Konwensatorium XIV, Rachunkowość, Rachunkowość bankowa i ubezpieczycieli

RACHUNKOWOŚĆ BANKOWA I ZAKŁADÓW UBEZPIECZEŃ

KONWERSATORIUM XIV

TEMAT: Ewidencja aktywów i pasywów oraz przychodów i kosztów w zakresie ubezpieczeń

1. Wstępne objaśnienia niektórych pojęć

Jeżeli chodzi o konta wynikowe (tj. przychody i koszty), to w rachunkowości zakładów ubezpieczeń rozróżnia się przychody i koszty techniczne oraz przychody i koszty ogólne (nietechniczne). Za przychody i koszty techniczne działalności ubezpieczeniowo- reasekuracyjnej uważa się wszelkie przychody i wpływy oraz koszty i wydatki określone w umowach ubezpieczenia, umowach koasekuracji i reasekuracji, bądź określone w przepisach prawa dotyczących działalności ubezpieczeniowej lub w ogólnych warunkach ubezpieczeń jako kwoty należne zakładowi ubezpieczeń od kontrahentów (przychody i wpływy) bądź kwoty należne kontrahentom od zakładu ubezpieczeń (koszty i wydatki). Przychody i koszty techniczne ujmowane są wyłącznie w technicznym rachunku ubezpieczeń majątkowych i osobowych oraz w technicznym rachunku ubezpieczeń na życie, a ostateczne wyniki netto z tych rachunków ubezpieczeń na dzień bilansowy wchodzą do ogólnego rachunku zysków i strat jako wyniki techniczne.

2. Ogólne zasady ewidencji przychodów i kosztów

Kreując wynik techniczny przychody techniczne i ich zmniejszenie ujęte w technicznych rachunkach ubezpieczeń obejmują:

przychody z tytułu składek należnych od ubezpieczających i od cedentów,
zmniejszenia przychodów z tytułu składek należnych reasekuratorom i retrocesjonariuszom,
przychody z tytułu działalności lokacyjnej ujmowanej w wyniku finansowym okresu sprawozdawczego (w całości w zakładach ubezpieczeń na życie, a w zakładach ubezpieczeń majątkowych i osobowych tylko przychody z lokat uwzględniane w wyliczeniu rezerwy na skapitalizowaną wartość rent oraz rezerwy na premie i rabaty), z równoczesną korektą przychodów z lokat wolnych środków, które po pomniejszeniu o koszty tych lokat przenoszone są do ogólnego rachunku zysków i strat,
pozostałe przychody techniczne w ujęciu na udziale własnym.

Koszty techniczne i ich zmniejszenie ujęte w technicznych rachunkach ubezpieczeń obejmują:

koszty akwizycji w ujęciu brutto, skorygowane o zmianę stanu aktywowanych kosztów akwizycji,
otrzymane prowizje reasekuracyjne (stanowiące zmniejszenie kosztów akwizycji),
wypłacone odszkodowania i świadczenia oraz premie i rabaty w ujęciu brutto,
udział reasekuratorów w odszkodowaniach i świadczeniach wypłaconych (tj. zmniejszenie kosztów z tytułu odszkodowań i świadczeń),
koszty likwidacji szkód w ujęciu brutto,
udział reasekuratorów w kosztach likwidacji szkód (tj. zmniejszenie kosztu),
koszty działalności lokacyjnej (ujmowane w wyniku finansowym okresu sprawozdawczego), tylko w zakładach ubezpieczeń na życie, z korektą kosztów lokat wolnych środków (analogicznie jak dla przychodów z lokat wolnych środków),
ogólne koszty zarządu i administracji, w tym ogólne koszty reklamy i reprezentacji,
zmiany stanu rezerw techniczno- ubezpieczeniowych brutto i na udział reasekuratorów,
pozostałe koszty techniczne.

Ujęte w ogólnym rachunku zysków i strat przychody i koszty nietechniczne obejmują:

przychody i koszty z tytułu pozaubezpieczeniowych operacji finansowych- w tym przychody i koszty z tytułu działalności lokacyjnej w zakładach ubezpieczeń majątkowych i osobowych ( z korektą przychodów i kosztów odnoszących się do lokat uwzględnianych w wyliczeniu rezerwy na skapitalizowaną wartość rent oraz rezerwy na premie i rabaty), a w zakładach wykonujących działalność w dziale I wynettowane (per saldo) przychody i koszty dotyczące lokat wolnych środków,
pozostałe przychody i pozostałe koszty operacyjne,
straty i zyski nadzwyczajne,
podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego.

W księgach rachunkowych i w sprawozdaniach finansowych odzwierciedlających wynik finansowy zakładu ubezpieczeń ujmuje się określone wyżej wszystkie osiągnięte, przypadające na rzecz zakładu przychody i obciążające zakład koszty, związane z tymi przychodami i dotyczące danego okresu sprawozdawczego, niezależnie od terminu ich wymagalności lub zapłaty. Zgodnie z zasadą współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów- zarachowuje się również koszty jeszcze nie poniesione ( i ich zmniejszenia), które w sposób bezpośredni dotyczą osiągniętych przychodów i niewątpliwie zostaną poniesione.

