Sady w Polsce:
• lata dziewięćdziesiąte XX w:
- rozwój sadów karłowych,
- dominacja koron kształtu wrzecionowego (stożkowego),
- obsada jabłoni na 1ha ok. 1,25-2,5 tys. drzew,
• obecnie:
- doskonalenie technologii produkcji owoców z sadów karłowych i półkarłowych,
- modernizacja techniki (ciągników, opryskiwaczy, bazy przechowalniczej).
Zalety gęstych rozstaw:
- wczesne wejście drzew w okres ekonomicznego owocowania,
- regularne owocowanie drzew w starszym wieku,
- wysoka jakość owoców mimo wysokich plonów,
- wysoka wydajność pracy przy cięciu drzew, przerzedzaniu zawiązków i zbiorze owoców,
- mniejsze zużycie energii i cieczy do ochrony,
- możliwość wprowadzenia szybkich zmian w technologii produkcji odmian i podkładek.
Wady gęstych rozstaw:
- wysokie nakłady inwestycyjne
- większe ryzyko produkcji w razie wyboru niewłaściwego stanowiska, niewystarczającej pielęgnacji drzew, pojawienia się gryzoni lub wystąpienia niskich temp, zwłaszcza w bezśnieżne zimy.
NADPRODUKCJA?
EKSPORT - nowe rynki zbytu, nowe techniki sprzedaży,
- wzrost wewnętrznej konsumpcji jabłek, zwiększenie konsumpcji jabłek o 10kg rocznie pozwoliłoby zagospodarować plon 3800tys ton.
- czy ceny jabłek dla przetwórstwa mają wpływ na ceny jabłek deserowych?
Wysoka jakość owoców → lepsza cena → lepsza opłacalność produkcji
Trendy w sadownictwie:
- zakładanie nowych sadów karłowych,
- wybór nowych odmian i nowych mutacji,
- wykorzystywanie rusztowań,
- właściwe formowanie i cięcie drzew,
- nawożenie, nawadnianie, stosowanie zabiegów poprawy jakości owoców.
Wielkość drzew zależy od:
- podkładki
- odmiany
- wyboru formy korony
- zabiegów agrotechnicznych
Dlaczego sadownictwo jest ważne? Co przynosi uprawa roślin sadowniczych? Dochód dla gospodarstwa, dla gminy, dla rejonu, dla ojczyzny? Jakąś ma misję do spełnienia? Zaspokaja ambicje, spełnia wymagania egzystencjalne?
Rozstawa drzew w sadzie zależy od:
- gatunku,
- odmiany,
- podkładki,
- typu gleby,
- zastosowanej formy korony,
- stosowanego sprzętu mechanicznego.
Standaryzacja rozstaw między rzędami drzew w sadzie.
- jabłonie i grusze 3,5 - 4,5m
- wiśnie i brzoskwinie 3,5 - 4m
- śliwy i morele 4 - 4,5m
- czereśnie 4,5 - 5m
Rozstawa dla jabłoni (4m między rzędami):
Odmiany |
Podkładka |
Odległość w rzędzie (m) |
Liczba drzew/ha |
słabo rosnące |
P22, M.9 M.26 |
1 - 1,5 2 - 2,5 |
1666/2500 1000/1250 |
umiarkowanie rosnące |
P22, M.9 M.26 |
1,5 - 2 3 - 4 |
1000/1666 625/833 |
silnie rosnące |
P22, M.9 |
2 - 3 |
833/1250 |
1ha = 10000m2 (100x100m)
4 x 1m
1 drzewko → 4m2
1ha = 2500drzew
Rozstawa dla grusz, śliw i wiśni:
Gatunek |
Podkładka |
Odległość w rzędzie (m) |
Liczba drzew/ha |
grusza (4m) |
pigwa |
1,0 - 2,0 |
1250/2500 |
|
siewka |
2,0 - 3,0 |
830/1250 |
śliwa (4,5) |
w. Wangenheima (4m) |
1,0 - 2,5 |
1000/2500 |
|
ałycza (5m) |
2,0 - 4,0 |
500/1000 |
wiśnia (4m) |
antypka |
1,5 - 2,0 |
1250/1666 |
Rozstawa dla czereśni
- dla drzew na czereśni ptasiej 5 x 3,0(3,5)m
- dla drzew na Gisela 5,5 x 2,5 (3,0)m
- dla drzew na PHLA 4,5 x 2,0(2,5)m
Rozstawa dla brzoskwini:
Forma korony |
Odległości (m) między rzędami |
Odległości (m) w rzędzie |
wrzecionowa |
4 - 5 |
2,5 - 3, 5 |
wazowa (kotłowa) |
5 - 6 |
4 |
szpalerowa |
4 - 5 |
3 - 4 |
osiowa |
4,5 - 5 |
1 - 1,5 |
krzaczasta |
5 - 6 |
3 - 4 |
Polecane rozstawy dla roślin jagodowych:
Gatunek |
|
Rozstawa (m) |
||
|
|
Między rzędami |
W rzędzie |
Liczba roślin/ha |
Agrest |
zbiór ręczny |
2,0 - 2,5 |
1,0 - 2,0 |
2000/5000 |
|
zbiór mechaniczny |
3,8 - 4,2 |
0,5 - 0,7 |
3400/5263 |
Porzeczki |
zbiór ręczny |
2,0 - 3,5 |
1,0 - 2,0 |
1428/5000 |
|
szpaler przy drutach |
2,0 |
1,0 |
5000 |
|
zbiór mechaniczny |
3,8 - 4,2 |
0,4 - 0,6 |
4386/6579 |
Maliny |
|
2,0 - 3,0 |
0,4 - 0,5 |
6666/12500 |
Truskawki |
uprawa rzędowa |
0,6 - 0,8 |
0,2 - 0,3 |
41666/83333 |
|
uprawa pasowa 2 rzędowa |
0,8 x 0,4 |
0,2 - 0,3 |
55555/83333 |
|
uprawa zagonowa |
0,5 |
0,3 - 0,4 |
50000/66666 |
Borówka wysoka |
|
2,0 - 3,0 |
1,2 - 1,5 |
2222/4162 |
Jeżyna bezkolcowa |
|
2,5 - 3,0 |
1,2 - 2,5 |
1333/3333 |
Co zatem sadzić? Co polecać?
