DYDAKTYKA PYTANIA.

Zestaw 1:

1 Określ przedmiot i zadania dydaktyki.

Dydaktyka - dział pedagogiki, nauka o procesach kształcenia ( nauczania i uczenia)

Jako nauka o nauczaniu i uczeniu się, obejmuje swoimi badaniami wszystkie przedmioty i szczeble pracy szkolnej, dlatego nz się ją dydaktyką ogólną lub ogólna teoria nauczania.

Zajmuje się :

• analizą celów, treści, metod, środków i form organizacyjnych procesu kształcenia.

Za twórcę dydaktyki uważa się Jana Amosa Komeńskiego- zw ojcem współczesnej dydaktyki. W swoim dziele „ Wielka dydaktyka” zawarł zasadę poglądowości według której uczenie powinno odbywać się za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, węchu i dotyku).- zasadę tą nazwano- „złotą regułą Komeńskiego”. Uważał, że nauczaniem powinien być objęty ogół ludzi. Zaproponował system klasowo- lekcyjny i wyodrębnił cztery sześcioletnie szczeble :

1. szkoła macierzyńska ( do 6 roku życia)

2. // języka ojczystego (6-12 lat) - te dwa szczeble nauczania były obowiązkowe

3. // // łacińskiego (12-18 rok życia)

4. akademia ( do 24 roku życia) - trzeci i czwarty szczebel nauczania był zarezerwowany dla dzieci zdolnych.

J.A.Komeński„Wielka dydaktyka”1657- to uniwersalna sztuka nauczania wszystkiego wszystkich,

J.J.Roussuo -prawo dziecka do aktywności i swobodnego rozwoju, krytykował werbalizm. „Emil”1702.

J.Pestalozzi- uważał, że wychowanie człowieka jest możliwe wtedy, gdy żadna warstwa ludzi nie góruje nad drugą , uważał, żę biedota też powinna się uczyć. ”Jak Gertruda uczy swoje dzieci”

Zadania dydaktyki:

• tworzenie systemów kształcenia

• formułowanie i analizowanie celów nauczania

• analizowanie treści programowych , badanie programów nauczania

• badanie procesów kształcenia i samokształcenia

• badanie zasad nauczania i uczenia się

• badanie metod nauczania

• tworzenie środków dydaktycznych i ich stosowanie

• planowanie ewaluacji ( sprawdzanie osiągnięć, ocenianie)

• pomiary dydaktyczne ( metody, techniki)

Wyróżniamy :

Dydaktykę ogólną - zajmuje się analizą wszelkiego uczenia się i nauczania organizowanego w sposób świadomy i planowy.

Dydaktyki szczegółowe- to metodyki nauczania poszczególnych przedmiotów na różnych szczeblach np. matematyka.

2 Proces kształcenia- kształcenie ogólne, zawodowe, nauczanie, uczenie się -

a samokształcenie.

Proces- to zbiór powiązanych ze sobą czynności uczniów i nauczyciela, podporządkowanych realizacji wspólnego celu = wywołanie u uczących się trwałych zmian .

Uczenie się - wg W. Okonia

Uczenie się to proces, w którym na podstawie poznania, doświadczenia, ćwiczenia powstają nowe formy zachowania, działania lub zmieniają się dotychczasowe.

Wg Kupisiewicza-

Uczenie się to nabywanie określonych wiadomości, umiejętności i nawykow, w wyniku bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości.

Kształcenie-

Celem tego procesu jest :

• kształtowanie u uczniów określonych postaw,

• wdrożenie do systematycznego i samodzielnego zdobywania wiedzy

• // do indywidualnej i zespołowej pracy poznawczej

• wpojenie wartościowych zasad postępowania zgodnych z ich rozwojem emocjonalnym.

Kształcenie jest zawsze procesem planowym, systematycznym i zamierzonym - w przeciwieństwie do nauczania i uczenia się , które mogą mieć charakter okazjonalny, jednorazowy i przypadkowy.

Proces kształcenia ogólnego jest działaniem:

1. zorganizowanym- zgodnym z ustalonym celem,

2. składającym się z określonych ogniw,

3. obejmującym czynności nauczyciela i uczniów, mające zasadniczy wpływ na końcowy rezultat,

4. ukierunkowanym przez dobór treści, warunków i środków,

5. zmierzającym do osiągnięcia określonych rezultatów tj. umiejętności

intelektualne, praktyczne w sferze postaw

Kształcenie ogólne- daje wykształcenie ogólne , polega na zaznajamianiu uczniów z dorobkiem kultury, nagromadzonym przez ludzkość, z wiedzą o przyrodzie i społeczeństwie.

Kształcenie zawodowe- daje wykształcenie zawodowe, to proces zmierzający do przekazywania uczniom określonego zasobu wiedzy związanej z danym zawodem

Na wykształcenie to składa się : zdobyta wiedza oraz umiejętności specjalistyczne.

Kształcenie bezpośrednie- osoba kierująca jest nauczyciel, który czuwa nad realizacja zamierzonych celów kształcenia.

Kształcenie pośrednie- sterującą rolę pełni autor książki, skryptu, artykułu lub filmu.

Nauczanie- to organizowanie uczenia i kierowanie uczeniem uczniów.

O nauczaniu mówi się , gdy ma ono postać okazjonalnych i przypadkowych działań, lub systematycznego i bezpośredniego kierowania procesem nauczania.

Musi być kierowane do podmiotu. Nauczanie składa się z :uczenia i czynności kontroli

Uczenie- stwarzanie warunków sprzyjających opanowaniu wiadomości, umiejętności i nawyków.

Czynności kontrolne- umożliwiają wykorzystanie tych warunków optymalnie .

Samokształcenie:

Nabywanie wykształcenia w toku działalności własnej, której cele, treści warunki ustala sam podmiot uczący się. Jest samorzutne, dynamiczne i spontaniczne.

Na proces przygotowania młodzieży do samokształcenia składają się:

1. działalność adaptacyjna realizowana głównie przez szkołę,

2. integracja kształcenia z samokształceniem w szkole i poza szkołą,

3. różne postacie w pracy samokształceniowej powiązane z twórczością.

Zestaw 2

1 Rola samokształcenia w procesie uczenia się.

Samokształcenie:

Nabywanie wykształcenia w toku działalności własnej, której cele, treści warunki ustala sam podmiot uczący się. Jest samorzutne, dynamiczne i spontaniczne.

Na proces przygotowania młodzieży do samokształcenia składają się:

- działalność adaptacyjna realizowana głównie przez szkołę,

- integracja kształcenia z samokształceniem w szkole i poza szkołą,

- różne postacie w pracy samokształceniowej powiązane z twórczością.

Technika pracy samokształceniowej to:

• czytanie i studiowanie literatury

• słuchanie

• czerpanie wiedzy z dostępnych źródeł

• pisemne opracowania zagadnień

• uczestniczenie w życiu kulturalnym

Samokształcenie w rozwiniętej postaci może mieć charakter indywidualny lub zespołowy

(zespoły samokształceniowe)

Cechy samokształcenia zespołowego:

• dobrowolne uczestnictwo i bezinteresowność

• wspólne cele i zainteresowania

• dopełnianie przez indywidualne samokształcenie

• praca zespołowa pod kierunkiem wybranego przez grupę lidera.

2 Rola i znaczenie zasad nauczania w procesie dydaktycznym.

Nauczanie- to organizowanie uczenia i kierowanie uczeniem uczniów.

O nauczaniu mówi się , gdy ma ono postać okazjonalnych i przypadkowych działań, lub systematycznego i bezpośredniego kierowania procesem nauczania.

Musi być kierowane do podmiotu. Nauczanie składa się z :uczenia i czynności kontroli

Uczenie- stwarzanie warunków sprzyjających opanowaniu wiadomości, umiejętności i nawyków.

Czynności kontrolne- umożliwiają wykorzystanie tych warunków optymalnie .

Zasady nauczania :- to ogólne normy postępowania dydaktycznego określające jak należy wyposażyć ucznia w wiedzę.

Zasady nauczania

Wg Okonia.	Wg Nowackiego.	Wg Mysłowskiego.	Wg Kupisiewicza.
1 Poglądowości. 2 Systemowości. 3 Samodzielności. 4 Związku teorii z praktyką. 5 Indywidualizacji i uspołecznienia. 6 Przystępności. 7 Trwałości wiedzy.	1 Świadomości i aktywności. 2 Związku teorii z praktyką. 3 Poglądowości. 4 Systematyczności. 5 Trwałości wiedzy i umiejętności. 6 Indywidualizacji i zespołowości.	1 Poglądowości. 2 Świadomego i aktywnego udziału uczących się w procesie nauczania uczenia się. 3 Trwałości zdobytych przez uczniów wiadomości. 4 Systematyczności i logicznej kolejności w nauczaniu. 5 Dostępności.	1 Poglądowości. 2 Przystępności. 3 Świadomego i aktywnego udziału uczących się w procesie nauczania uczenia się. 4 Systematyczności. 5 Trwałości zdobytej Wiedzy. 6 Operatywności. 7 Wiązania teorii z praktyką.

7 Zasad nauczania. wg Okonia

1Systemowości.

2 Poglądowości.

3 Samodzielności.

4 Wiązania teorii z praktyką.

5 Efektywności.

6 Stopniowania trudności= przystępności.

7 Związku indywidualizacji i uspołecznienia.

1. Zasada systematyczności- czyli o porządkowaniu wiedzy w głowie ucznia

Rozłożenie materiału na mniejsze partie .

Nauczycielowi zaleca się systematyczne przygotowywanie się do zajęć, staranną analizę każdej lekcji, równomierne zadawanie uczniom prac domowych, częste stosowanie sprawdzianów i ocenianie wyników nauczania.

2. Zasada poglądowości

Poznawanie rzeczy, zjawisk, krajobrazów przez bezpośredni z nimi kontakt. poprzez np. oglądanie modeli, tablic, krajobrazów (funkcja ilustracyjna, operacyjna - prawidłowe pojęcie rzeczy)

Jest to jedna z najważniejszych zasad- mówi , że nauczanie w oparciu o kontakt z rzeczywistością umożliwia prawidłowe zrozumienie rzeczywistości.

3. Zasada samodzielności

To zasada ograniczonej zależności ucznia od nauczyciela.

Nauczyciel kształtuje u uczniów myślenie samodzielne wtedy, gdy:

1. Wdraża ich do formułowania problemów.

2. Uczy ich samodzielnego rozwiązywania problemów.

3. Przyzwyczaja młodzież do sprawdzania odpowiedzi.

4. Zasada łączenia teorii z praktyką

Wiedza teoretyczna jest podstawą każdego działania praktycznego zaś praktyka jest sprawdzianem wiedzy teoretycznej .

Każda czynność praktyczna ma za zadanie kształcić i przystosować ucznia do zmieniających się warunków.

Wiązanie teorii z praktyką ma duże walory poznawcze, uczy zastosowania właściwej zasady przy rozwiązywaniu określonego problemu, lub wskazania nowego twórczego rozwiązania.

5. Zasada efektywności

Związek między celami nauczyciela z wynikami pracy uczniów- jako efekty zarówno dla nauczyciela jak i dla ucznia.

6. Zasada przystępności - stopniowania trudności

Stopniowe przekazywanie wiedzy; do tego co dziecko już wie, dokładamy nowy materiał, stopniowanie trudności

Zaleca się dostosowanie treści nauczania pod względem ilościowym i jakościowym do możliwości intelektualnych i fizycznych uczniów.

7. Zasada indywidualizacji i uspołeczniania

Traktowanie ucznia z jednej strony jako indywidualności, z drugiej zaś - uspołecznianie go, nie wyróżnianie z grupy, np. jesteś niepełnosprawny, więc klasa od Ciebie jest lepsza, ale masz dlatego specjalne względy

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8. Zasada świadomego aktywnego udziału uczniów

Związana z wiekiem, zainteresowaniem, indywidualnymi zdolnościami ucznia, jego chęcią do pracy- umiejętne stopniowanie trudności stawianych zadań.

9. Zasada trwałości wiedzy uczniów

Wiedza musi być ciągle utrwalana, systematycznie w małych partiach materiału, aby istniała możliwość odtworzenia wiedzy i umiejętności w różnych sytuacjach.

10. Zasada operatywności wiedzy

Umiejętność wykorzystywania wiedzy w różnych sytuacjach

Wiedza operatywna to taka wiedza, którą uczniowie mogą posłużyć się w różnych nowych sytuacjach pozaszkolnych.

Zestaw 3

1. Omów jedną ze znanych ci zasad nauczania i uzasadnij jej rolę w procesie dydaktycznym.

Zasady nauczania :- to ogólne normy postępowania dydaktycznego określające jak należy wyposażyć ucznia w wiedzę.

Zasada poglądowości- czyli bezpośredniego poznawania rzeczy i zjawisk.

Jej autorem jest czeski pedagog Jan Amos Komeński- zw ojcem współczesnej dydaktyki. W swoim dziele „ Wielka dydaktyka” zawarł zasadę poglądowości według której uczenie powinno odbywać się za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, węchu i dotyku).- zasadę tą nazwano- „złotą regułą Komeńskiego”. Wg niego uczenie powinno odbywać się za pomocą zmysłów:

• rzeczy widzialne - przez wzrok

• rzeczy słyszalne- przez słuch

• zapachy - przez węch

• coś namacalnego - przez dotyk.

a jeśli coś jest uchwytne dla wszystkich zmysłów należy wszystkie je uruchomić.

Zasada ta opiera się na poznaniu konkretnych rzeczy, zjawisk, procesów przez bezpośredni z nimi kontakt. poprzez np. oglądanie modeli, tablic, krajobrazów (funkcja ilustracyjna, operacyjna - prawidłowe pojęcie rzeczy)

W swoim założeniu wykorzystuje dwie najważniejsze drogi:

• kojarzenie rzeczy i słów- proces ten odgrywa ważną rolę w rozwoju myślenia. A podstawą myślenia jest mowa. Najwłaściwszą drogą do opanowania mowy jest poznanie przez dziecko tych rzeczy i słów.

• Rozszerzona postać poglądowości, polegająca na kojarzeniu rzeczy, słów i działania.

Zapoznanie ucznia z rzeczywistością opiera się na stosowaniu pomocy naukowych:

• naturalne okazy w naturalnym środowisku ( kwiaty, drzewa, maszyny)

• // // w środowisku sztucznym (wystawy, muzea, ogród zoologiczny)

• okazy spreparowane

• modele- np. części organizmu

• przyrządy i urządzenia ( projektor, komputer)

• obrazy

• środki umowne ( wykresy, mapy, schematy)

Jest to jedna z najważniejszych zasad- mówi , że nauczanie w oparciu o kontakt z rzeczywistością umożliwia prawidłowe zrozumienie rzeczywistości.

Zasada ta ułatwia przyswajanie materiału, usprawnia nauczanie oraz zwiększa tempo przyswajania wiedzy.

2. Jakie metody nauczania zastosujesz w działaniu praktycznym, omów ich wady i zalety.

Metoda nauczania- sposób pracy nauczyciela z uczniami umożliwiający osiąganie celów kształcenia.

To wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczyciela i uczniów, realizowanych świadomie w celu spowodowania złożonych zmian w osobowości ucznia (W. Okoń)

Klasyfikacje metod:

B. Nawroczyński: dzieli je: na podające, poszukujące i laboratoryjne

Sosnicki: sztuczne i naturalne

Ujednolicony podział:

• oparte na słowie ( pogadanka, opis, opowiadanie wykład, dyskusja, praca z książką)

• oparte na obserwacji (pokaz, )

• metody praktyczne( ćwiczenia, metoda laboratoryjna, metoda zajęć praktycznych)

* ćwiczenia, = nabywanie i doskonalenie umiejętności min. manualnych (osiąganie precyzji psychoruchowej)

* metoda laboratoryjna, = uczeń samodzielnie przeprowadza eksperyment np. z chemii. Może występować w 2 odmianach:

a) tradycyjna- uczniowie samodzielnie wykonują eksperyment pod okiem nauczyciela

b) problemowa- uczniowie samodzielnie wykonują eksperyment- nie wiedząc z jakim skutkiem

* metoda zajęć praktycznych= uczniowie wykonują czynności związane z zawodem ( szkoły zawodowe)

Zalety:

• lepsze zrozumienie i zapamiętywanie nowych treści poprzez angażowanie kilku zmysłów

• tworzenie nowych relacji

• ćwiczenie umiejętności pracy w zespole

• uczniowie na bazie przyswojonej wiedzy ćwiczą przydatne umiejętności

• kreatywne myślenie prowadzi do twórczych rozwiązań.

Wady:

• • największym niebezpieczeństwem jest odejście od głównego tematu lekcji

( tzw. nauczanie przez dygresję), i tym samym niezrealizowanie celów dydaktycznych w związku ze zbyt intensywnym stosowaniem różnorodnych metod,

- zdarzają się również sytuacje, w których uczniowie ze względu na nieśmiałość lub niechęć odmawiają uczestnictwa.

Zestaw 4

1 Omów znaczenie i rolę aktywizujących metod nauczania w pracy z uczniem.

Metody aktywizujące = aktywne metody nauczania

1 Wykład.

2 Burzę mózgu.

3 Metaplan.

4 Metoda pracy w grupach.

5 Dyskusje grupowe.

6 Gry dydaktyczne:

a) metoda przypadków,

b) metoda sytuacyjna,

c) metoda inscenizacji.

7 Rysowanie i tworzenie map.

8 Pisanie raportów i dzienników.

9 Wypełnianie ankiet i kwestionariuszy.

10 Metoda dramy ( odgrywanie ról).

11 Demonstracja (pokaz).

12 Praca z tekstem ( przetwarzanie tekstu np. analiza wiersza).

Metody problemowe to :również metody aktywizujące uczniów.

1. wykład problemowy,

2. wykład konwersatoryjny,

3. stwarzanie sytuacji problemowych,

4. wykorzystywanie gier dydaktycznych.

Ucząc aktywnie nauczyciel pełni rolę przewodnika. Nie zawsze przekazuje gotowe rozwiązania, ale tworzy takie warunki, aby uczniowie wypracowali je sami. Konieczne treści są przekazywane w sposób ułatwiający ich zrozumienie, zapamiętanie ,angażując różne zmysły i emocje uczniów. Odpowiednio dobrane przykłady uczą pracy zespołowej.

Aby uczyć metodami aktywizującymi nauczyciel musi stworzyć właściwe warunki pracy, gdzie niezbędna jest:

1. sprawna organizacja ,

2. zaplanowany dokładnie szczegółowy scenariusz lekcji( obliczony czas i przygotowany materiał),

3. atmosfera dająca poczucie bezpieczeństwa,

4. właściwa postawa prowadzącego zajęcia, który zna zasady komunikacji interpersonalnej

5. wysoka motywacja uczniów, którzy znają i akceptują cele lekcji, są zainteresowani tematem i mają poczucie odpowiedzialności za własną naukę.

Zalety metod aktywizujących u ucznia:

• angażowane są różne zmysły, co pozwala na lepsze zrozumienie i zapamiętanie nowych

treści,

• aktywne uczenie wprowadza demokratyczne zasady i uczy w sposób uczestniczący,

• tworzy dobre relacje, ćwiczy umiejętność pracy w zespole, prowadzi do synergii - czyli

wzmacniania efektów dzięki pracy w grupie,

• nauczyciel jest przewodnikiem uczniów, kreatywnego myślenia, prowadzi on do twórczych

rozwiązań, zajęcia są wtedy ciekawe i motywujące uczniów.

• uczniowie na bazie przyswojonej wiedzy trenują przydatne umiejętności ( w tym

umiejętności uczenia się).