3. Ogólne zasady kalkulacji składek

Składki ubezpieczeniowe na ogół ustalane są na okresy roczne- i tak przeważnie ujmowane są w taryfach składek. W przypadku ubezpieczeń na okresy krótsze od roku składka ubezpieczeniowa może być ustalana na z góry określone okresy bądź też może być ustalona w taryfach frakcyjnych jako odpowiednia cześć składki rocznej przeliczona w odpowiedniej proporcji. W ubezpieczeniach o dłuższym od roku okresie ubezpieczenia składka ubezpieczeniowa może być wymierzona i z góry opłacona jednorazowo za cały wieloletni okres ubezpieczenia jako składka jednorazowa, bądź też może być wymierzana co roku w zależności od prawdopodobnego w każdym roku zapotrzebowania na odszkodowania i świadczenia.

Zrozumiałe, że taka uśredniona ubezpieczeniowa składka bieżąca nie jest w każdym roku relatywna do stopnia zagrożenia i prawdopodobnego zapotrzebowania w poszczególnych latach. W niektórych latach ubezpieczeniowa składka bieżąca może być wyższa od „ryzyko- składki”, a w innych może być niższa. Różnicę pomiędzy ubezpieczeniową składką bieżącą a „ryzyko- składka” nazywa się „składką oszczędnościową”. W pierwszych latach wieloletniego okresu ubezpieczenia „ryzyko- składka” jest bardzo niska i stale rosnąca z upływem czasu. Stąd też w pierwszych latach ubezpieczeniowa składka bieżąca jest wyższa od „ryzyko- składki”, a więc „składka oszczędnościowa” jest dodatnia i stanowi źródło tworzenia technicznej rezerwy składek, którą ze względu na sposób jej tworzenia bardzo często nazywa się matematyczną rezerwą składek. W dalszych latach długoletniego okresu ubezpieczenia „składka oszczędnościowa” jest ujemna, gdyż ubezpieczeniowa składka bieżąca jest niższa od „ryzyko- składki”, w związku z czym składka bieżąca wymaga zasilenia z uprzednio utworzonej matematycznej rezerwy składek. Działanie omawianego mechanizmu uśrednienia składki ubezpieczeniowej w drodze przekształcenia „ryzyko- składki” w składkę bieżącą można zilustrować poniższym przykładem uproszczonym dla celów dydaktycznych (tabela 1):

Tabela 1

Zmiana wartości „ryzyko- składki”, składki oszczędnościowej oraz rezerwy składek przy uśrednionej składce netto

Rok okresu ubezpieczenia	Roczna składka w złotych			Rezerwy techniczne (rezerwa składek)
Rok okresu ubezpieczenia		Składka netto (bieżąca)	Ryzyko- składka	Składka oszczędnościowa	Zwiększenie rezerwy składek	Dopłaty z rezerwy do składki bieżącej
1	300	100	+ 200	200
2	300	150	+ 150	150
3	300	200	+ 100	100
4	300	250	+ 50	50
5	300	300	0
6	300	350	- 50			50
7	300	400	- 100			100
8	300	450	- 150			150
9	300	500	- 200			200
*Razem*	*2700*	*2700*	0	*500*		*500*

4. Ewidencja składek ubezpieczeniowych

Ważne znaczenie w ewidencji przychodów z tytułu składek ubezpieczeniowych ma kwestia momentu czasowego, według którego przychód z tytułu tych składek powinien być na kontach zarejestrowany. W zakresie ubezpieczeń bezpośrednich obowiązuje tzw. „zasada składki przypisanej” (tj. składki ubezpieczeniowej należnej). Obowiązujące przepisy nieco odmiennie definiują składkę przypisaną dla ubezpieczeń na życie (dział I) oraz pozostałych ubezpieczeń osobowych i ubezpieczeń majątkowych (dział II załącznika do ustawy o działalności ubezpieczeniowej). W przypadku ubezpieczeń zaliczanych do działu I, składkę przypisaną stanowią kwoty składek z tytułu umów ubezpieczenia należne w okresie sprawozdawczym, niezależnie od tego, czy kwoty te opłacono. Jeżeli zaś chodzi o ubezpieczenia zaliczane do działu II, to składkę przypisaną stanowią:

kwoty składek należnych za cały okres odpowiedzialności (niezależnie od jego długości, z tytułu zawartych w okresie sprawozdawczym umów ubezpieczenia, niezależnie od tego, czy kwoty te opłacono), o ile w umowie ubezpieczenia określona została długość okresu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń;
kwoty składek z tytułu umów ubezpieczenia należne w okresie sprawozdawczym (niezależnie od tego, czy kwoty te opłacono), o ile w umowie ubezpieczenia nie została określona długość okresu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.

Uogólniając można powiedzieć, iż składka przypisana to składka należna zakładowi ubezpieczeń w okresie sprawozdawczym z tytułu umów ubezpieczenia zawartych w tym okresie lub w okresach poprzednich.

