nie dopuszczają możliwości ugodowego załatwiania sprawy.
Proces decyzyjny w administracji a wydawanie decyzji administracyjnych
Proces podejmowania decyzji jest sformalizowany przez przepisy proceduralne, które regulują tryb stosowania prawa materialnego
podstawa prawna (norma pośrednio kształtująca sytuację prawną adresata)
organy administracyjne jako podmioty stosujące prawo wobec strony
przedmiot stosowania czyli sprawa administracyjna
formalizm procesowy
organizacja procesu decyzyjnego
-udział administracji w sprawowaniu władzy - tzw. polityki ekspertyz
Mechanizmy decydowania:
- określenie problemu decyzyjnego (o co chodzi)
- jakie cele chcemy osiągnąć
- warianty - alternatywy
- określenie ograniczeń
- skutek decyzji
Etapy stosowania prawa:
ustalenie stanu faktycznego - na podstawie określonych materiałów i reguł dowodowych
ustalenie stanu prawnego - przepis, źródła prawa, jego wykładnia
subsumcja - określenie stopnia adekwatności - na ile stan faktyczny wyczerpuje przepis prawa
następstwa prawne i wydanie decyzji
Pojęcie i geneza postępowania administracyjnego
Postępowanie administracyjne jest ogół czynności procesowych organu administracyjnego i stron zmierzających do wydania aktu administracyjnego
Państwo policyjne:
wola panującego najwyższym prawem
zhierarchizowany aparat biurokratyczny ustalający swobodnie i jednostronnie zasady dla poddanych
rekurs hierarchiczny, via gratiae i ochrona praw słusznie nabytych
Państwo prawne:
normy prawne dwustronnie obowiązujące stanowione przez parlament i w ramach delegacji ustawodawczej
odwołanie i gwarancje proceduralne przejmowane z postępowania sądowego
powstanie sądownictwa administracyjnego dla ochrony publicznych praw podmiotowych z wyjątkiem uznania administracyjnego
kodyfikacja postępowania administracyjnego
Systematyka procedur administracyjnych a rodzaje postępowań unormowanych w k.p.a.
Systematyka procedur administracyjnych:
postępowanie jurysdykcyjne - wydawanie decyzji, orzekanie o prawach i obowiązkach w sprawach indywidualnych
- postępowanie administracyjne ogólne
- postępowanie odrębne, szczególne (celne, podatkowe,..)
- postępowanie wykonawcze - egzekucja w administracji
postępowanie uproszczone(w sprawach wydawania zaświadczeń, skarg i wniosków) - rozstrzyganie spraw kompetencyjnych pomiędzy organami administracyjnymi
postępowanie specjalne - kontrolne, nadzorcze
postępowanie przed sądem administracyjnym
stosunki sporne - warunki powstawania decyzji
Inne procedury:
- postępowanie mandatowe
- czynności śledcze
- postępowanie karno skarbowe…..
Wielość procedur administracyjnych - kpa, ordynacja podatkowa..
Podmiotowy zakres stosowania i zasada powszechności k.p.a.
Zakres podmiotowy - stosowane jest przez organy administracji publicznej, a także organy państwowe i inne podmioty, jeżeli z mocy prawa lub na podstawie porozumień są one powołane do załatwiania spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych
Zasada powszechności ogólnego postępowania administracyjnego - jeżeli nie podaje się o jaki rodzaj postępowania chodzi, to jest to postępowanie administracyjne ogólne, tzn. stosowane jest zawsze, jeżeli przepis prawa powołuje się ogólnie na przepisy o postępowaniu administracyjnym
10. Droga administracyjna a droga sądowa w sprawach indywidualnych
1. Krytrium organów państwowych w prawie procesowym
od drogi sądowej są
* sądy powszechne * rejonowy * okręgowy * apelacyjny
wg organizacyjne * sądy rejonowy * okręgowy *najwyższy (kasacja w innym składzie)
sądy szczególne *wojskowe * administracyjne * najwyższy
od drogi adm. są sądy adm .- do 2004r. dopuszczalne były spory kompetencyjne
Droga sądowa
2. Domniemanie właściwośći sądów powszechnych
dotyczy spraw indywidualnych, pojedynczych
co do zasady sądy powszechne, chyba, że przepisy prawa wyraźnie wskazują inne sądy
nie można domniemywać kompetencji organów
3. Domniemanie sprawy cywilnej
w ustawodawstwie zwykłym podanie do sądu powszechnego , jeśli ten jako właściwy skieruje do organu adm. , to ten nie może odmówić i odwrotnie.