- rynek dyktuje warunki sprzedaży ( marketing, sposób sprzedaży i ekspozycji),
- historyczne uwarunkowania uprawy,
- preferencje konsumentów,
- znaczenie odmian (Lobo kontra Rubin czy Polana kontra Polka).
Odmiany:
• jabłoń (ponad 10000 odm.) - Idared, Jonagold i mutacje, Golden Delicious i mutacje, Gala i mutacje, Sampion, Rubin i mutacje, Ligol, Elise, Mutsu, Cortland.
• grusze (ok 5000 odm.) - Konferencja, Lukasówka, Generał Leclerc, Komisówka, Concorde, Amfora, Faworytka (klapsa).
• śliwy (ok 6000 odm.) - Cacańska, Lepotica, Cacańska Najbolia, Cacańska Rana, Cacańska Rodna, Diona, Empress, Kometa, Prezydent, Reklody, Valor, Węgierki.
• wiśnia (wiśnie właściwe, czerechy) - Groniasta, Kelleris 16, Łutówka, Nefris, North Star, Pandy 103, Sabina, Wanda.
• czereśnia (sercówki, chrząstki), Burlat, Kordia, Hedelfińska, Lapins ISK, Rivan, Regina, Sam, Sumnit, Sylvia, Techlovan, Vega.
• brzoskwinia - Harnaś, Harrow Beauty, Inka, Redhaven, Reliance, Royalvee, Saturn, Velvet.
• nektaryny - Marco, Redgold, Fantasia, Harblaze.
• morela (około 200 odm.) - Early Orange, Goldrich, Harcot, Somo, Wczesna z Morden.
• porzeczka czarna - Ben Alder, Lomond, Ben Sarek, Ruben, Tines, Titania, Tiben, Tisel.
• porzeczka czerwona - Rondom, Rovada, Jonkheer van Tets, Losan, Detvan, Tatran, Holenderska Czerwona.
• porzeczka biała - Biała z Juterbog.
• agrest - Biały Triumf, Pax, Kamieniar, Niesłuchowski, Invicta, Rokula, Capivator, Hinsel, Resika, Malachit (Mucurines)
• truskawki - Senga Sengana, Elsata, Honeoye, Pandora, Benicia, Florence, Vibrant Albion, Selva, Diamante, San Andreas, Portola; polskie - Dukat, Elkat.
• malina - owocują jeden raz - Malling Seedling, Canby, Narna, Veten, Glen, Laszka, Pokusa, Benefis, Cowichan, Sokolica; owocują dwa razy - Ample, Polana, Polka, Polesie, Poranna Rosa.
• leszczyna - (lambertówki, zelerówki) - Cosford, Nottingham, Lamberta Czerwonolistny, Warszawski Czerwony, Barceloński, Garibaldi, Pasiasty, Rzymski, Kataloński, Olbrzymi z Halle, Webba Cenny.
• orzech włoski - Kurów 25, Albi, Dodo, Leopold, Resovia, Silesia, Targo, tryumf.
• borówka wysoka - Bluecrop, Earliblue, Duke, Spartan, Chardler, Herbert, Blue gold, Bonifacy, Nelson, Brigitta, Darrow.
• winorośl - odm deserowe : Agat Doński, Kordianka, Muskat Letni, Schuyler, Swenson Red; odm przerobowe: Aurora, Rondo Bianca, Biona, Marechat Fock, Leon Millot, Regent, Wiszniowyj Raunij.
CZYNNIKI PRZYRODNICZE W UPRAWIE ROŚLIN SADOWNICZYCH.
Czynniki klimatyczne - temperatura:
- suma temperatur aktywnych to oznacza sumę dobowych temperatur ponad 5oC
- średnia temperatura okresu wegetacji,
- przymrozki,
◦ minimalna temp, poniżej której może roślina zginąć:
- jabłoń - 30 do - 35oC, - grusza - 25oC,
- wiśnia - 30oC, - morela - 25oC,
- śliwa - 25oC, - czereśnia - 25oC,
- brzoskwinia - 20oC,
◦ czynnikiem ograniczającym uprawę niektórych gatunków i odmian roślin sadowniczych jest zbyt mała ilość ciepła latem, wyraża się ona sumą temp aktywnych to znaczy sumą dobową temp ponad 5oC (Suwałki 2400oC, południe Polski 2850oC - około 3 tygodnie różnicy),
◦ długość okresu wegetacji:
- w Polsce waha się od 190 do 230dni (średnia temp lata i zimy),
- tereny N - E są o 3oC chłodniejsze.
◦ wymagane usłonecznienie (% pełnego usłonecznienia dla jabłoni):
- 50% do wzrostu drzew
- 30 - 50% do zawiązywania się pąków kwiatowych oraz do zawiązywania się owoców i ich wzrostu
- 60 - 80% do wytworzenia się rumieńca na owocach
- 10 - 20% do wzrostu pędów jednorocznych
- 30% wartość krytyczna dla plonowania.