Każdy nauczyciel wiedzieć powinien , że zapamiętujemy:

- 10% z tego, co czytamy,

- 20% z tego, co słyszymy na wykładzie,

- 30% tego, co widzimy w czasie pokazu, demonstracji,

- 50% tego, co słyszymy i widzimy,

- 70% tego, co sami mówimy,

- 90% tego, co sami robimy.

Głównym celem metod aktywizujących jest stawianie ucznia w takiej sytuacji, aby odczuwał potrzebę podejmowania działań, jakich od niego oczekujemy.

Uczeń nabywa umiejętność współdziałania w grupach, co szczególnie przydatne jest w życiu dorosłego człowieka.

2 Określ przedmiot i zadania dydaktyki.

Dydaktyka - dział pedagogiki, nauka o procesach kształcenia ( nauczania i uczenia)

Jako nauka o nauczaniu i uczeniu się, obejmuje swoimi badaniami wszystkie przedmioty i szczeble pracy szkolnej, dlatego nz się ją dydaktyką ogólną lub ogólna teoria nauczania.

Zajmuje się :

• analizą celów, treści, metod, środków i form organizacyjnych procesu kształcenia.

Za twórcę dydaktyki uważa się Jana Amosa Komeńskiego- zw ojcem współczesnej dydaktyki. W swoim dziele „ Wielka dydaktyka” zawarł zasadę poglądowości według której uczenie powinno odbywać się za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, węchu i dotyku).- zasadę tą nazwano- „złotą regułą Komeńskiego”. Uważał, że nauczaniem powinien być objęty ogół ludzi. Zaproponował system klasowo- lekcyjny i wyodrębnił cztery sześcioletnie szczeble :

5. szkoła macierzyńska ( do 6 roku życia)

6. // języka ojczystego (6-12 lat) - te dwa szczeble nauczania były obowiązkowe

7. // // łacińskiego (12-18 rok życia)

8. akademia ( do 24 roku życia) - trzeci i czwarty szczebel nauczania był zarezerwowany dla dzieci zdolnych.

J.A.Komeński„Wielka dydaktyka”1657- to uniwersalna sztuka nauczania wszystkiego wszystkich,

J.J.Roussuo -prawo dziecka do aktywności i swobodnego rozwoju, krytykował werbalizm. „Emil”1702.

J.Pestalozzi- uważał, że wychowanie człowieka jest możliwe wtedy, gdy żadna warstwa ludzi nie góruje nad drugą , uważał, żę biedota też powinna się uczyć. ”Jak Gertruda uczy swoje dzieci”

Zadania dydaktyki:

• tworzenie systemów kształcenia

• formułowanie i analizowanie celów nauczania

• analizowanie treści programowych , badanie programów nauczania

• badanie procesów kształcenia i samokształcenia

• badanie zasad nauczania i uczenia się

• badanie metod nauczania

• tworzenie środków dydaktycznych i ich stosowanie

• planowanie ewaluacji ( sprawdzanie osiągnięć, ocenianie)

• pomiary dydaktyczne ( metody, techniki)

\

Wyróżniamy :

Dydaktykę ogólną - zajmuje się analizą wszelkiego uczenia się i nauczania organizowanego w sposób świadomy i planowy.

Dydaktyki szczegółowe- to metodyki nauczania poszczególnych przedmiotów na różnych szczeblach np. matematyka

Zestaw 5

1 Rola i znaczenie taksonomii celów nauczania ABC wg Niemierko w procesie nauczania.

Taksonomizacja celów:

- narzędziem ułatwiającym operacjonalizację celów kształcenia są taksonomie czyli schematy hierarchicznego ich uporządkowania.

Taksonomia celów nauczania obejmuje 3 dziedziny działalności człowieka.

1 Dziedzina poznawcza- umiejętności intelektualne, wiedza.

2 Dziedzina psychomotoryczna= psychoruchowa - umiejętności praktyczne.

3 Dziedzina afektywna czyli emocjonalna lub motywacyjna - umiejętności komunikowania się i postawę.

W Polsce najbardziej popularną taksonomią celów nauczania jest taksonomia Bolesława Niemierko „ A,B,C”.

Ad1) Dziedzina poznawcza.

W dziedzinie poznawczej liczy się wiedza, sprawność myślenia, zdolność rozumienia, kojarzenia, wnioskowania, syntezy, analizy, umiejętności oceny i zdolności twórcze.

↔ Najniższy poziom w dziedzinie poznawczej to umiejętności zapamiętywania i odtwarzania informacji. Bez znajomości podstawowych faktów, zjawisk, metod i koncepcji trudno działać na wyższym poziomie intelektualnym, dlatego najniższe piętro jest podstawą na której zbudowana jest cała dziedzina poznawcza.

↔ Drugi poziom w dziedzinie poznawczej to zdolność rozróżniania, interpretowania faktów i zjawisk, rozumienia znaczeń. Człowiek działając na tym poziomie umie zinterpretować jakieś zjawisko, wyjaśnić prawo czy regułę na podstawie przykładu , przewidzieć skutki, wytłumaczyć sposób postępowania.

↔ Trzeci poziom to umiejętności zastosowania wiedzy teoretycznej w praktyce, wdrożenie jakiejś metody laboratoryjnej , praktyczne rozwiązanie jakiegoś problemu np. klinicznego, zakładając że jest to metoda powszechnie znana, a problem dość prosty lub typowy.

↔ Czwarty poziom obejmuje umiejętności rozwiązywania problemów nowych i złożonych. Aby tego dokonać trzeba posiadać umiejętności analizy i syntezy spostrzeganych zjawisk i procesów.

Ad 2) Dziedzina psychoruchowa= psychomotoryczna.

Zajmuje się oceną czynności wymagających nie tylko myślenia ale i kontroli narządów zmysłów, użycia siły mięśni, koordynacji ruchów, precyzji. Liczy się w niej sprawność i biegłość w wykonywaniu czynności manualnych oraz umiejętności praktyczne.

Dziedzina psychoruchowa jest szczególnie ważna w specjalnościach medycznych, zabiegowych. Każdy pracownik medyczny o wysokich kwalifikacjach powinien w zależności od swej specjalności szybko i sprawnie wykonać jakieś doświadczenie, zręcznie posłużyć się aparaturą, w sposób biegły przeprowadzać określone zabiegi .Powtarzanie określonych czynności powoduje wytworzenie automatyzmu i wykształcenie pożądanych nawyków. Od prostych czynności jak manipulowanie dochodzi się do biegłości i doskonałości.

Ad 3)Dziedzina afektywna.

Klasyfikuje uczucia i emocje w działaniu człowieka ,jego postawy, zachowania się w sytuacjach trudnych, niecodziennych. Jego sądy ,zaangażowanie, nastawienie, zdolność adaptacji, współpracy, i komunikowania się z innymi ludźmi.

↔ Najniższy poziom, to postawa bierna, zdolność słuchania ,skoncentrowania uwagi .Uświadomienie sobie istnienia jakiejś sytuacji, zaakceptowanie jakiegoś zjawiska - to mniej więcej bierna rejestracja wydarzeń.

↔ Drugi poziom, to reagowanie gestem ,słowem lub czynem ,a wie konstruktywna odpowiedź, czynne zaangażowanie w dziejące się wydarzenia.

↔ Trzeci poziom ,to umiejętność osądzania, postawy , zachowania się lub działania człowieka, akceptacji lub odrzucenia , określania szkodliwości bądź przydatności jakiegoś zjawiska, aktywne uczestniczenie w działalności zespołu lub grup społecznych.

↔ Czwarty poziom , to umiejętność wdrażania w życie własne i otoczenia pewnych zasad, wartości, wiązania ich razem , a więc zapoczątkowanie budowy jakiegoś systemu wartości w danym środowisku. Człowiek działający na tym poziomie umie planować i organizować różne działania zgodne z interesem własnym i ogółu. Czuje się odpowiedzialny za swoje postępowanie, powierzone sobie mienie, warsztat pracy ,dom ,rodzinę

CELE KSZTAŁCENIA - UJĘCIE TAKSONOMICZNE WG NIEMIERKO

Taksonomia celów ABC.

I Psychomotoryczne (praktyczne).

Poziom	Kategoria
1 Działania. 2 Umiejętności.	A Naśladowanie. B Odtwarzanie. C Sprawność działania w stałych warunkach( typowych). D Sprawność działania w zmiennych warunkach ( sytuacjach nietypowych).

II Poznawcze (intelektualne).

Poziom	Kategoria
1 Wiadomości. 2 Umiejętności.	A Zapamiętywanie wiadomości. B Zrozumienie wiadomości ( wyjaśnienie). C Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych. D Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych ( nietypowych).

III Wychowawcze ( motywacyjne - emocjonalne)

.

Poziom	Kategoria
1 Działania. 2 Postawy.	A Uczestnictwo w działaniu. B Podejmowanie działania. C Nastawienie na działanie. D System działań ( internalizacja wartości).

Taksonomia celów poznawczych.

Poziom	Kategoria	Czynności ucznia.
I Wiadomości. II Umiejętności.	A Zapamiętywanie wiadomości. B Zrozumienie wiadomości. C Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych. D Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych.	Przypominanie sobie pewnych terminów, faktów ,praw i teorii naukowych. Wiąże się to z elementarnym poziomem rozumienia tych wiadomości. Uczeń nie powinien ich myli ze sobą ani zniekształcać. Przedstawienie wiadomości w innej formie niż były zapamiętane, porządkowanie i streszczanie , czynienie podstawą prostego wnioskowania. Praktyczne posługiwanie się wiadomościami wg podanych uprzednio wzorów. Cel do którego wiadomości mają by stosowane nie powinien być bardzo odległy od celów osiągniętych w toku ćwiczeń szkolnych. Formułowanie problemów, dokonywanie analizy i syntezy nowych zjawisk. Formułowanie planu działania, tworzenie oryginalnych przedmiotów i wartościowanie przedmiotów wg pewnych kryteriów.

Cele praktyczne - dziedzina psychoruchowa.

Poziom.	Kategoria.	Czynności ucznia.
I Działania. II Umiejętności.	A Naśladowanie działań. B Odtwarzanie działań. C Sprawność działania w stałych warunkach. D Sprawność działania w stałych , zmiennych warunkach.	Planowe spostrzeganie przedmiotów i działań wzorcowych, związku z tymi przedmiotami oraz etapowe wykonywanie własnych działań z systematyczną kontrolą każdego elementu przez porównywanie ze wzorem pod ewentualnym kierunkiem nauczyciela. Wykonywanie działań praktycznych w całości bez konieczności jednoczesnego obserwowania wzoru , ale z niewielką jeszcze płynnością i skutecznością. Uczeń koryguje działania na podstawie własnych doświadczeń i jest w stanie ćwiczyć je samodzielnie. Dokładne wykonywanie wyuczonego działania praktycznego osiąganie zamierzonego wyniku jeżeli istotne okoliczności tego działania nie uległy zmianie. Ewentualna zmiana sytuacji a zwłaszcza potrzeba koordynowania tego działania z innymi złożonymi czynnościami zakłóca jego płynność a dostosowanie do zmiany pochłania wiele energii. Automatyzacja działania pozwala na uzyskiwanie najwyższej skuteczności przy bardzo niewielkim nakładzie energii i czasu. Struktura działania jest elastyczna a jego powiązanie z innymi działaniami jest harmonijne.

Taksonomia celów motywacyjnych ( postawa afektywna).

Poziom.	Kategoria.	Czynności ucznia.
I Działanie. II Postawy.	A Uczestnictwo w działaniu. B Podejmowanie działania. C Nastawienie na działanie. D System działań.	Świadome i uważne odbieranie określonego rodzaju bodźców, oraz wykonywanie czynności ,odpowiednio przyjętej roli, jednak bez wykazywania inicjatywy. Uczeń ani nie unika danego działania , ani też go nie podejmuje z własnej woli, chętnie natomiast dostosowuje się do sytuacji. Samorzutne rozpoczynanie danego rodzaju działania i wewnętrzne zaangażowanie w wykonywanie danego rodzaju czynności. Uczeń nie tylko dostosowuje się do sytuacji w jakiej się znalazła, ale i organizuje ją w pewien sposób. Jest to jednak postępowanie mało jeszcze utrwalone. Konsekwentne wykonywanie danego rodzaju działań na skutek trwałej potrzeby wewnętrznej i dodatniego wartościowania jego wykonywania. Uczeń jest zwolennikiem tego działania i zachęca do niego innych. Poglądom jego brak jednak szerszego uogólnienia i pełnej spoistości. Regulowanie określonego typu działalności za pomocą harmonijnie uporządkowanego zbioru zasad postępowania, z którymi uczeń identyfikuje się do tego stopnia, że można je uważać za cechy jego osobowości. Uczeń nie zawodzi nawet w bardzo trudnych sytuacjach, a jego działanie odznacza się skuteczności oraz swoistością stylu.

Taksonomizacja celów:

1. Poznawcza:

• zapoznanie z nową wiedzą

• analiza nowych wiadomości

• rozumienie

• praktyczne zastosowanie

• wartościowanie

2. Psychomotoryczna:

• umiejętności percepcyjne ( przyswajanie wiedzy za pomocą zmysłów )

• umiejętności fizyczne i komunikacji pozawerbalnej ( mimika, gesty )

3. Emocjonalna

• Dotyczy przedmiotów bardziej artystycznych, takich jak muzyka, plastyka, jak również język polski pod kątem literatury

• Nastawiona na kontakt z dziełem

• Reagowanie na dzieło

Taksonomia służy do dokładnego wyznaczania kierunku działania pedagoga.

CEL

Ogólny szcegółow

-dłudoterminowy -dość konkretn

-krótkoterminowy -konkretny w

najwyższym stop

CELE SZCZEGÓŁOWE

*cele operacyjne- określa jawne osiągnięcia ucznia, pewien pożądany stan osoby uczącej się. Jest tak sformułowany, aby zawierać inf o warunkach osiągnięcia określonego celu.

cele nieoperacyjne -nie określa wprost : dotyczy tego co powinien zrobić nauczyciel. Może być np. prezentacją problemu którym będzie się zajmował / Operacjonalizacja celów polega na uświadomieniu sobie do czego zmierza i co po drodze musi osiągnąć żeby uzyskać ten stan.

Widzieć, rozumieć, napisać , to podstawowe słownictwo pozwalające sformułować konkretne cele.

Każdy nauczyciel powinien posiąść wiedzę i umiejętność operalizacji celów, aby ich lekcje były oryginalne, jedyne w swoim rodzaju, indywidualnie podchodzące do wychowanka.

2 Wymień ogniwa procesu nauczania.

OGNIWA PROCESU KSZTAŁCENIA

Ogniwa- fazy zajęć edukacyjnych. Dotyczą organizacji i przebiegu procesu kształcenia.

Mogą występować w zmienionej postaci i kolejności .Nie muszą wszystkie wystąpić na każdej lekcji i dotyczyć każdego uczącego się, mogą także występować równocześnie. Zajęcia szkolne ( lekcyjne) powinny przebiegać wg określonego planu czynnościowego typowego dla danego rodzaju zajęć zwanego tokiem dydaktycznym ( lekcyjnym) np. tok zajęć lekcyjnych, tok zajęć ćwiczeniowych.

W literaturze dydaktycznej ogniwa procesu kształcenia są zróżnicowane:

- niezależnie od przyjętego przez nauczyciela toku pracy dydaktycznej ( Okoń).

-ze względu na przyjęcie podającego lub poszukującego toku pracy ( Kupisiewicz).

-odrębne dla zajęć teoretycznych, laboratoryjnych i praktycznych ( Szlosek).

Klasyczne ogniwa procesu nauczania, uczenia się wg Wincentego Okonia.

1 Uświadomienie uczącym się celów i zadań dydaktycznych. Stawianie problemów , czemu powinno odpowiadać powstawanie u uczących się odpowiednich motywów uczenia się, odpowiedniego „ładu zewnętrznego”.

2 Zaznajomienie uczących się z nowym materiałem przez użycie odpowiednich środków techniczno - poglądowych, słowa żywego i drukowanego czemu ze strony uczących się powinna odpowiadać określona działalność praktyczna, obserwacje, gromadzenie materiałów i przyswajanie nowych wiadomości.

3 Kierowanie procesami uogólnienia ze strony uczących się, opanowanie pojęć i sądów ogólnych przez odpowiednie operacje myślowe, rozwiązywanie problemów.

4 Utrwalenie wiadomości uczących się.

5 Ukształtowanie umiejętności, nawyków i przyzwyczajeń.

6 Wiązanie teorii z praktyką służące wytwarzaniu przedmiotów i zmian w otoczeniu.

7 Kontrole i ocena wyników nauczania( osiągniętych przez uczących się kompetencji). Zaś w procesie uczenia się samokontrola uzyskiwanych osiągnięć.

Wyniki realizowania tak ujętego procesu dydaktycznego zależą w decydującym stopniu od tego, czy nauczyciel potrafi właściwie kierować pracą lekcyjną i pozalekcyjną uczących się . Będą wtedy pozytywne, gdy czynności nauczania- uczenia się będą zgodne.

Ogniwa Zasady.

1 Uświadomienie uczącym się

celów i zadań kształcenia. ↔ Samodzielności.

2 Poznawanie nowych faktów. ↔ Poglądowości.

3 Nabywanie pojęć. Poznawanie

prawidłowości i systematyzowanie wiedzy. ↔ Systematyczności.

4 Przechodzenie od teorii do praktyki. ↔ Związku teorii z praktyką.

5 Wykonywanie zadań praktyczno- wytwórczych. ↔ Przystępności.

6 Utrwalenie wiadomości i umiejętności. ↔ Trwałości wiedzy.

7 Sprawdzenie osiągnięć. ↔ Efektywności

Zestaw 6

1 Wymień znane ci metody nauczania oparte na słowie i omów jedną z nich.

METODY OPATRE NA SŁOWIE.

Praca z książką.

- obserwacja,

- żywe słowo.

Pogadanka:

- tym różni się od opowiadania i wykładu, ze wymaga od ucznia ,tak jak inne metody myślenia nie tylko myślenia za nauczycielem, lecz zmusza do samodzielnej pracy myślowej.

Istota pogadanki polega na rozmowie nauczyciela z uczniem, przy czym nauczyciel jest w tej rozmowie osoba kierującą:

- zmierzającą do osiągnięcia sobie znanego celu,

Stawia uczniom pytania, na które z kolei oni udzielają odpowiedzi.

W ten sposób uczniowie krok po kroku przechodzą ze stanu niewiedzy w stan wiedzy przyswajają sobie nowe informacje oraz porządkują już posiadane.

Pogadanka może służyć przygotowaniu uczniów do pracy na lekcji, zaznajomieniu z nowymi materiałem, systematyzowaniu i utrwalaniu wiadomości, bieżącej kontroli opanowania materiału.

Pogadanka może mieć trojakie zastosowanie:

1 pogadanka wstępna,

2 pogadanka przedstawiająca nowe wiadomości,

3 pogadanka utrwalająca.

Opowiadanie- polega na zaznajomieniu uczniów z określonymi rzeczami, wydarzeniami w formie ich słownego opisu. Ta metoda pracy dydaktycznej znajduje zastosowanie w niższych klasach szkoły podstawowej, aczkolwiek nauczyciel posługuje się nia również w klasach wyższych ( j polski, historia). Jej skuteczność zależy głównie od tego , czy nauczyciel operuje słowami zrozumiałymi dla uczniów , a także od racjonalnego wiązania pokazu z objaśnieniami słownymi oraz w klasach wyższych z dyskusją.