Tabela 2

Dekretacja przypisu składki ubezpieczeniowej

*Konto WN*	*Treść operacji*	*Konto MA*
„Rozrachunki z ubezpieczającymi”	*Przypis składki brutto*	„Składki z ubezpieczeń bezpośrednich”
*Rozwinięcie analityczne*	*Kwota operacji*	*Rozwinięcie analityczne*
Rozrachunki z jednostkami powiązanymi	Waluta .... Kwota ....	Grupa ubezpieczeń ...
albo Rozrachunki z pozostałymi jednostkami	Równowartość w złotych ........	Rodzaj ubezpieczenia /ryzyka/

Na koncie „Rozrachunki z ubezpieczającymi” ewidencjonuje się rozliczenia z ubezpieczającymi jedynie w przypadku, gdy oni sami bezpośrednio opłacają należną składkę ubezpieczeniową- nawet w przypadku, gdy ubezpieczenie zostało akwirowane przez pośrednika ubezpieczeniowego (agenta lub brokera), lecz ubezpieczający sam opłaca składkę bezpośrednio w zakładzie ubezpieczeń. W przypadku jednak, gdy ubezpieczający opłaca składkę ubezpieczeniową za pośrednictwem pośrednika ubezpieczeniowego, ewidencję rozliczeń prowadzi się na koncie: „Rozrachunki z pośrednikami”. Ewidencja szczegółowa do kont rozrachunków z tytułu składek ubezpieczeniowych powinna dodatkowo zapewniać możliwość ustalenia wartości przypisu składek ubezpieczeniowych według poszczególnych kanałów dystrybucji ubezpieczeń w danym zakładzie ubezpieczeń.

Tabela 3

Przykład rozwinięcia analitycznego konta „Rozrachunki z pośrednikami”

Konto WN

„Rozrachunki z pośrednikami”

Rozwiniecie analityczne

Rozrachunki z jednostkami powiązanymi

albo

Rozrachunki z pozostałymi jednostkami

Z przypadku, gdy pośrednik ubezpieczeniowy inkasuje składkę ubezpieczeniową od ubezpieczającego zmienia się stosunek prawny i obok bezpośredniej relacji:

Ubezpieczający- zakład ubezpieczeń

występują relacje:

ubezpieczający- pośrednik ubezpieczeniowy

oraz

pośrednik ubezpieczeniowych- zakład ubezpieczeń

W przypadku, bowiem, gdy ubezpieczający opłacił składkę ubezpieczeniową pośrednikowi ubezpieczeniowemu, to zakład ubezpieczeń może wystąpić z roszczeniem jedynie do pośrednika ubezpieczeniowego, a nie do ubezpieczającego, gdyż ten swoje zobowiązanie uregulował, a jedynie pośrednik otrzymanej kwoty nie przekazał do zakładu ubezpieczeń.

Tabela 4

Dekretacja wpływów składek ubezpieczeniowych

*Konto WN*	*Treść operacji*	*Konto MA*
„Kasa” albo „Rachunki bankowe”	*Wpływy na poczet należności za składki*	„Rozrachunki z ubezpieczającymi” albo „Rozrachunki z pośrednikami”
*Rozwinięcie analityczne*	*Kwota operacji*	*Rozwinięcie analityczne*
Według poszczególnych kas lub punktów kasowych	Waluta ... Kwota ...	Rozrachunki z jednostkami powiązanymi-
albo według poszczególnych rachunków bankowych	Równowartość w złotych ........	albo Rozrachunki z pozostałymi jednostkami

Umowy z pośrednikami (w tym przypadku dotyczy tylko agentów) mogą zawierać upoważnienia dla pośredników do potrącania z zainkasowanych składek ubezpieczeniowych należnych im prowizji i kosztów poniesionych w związku z akwizycją ubezpieczeń. W takim przypadku te wszystkie operacje są księgowane na koncie „Rozrachunki z pośrednikami”. Rodzaje, jak i zakres tych potrąceń szczegółowo powinny określać umowy agencyjne.

5. Koszty akwizycji

Do kosztów akwizycji w szczególności zalicza się:

wynagrodzenia prowizyjne podstawowe i dodatkowe pośredników ubezpieczeniowych, wynagrodzenia podstawowe i dodatkowe (np. za czas urlopu i choroby) pracowników zajmujących się akwizycją,
narzuty na wynagrodzenia pracowników zajmujących się akwizycją ubezpieczeń (ubezpieczenia społeczne, odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych itp.);
prowizje na rzecz podmiotów gospodarczych za akwizycję i wymiar składek ubezpieczeniowych;
koszty opłat pocztowych, bankowych i telekomunikacyjnych oraz zużycia druków i innych materiałów, związane z akwizycją ubezpieczeń i wymiarem składek ubezpieczeniowych;
koszty wynajmu pomieszczeń, amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych do zawierania i odnawiania umów ubezpieczeniowych,
koszty usług reklamowo- promocyjnych produktów ubezpieczeniowych (np. radiowych, telewizyjnych, prasowych);
koszty badań lekarskich przeprowadzanych przy zawieraniu ubezpieczeń na życie,
koszty opinii, ekspertyz i atestów związanych z oceną ryzyka;
koszty postępowania spornego, poniesione w związku ze sprawami o składki ubezpieczeniowe bądź sprawami z pośrednikami ubezpieczeniowymi, dotyczące akwizycji i wymiaru składek ubezpieczeniowych.