Gdy właściwego organu nie da się ustalić to sprawa trafia do sądu.
Droga adm
4. Wyłączność kompetencyjna organów adm
organy są właściwe o tyle o ile mają wprost wyrażone upoważnienie
nie ma działania poza kompetencjami
5. Wyczerpanie drogi adm. i prawo do sądu
strona może skorzystać z drogi sądowej (kontrola legalności)
droga sądowa - bezpośrednio
- po wyczerpaniu drogi adm.
- jest prawem absolutnym
- nie może być ograniczana
- stan wojenny (tryb doraźny , b. uproszczony)
11. Pojęcie sprawy administracyjnej
Sprawą administracyjną jest zespół okoliczności prawnych i faktycznych, w których organ administracji publicznej stosuje normę prawa administracyjnego w celu ustanowienia po stronie określonego podmiotu (podmiotów) sytuacji prawnej w postaci udzielenia żądanego uprawnienia albo w postaci obciążenia z urzędu obowiązkiem, czyli stan faktyczny możliwy do ukształtowania ze względu na obowiązującą normę prawa administracyjne.
12. Struktura postępowania administracyjnego w k.p.a. (tryby i fazy)
Tryby i fazy postępowania administracyjnego
postępowanie zwykłe
- postępowanie przed organem I instancji (wszczęcie postępowania, postępowanie wyjaśniające, rozstrzygające)
- postępowanie odwoławcze (wszczęcie, wyjaśnianie, rozstrzyganie)
postępowanie nadzwyczajne
- wznowienie postępowania (wszczęcie, rozstrzygnięcie)
- postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności (wszczęcie, wyjaśnienie, rozstrzygnięcie)
- postępowanie mające na celu uchylenie lub zmianę decyzji ostatecznej lub stwierdzenie jej wygaśnięcia
13. Zasada ogólna praworządności polega na tym, że organy prowadzące postępowanie obowiązane są działać na podstawie przepisów prawa (walor legalizmu administracji publicznej czy formalizmu procesowego w implementacji norm pośrednio kształtujących sytuację prawną adresata, niedający podstaw do rozwijania twórczej aktywności w procesie stosowania prawa), w toku postępowania powinny zapobiegać naruszeniom prawa przez uczestników postępowania (rola strażnika praworządności łącznie z ryzykiem przypisania negatywnych konsekwencji nieprzestrzegania prawa przez uczestników postępowania) oraz pogłębiać świadomość i kulturę prawną obywateli (materialny wymiar konstytucyjnego obowiązku przestrzegania prawa, warunkujący zewnętrzny format skuteczności władzy publicznej).
Pojęcie „przepisy prawa” oznacza przepisy powszechnie obowiązującego prawa administracyjnego, zwłaszcza materialnego i procesowego, ale także przepisy powszechnie obowiązujące w innych gałęziach prawa, o ile stanowią normatywną podstawę stosowania prawa w drodze postępowania administracyjnego
14. Zasada uwzględniania z urzędu interesu społecznego i słusznego interesu obywateli nakłada na organy administracji publicznej, prowadzące sprawy indywidualne, rozstrzygane w drodze decyzji administracyjnej, powinność harmonizacji czy też wyważania tych interesów, jeżeli są one, po zidentyfikowaniu ich treści, ze sobą sprzeczne, przy założeniu braku dominacji jednej z tych instytucji nad drugą. Zauważyć również trzeba, że sformułowanie „interes społeczny” jest niedookreślone i powinno być interpretowane w trakcie konkretnego postępowania na tle potrzeb i korzyści jednostkowych w konwencji studium przypadku.