Opowiadanie stosowane przez nauczyciela niejako zastępuje obserwację naturalnych rzeczy i zjawisk powinno wdrażać uczniów do słuchania ze zrozumieniem i zapamiętywaniem najważniejszych faktów.

W tym celu jego treści muszą nawiązywać do posiadanego przez dzieci i młodzież doświadczenia rozszerzając je i wzbogacając o nowe elementy. Powinno być prezentowane jasno, zwięźle i plastycznie, aby mogło stanowić wzór dla uczniów, których należy uczyć poprawnego wyrażania myśli już od pierwszych dni pobytu w szkole.

W niektórych podręcznikach dydaktyki oprócz opowiadania wyróżnia się opis jako metodę nauczania. Opowiadanie odnosi się do przedstawiania za pomocą słów przebiegu zdarzeń, a więc tego, co się dzieje w czasie. Opis dotyczy charakterystyki , cech budowy, struktury osoby lub opisywanego przedmiotu.

Wykład:

• w. informacyjny

• w. problemowy

• w. konwersatoryjny

Dyskusja:- istota dyskusji polega na wymianie poglądów na określony temat .Warunkiem

Zatem skutecznego posługiwania się nią w pracy dydaktycznej jest przygotowanie uczniów do wymiany myśli zarówno w sensie merytorycznym jak i formalnym.

Przygotowanie to polega przede wszystkim na:

- wyposażeniu dzieci młodzieży w wiadomości niezbędne do prowadzenia dyskusji,

- równie ważne jest wdrożenie do sztuki dyskutowania.

Przedmiotem szczególnej troski nauczycieli powinno być wyrobienie u uczniów umiejętności jednoznacznego formułowania dyskutowanych problemów i pytań, prezentowanie własnego punktu widzenia w merytorycznie uzasadniony i logicznie spójny sposób, a także operowanie dla obalenia kontrowersyjnych poglądów argumentami konkretnymi, trafiającymi do przekonania słowem naukowym.

Zasady dyskusji:

Dyskutowanie na jakikolwiek temat powinno być:

- formą pracy zespołowej mającej zmierzać do rozwiązywania zagadnień a nie konfliktów.

Uczestnik dyskusji powinien być zdyscyplinowany, tzn. powinien się liczyć z tym ,że jeśli mówi zbyt długo, to odbiera możliwość wypowiedzenia swych myśli innym uczestnikom dyskusji.

Uczestnik dyskusji powinien ważyć słowa, wypowiadać je z namysłem i nie w uniesieniu, pamiętając o tym , że wypowiedziane nie w porę i pod adresem niewłaściwych odbiorców może być czynem niezrozumianym.

Powinien zdobywac się na wysiłek dokładnego zrozumienia tego, co twierdzi strona przeciwna , obejmując swym wysiłkiem nie tylko słowa ale i intencję treściową słuchanej wypowiedzi.

Uczestnik dyskusji skupiając całą uwagę, na tym co twierdzi przeciwnik nie powinien imputować ( wmawiać) mu kierowania się w swoich wypowiedziach nieujawnionymi ubocznymi pobudkami.

Uczestnik dyskusji nie powinien dawać się ponosić popędowi do efektywnych chwytów stylistycznych, nie wywyższać się w swadzie dyskusyjnej.

Uczestnik nie powinien dokuczać przeciwnikowi i nie popisywać się.

2 Omów funkcję oceny.

Ocenianie- jest procesem zbierania informacji , formułowania sądów o informacjach i podejmowania na ich podstawie odpowiedniej decyzji.

Wyróżniamy f-kcje:-dydaktyczną, dydaktyczno-prognostynczą, psychologiczną, wychowawczą, selektywną (odróżnianie uczniów)

Funkcje oceny.

Funkcja klasyfikacyjna jest użyteczna przy:	Funkcja diagnostyczna jest użyteczna przy:
* ocenie poziomu opanowania wiedzy w dłuższym dystansie, * różnicowaniu i selekcji uczniów ze względu na dalsze ścieżki kształcenia, * porównywaniu osiągnięć uczniów ze standardami, * informowaniu dla nadzoru i środowiska.	* opisie rozwoju kompetencji ucznia, * rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb każdego ucznia, * porównywaniu efektywności programów nauczania, * określaniu efektywności stosowanych metod pracy, * planowaniu procesu nauczania, z informacji zwrotnej dla ucznia i rodziców, * braniu przez ucznia odpowiedzialności za proces uczenia się.

Zestaw 7

1 Awans zawodowy nauczyciela - omów szczeble awansu.

AWANS ZAWODOWY NAUCZYCIELA

Regulacje prawne dotyczące awansu zawodowego nauczyciela i pracy nauczycieli znajdują się w Karcie Nauczyciela z 26.stycznia 1982 r. z późniejszymi zmianami.

15 lipiec 2004 r- tekst ujednolicony,

2006 r- tekst ujednolicony + poprawki.

Od 2002r zmieniły się przepisy:

- nauczyciel stażysta,

- nauczyciel kontraktowy,

- nauczyciel mianowany,

- nauczyciel dyplomowany,

- nauczyciel honorowy.

1 Karta nauczyciela ustala jakie kwalifikacje mają nauczyciele i kto jest nauczycielem.

2 Każdy nauczyciel musi mieć przygotowanie kierunkowe do danego przedmiotu

kwalifikacje ( uprawnienia pedagogiczne).

3 Do grupy nauczycieli zaliczani są także pracownicy kuratoriów zatrudnieni na

stanowisku wymagającym kwalifikacji pedagogicznych ( wizytatorzy, kuratorzy).

• Obowiązki nauczyciela, w karcie znajduje się też ocena pracy nauczyciela.

Są 3 stopnie oceny pracy nauczyciela :

- wyróżniająca,

- dobra,

- negatywna.

Ocenę pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące na wniosek:

1. samego nauczyciela,

2. dyrektora,

3. organu sprawującego władzę,

4. rodziców,

5. samorządu szkolnego.

Dyrektora ocenia się na wniosek:

• własny,

• organu sprawującego nadzór pedagogiczny = kuratorium,

• organu sprawującego władzę.

Taka ocena jest ważna przez 5 lat ( ma to wpływ na wyższe wynagrodzenie).

Ocena dorobku zawodowego nauczyciela wiąże się z awansem.

Każdy nauczyciel będący w okresie stażu na koniec stażu dostaje tę ocenę , może ona być pozytywna lub negatywna ( może się odwoływać od oceny w ciągu 14 dni za pośrednictwem dyrektora) Po uznaniu odwołania ponowna ocena może być dokonana dopiero po roku

Po zakończeniu stażu nauczyciel musi przepracować 1 rok i dopiero może się starać o ocenę.

STOPNIE AWANSU ZAWODOWEGO.

1Nauczyciel stażysta.

2 Nauczyciel kontraktowy.

3 Nauczyciel mianowany.

4 Nauczyciel dyplomowany.

Każdy nauczyciel zatrudniony po raz pierwszy w szkole uzyskuje stopień nauczyciela stażysty.

Zatrudnienie musi wynosić minimum ½ etatu, aby rozpocząć staż.

I Stażysta

* Pisze plan rozwoju zawodowego na okres 9 miesięcy.

* Dyrektor wyznacza mu opiekuna stażu, musi to być nauczyciel, który jest wyżej( czyli

np. kontraktowy, mianowany itd.) Najlepiej żeby to był nauczyciel tego samego

przedmiotu. Jeżeli nie ma takiego nauczyciela tę funkcję może pełnić ktoś z kadry

zarządzającej.

* Po odbyciu stażu opinię wystawia mu opiekun= propozycja oceny za okres stażu.

* Konkretną ocenę wystawia dyrektor.

* Nauczyciel stażysta podchodzi do rozmowy z komisją, w skład której wchodzą:

- dyrektor,

- metodyk.

* Pozytywna akceptacja oznacza że stażysta otrzymuje od dyrektora stopień nauczyciela kontraktowego czyli Akt Mianowania na Nauczyciela Kontraktowego.

II Nauczyciel Kontraktowy.

Po przepracowaniu roku jako nauczyciel kontraktowy wnioskuje do dyrektora o staż na nauczyciela mianowanego, który wynosi 2 lata i 9 miesięcy.

• Pisze plan rozwoju zawodowego na 2 lata i 9 miesięcy.

• Dostaje opiekuna.

• Po skończeniu stażu pisze sprawozdanie z planu rozwoju zawodowego i dyrektor wystawia mu ocenę.

• Po uzyskaniu oceny pozytywnej nauczyciel kontraktowy zakłada sobie teczkę i gromadzi dokumentację. Musi mieć spełnione 4 spośród 8 punktów i dokumentuje je.

• Zbiera się komisja egzaminacyjna , w skład której wchodzą;

- ekspert w sprawie awansu zawodowego,

- przedstawiciel urzędu sprawującego nadzór pedagogiczny ( kuratorium),

- przedstawiciel organu prowadzącego szkołę ( urząd gminy, marszałkowski),

- dyrektor niekoniecznie.

Po zdaniu egzaminu otrzymuje tytuł Nauczyciel Mianowany, tytuł nadaje mu urząd prowadzący jednostkę ( gmina, marszałek).

III Nauczyciel Mianowany.

Po przepracowaniu 2 lat może rozpocząć starania o kolejny stopień nauczycielski.

- Składa wniosek do dyrektora o rozpoczęcie stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego.

- Staż trwa 2 lata i 9 miesięcy.

- Bez opiekuna.

- Skład plan rozwoju zawodowego na 2 lata i 9 miesięcy .

-Zakłada sobie teczkę i po skompletowaniu jej oddaje do kuratorium.

- Dokumentuje ( np. napisane artykuły, przeprowadzenie szkolenia rady pedagogicznej,

przypadek problemów szkolnych rozwiązany przez siebie, raport z mierzenia jakości

pracy szkoły).

- Dyrektor pisze ocenę dorobku zawodowego.

- Nauczyciel pisze sprawozdanie za okres stażu , potwierdzone przez dyrektora.

- Zbiera się komisja w kuratorium i ocenia dokumenty zebrane w teczce.

Skład komisji:

* zapraszają dyrektora bez prawa zadawania pytań,

* przedstawiciel organów prowadzących szkołę ( gminy, urzędu marszałkowskiego),

* przedstawiciel urzędu sprawującego nadzór pedagogiczny ( kuratorium),

* eksperci z listy ministerialnej ( 2 osoby).

Po pozytywnie przeprowadzonej rozmowie nauczyciel dostaje z kuratorium oświaty Akt Mianowania na Nauczyciela Dyplomowanego

Dyrektor pełni funkcję minimum 2 lata, teraz 5 lat.

2 Niepowodzenia szkolne -omów przyczyny szkolne i jak im zapobiegać.

Niepowodzenia szkolne wg Kupisiewicza

- to rozbieżności między wiadomościami, umiejętnościami i nawykami faktycznie nabytymi przez uczniów, a założeniami programowymi w zakresie poszczególnych przedmiotów.

Niepowodzenia szkolne mogą być:

1 Ukryte - występują wówczas, gdy nauczyciel nie dostrzega braków w wiadomościach, umiejętnościach i nawykach uczniów.

2 Jawne - do których prowadzi niepowodzenie ukryte. Nauczyciel stwierdza określone braki w opanowanej przez uczniów wiedzy i ocenia wyniki jego pracy jako niedostateczne.

Przyczyny społeczno-ekonomiczne- bezrobocie rodziców

Przyczyny bio-psycho-społeczne-

• nadmierne obciązenie uczniów różnymi obowiązkami

• brak motywów uczenia

• powolne tempo myślenia

• skłonność do powierzchownego uogólniania

• nadmierna pobudliwość psycho-ruchowa

• szybkie mączenie się pracą.

Przyczyny dydaktyczne.

Czynnikiem od którego zależą niepowodzenia szkolne jest nauczyciel ,narzędzia jego działalności oraz szkoła. Opinię tę podziela większość pedagogów ,psychologów współczesnych twierdząc zgodnie ,że czynnikiem decydującym o szkolnych losach uczniów jest praca dydaktyczno - wychowawcza, świadomy i celowy wysiłek pedagogiczny.

Do zespołu czynników dydaktycznych należą:

- treści nauczania,

- formy nauczania,

- metody i środki nauczania,

- systemy dydaktyczne,

- zasady dydaktyczne,

- zajęcia pozalekcyjne,

• poziom kwalifikacji zawodowych nauczyciela.

• Czynniki ze strony pracy nauczyciela wewnętrzne

• przygotowanie pedagogiczne i dydaktyczne ( lepsze lub gorsze),

• doświadczenie życiowe ( skromne lub bogate),

• zdolności ( mniejsze lub większe),

• charakter,

• postawy( społeczną lub egoistyczną),

• zamiłowanie do pracy lub niechęć do niej.

- Czynniki ze strony pracy nauczyciela: zewnętrzne

* pozycja społeczna nauczyciela i jego autorytet,

* warunki materialne i warunki życia osobistego, na tle środowiska w którym pracuje.

Narzędzia pracy nauczyciela to programy nauczania, podręczniki, które bardzo często są niedoskonałe. Źródłem słabych wyników w nauce są zwykle pewne błędy w doborze treści i metodach nauczania

• Czynniki ze strony szkoły:

* wadliwy system organizacji pracy ,

-* warunki lokalowe,

-* wyposażenie w pomoce dydaktyczne,

-*atmosfera szkoły,

- *organizacja życia szkolnego,

- *praca pozalekcyjna w szkole,

- *kontakty między uczniami,

- *oddziaływania rówieśnicze.

BŁĘDY METODYCZNE POPEŁNIANE PRZEZ NAUCZYCIELI, JAKO PRZYCZYNA NIEPOWODZEŃ SZKOLNYCH.

( popełniane w czasie prowadzenia zajęć)

• Nieprzestrzeganie zasad procesu nauczania.

• Wadliwe realizowanie poszczególnych ogniw procesu nauczania.

• Niedostateczne wykorzystanie obserwacji i eksperymentu, jako narzędzia uczenia się uczniów.

• Niedociągnięcia i błędy w procesie kształtowania pojęć u uczniów.

• Niewłaściwa realizacja 4- go ogniwa procesu nauczania =utrwalenia wiadomości,

( brak systematycznej kontroli wyników nauczania i brak nastawienia uczniów na

trwałe zapamiętywanie).

• Niewłaściwe pod względem dydaktycznym kształtowanie umiejętności i nawyków

( np. zaniedbywanie ćwiczeń).

• Błędy w zakresie łączenia teorii z praktyką.

• Nieuwzględnianie w planowaniu pracy dydaktycznej korelacji między przedmiotowych.

• Niewłaściwa pod względem pedagogicznym kontrola i ocena wyników nauczania

( subiektywizm nauczyciela) , brak systematyczności, kontroli.

Zestaw 8

1 Konspekt - cele i zasady tworzenia konspektu.

KONSPEKT (łac) conspectus - rzut oka, zarys, widok, krótki zarys, szkic utworu , wykładu, przemówienia itp. skrót, streszczenie.

Konspekt lekcji to szczegółowe podsumowanie na piśmie przygotowanie nauczyciela do lekcji.

Ze względu na to nie można oczywiście rozpoczynać tego przygotowania od napisania konspektu, lecz na nim to przygotowanie zakończyć.

Przed napisaniem konspektu nauczyciel powinien wykonać następujące czynności:

1. Zapoznać się szczegółowo z treścią lekcji na podstawie programu podręcznika i źródeł dodatkowych.

b) Ustalić zadanie lekcji, a więc, to co w wyniku lekcji mają osiągnąć uczniowie.

c) Opracować strukturę lekcji poprzez wyodrębnienie myśli przewodniej, oraz materiału drugoplanowego i trzecioplanowego.

4. Ułożyć plan lekcji.

5. Przygotować się do przeprowadzenia poszczególnych części lekcji- zgodnie z planem.

Po tych czynnościach może nauczyciel rozpocząć pisanie konspektu. Konspekt nie musi mieć stale jednakowej formy :jest jednak rzeczą pożądaną, aby uwzględnić w nim najważniejsze dane o lekcji.

W konspekcie najważniejsze punkty to:

1 Temat lekcji.

2 Zadanie lekcji.- określone konkretnie to, co dzieci mają osiągnąć na lekcji. Przy tym z reguły powinno być możliwe sprawdzenie czy zostało wykonane.

3 Plan lekcji.- z uwzględnieniem czasu przewidzianego na poszczególne części.

4 Przebieg lekcji.- Dokładne rozwinięcie poszczególnych punktów planu lekcji - zgodnie z zasadami dydaktyczno - wychowawczymi lekcji. Podaje się tu najważniejsze pytania i wypowiedzi nauczyciela, opis jego czynności jak również czynności uczniów.

5 Temat pracy domowej.

6 Metody nauczania.

Krótka charakterystyka metod nauczania przewidzianych w poszczególnych częściach lekcji.

7 Pomoce naukowe.

Wyliczenie pomocy naukowych, które będą zastosowane na lekcji.

Przygotowanie nauczyciela do lekcji składa się z 3 zakresów:

• przygotowanie merytoryczne- zwane przedmiotowym- związane z treściami - wybor treści niezbędnym do przeprowadzenia lekcji zdaniem nauczyciela

• przygotowanie metodyczne- jest odpowiedzią na pytanie- jak poprowadzić lekcję?

Podstawowe zadania to:

1. określić rodzaj lekcji

2. określić typ lekcji

3. określić metody nauczania

4. // środki dydaktyczne

5. ustalić czynności nauczyciela i ucznia

6. ustalić formy i metody kontroli

7. ustalić zakres pracy domowej

• przygotowanie organizacyjne- czyli sprawy, które trzeba przewidzieć poza treścią przedmiotową, i rozwiązaniami metodycznymi- to przygotowanie miejsca pracy i środków dydaktycznych.

Konspekt lekcji powinien zawierać:

Plan, skład materiału do przekazania uczniom, metody i środki dydaktyczne do wykorzystania w toku lekcji.

TREŚCI PLANU METODYCZNEGO - KONSPEKTU.

Temat lekcji.

Cele dydaktyczno- wychowawcze.- po co ma być ta lekcja

Cel ogólny: np. przekazywanie wiadomości na temat komórki roślinnej

Cele szczegółowe :co ja chcę aby uczeń wyniósł z zajęć; uczeń potrafi..,

uczeń wie z jakich elementów składa się komórka roślinna

Formy pracy:

• zbiorowa

• grupowa

• indywidualna

Typ i struktura lekcji, czas realizacji.

Metody- sposoby postępowania nauczyciela w celu osiągnięcia zamierzonych rezultatów.

• dyskusja-

• wykład

• burza mózgów- metody problemowe

• pogadanka- giełda pomysłów

• opowiadanie

• pokaz- metoda oparta na obserwacji i pomiarze

• laboratoryjna- oparta na praktycznej działalności

• ćwiczenia

Środki dydaktyczne- to wszystkie przedmioty z których korzystamy podczas realizacji zajęć.

Przebieg zajęć- po kolei w punktach to, co będziemy robić. Część wstępna, główna i końcowa zależy od rodzaju lekcji.

Pamiętać należy o sposobach prowadzenia i oceny wyników.