Tabela 5

Dekretacja rozliczeń z pośrednikami

*Konto WN*	*Treść operacji*	*Konto MA*
„Rozrachunki z ubezpieczającymi”	*Przypis składki brutto*	„Składki z ubezpieczeń bezpośrednich”
„Nie poniesione koszty akwizycji”	*Naliczenie prowizji pośrednikowi*	„Rozliczenie prowizji”
„Kasa” albo „Rachunki bankowe”	*Wpływy na poczet należności za składki*	„Rozrachunki z ubezpieczającymi” albo „Rozrachunki z pośrednikami”
„Koszty akwizycji”	*Rozliczenie nie poniesionych kosztów akwizycji*	„Nie poniesione koszty akwizycji”
„Rozliczenie prowizji”	*Wystawienie faktur (rachunków) za wynagrodzenia prowizyjne*	„Rozrachunki z pośrednikami”
„Rozrachunki z pośrednikami” ...	*Wypłata prowizji pośrednikom*	„Kasa” albo „Rachunki bankowe”

6. Ewidencja odszkodowań i świadczeń z ubezpieczeń bezpośrednich

Koszty likwidacji szkód są jasno zdefiniowane w obowiązujących przepisach, nie ma jednak jasności, co do zasad ich ewidencji. Z definicji wynika, że są to koszty oddzielnie i zupełnie różne od kosztów stanowiących odszkodowania i świadczenia. W sprawozdawczości finansowej jednak koszty te ujmowane są łącznie.

Tabela 6

Dekretacja kosztów likwidacji szkód

*Konto WN*	*Treść operacji*	*Konto MA*
„Koszty likwidacji szkód i wypadków z ubezpieczeń bezpośrednich”	*Poniesione koszty likwidacji szkód i wypadków*	„Inne rozrachunki z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich” „Kasa” lub „Rachunki bankowe”
*Rozwinięcie analityczne*	*Kwota operacji*	*Rozwinięcie analityczne*
Grupa ubezpieczeń ...	Waluta ... Kwota ...	Rozrachunki z jednostkami powiązanymi- albo Rozrachunki z pozostałymi jednostkami
Rodzaj ubezpieczenia /ryzyka	Równowartość w złotych .......	II. Według poszczególnych kas lub punktów kasowych
		III. Według poszczególnych rachunków bankowych

W przypadku koasekuracji, gdy koasekuratorem wiodącym jest inny zakład ubezpieczeń rozliczone w ciężar danego zakładu odszkodowania i świadczenia oraz inne koszty ujmuje się na kontach wykazanych poniżej.

Tabela 7

Dekretacja rozliczeń koasekuracyjnych z tytułu odszkodowań i świadczeń

*Konto WN*	*Treść operacji*	*Konto MA*
„Odszkodowania i świadczenia wypłacone brutto z ubezpieczeń bezpośrednich” „Koszty likwidacji szkód i wypadków z ubezpieczeń bezpośrednich” „Świadczenia rentowe z ubezpieczeń bezpośrednich” „Pozostałe koszty techniczne ubezpieczeń bezpośrednich”	*Rozliczone przez koasekuratora wiodącego:*	„Inne rozrachunki z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich”
		*Świadczenia jednorazowe* *Koszty likwidacji szkód* *Świadczenia rentowe* *Opłata za prowadzenie rozliczeń*	Rozwinięcie analityczne Rozrachunki z koasekuratorem Rozrachunki z jednostkami powiązanymi- albo Rozrachunki z pozostałymi jednostkami

Dlatego też ewidencja odszkodowań i świadczeń rozwiązywana jest w ten sposób, że:

na bieżąco w rejestrach zgłoszonych szkód i wypadków ujmowane są kwoty zgłoszonych roszczeń tytułem odszkodowań i świadczeń oraz
na bieżąco w księgach rachunkowych zakładu ubezpieczeń ujmowane są kwoty odszkodowań i świadczeń wypłaconych wraz z kwotami poniesionych bezpośrednich kosztów likwidacji szkód i wypadków oraz windykacji roszczeń regresowych;
jednocześnie na bieżąco w ewidencji ujmowane są uzyskane przez zakład ubezpieczeń wpływy z tytułu regresów, zwrotu wypłaconych odszkodowań i świadczeń, sprzedaży pozostałości lub odzysków po szkodach.

7. Ewidencjonowanie działalności inwestycyjnej

Przychody i koszty działalności lokacyjnej ujmowane są na kontach wynikowych:

„Przychody z lokat w nieruchomościach”,
„Przychody z udziałów i akcji od jednostek powiązanych”,
„Przychody z pożyczek i dłużnych papierów wartościowych od jednostek powiązanych”,
„Przychody z pozostałych lokat od jednostek powiązanych”,
„Przychody z udziałów, akcji, innych papierów wartościowych o zmiennej kwocie dochodu oraz jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych”,
„Przychody z dłużnych papierów wartościowych oraz innych papierów wartościowych o stałej kwocie dochodu”,
„Przychody z lokat terminowych w inwestycjach finansowych”,
„Przychody ze wspólnych przedsięwzięć lokacyjnych”,
„Przychody z pozostałych lokat”,
„Realizacja (sprzedaż) lokat”,
„Różnice z rewaloryzacji lokat”,
„Niezrealizowane straty lub zyski z lokat”,
„Koszty utrzymania nieruchomości zaliczonych do lokat”,
„Koszty pozostałe działalności lokacyjnej”.