◦ opady atmosferyczne - ich ilość, jakość i rozkład w ciągu roku:
- Wielkopolska, Kujawy, Mazowsze, Podlasie suma opadów wynosi około 450 - 550mm
- tereny podgórskie (Podkarpacie) 700 - 800mm,
- drzewa karłowe wymagają 700 - 800mm opadów rocznie.
Przed posadzeniem drzew:
• ocena lokalizacji pod kątem przydatności sadowniczej:
- rejon uprawy w Polsce
- topografia terenu (równiny, teren pagórkowaty)
- wystawa zbocza
- zjawiska niekorzystne (przymrozki, gradobicia, wichury, burze)
• zastoiska mrozowe (przyczyny)
• wystawa to znaczy nachylenie zbocza w stosunku do stron świata, zjawisko inwersji temperatury powietrza.
Przed posadzeniem sadu:
- ocena gleby pod kątem przydatności sadowniczej
- skład granulometryczny i ocena bonitacji gleby
- głębokość zalegania wody gruntowej
- właściwości wodno - powietrzne gleby (50+25+25)
- żyzność gleby (ważny problem przy replantacji)
Czynniki glebowe ograniczające uprawy sadownicze:
• woda gruntowa:
- orzech włoski, czereśnia i grusza > 180 - 200cm
- jabłonie (na siewkach) >150cm
- jabłonie i grusze karłowe ok. 100cm
- śliwy ok. 100cm
- maliny max 50cm,
- porzeczki, agrest - 50cm
- żurawina, borówka - 40cm
- aronia - 40cm
- płytkie wody gruntowe są dla sadów niebezpieczne,
• skład granulometryczny gleby:
- powyżej15 % części spławialnych - nie nadają się piaski luźne,
- piaski całkowite (>150cm), słabo gliniaste,
• bonitacja gruntów - to ocena ich jakości według przydatności rolniczej:
- gleby I, II, III, klasy uznawane są za bardzo dobre pod sad,
- IV klasy za dobre,
- V klasy za mało przydatne (konieczne nawożenie),
- VI klasy nie przydatne.
• gleby:
- ił, glina, pył, piasek,
- drzewa owocowe dobrze rosną na glebach o przeciętnej żyzności (III i IV klasy bonitacyjne),
- jabłonie na siewkach oraz wiśnie mogą rosnąć i owocować nawet na lekkich glebach V klasy,
- drzewa karłowe i półkarłowe mają wyższe wymagania glebowe (wymagają gleb żyznych lessów, brunatnych).
Oglejenia:
- sino-zielonkowa barwna warstwa gleby w profilu glebowym,
- jest to skutek podchodzenia ku powierzchni i utrzymywaniu się przez pewien okres czasu wody gruntowej warstwy rudawcowe (orsztyn) - twarde, brunatne złogi utworzone ze związków Fe, uniemożliwiające rozwój korzeni roślin w głąb gleby,
- przyczyniają się do osłabienia wzrostu roślin.
Przydatność poszczególnych typów gleby:
◦ gleby mineralne nie nadają się pod uprawy sadownicze, są zbyt płytkie
◦ gleby wapniowcowate (rędziny, pararędziny), jeżeli są dostatecznie głębokie to nadają się pod uprawę orzechów włoskich i drzew pestkowych,
◦ gleby czarnoziemne:
- są bardzo żyzne,
- jeśli woda gruntowa nie występuje zbyt płytko, stwarzają bardzo dobre warunki rozwoju dla roślin sadowniczych,
- drzewa o wiele łatwiej zniosą kilkutygodniową suszę niż kilkutygodniowe zalanie,
◦ gleby brunatnoziemne, gleby bielicowe, gleby bagienne, napływowe.
Kwalifikacja gleby i terenu po sad:
1. Jeśli nie przewidujemy nawadniania, wykluczamy grunty orne klasy VI i większości V
2. Wykluczamy gleby piaskowe całkowite piaski luźne i piaski słabo gliniaste.
3. Sprawdzamy czy teren nie leży w zastoisku mrozowym.
4. Sprawdzamy czy teren nie leży w pasie gradowych.
5. Wykonujemy odkrywki glebowe (1,5m) i sprawdzamy, czy woda gruntowa nie występuje zbyt płytko. Najlepiej wykonać je w okresie jesiennym.
6. Próba kuli - piasek gliniasty można po zwilżeniu w dłoniach ukręcić w kulkę (to bardzo dobry znak) To samo się dzieje ze zwilżonym pyłem i gliną.
7. Pobieramy próbki gleby w celu wykonania analizy chemicznej, oznaczenia pH gleby i zawartości skł. pokarmowych, analizy składu granulometrycznego gleby, zawartości części spławialnych, analiza zaw. próchnicy, najlepszy termin 15VII- 15VIII.
Cel właściwego przygotowania gleby:
- zmiana kwasowości gleby
- wzbogacenie w składniki pokarmowe
- poprawienie właściwości fizycznych gleby
- likwidacja trwałego zachwaszczenia
Uprawa gleby przed sadzeniem:
• głęboka orka (30cm) - nie tuż przed sadzeniem, z pogłębiaczem - Mazowsze, Podlasie mają złoża orsztynu w podglebie
• spulchnienie głębszych warstw gleby
• przemieszczanie gleby ( bardzo ważne przy replantacji) - warstwa górna bogata w K i P, uboga w Mg.
• wniesienie pod głęboką orkę nawozów potasowych i fosforowych (analiza gleby)
• nawozy wapniowe i magnezowe stosuje się po głębokiej orce
• nawozy azotowe stosuje się dopiero po posadzeniu roślin
• czas przygotowania pola pod sad rok do dwóch lat
• przed sadzeniem nawożenie mineralne: dawki orientacyjne na 1ha ( do 200kg K2O; do 200kg P2O5; do 1,5- 2,5t wapna)
• nawożenie organiczne 40t obornika lub wysiew nasion roślin zielonych.
