TEMAT 2

1. Milicja Ludowa

Na początku okresu między wojennego powstała milicja ludowa, która była organizacją porządkową powstałą z ruchu partyjnego PPS. 1918. Następnie stworzono państwową milicję ludową opartą na kadrach pepesowskiej milicji ludowej. Piłsudzki podpisał dekret o upaństwowieniu policji. Milicja była organizacją o charakterze wojskowym. Władze zwierzchnią nad nią miał komendant główny(utworzono komendę główną i wydział milicji w msw).

Komendy okręgowe-> komendy powiatowe -> posterunki milicji ludowej

Komenda główna (wydziały):

I)Służba czynna

II)Rezerwy

III)Informacyjno- wywiadowczy

IV)Administracyjny

III)- do walki z bandytyzmem

- do likwidowania zjawisk spekulacji

- do spraw politycznych

2. Policja komunalna

Stworzono na bazie Policji miejskiej. Był to organ samorządu i podlegał władzy państwowej i samorządowej.

Wydział Policyjny MSW przekształcił się w 1919 w Naczelną Inspekcję Policji Komunalnej ( ten organ miał władze zwierzchnią nad policją komunalną)

Powiatowe urzędy policyjne komisariaty  posterunki miejskie i gminne

Twierdzono, że komuniści mają za duże wpływy w Milicji ludowej. Postanowiono ograniczyc wpływy milicji.

Milicję i policję podporządkowano Komendzie Głównej.

Komendant miał podlegać bezpośrednio ministrowi spraw w.

3. Policja państwowa:

1. Powstanie :

17 czerwca 1919 zlikwidowano Komendę Główną ML i PK i zaczęto tworzyć struktury Straży Bezpieczeństwa, jeszcze przed decyzją sejmu w tej sprawie. Straż opierała się na jednostkach PK. Utworzono Komendę Główną Straży Bezpieczeństwa.

24 lipca 1919 uchwalono ustawę o Policji Państwowej.(a nie Straży Bezpieczeństwa jak było w projekcie).

2. Struktury:

Policja miała wykonywać polecenia władz państwowych(administracyjnych - starostów i wojewodów) i samorządowych. Urzędy sądowe i prokuratorskie mogły wydawać bezpośrednie polecenia Policji Państwowej.

Komendant główny podlegał bezpośrednio ministrowi spraw wewnętrznych.

Komendy okręgowe - Województwo- komendant - wojewoda(odpowiedzalnosc za funkcjonowanie)

Komendy powiatowe- Powiat - komendant - starosta -||-

Komisariaty- Miasta, dzielnice - komisarz

Posterunki - Gminy lub jej części - komendant(starszy przodownik, przodownik)

Komenda główna(trzon strukturalny) :

a)Komendant główny

b) zastępca(do 1936)

c) kierownicy wydziałów

d)inspektorzy

e)urzędnicy do szczególnych pouczeń

f) personel wydziałowy

g)redakcja „Gazety Policji Państwowej”

Struktura wewnętrzna KG:

a)wydział administracyjny

b)wydział gospodarczy

c)wydział szkoleniowy

d)wydział rejestracyjno karny

- wydział defensywy politycznej

Po 1938

a)Wydział organizacyjno szkoleniowy

b) Wydział Gospodarczy

C) Wydział Personalny

d)Centrala Służby śledczej

e) Wydział dowodzenia ogólnego

W latach 30 stworzono zmilitaryzowane oddziały do dyspozycji komendanta głównego PP, do używania w sytuacjach nadzwyczajnych:

a)rezerwa szeregowa stacjonująca w Żyrardowie

b)dywizjon konny w warszawie

c)kompanie i szwadrony rezerw policyjnych

Funkcje KG pełnili :

Władysław Henszel (17 VI 1919- 20 IV 1922)

2 Wiktor Hoszowski (20 IV 1922 - 17 III 1923)

3 Michał Bajer (17 III 1923 - 1 VII 1923) jako p.o.

4 Marian Borzęcki (1 VII 1923 - 5 XI 1926)

5 Janusz Jagrym Maleszewski (5 XI 1926 - 24 I 1935)

6 Józef Kordian Zamorski (24 I 1935 - 17 IX 1939

Korpus policji został podzielony na funkcjonariuszy wyższych i niższych:

- Wyżsi(mianował ich minister spraw wewnętrznych): Komendant Główny, zastępca Komendanta Głównego, nadinspektor, inspektor, nadkomisarz, komisarz, podkomisarz, aspirant

- Niżsi(mianował ich komendant okręgowy) : Starszy przodownik, przodownik, starszy posterunkowy, posterunkowy.

Policjant(od 23 do 45 lat, obywatel Polski)

Komendy okręgowe: miasta Warszawy, województwa Warszawskiego, łódzkiego, białostockiego, kieleckiego, lubelskiego. Komendy okręgowe miały stworzyć warunki organizacyjno kadrowe do formowania komórek policyjnych niższego rzędu (komendy powiatowe, komisariaty, posterunki)

3. Podstawy prawne działania:

- 24 lipca 1919 uchwalono ustawę o Policji Państwowej.

- Rozporządzenie Rady Obrony Państwa z 30 lipca i 6 sierpnia 1920 roku. - Militaryzacja policji.

- 8 marca 1928 rozporządzenie o Policji Państwowej.(na wzór wojska, wojskowy charakter)

- dekret prezydenta RP z 17 kwietnia 1936(nowa kategoria funkcjonariuszy policji: pracownik kontraktowy czyli ludzie w okresie przygotowawczym, nie byli nawet na etacie pp)

4. Finanse

Przed 25 lipca 1925 organy samorządowe ponosiły ¼ kosztów utrzymania Policji. Po 25 związki komunalne zostały zwolnione z czesci opłat

5. Kadry

Korpus Policji Państwowej: służby : mundurowa, kryminalna, polityczna

Funkcjonariusze służby wewnętrznej: woźni, gońcy, kierowcy, woźnice

1. Policja w systemie prawno- administracyjnym:

Za bezpieczeństwo w województwie odpowiada wojewoda a w powiecie starosta. Policja była ich organem wykonawczym

2. Policja w systemie społecznym i wobec systemu policzycznego :

Apolitycznosc policji

Pogotowie patriotów polskich

c)Policja kryminalna i polityczna

Policja śledcza( władza wykonawcza organu : naczelnik wydziału IV KG PP)

Urzędy śledcze :

inwigilacyjny,

2 rozpoznawczy,

3 rejestracyjny,

4 instrukcyjny,

5 hodowli i tresury psów,

6 administracji wewnętrznej,

7 drukarnia.

TEMAT 3

Polskie służby wywiadowcze wobec zagrożenia ze strony Niemiec.

1. Organizacja służb wywiadowczych w kierunku Niemiec :

- posterunki oficerskie ekspozytur wewnętrznych

- szefostwo wywiadu KOP(korpus ochrony pogranicza)

- samodzielne referaty informacyjne Dowództwa Okręgu Korpusu (DOK)

- attache wojskowi

- placówki konsularne i dyplomatyczne MSZ

- policja polityczna i organy bezpieczeństwa administracji ogólnej

- straż graniczna

- zaprzyjaźniony wywiad (Łotwa, Estonia Finlandia, Rumunia, Francja, Wielka Brytania, Japonia)

- „LABORATORIUM” - komórka studyjna utworzona przez Piłsudskiego, działająca bez wiedzy i udziału szefa sztabu głównego wp i szefa oddziału II. Badała sytuacje wewnętrzną w Niemczech i ZSRS i możliwość zaatakowania Polski również przez Niemcy. Operacja przy udziale pracowników konsulatów polskich na terenie Niemiec.

2) Współpraca z dyplomacją :

- Placówki konsularne i dyplomatyczne MSZ współpracowały z Polskim wywiadem.

3) Zadania i ich realizacja :

- Tworzenie jednoosobowych placówek przez doświadczonych oficerów lub współpracowników z odpowiednią wiedzą wojskową.

- W państwach sąsiadujących z Rzeszą( limitrofowych) rozpoczęto tworzenie placówek wywiadowczych nastawionych na studiowanie możliwości wywiadowczych na Niemcy oraz ewakuację oficerów Oddziału II po wybuchu wojny.

- Śledzenie wydatków budżetowych idących na zbrojenia

- dyslokacja wojsk w czasie pokoju

- studiowanie niemieckich publikacji urzędowych i prasy

- śledzenie współpracy Niemiecko - Rosyjskiej w latach 1926-1933

- akcja „Wózek” polegająca na wykradaniu i kopiowaniu niemieckich dokumentów przesyłanych w ramach tranzytu przez terytorium Polski.

Str 395.

- Samodzielny Referat Sytuacyjny „Niemcy” na wypadek wojny, który miał informowac o zmianach w sytuacji wojskowo politycznej III Rzeszy.

Nuntia- zakonspirowana w prywatnym towarzystwie handlowo- spedycyjnym instytucja wywiadu Niemieckiego. (później uzależniła się od Abwehry)

Consul- likwidowali przeciwników monarchii , utrudniając rewizje postanowień traktatu Wersalskiego.

4 ) Oceny bezpieczeństwa państwa w ostatnich latach niepodległości.

Podczas rozpoczęcia się działań zbrojnych agenci za granicą nie znali zasad nawiązywania łączności z agenturą w razie zagrożenia. Rzut krajowy ze względu na nie sprecyzowanie wcześniejszych zadan oraz zasad współdziałania z pierwszym rzutem, był bezużyteczny. Niedostateczna łączność miedzy Oddziałem II Sztabu Naczelnego Wodza a drugimi sztabów armii. Brak radiostacji dla agentów. Polski rząd zlekceważył ostrzeżenia, o tym że Rosjanie planują zaatakować Polskę.

HBW - TEMAT 3

POLSKIE SŁUŻBY WYWIADOWCZE WOBEC ZAGROŻENIA ZE STRONY NIEMIEC

Po 1935 roku, kiedy to hitlerowskie Niemcy ponownie wprowadziły nakaz powszechnej służby wojskowej, Oddział II zintensyfikował działania mające na celu lepsze rozpoznanie wywiadowcze, stworzenie siatki wywiadowczej w III Rzeszy oraz w sąsiadujących z nią państwach. Jako bezpośrednią przyczynę wskazuje się także aresztowanie w 1934 r. mjr. Jerzego Sosnkowskiego, do tego momentu podstawowego źródła sytuacji wojskowej w Niemczech.

ORGANIZACJA SŁUŻB WYWIADOWCZYCH NA KIERUNKU NIEMIECKIM

- Referat „Zachód” - około 25 placówek w na terenie Rzeszy, podobna liczba w krajach sąsiadujących z Niemcami. Placówki tworzono m.in. w konsulatach RP, biurach handlowych. Jedną z takich placówek była „Adrian”, utworzona przy Konsulacie RP we Wrocławiu. Większość placówek miała spore problemy organizacyjne z uwagi na małe nakłady finansowe. Placówki były jednoosobowe, tworzone przez oficerów, lub osoby posiadające odpowiednią wiedzą wojskową. Okres ich działania wahał się od kilku miesięcy do kilku lat.

- Biuro Szyfrów Oddziału II - radiowywiad. Do jego sukcesów zaliczyć można zdobycie cennych danych nt. dyslokacji, struktury, zagadnień mobilizacyjnych armii niemieckiej podczas aneksji Austrii oraz wiosną 1939r., gdy zaobserwowano stały wzrost liczby grup radiostacji Niemieckich na pograniczu z Polską.

- ekspozytury funkcjonujące w Katowicach i Bydgoszczy - rekrutacja agentów ofensywnych oraz kontrofensywnych. W sumie było ich około stu, jednak liczebność była regulowana - zwracano uwagę na dostęp do wartościowych informacji, niektórych agentów dekonspirowano. W każdym kwartale kierownicy ekspozytur uczestniczyli w naradach odbywających się w centrali Oddziału II w W-wie, gdzie omawiano efekty działalności wywiadowczej i ustalano jej dalsze kierunki.

- Samodzielny Referat Sytuacyjny „Niemcy” - bieżące informowanie o wszelkich zmianach w sytuacji wojskowo-politycznej III Rzeszy, został utworzony w 1939 roku. Wobec zagrożenia wojennego, przy szefie Sztabu Głównego szef Referatu formułował i referował napływające komunikaty wywiadowcze codziennie, wydawano sprawozdania informacyjne które otrzymywały najwyższe organy wojskowe w państwie

- w marcu 1939 roku, po zajęciu Czech przez III Rzeszę, został wprowadzony podział sieci agencyjnej Oddziału II na alarmową, operacyjną, oraz strategiczną.

- warta wspomnienia jest też działalność informacyjna attache wojskowego w Berlinie mjr. Antoniego Szymańskiego

ZADANIA I ICH REALIZACJA

- państwa limitrofowe ( sąsiadujące z Rzeszą) - studiowanie możliwości wywiadowczych na Niemcy, planowanie ewakuacji pracowników wywiadu na wypadek konfliktu. Powstały placówki m.in. w Kopenhadze, Paryżu i Amsterdamie.

- Referat „Zachód” w latach poprzedzających wojnę zlecał coraz więcej zadań dotyczących produkcji wojskowej wszystkich fabryk i firm, ze szczególnym uwzględnieniem przemysłu chemicznego. Placówka „Adrian”, pomimo ograniczonych możliwości finansowych, osiągnęła w tej działalności duże sukcesy: w 1937 roku udało się odkryć budowę koszar niemieckiej jednostki lotniczej w Brzegu, a także zlokalizować lotniska niemieckie w Rosenborn czy Wrocławiu. Realizacja tego planu odbyła się dzięki podróży samochodem.

Warta wspomnienia jest też misja porucznika Marcina Długołęckiego. W 1938 roku, po ukończeniu kursu wywiadowczego, został skierowany do Wrocławia. Misja polegała na jak najwcześniejszym ustaleniu sił przeciwnika, które mogły wziąć udział w agresji na Polskę, kierunku działań i terminu ich rozpoczęcia. Praca we Wrocławskich warunkach nie była łatwa - niemiecki kontrwywiad regularnie inwigilował placówkę, warunki w okolicy też nie były sprzyjające. Mimo tych problemów, udało się zaobserwować wiele transportów wojskowych przemieszczających się na wschód, a także odkryto kabel przeznaczony do łączności telefonicznej między Oleśnicą a Kluczborkiem. Niemcy szykowały się do wojny.

- Tworzenie siatek mobilizacyjnych przez Oddział II, mające na celu działanie w innych niż pokojowe realiach. W praktyce po 6 września 1939r. dowództwo wojskowe na skutek problemów z łącznością utraciło kontakt z attaszami wojskowymi oraz placówkami zagranicznymi. Nie było też planu ewakuacyjnego dla najwyższych osób w państwie. Jednym z powodów tych niedociągnięć były wspominane już wcześniej problemy z funduszami.

- usprawnienie ekspozytur wewnętrznych w Katowicach i Bydgoszczy, nacisk na poprawę współdziałania cywilnych i wojskowych organów bezpieczeństwa.

- Ekspozytura nr 2 Oddziału II - kierowana przez mjr. Edmunda Charaszkiewicza, pozafrontowa sieć grup dywersyjnych, których zadaniem było paraliżowanie linii komunikacyjnych, niszczenie magazynów i sieci dowodzenia wroga. Grupy dywersyjne nazywano „trójkami”. W praktyce działania dywersyjne przybrały bardzo ograniczony zasięg, ze względu na szybkie zmiany sytuacji w połowie 1939 roku. Zespoły dywersyjne osiągnęły jednak sukcesy: „trójki” uszkodziły rozjazdy na stacji oraz spaliły magazyny żywnościowo-mundurowy i paliwowy w Karwinie, zniszczono też torowisko i linię przetokową na stacji Jaworze.

- wiosną 1939 r. placówki wywiadowcze na terenie Rzeszy otrzymały polecenie pospiesznej, doraźnej rozbudowy sieci agenturalnej, bez liczenia się wydatkami. Do obowiązków należało też obserwowanie niemieckich nastrojów społecznych wobec spodziewanego wybuchu wojny. Rekrutowano kolejarzy, udało się pozyskać byłego majora armii niemieckiej. Tutaj nasuwa się powiedzenie `Polak mądry po szkodzie' ; działania te były spóźnione i nie pozwoliły na odpowiednie przygotowanie się kraju i wywiadu do agresji niemieckiej.

OCENY BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA W OSTATNICH LATACH NIEPODLEGŁOŚCI

- ekspozytury w Katowicach i Bydgoszczy, dzięki rozbudowanej sieci agentów, dysponowały m.in. tajnym budżetem niemieckiej marynarki wojennej, planami fortyfikacyjnymi, tajną instrukcją o zaopatrzeniu wojska w polu. Już po aneksji Austrii w 1938 r. było wiadomo, że Niemcy będą rościć pretensje do Korytarza Gdańskiego.

- od połowy 1938 roku zintensyfikowano podróże studyjne po Niemczech wobec rosnącego zagrożenia wojennego. Weryfikowano w ten sposób informacje przekazywane od innych źródeł. Prawdopodobieństwo napaści z miesiąca na miesiąc rosło - Niemcy zarządzały mobilizacje, transportowały wojska pancerne w kierunku granicy, rozbudowywały przygraniczne lotniska. Już wtedy wywiad wiedział, że agresja na Polskę graniczy z pewnością - swoją wiedzą podzielił się z francuskim wywiadem. Jak się później okazało, Francuzi wiedzieli o planach politycznych Niemiec już w 1938 r., jednak nie poinformowali o nich Polskę. Przewidzieli oni nawet miesiąc rozpoczęcia działań wojennych.

- pozyskany wiosną 1939 roku major niemiecki przedstawił polskiemu wywiadowi założenia Wehrmachtu dotyczące wojny z Polską. Dysponował on nieznanymi, bardzo istotnymi szczegółami dotyczącymi użycia wojsk pancernych, oraz mobilizacji ludności do niemieckiej armii.

- w czerwcu 1939 r. Referat „Niemcy” przedłożył szefowi Oddziału II wyniki studium dotyczącego niespodziewanego ataku Niemiec, bez wypowiadania wojny. Przewidywano, że dywizje niemieckie pierwszego rzutu osiągną gotowość do działania w pierwszym dniu mobilizacji, natomiast dywizje drugiego rzutu - kilka dni po nich.

- sytuacja była dramatyczna. Od lipca 1939 r. było wiadomo, że Niemcy planują uderzenie na całym froncie. Pomimo że Oddział II rozpoznał ogólne plany, siłę oraz sposób prowadzenia wojny przez niemiecką armię (nie udało się natomiast rozpoznać większości dywizji rezerwowych), Oddział II zdawał sobie sprawę z bezradności wobec sił przyszłego agresora.

Rozpoznanie sił wojsk niemieckich nie zostało ostatecznie uwzględnione przez naczelnego wodza. Rzuca w oczy ogólna bezradność, błędy i niedociągnięcia organizacyjne. Już w czasie wojny pierwszy rzut oficerów z mobilizacji liczył 400 osób, jednak był bezużyteczny wobec braku planów działania (!!) na wypadek agresji. Winą należy obarczyć Naczelne Dowództwo WP, nawet w większym stopniu niż Oddział II, swoją winę poniosły też zachodnie wywiady które lekceważyły Polskę i nie przekazywały bardzo istotnych dla niej informacji. Mimo tak wielu sygnałów dotyczących agresji Niemiec na Polskę do końca nie zdawano sobie sprawy z powagi sytuacji i liczono naiwnie na pomoc zachodnich sojuszników. Do końca wierzono, że nie będzie potrzeby ewakuacji najwyższych osób w państwie.

Temat 4

Polskie służby wywiadowcze na kierunku wschodnim

1. Zwalczanie Radzieckiego Wywiadu wojskowego:

- Agenci Zsrs mieli rozpoznac personel i działanie Oddziału II a następnie zając się zdobywaniem informacji na temat wojska, gospodarki i sytuacji politycznej.

Organizacje wywiadu ZSRS:

1. Dywersje ogniw pozarządowych OGPU(Zjednoczony Państwowy Zarząd Polityczny, wywiad polityczny) lub wywiadu wojskowego ZSRS(Razwiedupr, GRU)

2. Zakordot - organizacja dywersyjno- sabotażowa. (miała ośrodki centralne w Moskwie i Charkowie). Ze względu na słabe wyszkolenie polskie służby były w stanie zlikwidować część jej ogniw terenowych.

3. Ukraińska Czerwona Powstańcza Armia( utworzona przez władze Kominternu)

4. Attache wojskowi i niemal cały personel poselstwa sowieckiego uczestniczył w działaniach wywiadowczych(zbierał dane na temat wojska polityki , gospodarki). Polski kontrwywiad wraz z policją śledczą ich kontrolował. Podsłuch telefoniczny.

Polski wywiad dokładnie analizował każdą zakończoną akcję.

- To wszystko zmusiło Polskie władze do wprowadzenia sądów doraźnych.

- Walka z propagandą komunistów.

- Produkcja wadliwego sprzętu wojskowego przez wydział techniki wojennej(sympatycy partii zatrudniali się w polskich fabrykach)

- Większość struktur KPP została rozpoznana.

Polski wywiad w stosunku do ZSRS:

- posterunki oficerskie ekspozytur wewnętrznych

- szefostwo wywiadu KOP(korpus ochrony pogranicza)

- samodzielne referaty informacyjne Dowództwa Okręgu Korpusu (DOK)

- attache wojskowi

- placówki konsularne i dyplomatyczne MSZ

- policja polityczna i organy bezpieczeństwa administracji ogólnej

- straż graniczna

- zaprzyjaźniony wywiad (Łotwa, Estonia Finlandia, Rumunia, Francja, Wielka Brytania, Japonia)

2. Ruch wywrotowy w wojsku:

- Miano dezorganizować tak system wojskowy by w razie konfliktu żołnierze masowo przechodzili na stronę sowiecką i w przyszłości pomagało zmienić ustrój w kolejnych państwach.

- Z ZSRS szły fundusze na działalność partyjną w wojsku polskim. Głównie na Centralny Wydział Wojskowy(Tworzony przez członków KPP i komunistycznego związku młodzieży)

- Na terenie wojska Polskiego funkcjonowały Komitety Żołnierskie i komórki (jaczejki) partyjne.

Komórki Partyjne- składały się z sekretarza, skarbnika i technika. Obserwowały stosunki panujące w pułku. Gotowość bojową oddziałów(sprzęt) i stosunki międzyludzkie (morale, sytuacje materialne, narodowościowe, religijne) . Mieli wszczepiać poczucie niezadowolenia i buntu wobec państwa polskiego i przełożonych. Redagowano gazetki „Koszar” i „Nowiny Żołnierskie” w takim duchu.

- Sympatycy lub członkowie KPP będący czynnymi żołnierzami dostarczali informacje dotyczące dyslokacji oddziałów, zaopatrzenia, uzbrojenia, nastrojów żołnierzy, składów i magazynów wojskowych, manwrów i ćwiczeń.

- Służące, które donosiły ordynansom oficerskim, którzy z kolei donosili wydziałom wojskowym KPP informacje o sytuacji rodzinnej, stosunkach rodzinnych itp. Oficerów polskich .

Przeciwdziałania:

- Pobory do wojska Polskiego były poprzedzane wywiadami policyjnymi.

- Podejrzanych umieszczano w osobnych oddziałach i obserwowano przez konfidentów. Oprócz organów informacyjnych i żandarmerii zajmowali się tym również podoficerowie i oficerowie podający się za szeregowych i doprowadzający co prowokacji.

3. Zadania polskiego wywiadu w ostatnich latach pokoju

1. Szpiegowanie Komunistycznej Partii Polski

2. Wywiad dotyczący wyszkolenia Armii czerwonej i jej dyslokacji w czasie pokoju, manewrów floty Bałtyckiej, rozwoju mechanizacji i broni pancernych . Dotyczące magazynów wojskowych i szkół.

3. Znajomość wydatków na cele wojskowe

4. Wywiad głęboki i płytki

5. Rozwój sowieckiego przemysłu chemicznego/

4. Współdziałanie z dyplomacją

TEMAT 4

Temat IV - Służby wywiadowcze na kierunku wschodnim (szczególnie wobec zagrożenia ze strony ZSRR) „Wojna o tajemnice…” - A. Pepłoński

NIE WIEM O CO SZUSTEK BĘDZIE SIĘ PYTAĆ WIEC DOSYC SZCZEGÓŁOWO ;P

1. Zwalczanie radzieckiego wywiadu wojskowego

• Aktywność radzieckiego wywiadu w międzywojniu była wyjątkowo duża (szacowano, że działalność w środkowym okresie niepodległości była czterokrotnie większa od aktywności niemieckiej)

• Wywiadem wojskowym w Polsce zajmował się Oddział II Sztabu Generalnego WP oraz Korpus Ochrony Pogranicza -zajmował się jednak tylko wywiadem płytkim i zwalczaniem przerzucanych przez ZSRR agentów i oddziałów dywersyjnych na granicy.

• Wydział IIb Oddziału II SG WP zajmował się kontrwywiadem.

• Wywiadem wojskowym w ZSRR zajmował się Główny Zarząd Wywiadowczy - GRU (Razwiedupr) oraz rosyjska straż graniczna.

• W zdobywaniu informacji z zagadnień wojskowych, gospodarczych i politycznych uczestniczyło sowieckie wysłannictwo dyplomatyczne, przedstawicielstwa handlowe i inne instytucje działające na terenie Polski.

• Praktycznie każda radziecka instytucja uczestniczyła w zbieraniu informacji. Powodowało to, że wszelkie osoby nawiązujące kontakty z ludźmi dyplomacji były pod obserwacją i ścisłą inwigilacją (np. podsłuchiwanie rozmów telefonicznych) kontrwywiadu polskiego. Jednocześnie była to odpowiedź na agresywną politykę kontrwywiadowczą skierowaną w dyplomację polską w ZSRR, składały się groźby, porwania, zakazy podróży.

• Przykładem pracy kontrwywiadowczej może być ujawnienie agenta sowieckiego w sztabie WP. Pokrótce, do samochodu wicekonsula, który był ciągle monitorowany, wsiadł pewien facet. Zainteresowało to polskich agentów i po parodniowych czynnościach śledczych, zidentyfikowano go jako mjr dypl. Piotra Demkowskiego, wysokiego oficera pracującego w Sztabie Głównym. Miał on dostęp do ważnych materiałów związanych z mobilizacją na czas wojny. W końcu go złapano, jak przekazywał wypchaną teczkę wicekonsulowi, postawiono przed sąd (przyznał się), zasądzono karę śmierci, postanowienie wyroku wykonano.

• Niepokoiła wielka skala rosyjskiej siatki wywiadowczej. W wywiadzie pogranicznym praktycznie na miejsce jednego złapanego agenta wchodził drugi. Usuwane siatki oraz przesłuchania osób współpracujących z sowietami ukazywały słabe szkolenie i organizację rosyjskich pograniczników.

• Lepiej szkolonymi agentami okazywali się zwerbowani poprzez GRU. Mieli na wyposażeniu radiostacje, często kontaktowali się ze zwierzchnikami i podejmowali przygotowania na wypadek konfliktu zbrojnego. Szukali informacji nt. stanu liczbowego wojska, danych o uzbrojeniu, zaopatrzeniu, rozkazy, działalność instytucji państwowych, policji, sytuacji partii.

• Kolejna fascynująca historia przytaczana przez autora dotyczyła niejakiej Salomei Plis, wysłanej po przebytym szkoleniu (zalecono jej na przykład, aby „po przekroczeniu granicy z Polską kupiła nowe buranie, bo w Polsce ludzie chodzą dobrze ubrani, a w takim ubiorze w jakim była, nie mogła się pokazać.” :D Miała m.in. informować przełożonych o progresie budowy dróg, mostów, infrastruktury kolejowej, transporty wojskowe, numery na naramiennikach żołnierzy oraz miała zwerbować agenta w rodzinie. Skazana na 5 lat więzienia.

2. Ruch wywrotowy w wojsku

• Opinia publiczna pozytywnie odbierała zwalczanie działalności wywiadowczej obcych państw na terenie Polski. Jednak represje wobec środowisk komunistycznych nie zawsze miały poparcie. Sztuką było takie „utrudnianie życia” działaczom komunistycznym w odpowiednim stopniu, aby zaprzestawali szerzenia haseł rewolucyjnych, a jednocześnie nie przyciskać ich za mocno, przez co zyskiwaliby poparcie jako „uciskani”, szczególnie w wizji recesji gospodarczej po Czarnym Czwartku,

• Po przegranej wojnie polsko-bolszewickiej, Rosjanie dążąc do rewanżu, utworzyli zakonspirowaną organizację „Zakordot” , członkowie byli szkoleni w zakresie dywersji i sabotażu, a następnie kierowani do Polski, aby pozyskiwać kolejnych konspiratorów. Tworzono tajne magazyny amunicji, broni, przygotowane na czas wojny oraz akcje terrorystyczne.

• Sowiecki wywiad wojskowy tworzył utajone struktury oddziały przygotowanych na konkretne akcje zbrojne. Były to podziemne oddziały militarne. Jedną z nich była Ukraińska Czerwona Armia Powstańcza, gdzie kadry z wyjątkiem dowództwa, były werbowane z lokalnych działaczy komunistycznych. (w odpowiedzi Polacy podejmowali się podobnych operacji)

• Komunistyczny Komitet Centralny nawoływał ugrupowania lewicowe do dezorganizacji pracy i systemu wojskowego, tak aby w przypadku konfliktu zbrojnego żołnierze odchodzili od starego porządku. Skomunizowana armia miała być narzędziem do zmiany ustroju.

• W oczach instytucji państwowych (bezpieczniackich) Komitet Centralny Komunistycznej Patrii Polski (KPP) był gotowy organizacyjnie na przejęcie władzy, gdyby doszło do przewrotu.

• Organizowano również sabotaż w zakładach przemysłu zbrojeniowego, przez co produkowano wadliwy sprzęt.

• Cała działalność wywrotowa na terenie Polski była utajona, jednakże zdołano rozpoznać większość struktur KPP.

• W wojsku prowadziły działalność Komitety Żołnierskie np.pułkowe, garnizonowe i Komórki (jaczejki) partyjne. Zbierały i przekazywały do KPP informacje nt. wszelkich spraw dotyczących wojskowości od strony technicznej, lokalizacyjnej, kadrowej i personalnych (nastroje, morale), informowały KPP o gotowości bojowej oddziałów oraz „wszczepiały niezadowolenie i uczucie buntu u żołnierzy, w stosunku do przełożonych, wojska i państwa polskiego”

• Komórka partyjna składała się z sekretarza, skarbnika i technika.

• Państwo polskie podczas poboru do wojska, było świadome ilości ukrytych działaczy komunistycznych w szeregach (w 1937r. 1800 wcielonych do armii podejrzewanych o działalność antypaństwową). Takie osoby były umieszczane w oddzielnych oddziałach, aby nie mogły się zrzeszać.

• ZSRR było trudniejszym, od niemieckiego sąsiada, celem do przeprowadzania wywiadu głębokiego, szczególnie w ostatnich latach pokoju, jednak, co powodowało jeszcze bardziej zwiększoną motywację Oddziału II do pozyskiwania informacji strategicznych

• Najczęściej dostawano skrawki faktów, które dopiero były analizowane i „sklejane” w całość - korzystano np. z zeznań robotników pracujących w ZSRR na potrzeby wojska, powracających poprzez Polskę, do swoich ojczystych m.in. Niemiec i Włoch.

• Oddział II przygotowywał analizy i opracowania, np. z 1937 nt. broni pancernej w ZSRR, gdzie wskazywano na zwiększając się ilość względnie nowoczesnego sprzętu, jednak wskazywano słabe punkty np. w gorszym wyszkoleniu załóg, słabości pancerza oraz „małej inteligencji żołnierzy”. Dodatkowo odnotowywano wprowadzenie nowych oddziałów desantowych, lotniczych, artyleryjnych.

• Z wielkim zainteresowaniem przyglądano się czystkom w wojsku przeprowadzanych w latach 1937 i 1938, gdzie zmieniono około 10% kadry wyższych dowódców i oraz połowę oficerów średniego szczebla. Referat „Rosja” Oddziału II, który zajmował się ZSRR, stwierdził w wyniku czystek powstała konieczność obsadzenia wakatów przez oficerów młodszych i mniej doświadczonych, gdzie jedynym kryterium był stosunek co do stalinowskiego reżimu.

• Płk dypl. Tadeusz Pełczyński zauważa, że masowe egzekucje nie spowodowały odruchów protestów i buntu w Armii Czerwonej, okazała się organizacyjnie solidna, wpłynęła jedynie na ogólny stan liczebny i stan moralny żołnierza.

• Kolejną sprawą, jaką porusza, jest zjawisko koncentracji wojsk w ZSRR, przy granicach zachodnich (skierowanych na Polskę) oraz na Dalekim Wschodzie, wojsk nie tylko zaczepnych, ofensywnych, ale również oddziałów obronnych.

• Referat „Rosja” informował o zwiększonej produkcji wszystkich typów broni, tworzeniu nowych dywizji (piechoty, wojsk pancernych, artylerii, lotnictwa). Budowaniu dróg w kierunku polskim i łotewskim do przemieszczania wojsk. Reorganizowaniu dotychczasowych oddziałów, przemieszczaniu żołnierzy. Referat przygotowywał również analizy dot. strategii dowódców, zaobserwowanych podczas działań w Hiszpanii. Zauważał, że „ZSRR nie wywoła nigdy wojny, gdy nie będzie pewna co do jej zwycięstwa”. Jednak władze wojskowe nie traktowały na serio wszystkich zbieranych przez agentów informacji, lekceważyły je.

• Stosunki wojsk w roku 1939:

• ROSJA: 130 dywizji piechoty, 35 DYWIZJI kawalerii, 5-7 dywizji pancernych

• POLSKA:30 dywizji piechoty, 11 BRYGAD kawalerii, 1 BRYGADA kawalerii zmotoryzowanej.

• Stronę polską interesowało, nie tylko kiedy dojdzie do wybuchu wojny, ale i kto ją rozpocznie, Niemcy czy Rosja, czy połączą siły, jednak zaznaczyć trzeba, że ówcześni uważali za nieprawdopodobny sojusz obu naszych sąsiadów. A kiedy już podpisano pakt obu szefów dyplomacji, co stało się parę dni przed wojną, sojusznicy Francja i Wlk. Brytania poinformowała przywódców Polski o zbliżającej się wojnie, jednak nie podkreślili faktu podpisania paktu o sojuszu i podzieleniu strefy wpływów pomiędzy Niemcy i ZSRR (o czym wiedzieli)

• Również wspomnieć należy, że polska komórka agenturalna w Paryżu w sierpniu dostała informację o zbliżającym się wybuchu wojny, „która ma wybuchnąć w przeciągu miesiąca

TEMAT 5

PAŃSTWO POLICYJNE W OKRESIE III RZESZY NIEMIECKIEJ

Tajna policja III Rzeszy powstała z 2 pionów:

1. policja państwowa - trzonem była pruska policja polityczna

2. "służby bezpieczeństwa" - stworzone w ramach bojówek SS

Goring nadał uprawienia policji pomocniczej - bojówkom SA, SS, aby złamać komunistyczne piony przewrotu.

Policja polityczna miała być organem, który służył polityce bezpośredniego likwidowania wrogów ustroju, ale na zasadach zgodnych z systemem legalności pozorów.

Służby policyjne w Generalnym Gubernatorstwie podlegały Wyższemu Dowódcy SS.Dowódców SS i policji wszystkich szczebli mianował Reichsführer SS i szef niemieckiej policji Heinrich Himmler, będący jednocześnie Komisarzem Rzeszy do spraw Umocnienia Niemczyzny .

Wyższy Dowódca Policji i SS dysponował osobistym kilkunastoosobowym sztabem i rozporządzał stacjonującymi w GG oddziałami Allgemeine SS (ogólnej SS) Jednocześnie był koordynatorem działalności policji bezpieczeństwa (Sipo i SD) i policji porządkowej (Orpo), jak i koordynującym zwierzchnikiem ich dowódców: policji bezpieczeństwa.

Policja niemiecka w Generalnym Gubernatorstwie była zorganizowana w dwóch pionach: Ordnungspolizei (Orpo) i Sicherheitspolizei (Sipo).

Ordnungspolizei czyli Policja Porządkowa - w jej skład wchodziły kolejno: Schutzpolizei (Schupo), we wsiach i miasteczkach żandarmeria (niem. Gendarmerie), policja drogowa (niem. Verkehrspolizei), policja kolejowa (niem. Bahnspolizei, zwana także „czarnymi”), policja leśna (niem. Forstschutz), fabryczna (niem. Werkschutz), oraz policja pocztowa (niem. Postschutz).

Dodatkowo w każdym dystrykcie Generalnego Gubernatorstwa lokalny komendant policji porządkowej (Orpo) miał do dyspozycji pułk policji SS uzbrojony w broń ciężką. Z tych jednostek wyodrębniano w miarę potrzeb różne formacje do działań doraźnych (niem. Rollkommandos, Jagdkommandos, Einsatzkommandos, Sonderkommandos), w większości przeprowadzające egzekucje masowe na ludności cywilnej (np. Bochnia, Wawer, Palmiry).

Formacje policyjne uzupełnione były ponadto przez jednostki Sonderdienst, policja pomocnicza (niem. Hilfspolizei) utworzone 6 maja 1940 z członków paramilitarnych bojówek Volksdeutscher Selbstschutz na polecenie generalnego gubernatora oraz w ograniczonym stopniu policja graniczna (niem. Grenzpolizei).

Sicherheitspolizei, czyli Policja Bezpieczeństwa i Sicherheitsdienst (SD), czyli Służba Bezpieczeństwa, stanowiły część sił bezpieczeństwa w GG.

W skład Policji Bezpieczeństwa wchodziły Policja Kryminalna (Kripo, w jej składzie również Polska Policja Kryminalna), oraz Geheime Staatspolizei Gestapo Tajna Policja Państwowa.

Sipo i SD posiadały w Generalnym Gubernatorstwie wspólne dowództwo i liczyły w sumie około 2 000 ludzi. Ich głównym zadaniem było planowanie i kontrola zbrodniczych zamierzeń władz Generalnego Gubernatorstwa, infiltrowanie i inwigilacja społeczeństwa polskiego, badanie jego bieżących nastrojów, nadzór nad imprezami kulturalnymi i kontrola nad Kościołem.

Początkowo Gestapo było Departamentem I-A dawnego pionu pruskiej policji politycznej Sapo. W jego skład wchodziły początkowo trzy Wydziały Główne:

Administracja, organizacja i prawo;

Przestępstwa polityczne;

Policja obronna (kontrwywiad)

10 lutego na mocy ustawy pruskiej, Gestapo stało się legalną instytucją, ale jednocześnie stawiała ponad prawem. Od decyzji Gestapo nie przysługiwało prawo odwołania się do sądu. . Szefem całej policji niemieckiej został Heinrich Himmler, bardzo bliski współpracownik Adolfa Hitlera.

W tym samym roku (1936) Heinrich Himmler połączył gestapo i policję kryminalną (Kriminalpolizei - Kripo) w jedną organizację - Policję Bezpieczeństwa (Sicherheitspolizei - Sipo) i podporządkował ją szefowi partyjnej służby bezpieczeństwa (Sicherheitsdienst - SD), Reinhardowi Heydrichowi.

W latach 1938-1941 Gestapo ściśle współpracowało z NKWD w zakresie likwidacji podziemia i opozycji politycznej na terenach okupowanych przez ZSRR i III Rzeszę.

Gestapo działała na terenie państwa niemieckiego, oraz we wszystkich okupowanych przez III Rzeszę państwach europejskich, stanowiąc główny czynnik terroru i odgrywając główną rolę w inspirowaniu i realizowaniu zbrodniczych planów rasistowskiej polityki narodowych socjalistów.

Podstawowe funkcje Gestapo to:

Inwigilacja i zwalczanie przeciwników reżimu w granicach III Rzeszy i na obszarach okupowanych

Prowadzenie działań kontrwywiadowczych

Przeciwdziałanie dywersji

Egzekutywa policyjna.

Działania Gestapo nie podlegały żadnej kontroli, ani zaskarżeniu przed sądem.

Członkiem SS mógł być osobnik rasy nordyckiej o wzroście conajmniej 170 cm. Musiał wykazać, że wśród jego przodków do 1750 roku, nie było Żydów. Przed zawarciem związku małżeńskiego musiał uzyskać zgodę Głównego Urzędu Rasy i Osadnictwa SS, który badał pochodzenie jego wybranki. Kandydat na SS-mana, poddawany był wszelkiego rodzaju próbom, które miały pokazać czy jest odpowiednią osobą na to miejsce. Często zadania te polegały na zabijaniu kobiet i dzieci, nieludzkim traktowniu innych ludzi.

RSHA został utworzony 27 września 1939 na mocy rozkazu Heinricha Himmlera (obowiązującego od 1 października 1939). W skład RSHA wchodziła połączona Tajna policja państwowa Geheime Staatspolizei - „Gestapo”, policja kryminalna - Kriminalpolizei czyli „Kripo” (Kripo i Gestapo łącznie nazywano Policją Bezpieczeństwa - Sipo, Sicherheitspolizei), oraz służba bezpieczeństwa Sicherheitsdienst, SD, której głównym zadaniem było badanie nastrojów społecznych w Rzeszy.

RSHA dzielił się początkowo na 6, później na 7 departamentów:

Departament I: Administracja i prawo

Departament II - Sprawy organizacyjno-finansowe, podział na 4 jednostki organizacyjne.

Departament III - Sicherheitsdienst, sprawy wewnętrzne, Partia. Czynny wywiad podzielony na 5 grup.

Departament IV - Tajna Policja Państwowa - Gestapo. Służba czynna o uprawnieniach wykonawczych (prawo aresztowania) w sprawach politycznych.

Departament V - Państwowa Policja Kryminalna - Kripo. Służba czynna o uprawnieniach wykonawczych w sprawach przestępczości kryminalnej.

Departament VI - Sicherheitsdienst-Ausland. Organ NSDAP. Wywiad zagraniczny.

Departament VII - Dokumentacja pisemna. Zagadnienia światopoglądowe i ideologiczne wśród wrogów systemu - masonów, Żydów, duchownych, liberałów, marksistów.

TEMAT 5

1. Ukształtowanie się sytemu policyjnego:

- Przekształcanie istniejących instytucji(z republiki Weimarskiej) i nadawanie im nowych uprawnień .

Urzędy policji politycznej w Prusach i W Bawrii rozwinęły się wokół dawnych komórek organizacyjnych, przeznaczonych do tych celów

- Goring nadał bojówką SA , SS i Stahlhelmu stanowisko „policji pomocniczej” aby zalegalizować działanie bojówek

- Gestapo- urząd Tajnej Policji Stanu powołany na mocy ustawy z 26 kwietnia 1933 przez ministra spraw wewnętrznych Goringa. Powstała z policji państwowej (z trzonu pruskiej policji politycznej) i „służby bezpieczeństwa” (stworzonej w ramach bojówki SS). Na początku nie był to osobny pion, dopiero 30 listopada 1933 pruska ustawa o Tajnej Policji Stanu była podstawą do powołania jej jako osobnej służby policyjnej w ramach administracji spraw wewnętrznych( pod bezpośrednią władzą pruskiego ministerstwa stanu - Premiera Goringa, stało się to w wyniku konfliktu Goringa z Himmlerem rewolucja , Bawaria).

2. Struktura systemu Policji i służb informacyjnych:

Policja Stanu, Tajna Policja Stanu(Gestapo), Policja bezpieczeństwa(gestapo i policja kryminalna), policja porządkowa( policja umundurowana w miastach , żandarmeria w miasteczkach i wsiach, policja gminna ), policja polityczna NSDAP, policja polityczna państwowa, SS(bojówki NSDAP).

SD(służby bezpieczeństwa SS, organ NSDAP) - agenci(honorowi, obserwatorzy, męzowie zaufania, donosiciele)

Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy- (RSHA 27 wrzesnia 1939)

- Wydział I(AMT I administracja panstwowa)

- Wydział II( administracja panstwowa- zarząd całości)

- Wydział III (SD- inland , wewnętrzny wywiad SD)

- Wydział IV (dawne gestapo)

-Wydział V(policja kryminalna)

-Wydział VI( wywiad zewnętrzny SD + po 1944 wywiad wojskowy)

-Wydział VII (naukowe rozpoznanie SD)

-Wydział N(łączności technicznej)

3. Podział zadań i kompetencji pomiędzy poszczególne funkcje:

Policja Polityczna- likwidowanie wrogów ustroju

Gestapo

Gestapoamt- krajowa władza policyjna. (Naczelny zwierzchnik - Himmler, tworca- Goring)

SS- (Schutztaffel der NSDAP)- bojówki NSDAP, od „czarnej roboty”. Powołana jako służba informacyjny partii i państwa. Na początku nie miała nic wspólnego z aparatem państwowym i jedyny jej związek z nim było poprzez osobę Heinricha Himmlera, dopiero gdy Himmler( Reichsfuhrer SS) stał się szefem policji państwowej, SS na mocy „Erlass” Fuhrera z 27 czerwca 1936 zostało wcielone do policji państwowej i podporządkowane centralnym organom policyjnym. SS było wyposażone w funkcje wykonawcze: represyjną i prewencyjną, a faktycznie zostało zrównane z organami państwa. „od tego rozpoczęło się upaństwowienie esesmańskiej machiny terroru.” W czasie okupacji zajmowali się bezpośrednim niszczeniem „wrogów wewnętrznych”, penetrowało sprawy gospodarcze społeczne , polityczne. Miało pełnić funkcje „armii wewnętrznej”. Podporządkowała sobie administracje państwa.

W czasie okupacji SS razem z policją zwalczali wroga na terenie okupantów bez żadnej kontroli.

SD(służby bezpieczeństwa SS, organ NSDAP)

Sucherheitsdienst der SS- słuzba informacyjna SS i NSDAP

4. Tajna policja polityczna - Gestapo:

1. Organizacja

- ( Geheime Staatspolizei) Urząd Tajnej Policji Stanu który został powołany na mocy ustawy z 26 kwietnia 1933 przez ministra spraw wewnętrznych Goringa. Powstała z policji państwowej (z trzonu pruskiej policji politycznej) i „służby bezpieczeństwa” (stworzonej w ramach bojówki SS).

Na początku nie był to osobny pion, dopiero 30 listopada 1933 pruska ustawa o Tajnej Policji Stanu była podstawą do powołania jej jako osobnej służby policyjnej w ramach administracji spraw wewnętrznych( pod bezpośrednią władzą pruskiego ministerstwa stanu - Premiera Goringa, stało się to w wyniku konfliktu Goringa z Himmlerem rewolucja , Bawaria).

- Przełożonym nad terytorialnymi urzędami policji politycznej był inspektor gestapo - Henrich Himmler

- Stanowiło osobny pion administracji

- na szczeblu terytorialnym było organizacyjnie powiązane z urzędami administracji ogólnej ale służbowo podlegało tylko centrali w Berlinie.

2. Zadania

- początkowo miało zajmować się ściganiem przestępstw politycznych i obroną przeciwko atakom na ustrój narodowosocjalistyczny.

- Po ustawie pruskiej z 30 listopada 1933 skumulowano w ręku gestapo wszystkie sprawy z zakresu policji politycznej, należących do organów administracji spraw wewnętrznych i administracji ogólnej.

- Po ustawie pruskiej z 10 lutego 1936 miało zwalczać dążenia antypaństwowe oraz śledzić je. Informacja władz ot tych dążeniach.

Dochodzenia w sprawie( zdrady kraju, zdrady głównej, zamachów przeciw partii i państwu, zbieranie informacji politycznych i zarząd państwowych obozów koncentracyjnych)

3. Pozycja w systemie policyjnym

- Po ustawie pruskiej z 30 listopada 1933 skumulowano w ręku gestapo wszystkie sprawy z zakresu policji politycznej, należących do organów administracji spraw wewnętrznych i administracji ogólnej.

- po ustawie pruskiej z 10 lutego 1936 gestapo nie mogło być zaskarżane przez sądy administracyjne. Gestapo stało się bezprawne ,mogło stosować wszelkie środki na obszarze całego kraju(Prus) podczas wykonywania swoich obowiązków.

TEMAT 6

Policjanci polscy w czasie II wojny światowej. Policja na ziemiach polskich w okresie okupacji.

Służby policyjne na terenie okupacji radzieckiej

• 19 X 1939 r. - ludowy komisarz spraw wewnętrznych ZSRR Beria zdecydował o utworzeniu Zarządu ds. Jeńców Wojennych i Internowanych. Na jego czele stanął kpt. Bezpieczeństwa państwowego Piotr Soprunienko

• Kierowanie polskich policjantów do obozów:

• 1. Obozy rozdzielcze 2. Przekształcenie w obozy stałe lub ich likwidacja i przewożenie więźniów do nowo tworzonych obozów pracy lub oficerskich

• IX 1939 r. - Ł. Beria podjął decyzję o skierowaniu, początkowo do obozów przejściowych, a później do stałych, specjalnych grup operacyjnych NKWD, które miały prowadzić działania inwigilacyjne i śledcze.

• Ciężkie warunki w obozach

• Większość trafiła do obozu w Ostaszkowie (Na czele obozu stał oficer NKWD, Borysowiec, a jego zastępcą był kpt. Sokołow).

• 5 III 1940 r. - ostateczna decyzja o zagładzie polskich jeńców z Kozielska, Starobielska i Ostaszkowa, zapadła na posiedzeniu Biura Politycznego KCWKP(b).

• 30 VII 1941 r. - podpisanie układu Majski-Sikorski  pojawienie się możliwości odmiany losów Polaków.

• Akcja zaciągu do tworzącej się Armii Polskiej. Wśród ochotników także policjanci (większość trafiała do jednostek żandarmerii, gdzie pełnili funkcje policji wojskowej)

• 1942 r. - oddziały Armii Polskiej opuściły Rosję

Policja na terenie Generalnego Gubernatorstwa

• 12 X 1939 r. - utworzenie Generalnej Guberni

POLICJA POLSKA

• 17 XII 1939 r. - zarządzenie Generalnego Gubernatora dr. Hansa Franka powołujące do życia formację porządkową Policję Polską

• Określenie zasad organizacji i podporządkowania tej organizacji policyjnej

• Zmiana przedwojennej Policji Państwowej w służbę komunalną, zarządzaną przez starostwa powiatowe i miejskie

• Jednostki wykonawcze - komisariaty i posterunki

• Określenie podstawowych zadań:

• Pełnienie służby ogólnej wg dotychczasowych zasad

• Wykonywanie specjalnych poleceń niemieckiej policji => ścisłe uzależnienie Policji Polskiej od niemieckiej żandarmerii i Schupo

• Organizacja PP:

• Jednostki miejskie pod bezpośrednim zwierzchnictwem „oficera nadzorczego PP” i miejscowej Schupo

• Jednostki powiatowe kierowane przez komendantów tamtejszych plutonów żandarmerii

• Szkoła Policyjna PP Generalnego Gubernatorstwa w Nowym Sączu

• Działalność PP jako instytucji porządkowej:

1. Służba patrolowa o charakterze prewencyjnym i porządkowym

2. Dyżury wewnętrzne

3. Służba wartownicza w różnych instytucjach i obiektach

4. Nadzór nad ruchem ulicznym

5. Służba przemysłowo - handlowa

6. Służba asystencyjna - zapewnienie ochrony urzędnikom adm. w trakcie wykonywania przez nich obowiązków służbowych

7. Dochodzenia w zakresie przestępstw pospolitych

8. Inwigilacja środowisk przestępczych

+ Zadania dodatkowe na zlecenie władz niemieckich:

1. Nadzór nad ruchem przesiedleńczym ludności

2. Udział w biernej obronie lotniczej

3. Kontrola przestrzegania godziny policyjnej

4. Ochrona przeciwpożarowa

W miarę trwania okupacji zakres uprawnień PP wobec ludności polskiej zwiększał się, wobec niemieckiej malał.

• Sprawy kadrowe:

• funkcjonariusze mieli status urzędników komunalnych, a nie państwowych

• skład PP: funkcjonariusze służby zewnętrznej oraz personel cywilny

• służba o charakterze przymusowym

• głównie Polacy

• kary dyscyplinarne:

• za niewykonywanie przepisów służbowych

• uprawnienia dyscyplinarne w rękach polskich kierowników jednostek

• od IX 1943 r. - odpowiedzialność funkcjonariuszy PP za popełnienie przestępstw pospolitych przed sądami niemieckimi na zasadach podobnych do panujących w policji niemieckiej

POLSKA POLICJA KRYMINALNA

• taki sam status jak Policji Polskiej

• Organizacja:

• brak oddzielnych jednostek polskiej PK na szczeblu powiatów, istniały w ramach niemieckich urzędów Kripo

• Dyrekcja Policji Kryminalnej (DKP) przy tamtejszych Kriminaldirektionen (KD) w Warszawie, Krakowie, Lwowie i Lublinie (powstały od jesieni 1939 r.)

• Komisariaty PK w obrębie niemieckich Kriminalkommissariate w pozostałych powiatach (powstały na pocz. r. 1940)

• Dyrekcja Policji Kryminalnej - 7 komisariatów:

1. ds. morderstw i napaści rabunkowych,

2. ds. kradzieży z włamaniem,

3. ds. kradzieży zwykłych,

4. ds. oszustw, fałszerstw i przestępstw urzędniczych,

5. ds. sanitarno-obyczajowych,

6. ds. poszukiwań

7. ds. rejestracji i techniki kryminalistycznej

• na czele DKP polski oficer łącznikowy jako bezpośredni pomocnik szefa niemieckiej KD w zakresie kierowania personelem PK

• służbowy nadzór nad PK prowadziła Sipo

• brak zależności PK od starostów oraz powiązania organizacyjno-gospodarczego z urzędami Policji Polskiej.

• funkcja pomocnicza wobec niemieckiej Sipo

• Główne zadania:

1. prowadzenie dochodzeń w sprawach dotyczących przestępstw pospolitych,

2. prowadzenie inwigilacji oraz infiltracja środowisk przestępczych, niekiedy doraźne interwencje.

• Wykorzystywana przez okupanta do działań przeciwko społeczeństwu polskiemu

• Sprawy kadrowe:

• Korpus osobowy: Funkcjonariusze (oficerowi i szeregowi), Cywilni urzędnicy służby kancelaryjnej, Pracownicy pomocniczy

• Kształcenie - w polskim oddziale Szkoły Policji Bezpieczeństwa i SD w Rabce

• Wyższe i średnie funkcje kierownicze w PK - głównie przedwojenni funkcjonariusze służby śledczej

• Na stanowiskach wykonawczych również Volksdeutsche, Ukraińcy, Białorusini

• Odpowiedzialność dyscyplinarna wyłącznie przed nadzorem niemieckim

• Od 1941 r. - odpowiedzialność karna przed sądami niemieckimi

UDZIAŁ POLICJI GRANATOWEJ W RUCHU OPORU

• Formy współpracy:

1. tworzenie policyjnych organizacji konspiracyjnych wewnątrz struktur PP i PK,

do takich organizacji można zaliczyć:

• Państwowy Korpus Bezpieczeństwa (PKB),

• referat policyjny (993/P) w Wydziale Bezpieczeństwa i Kontrwywiadu Oddziału II Komendy Głównej Armii Krajowej,

• Kadra Bezpieczeństwa;

2. współpraca policjantów z pozapolicyjnymi organizacjami konspiracyjnymi,

m.in. z pozostałymi ogniwami ZWZ/AK oraz z organizacjami wojskowymi

różnych nurtów politycznych (GL/AL, BCh, NSZ), a także udział w pracach

konspiracyjnej administracji państwowej oraz uczestnictwo w konspiracji

cywilnej prowadzonej przez poszczególne partie polityczne

3. indywidualna działalność funkcjonariuszy - samopomoc obywatelska

(sabotowanie zarządzeń i poleceń o charakterze antypolskim, pomaganie

osobom zagrożonym i prześladowanym przez okupanta).

• Dwa warianty sterowania Policją Polską przez centra podziemne reprezentujące rząd emigracyjny:

1. 1 łączenie funkcji formalnego zwierzchnika policyjnego z funkcją szefa

organizacji konspiracyjnej (początkowy okres okupacji),

2. 2 bezpośrednie wykorzystywanie kadry policyjnej przez ośrodki pozostające poza

formalnym kierownictwem policyjnym (od roku 1941).

Państwowy Korpus Bezpieczeństwa

• powstał pod koniec 1939 roku z inicjatywy ppłk. Kozielewskiego

• działał na obszarze całego Gubernatorstwa

• należał do pionu tzw. konspiracji cywilnej kierowanej przez Delegaturę Rządu na Kraj

• przestał istnieć na początku 1940 r., w marcu 1941 r. wznowienie działalności

• PKB podlegał:

• na szczeblu centralnym - dyrektorowi Departamentu Spraw Wewnętrznych

• na terenie okręgu i powiatu - delegatom rządu.

• Kierunki działania:

1. studia nad przyszłym systemem bezpieczeństwa,

2. przygotowania do zbrojnego powstania,

3. szkolenie nowych kadr (organizowano kursy oficerskie i podoficerskie),

4. wpływanie na pracę PP i PK, by była zgodna z interesem społecznym

(ingerencja w sprawy personalne),

5. zbieranie informacji o oficjalnych strukturach policyjnych.

• W ramach PKB służba śledcza:

• Złożona głównie z pracowników PK

• Działania m.in. :

• gromadzenie informacji o przestępczości pospolitej

• przygotowywanie się do podjęcia walki z przestępcami po wojnie,

• prowadzenie wywiadu w instytucjach niemieckich,

• rozpracowywanie kolaborantów

POLICJA POLSKA W WALCE Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ POSPOLITĄ

• w okresie okupacji wzrost przestępczości pospolitej ZAGROŻENIE:

• ludność była narażona na działanie przestępców

• lub stawała się obiektem represji okupanta, gdy ofiarami napadów kryminalnych byli Niemcy

• Władze hitlerowskie konsekwentnie zwalczały przestępczość na terenach wcielonych do Rzeszy, natomiast dopuszczały działalność kryminalną w kontrolowanej przez siebie skali na obszarze GG, często wykorzystując przestępców do walki z polskim ruchem oporu.

• 1940 r.- rozpoczęcie energicznej walki z przestępczością  zahamowanie liczby przestępstw, zlikwidowanie wielu band rabunkowych

• Lata 1942-1943 - pogorszenie stanu bezpieczeństwa

• W 1943 r. - zmiana metod walki z przestępczością: bezpośrednie działania przeciwko najgroźniejszym przestępcom podjął ruch oporu, zwłaszcza terenowe ogniwa AK.

SPOŁECZEŃSTWO POLSKIE WOBEC POLICJI GRANATOWEJ

• w większości negatywny stosunek

PRZYCZYNY:

• Traktowanie PP i PK jako element systemu okupacyjnego (brak obiektywnej wiedzy na temat angażowania się funkcjonariuszu w ruchu oporu)

• Kolaboracja niektórych funkcjonariuszy

• Przejawy demoralizacji w szeregach policji

Losy funkcjonariuszy Policji Państwowej po zakończeniu II wojny światowej

• Zepchnięcie funkcjonariuszy przedwojennej policji na margines życia społecznego kraju.

• 15 VII 1945 r. - Dekretem PKWN formalnie rozwiązano Policję Państwową, uzasadniając tę decyzję stwierdzeniem, iż jej funkcjonariusze w czasie wojny kolaborowali z Niemcami.

• 29 VIII 1945 r. - akt prawny rządu Edwarda Osóbki-Morawskiego

• Rozpoczął się proces dyskryminowania i represjonowania byłych policjantów

• Nie mogli być przyjęci do jakiejkolwiek pracy bez uzyskania zaświadczenia rehabilitacyjnego.

• I 1946 -X 1948 - działała Komisja Rehabilitacyjno-Weryfikacyjna przy Prezydium RM.

• ustawa z 1 VII 1949 r. - nowelizowała przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy państwowych i zawodowych wojskowych. Na mocy tego aktu odbierano prawa emerytalne m.in. byłym funkcjonariuszom Policji Państwowej.

• 14 VII 1950 r. - decyzją dyrektora Departamentu V Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego Julii Brystyger wprowadzono instrukcję dotyczącą rozpracowania i przesłuchiwania byłych pracowników sanacyjnego aparatu policyjnego

TEMAT 6

VI. Policjanci polscy w czasie II wojny światowej. Policja na ziemiach polskich w okresie okupacji.

- Policja Państwowa w czasie kampanii wrześniowej;

- Policjanci w niewoli;

- Działalność policji na terenie ziem wcielonych do Rzeszy;

- Policja na terenie Generalnego Gubernatorstwa;

- Działalność „granatowej” policji;

- Działalność służb policyjnych na terenie okupacji radzieckiej;

- Współpraca NKWD - Gestapo w zwalczaniu polskiego ruchu oporu;

- Służby bezpieczeństwa Polskiego Państwa Podziemnego;

- Powojenne dyskusje, kontrowersje i oceny działalności „granatowej” policji.

POLICJA PAŃSTWOWA W CZASIE KAMPANII WRZEŚNIOWEJ

- Na mocy projektu rozporządzenia prezydenta RP zamierzano wcielić Policję Państwową do sił zbrojnych jako wojskowy korpus bezpieczeństwa, jednak bez użycia jej do działań na linii frontu.

-1919-1920, policja powinna być przeznaczona do wykonywania zadań związanych z mobilizacją, obroną cywilną, walką z dywersją i działalnością antypaństwową.

- W czasie wojny Policja Państwowa miała podlegać komendantowi głównemu PP na obszarze nieobjętym stanem wojennym i w tym samym czasie miała być do dyspozycji ministra spraw wojskowych i ministra spraw wewnętrznych || na terenie objętym stanem wojennym - Naczelnemu Wodzowi, a działaniami Policji kierował szef żandarmerii Naczelnego Wodza.

- Na początku centralne władze państwowe nakazywały Policji pozostawanie w miejscu pełnienia służby, tylko oddziały rezerwy PP, (wyposażone w motorowe środki transportu i łączności), rozpoczęły ewakuację na wschód.( przyniosło to wiele skutków negatywnych)

- Na podst. Dec. Premier. Felicjana Sławoja-Składkowskiego znaczna część formacji policyjnej z okręgów zachodnich i południowych została ewakuowana na wschód. Pierwszym punktem koncentracji Policji z okręgów północno-zachodnich był Chełm Lubelski, później Kowel. Policja z województw południowo-zachodnich wycofywała się w kierunku na Tarnopol. Część Policji województwa pomorskiego i Policji stołecznej pozostały w miejscach stałego stacjonowania. Dotyczyło to północnych powiatów na Pomorzu, policjanci z tego terenu nie mogli wycofać się ze względu na ofensywę wojsk niemieckich, która przerwała łączność i kontakt z pozostałą częścią kraju. Zgrupowana tam Policja została podporządkowana Dowództwu Lądowej Obrony Wybrzeża i pełniła funkcje żandarmerii wojskowej.

- Na początku wystąpiły trudności w utrzymaniu bezpieczeństwa w Gdyni, teren portu. W mieście znajdowało się dużo niemieckiej ludności cywilnej, której nie można było ewakuować, co groziło

wystąpieniem nastrojów defetystycznych, paniką oraz dywersją, To powodowało wśród ludności polskiej psychozę nadmiernej podejrzliwości i poszukiwania wszędzie dywersantów i szpiegów. Rozwiązanie tych problemów wymagało specjalnych działań organów policyjnych i żandarmerii.

- Warszawę opuściły: dywizjon konny oraz zmotoryzowany batalion golędzinowski.

- Pozostanie na miejscu stołecznej Policji to wynik porozumienia między komendantem policji warszawskiej podinsp. Marianem Kozielewskim a prezydentem miasta Stefanem Starzyńskim, powołanym w czasie wojny na stanowisko komisarza cywilnego. Starzyński wystąpił również z inicjatywą pozostawienia Policji w stolicy, zamierzał wykorzystać doświadczenia Straży Obywatelskich z okresu I wojny światowej.

- 27 września 1939 roku, Warszawa - kapitulacja, Niemcy pod wpływem Starzyńskiego, zgodzili się na pozostawienie Policji polskiej w miejscach służby. To początek tworzeniu polskiej instytucji policyjnej pod okupacją niemiecką

- Naczelny Wódz Edward Rydz-Śmigły 8 września polecił premierowi Sławojowi Składkowskiemu utworzenie na Bugu kordonu policyjnego w celu zatrzymania fali uchodźców i zaprowadzenie porządku na obszarze na wschód od Bugu.

- Postanowiono, że kordon będą tworzyć oddziały policyjne, ewakuowane z zachodnich województw Polski. (kierownictwo Policji i resortu spraw wewnętrznych nie panowało nad sytuacją i nie było można wykonać polecenia) . Wyłania się konflikt między władzami wojskowymi (Naczelnym Dowództwem) i cywilnymi (MSW).

- Zwlekanie z decyzją o militaryzacji Policji przyniosło negatywne konsekwencje, gdyż uniemożliwiło racjonalne wykorzystanie dobrze przygotowanych i wyposażonych formacji policyjnych (oddziały rezerwy) do działań ochronnych na zapleczu frontu.

- 10 września 1939 roku E. Rydz-Śmigły polecenie głównemu komisarzowi

cywilnemu gen. Wacławowi Kostce-Biernackiemu przeprowadzenie militaryzacji Poliscji Państwowej,

- Na mocy rozporządzenia podpisanego przez ministra spraw wewnętrznych PP została włączona w skład sił zbrojnych do wykonywania zadań właściwych żandarmerii wojskowej

- 11 września zapadła decyzja podjęcia działań odwrotowych wojsk w kierunku

południowo-wschodnim i minister spraw wewnętrznych otrzymał polecenie przygotowania i zabezpieczenia sieci dróg w tej części kraju, przede wszystkim odcinka Krzemieniec - Zbaraż.

- Dnia 12 września insp. W. Olszańskiemu - komendantowi PP okręgu nowogródzkiego - powierzono zadanie koncentracji sił policyjnych z terenu województw nowogródzkiego, poleskiego i wołyńskiego w okolicach Łucka i Tarnopola.

- Wkroczenie 17 września wojsk sowieckich na wschodnie tereny Rzeczpospolitej przekreśliło możliwości na stworzenie linii obrony na wschodzie. Naczelny Wódz wydał rozkaz zakazujący walki z oddziałami Armii Czerwonej oraz nakazujący, aby Policja i miejscowe władze administracyjne pozostały w miejscu urzędowania. Z powodu braku łączności, poczucia odpowiedzialności za państwo, wielu dowódców nie wykonało tego rozkazu. Należy podkreślić, że przede wszystkim większość jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP) i funkcjonariuszy Policji podjęła próbę oporu i walki przeciwko agresji sowieckiej.

- Udział policjantów w obronie Grodna, 20 - 22 września 1939 roku. Policjanci przede wszystkim zajęli się unieszkodliwianiem prób dywersji ze strony komunistów, Żydów i Białorusinów

-Wojska sowieckie ,pierwsze uderzenie na Grodno, zaatakowały budynki Komendy Powiatowej PP i Urzędu Śledczego, których bronili funkcjonariusze Policji pod dowództwem komendanta Władysława Nagórskiego.

- 7 września we Lwowie utworzono Obywatelską Straż Bezpieczeństwa pod dowództwem gen. dywizji. w stanie spoczynku Władysława Jędrzejewskiego. Miała ona wspomagać organy policyjne chroniące ład i porządek w obleganym mieście. We Lwowie znajdowało się dużo oddziałów policyjnych, m.in. te, które ewakuowano z zachodnich województw kraju.

- Po kapitulacji 22 września 1939 roku, władze sowieckie rozpoczęły masowe policjantów i oficerów WP.

- Masowe egzekucje polskich policjantów we Lwowie.

- formowano kolumny polskich jeńców, policjantów, wysłano ich do Złoczowa-Tarnopola do obozów przejściowych.

- Policjanci brali udział w walkach w rejonie Kowla, Łucka i Dzisny.

- Wszędzie koniec był taki sam rozstrzeliwania, więzienie, łagry.

- 24 września 1939 roku w rejonie Kamienia Koszyrskiego doszło do potyczki między kompanią

rezerwy PP pod dowództwem Franciszka Otłowskiego a oddziałem armii sowieckiej.

- Po kapitulacji policjantów rozbrojono, następnie rozstrzelano.

POLICJANCI W NIEWOLI

- Zgodnie z decyzją Stalina policjanci polscy znaleźli się we władzy organów NKWD.

-19 września 1939 roku ludowy komisarz spraw wewnętrznych ZSRR Beria zdecydował o utworzeniu Zarządu ds. Jeńców Wojennych i Internowanych. Na czele stanął kpt. bezpieczeństwa państwowego Piotr Soprunienko. Dzień później decyzja o utworzeniu obozów przejściowych.

- Polscy jeńcy wojenni trafiali do tzw. obozów rozdzielczych, rozlokowane na zachodnich granicach Rosji. Miejsca nieprzygotowane do roli i wymogów obozów dla osób internowanych. (Bardzo trudne warunki do życia w nich) .Władze sowieckie przeprowadzały tam wstępną selekcję i ewidencję polskich jeńców. Po kilkunastu tygodniach część obozów przekształcono na obozy stałe, a inne usunięto, przewożąc więźniów do nowo tworzonych obozów pracy lub tzw. obozów oficerskich.

- Największy obóz w Ostaszkowie dla jeńców

- W Ostaszkowie Rosjanie skupili ludzi uważanych przez NKWD za główną podporę burżuazyjnej państwowości w Polsce(oficerowie wywiadu i kontrwywiadu wojskowego, żandarmerii wojskowej, Straży Granicznej, Korpusu Ochrony Pogranicza, Służby Więziennej, pracownicy administracji publicznej oraz funkcjonariusze Policji Państwowej) - księża i prawnicy

- Jeńcy spali na gołych deskach, tylko nieliczni mieli sienniki. Wszelkim wymogom urągał stan higieniczny i sanitarny. W stłoczonych pomieszczeniach było brudno i wilgotno. Niedożywienie, ciężka praca i zimno powodowały liczne choroby. Dodać należy, iż to niedostateczne i skąpe wyżywienie znacznie się pogorszyło po wybuchu wojny z Finlandią

- Na czele obozu w Ostaszkowie stał oficer NKWD, Borysowiec, Polak z pochodzenia, a jego zastępcą był kpt. Sokołow.

- Wrzesień 1939 rok - Ł. Beria podjął decyzję o skierowaniu, początkowo do obozów przejściowych, a później do stałych, specjalnych grup operacyjnych NKWD, które miały prowadzić działania inwigilacyjne i śledcze

- Na podstawie prowadzonych przesłuchań więźniów, w posiadaniu NKWD znalazły się materiały urzędowe polskich władz administracyjnych i policyjnych. NKWD miało rozeznanie dotyczące zajmowanych stanowisk oraz charakteru pracy poszczególnych policjantów. Planowano pozyskać część więźniów do współpracy, aby uzyskać informacje natury wywiadowczej i politycznej, które mogłyby być wykorzystane do celów propagandowych, takich na przykład, jak przygotowanie pokazowych procesów sądowych.

- Przebieg egzekucji był następujący - w jednym z pomieszczeń piwnicznych sprawdzano personalia skazanego, następnie skuwano go i przeprowadzano do celi śmierci ,w której drzwi były wyłożone wykładziną wojłokową. Dodatkowo przez całą noc pracowały głośno wentylatory, zagłuszając odgłosy strzałów. Po wprowadzeniu do celi śmierci ofiara była mordowana natychmiast strzałem w tył czaszki. Zwłoki wynoszono na zewnątrz przez drugie, przeciwległe drzwi i układano na jednym z oczekujących samochodów ciężarowych. O świcie samochody wyruszały szosą Moskwa - Leningrad do odległej miejscowości Miednoje nad rzeką Twercą. Tam na terenie rekreacyjnym kalinińskiego NKWD, na skraju lasu, znajdował się przygotowany dół, mogący zmieścić zwłoki około 250 osób. W Miednoje przygotowano 25 lub 26 takich dołów.

DZIAŁALNOŚĆ POLICJI NA TERENIE ZIEM WCIELONYCH DO RZESZY

- Akt prawny rządu Edwarda Osóbki-Morawskiego z 29 sierpnia 1945 roku rozpoczął

proces dyskryminowania byłych policjantów. Nie mogli być przyjęci

do jakiejkolwiek pracy bez uzyskania odpowiedniego zaświadczenia rehabilitacyjnego.

- dekret Rady Ministrów z 22 października 1947 roku - określić zakres dopuszczalności rehabilitacji osób, które były zatrudnione w policji granatowej i straży więziennej w okresie okupacji niemieckiej

- na podstawie tych aktów od stycznia 1946 do października 1948 roku działała Komisja Rehabilitacyjno- Weryfikacyjna przy Prezydium Rady Ministrów.(w tym czasie rozpatrzyła sprawy 9tysięcy policjantów)

- W 1945 roku komendantem Centrum Wyszkolenia Milicji Obywatelskiej został wyższy oficer Policji Państwowej i Policji Polskiej płk Jan Płotnicki.

- Elementem nowej polityki była ustawa z 1 lipca 1949 roku, nowelizowała przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy państwowych i zawodowych wojskowych. Na mocy tego aktu prawnego odbierano prawa emerytalne m.in. byłym funkcjonariuszom Policji Państwowe ( z czasem zaostrzono wobec nich represje)

- 14 lipca 1950 roku decyzją dyrektora Departamentu V Ministerstwa Bezpieczeństwa

Publicznego Julii Brystyger wprowadzono „instrukcję dotyczącą rozpracowania

i przesłuchiwania byłych pracowników sanacyjnego aparatu policyjnego”. „Dewizę” sowieckich organów bezpieczeństwa z czasów II wojny światowej: „był policjantem, to musi zginąć” władze komunistyczne w Polsce po wojnie złagodziły, „był policjantem, jest obywatelem drugiej kategorii”, spychając funkcjonariuszy przedwojennej policji całkowicie na margines życia społecznego kraju.

POLICJA NA TERENIE GŁÓWNEGO GUBERNATORSTWA

- przywódcy Niemiec hitlerowskich oraz Rosji sowieckiej 28 września 1939 roku porozumieli się w sprawie zagarniętych ziem polskich. Ustalili, iż tereny na zachód od linii San - Bug - Narew - Pisa przypadną Niemcom, a na wschód - Sowietom. W obydwu strefach zamierzano wprowadzić „porządek państwowy”

- 8 października 1939 roku wcielono do III Rzeszy część II Rzeczpospolitej, tj. Pomorze, Wielkopolskę, województwo łódzkie, śląskie, północne Mazowsze, Suwalszczyznę oraz tzw. Zagłębie Krakowskie

-12 października na pozostałych ziemiach polskich ustanowiono Generalgouvernement für die besestzen polnische Gebiete, czyli, Generalną Gubernię (GG), która dzieliła się początkowo na cztery dystrykty (warszawski, krakowski, radomski i lubelski.

- Na obszarze ziem wcielonych do Rzeszy rozpoczęto akcję wywłaszczeń i wysiedleń ludności polskiej. Te ziemie miały stać się etnicznie czyste, zaludnione jedynie przez obywateli rasy niemieckiej,

- Generalna Gubernia -wysiedlono ludność polską z zachodnich terenów II RP,

miała stanowić niewyczerpany zapas siły roboczej, aż do całkowitej eksterminacji

miejscowej ludności (polskiej, żydowskiej i cygańskiej). Potem stopniowo

zgermanizowana. GG pozostawiono niektóre polskie instytucje, gwarantując zwierzchność nad nimi i całkowitą kontrolę. --Zlikwidowano szkolnictwo wyższe i średnie, funkcjonowały nadal tylko szkoły powszechne i niektóre zawodowe. -- Administracja lokalna (uprzednio samorządowa)

znajdowała się na ogół w rękach Polaków, ale także wprowadzania do niej Niemców

i volksdeutschów. -- Utrzymano polskie sądy powszechne, lecz zakres ich uprawnień

ograniczono do spraw cywilnych (jeśli nie dotyczyły Niemców). Wreszcie utworzono,

opierając się na dawnych kadrach - także dowódczych - formacje porządkowe, którym

nadano nazwę Policja Polska (PP).

- Policję Polską powołano do życia na podstawie zarządzenia Generalnego Gubernatora dr. Hansa Franka 17 grudnia 1939 roku, które wyznaczało zasady organizacji i podporządkowania tej formacji policyjnej. Akt ten prowadził do zamiany przedwojennej Policji Państwowej w służbę komunalną, zarządzaną przez starostwa powiatowe i miejskie. Jednostkami wykonawczymi pozostawały komisariaty i posterunki

-Schupo zajmowała się sprawami porządku i bezpieczeństwa ogólnego, kontrolą ruchu drogowego, wykonywała czynności policyjno-administracyjne wobec ludności polskiej oraz pełniła funkcje tzw. policji przemysłowo-handlowej

-Organy nadzorcze zajmowały się dowodzeniem całością PP, kontrolą jej pracy, sprawami gospodarczymi Policji i jej kontaktami z innymi instytucjami, m.in. starostwami

-Szkoła Policyjna PP Generalnego Gubernatorstwa w Nowym Sączu, bezpośrednio podlegająca dowódcy Policji Porządkowej w GG. Na kilkumiesięcznych kursach przygotowywano do pracy kandydatów na szeregowych PP. Na bazie PP tworzono również oddziały specjalne, wykorzystywane przede wszystkim do walki z polskim ruchem oporu i do akcji pacyfikacyjnych.

Działalność Policji Polskiej jako instytucji porządkowej obejmowała:

1) służbę patrolową o charakterze prewencyjnym i porządkowym,

2) dyżury wewnętrzne,

3) służbę wartowniczą w różnych instytucjach i obiektach - na zlecenie okupanta,

- nadzór nad nieruchomościami i posesjami - czyli kontrolę porządku, stanu

sanitarnego, meldunków itp.,

4) nadzór nad ruchem ulicznym,

5) służbę przemysłowo-handlową - w tym zwalczanie nielegalnego handlu,

6) służbę asystencyjną - zapewnienie ochrony urzędnikom administracji w trakcie

wykonywania przez nich obowiązków służbowych,

7) dochodzenia w zakresie przestępstw pospolitych,

8) inwigilację środowisk przestępczych

PP realizowała na zlecenie władz niemieckich zadania dodatkowe, do których należały m.in.:

1) nadzór nad ruchem przesiedleńczym ludności,

2 )udział w biernej obronie lotniczej,

3) kontrola przestrzegania godziny policyjnej,

4 )ochrona przeciwpożarowa.

-W miarę trwania czasu okupacji zakres uprawnień PP wobec ludności polskiej zwiększał się, malał natomiast w odniesieniu do Niemców i volksdeutschów, do tego stopnia, że interwencja polskiego policjanta w stosunku do ludności niemieckiej była nieskuteczna, a nawet niebezpieczna dla samego policjanta.

-W skład PP wchodzili funkcjonariusze służby zewnętrznej oraz

personel cywilny. Korpus osobowy Policji tworzyli funkcjonariusze zawodowi

(oficerowie i szeregowi), od września 1941 roku utworzono jeszcze jedną grupę policjantów - kandydatów na szeregowych PP, przyjętych na okres próbny. Służba

w PP miała charakter przymusowy, jej opuszczenie traktowano jako dezercję

z oddziałów frontowych. W Polskiej Policji służyli głównie Polacy, niewielu było

volksdeutschów, którzy mogli przejść do Schupo lub żandarmerii

-Kary dyscyplinarne (kary drobne: ostrzeżenie, nagana, areszt, najwyższa - wydalenie ze służby bez zaopatrzenia emerytalnego) były wymierzane za wykroczenia przeciwko przepisom służbowym. Uprawnienia dyscyplinarne znajdowały się w rękach polskich kierowników jednostek, od rangi kierowników komisariatu począwszy, po komendantów miejskich i powiatowych oraz niemieckie władze nadzorcze

- WYDALENIE z powodu nielojalności politycznej i samodzielnego porzucenia służby, w innych wypadkach natomiast odstępowano niekiedy od tej kary, nawet wówczas gdy funkcjonariusz został skazany na karę więzienia za przestępstwo kryminalne.

-od września 1943 została ograniczona samowola i wszechwładza policji hitlerowskiej w stosunku do polskich funkcjonariuszy, których nie można już było wysyłać do obozu koncentracyjnego za każde wykroczenie czy podejrzenie o nielojalność.

POLSKA POLICJA KRYMINALNA

- Polska Policja Kryminalna (PK) działała w Generalnym Gubernatorstwie przez całą

okupację, taki sam status jak Policja Polska. Nie tworzono oddzielnych jednostek polskiej Policji Kryminalnej na szczeblu powiatów, ale istniały one w ramach niemieckich urzędów (Kripo),

obejmując swoją działalnością powiaty miejskie i wiejskie. W Warszawie, Krakowie,

Lwowie i Lublinie istniały Dyrekcje Policji Kryminalnej (DKP) przy tamtejszych (KD), w pozostałych powiatach zorganizowano Komisariaty PK (Na czele DKP stał polski oficer łącznikowy jako bezpośredni pomocnik szefa niemieckiej KD w zakresie kierowania personelem PK.)

Dyrekcje Policji Kryminalnej tworzyły 6 komisariatów:

1 )ds. morderstw i napaści rabunkowych,

2 )ds. kradzieży z włamaniem,

3 )ds. kradzieży zwykłych,

4 )ds. oszustw, fałszerstw i przestępstw urzędniczych,

5 )ds. sanitarno-obyczajowych,

6 )ds. poszukiwań.

7) ds. rejestracji i techniki kryminalistycznej. Zwierzchnictwo nad tymi komisariatami sprawowali: oficer łącznikowy DKP oraz odpowiedni komisariat KD.

Policja Kryminalna pełniła funkcję pomocniczą wobec niemieckiej Sipo, a jej główne zadania stanowiło:

1 )prowadzenie dochodzeń w sprawach dotyczących przestępstw pospolitych,

2 )prowadzenie inwigilacji oraz infiltracja środowisk przestępczych, niekiedy

doraźne interwencje.

-Wyższe i średnie funkcje kierownicze w PK pełnili głównie przedwojenni funkcjonariusze służby śledczej. Na stanowiskach wykonawczych zatrudniano volksdeutschów, Ukraińców i Białorusinów

POLICJA GRANATOWA W RUCHU OPORU

-Polska Policja w okupacyjnej rzeczywistości z jednej strony była wykorzystywana

przez hitlerowców do działalności antypolskiej, z drugiej - stanowiła cel zabiegów

kierowniczych ośrodków konspiracji niepodległościowej, które chciały uczynić z niej

ważny instrument w walce z Niemcami.

Wykształciły się dwa warianty sterowania Policją Polską przez centra podziemne

reprezentujące rząd emigracyjny:

1) łączenie funkcji formalnego zwierzchnika policyjnego z funkcją szefa organizacji konspiracyjnej (początkowy okres okupacji),

2) bezpośrednie wykorzystywanie kadry policyjnej przez ośrodki pozostające poza formalnym kierownictwem policyjnym (od roku 1941).

Współpraca policji „granatowej” z ruchem oporu przybierała różne formy, takie

jak:

1 )tworzenie policyjnych organizacji konspiracyjnych wewnątrz struktur PP i PK, do takich organizacji można zaliczyć: Państwowy Korpus Bezpieczeństwa (PKB), referat policyjny (993/P) w Wydziale Bezpieczeństwa i Kontrwywiadu Oddziału II Komendy Głównej Armii Krajowej, Kadrę Bezpieczeństwa;

2) współpraca policjantów z pozapolicyjnymi organizacjami konspiracyjnymi, m.in. z pozostałymi ogniwami ZWZ/AK oraz z organizacjami wojskowymi różnych nurtów politycznych (GL/AL, BCh, NSZ), a także udział w pracach konspiracyjnej administracji państwowej oraz uczestnictwo w konspiracji cywilnej prowadzonej przez poszczególne partie polityczne,

3) indywidualna działalność funkcjonariuszy - samopomoc obywatelska (sabotowanie zarządzeń i poleceń o charakterze antypolskim, pomaganie osobom zagrożonym i prześladowanym przez okupanta).

PAŃSTWOWY KORPUS BEZPIECZEŃSTWA

-Państwowy Korpus Bezpieczeństwa (PKB) należał do pionu tzw. konspiracji cywilnej kierowanej przez Delegaturę Rządu na Kraj. Wśród jej departamentów znajdował się Departament Spraw Wewnętrznych („Ład”, „Sieć”, „Rój”) oraz Departament Informacji i Pracy („Iskra”). Ten składał się z kilku wydziałów, m.in. Wydziału Bezpieczeństwa i Wydziału Społeczno-Politycznego, miał własny wywiad polityczno- obronny w postaci centralnych i terenowych oddziałów służby informacyjnej („Stożek”).

-Głównym zadaniem PKB miało być zorganizowanie służby bezpieczeństwa na czas powstania i okres powojenny. Od końca roku 1942 do pierwszej połowy 1944 roku trwała rekrutacja funkcjonariuszy Policji Polskiej do PKB na obszarze pięciu dystryktów. Powołano komendantów wojewódzkich, na ich wniosek komendant główny mianował komendantów powiatowych i miejskich, oni z kolei tworzyli odpowiednie oddziały PKB. stanowiska kierownicze znajdą się w rękach osób spoza służb policyjnych, a ich zastępcami oraz kadrą instruktorską jednostek

będą policjanci, ale ponieważ stale brakowało kadr cywilnych do pełnienia funkcji dowódczych, sprawowali je policjanci.

Działalność PKB była skoncentrowana na kilku kierunkach:

1 )studia nad przyszłym systemem bezpieczeństwa,

2) przygotowania do zbrojnego powstania,

3) szkolenie nowych kadr (organizowano kursy oficerskie i podoficerskie),

4) wpływanie na pracę PP i PK, by była zgodna z interesem społecznym

(ingerencja w sprawy personalne),

5) zbieranie informacji o oficjalnych strukturach policyjnych.

- W ramach PKB utworzono służbę śledczą, złożoną głównie z pracowników PK, która m.in. gromadziła informacje o przestępczości pospolitej, przygotowywała się do podjęcia walki z przestępcami po wojnie,

PP W WALCE Z PRZESTĘPCZOŚCIĄ

- W okresie okupacji nastąpił duży wzrost przestępczości, przede wszystkim bandytyzmu kryminalnego. Zagrożenie wynikające z tego faktu dla polskiego społeczeństwa miało dwojaki charakter: ludność była narażona na działanie przestępców, a także stawała się obiektem represji okupanta, gdy ofiarami napadów kryminalnych stawali się Niemcy lub niemieckie instytucje.

- Wśród czynników sprzyjających eksplozji bandytyzmu można również wymienić: zdobycie znacznej ilości broni przez członków środowisk kryminogennych w trakcie działań wojennych, zasilenie szeregów przestępców przez dezerterów, przemieszczenia ludności, często pozbawionej źródeł utrzymania.

- W roku 1940 Policja Polska energicznie zaczęła prowadzić walkę z przestępczością. Walkę, która przyniosła widoczne skutki: zahamowanie wzrostu liczby przestępstw, zwłaszcza tych najcięższych, zlikwidowanie wielu groźnych band rabunkowych.

- Latem 1942 roku zmieniła się sytuacja społeczno-polityczna w GG, przynosząc ponownie pogorszenie stanu bezpieczeństwa ogólnego. Masowe zbrodnie okupanta, stałe poczucie zagrożenia wpływały negatywnie na świadomość polskiego społeczeństwa, a przejawem zmian był brak poszanowania ludzkiego życia.

- W roku 1943 stan bezpieczeństwa uległ dalszemu pogorszeniu, nie tylko w miastach, ale i w powiatach wiejskich. Wzrosła liczba przestępstw, także tych najcięższych: napadów rabunkowych z bronią w ręku i morderstw na tle kryminalnym. Sprzyjała temu postępująca demoralizacja hitlerowskiego aparatu bezpieczeństwa, którego funkcjonariusze uprawiali bandytyzm kryminalny, a nawet współdziałali z bandami przestępczymi.

-W ostatnim roku okupacji szczególnie trudna sytuacja zaistniała na prowincji, gdzie nastąpiła dezorganizacja administracji okupacyjnej, szerzył się bandytyzm, uprawiany m.in. przez żołnierzy niemieckich i oddziały partyzanckie różnych ugrupowań politycznych. Działania policyjne w tym czasie były okupione coraz większymi stratami osobowymi we własnych szeregach, np. w ciągu trzech miesięcy 1944 roku (marzec, czerwiec i grudzień) zginęło w GG 186 funkcjonariuszy, a 73 zostało rannych.

- Policja „granatowa” nie mogła zapewnić ludności polskiej należytej ochrony, jej funkcje stopniowo przejmował ruch oporu, m.in. specjalne komórki KB, które doprowadziły do ujęcia wielu groźnych bandytów i rozbicia grup rabunkowych.

SPOŁECZEŃSTWO POLSKIE A DZIAŁALNOŚĆ GRANATOWEJ POLICJI

- Decydujący wpływ na kształtowanie negatywnego obrazu policjanta „granatowego” miały fakty kolaboracji z okupantem niektórych funkcjonariuszy oraz pewne objawy demoralizacji w szeregach Policji Polskiej. Taka sytuacja pogłębiała jeszcze wyalienowanie szczególnie niższej kadry policyjnej. Nie dotyczyło to kadry dowódczej, która miała pełną świadomość skomplikowanej sytuacji polskich policjantów. Starali się oni wzbudzić wśród podwładnych poczucie odpowiedzialności za stosunek społeczeństwa do policji „granatowej”. W tym celu zaczęto akcję nawiązywania kontaktów z ludnością poprzez instytucję bezpośredniego przyjmowania skarg. Najgłębszy kryzys w stosunkach między służbami policyjnymi a społeczeństwem nastąpił w 1942 roku, kiedy Niemcy w szerszym zakresie włączyli policję do działań antypolskich. Od połowy 1943 roku nastąpiły pozytywne zmiany. Wynikało to z faktu, że duża część społeczeństwa w wyniku eskalacji terroru hitlerowskiego uświadomiła sobie niewielką rolę polskiej służby w systemie okupacyjnym.

TEMAT 10

Wywiad cywilny w w PRL

Od początku swojego istnienia wywiad cywilny cechowała całkowita konspieracja i tajność działań. Nie podlegał on ponadto żadnej kontroli. Miał poprzez to wielką siłe sprawczą.

Cechował się także opinią władz PRLu jako ostatecznej siły sprawczej w państwie. Dobrym przykładem jest tutaj przesłuchanie Gomułki jako pokaz siły sprawczej wywiadu.

Formalny nadzór nad wywiadem sprawował sekretarz Komitetu Centralnego PZPR.

Na początku istnienia wywiadu nadzór partyjny nad MSW był ograniczony. Dopiero w 1984 Jaruzelsi podjął próbę wzmocnienia partyjnej kontroli nad MSW. Nie dopuszczano jednak do zgłębiania tajemnic wywiadowczych przez przedstawicieli innych struktur. Pomysł Jaruzelskiego nie powiódł się. W 1985 biuro polityczne PZPR postanowiło poddać kompleksowej kontroli MSW, kolejna próba jednak nie przyniosła rezultatów.

Pozycja MSW była tak silna, że nawet PZPR musiał uznać jej wyższość ideologiczną. W systemie bezpieczeństwa wywiad odgrywał ważną rolę ale nie wiodącą. Wywiad podzielony był na departamenty: W zależności od zadań. Kierowanie wywiadem miało charakter ręczny, nie utworzono zaawansowanych struktur decyzyjnych

Departamenty I i III zajmowaly się popieraniem ideologii komunistycznej, zwalczaniem dywersji komunistycznej politycznej i psychologicznej. Do zadań wywiadu zaliczano rozpoznanie sytuacji w USA i RFN oraz innych krajach natowskich. Ocenę sytuacji międzynarodowej, systemów badawczych itd. Wywiad chciał nawet wspierać tworzenie pomostu między wschodem i zachodem co podkreśla jego istotną rolę.

Istotnym zadaniem było zdobycie informacji o agresji Izraela na kraje arabskie.

Warto zaznaczyć pozycję ludzi należących do wywiadu, podziwiano ich i zazdroszczono dobrobytu majątkowego jednocześnie uważając ich za ludzi mądrych i niezwykle sprawnie działających.

Ograniczony był także krąg odbiorców materiałów wywiadu (w praktyce tylko I sekretarz KC PZPR, kilku sekretarzy i najbliższych współpracowników). Wywiad w celu konspiracji nie sporządzał zadnych notatek, protokołów z posiedzeń itd.

Współpraca wywiadu z innymi jednostkami bezpieczeństwa nie układała się zbyt dobrze.

NIE były one świadome istnienia wywiadu, nie odczuwały powiązania. Dopiero po podjęciu działań i zmian w strukturach organy SB zaczęły współpracę z wywiadem, przyniosło to efekty.

Wywiad MSW podkreślał że jest jedyną jednostką uprawnioną do prowadzenia wywiadu zagranicznego, twierdził że Wywiad Wojskowy jest jedynie narzędziem wojskowym.

Coraz bardziej skupiano uwagę na zintegrowaniu wywiadu z resortem np. poprzez rekrutacje. Do końca istnienia wywiadu PRL funkcjonował on w strukturze MSW.

Wywiad walczył o coraz silniejszą pozycję i udział w procesach decyzyjnych, (np. działaniu w USA) Zyskał miano ważnego organu decyzyjnego. Uważano za istotne zaufanie polityków do wywiadu.

Problemem wywiadu był niebezpośredni przepływ informacji. Nie miał on dostępu bezpośredniego do I sekretarza informacje przechodziły przez gęste sito selekcji co zmieniało ich obraz.

Dopiero później korespondencja z I sekretarzem uległa zmianie w kierunku pozytywnym.

Za czasów Edwarda Gierka doszło do pewnych zmian w wywiadzie, polityka informacyjna stała się znacznie bardziej otwarta, zrezygnowano znów z bezpośredniej korespondencji i zmieniono wiele innych kwestii.

Po objęciu stanowiska I sekretarza przez Kanię wpływy wywiadu jeszcze bardziej się zwiększyły, uważał on wywiad za niezwykle ważną siłę. Została wprowadzona nowa procedura raportu dziennego MSW (forma jednolitego tekstu opisującego istotne kwestie) Uformowano założenia wywiadu- wywiad jest od walki nie od czytania, podstawowe zadania to rozpracowywanie obcych wywiadów, nasadzanie agentów i szukanie agentury pracującej przeciwko Polsce.

Kadry

Najważniejszą siłą Wywiadu PRL są umiejętności kadr stojące na wysokim poziomie. Wyszkolenie członków wywiadu zasługiwało na wielkie uznanie. Każdy członek organizacji przechodził staranne szkolenie i wyspecjalizowanie w różnych dziedzinach. Przed oficerami wywiadu stawiano bardzo wysokie wymagania: wymagano całkowitej konspiracji, oddania ideom socjalizmu, pomysłowości i odpowiedzialności.

Bolączką było natomiast przecenianie operacyjnych możliwości wywiadu a ignorowanie analitycznej funkcji. Niechętnie zajmowano się interpretacją i prognozowaniem, co obniżało skuteczność działań.

Geneza i powstanie Departamentu MSW

W związku z uzależnieniem Polski od ZSRR struktury bezpieczeństwa miały zająć szczególnie ważną rolę w PRL.

Pierwszą zorganizowaną po wojnie organizacją wywiadowczą funkcjonującą w ramach resortu bezpieczeństwa był utworzony 2 stycznia 1945 roku Wydział Wywiadu. Najpierw utworzono centralę a następnie rozbudowano o terenowe oddziały. W lipcu 1947 po utworzeniu szerszych struktur połączono wywiad cywilny z wojskowym. Struktura była oparta na sowieckich odpowiednikach.

Ciekawą częścią struktur było tak zwane Biuro Studiów składające się z 13 sekcji mających gromadzić i analizować wszelkie informacje.

W 1949 nastąpił przełom. Zmianie uległy cele działania wywiadu w związku z uspokojeniem się sytuacji w Europie oraz został on ponownie rozdzielony na cywilny i wojskowy.

Kolejnym punktem zwrotnym była egzekucja Berii, pociągnęła za sobą zmiany zarówno w radzieckim jak i polskim wywiadzie. (powołanie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Komitet Bezpieczeństwa Publicznego).

Kierunki pracy wywiadu (we wszystkich latach):

-USA (rząd, CIA, FBI)

-RFN

-Wielka Brytania (działalność emigracyjna polskich przeciwników komunizmu, współpraca Wielkiej Brytanii z USA)

Nie wiem czy to jest wszystko ale tyle udało mi się rozkminić :D owocnej nauki ; *

REFERAT

Cichociemni - walory osobowościowe, szkolenie i działalność

Chciałabym przedstawić Państwu pracę „Cichociemni - walory osobowościowe, szkolenie i działalność” przygotowaną na podstawie ksiażki Andrzeja Tucholskiego „Cichociemni”. Postaram się odpowiedzieć w niej na pytania : jakie były walory osobowościowe cichociemnych, jak przebiegało szkolenie w tej owianej legenda formacji oraz na czym polegała działalność tych niezwykłych ludzi, którzy stali się symbolem nieugietej walki o wolną ojczyznę.

Pozwolę sobie jednak najpierw wyjaśnić skąd wzięła się nazwa „cichociemni”. Najprawdopodobniej pochodzi ona od wykonywania zadań bojowych po cichu i po ciemku. Istnieje jednak alternatywna teoria jej pochodzenia - według nieoficjalnej wersji jeden z kolegów żołnierzy wytypowanych do uczestnictwa w kursach, zirytowany utrzymywaniem przez nich tajemnicy powiedział: „Jesteś taki cichociemniak”.

Czym charakteryzowali się cichociemni? Myślę, że warto przytoczyć przysięgę jaką składali po zakończonym szkoleniu, aby uzyskał pełen obraz ich osobowości:

„W obliczu Boga Wszechmogącego i Najświętszej Marii Panny, jako żołnierz powołany do służby specjalnej przysięgam, że poświęconego mi sprzętu, poczty i pieniędzy strzec będę nie tylko jako dobra państwowego, ale i jako środków i pieniędzy przeznaczonych dla odzyskania wolności Ojczyzny, a tajemnicy służby specjalnej dochowam, nawet wobec moich przełożonych i kolegów w konspiracji i nie zdradzę jej nikomu, aż do końca wojny. Tak mi Panie Boże dopomóż.”

Cichociemni odznaczali się wysokim poziomem moralnym i byli osobami najwyższego zaufania. Poświęcali własne życie w walce a nawet w ostateczności popełniając samobójstwo poprzez połknięcie trucizny lub w inny sposób, chcąc za wszelką cenę uniknąć dekonspiracji. Byli to ludzie o wyrobionym duchu samodzielności, co było jednym z celów szkolenia, które dokładniej omówię później. Cichociemni, zwani także „ptaszkami” musieli być osobami odpornymi psychicznie, które nie zdradzą ojczyzny i sowich kolegów w przypadku dodtania się w ręce nieprzyjaciela. Cichociemnych cechował także wysoki poziom inteligencji, ale też zwykłej pomysłowości , która często ratowała im życie lub pomagała im w zabezpieczeniu przesyłek. Dobrym przykładem będzie np. ukrycie pasów z bronią w mrowisku.

Gdzie kryje się tajemnica tej niezwykle skutecznej jak na ówczesne warunki formacji wojskowej? Może jest nią sposób szkolenia cichociemnych? Przyjrzyjmy się jaką drogę musiał przejść kandydat do służby.

Szkolenie składało się z 4 grup kursów. Były to kursy zasadnicze, specjalnościowe, uzupełniające oraz praktyki.

Kurs zasadniczy miał na celu wstępną selekcję kandydatów na cichociemnych. Składał się z kusów zaprawowego, badań psychotechnicznych, kursu spadochronowego, walki konspiracyjnej oraz kursu odprawowego, a był on tylko pierwszym etapem na drodze do zykania miana cichociemnego. Po ukończeniu kursu zasadniczego kandydat był kierowany na kurs specjalnościowy taki jak: polski kurs wywiadu, polski kurs pancerny, angieleski kurs pancerny na sprzęcie niemieckim, wojskowe warsztaty radiowe, angielski kurs łączności ziemia-lotnik. Często kandydaci na cichociemnych brali udział w kursach dwóch specjalności, co sprawiało, że byli bardziej wszechstronni . Mimo podziału na specjalnosci generalne zasady kursów były takie same : jak najmniej teorii, jak nawiecej praktyki. Duży nacisk kładziono na przyswojenie jak największej liczby aktualnych informacji o sytuacji w kraju.

Punktem na drodze do miana cichociemnego, o którym warto wspomnieć były kursy uzupełniające, które odbywała się w czasie przedłużającego się pobytu w stacjach. Szczególnie ciekawym z nich był kurs koroznkowy- Była to w zasadzie szkoła przetrwania. Kandydaci mieszkali w namiotach i zywili się tym, co udało im się upolować.

Po ukonczeniu kursów, aby stac się częsią tej elitarnej jednostki należało wziąć udział w praktykach związanych z zawodem wpisanym w nowych-sfałszowanych dokumentach. Proces szkolenia, który udało się przejść 605 z 2213 kandydatów, kończył się wystawieniem cenzurki, czyli opinii o cichociemnym , która później trafiała do kraju i była pomocna dla dowództwa przy ustalaniu przydziałów.

Co działo się po szkoleniu? Jak wyglądała działalność 316 Cichociemnych zrzuconych na teren okupowanej ojczyzny w okresie od nocy 15/16 II 1941 do nocy z 28/29 XII 1944 ?

Po zrzucie do kraju cichociemny trafia pod opiekę jednej z „ciotek”- kobiety mającej pomóc mu w aklimatyzacji w warunkach okupacyjnych. Następnie otrzymywa przydział do odpowiedniej formacji.Cichociemni w zależności od swoich specjalności byli przydzielani do różnych grup.

W organizacji dywersyjnej AK- Wachlarz zajmującej się m.in. wysadzaniem niemieckich transportów działało 27 skoczkow przysposobionych do dywersji.

Często kierowani oni byli także do Kedywu i partyzantki. Nękali przeciwnika przez akcje dywersyjne i sabotażowe, stosowali odwet za akcje wymierzone przeciwko ludności polskiej. Przeprowadzali akcje wymierzone przeciwko wysokim funkcjonariuszom okupanta, np. słynny zamach na Franza Kutscherę- dowódcę SS i Policji w dystrykcie warszawskim.W okręgu wołyńskim organizowali samoobrony chłposkie mające chronić ludność przed zbrodniczymi działaniami UPA. Nie wszyscy dywersanci mogli zrealizować swoje przydziały bojowe. Cichociemni zrzuceni późna wiosną 1944 często nie zdążyli wjechać do miejsc przydziaów - wzięli więc udział w walkach powstańczych na terenie stolicy. Do Kedwu skierowano także specjalistów od broni pancernej, którzypoczątkowo mieli stanowić kadrę dowódcza jednostek pancernych w momencie wpowstania powszechnego, które jednak nie wybuchło.

37 cichociemnych o specjalności wywiadowczej zasiliło szeregi wywiadu AK. Byli oni szczególnie predystynowani do pełnienia funkcji organizatorów i inspekorów wywiadu. Wnieśli wile fachowości do technologii pracy wywiadowczej. Wyniki ich pracy uzyskiwały wysokie noty sztabów alianckich. Do największych zasług polskiego wywiadu tego okresu należy odkrycie niemieckich planów produkcji rakiet V2.

3 spośród 316 cichociemnych zajmowało się tzw legalizacja, czyli podrabianiem dokumentów dla celów AK.

Lotnictwo podziemia stało się docelowym miejscem pracy 20 cichociemnych. Przygotowywali oni plany wsparcia lotniczego z Zachodu na moment wybuchu powstania powszechnego, które jednak nie doszło do skutku.

Około 30 radiofonistów i radiotelegrafistów wykonywało pozornie spokojną, a tak naprawdę bardzo niebezpieczną pracę w łączości radiowej.

Absolwenci kursów Wyższej Szkoły Wojennej zostali skierowani do pracy w sztabach KG, obszarów i okręgów. Uzupełniali taże braki kadrowe na niższych szczeblach- w rejonach oraz obwodach.

Nie do przecenienia jest także udział 91 cichociemnych w powstaniu warszawskim, spośród których poległo 18.

Andrzej Tucholski w książce „cichociemni” przedstawia historię niezwykłej formacji, która jest jednocześniw zbiorem 316 indywidualnych historii żołnierzy, którzy odznaczali się prawdziwym męstwem i nieskazitelną postawą moralna. Aby móc znaleźć się w gronie tej elitarnej jednostki, każdy z nich musiał przejść wymagajace i długie szkolenie, co udało się tylko około ¼ z nich, co i tak nie było rózwnoznaczne ze skokiem do okupowanej ojczyzny, który wykonało 316, w tym jedna kobieta- Elżbieta Zawacka. Szkolenie to jak widac nie było jednak stratą czasu. Wyśmienicie przygotowani żołnierze zasilili szerego takich orghanizacji jak Wachlarz czy kedyw, znaleźli sowje miejsce w partyznatce, wywiadzie, lotnictwie. zajmowali się pracą w łóacznosci radiowej czy legalizacją dokumentów i wreszcie wlczyli w czasie powstania warszawskiego. Książka w moim mniemaniu zasługuje na uwagę nie tylko dlaetego, że dotyczy cichociemnych- symbolu polskich służb specjalnych, ale również dlatego, ze jest niezwykle wiarygodna, gdyż autor korzystał z pomocy żyjących skoczków tej elitarnej jednostki.

REFERAT

MI 5 - Security Service, czyli brytyjska Służba Bezpieczeństwa odpowiedzialna za ochronę kraju przed penetracją obcych służb wywiadowczych czyli kontrwywiadu, walkę z terroryzmem, bezpieczeństwo wewnętrzne Wielkiej Brytanii oraz ochronę tajemnicy państwowej. Pod dowództwem Vernona Kella, służba ta rozrosła się od komórki która składała się z jednego oficera i pisarza do bardzo skomplikowanej instytucji z wieloma wydziałami oraz sekcjami. Największe jednak zmiany w MI5 zaszły po odejściu Kella, ale o tym później.

MI 5 sama aktywnie kreowała tajemniczy obraz instytucji i podsycała mit władzy oraz wpływów. Oficerowie MI 5 w rozmowach z innymi ludźmi, chociażby częściowo wtajemniczonymi, np. wysokimi oficerami policji, nigdy nie mogli okazywać zdziwienia podczas wymiany zdań. Ponadto każda wiadomość przekazywana centrali MI 5 była wysyłana szyfrowanym telegrafem. Atmosfera tajemnicy która otaczała Mi 5 umacniała jej pozycję w brytyjskim aparacie władzy. Oficjalnie Mi 5 była departamentem ministerstwa wojny podległym sekretarzowi do spraw wojny, jednak krótko po 1szej wojnie światowej uzyskała niezależność i miała bezpośredni dostęp do ministra spraw wewnętrznych i premiera. Pierwszy dyrektor generalny, wspomniany już wcześniej Vernon Kell, nawiązał bliską współpracę z przedstawicielami najwyższych szczebli hierarchii państwowej, a byli to: sekretarz gabinetu, stali podsekretarze stanu oraz szefowie sztabów.

Pierwszym aspektem który trzeba poruszyć, jest rozgraniczenie pomiędzy agentem a funkcjonariuszem. Funkcjonaruszami MI 5 byli zatrudnieni etatowo profesjonaliści pracujący w centrali służby bezpieczeństwa lub w podległych jej komórkach. Agenci natomiast, rzadko odwiedzali budynki Mi 5 i zazwyczaj kontaktowali się tylko ze swoimi oficerami prowadzącymi. Mówiąc o agentach podążamy w skomplikowany schemat. Agenci dzielą się na trzy grupy. Zwykły agent pracuje dla X przeciwko Y. Podwójny agent przyznał się Y, że pracuje dla X, ale zmienił front i pracuje dla Y przeciwko X. Natomiast potrójny agent prowadzi najbardziej skomplikowaną i ryzykowną grę. Zatrudnieni przez X, przyznali się do pracy Y ponieważ liczyli, że Y zatrudni ich jako podwójnych agentów i dzięki temu, będą mogli przekazywać X cenne informacje o Y. X ze swojej strony jest świadom, że informacje przekazywane mu przez potrójnego agenta są kontrolowane przez Y.

Mi 5 składała się z 6 głównych wydziałów, nazwanych kolejnymi literami alfabetu. Każdym wydzialem kierował dyrektor, wraz z następcą oraz w razie potrzeby dyrektorami pomocniczymi. I tak:

Wydział A: zajmował się całością spraw administracyjnych MI 5. Dzielil się na sekcje transportu, finansów, prawną oraz kartotekę(czyli gigantyczny system teczek i kart personalnych)

Wydział B: zdaniem wielu był najważniejszym w MI 5, gdyż zajmował się kontrwywiadem. Posiadał tez podsekcje które walczyły np.: z niemiecką agenturą(B1a), z sabotażem(B1c) oraz (B5a i B5b) które walczyły z dywersją. Z wydziałem B współpracowały ściśle inne komórki takie jak Radiowa Służba Bezpieczeństwa, ośrodek przesłuchań w Ham Common w hrabstwie Surrey oraz pocztowa sekcja przechwytywania korespondencji.

Wydział C: zdaniem autora książki usiłował dokonać rzeczy niemożliwej, czyli sprawdzić wszystkie osoby zajmujące stanowiska, które dawały dostęp do tajemnic państwowych, krótko mówiąc chodziło o weryfikację osób.

Wydział D: był wydziałem łącznikowym, do jego zadań należały kontakty z ministerstwem wojny, bezpieczeństwem sił powietrznych, bezpieczeństwem sił morskich, bezpieczeństwem portów, dyrektorem wywiadu wojskowego.

Wydział E: zajmował się nadzorem nad obcokrajowcami znajdującymi się na terytorium zjednoczonego królestwa, dzielil się na sekcje odpowiadające większym krajom, których obywatele mieszkali w wielkiej Brytanii, bez względu na to czy byli to przybyli niedawno uchodźcy czy stali mieszkańcy.

Wydział F: zajmował się kontrolą zamorską, mamy tutaj do czynienia z oficerami obrony bezpieczeństwa w koloniach, kontaktami ze służbami bezpieczeństwa w dominiach, zwalczaniem przemytu.

W 1939 roku szybko rozwijająca się służba bezpieczeństwa potrzebowała ` przeprowadzki `. Od tej pory miała znajdować się w budynkach więzienia jego królewskiej mości w Wormwood Scrubs. Proces całej przeprowadzki był długi oraz bardzo chaotyczny.

Ośrodek 020 - w czasie przeprowadzki do Wormwood Scrubs, Vernon Kell zarządził przygotowanie ośrodka przesłuchań MI5, znajdował się on w hrabstwie Surrey, niedaleko wioski Ham Common. Technika przesłuchań w tym ośrodku była bardzo humanitarna. Natychmiast po przywiezieniu do ośrodka, jeniec był prowadzony na przesłuchanie, podczas którego zwracano się do niego wymieniając prawdziwe nazwisko. Autor pisze, ze przesłuchanie miało formę towarzyskiego spotkania z kieliszkiem alkoholu oraz miało pokazać jak wiele Brytyjczycy wiedzą o podejrzanym. Powitanie z reguly wytrącało jeńca z równowagi i skłaniało do współpracy. Tą metode stosowano głównie wobec agentów, których zdradziły dekryptaże szyfrogramów Abwehry lub przewertowanych wczesniej szpiegów. Dawała ona również dobre wyniki wśród agentów, którzy sami zgłosili się do władz brytyjskich. Celem tego łagodnego traktowania było zmiękczenie jeńca, oraz wyrobienie w nim przeświadczenia, że powinien on podjąć współpracę z Mi5 ponieważ i tak wiedzą o nim wszystko. Przeprowadzanie przesłuchań w pierwszych godzinach po złapaniu jeńca i tak zazwyczaj mijały się z celem, ponieważ Abwehra podawała zazwyczaj swoim agentom przed skokiem benzedrynę która miała trzymać go w napięciu przez co najmniej dobę. Po jej osłabnięciu, dany agent opadał z sił ze zdwojoną siłą, a wtedy MI5 zaczynało swoje przesłuchiwanie, ponieważ jeniec był wtedy najmniej odporny.

Alternatywą dla takiego miłego traktowania był twardy reżim. Jeniec prowadzony był do celi i pozostawiony na wiele godzin w samotności, następnie przechodzil obowiązkowe badania lekarskie. Dopiero po tych badaniach dostawał swój z reguły bardzo niesmaczny posiłek.Po tym wszystkim do dzieła zabierali się śledczy. Więzień prowadzony był do budynku, w którym czekała na niego komisja która składała się z 8 bądź 9 oficerów. Musiał on przed nią stać na baczność , otrzymywał od komisji krótkie pytania oskarżające go o przynależność do NSDAP. Po przesłuchaniu więźniowi kazano spisać zeznania, które jak mu mówiono zależały od tego czy zostanie stracony czy też przeżyje. Wpajano im również, że ich obecna sytuacja jest beznadziejna, ponieważ znajdują się poza jurysdykcją władz cywilnych i można wykonać na nich wyrok w każdym momencie, bez jakiegokolwiek sądu. Jedyną torturą były wyczyny podoficerów pełniących funkcje klawiszy, którzy rzucali do jeńców hasła typu: facet z sąsiedniej celi właśnie został rozstrzelany, mysle, ze teraz przyjdzie czas na ciebie. Dzialanie te oczywiście mialo zmiękczyć psychikę jeńca.

Winston Churchill a MI5:

Powołanie Winstona Churchilla na stanowisko premiera, można powiedzieć, że mialo wpływ na strukturę Mi5 od roku 1940 roku. Za zgoda Cherchilla została utworzona Egzekutywa Obrony Ojczyzny, która miała koordynowac przygotowania do niemieckiej inwazji. Powołano egzekutywę bezpieczeństwa, czyli specjalna podkomisje która miala zajmowac się wyłącznie sprawami bezpieczeństwa panstwa, miała ona również nadzorować pracę Mi5. Churchill domagał się jak najszybszej oceny pracy Mi5, głównie dlatego, ze jego relacje z Kellem nie były zbyt kolorowe. Podczas pierwszego roku wojny Mi5 spisywało się nienajgorzej i krytokowano ją nieco niesłusznie. Incydentem który wzburzył Churchilla był śmiały atak niemieckiego okrętu podwodnego U-47 który 14 października 1939 wśliznal się do bazy Royal Navi i zatopił pancernik Royal Oak wraz z 834 ludźmi na pokładzie, o skuteczność tego ataku z niewyjaśnionych przyczyn oskarżono Mi5. Kolejnym przypadkiem, gdy krytyka spadała na MI5 była eksplozja w Królewskiej Fabryce prochow Waltham Abbey w styczniu 1940. Kell został odwołany 10 czerwca 1940, nie było to tylko dla niego zaskoczeniem ale również dla MI5. Realna władza którą dotychczas dzierżyła Mi5 przeszła na egzekutywę bezpieczeństwa. Churchill żądał, aby istnienie egzekutywy oraz przede wszystkim jej skład objąć tajemnicą państwową, lecz ten sekret szybko zaczal wyciekać, do momentu gdy rząd powiedział, że kwestia ta nie jest do dyskusji na forum publicznym a kolejne jej poruszanie będzie przejawem braku patriotyzmu. Władzę w Mi5 przejął Harker, lecz nie zawitał na tym stołku zbyt dlugo, ponieważ donosiciele egzekutywy bezpieczeństwa szybko donieśli o tym, ze nie radzi on sobie na tym stanowisku zbyt dobrze, decyzja o jego zastąpieniu została podjęta za jego plecami przez egzekutywę bezpieczeństwa i podana do zatwierdzenia churchillowi. W związku z tym u Churchilla szybko pojawił się szef SIS który rozpoczął energiczne starania o wciągniecie MI5 w strefę wpływów SIS. Argumenty które stawiał szef SIS przeważyły i od tej pory stanowisko generalnego dyrektora MI5 objął David Petrie a Harker został jego zastępcą. Petrie jako były pracownik hinduskiej policji a następnie szef hinduskiego biura wywiadu politycznego szybko zaczął wprowadzac zmiany. Jedną z jego pierwszych decyzji było wynajęcie specjalisty od zagadnień organizacji pracy, aby jak najszybciej stworzyć szczegółowy raport o każdej sekcji MI 5. Raport uznano za tak tajny, ze nie pozwolono aby został on wyniesiony z siedziby MI5. Po odejściu Kella Mi5 przeszło rewolucję, do pracy zostało przyjętych wielu młodych i utalentowanych pracowników. Powstała nowa komórka zajmująca się kontrwywiadem radiowym. Utworzona została jednostka policji wewnątrz wydziału B, dzięki czemu służba bezpieczeństwa mogła zgodnie z prawem dokonywać aresztowań. Policjanci wydziału specjalnego brali udział w kilku ważnych dochodzeniach a po wojnie kierowali ściganiem renegatów. Doprowadzili również do skazania wielu zdrajców. Egzekutywa bezpieczeństwa wywierała stałą presję na MI-5, aż do czerwca 1942 roku. David Petrie zdążył zakończyć reorganizację MI5 i miał wystarczające popracie aby bronić niezależności Służby Bezpieczeństwa przed politykami i SIS. W Mi5 pojawiały się wciąż nowe twarze, premier usunął oficerów o najdłuższym stażu oraz narzucił służbie kontrolę polityczną w najgroźniejszej postaci tzn komisji, dodatkowo rząd narzucił Mi5 doświadczonego profesjonalistę, aby ten dokończył reorganizacje. Pomimo tego wszystkiego, Mi5 potrafiła kontynuować swoją działalność i pomimo przystąpienia ogromnej ilości personelu bez doświadczenia, rozszerzyć swoją działalność.

MI 6 - Brytyjska Tajna Służba Wywiadowcza, znana najczęściej ze skrótu SIS, albo wojskowego desygnatu MI-6, tradycyjnie utrzymuje w tajemnicy wszelkie ślady swej działalności. Funkcjonariusze MI-6 nie mają prawa pisać wspomnień ani udzielać wywiadów. Zadaniem SIS było zwalczanie szpiegostwa zagrażającego interesom Wielkiej Brytanii poza jej granicami, oraz gromadzenie politycznych, ekonomicznych, technicznych i naukowych danych wywiadowczych, o państwach lub organizacjach będących w celu zainteresowania Wielkiej Brytanii. W czasie I wojny światowej SIS zajmował się szpiegostwem głównie przeciwko Niemcom, z którymi nie mógł sobie poradzić personel wywiadowczy Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego we Francji. Secret Intelligence Service wspólnie z służbą bezpieczeństwa oraz Special Branch(wydział londyńskiej policji metropolitalnej)aresztowało do końca wojny 22 agentów niemieckich. Na początku lat trzydziestych kierownictwo MI6 za wszelką cenę próbowało ustalić, do jakiego poziomu doszła współpraca militarna między Związkiem Radzieckim a Niemcami, o której informował ich polski Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego (wywiad). Następnie, kiedy Niemcy rozpoczęli otwartą rozbudowę swoich sił zbrojnych, agenci MI6 dokładali wszelkich starań, aby ustalić skalę ich intensywności, lecz środki dostępne wówczas dla Tajnej Służby Wywiadowczej były zbyt małe. Skupienie już ograniczonych środków SIS na działalności Związku Radzieckiego oraz Niemiec i ich zbrojenia, było główną przyczyną niewykrycia przez wywiad brytyjski przygotowań Włoch do inwazji na Albanię. W listopadzie 1939 roku na stanowisku dyrektora MI6 stanął gen. mjr Stewart Menzies, były ratownik oraz weteran walk we Francji podczas I wojny światowej. Początek na nowym stanowisku nie był zbyt udany dla Menziesa. 8 listopada 1939 roku, a więc cztery dni po objęciu przez niego stanowiska dyrektora generalnego MI6 (4 listopada 1939 roku), z holenderskiego miasteczka Venlo nad granicą z Niemcami, po zwabieniu podstępem, zostali porwani dwaj doświadczeni wysocy oficerowie MI6. Porwanie dwóch wysokich oficerów było dużym ciosem dla kierownictwa MI6, tym bardziej, że wiedzieli bardzo dużo o operacjach MI6 i planach na przyszłość. Podczas przesłuchania na SD(Służba Bezpieczeństwa SS), oficerowie sypali informacjami, m.in. ujawnili większość europejskiej siatki MI6. Mimo niezbyt udanych początków, dokonania MI6 w czasie II wojny światowej należy uznać za sukces. Operacja Ultra pozwoliła MI6 zaopatrywać przywódców i dowódców alianckich w obfite i szczegółowe informacje na temat potencjału militarnego Niemiec i Włoch oraz ich zamiarów.

Struktura Organizacyjna MI6 w czasie II wojny światowej

• Sekcja I - Polityczna

• Sekcja II - Sił Lądowych

• Sekcja III - Marynarki Wojennej

• Sekcja IV - Lotnictwa

• Sekcja V - Kontrwywiadu

• Sekcja VI - Przemysłowa

• Sekcja VII - Finansowa

• Sekcja VIII - Łączności

• Sekcja IX - Szyfrów

• Sekcja X - Prasowa

Tak samo wyglądała ona podczas Wojennej Reorganizacji SIS.

Wojenna Struktura Placówki Zagranicznej SIS:
1. Agenci z dostępem do placówek SIS

2. Agenci bez dostępu do placówki

3. Sekcja ds.gospodarki

4. Kurierzy(posłańcy królewscy)

5.Personel sekretarski

6.Kartoteka

7.Łączność

8.Mi-9

9.Sekcja V(kontrwywiad)

10.Biuro Kontroli Paszportowej

Ciekawostka:

Fikcyjna postać literacka i filmowa kmdr James Bond jest żołnierzem wywiadu MI6 .

Drugi REFERAT o MI5,MI6

W październiku 1909 roku powstało Biuro Tajnej Służby. Podzielone zostało ono na dwie sekcje:

-Sekcja krajowa otrzymała desygnat MO-5 (Piąta Sekcja Wydziału Operacyjnego Sztabu Generalnego), Pod tym kryptonimem (MO5), działano do 1916 roku. W 1916 roku zostało przekształcone na MI5,

-sekcję zagraniczną, działającą z początku, jako wydział zagraniczny pod kodem "MI1(c)". W 1921 roku zostało przekształcone na MI6, (SIS).

MI 5 podlega ministrowi spraw wewnętrznych , MI 6 spraw zagranicznych

Rozgraniczenie miedzy agentem a funkcjonariuszem.

- Funkcjonariuszami byli zatrudnieni etatowo profesjonaliści pracujący w centrali Służby Bezpieczeństwa lub w podległych jej Komorkach. Funkcjonariusze pracowali w biurze

-Agenci nie pracowali w biurze rzadko odwiedzali pomieszczenia mi 5 i zazwyczaj kontaktowali się wyłącznie ze swoimi oficerami prowadzącymi

Agenci dzielili się na 3 grupy

- Zwykły agent pracuje na rzecz X przeciwko Y.

-Podwójny agent przyznaje się Y ze pracuje dla X, ale zmienia front i pracują dla Y przeciwko X

Dobry podwójny agent musi uczciwie Wierzyc w słuszność swojej nowej roli

-Potrójni agenci prowadza najbardziej skomplikowana grę. Zatrudnieni przez X przyznali się do pracy Y, licząc ze Y zatrudni ich u siebie, jako podwójnych agentów i dzięki temu będą mogli przekazywać X cenne informacje o Y wobec X, pozostali w gruncie rzeczy lojalni, X ze swej strony jest świadom ze informacje przekazywane mu przez potrójnego agenta są kontrolowane przez Y.

MI 5 składała się z 6 głównych wydziałów oznaczonych literami alfabetu. KARTKA DODATKOWA

W późniejszym okresie utworzono jednostkę policji wewnątrz Wydziału B, dostała min. uprawnienia do aresztowania ludzi

Zadania

-łapanie szpiegów,

-ochrona kontrwywiadowcza brytyjskiej armii

- mniejsza aktywność w zakresie zwalczania dywersji sabotażu czy działalności wywrotowej poza silami zbrojnymi.

- intensywnie gromadziła dane na temat osób prowadzących działania wywrotowe i szpiegowskie na terenie Wielkiej Brytanii.

-przed wojny zajmowało się głównie zwalczaniem ekstremistów irlandzkich wspólnie z policjantami

-przeciwdziałaniem zamachom na bezpieczeństwo państwa.

-W okresie międzywojennym podejmowano próby koordynacji działań z SIS w celu przeciwstawienia się najgroźniejszemu przeciwnikowi tamtych czasów, jakim był wywiad ZSRR (INO i Razwiedupr).

Po 1993 r. MI 5 może

-legalnie wykorzystywać metody inwigilacji elektronicznej

- prowadzenie prac operacyjnych poza granicami GB

W 1993 roku ukazała się wydana przez MI5 broszura informująca o szczegółowej działalności MI5 i określająca jej charakter na najbliższe lata

Walka z terroryzmem

Działalność kontrwywiadowcza

Działalność antywywrotowa

Zapewnianie bezpieczeństwa

Wywiad bezpieczeństwa

Archiwizacja danych

W rzeczywistości oficerowie MI 5 byli zwolnieni z płacenia podatku dochodowego. Pracownicy kontrwywiadu otrzymywali specjalny numer kodowy, którym posługiwali się w zeznaniu podatkowym. Zapewniało im to ochronę przed roszczeniami fiskusa

W czasie wojny na skutek reformy kadrowej Mi 5 zwerbowała również wielu pracowników akademickich uniwersytetow w Oksfordzie. W związku z wojna w szergach służb specjalnych znaleźli się oprócz prawników bankierzy dziennikarze czy kustosze muzeów

Ten nabór, który do służb wprowadził amatorów z rożnych klas społecznych był w opinii byłych oficerów najbardziej rujnującym doświadczeniem i źródłem ich kłopotów w okresie powojennym

MI 6 Podlega ministrowi spraw zagranicznych. Szefa SIS powołuje minister spraw zagranicznych w konsultacji z premierem. Szef MI 6 popularnie nazywany” C”

Brytyjska Tajna Służba Wywiadowcza znana najczęściej jako SIS i MI 6, tradycyjnie utrzymują w tajemnicy wszelkie ślady swej działalności. Funkcjonariusze Mi 6 nie maja prawa pisać wspomnień ani udzielać wywiadów. Nie dotyczy ich 30 letnia klauzula zachowania tajemnicy

„Firma” jak mówią o SIS wtajemniczeni cieszy się opinii instytucji tajemniczej skutecznej bezwzględnej i zdradzieckiej. Emerytowany szef placówki zagranicznej twierdzi ze większość informacji przechowywanych w lokalnej kartotece jest wyssana z palca. Na nieszczęście tajna historia SIS, która na użytek wewnętrzny spisał starszy oficer MI 6 wciąż uznawana jest za zbyt tajna żeby ja opublikować. Raporty są uznane za kontrowersyjne i dlatego nie mogą wyjść poza mury MI 6

Zadaniem SIS

- jest zwalczanie szpiegostwa zagrażającego interesom poza jej granicami Wielkiej Brytanii

- gromadzenie politycznych, ekonomicznych, technicznych i naukowych danych wywiadowczych, o państwach lub organizacjach będących w celu zainteresowania Wielkiej Brytanii.

-podczas II wojny światowej próbowali ustalić, do jakiego poziomu doszła współpraca militarna między ZSRR a Niemcami.

-realizuje misje wywiadowcze, co zbliża ja do zajmującej się wywiadem elektronicznym i nasłuchem radiowym GCHQ Government Communications Headquarters Centrala Łączności Rządowej

- zajmuje się gromadzeniem informacji wywiadowczych poza granicami wielkiej Brytanii.

1993 wprowadzili

SIS ma pozyskiwać i Gromadzic informacje o poczynaniach oraz intencjach osób pozostających poza wyspami brytyjskimi.
SIS może wkraczać na teren prywatny i przeszukiwać pomieszczenia

Po roku 1918, w wyczerpanej wojną i zapożyczonej Wielkiej Brytanii zaczęto ucinać wydatki na służby specjalne, co szczególnie dotknęło SIS. Z powodu cięć finansowych SIS zmuszona została do zamknięcia swoich niektórych placówek. W 1921 wydział zagraniczny zamieniono w SIS, zwany także MI6, jako główną agencję wywiadu zagranicznego Wielkiej Brytanii.

W okresie międzywojennym podejmowano próby koordynacji działań Security Service i Seret Intelligence Service w celu przeciwstawienia się najgroźniejszemu przeciwnikowi tamtych czasów, jakim był wywiad ZSRR (INO i Razwiedupr).

Po 1 wojnie zostały połączone żeby mniej kasy w to wsadzać, a potem na potrzeby 2 wojny rozłączyli i powstało jeszcze więcej takich jednostek kontrwywiadowczych

1940 SIS i Mi 5 rozpoczęły stała współprace z Wywiadem Komitetu Obrony (JIC), od tego czasu JIC stal się centralnym ciąłem zbierającym i oceniającym raporty wywiadowcze.

Finanse tajnej służby - ograniczająca wysokość przekazywanych służbom Śródków do 10 tys. BP rocznie. Restrykcje nie dotyczyły jednak wszystkich rodzajów działań. Wprowadzono rozróżnienie na wydatki w ramach operacji wewnętrznych i zagranicznych. Operacje zagraniczne miały budżet nielimitowany Z funduszu organizacji zagraniczny korzystali ambasadorowie konsulowe i wojskowi, których zobowiązano do złożenia przysięgi ze pieniądze zostaną wydane zgodnie z przeznaczeniem

W latach 1909-1944 parlamentarna kontrola nad tajnymi służbami ogranicza się do kontroli finansów.

W latach trzydziestych izba gmin zaczęła się interesować opończ wydatkami także ogólnymi informacjami o funkcjonowaniu służb i ich restrukturyzacjami

---