Na koncie „Przychody z lokat w nieruchomościach” ewidencjonuje się- według cen sprzedaży netto (należny podatek VAT odnosi się bezpośrednio na uznanie konta „Rozrachunki z tytułu podatku VAT”)- otrzymane czynsze najmu oraz inne opłaty związane z gospodarowaniem nieruchomościami zaliczonymi do lokat, jak również zarachowane na dzień bilansowy nie zapadłe, a przypadające za okres sprawozdawczy przychody z nieruchomościami (Wn konto aktywów transcendentalnych: „Rozliczenia międzyokresowe z tytułu zarachowanych przychodów z lokat”.

Tabela 8

Dekretacja przychodów z nieruchomości

*Konto WN*	*Treść operacji*	*Konto MA*
„Pozostałe rozrachunki” (konto najemcy”	*Wartość sprzedaży netto*	„Przychody z lokat w nieruchomościach”
„Pozostałe rozrachunki” (konto najemcy)	*Należny podatek* *VAT*	„Rozrachunki z tytułu podatku VAT”

8. Wstępne objaśnienia i ogólne zasady reasekuracji

Zawarcie umowy reasekuracyjnej poprzedzają zwykle negocjacje między reasekuratorem a cedentem, a niekiedy przetargi oraz dodatkowe wyjaśnienia i uzgodnienia, w wyniku których może być zawarta umowa o objęcie ochroną reasekuracyjną wszystkich umów ubezpieczenia wchodzących w skład określonego portfela ubezpieczeń lub jego wybranej części, względnie indywidualnych ryzyk na zasadzie odpowiedzialności reasekuratora za zdarzenia ubezpieczeniowe (szkody i wypadki) zaistniałe z umów ubezpieczenia zawartych przez cedenta:

po dniu wejścia w życie umowy reasekuracyjnej,
wcześniej, lecz nie wygasłych w dniu wejścia w życie umowy reasekuracyjnej.

Z tymi dwoma typami umów w zakresie reasekuracji (czynnej i biernej) związane są dwa główne rodzaje rozliczeń, a mianowicie:

„rozliczenia na bazie obrotów finansowych” („run off basis”) oraz
„rozliczenia na bazie obrotów operacyjnych” („clean cut basis”).

Ewidencja księgowa w systemie „Run off system” jest dość prosta, gdyż rozliczenia obejmują najczęściej tylko:

składki ubezpieczeniowe przypadające na rzecz reasekuratora,
prowizje reasekuracyjne i udziały w zyskach reasekuratora (na dobro cedenta),
udział reasekuratorów w wypłaconych odszkodowaniach i świadczeniach, łącznie z kosztami likwidacji szkód i windykacji regresów (na dobro cedenta),
regresy, odzyski i zwroty odszkodowań i świadczeń (na dobro reasekuratora),
zobowiązania wobec reasekuratorów zatrzymane w depozycie składkowym i szkodowym,
zwolnione na koniec okresu sprawozdawczego uprzednio zatrzymane depozyty składkowe i szkodliwe,
odsetki od zatrzymanych reasekuratorom depozytów (na dobro reasekuratora).

Jeżeli chodzi o prowizje reasekuracyjne, to rozróżnia się prowizje stałe i skalowe. Prowizje stałe określane są w umowie w relacji do składki reasekuracyjnej w stałym procencie. Prowizje skalowe ustalane są w formie widełek (np. szkodliwość od x%- y% prowizja z%) w zależności od wyników finansowych cesji. Im niższa szkodliwość, tym wyższa prowizja i odwrotnie.

W systemie tym („run off system”) ewidencja księgowa okresowych rozliczeń może kształtować się w sposób następujący.

Tabela 9

Dekretacja rozliczeń w systemie „run off system” u cedenta w ramach reasekuracji biernej

*Konto WN*	*Treść operacji*	*Konto Ma*
„Udział reasekuratorów w składkach ubezpieczeniowych”	*Składki przekazane reasekuratorowi*	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	*Prowizje reasekuracyjne naliczone na rzecz cedenta*	„Otrzymane prowizje reasekuracyjne”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	*Udział reasekuratora w wypłaconych przez cedenta odszkodowaniach i świadczeniach łącznie z kosztami likwidacji szkód*	„Udział reasekuratorów w odszkodowaniach i świadczeniach wypłaconych”
„Udział reasekuratorów w regresach i odzyskach”	*Udział reasekuratora w uzyskanych przez cedenta regresach, odzyskach i zwrotach odszkodowań*	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”
„Pozostałe koszty techniczne reasekuracji biernej”	*Odsetki naliczone od zatrzymanych reasekuratorom depozytów*	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	*Zatrzymane reasekuratorom depozyty*	„Rozrachunki depozytowe z cesjonariuszami”
„Rozrachunki depozytowe z cesjonariuszami”	*Zwolnione depozyty rozrachunkowe*	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”
„Rachunki bankowe” albo „Inne środki pieniężne”	*Przelewy gwarancyjnych depozytów finansowych na rachunek cedenta*	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	*Przelewy cedenta na rachunek reasekuratora*	„Rachunki bankowe”
„Rachunki bankowe”	*Przelewy reasekuratora na rachunek cedenta*	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”

Tabela 10

Dekretacja rozliczeń w systemie „run off system” u cesjonariusza w ramach reasekuracji czynnej