2 Pielęgniarka jako pedagog społeczny i nauczyciel zdrowia.

Założenia dydaktyczno- wychowawcze określają zadania zawodu i ściśle są związane z realizacją zadań opieki zdrowotnej nad ludźmi:

1. Rozpoznawanie i ocena sytuacji zdrowotno- społecznej środowiska

2. określenie potrzeb zdrowotnych i jednostki i rodziny i grup społecznych

3. zaplanowanie pomocy medycznej i objęcie pomocą pielęgniarską osób potrzebujących

4. prowadzenie działalności zapobiegawczo- leczniczej , a szczególnie szerzenie oświaty zdrowotnej poprzez stosowanie różnych metod wychowawczych

5. sprawowanie opieki nad osobami objętymi specjalną troską

6. uczestniczenie w procesie rehabilitacji społeczno- zawodowej poszczególnych osób i ich rodzin

Zestaw 9

1 Test osiągnięć szkolnych- rodzaje testów, cechy dobrego testu.

TEST OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH

Jedną z form kontroli zwiększającą obiektywność oceny ucznia, usprawniającą sprawdzanie jest „Test osiągnięć szkolnych”.

Cechy testu:

- zbiór zadań,

- zadania testowe przeznaczone są do rozwiązania w toku jednego zajęcia szkolnego,

- zadania testowe dostosowane są do określonych treści nauczania , w taki sposób, aby z ich wyników można było ustalić w jakim stopniu treść ta jest opanowana przez badanego.

1Według mierzonej cechy osiągnięć badanego testy osiągnięć dzielimy na :

- test mocy,

- test szybkości.

Test mocy

- składa się z różnorodnych pod względem treści trudności zadań. Jest w min tyle zadań ,by wszyscy badani mogli je rozwiązać w wyznaczonym czasie.

Wyniki testu mogą tu pokazać jak wielu badanych w jakim zakresie opanowali wymagane czynności.

Większość testów szkolnych jest testami mocy. Mierzoną cechą jest tu „moc” osiągnięć, czyli zdolność badanego do wykonywania odpowiedniej czynności w czasie, który jest na to potrzebny.

Przyśpieszenie bowiem prac ucznia bywa z reguły szkodliwe.

Pewne jednak umiejętności takie jak; np. czytanie i liczenie muszą być doprowadzone już w szkole do stadium nawyku czyli zautomatyzowania i do tego celu służą testy szybkości. Złożone są one z łatwych jednorodnych pod względem treści zadań.

Jest tych zadań tyle, aby żaden z badanych nie mógł rozwiązać wszystkich w wyznaczonym czasie.

Czas ten jest bardzo krótki, na ogół nie przekracza kilku minut. Miarą osiągnięć badanego jest liczba odpowiedzi z uwzględnieniem liczby punktów.

2 Według układu odniesienia wyników testowania testy osiągnięć szkolnych dzielimy na:

- różnicujące,

- sprawdzające.

Treść testu różnicującego jest dobrana ze względu na różnicę dydaktycznych osiągnięć poszczególnych uczniów.

Umieszczamy w nim zadania o takiej trudności, by tylko niektórzy z badanych rozwiązali je .Test taki dobrze różnicuje uczniów , ale o wiele mniej nadaje się do ustalenia, czy spełnili oni wymagania programowe. Stosuje się go również w konkursach , olimpiadach i egzaminach. Układem odniesienia są tutaj inne wyniki odniesienia a nie z góry założone wymagania.

W różnicujących testach jest podział na

* testy selekcyjne,

* testy na miarę.

Testy sprawdzające.

Treść testu sprawdzającego dobrana jest ze względu na wymagania programowe. Wyniki testu mają nam czy uczniowie spełniają lub spełnili wymagania programowe.

Może się okazać, że spełnili je wszyscy uczniowie lub nie spełnił ich żaden z uczniów. W obu tych przypadkach test nie różnicuje uczniów.

Testy diagnostyczne.

Stosuje się takie testy przy badaniach przyczyn ewentualnych niepowodzeń w uczeniu się, a nie tylko w rejestrowaniu tych niepowodzeń. W tym teście poszczególne zadania dotyczą czynności potrzebnych od opanowania jakiejś innej złożonej czynności. Treść testu może wiązać się z wcześniejszymi partiami programu nauczania. Może też obejmować wiadomości zdobyte przez ucznia( czynności zdobyte przez ucznia w drodze rozwoju własnych uzdolnię poza szkołą).

Testy dzielimy na standaryzowane i nieformalne.

Na standaryzację testu składa się wysiłek wielu ludzi:

- konstruktora ( ci co układają),

- badanych ( grupa do standaryzacji),

- recenzentów.

Standaryzacja - proces ulepszania testu poprzez:

1. wypróbowanie jego zadań,

2. dokładne ustalenie układu odniesienia wyników testu,

3. sporządzenie podręcznika testowania ,czyli dokładnej instrukcji( że jest to dokument pozwalający użytkownikowi na prawidłowe jego wykorzystanie)

test standaryzowany pozwala na zobiektywizowane porównanie osiągnięć każdego badanego ucznia z osiągnięciami innych uczniów lub wymaganiami programowymi.

Test nie poddany standaryzacji to test nieformalny. Jego zaletą jest to , że jest już gotowy po napisaniu. Jednak wartość takiego pomiaru jest mniejsza, ( testy szkolne, nauczycielskie, testy o szerokim zasięgu- standaryzowane, ustne, praktyczne, pisemne testy).

Zadanie testowe

- jest najmniejszą niezależną cząstką testu wymagającą od badanego udzielenia odpowiedzi. Ma ono postać pytania, polecenia, wypowiedzi niekompletnej czy twierdzenia poddanego w wątpliwość. (zadania otwarte i zamknięte)

Zadanie powinno reprezentować jedną trudność, tzn. badać konkretną czynność ucznia

Umożliwia to i ułatwia punktowanie np.0-1.

Cechy dobrego testu:

1. Wolny od nadmiaru zadań pamięciowych

2. Bogaty w zadania umiejętnościowe

3. Bogaty sytuacyjnie

4. Związane z życiem ( np. test przedsiębiorczości)

5. Zawierający zadania o dużym zróżnicowaniu wymagań programowych

6. Przyjazny dla ucznia w treści , formie i długości odpowiadającej zakresowi sprawdzanej treści.

2 Ogniwa procesu nauczania, ich rola.

OGNIWA PROCESU KSZTAŁCENIA

Ogniwa- fazy zajęć edukacyjnych. Dotyczą organizacji i przebiegu procesu kształcenia.

Mogą występować w zmienionej postaci i kolejności .Nie muszą wszystkie wystąpić na każdej lekcji i dotyczyć każdego uczącego się, mogą także występować równocześnie. Zajęcia szkolne ( lekcyjne) powinny przebiegać wg określonego planu czynnościowego typowego dla danego rodzaju zajęć zwanego tokiem dydaktycznym ( lekcyjnym) np. tok zajęć lekcyjnych, tok zajęć ćwiczeniowych.

W literaturze dydaktycznej ogniwa procesu kształcenia są zróżnicowane:

- niezależnie od przyjętego przez nauczyciela toku pracy dydaktycznej ( Okoń).

-ze względu na przyjęcie podającego lub poszukującego toku pracy ( Kupisiewicz).

-odrębne dla zajęć teoretycznych, laboratoryjnych i praktycznych ( Szlosek).

Klasyczne ogniwa procesu nauczania, uczenia się wg Wincentego Okonia.

1 Uświadomienie uczącym się celów i zadań dydaktycznych. Stawianie problemów , czemu powinno odpowiadać powstawanie u uczących się odpowiednich motywów uczenia się, odpowiedniego „ładu zewnętrznego”.

2 Zaznajomienie uczących się z nowym materiałem przez użycie odpowiednich środków techniczno - poglądowych, słowa żywego i drukowanego czemu ze strony uczących się powinna odpowiadać określona działalność praktyczna, obserwacje, gromadzenie materiałów i przyswajanie nowych wiadomości.

3 Kierowanie procesami uogólnienia ze strony uczących się, opanowanie pojęć i sądów ogólnych przez odpowiednie operacje myślowe, rozwiązywanie problemów.

4 Utrwalenie wiadomości uczących się.

5 Ukształtowanie umiejętności, nawyków i przyzwyczajeń.

6 Wiązanie teorii z praktyką służące wytwarzaniu przedmiotów i zmian w otoczeniu.

7 Kontrole i ocena wyników nauczania( osiągniętych przez uczących się kompetencji). Zaś w procesie uczenia się samokontrola uzyskiwanych osiągnięć.

Wyniki realizowania tak ujętego procesu dydaktycznego zależą w decydującym stopniu od tego, czy nauczyciel potrafi właściwie kierować pracą lekcyjną i pozalekcyjną uczących się . Będą wtedy pozytywne, gdy czynności nauczania- uczenia się będą zgodne.

Ogniwa Zasady.

1 Uświadomienie uczącym się

celów i zadań kształcenia. ↔ Samodzielności.

2 Poznawanie nowych faktów. ↔ Poglądowości.

3 Nabywanie pojęć. Poznawanie

prawidłowości i systematyzowanie wiedzy. ↔ Systematyczności.

4 Przechodzenie od teorii do praktyki. ↔ Związku teorii z praktyką.

5 Wykonywanie zadań praktyczno- wytwórczych. ↔ Przystępności.

6 Utrwalenie wiadomości i umiejętności. ↔ Trwałości wiedzy.

7 Sprawdzenie osiągnięć. ↔ Efektywności

Ogniwa wyróżnione przez W. Okonia dotyczą:

• motywów nauczania i uczenia się (uświadomienia uczniom celów i zadań nauczania),

• przebiegu tego procesu (zaznajomienie uczniów z nowym materiałem i jego utrwalenie, kontrola i ocena)

• a także pożądanych wyników (wiązanie teorii z praktyką)

Mają one charakter dyrektyw postępowania dydaktycznego przeznaczonych dla nauczycieli - tzn wskazują one , jak należy uczyć, aby uzyskać optymalne wyniki.

Wyróżnił tok pracy na lekcji podający i poszukujący.

OGNIWA W TOKU PODAJĄCYM:

1. przygotowanie do pracy- ogniwo wstępne

2. podanie uczniom nowego materiału

3. synteza przekazanego materiału

4. kontrola stopnia opanowania prze uczniów przekazywanych treści

(tu wykrywa się braki i luki w wiadomościach i umiejętnościach)

Zaletą toku podającego jest możliwość szybkiego przekazania uczniom gotowej wiedzy przez nauczyciela.

Wadą jest niski stopień aktywności uczniów.

OGNIWA W TOKU POSZUKUJĄCYM:

1. uświadomienie sobie przez uczniów określonych trudności (pod kierunkiem nauczyciela) o charakterze teoretycznym lub praktycznym.

2. słowne określenie napotkanej trudności- sformułowanie problemu

3. formułowanie hipotezy prowadzącej do rozwiązania problemu

4. weryfikacja empiryczna

5. włączenie nowych wiadomości i umiejętności do systemu posiadanej wiedzy, ich utrwalenie i zastosowanie w działalności teoretycznej i praktycznej.

6. Tok poszukujący wymaga od ucznia samodzielności, myślenia- zapewnia trwalszą wiedzę.

Zestaw 10

1 Omów pojęcie środków dydaktycznych ich rolę w procesie kształcenia pielęgniarek.

Środki dydaktyczne- to przedmioty, które dostarczają określonych bodźców zmysłowych oddziaływujących na wzrok, słuch, dotyk- ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości.

Środki dydaktyczne są nieodzownym i jedynym z podstawowych składników racjonalnie zorganizowanego i zrealizowanego procesu nauczania i uczenia się.

Zdaniem W. Okonia środki dydaktyczne decydują wyłącznie o końcowych wynikach pracy dydaktyczno-wychowawczej., niemniej jednak, wzbogacając stosowane metody nauczania , przyczyniają się do wzrostu ich efektywności.

Dzięki temu usprawniają one bezpośrednie poznawanie rzeczywistości oraz dostarczają także tworzywa w postaci wrażeń i spostrzeżeń , na którym opiera się poznawanie pośrednie , czynności umysłowe oraz czynności praktyczne.

Każdy pracownik medyczny o wysokich kwalifikacjach powinien w zależności od swej specjalności szybko i sprawnie wykonać jakieś doświadczenie, zręcznie posłużyć się aparaturą, w sposób biegły przeprowadzać określone zabiegi .Jest tu niezbędna , zarówno wiedza teoretyczna, jak i praktyczna. Temu służy stosowanie środków dydaktycznych w postaci filmów, schematów, algorytmów, przedmiotów naturalnych (modele organów, preparaty, fantomy, strzykawki, aparat do mierzenia ciśnienia).

2 Nadzór pedagogiczny - rola dyrektora szkoły.

Nadzór pedagogiczny- to proces kierowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania .

Szkoły Medyczne podlegają Marszałkowi Województwa

Jeżeli chodzi o akty prawne regulujące sprawowanie nadzoru pedagogicznego to jest to:

1 Ustawa co Systemie Oświaty 7. wrzesień 1991 r z późniejszymi zmianami.

2 Ustawa Karta Nauczyciela z 26. stycznia 1982 r z późniejszymi zmianami.

3 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 13. sierpnia 1999r w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego.

Nadzór pedagogiczny polega między innymi na:

• udzielaniu pomocy nauczycielom w wykonywaniu ich zadań.

Jak udzielać pomocy decydujemy między innymi na podstawie:

- hospitacji,

- kontroli i analizy dokumentacji,

- badaniu wyników dydaktycznych,

- gromadzeniu i analizowaniu innych informacji o szkole.

W reformowanej szkole nazywa się to mierzenie jakości pracy poprzez:

* hospitowanie zajęć w celu zdiagnozowania poziomu wiedz i umiejętności uczniów,

* badanie osiągnięć edukacyjnych uczniów,

* diagnozowanie wybranych obszarów pracy szkoły,

* badanie skuteczności działania szkoły.

Rola dyrektora szkoły:

• rekrutacji nauczycieli.

• Opracowanie kryteriów ewaluacji pracy nauczyciela

• Zapewnienie szkoleń i doskonaleń zawodowych

• Różnicowanie wynagrodzeń - nagrody

• Planowanie karier i szczebli awansu swoich pracowników.

Zadania stojące przed dyrektorem:

• poprawne planowanie

• organizowanie działań

• pobudzanie nauczycieli i uczniów do pracy i kontroli (samokontroli)

• racjonalne wykorzystywanie czasu nauczyciela

• sprawne funkcjonowanie systemu oceniania (statut szkoly).

Zestaw 11

1 Metody nauczania - znaczenie metod nauczania w procesie dydaktycznym, omów jedną z nich.

Metoda nauczania- sposób pracy nauczyciela z uczniami umożliwiający osiąganie celów kształcenia.

To wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczyciela i uczniów, realizowanych świadomie w celu spowodowania złożonych zmian w osobowości ucznia (W. Okoń)

Wybór metod nauczania zależy od:

• wieku uczniów

• treści nauczania

• celów i zadań pracy dydaktyczno- wychowawczej

• organizacji środków dydaktycznych jakie nauczyciel zamierza użyć.

Funkcje metod:

- Służą zapoznaniu uczniów z nowym materiałem

- Zapewniają utrwalenie zdobytej wiedzy

- Umożliwiają kontrolę i ocenę stopnia opanowania wiedzy.

Klasyfikacje metod:

Proste- jednorodne - wykład, dyskusja, pokaz czynności pogadanka

Kompleksowe- złożone- metoda nauczania praktycznego, która obejmuje przykład, demonstrację, pokaz czynności,

B. Nawroczyński: dzieli je: na podające, poszukujące i laboratoryjne

Sosnicki: sztuczne i naturalne

Ujednolicony podział:

• oparte na słowie ( pogadanka, opis, opowiadanie wykład, dyskusja, praca z książką)

• oparte na obserwacji (pokaz, )

• metody praktyczne( ćwiczenia, metoda laboratoryjna, metoda zajęć praktycznych)

* ćwiczenia, = nabywanie i doskonalenie umiejętności min. manualnych (osiąganie precyzji psychoruchowej)

* metoda laboratoryjna, = uczeń samodzielnie przeprowadza eksperyment np. z chemii. Może występować w 2 odmianach:

a) tradycyjna- uczniowie samodzielnie wykonują eksperyment pod okiem nauczyciela

b) problemowa- uczniowie samodzielnie wykonują eksperyment- nie wiedząc z jakim skutkiem

* metoda zajęć praktycznych= uczniowie wykonują czynności związane z zawodem ( szkoły zawodowe)

Klasyfikacja metod nauczania wg Okonia:

1 Metody podające oparte na słowie.

2 Metody problemowe.

3 Metody eksponujące.

4 Metody praktyczne.

Ad 1) Metody podające- to uczenie się gotowych treści poprzez:

a) opowiadanie, d) dyskusję,

b) wykład, e) pracę z książką,

c) odczyt, f) pogadankę.

Ad 2) Metody problemowe to :

5. wykład problemowy,

6. wykład konwersatoryjny,

7. stwarzanie sytuacji problemowych,

8. wykorzystywanie gier dydaktycznych.

Ad 3) Metody eksponujące - to przeżywanie określonych wartości poprzez wykorzystanie

a) pokazów, c) foliogramów,

b) filmów, d) prezentacji programów komputerowych.

Ad 4 ) Metody praktyczne - to wykorzystanie czynności praktycznych:

1. metodą laboratoryjną,

2. metodą zajęć praktycznych.

- omów jedną z nich.

METODY OPATRE NA SŁOWIE.

Praca z książką.

- obserwacja,

- żywe słowo.

Pogadanka:

- tym różni się od opowiadania i wykładu, ze wymaga od ucznia ,tak jak inne metody myślenia nie tylko myślenia za nauczycielem, lecz zmusza do samodzielnej pracy myślowej.

Istota pogadanki polega na rozmowie nauczyciela z uczniem, przy czym nauczyciel jest w tej rozmowie osoba kierującą:

- zmierzającą do osiągnięcia sobie znanego celu,

Stawia uczniom pytania, na które z kolei oni udzielają odpowiedzi.

W ten sposób uczniowie krok po kroku przechodzą ze stanu niewiedzy w stan wiedzy przyswajają sobie nowe informacje oraz porządkują już posiadane.

Pogadanka może służyć przygotowaniu uczniów do pracy na lekcji, zaznajomieniu z nowymi materiałem, systematyzowaniu i utrwalaniu wiadomości, bieżącej kontroli opanowania materiału.

Pogadanka może mieć trojakie zastosowanie:

1 pogadanka wstępna,

2 pogadanka przedstawiająca nowe wiadomości,

3 pogadanka utrwalająca.

Opowiadanie- polega na zaznajomieniu uczniów z określonymi rzeczami, wydarzeniami w formie ich słownego opisu. Ta metoda pracy dydaktycznej znajduje zastosowanie w niższych klasach szkoły podstawowej, aczkolwiek nauczyciel posługuje się nia również w klasach wyższych ( j polski, historia). Jej skuteczność zależy głównie od tego , czy nauczyciel operuje słowami zrozumiałymi dla uczniów , a także od racjonalnego wiązania pokazu z objaśnieniami słownymi oraz w klasach wyższych z dyskusją.

Opowiadanie stosowane przez nauczyciela niejako zastępuje obserwację naturalnych rzeczy i zjawisk powinno wdrażać uczniów do słuchania ze zrozumieniem i zapamiętywaniem najważniejszych faktów.

W tym celu jego treści muszą nawiązywać do posiadanego przez dzieci i młodzież doświadczenia rozszerzając je i wzbogacając o nowe elementy. Powinno być prezentowane jasno, zwięźle i plastycznie, aby mogło stanowić wzór dla uczniów, których należy uczyć poprawnego wyrażania myśli już od pierwszych dni pobytu w szkole.

W niektórych podręcznikach dydaktyki oprócz opowiadania wyróżnia się opis jako metodę nauczania. Opowiadanie odnosi się do przedstawiania za pomocą słów przebiegu zdarzeń, a więc tego, co się dzieje w czasie. Opis dotyczy charakterystyki , cech budowy, struktury osoby lub opisywanego przedmiotu.