Omawiana zasada w zestawieniu z zasadą praworządności warunkuje problem relacji kategorii prawnych - legalizm a celowość działania w postępowaniu administracyjnym i decyzji administracyjnej jako akcie kończącym to postępowanie.
15. Zasada Ogólna prawdy obiektywnej organy administracji publicznej „podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy”.
Organ administracji publicznej jest obowiązany zebrać i rozpatrzyć materiał dowodowy w toku postępowania wyjaśniającego tak, aby ustalone okoliczności faktyczne sprawy były zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy (prawdą materialną). Nie jest on przy tym związany inicjatywą dowodową uczestników postępowania, albowiem ciężar dowodu i uznanie danych faktów za udowodnione w sprawach administracyjnych, rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych, spoczywa na organie prowadzącym postępowanie, jakby na zasadzie metody śledczej czy regule oficjalności, która płynie z charakteru kompetencji administracyjnej. Z jej charakteru nie wynika jednak, aby tzw. ciężar przytoczenia (onus proferendi) spoczywał jedynie na organie administracji publicznej, albowiem przytoczenie okoliczności faktycznych w postaci twierdzeń należy, w zależności od typu sprawy, zarówno do wnioskodawcy, jak i organu.
W tym kontekście wspomnieć można o zasadzie prawdy formalnej, niemającej co prawda na ogół zastosowania w procedurach w administracji, lecz której praktyczne przejawy często zauważamy w życiu codziennym. Jej istota sprowadza się do założenia, że akt stosowania prawa lub inne orzeczenie organu państwowego ma być wydane na podstawie okoliczności faktycznych wynikających z akt sprawy, niezależnie od rozbieżności z rzeczywistym stanem rzeczy. Zasada ta wiąże się najczęściej z kontradyktoryjnym (spornym) charakterem sprawy będącej przedmiotem procesu stosowania prawa i zasadą rozporządzalności (dyspozycyjności) tym procesem przez strony sporu, na których spoczywa ciężar gromadzenia materiału dowodowego.
16. Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa wyraża wartości społeczno-polityczne, będące ważnymi składowymi konstrukcji demokratycznego państwa prawa, które na gruncie postępowania administracyjnego przybierają postać postulatów i dyrektyw warunkujących „powagę urzędu”. Dotyczą one ścisłego przestrzegania prawa, respektowania praw i wolności człowieka i obywatela oraz przyjmowania domniemania na rzecz takich wolności i praw, przewidywalności poczynań organów administracji publicznej wobec danego kręgu osób i określonych sytuacji, ujednolicania praktyki administracyjnej, w tym zwłaszcza wykonywania kompetencji administracyjnych na podstawie uznania administracyjnego i uprawnień dyskrecjonalnych, profesjonalnych i etycznych zachowań organów i urzędników dokonujących czynności w sprawie, sprawiedliwości i równości zarówno w aspekcie merytorycznym, jak i proceduralnym, oraz ochrony praw nabytych w drodze ostatecznej decyzji administracyjnej.
17. Zasada ogólna informowania uczestników o postępowaniu nakłada na organy administracji publicznej zróżnicowane podmiotowo obowiązki, mające na celu „równoważenie potencjałów” czy „wyrównywanie szans” stron proceduralnego stosunku administracyjno-prawnego. W stosunku do obligatoryjnych uczestników postępowania (stron) organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania ich o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają również nad tym, aby strony nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.
Bezczynność organu administracji publicznej w tym względzie stanowi rażące naruszenie prawa.
W stosunku zaś do pozostałych uczestników postępowania organy procedujące sprawy indywidualne, rozstrzygane w drodze decyzji administracyjnej udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek, aby strony nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa.
Tym samym w sferze okoliczności faktycznych postępowanie administracyjne ogólne charakteryzuje się względną jawnością. Nie mamy tu do czynienia z tzw. jawnością zewnętrzną. Inaczej mówiąc, postępowanie, za wyjątkiem pewnego fragmentu - rozprawy administracyjnej, nie jest dostępne dla publiczności.