*Konto WN*	*Treść operacji*	*Konto Ma*
„Rozrachunki bieżące z cedentami”	*Składki z reasekuracji czynnej*	„Składki z reasekuracji czynnej”
„Koszty prowizji reasekuracyjnych”	*Prowizje reasekuracyjne naliczone na rzecz cedenta*	„Rozrachunki bieżące z cedentami”
„Odszkodowania i świadczenia wypłacone z reasekuracji czynnej”	*Udział reasekuratora w wypłaconych przez cedenta odszkodowaniach i świadczeniach łącznie z kosztami likwidacji szkód*	„Rozrachunki bieżące z cedentami”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	*Udział reasekuratora* *w uzyskanych przez cedenta regresach, odzyskach i zwrotach odszkodowań*	„Odszkodowania i świadczenia wypłacone z reasekuracji czynnej”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	*Odsetki naliczone od zatrzymanych reasekuratorom depozytów*	„Pozostałe koszty techniczne reasekuracji czynnej”
„Rozrachunki depozytowe z cesjonariuszami”	*Zatrzymane reasekuratorom depozyty*	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	*Zwolnione depozyty*	„Rozrachunki depozytowe z cesjonariuszami”
„Depozyty u cedentów”	*Przelewy gwarancyjnych depozytów finansowych na rachunek cedenta*	„Rachunki bankowe”
„Rachunki bankowe”	*Przelewy cedenta na rachunek reasekuratora*	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	*Przelewy reasekuratora na rachunek cedenta*	„Rachunki bankowe”

Ewidencja księgowa w tym systemie („clean cut system”) obejmuje następujące tytułu rozliczeń:

składki przypadające na rzecz reasekuratora,
prowizje reasekuracyjne i udziały w zyskach reasekuratora (na dobro cedenta),
udział reasekuratorów w wypłaconych odszkodowaniach i świadczeniach, łącznie z kosztami likwidacji szkód i windykacji regresów (na dobro cedenta),
regresy, odzyski i zwroty odszkodowań i świadczeń (na dobro reasekuratora),
wejście w portfel cedenta (wpływ na dobro reasekuratora),
wyjście z portfela cedenta (wpływ na dobro cedenta),
gwarancyjny depozyt finansowy przekazany na rachunek cedenta.
wycofany gwarancyjny depozyt finansowy na rachunek reasekuratora.

Tabela 11

Dekretacja rozliczeń w systemie „clean cut system” u cedenta w ramach reasekuracji biernej

*Konto WN*	*Treść operacji*	*Konto Ma*
„Udział reasekuratorów w składkach ubezpieczeniowych”	*Składki przekazane reasekuratorowi*	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	*Prowizje reasekuracyjne naliczona na rzecz cedenta*	„Otrzymane prowizje reasekuracyjne”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	*Udział reasekuratora w wypłaconych przez cedenta odszkodowaniach i świadczeniach łącznie z kosztami likwidacji szkód*	„Udział reasekuratorów w odszkodowaniach i świadczeniach wypłaconych”
„Udział reasekuratorów w regresach i odzyskach”	*Udział reasekuratora w uzyskanych przez cedenta regresach, odzyskach i zwrotach odszkodowań*	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”
„Inne środki pieniężne” albo Bez ewidencji po stronie Wn, gdy depozyt pozostaje własnością reasekuratora	*Depozyt finansowy otrzymany od reasekuratora*	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami” albo Ewidencja pozabilansowa jako „Otrzymane gwarancje i poręczenia”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami” albo Wyksięgowanie z ewidencji pozabilansowej	*Depozyt finansowy, wycofany przez reasekuratora*	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami” albo Bez ewidencji po stronie Ma
„Udział reasekuratorów w składkach ubezpieczeniowych”	*Wejście w portfel cedenta*	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	*Wyjście z portfela*	„Udział reasekuratorów w składkach ubezpieczeniowych”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	*Przelewy cedenta na rachunek reasekuratora*	„Rachunki bankowe”
„Rachunki bankowe”	*Przelewy reasekuratora na rachunek cedenta*	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”

9. Ewidencja rozliczeń reasekuracji czynnej

Tabela 12

Dekretacja rozliczeń z tytułu reasekuracji czynnej

*Konto WN*	*Treść operacji*	*Konto Ma*
„Rozrachunki bieżące z cedentami”	*Składki otrzymane od cedentów*	„Składki z reasekuracji czynnej”
„Odszkodowania i świadczenia wypłacone z reasekuracji czynnej”	*Udział w odszkodowaniach i świadczeniach wypłaconych przez cedentów*	„Rozrachunki bieżące z cedentami”
„Rozrachunki bieżące z cedentami”	*Udział w uzyskanych przez cedentów regresach i odzyskach*	„Odszkodowania i świadczenia wypłacone z reasekuracji czynnej”
„Koszty prowizji reasekuracyjnych”	*Prowizje reasekuracyjne i udziały w zyskach przypadające na rzecz cedentów*	„Rozrachunki bieżące z cedentami”
„Rozrachunki depozytowe z cedentami”	*Zatrzymane przez cedentów ich zobowiązania w depozycie rozrachunkowym*	„Rozrachunki bieżące z cedentami”
„Rozrachunki bieżące z cedentami”	*Zwolnione depozyty rozrachunkowe*	„Rozrachunki depozytowe z cedentami”
„Rozrachunki bieżące z cedentami”	*Otrzymane odsetki od depozytów*	„Pozostałe przychody techniczne z reasekuracji czynnej”
„Depozyty u cedentów”	*Depozyt finansowy przekazany cedentowi*	„Rachunki bankowe” lub inne konto zespołu 1 lub 2
„Rachunki bankowe” lub inne konto zespołu 1 lub 2	*Depozyt finansowy, wycofany przez reasekuratora*	„Depozyty u cedentów”
„Rozrachunki bieżące z cedentami”	*Wejście w portfel cedenta (clean cut system)*	„Składki z reasekuracji czynnej”
„Składki z reasekuracji czynnej”	*Wyjście w portfel cedenta (clean cut system)*	„Rozrachunki bieżące z cedentami”
„Rozrachunki bieżące z cedentami”	*Przelewy środków na rachunki cedentów*	„Rachunki bankowe”
„Rachunki bankowe”	*Otrzymane środki na rachunki bankowe od cedentów*	„Rozrachunki bieżące z cedentami”

10. Ewidencja rozliczeń reasekuracji biernej

Tabela 13

Dekretacja rozliczeń z tytułu reasekuracji biernej

Konto WN	Treść operacji	Konto Ma
„Udział reasekuratorów w składkach ubezpieczeniowych”	Udział reasekuratorów w składkach przypisanych	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	Otrzymane od reasekuratorów prowizje i udziały w zyskach	„Otrzymane prowizje reasekuracyjne”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	Udział w odszkodowaniach i świadczeniach wypłaconych przez cedentów	„Udział reasekuratorów w odszkodowaniach i świadczeniach wypłaconych”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	Udział w kosztach likwidacji szkód poniesionych przez cedentów	„Udział reasekuratorów w kosztach likwidacji szkód i wypadków”
„Udział reasekuratorów w regresach i odzyskach”	Udział w uzyskanych przez cedentów regresach i odzyskach	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	Zatrzymane zobowiązania wobec reasekuratorów w depozycie rozrachunkowym	„Rozrachunki depozytowe z cesjonariuszami”
„Rozrachunki depozytowe z cesjonariuszami”	Zwolnione depozyty rozrachunkowe	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”
„Pozostałe koszty techniczne reasekuracji biernej”	Płacone odsetki od depozytów	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”
„Rachunki bankowe” lub inne konto zespołu 1 lub 2	Depozyt finansowy przekazany przez reasekuratora	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	Depozyt finansowy, wycofany przez reasekuratora	„Rachunki bankowe” lub inne konto zespołu 1 lub 2
„Udział reasekuratorów w składkach ubezpieczeniowych”	Wejście w portfel cedenta (clean cut system)	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	Wyjście w portfel cedenta (clean cut system)	„Udział reasekuratorów w składkach ubezpieczeniowych”
„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”	Przelewy środków na rachunki reasekuratorów	„Rachunki bankowe” lub inne konto zespołu 1 lub 2
„Rachunki bankowe”	Otrzymane od reasekuratorów środki na rachunki bankowe	„Rozrachunki bieżące z cesjonariuszami”

Zadania

Zadanie1

W zakładzie ubezpieczeń „L&ubezpieczeń” miały miejsce następujące operacje gospodarcze:

1. Zbiorcze zestawienie polis ubezpieczeniowych- przypisano składki ubezpieczeniowe z różnych rodzajów ubezpieczenia 15 500

2. KP - wpłata przez ubezpieczającego „D” składki ubezpieczeniowej z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych (I rata) 320

3. WB - wpłata składki ubezpieczeniowej przez ubezpieczającego „K” z tytułu ubezpieczenia AC (I rata) 800

4. PK - storno techniczne przypisanej składki ubezpieczeniowej z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w związku z odstąpieniem przez ubezpieczającego „L” od zawartej umowy ubezpieczenia 50

5. KW - zwrot wystornowanej składki ubezpieczeniowej z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych 50

6. Rozliczenie pośrednika „A” z zawartych umów ubezpieczenia i zainkasowanych składek ubezpieczeniowych 500

7. PK - storno techniczne składek ubezpieczeniowych przypisanych na podstawie rozliczenia pośrednika „A” 40

8. KP - wpłata przez pośrednika „A” należności wynikającej z rozliczenia operacji 6 i 7 .....

9. Kopie polis ubezpieczeniowych - przypisano składki ubezpieczeniowe z tytułu ubezpieczenia budynków od ognia należne od pracowników zakładu ubezpieczeń 4 100

10. Lista płac - potrącono pierwszą ratę składek ubezpieczeniowych należnych od pracowników 1 025

Polecenie

Zaksięgować podane operacje gospodarcze
Przenieść salda kont wynikowych

Zadanie 2

W zakładzie ubezpieczeń „L&P miały miejsce następujące operacje gospodarcze:

1. WB - wpłata przez ubezpieczającego „A”:

a) drugiej raty składki ubezpieczeniowej z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy gospodarstw rolnych po terminie płatności - 200

b) odsetek za zwłokę w opłacie składki ubezpieczeniowej - 10

2. Naliczono odsetki za zwłokę w opłacie składki ubezpieczeniowej z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych należne od ubezpieczającego „B” - 20

3. KP - wpłata odsetek za zwłokę w opłacie składki ubezpieczeniowej należnych od ubezpieczającego „B” - 20

4. WB stwierdzający wpłatę:

a) opłaty za wydanie duplikatu polisy ubezpieczeniowej przez ubezpieczającego „C” - 15

b) odsetek za zwłokę w opłacie składki ubezpieczeniowej z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy gospodarstw rolnych przez ubezpieczającego „D” - 25

5. KP - wpłata przez ubezpieczającego „E”:

a) drugiej raty składki ubezpieczeniowej z tytułu ubezpieczenia OC doradców podatkowych - 500

b) odsetek za zwłokę w opłacie składki ubezpieczeniowej - 30.

Polecenie:

Otworzyć konta saldami początkowymi:

„Rozrachunki z ubezpieczającymi z tytułu składek ubezpieczeniowych” Dt - 2 000,
„Inne rozrachunki” Ct - 2 000.

Zaksięgować podane operacje gospodarcze
Przenieść salda kont wynikowych.

Zadanie 3

W zakładzie ubezpieczeń „L&P” miały miejsce następujące operacje gospodarcze:

1. Lista płac:

a) wynagrodzenia brutto - 20 000

b) zaliczka na podatek dochodowy - 2 000

c) składka na ubezpieczenie zdrowotne - 1 800

d) składka emerytalno- rentowa - 4 200

e) wynagrodzenia netto - ...

2. Rozdzielnik wynagrodzeń:

a) wynagrodzenia obciążające bezpośrednie koszty akwizycji - 20%,

b) wynagrodzenia obciążające pośrednie koszty akwizycji - 80%,

3. Naliczono składki ZUS od wynagrodzeń z operacji 1 (składka płatna przez pracodawcę) - 4 000

4. Dokonano odpisu na utworzenie Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych - 5 000:

a) odpis obciążający bezpośrednie koszty akwizycji - 20%,

b) odpis obciążający pośrednie koszty akwizycji - 80%.

5. WB - przekazano środki na rachunek Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych - 5 000

6. WB - przekazano należne pracownikom wynagrodzenia dokonując przelewów na rachunki rozliczeniowe - ....

7. WB - uregulowano zobowiązanie wobec Urzędu Skarbowego - ...

8. WB - uregulowano zobowiązanie wobec ZUS - ...

9. Faktura otrzymana od PHU „ABC” dotycząca zakupu słodyczy dla dzieci pracowników w ramach działalności socjalnej:

a) wartość netto - 2 000

b) VAT (22%) - 440

c) wartość brutto - 2 440.

10. WB - uregulowano zobowiązanie z tytułu faktury z operacji 9 - 2 440.

Polecenie:

Otworzyć konta saldami początkowymi:

„Rachunek bieżący” - 50 000
„Kapitał podstawowy” - 50 000

Zaksięgować podane operacje gospodarcze

Przenieść salda kont wynikowych.

Zadanie 4

W zakładzie „L&P” miały miejsce następujące operacje gospodarcze:

1. Zbiorcze zestawienie polis ubezpieczeniowych - przypisano składki ubezpieczeniowe z zawartych umów ubezpieczenia - 30 000

2. WB - wpłata składek ubezpieczeniowych przez ubezpieczających z tytułu zawartych umów ubezpieczenia - 20 000

3. WB - wypłacono odszkodowania z tytułu zawartych umów ubezpieczenia - 16 000

4. WB - wpłata regresów - 3 000

5. Rachunek techniczny wystawiony reasekuratorowi „A” zgodnie z zawartą umową reasekuracyjną:

a) składka reasekuracyjna - 10 000

b) odszkodowania - 7 000

c) regresy - 1 000

d) zatrzymany depozyt reasekuracyjny - 5 000

6. WB - wpływ należności od reasekuratora „A” zgodnie ze sporządzonym w operacji 5 rachunkiem technicznym - ...

Polecenie:

Zaksięgować podane operacje gospodarcze
Ustalić wynik finansowy zakładu ubezpieczeń „L&P”

Zadanie 5

W zakładzie ubezpieczeń „L&P” miały miejsce następujące operacje gospodarcze:

1. Otrzymano rachunek techniczny od cedenta „A” zgodnie z zawartą umową reasekuracyjną

a) składka reasekuracyjna - 20 000

b) prowizja reasekuracyjna - 5 000

c) odszkodowania - 4 000

d) zatrzymany depozyt reasekuracyjny - 9 000

2. Otrzymano rachunek techniczny od cedenta „B” zgodnie z zawartą umową reasekuracyjną:

a) składka reasekuracyjna - 8 000

b) odszkodowania - 3 000

c) zatrzymany depozyt reasekuracyjny - 2 000

3. Otrzymano rachunek techniczny od cedenta „A” zawierający:

a) zwolnienie depozytu reasekuracyjnego - ...

b) odsetki od depozytu - 2%

4. Wpływ należności od cedenta „A” zgodnie z rachunkiem technicznym z operacji 1 i 3 - ...

5. WB - wpływ należności od cedenta „B” zgodnie z rachunkiem technicznym z operacji 2 - ...

Polecenie:

Zaksięgować podane operacje gospodarcze
Poprowadzić ewidencję analityczną do konta „Bieżące rozrachunki reasekuracyjne”
Ustalić wynik finansowy.