Przed posadzeniem drzew należy uwzględnić:
• przygotowanie pola:
- doprowadzić odczyn gleby do odpowiedniego poziomu
- zastosować materię organiczną
- uzupełnić składniki mineralne
- zniszczyć chwasty
- uprawić dobrze glebę (nadać jej strukturę gruzełkowatą)
- zastosować zmianowanie
• żyzność gleby:
próchnica = huminy, kwasy ulmowe, kwasy humusowe, kwasy fulwowe.
• obornik - niezależnie od przedplonów przed założeniem upraw sadowniczych zaleca się zastosować dawkę obornika w wysokości 35-40t/ha.
Nawożenie organiczne:
• nowe pole:
- właściwy wybór lokalizacji
- właściwe uzupełnienie nawożenia mineralnego
- zapobieganie występowania chwastów trwałych
- nie jest konieczne jest wskazane nawożenie organiczne
• sad po sadzie:
- problem zmęczenia gleby
- obornik, torf lub kompost
- głęboka orka (25 - 30cm)
- uprawa ziemniaków lub nawozu zielonego na przyoranie
- jest koniczne nawożenie organiczne.
Preparaty poprawiające żyzność gleby: Rosahumus, Delsol Black Jack.
Replantacja (sad po sadzie):
• ryzyko dużych wypadów:
- jabłonie po jabłoni,
- grusze po gruszach,
- grusze po jabłoniach,
- jabłonie po gruszach,
- śliwy po śliwach,
- wiśnie po wiśniach,
- czereśnie po czereśniach.
• małe ryzyko wypadów:
- ziarnkowe po pestkowych,
- pestkowe po ziarnkowych.
Choroba replantacyjna - fakty:
- sad jest wieloletnią, monokulturą, a w starym sadzie brak jej objawów, może się ujawnić przy replantacji,
- objawy choroby są związane ze środowiskiem glebowym,
- typowymi objawami tej choroby są słaby wzrost, krótkie przyrosty, duże porażenie przez choroby i zamieranie młodych drzewek po posadzeniu.
Zmęczenie gleby:
• przyczyny:
- allelopatia a greckiego allelon (wzajemny) i pathos (cierpieć) - szkodliwy lub korzystny wpływ substancji chemicznych wydzielanych przez rośliny danego gatunku lub pochodzących z rozkładu tych roślin,
- nicienie
- grzyby
- promieniowce
- bakterie
- pozostałości po środkach chwastobójczych
• zwalczanie:
- odkażanie środkami chemicznymi ( chloropikryna, bromek metylu) zalety- metoda skuteczna, wady - droga, niebezpieczna dla ludzi i zwierząt.
- aktywizacja życia biologicznego gleby poprzez wniesienie dużej ilości materii organicznej, wada - trwa co najmniej 1 rok.
Chwasty:
- jednoroczne: jednoliścienne, dwuliścienne
- wieloletnie: perz, powój, mniszek, ostrożeń, skrzyp.
Zwalczanie chwastów trwałych:
- przed sadzeniem roślin pole powinno być wolne od chwastów trwałych (perz, powój),
- pola użytkowane rolniczo zazwyczaj są wolne od tego typu chwastów (zwłaszcza, jeśli były uprawiane rośliny okopowe lub rzepak)
- pola po starych sadach - obecność licznych chwastów: perzu, powoju, skrzypu, przymiotna, mniszka, a także krzewów jeżyny, czarnego bzu i innych roślin.
Usuwanie zbędnej roślinności:
- zabiegi mechaniczne: orka, bronowanie, kultywatorowanie, gracowanie, kopanie łopatą,
- uprawa zbóż (zmianowanie),
- stosowanie herbicydów.
Zastosowanie herbicydów:
• Roundup i jego odpowiedniki (dopuszczalnych jest 75 preparatów):
- mają działanie układowe,
- niszczące wszystkie chwasty,
- substancja aktywna jest pobierana przez liście i przemieszczana do korzeni,
- dawki: od 4l/ha (przy zwalczaniu chwastów dwuliściennych) do 8l/ha (przy niszczeniu perzu).
• GLIFOSAT - N(fosfonometylo) glicyna:
- najpopularniejszy związek zwalczający chwasty,
- związek z grupy aminofosfonianów występuje w postaci soli izopropyloaminowej 360g w 1 litrze środka,
- przeznaczony do zwalczania chwastów w zbożach, roślin warzywnych, roślin sadowniczych i na terenach nie użytkowanych rolniczo,
- zużycie od końca lat 90-tych do 2012roku podwoiło się i wynosi obecnie ok. 15000 ton rocznie,
- dawką glifosatu można obniżyć o 50% poprzez zastosowanie adiuwantów:
⌐ siarczanu amonowego - 5kg/ha,
⌐ silwet L-77840 AL.
⌐ Niagara i Pro Aqua,
- w przypadku wody twardej należy zastosować więcej adiuwanta.
• uwagi do stosowania glifosatu:
- liście chwastów powinny być zwilżone, a ciecz nie powinna skapywać na ziemię
- 200l cieczy na 1ha (słabo zachwaszczone)
- 400l cieczy na 1 ha (silnie zachwaszczone)
- optymalna dawka cieczy z glifosatem wynosi 120-200l/ha
- glifosat przy replantacji sadu ma zastosowanie przed jakąkolwiek uprawą mechaniczną gleby.
