Cel ćwiczenia:
Celem ćwiczenia było zapoznanie się z właściwościami, charakterystykami i parametrami tyrystora i triaka (tyrystora dwukierunkowego), oraz praktycznym ich zastosowaniem.
Przebieg ćwiczenia:
Wyrysowanie charakterystyki U = f (Θ) i P = f(Θ) tyrystora na podstawie odczytów UD = f(Θ) i URM = f(Θ)
Regulując przepływ prądu przez potencjometr uzyskiwaliśmy zmiany na wykresie oscyloskopu. Na podstawie tego wykresu wyznaczaliśmy kolejne wartości UD i URM odpowiadające odpowiednim kątom Θ. Pozostałe wartości w tabeli obliczone zostały dzięki wzorom:
IRM = URM/RM
PD = UD* IRM
PRM = URM*IRM
Θ [⁰] |
96 |
84 |
72 |
60 |
48 |
36 |
24 |
|
0 |
UD [V] |
20,00 |
20,00 |
20,00 |
17,00 |
14,00 |
11,00 |
8,00 |
4,00 |
0,00 |
URM [V] |
4,00 |
3,80 |
3,40 |
2,80 |
2,20 |
2,00 |
1,40 |
0,60 |
0,00 |
IRM [A] |
0,40 |
0,38 |
0,34 |
0,28 |
0,22 |
0,20 |
0,14 |
0,06 |
0,00 |
PD [W] |
8,00 |
7,60 |
6,80 |
4,76 |
3,08 |
2,20 |
1,12 |
0,24 |
0,00 |
PRM [W] |
1,60 |
1,44 |
1,16 |
0,78 |
0,48 |
0,40 |
0,20 |
0,04 |
0,00 |
Wyrysowanie charakterystyk U = f(Θ1), U = f (Θ2) i P = f (Θ1, Θ2) triaka na podstawie odczytów UD1 = f (Θ1), URM1 = f (Θ1), UD2 = f (Θ2) i URM2 = f(Θ2).
Schemat układu był odpowiadający poprzedniemu, jedyną różnicę był triak na miejscu tyrystora oraz brak diody. Analogicznie również do poprzednich pomiarów regulowaliśmy przepływem prądu przez potencjometr. Pozostałe wartości znajdujące się w tabeli obliczono przy pomocy wzorów:
IRM1 = URM1/RM
PD1 = UD1* IRM1
PRM1 = URM1*IRM1
IRM2 = URM2/RM
PD2 = UD2* IRM2
PRM2 = URM2*IRM2
Θ1 [⁰] |
72 |
60 |
48 |
36 |
24 |
12 |
0 |
UD1 [V] |
20,00 |
19,00 |
17,00 |
12,00 |
10,00 |
5,00 |
0,00 |
URM1 [V] |
3,60 |
3,00 |
2,60 |
2,00 |
1,00 |
0,60 |
0,00 |
IRM1 [A] |
0,36 |
0,30 |
0,26 |
0,20 |
0,10 |
0,06 |
0,00 |
PD1 [W] |
7,20 |
5,70 |
4,42 |
2,40 |
1,00 |
0,30 |
0,00 |
PRM1 [W] |
1,30 |
0,90 |
0,68 |
0,40 |
0,10 |
0,04 |
0,00 |
Θ2 [⁰] |
- |
- |
- |
78 |
54 |
30 |
0 |
UD2 [V] |
- |
- |
- |
20,00 |
15,00 |
9,00 |
0,00 |
URM2 [V] |
- |
- |
- |
2,80 |
2,00 |
1,00 |
0,00 |
IRM2 [A] |
- |
- |
- |
0,28 |
0,20 |
0,10 |
0,00 |
PD2 [W] |
- |
- |
- |
5,60 |
3,00 |
0,90 |
0,00 |
PRM2 [W] |
- |
- |
- |
0,78 |
0,40 |
0,10 |
0,00 |
Wnioski:
Wyniki pomiarów mogą być obarczone błędami pomiarowymi ponieważ wartości pomiarów były sczytywane w dużej mierze „na oko” mimo podziałek na monitorze oscyloskopu.
Patrząc na rodziny charakterystyk U = f (Θ) dla tyrystora można zauważyć duży stały wzrost napięć na tyrystorze (do kąta 72⁰) przy jednoczesnym małym, stałym wzroście napięcia na odbiorniku. Podobnie dzieje się w przypadku mocy dla tyrystora i odbiornika. Najbardziej zbliżona do linowej była charakterystyka URM w rodzinie charakterystyk U = f (Θ) dla tyrystora.
Dla charakterystyk tyrystora zarówno wykres URM1 jak i URM2 dla odpowiednio charakterystyk U = f(Θ1) i U = f (Θ2) wykazują duże zbliżenie do przebiegu liniowego. Pozostałe wykresy wyraźnie od niej odbiegają. Dla kolejnych kątów włączenia Θ1 i Θ2 , napięciu występujące na triaku systematycznie rosną. Dla rodziny charakterystyk P = f (Θ1, Θ2) dla triaka największą tendencję wzrostową w miarę wzrostu kąta Θ1 ma PD1 . W charakterystyce tej wyróżnia się również duża różnica mocy na triaku względem mocy na odbiorniku przy najwyższych kątach rzędu 5,9 W dla kata 72⁰ (Θ1) i 4,9 W dla kąta 78⁰ (Θ2) .
Moce zarówno dla układu z tyrystorem jak i triakiem nie przekraczały wartości 2 W więc żadna z żarówek występujących w układzie (2 i 3 watowa) nie uległa spaleniu. Zauważalny był wzrost jasności światła emitowanego z żarówek po załączeniu tyrystora, można zatem wywnioskować że jednym z praktycznych zastosowań tyrystora może być włączanie i wyłączanie układu - jako przełącznik. Przy wzięciu pod uwagę tego iż tyrystor zachowuje się podobnie jak dioda prostownicza (przed włączeniem, nie przewodzi, po włączeniu przewodzi prąd tylko w jednym kierunku) i zasugerowaniu się występowaniem w układzie z ćwiczenia potencjometru który steruje kątem prądu włączenia tyrystora sądzę że może on znaleźć również zastosowanie w układach prostowników.
1