18. Zasada ogólna czynnego udziału stron w postępowaniu sprawia, że organ administracji publicznej zobowiązany jest zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Może on jednak odstąpić od omawianej zasady w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną, przy czym jest zobowiązany utrwalić w aktach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny takiego odstąpienia.
Omawiana zasada znajduje rozwinięcie w przepisach szczególnych Kodeksu postępowania administracyjnego, które stwarzają stronie możność kształtowania własnym działaniem procesu ustalania stanu faktycznego i prawnego sprawy lub dokonania tych działań za pośrednictwem przedstawiciela.
Uniemożliwienie stronie wzięcia udziału w postępowaniu pociąga za sobą kwalifikowaną wadę procesu stosowania prawa. Stronie, która bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu zakończonym decyzją ostateczną, przysługuje uprawnienie do żądania wznowienia tego postępowania
19. Zasada ogólna przekonywania, szybkości i prostoty postępowania (ekonomiki procesowej)
„organy administracji publicznej powinny wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu sprawy, aby w ten sposób w miarę możności doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu”. zasada ekonomiki procesowej zakłada, że organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie, pozostałe w określonych przez przepisy szczegółowe terminach załatwiania spraw.
20. Zasada ogólna ugodowego załatwiania spraw spornych polega na tym, że sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach, mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzonej przed organem administracji publicznej (ugoda administracyjna). Organ administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w sprawie, powinien w tych przypadkach podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia ugody, chyba że przepisy prawa nie dopuszczają możliwości ugodowego załatwiania sprawy.
21. Zasada ogólna pisemności, sprawy należy załatwiać w formie pisemnej. Wyjątkowo sprawy administracyjne mogą być załatwiane ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawa nie stoi temu na przeszkodzie. Treść oraz istotne motywy takiego załatwienia powinny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji. Zasada pisemności odnosi się także do pozadecyzyjnych czynności w postępowaniu, które są protokołowane lub utrwalane w drodze adnotacji.
22. Zasada ogólna dwuinstancyjności oznacza, że strona ma prawo zaskarżenia decyzji administracyjnych wydanych w pierwszej instancji. Inaczej mówiąc, każda sprawa indywidualna załatwiona przez organ pierwszej instancji w przypadku wniesienia odwołania przez uprawniony podmiot podlega ponownemu rozpoznaniu i rozstrzygnięciu przez organ drugiej instancji, który ma w tym względzie obowiązek przeprowadzenia odrębnego postępowania wyjaśniającego w swoim zakresie i w zależności od wyniku tego postępowania ewentualnego zrewidowania zaskarżonego rozstrzygnięcia. Przedmiotem odwołania może być decyzja nieostateczna i to nawet pozytywna czy tylko kończąca postępowanie bez rozstrzygnięcia sprawy co do istoty w całości lub części.
23. Zasada ogólna trwałości decyzji administracyjnych ostatecznych stanowi, że uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznych, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczególnych. Dopuszcza zatem weryfikację decyzji ostatecznych.
Decyzje ostateczne to decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji, a więc decyzje wydane w wyniku wniesienia odwołania, decyzje organów pierwszej instancji, gdy strona nie wniosła odwołania albo wniosła po terminie, a termin nie został przywrócony lub droga odwoławcza była niedopuszczalna.
24. Zasada ogólna sądowo-administracyjnej kontroli legalności decyzji administracyjnych, - wynika z artykułu 16 KPA i stanowi, że decyzja ostateczna może być zaskarżona do sądu administracyjnego z powodu jej niezgodności z prawem na zasadach i w trybie określonym w odrębnych przepisach. Postępowanie przed sądem administracyjnym; i tak podmiot niezadowolony z decyzji ma prawo wnieść skargę do sądu administracyjnego i sąd ten może decyzję uchylić. Sąd administracyjny stanowi nie tylko organ rozstrzygający, ale prowadzona przez niego kontrola przyczynia się do podniesienia pracy organu administracji publicznej a nadto ujednolica wykładnię prawa administracyjnego i wzmacnia przestrzeganie prawa przez organy.