• różnice: Roundup (5l/ha) + chwastox (2l/ha) lub Aminopielik (1l/ha) zawsze z dodatkiem siarcznu amonowego (5kg/ha) lub innego adiuwanta lub wspomagacza.
•czy glifosat jest bezpieczny dla środowiska?
- jest skutecznym i tanim herbicydem ulega biodegradacji w zetknięciu z glebą, ale…
- badania dowodzą, że glifosat jest Xenoestrogenem i funkcjonuje podobnie do estradiolu, silnego ludzkiego estrogenu wywołującego raka. A, że ponad 90% soi produkowanych w USL pochodzi z upraw GMO (soja odporna na glifostat) to mało kto o tym wie…
Przed założeniem sadu należy zaplanować i wykonać:
- rusztowanie dla drzew tego wymagających
- plan nasadzeń (kwater)
- ogrodzenie sadu
Ogrodzenie:
-jest bardzo drogie,
- najwięcej szkód czynią: zające, sarny, nornice
- siatka wysokości 1,5m o oczkach 4x4cm i wykonana z drutu o śr. 2,5-3m słupki co 3m,
- siatka i słupki muszą być zabezpieczone przed korozją
- jeśli nasadzenie jest narażone na kradzieże stosuje się drut kolczasty nad siatką skierowany na zewnątrz nasadzenia.
Jak wyznaczyć miejsca pod drzewa?
- kierunek rzędów północ - południe,
- jeśli tego nie da się uzyskać, rzędy są tyczone prostopadle do drogi głównej (boku pola) lub tworzy się inne rozwiązanie.
Rusztowanie w sadzie (I sposób):
- drzewa karłowe (jabłoni, grusz) muszą rosnąć przy podporach
- drzewa półkarłowe z miejscem szczepienia 5-20cm nad ziemią również wymagają podpór.
Rusztowanie w sadzie (II sposób)
- skrajne słupki powinny być wychylone na zewnątrz pod kątem, aby ułatwić ich kotwiczenie,
- zalety: bardziej trwałe,
- wady: droższe,
- słupki o przekroju 6-8cm górą i 8-10dołem, zbrojone czterema drutami dł. 2,8-3,4cm z otworem do przeciągania drutu w odległości 20cm od szczytu, może być więcej otworów w słupku - ułatwia to zakładanie wielu drutów.
Rozmieszczenie odmian w sadzie:
• każdy większy sad jest dzielony na kwatery dł. 100-200m,
• kwatery jednoodmianowe można stosować tylko w przypadku odmian samopłodnych (np. wiśnia Łutówka, śliwa Stanley)
• kwatera jabłoni:
- drzewa posadzone na jednakowej podkładce w jednakowej rozstawie, charakteryzują się podobną wrażliwością na choroby (głównie pod wzg. Wrażliwości na parcha jabłoni)
- gatunki drzew są przeważnie obcopylne: jabłonie, grusze, czereśnie.
- gatunki drzew częściowo samopylne: morele, śliwy
- gatunki drzew przeważnie samopylne: wiśnie, brzoskwinie
- są odmiany intersterylne czy triploidalne
TERMIN SADZENIA:
• jesienny:
◦ zalety:
- ułatwione przyjmowanie się drzewek,
- drzewka w okresie wiosennym charakteryzuje intensywniejszy wzrost,
- jeśli zima jest łagodna, to korzenie zaczynają rosnąć już zimą
◦ wady:
- długi okres kradzieży,
- drzewka narażone są na uszkodzenia mrozowe,
• wiosenny:
- dobre przyjmowanie się drzewek, ale każdy dzień zwłoki może dać gorsze przyjęcia (im cieplej tym gorzej dla drzewek),
- konieczność nawadniania, podlewania po posadzeniu drzew, jeśli było to wykonane później niż do połowy IV,
- konieczność usuwania kwiatów, jeśli takie się pojawiły.
Głębokość sadzenia roślin sadowniczych:
• drzewa: sadzi się najczęściej na tą samą głębokość, co rosły w szkółce, (w przypadku zastosowania podkładek miejsce okulizacji/szczepienia musi znajdować się kilka cm nad powierzchnią gleby),
• krzewy: sadzi się je najczęściej kilka cm głębiej niż rosły w szkółce (by lepiej się rozkrzewiły)
• truskawka, poziomka: sadzi się je zawsze tak jak rosły w szkółce.
Postępowanie z drzewkami:
- jeśli nie sadzimy natychmiast po zakupie zadołować lub umieścić w chłodni,
- w chłodni unikać kontaktu atmosfery otaczającej owoce z atmosferą otaczającą drzewka (etylen),
- korzenie większości podkładek marzną już przy - 8oC.
Technika sadzenia: świder mechaniczny, frez sadowniczy, właściwe postępowanie wiosną.
Ręczne sadzenie roślin:
- przy posadzeniu w luźnej rozstawie wyznacza się palikami miejsca p każde drzewka.
- przy gęstym sadzeniu praktyczniejsze jest wytyczenie rzędów poprzez rozciągnięcie linek lub mocnych sznurków ze znacznikami odpowiednimi do rozstawy drzewek,
- przy znacznikach kopie się szpadlem dołki na głębokość ok. 30cm,
- średnica dołków musi być odpowiednio dobrana do rozpiętości systemu korzeniowego powinna wynosić 40cm,
- potrzebne są dwie osoby ( 1 trzyma drzewka, druga przysypuje korzenie)
- na dno dołka wrzucamy trochę ziemi ( w celu usypania kopczyka), aby po ustawieniu drzewka korzenie,,spływały” na boki,
- ustawiamy drzewka przy znaku na lince i na takiej wysokości, by miejsce szczepienia znalazło się 5-10cm nad ziemią
- drzewka posadzone zbyt głęboko wypuszczają korzenie z części szlachetnej, ale zrazy przestają być karłowe,
- korzenie powinny być równomiernie rozłożone na boki, niezwinięte i niepodwinięte,
- dopiero teraz można przystąpić do przysypywania korzeni żyzną ziemią
- podczas przysypywania korzeni należy lekko potrząsnąć drzewkami, by ziemia dostała się między korzenie
- jeśli dołek jest już zasypany można ziemię lekko przygnieść
- jeśli jest za sucho drzewka należy podlać - 10l
- osłona drzewka przed zwierzętami polnymi np. słomą, papierem.
Materiał szkółkarski:
- powinien być najwyższej jakości, zdrowy, wolny od chorób wirusowych, dobrze wyrośnięty i rozgałęzionyl
- minimum 120cm wysokości,
- minimum 12cm średnicy na wysokość 30cm nad ziemią, pędy boczne pod dużym kątem,
- wysokość okulizacji minimum 10cm nad ziemią.
Jednoroczne okulanty:
- nierozgałęzione,
- słabo rozgałęzione,
- drzewa dwuletnie z jednoroczną koroną nazywane także jako: knip-boom drzewa 3K.
Materiał szkółkarski:
- drzewa na podkładkach,
- drzewa ze wstawkami,
- drzewa własno korzeniowe,
- krzewy własno korzeniowe, krzewy na podkładkach, rośliny zielne na własnych korzeniach.
Podkładki z jabłoni:
• na żyzne, zasobne w wodę, gleby klas I,II i III stosować podkładki karłowe M.9 i P60, można je także sadzić na glebach klasy IV, ale nawadnianych,
• w gorszych warunkach siedliskowych (zimnych) oraz glebach V klasy stosować podkładki M.26, M.7, MM.106, P.14,
• wielkość jabłoni zależy od podkładki.
Jakość materiału szkółkarskiego:
- zdrowe drzewka charakteryzują się korą gładką i błyszczącą, a korzenie są jasnobrązowe,
- kora pomarszczona świadczy o przesuszeniu,
- kora miejscowo zapadnięta wskazuje na występowanie chorób drewna,
- kupując drzewka niezależnie od terminu (jesienią lub wiosną) należy sprawdzić stan korzeni,
- zdrowe korzenie na przekroju są jasne a chore lub zmarznięte ciemno brązowe.
Systemy sadzenia, gęstość drzew:
- gęste sadzenie drzew, krzewów umożliwia uzyskanie wysokich plonów owoców z 1ha wkrótce po założeniu sadu, plantacji,
- jeśli na 1ha posadzimy 3tys. karłowych jabłoni, w 4 roku po posadzeniu zbierzemy???
Gęste sadzenie drzew działa na nie skarlająco po kilku latach uprawy drzewa charakteryzują się:
- mniejszymi koronami,
- cieńszymi pniami,
- mniej rozległym systemem korzeniowym,
- jest to efekt konkurencji o światło, wodę i składniki mineralne oraz cięcia (są one silnie cięte, aby korony zmieściły się w wyznaczonym miejscu).
Zalety gęstych sadów - małe rozmiary drzew, jeśli są prowadzone w uprawie jednorzędowej wpływają na:
- łatwiejsze i skuteczniejsze opryskiwanie,
- łatwiejsze cięcie,
- łatwiejszą pielęgnację gleby,
- lepsze wybarwienie owoców,
- łatwiejszy zbiór owoców,
- wyższe plony.
Wady - nadmierne zagęszczenie powoduje:
- gorsze nasłonecznienie roślin(cieniowanie),
- owoce charakteryzują się mniejszą wielkością,
- owoce są gorzej wybarwione,
- owoce mają niższą zawartość cukrów i suchej masy,
- owoce są mniej smaczne i mają niższą zdolność przechowalniczą, gorsza jakość owoców.
Im krótszy okres eksploatacji sadu, tym gęściej można posadzić drzewa. Na 1ha sadu przy 15 latach istnienia można zastosować:
- 1,5 tys. drzew półkarłowych,
- 3 tys. drzew karłowych.
- aby okres dochodzenia do pełni plonowania nie był dłuższy niż 3-5 lat
Rzędowy system sadzenia:
- najbardziej popularny system sadzenia,
- przy odległości 3,5m między rzędami jest aż 28 uliczek roboczych na 1ha (100x100m)
Pasowy system sadzenia:
- wymyślony został przez Holendrów,
- drzewa sadzi się w pasy dwu- trzy-, a nawet pięciorzędowe, między pasami zostawia się uliczki robocze,
- stosowany wyłącznie w sadach karłowych.
Zapis pasowego systemu sadzenia:
• dwurzędowego 3,5+1x1,5m (uliczka robocza, odległość między rzędami w pasie, odległość między drzewami w rzędzie),
• trzyrzędowego 3,5+1+1x1,5 (uliczka robocza, odległość między rzędami w pasie, odległość między drzewami w rzędzie).
Zabiegi agrotechniczne po posadzeniu roślin:
- formowanie koron drzew, cięcie drzew
- ochrona drzew przed chorobami i szkodnikami
- pielęgnacja gleby
- wyznaczanie terminu zbioru i zbiór owoców
- sprzedaż i przechowywanie owoców.
Formowanie koron:
- to działania zmierzające ku uzyskaniu takich koron, które co rocznie na dobrym poziome będą plonować i będą odporne na wyłamywanie,
- jest to: odginanie, przyginanie, przywiązywanie, uszczykiwanie, nacinanie, chemiczne stymulowanie wzrostu pędów bocznych, w ostateczności cięcie.
Przyginanie pędów - jest podstawowym zabiegiem formującym korony w sadach gęsto sadzonych, ma 4 cele:
- przywrócenie równowagi między częścią nadziemną a systemem korzeniowym
- skłonienie drzewek do jak najwcześniejszego zaowocowania, ale jeśli drzewko zaowocuje 2-3 lata po posadzeniu spowoduje to zahamowanie rozrastania się koron (jest to korzystne i niekorzystne - zależy od typu korony)
- uzyskanie mocnej korony, zdolnej udźwignąć duży plon owoców. Usuwanie zdrewniałych pędów odchodzących od przewodnika pod zbyt ostry kątem
- nadanie koronie zmodyfikowanego kształtu, ułatwia zabiegi pielęgnacyjne i zbiór owoców, cięcie po zakończonym formowaniu służy utrzymaniu koron w określonym kształcie i rozmiarach.
Cięcie drzew:
- w młodym sadzie unika się ciecia (każde cięcie opóźnia moment rozpoczęcia owocowania),
- stosuje się w tym czasie przyginanie pędów za pomocą klamerek (spinaczy do bielizny), wykałaczek - jeśli pędy są zielone lub ciężarków, sznurków gdy są zdrewniałe.
- drzewka po posadzeniu można przyciąć (1 cel formowania) - jednak przy gęstym sadzeniu drzew nie stosuje się tego zabiegu,
- przycięcie drzewek powoduje powstawanie nowych silnych pędów - a w sadzie karłowym jest to niepożądane,
- im drzewo starsze lub szczepione na bardziej karłowej podkładce, tym lepiej znosi cięcie,
- już po kilku latach po posadzeniu drzew można wycinać zbędne gałęzie i pędy bez obawy, że cięcie zahamuje owocowanie dotyczy to zwłaszcza jabłoni i grusz karłowych,
- cięcie jest sztuką,
- jabłonie różnią się między sobą charakterem wzrostu i owocowania (miejscem tworzenia się pąków kwiatowych).
Ogólne zasady cięcia:
• usuwanie całych pędów na ogół nie hamuje procesu tworzenia się pąków kwiatowych (wycinanie pędów),
• skracanie pędów wiosną hamuje tworzenie się pąków kwiatowych, pobudza wzrost intensywniej niż wycinanie,
• terminy:
- cięcie,,zimowe” (pod koniec zimy) - typowy termin cięcia prześwietlającego,
- cięcie letnie ( w lipcu/sierpniu) - skrócone pędy rozgałęziają się i formują na szczycie pąki kwiatowe, młode jabłonie odmian: Gloster, Alwa, Paulared, Melrose.
- cięcie wiosenne (przed kwitnieniem) - hamuje tworzenie się pąków kwiatowych, przycięte pędy tworzą liczne, długie przyrosty.
• terminy cięcia - czereśni, wiśni i wczesnych odmian śliw:
- najlepiej ciąć latem, po zebraniu owoców (najpóźniej na początku IX)
- z uwagi na choroby kory i drewna ( rak bakteryjny, srebrzystość liści, zgorzel kory)
- zarodniki tych chorób rozwijają się głównie późną jesienią.
Ogólne zasady cięcia - cięcie w sadzie owocującym odpowiada głównie za utrzymanie/regulowanie plonowania i jakości owoców:
• wpływ cięcia na wzrost drzew:
- drzewa cięte z reguły rosną silniej niż nie cięte,
- cięcie sprzyja tworzeniu się pędów długich, a przez to zmienia się proporcja pędów długich do krótkich na rzecz tych pierwszych.
• cięcie letnie:
-wykonywane w czerwcu, lipcu i sierpniu
- wycinanie zbędnych tegorocznych pędów zwanych często wilkami
• uszczykiwanie:
-wykonywane w czerwcu i lipcu
- uszczykiwanie wierzchołków pędów w celu ograniczenia wzrostu drzew ( zatrzymanie wzrostu pędów na długość).
• gdy drzewko rośnie zbyt silnie:
- to cięcie zimowe można opóźnić aż do czasu nawet tuż po kwitnieniu,
- wada - zbyt silne cięcie po zawiązaniu owocu (na początku ich wyrastania) może spowodować raptowne zatrzymywanie wzrostu owoców.
• wpływ cięcia na tworzenie się pąków kwiatowych i owocowanie:
- silny wzrost drzew jest przeszkodą w formowaniu się pąków kwiatowych (z wyjątkiem brzoskwiń)
- skracanie pędów opóźnia bardziej tworzenie się pąków kwiatowych i owocowanie niż wycinanie pędów.
• cięcie zależy od:
-podkładki (siła wzrostu)
-odmiany (IV typy)
-wieku drzewa
• wpływ cięcia na regularność owocowania i jakość owoców:
- starsze: jabłonie, grusze, śliwy i brzoskwinie - wykazują skłonność do zbyt obfitego owocowania ,dlatego należy je ciąć dość silnie,
- jeśli plon jest zbyt obfity, to owoce są drobne a jabłka w małej ilości osiągają średnicę >6cm.
Zbyt obfity plon to:
- gorsza jakość owoców
- zapoczątkowanie nieregularnego owocowania (przemienności owocowania)
Przemienność owocowania dotyczy głównie:
- jabłoni i grusz
- w mniejszym stopniu śliw i moreli
Coroczne cięcie powinno być tak prowadzone by pąki różnicowały się na:
- wegetatywne i generatywne (mieszane)
- by w koronie były młode, krótkie pędy, na których by mogły się tworzyć pąki kwiatowe,
- jeśli cięcie rozluźni strukturę korony to sprzyjać to będzie lepszemu przenikaniu promieni słonecznych,
- skutek: owoce lepiej wyrośnięte, lepiej wybarwione są bardziej jędrne, bogatsze w cukry, kwasy i sole mineralne.