Wykład:

• w. informacyjny

• w. problemowy

• w. konwersatoryjny

Dyskusja:- istota dyskusji polega na wymianie poglądów na określony temat .Warunkiem

Zatem skutecznego posługiwania się nią w pracy dydaktycznej jest przygotowanie uczniów do wymiany myśli zarówno w sensie merytorycznym jak i formalnym.

Przygotowanie to polega przede wszystkim na:

- wyposażeniu dzieci młodzieży w wiadomości niezbędne do prowadzenia dyskusji,

- równie ważne jest wdrożenie do sztuki dyskutowania.

Przedmiotem szczególnej troski nauczycieli powinno być wyrobienie u uczniów umiejętności jednoznacznego formułowania dyskutowanych problemów i pytań, prezentowanie własnego punktu widzenia w merytorycznie uzasadniony i logicznie spójny sposób, a także operowanie dla obalenia kontrowersyjnych poglądów argumentami konkretnymi, trafiającymi do przekonania słowem naukowym.

Zasady dyskusji:

Dyskutowanie na jakikolwiek temat powinno być:

- formą pracy zespołowej mającej zmierzać do rozwiązywania zagadnień a nie konfliktów.

Uczestnik dyskusji powinien być zdyscyplinowany, tzn. powinien się liczyć z tym ,że jeśli mówi zbyt długo, to odbiera możliwość wypowiedzenia swych myśli innym uczestnikom dyskusji.

Uczestnik dyskusji powinien ważyć słowa, wypowiadać je z namysłem i nie w uniesieniu, pamiętając o tym , że wypowiedziane nie w porę i pod adresem niewłaściwych odbiorców może być czynem niezrozumianym.

Powinien zdobywać się na wysiłek dokładnego zrozumienia tego, co twierdzi strona przeciwna , obejmując swym wysiłkiem nie tylko słowa ale i intencję treściową słuchanej wypowiedzi.

Uczestnik dyskusji skupiając całą uwagę, na tym co twierdzi przeciwnik nie powinien imputować ( wmawiać) mu kierowania się w swoich wypowiedziach nieujawnionymi ubocznymi pobudkami.

Uczestnik dyskusji nie powinien dawać się ponosić popędowi do efektywnych chwytów stylistycznych, nie wywyższać się w swadzie dyskusyjnej.

Uczestnik nie powinien dokuczać przeciwnikowi i nie popisywać się.

2 Rodzaje hospitacji - omów cele i zasady.

Według Okonia.

Hospitacja to- uczestnictwo władz szkolnych lub nauczycieli w zajęciach w celu dokonania ich analizy i ewentualnie oceny. Może to być uczestnictwo w tych zajęciach kandydatów na nauczycieli w celu zdobycia orientacji w metodach pracy doświadczonych nauczycieli.

Według Kobylińskiego.

Hospitacja to- bezpośrednie uczestnictwo osoby pragnącej poznać racę nauczyciela wprowadzonych przez niego zajęciach. Dokonaniu wspólnie z nim analizy i oceny tych zajęć oraz sformułowania na tej podstawie wniosków na przyszłość.

Jest jedną z form nadzoru pedagogicznego w szkole, na placówce oświatowej przez dyrektora lub wizytatora, polegająca na odwiedzeniu nauczyciela podczas zajęć z uczniami. Służy przede wszystkim obserwacji aktywności , zachowań uczniów, spowodowanych określonymi działaniami nauczyciela.

Cele:

Hospitacja może sprzyjać:.

• Gromadzeniu informacji o pracy nauczyciela.

• Obserwacji wiedzy, umiejętności i postaw uczniów.

• Inspirowaniu i wspieraniu nauczycieli w spełnianiu wymagań dotyczących jakości ich pracy.

• Zachęcaniu do nowatorstwa pedagogicznego.

• Samoocenie i ocenie pracy.

• Projektowaniu kierunków z zakresu rozwoju zawodowego nauczyciela.

• Ustalaniu efektów kształcenia.

Każdy dyrektor powinien opracować zasady hospitowania w swojej szkole i przedstawić je w swojej szkole.

FUNKCJE HOSPITACJI.

1 Kontrolno- oceniająca.

To jest monitorowanie działalności edukacyjnej nauczyciela. Jej wyniki mogą być wykorzystane przy sporządzaniu oceny pracy.

2 Doradczo- doskonaląca.

Poszerzenie wiedzy merytoryczno-metodycznej oraz doskonalenie umiejętności dydaktycznych warsztatu pracy nauczyciela.

3 Diagnozująca.

Ustalenie poziomu osiągnięć edukacyjnych uczniów w odniesieniu do wymagań.

Rodzaje hospitacji.

-Ze względu na podmiot

1. diagnozująca- ocena poziomu sprawności uczniowskich umiejętności

2. oceniająca- przyjrzenie się pracy nauczyciela , jego kontaktami z uczniami, metodom pracy.

3. Doradcza - pomoc nauczycielowi w określaniu kierunków dalszego rozwoju i samodoskonalenia.

• ze względu na obszar obserwacji:

1. globalna- obejmująca działania nauczyciela i uczniów w trakcie lekcji

2. wycinkowa- oglądanie poszczególnych elementów struktury lekcji lub wybranych działań nauczyciela i uczniów.

• hospitacja diagnozująca- cele:

ocena rezultatów procesu dydaktycznego , wychowawczego i opiekuńczego na podstawie bezpośredniej obserwacji umiejętności , postaw i prezentowanej wiedzy uczniów.

Zestaw 12

1 Wymień funkcje pielęgniarki, w której niezbędna jest wiedza z dydaktyki.

Funkcja wychowawcza- wpływ wychowawczy na osobowości ludzi , z którymi pracuje i których pielęgnuje (pacjent, grupa pacjentów, rodzina) lub przygotowuje do samoopieki .

Realizacja f- wychowawczej w pracy pielęgniarki przygotowuje pacjenta do:

• podejmowania działań prozdrowotnych w odniesieniu do siebie, rodziny i społeczeństwa.

• Organizowanie warunków sprzyjających prowadzeniu prozdrowotnego stylu życia

• Współpracy z pielęgniarką w procesie pielęgnowania

• Samoopieki i samopielęgnowania (przygotowanie do radzenie sobie w środowisku domowym , w zmienionej sytuacji np. z choroba przewlekłą)

Funkcja kształcenia-

• pomoc w adaptacji nowych pracowników

• uczestniczenie w zajęciach praktycznych organizowanych dla uczniów i studentów pielęgniarstwa oraz innych kierunków medycznych

• prowadzenie zajęć w kształceniu i doskonaleniu wewnątrzzakładowym

• udział w tworzeniu planów i programów kształcenia i doskonalenia pielęgniarek

• własny rozwój zawodowy.

Funkcja promowania zdrowia:

• proces uczenia ludzi jak dbać o własne zdrowie i społeczności w której żyje

• wzbudzanie zainteresowania, popularyzowanie zdrowia

• propagowanie sprzyjających zdrowiu zachowań wśród społeczeństwa

• zainteresowanie zdrowiem, propagowanie poglądów i zachowań

Funkcje kierownicze

2 Przygotowanie merytoryczne, metodyczne i organizacyjne nauczyciela do pracy.

Przygotowanie nauczyciela do lekcji składa się z 3 zakresów:

• przygotowanie merytoryczne- zwane przedmiotowym- związane z treściami - wybór treści niezbędnym do przeprowadzenia lekcji zdaniem nauczyciela

• przygotowanie metodyczne- jest odpowiedzią na pytanie- jak poprowadzić lekcję?

Podstawowe zadania to:

*określić rodzaj lekcji

*określić typ lekcji

*określić metody nauczania

*// środki dydaktyczne

*ustalić czynności nauczyciela i ucznia

* ustalić formy i metody kontroli

*ustalić zakres pracy domowej

• przygotowanie organizacyjne- czyli sprawy, które trzeba przewidzieć poza treścią przedmiotową, i rozwiązaniami metodycznymi- to przygotowanie miejsca pracy i środków dydaktycznych.

Zestaw 13

1 Awans zawodowy nauczyciela - omów jego stopnie.

AWANS ZAWODOWY NAUCZYCIELA

Regulacje prawne dotyczące awansu zawodowego nauczyciela i pracy nauczycieli znajdują się w Karcie Nauczyciela z 26.stycznia 1982 r. z późniejszymi zmianami.

15 lipiec 2004 r- tekst ujednolicony,

2006 r- tekst ujednolicony + poprawki.

Od 2002r zmieniły się przepisy:

- nauczyciel stażysta,

- nauczyciel kontraktowy,

- nauczyciel mianowany,

- nauczyciel dyplomowany,

- nauczyciel honorowy.

1 Karta nauczyciela ustala jakie kwalifikacje mają nauczyciele i kto jest nauczycielem.

2 Każdy nauczyciel musi mieć przygotowanie kierunkowe do danego przedmiotu

kwalifikacje ( uprawnienia pedagogiczne).

3 Do grupy nauczycieli zaliczani są także pracownicy kuratoriów zatrudnieni na

stanowisku wymagającym kwalifikacji pedagogicznych ( wizytatorzy, kuratorzy).

• Obowiązki nauczyciela, w karcie znajduje się też ocena pracy nauczyciela.

Są 3 stopnie oceny pracy nauczyciela :

- wyróżniająca,

- dobra,

- negatywna.

Ocenę pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące na wniosek:

6. samego nauczyciela,

7. dyrektora,

8. organu sprawującego władzę,

9. rodziców,

10. samorządu szkolnego.

Dyrektora ocenia się na wniosek:

• własny,

• organu sprawującego nadzór pedagogiczny = kuratorium,

• organu sprawującego władzę.

Taka ocena jest ważna przez 5 lat ( ma to wpływ na wyższe wynagrodzenie).

Ocena dorobku zawodowego nauczyciela wiąże się z awansem.

Każdy nauczyciel będący w okresie stażu na koniec stażu dostaje tę ocenę , może ona być pozytywna lub negatywna ( może się odwoływać od oceny w ciągu 14 dni za pośrednictwem dyrektora) Po uznaniu odwołania ponowna ocena może być dokonana dopiero po roku

Po zakończeniu stażu nauczyciel musi przepracować 1 rok i dopiero może się starać o ocenę.

STOPNIE AWANSU ZAWODOWEGO.

1Nauczyciel stażysta.

2 Nauczyciel kontraktowy.

3 Nauczyciel mianowany.

4 Nauczyciel dyplomowany.

Każdy nauczyciel zatrudniony po raz pierwszy w szkole uzyskuje stopień nauczyciela stażysty.

Zatrudnienie musi wynosić minimum ½ etatu, aby rozpocząć staż.

I Stażysta

* Pisze plan rozwoju zawodowego na okres 9 miesięcy.

* Dyrektor wyznacza mu opiekuna stażu, musi to być nauczyciel, który jest wyżej( czyli

np. kontraktowy, mianowany itd.) Najlepiej żeby to był nauczyciel tego samego

przedmiotu. Jeżeli nie ma takiego nauczyciela tę funkcję może pełnić ktoś z kadry

zarządzającej.

* Po odbyciu stażu opinię wystawia mu opiekun= propozycja oceny za okres stażu.

* Konkretną ocenę wystawia dyrektor.

* Nauczyciel stażysta podchodzi do rozmowy z komisją, w skład której wchodzą:

- dyrektor,

- metodyk.

* Pozytywna akceptacja oznacza że stażysta otrzymuje od dyrektora stopień nauczyciela kontraktowego czyli Akt Mianowania na Nauczyciela Kontraktowego.

II Nauczyciel Kontraktowy.

Po przepracowaniu roku jako nauczyciel kontraktowy wnioskuje do dyrektora o staż na nauczyciela mianowanego, który wynosi 2 lata i 9 miesięcy.

• Pisze plan rozwoju zawodowego na 2 lata i 9 miesięcy.

• Dostaje opiekuna.

• Po skończeniu stażu pisze sprawozdanie z planu rozwoju zawodowego i dyrektor wystawia mu ocenę.

• Po uzyskaniu oceny pozytywnej nauczyciel kontraktowy zakłada sobie teczkę i gromadzi dokumentację. Musi mieć spełnione 4 spośród 8 punktów i dokumentuje je.

• Zbiera się komisja egzaminacyjna , w skład której wchodzą;

- ekspert w sprawie awansu zawodowego,

- przedstawiciel urzędu sprawującego nadzór pedagogiczny ( kuratorium),

- przedstawiciel organu prowadzącego szkołę ( urząd gminy, marszałkowski),

- dyrektor niekoniecznie.

Po zdaniu egzaminu otrzymuje tytuł Nauczyciel Mianowany, tytuł nadaje mu urząd prowadzący jednostkę ( gmina, marszałek).

III Nauczyciel Mianowany.

Po przepracowaniu 2 lat może rozpocząć starania o kolejny stopień nauczycielski.

- Składa wniosek do dyrektora o rozpoczęcie stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego.

- Staż trwa 2 lata i 9 miesięcy.

- Bez opiekuna.

- Skład plan rozwoju zawodowego na 2 lata i 9 miesięcy .

-Zakłada sobie teczkę i po skompletowaniu jej oddaje do kuratorium.

- Dokumentuje ( np. napisane artykuły, przeprowadzenie szkolenia rady pedagogicznej,

przypadek problemów szkolnych rozwiązany przez siebie, raport z mierzenia jakości

pracy szkoły).

- Dyrektor pisze ocenę dorobku zawodowego.

- Nauczyciel pisze sprawozdanie za okres stażu , potwierdzone przez dyrektora.

- Zbiera się komisja w kuratorium i ocenia dokumenty zebrane w teczce.

Skład komisji:

* zapraszają dyrektora bez prawa zadawania pytań,

* przedstawiciel organów prowadzących szkołę ( gminy, urzędu marszałkowskiego),

* przedstawiciel urzędu sprawującego nadzór pedagogiczny ( kuratorium),

* eksperci z listy ministerialnej ( 2 osoby).

Po pozytywnie przeprowadzonej rozmowie nauczyciel dostaje z kuratorium oświaty Akt Mianowania na Nauczyciela Dyplomowanego

Dyrektor pełni funkcję minimum 2 lata, teraz 5 lat.

2 Wymień znane ci przyczyny niepowodzeń szkolnych ucznia, omów jedną z nich.

Niepowodzenia szkolne wg Kupisiewicza

- to rozbieżności między wiadomościami, umiejętnościami i nawykami faktycznie nabytymi przez uczniów, a założeniami programowymi w zakresie poszczególnych przedmiotów.

Niepowodzenia szkolne mogą być:

1 Ukryte - występują wówczas, gdy nauczyciel nie dostrzega braków w wiadomościach, umiejętnościach i nawykach uczniów.

2 Jawne - do których prowadzi niepowodzenie ukryte. Nauczyciel stwierdza określone braki w opanowanej przez uczniów wiedzy i ocenia wyniki jego pracy jako niedostateczne.

Przyczyny społeczno-ekonomiczne- bezrobocie rodziców

Przyczyny bio-psycho-społeczne-

• nadmierne obciążenie uczniów różnymi obowiązkami

• brak motywów uczenia

• powolne tempo myślenia

• skłonność do powierzchownego uogólniania

• nadmierna pobudliwość psycho-ruchowa

• szybkie męczenie się pracą.

Przyczyny dydaktyczne.

Czynnikiem od którego zależą niepowodzenia szkolne jest nauczyciel ,narzędzia jego działalności oraz szkoła. Opinię tę podziela większość pedagogów ,psychologów współczesnych twierdząc zgodnie ,że czynnikiem decydującym o szkolnych losach uczniów jest praca dydaktyczno - wychowawcza, świadomy i celowy wysiłek pedagogiczny.

Do zespołu czynników dydaktycznych należą:

- treści nauczania,

- formy nauczania,

- metody i środki nauczania,

- systemy dydaktyczne,

- zasady dydaktyczne,

- zajęcia pozalekcyjne,

• poziom kwalifikacji zawodowych nauczyciela.

• Czynniki ze strony pracy nauczyciela wewnętrzne

• przygotowanie pedagogiczne i dydaktyczne ( lepsze lub gorsze),

• doświadczenie życiowe ( skromne lub bogate),

• zdolności ( mniejsze lub większe),

• charakter,

• postawy( społeczną lub egoistyczną),

• zamiłowanie do pracy lub niechęć do niej.

- Czynniki ze strony pracy nauczyciela: zewnętrzne

* pozycja społeczna nauczyciela i jego autorytet,

* warunki materialne i warunki życia osobistego, na tle środowiska w którym pracuje.

Narzędzia pracy nauczyciela to programy nauczania, podręczniki, które bardzo często są niedoskonałe. Źródłem słabych wyników w nauce są zwykle pewne błędy w doborze treści i metodach nauczania

• Czynniki ze strony szkoły:

* wadliwy system organizacji pracy ,

-* warunki lokalowe,

-* wyposażenie w pomoce dydaktyczne,

-*atmosfera szkoły,

- *organizacja życia szkolnego,

- *praca pozalekcyjna w szkole,

- *kontakty między uczniami,

- *oddziaływania rówieśnicze.

BŁĘDY METODYCZNE POPEŁNIANE PRZEZ NAUCZYCIELI, JAKO PRZYCZYNA NIEPOWODZEŃ SZKOLNYCH.

( popełniane w czasie prowadzenia zajęć)

• Nieprzestrzeganie zasad procesu nauczania.

• Wadliwe realizowanie poszczególnych ogniw procesu nauczania.

• Niedostateczne wykorzystanie obserwacji i eksperymentu, jako narzędzia uczenia się uczniów.

• Niedociągnięcia i błędy w procesie kształtowania pojęć u uczniów.

• Niewłaściwa realizacja 4- go ogniwa procesu nauczania =utrwalenia wiadomości,

( brak systematycznej kontroli wyników nauczania i brak nastawienia uczniów na

trwałe zapamiętywanie).

• Niewłaściwe pod względem dydaktycznym kształtowanie umiejętności i nawyków

( np. zaniedbywanie ćwiczeń).

• Błędy w zakresie łączenia teorii z praktyką.

• Nieuwzględnianie w planowaniu pracy dydaktycznej korelacji między przedmiotowych.

• Niewłaściwa pod względem pedagogicznym kontrola i ocena wyników nauczania

( subiektywizm nauczyciela) , brak systematyczności, kontroli.

Zestaw 14

1 Omów znaczenie pojęć dydaktycznych: kształcenie, nauczanie, uczenie się, samokształcenie, metody nauczania i zasady.

Kształcenie-

Celem tego procesu jest :

• kształtowanie u uczniów określonych postaw,

• wdrożenie do systematycznego i samodzielnego zdobywania wiedzy

• // do indywidualnej i zespołowej pracy poznawczej

• wpojenie wartościowych zasad postępowania zgodnych z ich rozwojem emocjonalnym.

Uczenie się - wg W. Okonia

Uczenie się to proces, w którym na podstawie poznania, doświadczenia, ćwiczenia powstają nowe formy zachowania, działania lub zmieniają się dotychczasowe.

Wg Kupisiewicza-

Uczenie się to nabywanie określonych wiadomości, umiejętności i nawykow, w wyniku bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości.

Nauczanie- to organizowanie uczenia i kierowanie uczeniem uczniów.

O nauczaniu mówi się , gdy ma ono postać okazjonalnych i przypadkowych działań, lub systematycznego i bezpośredniego kierowania procesem nauczania.

Musi być kierowane do podmiotu. Nauczanie składa się z :uczenia i czynności kontroli

Uczenie- stwarzanie warunków sprzyjających opanowaniu wiadomości, umiejętności i nawyków.

Czynności kontrolne- umożliwiają wykorzystanie tych warunków optymalnie .

Samokształcenie:

Nabywanie wykształcenia w toku działalności własnej, której cele, treści warunki ustala sam podmiot uczący się. Jest samorzutne, dynamiczne i spontaniczne.

Na proces przygotowania młodzieży do samokształcenia składają się:

4. działalność adaptacyjna realizowana głównie przez szkołę,

5. integracja kształcenia z samokształceniem w szkole i poza szkołą,

różne postacie w pracy samokształceniowej powiązane z twórczością

Metoda nauczania- sposób pracy nauczyciela z uczniami umożliwiający osiąganie celów kształcenia.

To wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczyciela i uczniów, realizowanych świadomie w celu spowodowania złożonych zmian w osobowości ucznia (W. Okoń)

Zasady nauczania :- to ogólne normy postępowania dydaktycznego określające jak należy wyposażyć ucznia w wiedzę.

2 Wymień typy i budowę zajęć lekcyjnych.

ZAJĘCIA LEKCYJNE ICH TYPY I BUDOWA

Zajęcia lekcyjne stanowią podstawową formę organizacji procesu nauczania, uczenia się składającą się najczęściej z 45 - 60 minutowych jednostek ( godzin ) oddzielonych przerwami.

W procesie kształcenia zawodowego zajęcia lekcyjne dzielą się na:

- zajęcia teoretyczne,

- zajęcia laboratoryjne lub pracowniane,

- zajęcia praktyczne- praktyka zawodowa.

Wymiar czasowy zajęć praktycznych i praktyki zawodowej jest znacznie dłuższy od pozostałych i waha się od 5-8 godzin zegarowych rozdzielonych kilkudziesięciu minutową przerwą.

Zajęcia pracowniane i laboratoryjne trwają 2-5 godzin. Ich przebieg jest zgodny z rytmem zajęć teoretycznych ( przerwa po 45 lub 60 minutach).

Każde zajęcia lekcyjne winny przebiegać według pewnego planu czynnościowego charakterystycznego dla danego typu zajęć zwanego tokiem dydaktycznym lub tokiem lekcyjnym.

Tok zajęć teoretycznych.

W przypadku zajęć teoretycznych można mówić o 5 typach i 4 tokach lekcji.

Do podstawowych typów zajęć teoretycznych zalicza się:

• lekcje na których realizuje się nowy materiał nauczania,

• lekcje utrwalające zdobyte dotychczas wiadomości,

• lekcje mające na celu uogólnienie i systematyzacje materiału nauczania,

• lekcje sprawdzające,

• lekcje mieszane, których różne fragmenty tej samej lekcji są związane z innymi typami zajęć.

Wg Okonia rozróżniamy następujące rodzaje zajęć lekcyjnych:

1 Tok lekcji podającej:

Cechą jest prosta struktura i pewien tradycjonalizm. Wyodrębniamy w niej następujące momenty procesu kształcenia ( ogniwa, fazy).

1. Organizacyjne i psychiczne przygotowanie klasy do pracy.

2. Sprawdzenie pracy domowej.

3. Integrowanie nowych treści z dawniej nabytymi ( zasada stopniowania trudności).

4. Utrwalanie nowych treści.

5. Zadawanie pracy domowej z wyjaśnieniem.

Zaletą omawianego toku nauczania jest szybkie przekazywanie uczniom gotowej wiedzy. Słabość tego toku stanowi niski stopień aktywności uczniów i pamięciowy sposób przyswajania przez nich wiedzy.

2 Tok lekcji problemowej:

Umożliwia uczącemu się pracę nad swoim rozwojem. Obejmuje ona następujące elementy:

1. Przygotowanie uczących się do pracy.

2. Sprawdzenie pracy domowej jako/ czy nawiązanie do lekcji poprzedniej.

3. Nauczyciel musi stworzyć sytuację problemową i sformułować przez uczących się zagadnienia głównego i kwestii z nim związanych.

4. Ustalenie planu pracy i w toku jego realizowania sformułowanie pomysłów i ich rozwiązania.

5. Sprawdzenie pomysłów rozwiązania , czy są zgodne z teoriami naukowymi ( czy nie ma błędów teoretycznych).

6. Systematyzowanie i utrwalanie nowych wiadomości.

7. Zastosowanie ich w sytuacjach praktycznych.

8. Praca domowa.

3 Tok lekcji operacyjnej.

Występuje najczęściej w nauce języka obcego, treściach zawodowych, matematycznych, sportowych.

1. Przygotowanie klasy do pracy , sprawdzenie zadania domowego.

2. Uświadomienie sobie przez uczących zadania zajęć.

3. Wzorowy pokaz danej czynności.

4. Wykonanie pierwszych działań przez uczących się pod kontrolą nauczyciela.

5. Ćwiczenia systematyczne odpowiednio urozmaicone.

6. Praca domowa sprzyjająca utrwaleniu i sprawności.

Tok operacyjny zdaniem Wincentego Okonia polega na usunięciu ze świadomości uczniów bariery miedzy teorią a praktyką a praktyką i teorią.

4 Tok lekcji eksponującej;

Istotą jest jednorazowe lub wielokrotne eksponowanie określonych wartości dzieła prowadzące w konsekwencji do emocjonalnej percepcji tych wartości przez uczącego się.

1. Przygotowanie klasy do pracy.

2. Poznanie i zrozumienie wiadomości o eksponowanym dziele i jego twórcy.

3. Uczestnictwo w ekspozycji dzieła, niekiedy powtarzanej w całości lub we fragmentach.

4. Dyskusje na temat głównych wartości dzieła.

5. Twórcza aktywność uczących się.

Lekcje historii, języka polskiego etyki.

5 Tok zajęć praktycznych:

Zajęcia praktyczne w szkole zawodowej realizowane są najczęściej w warsztatach szkolnych ( pracowniach) lub zakładach pracy.

1. Czynności organizacyjno - przygotowawcze.

2. Instruktaż wstępny - ½ godz.

- przydział zadań szkoleniowych i produkcyjnych,

c) Instruktaż bieżący- 6 godz. pracy.

- ocena zadań szkoleniowych i produkcyjnych.

- tu ma mieć wiedzę teoretyczną i tylko ćwiczyć swoje umiejętności.

d) Instruktaż końcowy.

- wystawienie cząstkowych ocen poszczególnym studentom z danego dnia pracy.

- sprawdzenie raportu lub procesu pielęgnowania.

- zadanie pracy domowej.

- przypomnienie tematu wiodącego na jutro ( uczeń np. powtarza anatomię od danego tematu).

6 Tok zajęć laboratoryjnych.

Istotą zajęć laboratoryjnych jest poznanie poprzez działanie. Aby działalność uczących się mogła być efektywnie realizowana nauczyciel musi odpowiednio przygotować bazę dydaktyczną, głównie zaś określoną liczbę zestawów ćwiczeniowych, czytelną pozbawioną szumów informacyjnych instrukcję.

Dobrze zorganizowane zajęcia laboratoryjne obejmują następujące momenty dydaktyczne:

- Jasne określenie tematyki i charakteru zajęć.

- Zapoznanie się z treścią instrukcji.

-„ Uzbrojenie” stanowisk, tak aby można było wykonać dane ćwiczenie lub doświadczenie.

- Dokonanie analizy wyników.

- Syntezowanie wyników.

- Wnioskowanie.

- Dokonanie opisu przeprowadzonego ćwiczenia lub doświadczenia z podaniem szczegółowych wniosków i ocen danego zjawiska.

Tok zajęć laboratoryjnych może ulegać pewnym modyfikacjom w zależności od tego, czy mamy bardziej do czynienia z doświadczeniem czy działaniem zmierzającym do ukształtowania umiejętności umysłowych lub praktycznych

Zestaw 15

1 Co rozumiesz pod pojęciem kształcenie ciągłe i doskonalące.

Kształcenie ustawiczne- jest procesem stałego odnawiania , doskonalenia i rozwijania kwalifikacji ogólnych i zawodowych jednostki, trwających w ciągu całego jej życia.

Kształcenie może odbywać się poprzez uczestnictwo w:

• szkoleniach i kursach zawodowych

• studiach podyplomowych

• wyjazdach studyjnych, konferencjach, seminariach.

A także poprzez:

• oglądanie lub słuchanie audycji edukacyjnych

• czytanie czasopism edukacyjnych

• naukę za pomocą internetu (PUV)

2 Taksonomia celów nauczania w dziedzinie poznawczej A B C wg Niemierko.

Taksonomia celów:

- narzędziem ułatwiającym operacjonalizację celów kształcenia są taksonomie czyli schematy hierarchicznego ich uporządkowania.

Taksonomia celów nauczania obejmuje 3 dziedziny działalności człowieka.

1 Dziedzina poznawcza- umiejętności intelektualne, wiedza.

2 Dziedzina psychomotoryczna= psychoruchowa - umiejętności praktyczne.

3 Dziedzina afektywna czyli emocjonalna lub motywacyjna - umiejętności komunikowania się i postawę.

W Polsce najbardziej popularną taksonomią celów nauczania jest taksonomia Bolesława Niemierko „ A,B,C”.

Ad1) Dziedzina poznawcza.

W dziedzinie poznawczej liczy się wiedza, sprawność myślenia, zdolność rozumienia, kojarzenia, wnioskowania, syntezy, analizy, umiejętności oceny i zdolności twórcze.

↔ Najniższy poziom w dziedzinie poznawczej to umiejętności zapamiętywania i odtwarzania informacji. Bez znajomości podstawowych faktów, zjawisk, metod i koncepcji trudno działać na wyższym poziomie intelektualnym, dlatego najniższe piętro jest podstawą na której zbudowana jest cała dziedzina poznawcza.

↔ Drugi poziom w dziedzinie poznawczej to zdolność rozróżniania, interpretowania faktów i zjawisk, rozumienia znaczeń. Człowiek działając na tym poziomie umie zinterpretować jakieś zjawisko, wyjaśnić prawo czy regułę na podstawie przykładu , przewidzieć skutki, wytłumaczyć sposób postępowania.

↔ Trzeci poziom to umiejętności zastosowania wiedzy teoretycznej w praktyce, wdrożenie jakiejś metody laboratoryjnej , praktyczne rozwiązanie jakiegoś problemu np. klinicznego, zakładając że jest to metoda powszechnie znana, a problem dość prosty lub typowy.

↔ Czwarty poziom obejmuje umiejętności rozwiązywania problemów nowych i złożonych. Aby tego dokonać trzeba posiadać umiejętności analizy i syntezy spostrzeganych zjawisk i procesów.

Ad 2) Dziedzina psychoruchowa= psychomotoryczna.

Zajmuje się oceną czynności wymagających nie tylko myślenia ale i kontroli narządów zmysłów, użycia siły mięśni, koordynacji ruchów, precyzji. Liczy się w niej sprawność i biegłość w wykonywaniu czynności manualnych oraz umiejętności praktyczne.

Dziedzina psychoruchowa jest szczególnie ważna w specjalnościach medycznych, zabiegowych. Każdy pracownik medyczny o wysokich kwalifikacjach powinien w zależności od swej specjalności szybko i sprawnie wykonać jakieś doświadczenie, zręcznie posłużyć się aparaturą, w sposób biegły przeprowadzać określone zabiegi .Powtarzanie określonych czynności powoduje wytworzenie automatyzmu i wykształcenie pożądanych nawyków. Od prostych czynności jak manipulowanie dochodzi się do biegłości i doskonałości.

Ad 3)Dziedzina afektywna.

Klasyfikuje uczucia i emocje w działaniu człowieka ,jego postawy, zachowania się w sytuacjach trudnych, niecodziennych. Jego sądy ,zaangażowanie, nastawienie, zdolność adaptacji, współpracy, i komunikowania się z innymi ludźmi.

↔ Najniższy poziom, to postawa bierna, zdolność słuchania ,skoncentrowania uwagi .Uświadomienie sobie istnienia jakiejś sytuacji, zaakceptowanie jakiegoś zjawiska - to mniej więcej bierna rejestracja wydarzeń.

↔ Drugi poziom, to reagowanie gestem ,słowem lub czynem ,a wie konstruktywna odpowiedź, czynne zaangażowanie w dziejące się wydarzenia.

↔ Trzeci poziom ,to umiejętność osądzania, postawy , zachowania się lub działania człowieka, akceptacji lub odrzucenia , określania szkodliwości bądź przydatności jakiegoś zjawiska, aktywne uczestniczenie w działalności zespołu lub grup społecznych.

↔ Czwarty poziom , to umiejętność wdrażania w życie własne i otoczenia pewnych zasad, wartości, wiązania ich razem , a więc zapoczątkowanie budowy jakiegoś systemu wartości w danym środowisku. Człowiek działający na tym poziomie umie planować i organizować różne działania zgodne z interesem własnym i ogółu. Czuje się odpowiedzialny za swoje postępowanie, powierzone sobie mienie, warsztat pracy ,dom ,rodzinę

CELE KSZTAŁCENIA - UJĘCIE TAKSONOMICZNE WG NIEMIERKO

Taksonomia celów ABC.

I Psychomotoryczne (praktyczne).

Poziom	Kategoria
1 Działania. 2 Umiejętności.	A Naśladowanie. B Odtwarzanie. C Sprawność działania w stałych warunkach( typowych). D Sprawność działania w zmiennych warunkach ( sytuacjach nietypowych).

II Poznawcze (intelektualne).

Poziom	Kategoria
1 Wiadomości. 2 Umiejętności.	A Zapamiętywanie wiadomości. B Zrozumienie wiadomości ( wyjaśnienie). C Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych. D Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych ( nietypowych).

III Wychowawcze ( motywacyjne - emocjonalne)

.

Poziom	Kategoria
1 Działania. 2 Postawy.	A Uczestnictwo w działaniu. B Podejmowanie działania. C Nastawienie na działanie. D System działań ( internalizacja wartości).

Zestaw 16

1 Funkcja oceny - omów.

Ocenianie- jest procesem zbierania informacji , formułowania sądów o informacjach i podejmowania na ich podstawie odpowiedniej decyzji.

Wyróżniamy f-kcje:-dydaktyczną, dydaktyczno-prognostynczą, psychologiczną, wychowawczą, selektywną (odróżnianie uczniów)

Funkcje oceny.

Funkcja klasyfikacyjna jest użyteczna przy:	Funkcja diagnostyczna jest użyteczna przy:
* ocenie poziomu opanowania wiedzy w dłuższym dystansie, * różnicowaniu i selekcji uczniów ze względu na dalsze ścieżki kształcenia, * porównywaniu osiągnięć uczniów ze standardami, * informowaniu dla nadzoru i środowiska.	* opisie rozwoju kompetencji ucznia, * rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb każdego ucznia, * porównywaniu efektywności programów nauczania, * określaniu efektywności stosowanych metod pracy, * planowaniu procesu nauczania, z informacji zwrotnej dla ucznia i rodziców, * braniu przez ucznia odpowiedzialności za proces uczenia się.

2 Praca w grupach, jako jedna z metod nauczania - omów przygotowanie nauczyciela do prowadzenia zajęć tą metodą.

Uczniowie przekonują się , że gdy uczestniczą w procesie uczenia się , ich własne doświadczenia i myśli mają wartość.

Najlepiej pracują grupy 4-5 osobowe, mieszane pod wzg płci., dobierane wg zasady zmienności i w skład których wchodzą uczniowie zarówno dobrzy, jak i słabsi. Nie należy wyznaczać liderów- w razie konieczności grupa sama go wybierze.

Metody pracy w grupie to:

• seminarium

• gra decyzyjna

• mataplan- odmiana „cichej dyskusji” prowadzona w małych grupkach na ten sam temat, po czym wszyscy uczestnicy zapoznają się z wynikami prac poszczególnych grup i wyciągają wnioski.

Celem pracy w grupie jest:

• zaspakajanie potrzeb rozwojowych uczniów związanych z aktywnością poznawczą, społeczna i emocjonalną

• uczenie się siebie nawzajem

• uczenie się podejmowania decyzji samodzielnych i uzgodnionych w wyniku negocjacji

• rozwijanie umiejętności współpracy, współdziałania i współodpowiedzialności

• aktywizowanie uczniów- zachęcanie do twórczych poszukiwań podczas rozwiązywania problemów

• integrowanie zespołów klasowych

• stworzenie szansy pokonywania własnej nieśmiałości.

Jest to bardzo lubiana przez uczniów forma pracy.

Nauczyciel musi przygotować : określony materiał do pracy w grupach, nie może być wtedy ekspertem tylko doradcą, obserwatorem , słuchaczem i partnerem.

Zestaw 17

1 Pielęgniarka jako pedagog społeczny i nauczyciel zdrowia.

Założenia dydaktyczno- wychowawcze określają zadania zawodu i ściśle są związane z realizacją zadań opieki zdrowotnej nad ludźmi:

1. Rozpoznawanie i ocena sytuacji zdrowotno- społecznej środowiska

2. określenie potrzeb zdrowotnych i jednostki i rodziny i grup społecznych

3. zaplanowanie pomocy medycznej i objęcie pomocą pielęgniarską osób potrzebujących

4. prowadzenie działalności zapobiegawczo- leczniczej , a szczególnie szerzenie oświaty zdrowotnej poprzez stosowanie różnych metod wychowawczych

5. sprawowanie opieki nad osobami objętymi specjalną troską

6. uczestniczenie w procesie rehabilitacji społeczno- zawodowej poszczególnych osób i ich rodzin

Funkcja wychowawcza- wpływ wychowawczy na osobowości ludzi , z którymi pracuje i których pielęgnuje (pacjent, grupa pacjentów, rodzina) lub przygotowuje do samoopieki .

Realizacja f- wychowawczej w pracy pielęgniarki przygotowuje pacjenta do:

• podejmowania działań prozdrowotnych w odniesieniu do siebie, rodziny i społeczeństwa.

• Organizowanie warunków sprzyjających prowadzeniu prozdrowotnego stylu życia

• Współpracy z pielęgniarką w procesie pielęgnowania

• Samoopieki i samopielęgnowania (przygotowanie do radzenie sobie w środowisku domowym , w zmienionej sytuacji np. z choroba przewlekłą)

Funkcja kształcenia-

• pomoc w adaptacji nowych pracowników

• uczestniczenie w zajęciach praktycznych organizowanych dla uczniów i studentów pielęgniarstwa oraz innych kierunków medycznych

• prowadzenie zajęć w kształceniu i doskonaleniu wewnątrzzakładowym

• udział w tworzeniu planów i programów kształcenia i doskonalenia pielęgniarek

• własny rozwój zawodowy.

Funkcja promowania zdrowia:

• proces uczenia ludzi jak dbać o własne zdrowie i społeczności w której żyje

• wzbudzanie zainteresowania, popularyzowanie zdrowia

• propagowanie sprzyjających zdrowiu zachowań wśród społeczeństwa

• zainteresowanie zdrowiem, propagowanie poglądów i zachowań

Funkcje kierownicze

Pielęgniarka musi pamiętać , aby w swojej pracy dydaktycznej zwracać uwagę i dostosowywać zarówno zasady, metody i środki dydaktyczne w zależności do kogo mówi (wiek, zakres wiedzy, środowisko), aby być właściwie zrozumianą i aby efekt nauczania został osiągnięty.

2 Awans zawodowy nauczyciela.

AWANS ZAWODOWY NAUCZYCIELA

Regulacje prawne dotyczące awansu zawodowego nauczyciela i pracy nauczycieli znajdują się w Karcie Nauczyciela z 26.stycznia 1982 r. z późniejszymi zmianami.

15 lipiec 2004 r- tekst ujednolicony,

2006 r- tekst ujednolicony + poprawki.

Od 2002r zmieniły się przepisy:

- nauczyciel stażysta,

- nauczyciel kontraktowy,

- nauczyciel mianowany,

- nauczyciel dyplomowany,

- nauczyciel honorowy.

1 Karta nauczyciela ustala jakie kwalifikacje mają nauczyciele i kto jest nauczycielem.

2 Każdy nauczyciel musi mieć przygotowanie kierunkowe do danego przedmiotu

kwalifikacje ( uprawnienia pedagogiczne).

3 Do grupy nauczycieli zaliczani są także pracownicy kuratoriów zatrudnieni na

stanowisku wymagającym kwalifikacji pedagogicznych ( wizytatorzy, kuratorzy).

• Obowiązki nauczyciela, w karcie znajduje się też ocena pracy nauczyciela.

Są 3 stopnie oceny pracy nauczyciela :

- wyróżniająca,

- dobra,

- negatywna.

Ocenę pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące na wniosek:

11. samego nauczyciela,

12. dyrektora,

13. organu sprawującego władzę,

14. rodziców,

15. samorządu szkolnego.

Dyrektora ocenia się na wniosek:

• własny,

• organu sprawującego nadzór pedagogiczny = kuratorium,

• organu sprawującego władzę.

Taka ocena jest ważna przez 5 lat ( ma to wpływ na wyższe wynagrodzenie).

Ocena dorobku zawodowego nauczyciela wiąże się z awansem.

Każdy nauczyciel będący w okresie stażu na koniec stażu dostaje tę ocenę , może ona być pozytywna lub negatywna ( może się odwoływać od oceny w ciągu 14 dni za pośrednictwem dyrektora) Po uznaniu odwołania ponowna ocena może być dokonana dopiero po roku

Po zakończeniu stażu nauczyciel musi przepracować 1 rok i dopiero może się starać o ocenę.

STOPNIE AWANSU ZAWODOWEGO.

1Nauczyciel stażysta.

2 Nauczyciel kontraktowy.

3 Nauczyciel mianowany.

4 Nauczyciel dyplomowany.

Każdy nauczyciel zatrudniony po raz pierwszy w szkole uzyskuje stopień nauczyciela stażysty.

Zatrudnienie musi wynosić minimum ½ etatu, aby rozpocząć staż.

I Stażysta

* Pisze plan rozwoju zawodowego na okres 9 miesięcy.

* Dyrektor wyznacza mu opiekuna stażu, musi to być nauczyciel, który jest wyżej( czyli

np. kontraktowy, mianowany itd.) Najlepiej żeby to był nauczyciel tego samego

przedmiotu. Jeżeli nie ma takiego nauczyciela tę funkcję może pełnić ktoś z kadry

zarządzającej.

* Po odbyciu stażu opinię wystawia mu opiekun= propozycja oceny za okres stażu.

* Konkretną ocenę wystawia dyrektor.

* Nauczyciel stażysta podchodzi do rozmowy z komisją, w skład której wchodzą:

- dyrektor,

- metodyk.

* Pozytywna akceptacja oznacza że stażysta otrzymuje od dyrektora stopień nauczyciela kontraktowego czyli Akt Mianowania na Nauczyciela Kontraktowego.

II Nauczyciel Kontraktowy.

Po przepracowaniu roku jako nauczyciel kontraktowy wnioskuje do dyrektora o staż na nauczyciela mianowanego, który wynosi 2 lata i 9 miesięcy.

• Pisze plan rozwoju zawodowego na 2 lata i 9 miesięcy.

• Dostaje opiekuna.

• Po skończeniu stażu pisze sprawozdanie z planu rozwoju zawodowego i dyrektor wystawia mu ocenę.

• Po uzyskaniu oceny pozytywnej nauczyciel kontraktowy zakłada sobie teczkę i gromadzi dokumentację. Musi mieć spełnione 4 spośród 8 punktów i dokumentuje je.

• Zbiera się komisja egzaminacyjna , w skład której wchodzą;

- ekspert w sprawie awansu zawodowego,

- przedstawiciel urzędu sprawującego nadzór pedagogiczny ( kuratorium),

- przedstawiciel organu prowadzącego szkołę ( urząd gminy, marszałkowski),

- dyrektor niekoniecznie.

Po zdaniu egzaminu otrzymuje tytuł Nauczyciel Mianowany, tytuł nadaje mu urząd prowadzący jednostkę ( gmina, marszałek).

III Nauczyciel Mianowany.

Po przepracowaniu 2 lat może rozpocząć starania o kolejny stopień nauczycielski.

- Składa wniosek do dyrektora o rozpoczęcie stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego.

- Staż trwa 2 lata i 9 miesięcy.

- Bez opiekuna.

- Skład plan rozwoju zawodowego na 2 lata i 9 miesięcy .

-Zakłada sobie teczkę i po skompletowaniu jej oddaje do kuratorium.

- Dokumentuje ( np. napisane artykuły, przeprowadzenie szkolenia rady pedagogicznej,

przypadek problemów szkolnych rozwiązany przez siebie, raport z mierzenia jakości

pracy szkoły).

- Dyrektor pisze ocenę dorobku zawodowego.

- Nauczyciel pisze sprawozdanie za okres stażu , potwierdzone przez dyrektora.

- Zbiera się komisja w kuratorium i ocenia dokumenty zebrane w teczce.

Skład komisji:

* zapraszają dyrektora bez prawa zadawania pytań,

* przedstawiciel organów prowadzących szkołę ( gminy, urzędu marszałkowskiego),

* przedstawiciel urzędu sprawującego nadzór pedagogiczny ( kuratorium),

* eksperci z listy ministerialnej ( 2 osoby).

Po pozytywnie przeprowadzonej rozmowie nauczyciel dostaje z kuratorium oświaty Akt Mianowania na Nauczyciela Dyplomowanego

Dyrektor pełni funkcję minimum 2 lata, teraz 5 lat.

Zestaw 18

1 Niepowodzenia szkolne.

Niepowodzenia szkolne wg Kupisiewicza

- to rozbieżności między wiadomościami, umiejętnościami i nawykami faktycznie nabytymi przez uczniów, a założeniami programowymi w zakresie poszczególnych przedmiotów.

Niepowodzenia szkolne mogą być:

1 Ukryte - występują wówczas, gdy nauczyciel nie dostrzega braków w wiadomościach, umiejętnościach i nawykach uczniów.

2 Jawne - do których prowadzi niepowodzenie ukryte. Nauczyciel stwierdza określone braki w opanowanej przez uczniów wiedzy i ocenia wyniki jego pracy jako niedostateczne.

Przyczyny społeczno-ekonomiczne- bezrobocie rodziców

Przyczyny bio-psycho-społeczne-

• nadmierne obciążenie uczniów różnymi obowiązkami

• brak motywów uczenia

• powolne tempo myślenia

• skłonność do powierzchownego uogólniania

• nadmierna pobudliwość psycho-ruchowa

• szybkie męczenie się pracą.

Przyczyny dydaktyczne.

Czynnikiem od którego zależą niepowodzenia szkolne jest nauczyciel ,narzędzia jego działalności oraz szkoła. Opinię tę podziela większość pedagogów ,psychologów współczesnych twierdząc zgodnie ,że czynnikiem decydującym o szkolnych losach uczniów jest praca dydaktyczno - wychowawcza, świadomy i celowy wysiłek pedagogiczny.

Do zespołu czynników dydaktycznych należą:

- treści nauczania,

- formy nauczania,

- metody i środki nauczania,

- systemy dydaktyczne,

- zasady dydaktyczne,

- zajęcia pozalekcyjne,

• poziom kwalifikacji zawodowych nauczyciela.

• Czynniki ze strony pracy nauczyciela wewnętrzne

• przygotowanie pedagogiczne i dydaktyczne ( lepsze lub gorsze),

• doświadczenie życiowe ( skromne lub bogate),

• zdolności ( mniejsze lub większe),

• charakter,

• postawy( społeczną lub egoistyczną),

• zamiłowanie do pracy lub niechęć do niej.

- Czynniki ze strony pracy nauczyciela: zewnętrzne

* pozycja społeczna nauczyciela i jego autorytet,

* warunki materialne i warunki życia osobistego, na tle środowiska w którym pracuje.

Narzędzia pracy nauczyciela to programy nauczania, podręczniki, które bardzo często są niedoskonałe. Źródłem słabych wyników w nauce są zwykle pewne błędy w doborze treści i metodach nauczania

• Czynniki ze strony szkoły:

* wadliwy system organizacji pracy ,

-* warunki lokalowe,

-* wyposażenie w pomoce dydaktyczne,

-*atmosfera szkoły,

- *organizacja życia szkolnego,

- *praca pozalekcyjna w szkole,

- *kontakty między uczniami,

- *oddziaływania rówieśnicze.

BŁĘDY METODYCZNE POPEŁNIANE PRZEZ NAUCZYCIELI, JAKO PRZYCZYNA NIEPOWODZEŃ SZKOLNYCH.

( popełniane w czasie prowadzenia zajęć)

• Nieprzestrzeganie zasad procesu nauczania.

• Wadliwe realizowanie poszczególnych ogniw procesu nauczania.

• Niedostateczne wykorzystanie obserwacji i eksperymentu, jako narzędzia uczenia się uczniów.

• Niedociągnięcia i błędy w procesie kształtowania pojęć u uczniów.

• Niewłaściwa realizacja 4- go ogniwa procesu nauczania =utrwalenia wiadomości,

( brak systematycznej kontroli wyników nauczania i brak nastawienia uczniów na

trwałe zapamiętywanie).

• Niewłaściwe pod względem dydaktycznym kształtowanie umiejętności i nawyków

( np. zaniedbywanie ćwiczeń).

• Błędy w zakresie łączenia teorii z praktyką.

• Nieuwzględnianie w planowaniu pracy dydaktycznej korelacji między przedmiotowych.

• Niewłaściwa pod względem pedagogicznym kontrola i ocena wyników nauczania

( subiektywizm nauczyciela) , brak systematyczności, kontroli.

2 Określ przedmiot i zadania dydaktyki.

Dydaktyka - dział pedagogiki, nauka o procesach kształcenia ( nauczania i uczenia)

Jako nauka o nauczaniu i uczeniu się, obejmuje swoimi badaniami wszystkie przedmioty i szczeble pracy szkolnej, dlatego nz się ją dydaktyką ogólną lub ogólna teoria nauczania.

Zajmuje się :

• analizą celów, treści, metod, środków i form organizacyjnych procesu kształcenia.

Za twórcę dydaktyki uważa się Jana Amosa Komeńskiego- zw ojcem współczesnej dydaktyki. W swoim dziele „ Wielka dydaktyka” zawarł zasadę poglądowości według której uczenie powinno odbywać się za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, węchu i dotyku).- zasadę tą nazwano- „złotą regułą Komeńskiego”. Uważał, że nauczaniem powinien być objęty ogół ludzi. Zaproponował system klasowo- lekcyjny i wyodrębnił cztery sześcioletnie szczeble :

9. szkoła macierzyńska ( do 6 roku życia)

10. // języka ojczystego (6-12 lat) - te dwa szczeble nauczania były obowiązkowe

11. // // łacińskiego (12-18 rok życia)

12. akademia ( do 24 roku życia) - trzeci i czwarty szczebel nauczania był zarezerwowany dla dzieci zdolnych.

J.A.Komeński„Wielka dydaktyka”1657- to uniwersalna sztuka nauczania wszystkiego wszystkich,

J.J.Roussuo -prawo dziecka do aktywności i swobodnego rozwoju, krytykował werbalizm. „Emil”1702.

J.Pestalozzi- uważał, że wychowanie człowieka jest możliwe wtedy, gdy żadna warstwa ludzi nie góruje nad drugą , uważał, żę biedota też powinna się uczyć. ”Jak Gertruda uczy swoje dzieci”

Zadania dydaktyki:

• tworzenie systemów kształcenia

• formułowanie i analizowanie celów nauczania

• analizowanie treści programowych , badanie programów nauczania

• badanie procesów kształcenia i samokształcenia

• badanie zasad nauczania i uczenia się

• badanie metod nauczania

• tworzenie środków dydaktycznych i ich stosowanie

• planowanie ewaluacji ( sprawdzanie osiągnięć, ocenianie)

• pomiary dydaktyczne ( metody, techniki)

Wyróżniamy :

Dydaktykę ogólną - zajmuje się analizą wszelkiego uczenia się i nauczania organizowanego w sposób świadomy i planowy.

Dydaktyki szczegółowe- to metodyki nauczania poszczególnych przedmiotów na różnych szczeblach np. matematyka.

Zestaw 19

1 Omów zasadę nauczania, która twoim zdaniem jest najważniejsza.

Zasady nauczania :- to ogólne normy postępowania dydaktycznego określające jak należy wyposażyć ucznia w wiedzę.

Zasada poglądowości- czyli bezpośredniego poznawania rzeczy i zjawisk.

Jej autorem jest czeski pedagog Jan Amos Komeński- zw ojcem współczesnej dydaktyki. W swoim dziele „ Wielka dydaktyka” zawarł zasadę poglądowości według której uczenie powinno odbywać się za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, węchu i dotyku).- zasadę tą nazwano- „złotą regułą Komeńskiego”. Wg niego uczenie powinno odbywać się za pomocą zmysłów:

• rzeczy widzialne - przez wzrok

• rzeczy słyszalne- przez słuch

• zapachy - przez węch

• coś namacalnego - przez dotyk.

a jeśli coś jest uchwytne dla wszystkich zmysłów należy wszystkie je uruchomić.

Zasada ta opiera się na poznaniu konkretnych rzeczy, zjawisk, procesów przez bezpośredni z nimi kontakt. poprzez np. oglądanie modeli, tablic, krajobrazów (funkcja ilustracyjna, operacyjna - prawidłowe pojęcie rzeczy)

W swoim założeniu wykorzystuje dwie najważniejsze drogi:

• kojarzenie rzeczy i słów- proces ten odgrywa ważną rolę w rozwoju myślenia. A podstawą myślenia jest mowa. Najwłaściwszą drogą do opanowania mowy jest poznanie przez dziecko tych rzeczy i słów.

• Rozszerzona postać poglądowości, polegająca na kojarzeniu rzeczy, słów i działania.

Zapoznanie ucznia z rzeczywistością opiera się na stosowaniu pomocy naukowych:

• naturalne okazy w naturalnym środowisku ( kwiaty, drzewa, maszyny)

• // // w środowisku sztucznym (wystawy, muzea, ogród zoologiczny)

• okazy spreparowane

• modele- np. części organizmu

• przyrządy i urządzenia ( projektor, komputer)

• obrazy

• środki umowne ( wykresy, mapy, schematy)

Jest to jedna z najważniejszych zasad- mówi , że nauczanie w oparciu o kontakt z rzeczywistością umożliwia prawidłowe zrozumienie rzeczywistości.

Zasada ta ułatwia przyswajanie materiału, usprawnia nauczanie oraz zwiększa tempo przyswajania wiedzy.

2 Omów funkcję oceny.

Ocenianie- jest procesem zbierania informacji , formułowania sądów o informacjach i podejmowania na ich podstawie odpowiedniej decyzji.

Wyróżniamy f-kcje:-dydaktyczną, dydaktyczno-prognostynczą, psychologiczną, wychowawczą, selektywną (odróżnianie uczniów)

Funkcje oceny.

Funkcja klasyfikacyjna jest użyteczna przy:	Funkcja diagnostyczna jest użyteczna przy:
* ocenie poziomu opanowania wiedzy w dłuższym dystansie, * różnicowaniu i selekcji uczniów ze względu na dalsze ścieżki kształcenia, * porównywaniu osiągnięć uczniów ze standardami, * informowaniu dla nadzoru i środowiska.	* opisie rozwoju kompetencji ucznia, * rozpoznawaniu indywidualnych potrzeb każdego ucznia, * porównywaniu efektywności programów nauczania, * określaniu efektywności stosowanych metod pracy, * planowaniu procesu nauczania, z informacji zwrotnej dla ucznia i rodziców, * braniu przez ucznia odpowiedzialności za proces uczenia się.

Zestaw 20

1 Wymień metody nauczania, które twoim zdaniem pełnią inspirującą rolę w procesie nauczania.

Metody inspirujące to przede wszystkim metody aktywizujące = aktywne metody nauczania

1 Wykład.

2 Burzę mózgu.

3 Metaplan.

4 Metoda pracy w grupach.

5 Dyskusje grupowe.

6 Gry dydaktyczne:

a) metoda przypadków,

b) metoda sytuacyjna,

c) metoda inscenizacji.

7 Rysowanie i tworzenie map.

8 Pisanie raportów i dzienników.

9 Wypełnianie ankiet i kwestionariuszy.

10 Metoda dramy ( odgrywanie ról).

11 Demonstracja (pokaz).

12 Praca z tekstem ( przetwarzanie tekstu np. analiza wiersza).

Metody problemowe to :również metody aktywizujące uczniów.

9. wykład problemowy,

10. wykład konwersatoryjny,

11. stwarzanie sytuacji problemowych,

12. wykorzystywanie gier dydaktycznych.

Ucząc aktywnie nauczyciel pełni rolę przewodnika. Nie zawsze przekazuje gotowe rozwiązania, ale tworzy takie warunki, aby uczniowie wypracowali je sami. Konieczne treści są przekazywane w sposób ułatwiający ich zrozumienie, zapamiętanie ,angażując różne zmysły i emocje uczniów. Odpowiednio dobrane przykłady uczą pracy zespołowej.

Aby uczyć metodami aktywizującymi nauczyciel musi stworzyć właściwe warunki pracy, gdzie niezbędna jest:

6. sprawna organizacja ,

7. zaplanowany dokładnie szczegółowy scenariusz lekcji( obliczony czas i przygotowany materiał),

8. atmosfera dająca poczucie bezpieczeństwa,

9. właściwa postawa prowadzącego zajęcia, który zna zasady komunikacji interpersonalnej

10. wysoka motywacja uczniów, którzy znają i akceptują cele lekcji, są zainteresowani tematem i mają poczucie odpowiedzialności za własną naukę.

Zalety metod aktywizujących u ucznia:

• angażowane są różne zmysły, co pozwala na lepsze zrozumienie i zapamiętanie nowych

treści,

• aktywne uczenie wprowadza demokratyczne zasady i uczy w sposób uczestniczący,

• tworzy dobre relacje, ćwiczy umiejętność pracy w zespole, prowadzi do synergii - czyli

wzmacniania efektów dzięki pracy w grupie,

• nauczyciel jest przewodnikiem uczniów, kreatywnego myślenia, prowadzi on do twórczych

rozwiązań, zajęcia są wtedy ciekawe i motywujące uczniów.

• uczniowie na bazie przyswojonej wiedzy trenują przydatne umiejętności ( w tym

umiejętności uczenia się).

Każdy nauczyciel wiedzieć powinien , że zapamiętujemy:

- 10% z tego, co czytamy,

- 20% z tego, co słyszymy na wykładzie,

- 30% tego, co widzimy w czasie pokazu, demonstracji,

- 50% tego, co słyszymy i widzimy,

- 70% tego, co sami mówimy,

- 90% tego, co sami robimy.

Głównym celem metod aktywizujących jest stawianie ucznia w takiej sytuacji, aby odczuwał potrzebę podejmowania działań, jakich od niego oczekujemy.

Uczeń nabywa umiejętność współdziałania w grupach, co szczególnie przydatne jest w życiu dorosłego człowieka.

2 Omów cele i zasady hospitacji.

Według Okonia.