25. Rodzaje podmiotów prowadzących postępowanie administracyjne
1. organy administracji publicznej
* Minister
- Prezes Rady Ministrów
- wiceprezes RM pełniący funkcję ministrów kierujących określonym działem adm. rządowej
- minister kierujący określonym działem administracji rządowej
- przewodniczący komitetu wchodzący w skład Rady Ministrów,
- kierownik centralnego urzędu administracji rządowej
*podległy, * podporządkowany *nadzorowany przez - Prezesa RM lub - właściwego ministra
- kierownik innego równorzędnego urzędu państwowego
* załatwiający sprawy indywidualne, rozstrzygane w drodze decyzji adm.
* wydający zaświadczenia.
* Centralne organy administracji rządowej
- wojewoda
- inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), działające w
imieniu - własnym - ministra - centralnych organów administracji rządowej - wojewody
* Organy jednostek samorządu terytorialnego
organy - gminy - Rada Gminy, wójt, burmistrz (prezydent miasta)
- powiatu - Rada Powiatu, zarząd powiatu
- województwa sejmik województwa , zarząd woj.
- związków gmin
- związków powiatów
starosta / marszałek województwa / kierownicy służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta (burm., prezyd. m), starosty , marszałka województwa / samorządowe kolegia odwoławcze.
* Organy państwowe
* Inne podmioty, powołane do załatwiania spraw indywidualnych, rozstrzyganych w drodze decyzji adm. - z mocy prawa - na podstawie porozumień
- organizacje społeczne powołane do załatwiania spraw indywidualnych, rozstrzyganych w drodze decyzji adm *z mocy prawa *na podstawie porozumień
(występują w postępowaniu jako strona lub jako uczestnik na prawach strony albo inny uczestnik) wg kpa są to : organizacje: zawodowe, samorządowe, spółdzielcze, inne organizacje społeczne.
26. Struktura właściwości organów prowadzących postępowanie administracyjne i jej przestrzeganie (w przypadku organu, którego zasięg działania ograniczony jest do wycinka terytorium państwowego, np. jednostki podziału zasadniczego), właściwość rzeczowa, właściwość instancyjna Właściwość instancyjna to zdolność organu do załatwiania określonych spraw w danej instancji i ewentualnie właściwość funkcjonalną. Właściwość funkcjonalna z kolei odnosi się do rozkładu kompetencji administracyjnych pomiędzy organy osoby prawa publicznego albo oznacza zdolność organu do podejmowania określonych czynności procesowych związanych z postępowaniem prowadzonym przez inny organ. Dla urzeczywistniania zasady kompetencyjności w prawie administracyjnym istotne znaczenie ma dyrektywa przestrzegania z urzędu właściwości przez organy administracji publicznej w postępowaniu, sformułowana w art. 19 Kodeksu. Ma ona dwa wymiary: pozytywny i negatywny. Pierwszy z nich polega na tym, że z chwilą stwierdzenia przez organ braku swojej kompetencji administracyjnej obowiązany jest on niezwłocznie przekazać sprawę organowi właściwemu, bez oczekiwania na inicjatywę uczestników postępowania czy innych organów - choć może to również nastąpić w wyniku podniesionego przez tych uczestników zarzutu formalnego. W wymiarze negatywnym spotykamy się zaś z sytuacją, w której organ właściwy w sprawie nie może uchylić się od obowiązku prowadzenia postępowania poprzez przekazanie sprawy innemu organowi, chyba że podstawy właściwości odpadną w toku prowadzonych czynności postępowania. Gwarancyjny charakter w tym względzie posiadają dalsze przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, sankcjonujące brak właściwości organu administracji publicznej skutkiem nieważności decyzji administracyjnej jako aktu kończącego postępowanie.
27. Organy wyższego stopnia i organy naczelne wg. k.p.a.
Organami wyższego stopnia w rozumieniu k.p.a. są:
w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej,
w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie,
w stosunku do organów administracji publicznej innych niż powyższe - odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku - organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością,
w stosunku do organów organizacji społecznych - odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku - organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością