Postępowanie fizjoterapeutyczne po amputacji
kończyny dolnej
- na wysokości uda
- podudzia
b) kończyny górnej
- z wyłuszczeniem w stawie ramiennym
- na wysokości ramienia
- na wysokości przedramienia
Amputacje to odjęcie kończyny w celu:
Poprawy zdrowia
Poprawy funkcji
Kosmetycznej poprawy wyglądu.
Przyczyny:
Ch. naczyń obwodowych - 70 - 80%
Nowotwory złośliwe kończyn
Stany pourazowe
Deformacje wrodzone
Przewlekłe zapalenia (b. rzadko)
Amputacje urazowe - gdy nie ma szans na odratowanie konczyny.
Amputacje planowane - wykonywane na poziomach z wyboru.
Amputacje fizjologiczna - założenie protezy tymczasowej już na stole operacyjnym.
Zmiany patologiczne po zabiegu:
Przykurcze
Krwiak - martwica mięśni, zakażenia
Kikut uda - odwiedzenie, zgięcie, rot. Zew ?
Kikut ramienia - odwiedzenie, zgięcie, rot. Wew ?
Zapalenia skóry
Owrzodzenia
Zanik mięśni i tk. tłuszczowej
Zastój żylny
Sinica
Tworzenie nerwiaków
Zrzeszotnienie kości
Rehabilitacja:
Zal. Od: wysokości, rodzaju amputacji i protezy, ogólnego stanu pacjenta.
Rehabilitacja pacjentów po amputacji urazowej dzieli się na 2 okresy:
I - do zaprotezowania
II - po zaprotezowaniu
Reh. Pacjentów po amputacji zaplanowanej:
I - przed amputacją
II - po amputacji
Do zaprotezowania
Po zaprotezowaniu
I - okres do zaprotezowania
Cel: wypracowanie odpowiedniego kikuta i poprawa ogólnej sprawności
- Formowanie kikuta:
najlepiej kształt walca,
formujemy za pomocą bandaża elastycznego lub opatrunków gipsowych
przed zagojeniem ćw. izometryczne
po zagojeniu rany - ćw. czynne wolne i czynne z oporem.
- terapia przeciwprzykurczeniowa
Pozycje ułożeniowe (podudzie - leżenie na plecach, Udo - leżenie na brzuchu, na boku po str amputacji)
Ćw. mięśni antagonistycznych do przykurczonych (zaczynamy od czynnych wolnych, przechodząc do czynnych oporowych)
- hartowanie kikuta - zaczynamy od głaskania, przez oklepytanie i szczotkowanie do opierania się na kikucie przez kilka sekund (na trawdym podłożu) - 10 - 14 dni po wygojeniu rany
- kształtowanie prawidłowej postawy
- ćw. ogólnousprawniające
II - okres po zaprotezowaniu
Cel: posługiwanie się protezą, samoobsługa i nauka chodu
Po amputacji fizjologicznej hartowanie kikuta i nauka chodu rozpoczynają się już w 2. Dobie po zabiegu, a kikut uformowany zostaje już na stole operacyjnym. Nie trzeba ćw. przeciwprzykurczowych. Prowadzenie ćw. ogólnych i synergistycznych (kontrlateralnych) - 10 - 14 dni po zabiegu.
Lokomocja:
Jak najszybciej pionizujemy pacjenta
Podczas chodu kikut powinien markować ruchy chodzenia
Przy amputacjach obustronnych bardzo ważne jest wczesne zaprotezowanie
Nauka chodu:
Zaczynamy od nauki posługiwania się protezą, ściągania, zakładania, jak i dbania o jej czystość
Nauka dbania o kikut
Pionizacja w barierkach
Nauka przenoszenia ciężaru na protezę (ćw. równoważne)
Chód w barierkach (początkowo czterotaktowy) - zwracamy uwagę na postawę ciała, równy krok i czas obciążania, jak i naprzemienność chodu
Chodzenie przy balkoniku
Nauka chodzenia o kulach
Nauka chodzenia po schodach (wchodzenie kończyną zdrową, schodzenie - chorą)
Nauka chodzenia po zmiennym podłożu i różnym tempie
Nauka padania
Nauka wstawania (zbiera kule, sprawdza protezę, ewentualnie ją poprawia/ zakłada, przy obustronnej musi się do czegoś doczołgać i podeprzeć o coś)
Dodatkowo wyk się ćw. czucia powierzchownego i głębokiego, oraz przy obustronnych jazdy na wózku.