Hospitacja to- uczestnictwo władz szkolnych lub nauczycieli w zajęciach w celu dokonania ich analizy i ewentualnie oceny. Może to być uczestnictwo w tych zajęciach kandydatów na nauczycieli w celu zdobycia orientacji w metodach pracy doświadczonych nauczycieli.

Według Kobylińskiego.

Hospitacja to- bezpośrednie uczestnictwo osoby pragnącej poznać racę nauczyciela wprowadzonych przez niego zajęciach. Dokonaniu wspólnie z nim analizy i oceny tych zajęć oraz sformułowania na tej podstawie wniosków na przyszłość.

Jest jedną z form nadzoru pedagogicznego w szkole, na placówce oświatowej przez dyrektora lub wizytatora, polegająca na odwiedzeniu nauczyciela podczas zajęć z uczniami. Służy przede wszystkim obserwacji aktywności , zachowań uczniów, spowodowanych określonymi działaniami nauczyciela.

Cele:

Hospitacja może sprzyjać:.

• Gromadzeniu informacji o pracy nauczyciela.

• Obserwacji wiedzy, umiejętności i postaw uczniów.

• Inspirowaniu i wspieraniu nauczycieli w spełnianiu wymagań dotyczących jakości ich pracy.

• Zachęcaniu do nowatorstwa pedagogicznego.

• Samoocenie i ocenie pracy.

• Projektowaniu kierunków z zakresu rozwoju zawodowego nauczyciela.

• Ustalaniu efektów kształcenia.

Każdy dyrektor powinien opracować zasady hospitowania w swojej szkole i przedstawić je w swojej szkole.

FUNKCJE HOSPITACJI.

1 Kontrolno- oceniająca.

To jest monitorowanie działalności edukacyjnej nauczyciela. Jej wyniki mogą być wykorzystane przy sporządzaniu oceny pracy.

2 Doradczo- doskonaląca.

Poszerzenie wiedzy merytoryczno-metodycznej oraz doskonalenie umiejętności dydaktycznych warsztatu pracy nauczyciela.

3 Diagnozująca.

Ustalenie poziomu osiągnięć edukacyjnych uczniów w odniesieniu do wymagań.

Rodzaje hospitacji.

-Ze względu na podmiot

4. diagnozująca- ocena poziomu sprawności uczniowskich umiejętności

5. oceniająca- przyjrzenie się pracy nauczyciela , jego kontaktami z uczniami, metodom pracy.

6. Doradcza - pomoc nauczycielowi w określaniu kierunków dalszego rozwoju i samodoskonalenia.

• ze względu na obszar obserwacji:

3. globalna- obejmująca działania nauczyciela i uczniów w trakcie lekcji

4. wycinkowa- oglądanie poszczególnych elementów struktury lekcji lub wybranych działań nauczyciela i uczniów.

• hospitacja diagnozująca- cele:

ocena rezultatów procesu dydaktycznego , wychowawczego i opiekuńczego na podstawie bezpośredniej obserwacji umiejętności , postaw i prezentowanej wiedzy uczniów.

Zestaw 21

1 Cechy dobrego testu szkolnego.

Cechy dobrego testu:

1. Wolny od nadmiaru zadań pamięciowych

2. Bogaty w zadania umiejętnościowe

3. Bogaty sytuacyjnie

4. Związane z życiem ( np. test przedsiębiorczości)

5. Zawierający zadania o dużym zróżnicowaniu wymagań programowych

6. Przyjazny dla ucznia w treści , formie i długości odpowiadającej zakresowi sprawdzanej treści.

2 Co rozumiesz pod pojęciem: kształcenie ciągłe i doskonalące, omów ich rolę w dydaktyce.

Kształcenie ustawiczne- jest procesem stałego odnawiania , doskonalenia i rozwijania kwalifikacji ogólnych i zawodowych jednostki, trwających w ciągu całego jej życia.

Kształcenie może odbywać się poprzez uczestnictwo w:

• szkoleniach i kursach zawodowych

• studiach podyplomowych

• wyjazdach studyjnych, konferencjach, seminariach.

A także poprzez:

• oglądanie lub słuchanie audycji edukacyjnych

• czytanie czasopism edukacyjnych

• naukę za pomocą internetu (PUV)

Zestaw 22

1 Omów ogniwa procesu nauczania.

OGNIWA PROCESU KSZTAŁCENIA

Ogniwa- fazy zajęć edukacyjnych. Dotyczą organizacji i przebiegu procesu kształcenia.

Mogą występować w zmienionej postaci i kolejności .Nie muszą wszystkie wystąpić na każdej lekcji i dotyczyć każdego uczącego się, mogą także występować równocześnie. Zajęcia szkolne ( lekcyjne) powinny przebiegać wg określonego planu czynnościowego typowego dla danego rodzaju zajęć zwanego tokiem dydaktycznym ( lekcyjnym) np. tok zajęć lekcyjnych, tok zajęć ćwiczeniowych.

W literaturze dydaktycznej ogniwa procesu kształcenia są zróżnicowane:

- niezależnie od przyjętego przez nauczyciela toku pracy dydaktycznej ( Okoń).

-ze względu na przyjęcie podającego lub poszukującego toku pracy ( Kupisiewicz).

-odrębne dla zajęć teoretycznych, laboratoryjnych i praktycznych ( Szlosek).

Klasyczne ogniwa procesu nauczania, uczenia się wg Wincentego Okonia.

1 Uświadomienie uczącym się celów i zadań dydaktycznych. Stawianie problemów , czemu powinno odpowiadać powstawanie u uczących się odpowiednich motywów uczenia się, odpowiedniego „ładu zewnętrznego”.

2 Zaznajomienie uczących się z nowym materiałem przez użycie odpowiednich środków techniczno - poglądowych, słowa żywego i drukowanego czemu ze strony uczących się powinna odpowiadać określona działalność praktyczna, obserwacje, gromadzenie materiałów i przyswajanie nowych wiadomości.

3 Kierowanie procesami uogólnienia ze strony uczących się, opanowanie pojęć i sądów ogólnych przez odpowiednie operacje myślowe, rozwiązywanie problemów.

4 Utrwalenie wiadomości uczących się.

5 Ukształtowanie umiejętności, nawyków i przyzwyczajeń.

6 Wiązanie teorii z praktyką służące wytwarzaniu przedmiotów i zmian w otoczeniu.

7 Kontrole i ocena wyników nauczania( osiągniętych przez uczących się kompetencji). Zaś w procesie uczenia się samokontrola uzyskiwanych osiągnięć.

Wyniki realizowania tak ujętego procesu dydaktycznego zależą w decydującym stopniu od tego, czy nauczyciel potrafi właściwie kierować pracą lekcyjną i pozalekcyjną uczących się . Będą wtedy pozytywne, gdy czynności nauczania- uczenia się będą zgodne.

Ogniwa Zasady.

1 Uświadomienie uczącym się

celów i zadań kształcenia. ↔ Samodzielności.

2 Poznawanie nowych faktów. ↔ Poglądowości.

3 Nabywanie pojęć. Poznawanie

prawidłowości i systematyzowanie wiedzy. ↔ Systematyczności.

4 Przechodzenie od teorii do praktyki. ↔ Związku teorii z praktyką.

5 Wykonywanie zadań praktyczno- wytwórczych. ↔ Przystępności.

6 Utrwalenie wiadomości i umiejętności. ↔ Trwałości wiedzy.

7 Sprawdzenie osiągnięć. ↔ Efektywności

Ogniwa wyróżnione przez W. Okonia dotyczą:

• motywów nauczania i uczenia się (uświadomienia uczniom celów i zadań nauczania),

• przebiegu tego procesu (zaznajomienie uczniów z nowym materiałem i jego utrwalenie, kontrola i ocena)

• a także pożądanych wyników (wiązanie teorii z praktyką)

Mają one charakter dyrektyw postępowania dydaktycznego przeznaczonych dla nauczycieli - tzn wskazują one , jak należy uczyć, aby uzyskać optymalne wyniki.

Wyróżnił tok pracy na lekcji podający i poszukujący.

OGNIWA W TOKU PODAJĄCYM:

- przygotowanie do pracy- ogniwo wstępne

- podanie uczniom nowego materiału

- synteza przekazanego materiału

- kontrola stopnia opanowania prze uczniów przekazywanych treści

(tu wykrywa się braki i luki w wiadomościach i umiejętnościach)

Zaletą toku podającego jest możliwość szybkiego przekazania uczniom gotowej wiedzy przez nauczyciela.

Wadą jest niski stopień aktywności uczniów.

OGNIWA W TOKU POSZUKUJĄCYM:

- uświadomienie sobie przez uczniów określonych trudności (pod kierunkiem nauczyciela) o charakterze teoretycznym lub praktycznym.

- słowne określenie napotkanej trudności- sformułowanie problemu

- formułowanie hipotezy prowadzącej do rozwiązania problemu

- weryfikacja empiryczna

- włączenie nowych wiadomości i umiejętności do systemu posiadanej wiedzy, ich utrwalenie i zastosowanie w działalności teoretycznej i praktycznej.

Tok poszukujący wymaga od ucznia samodzielności, myślenia- zapewnia trwalszą wiedzę.

2 Omów znane ci metody procesu nauczania.

Metoda nauczania- sposób pracy nauczyciela z uczniami umożliwiający osiąganie celów kształcenia.

To wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczyciela i uczniów, realizowanych świadomie w celu spowodowania złożonych zmian w osobowości ucznia (W. Okoń)

Klasyfikacje metod:

B. Nawroczyński: dzieli je: na podające, poszukujące i laboratoryjne

Sosnicki: sztuczne i naturalne

Ujednolicony podział:

• oparte na słowie ( pogadanka, opis, opowiadanie wykład, dyskusja, praca z książką)

• oparte na obserwacji (pokaz, )

• metody praktyczne( ćwiczenia, metoda laboratoryjna, metoda zajęć praktycznych)

* ćwiczenia, = nabywanie i doskonalenie umiejętności min. manualnych (osiąganie precyzji psychoruchowej)

* metoda laboratoryjna, = uczeń samodzielnie przeprowadza eksperyment np. z chemii. Może występować w 2 odmianach:

a) tradycyjna- uczniowie samodzielnie wykonują eksperyment pod okiem nauczyciela

b) problemowa- uczniowie samodzielnie wykonują eksperyment- nie wiedząc z jakim skutkiem

* metoda zajęć praktycznych= uczniowie wykonują czynności związane z zawodem ( szkoły zawodowe)

Klasyfikacja metod nauczania wg Okonia:

1 Metody podające oparte na słowie.

2 Metody problemowe.

3 Metody eksponujące.

4 Metody praktyczne.

Ad 1) Metody podające- to uczenie się gotowych treści poprzez:

a) opowiadanie, d) dyskusję,

b) wykład, e) pracę z książką,

c) odczyt, f) pogadankę.

Ad 2) Metody problemowe to :

13. wykład problemowy,

14. wykład konwersatoryjny,

15. stwarzanie sytuacji problemowych,

16. wykorzystywanie gier dydaktycznych.

Ad 3) Metody eksponujące - to przeżywanie określonych wartości poprzez wykorzystanie

a) pokazów, c) foliogramów,

b) filmów, d) prezentacji programów komputerowych.

Ad 4 ) Metody praktyczne - to wykorzystanie czynności praktycznych:

3. metodą laboratoryjną,

4. metodą zajęć praktycznych.

Metody praktyczne to:

↓ ↓

Zajęcia praktyczne Ćwiczenia

To uczenie, stosowanie nabytej wiedzy To nabywanie i doskonalenie umiejętności z

w praktyce. Dotyczy zwłaszcza dziedziny psychoruchowej, zwłaszcza

umiejętności rozwiązywania problemów rozwijanie umiejętności manualnych.

Przez zastosowanie posiadanej wiedzy w Powtarzanie określonych czynności i ich

sytuacjach rzeczywistych lub pozorujących samodzielne wykonywanie wiedzie do

rzeczywistość. automatyzmu i precyzji psychoruchowej.

Nabywanie i doskonalenie umiejętności w czasie ćwiczeń obejmuje następujące etapy:

1 Wyjaśnienie zadania i pokaz modelowy.

2 Manipulowanie i naśladowanie instruktora - próby samodzielnego wykonania.

3 Wykonanie samodzielne - powtarzanie ,korygowanie błędów.

4 Nabywanie biegłości, coraz spraw mniejsze opanowanie potrzebnych czynności.

5 Kontrola i ocena stopnia opanowania nauczonej umiejętności.

Metoda 4 kroków (ksero)

1 Tzw. „cicha demonstracja”.

2 Demonstracja z komentarzem.

3 Wykonanie procedury przez nauczyciela wg wskazówek ucznia.

4 Samodzielne wykonanie i omówienie procedury przez ucznia.

Metody aktywizujące = aktywne metody nauczania (ksero).

Wyróżniamy tutaj:

1 Wykład.

2 Burzę mózgu.

3 Metaplan.

4 Metoda pracy w grupach.

5 Dyskusje grupowe.

6 Gry dydaktyczne:

a) metoda przypadków,

b) metoda sytuacyjna,

c) metoda inscenizacji.

7 Rysowanie i tworzenie map.

8 Pisanie raportów i dzienników.

9 Wypełnianie ankiet i kwestionariuszy.

10 Metoda dramy ( odgrywanie ról).

11 Demonstracja (pokaz).

12 Praca z tekstem ( przetwarzanie tekstu np. analiza wiersza).

Ucząc aktywnie nauczyciel pełni rolę przewodnika. Nie zawsze przekazuje gotowe rozwiązania, ale tworzy takie warunki, aby uczniowie wypracowali je sami. Konieczne treści są przekazywane w sposób ułatwiający ich zrozumienie, zapamiętanie ,angażując różne zmysły i emocje uczniów.

Odpowiednio dobrane przykłady uczą pracy zespołowej. Aby uczyć metodami aktywizującymi nauczyciel musi stworzyć właściwe warunki pracy, gdzie niezbędna jest:

11. sprawna organizacja ,

12. zaplanowany dokładnie szczegółowy scenariusz lekcji( obliczony czas i przygotowany materiał),

13. atmosfera dająca poczucie bezpieczeństwa,

14. właściwa postawa prowadzącego zajęcia, który zna zasady komunikacji interpersonalnej, jest ekspertem, ma autorytet, a równocześnie nie podąża za grupą, potrafi nawiązać dobre kontakty.

15. wysoka motywacja uczniów, którzy znają i akceptują cele lekcji, są zainteresowani tematem i mają poczucie odpowiedzialności za własną naukę.

Zalety metod aktywizujących u ucznia:

• angażowane są różne zmysły, co pozwala na lepsze zrozumienie i zapamiętanie nowych

Treści,

• aktywne uczenie wprowadza demokratyczne zasady i uczy w sposób uczestniczący,

• tworzy dobre relacje, ćwiczy umiejętność pracy w zespole, prowadzi do synergii - czyli

wzmacniania efektów dzięki pracy w grupie,

• nauczyciel jest przewodnikiem uczniów, kreatywnego myślenia, prowadzi on do twórczych

rozwiązań, zajęcia są wtedy ciekawe i motywujące uczniów.

• uczniowie na bazie przyswojonej wiedzy trenują przydatne umiejętności ( w tym

umiejętności uczenia się).

Wady stosowania metod aktywizujących:

• największym niebezpieczeństwem jest odejście od głównego tematu lekcji ( tzw. nauczanie

przez dygresję), i tym samym niezrealizowanie celów dydaktycznych w związku ze zbyt

intensywnym stosowaniem różnorodnych metod,

• zdarzają się również sytuacje, w których uczniowie ze względu na nieśmiałość lub niechęć

odmawiają uczestnictwa.

Każdy nauczyciel wiedzieć powinien , że zapamiętujemy:

- 10% z tego, co czytamy,

- 20% z tego, co słyszymy na wykładzie,

- 30% tego, co widzimy w czasie pokazu, demonstracji,

- 50% tego, co słyszymy i widzimy,

- 70% tego, co sami mówimy,

- 90% tego, co sami robimy.

Głównym celem metod aktywizujących jest stawianie ucznia w takiej sytuacji, aby odczuwał potrzebę podejmowania działań, jakich od niego oczekujemy.

Uczeń nabywa umiejętność współdziałania w grupach, co szczególnie przydatne jest w życiu dorosłego człowieka.

Uczeń będzie aktywny gdy:

1 Cel jest dla niego bliski i wyraźny.

2 Uwzględniane są jego potrzeby i zainteresowania.

3 Ma poczucie bezpieczeństwa , w tym prawo do błędu.

4 Działaniom towarzyszą odczucia i emocje.

5 Bierze udział w planowaniu i podejmowaniu decyzji.

6 Odczuwa satysfakcję, daje to uczniowi poczucie własnej wartości.

7 Dostrzega się jego wkład pracy a nie tylko efekt.

8 Ma możliwość przedstawienia własnych pomysłów.

Uczeń odczuwa wiele potrzeb, ale przede wszystkim pragnie czuć się bezpieczny. Każdy uczeń chce mieć pewność, że otaczający go ludzie darzą go sympatią i zaufaniem.

W razie potrzeby otrzyma konieczne wsparcie. Pragnie czuć się wartościowy, zdolny, akceptowany, i uzyskiwać od innych potwierdzające to przekonanie dowody uznania i aprobaty dla swoich działań i osiągnięć.

Należy uwzględnić, że od stosowanej metody zależy średnia zdolność zapamiętywania uczniów.

Dyskusja:- istota dyskusji polega na wymianie poglądów na określony temat .Warunkiem

Zatem skutecznego posługiwania się nią w pracy dydaktycznej jest przygotowanie uczniów do wymiany myśli zarówno w sensie merytorycznym jak i formalnym.

Przygotowanie to polega przede wszystkim na:

- wyposażeniu dzieci młodzieży w wiadomości niezbędne do prowadzenia dyskusji,

- równie ważne jest wdrożenie do sztuki dyskutowania.

Przedmiotem szczególnej troski nauczycieli powinno być wyrobienie u uczniów umiejętności jednoznacznego formułowania dyskutowanych problemów i pytań, prezentowanie własnego punktu widzenia w merytorycznie uzasadniony i logicznie spójny sposób, a także operowanie dla obalenia kontrowersyjnych poglądów argumentami konkretnymi, trafiającymi do przekonania słowem naukowym.

Zasady dyskusji:

Dyskutowanie na jakikolwiek temat powinno być:

- formą pracy zespołowej mającej zmierzać do rozwiązywania zagadnień a nie konfliktów.

Uczestnik dyskusji powinien być zdyscyplinowany, tzn. powinien się liczyć z tym ,że jeśli mówi zbyt długo, to odbiera możliwość wypowiedzenia swych myśli innym uczestnikom dyskusji.

Uczestnik dyskusji powinien ważyć słowa, wypowiadać je z namysłem i nie w uniesieniu, pamiętając o tym , że wypowiedziane nie w porę i pod adresem niewłaściwych odbiorców może być czynem niezrozumianym.

Powinien zdobywac się na wysiłek dokładnego zrozumienia tego, co twierdzi strona przeciwna , obejmując swym wysiłkiem nie tylko słowa ale i intencję treściową słuchanej wypowiedzi.

Uczestnik dyskusji skupiając całą uwagę, na tym co twierdzi przeciwnik nie powinien imputować ( wmawiać) mu kierowania się w swoich wypowiedziach nieujawnionymi ubocznymi pobudkami.

Uczestnik dyskusji nie powinien dawać się ponosić popędowi do efektywnych chwytów stylistycznych, nie wywyższać się w swadzie dyskusyjnej.

Uczestnik nie powinien dokuczać przeciwnikowi i nie popisywać się.

61

---