Cięcie zimowe:
- sprzyja wyrastaniu ładnych owoców,
- ale po silnym cięciu wyrasta dużo pędów, które już na początku lata mogą zasłonić owoce i uniemożliwić powstanie rumieńca,
- z tego powodu wykonuje się dodatkowo cięcie letnie.
Zbyt silne cięcie zimowe:
- zmienia zawartość składników mineralnych w ilościach i owocach
- zazwyczaj wzrasta w nich zawartość N i K, a spada zawartość Ca, P, Mg, owoce bogate w N, a ubogie w Ca są mało jędrne i źle się przechowują.
Wpływ cięcia na zdrowie drzew:
• prawidłowo uformowana korona zapobiega:
- wyłamywaniu się konarów (proste kąty),
- rozwojowi chorób kory i drewna (cięcie sanitarne),
• cięcie:
- może być przyczyną rozprzestrzeniania się chorób (srebrzystości liści, zarazę ogniową),
- wykonane przed lub na początku zimy osłabia wytrzymałość mrozową drzew,
• cięcie prześwietlające:
- polega na zmniejszeniu liczby konarów,
- polepsza się penetracja promieni słonecznych do wnętrza korony, co sprzyja poprawie jakości owoców,
- lepsza jest penetracja środków ochrony roślin we wnętrzu koron i poprawia się zdrowotność roślin,
• cięcie sanitarne polega usunięciu nadłamanych lub ocierających się nawzajem pędów, prowadzone jest każdego roku.
• cięcie odnawiające:
- polega na utrzymaniu stałej liczby młodych pędów, na których rozmieszczone są (tworzą się) krótkopędy owoconośne,
- pędy starsze wycina się na czop (krótszy u ziarnkowych, dłuższy u pestkowych).
• cięcie na krótkopędy:
- polega na usunięciu z drzewa wszystkich długopędów,
- długopędy wycina się na wysokości kilku oczek od nasady.
• cięcie odmładzające:
- polega na takim usunięciu starych konarów by pobudzić do wybicia pędów z oczek śpiących,
- nowo wyrośnięte pędy dają szansę na zastąpienie starych konarów nowymi, wykonanie jest raz na kilka lat.
• cięcie może być w zależności od liczby wyciętych pędów i konarów:
- słabe, średnie, silne,
- dr. Zahn - zaleca pozostawienie długiego, kilkunastocentymetrowego czopa (nie poleca skracania lub całkowitego usuwania pędów, konarów).
• terminy cięcia krzewów:
- przedwiośnie - agrest, porzeczki, borówka wysoka, winorośl
- lato - dwuletnie pędy maliny, winorośl agrest, porzeczki
• po cięciu: zabezpieczenie (malowanie) ran: Funaben 03PA, Dendronal 03PA, farba emulsyjna z 2% dodatkiem Topsinu M 500SC lub 2% dodatkiem Miedzianu Propolisad xx.
Zalety przyginania pędów:
• przyginanie pędów działa przeciwnie niż cięcie:
- osłabia wzrost pędów
- sprzyja formowaniu pąków kwiatowych
- sprzyja wczesnemu owocowaniu drzew
• najczęściej przygina się pędy do położenia poziomego,
• przyginanie powoduje, że wiązki przewodzące ulegają:
- częściowemu zgnieceniu
- przerwaniu lub
- przemieszczeniu
• zmienia się przez to sposób przepływu soków roślinnych i tworzenie krótkich przyrostów, a dominacja pąka szczytowego ulega osłabieniu.
Terminy przyginania:
- od wczesnej wiosny do jesieni,
- niekiedy słyszy się informacje, że najlepszym terminem przyginania pędów jest początek sierpnia, gdy pędy kończą wzrost,
- zawsze dobre wyniki przyginania uzyskuje się, gdy przyginane pędy są silne, (gdy przyrost mają co najmniej 50cm długości).
PRZEGLĄD KORON JABŁONI.
Podział koron pod względem przekroju poprzecznego
- koliste (wrzecionowe, osiowe, prawie naturalne)
- prostokątne (szpalerowe)
III sposoby postępowania po posadzeniu ( wiosną):
I sposób - jednoroczny okulant nierozgałęziony
II sposób - jednoroczny okulant rozgałęziony z dobrymi kątami
III sposób - jednoroczny okulant rozgałęziony z ostrymi kątami.
Korona wrzecionowa
- kształt korony zbliżony do kształtu świerka, w tej formie korony prowadzone są drzewa na podkładkach karłowych.
- jest to korona charakteryzująca intensywne sady.
Korona super wrzecionowa
- modyfikacja korony wrzecionowej
- wypracowana w rejonie Jeziora Bodeńskiego dla potrzeb zmieszczenia na 1ha więcej niż 5000 drzew.
- jest to korona charakteryzująca bardzo intensywne sady
-od przewodnika odchodzą liczne, lecz słabe pędy - najczęściej owocujące
- wymagania: odmiany słabo rosnące, wysoka okulizacja.
Wysmukła korona wrzecionowa
- modyfikacja korony wrzecionowej
- wypracowana w pasowo - wielorzędowych sadach holenderskich
- jest to korona charakteryzująca bardzo intensywne sady
- na dole występuje dość silne piętro konarów tzw.,,stół”, a powyżej pędy na przewodniku nie przekraczają 50 cm długości.
Korona osiowa
- składa się z przewodnika i odchodzących od niego cienkich gałązek 1- rocznych, 2, 3-letnich
- drzewa nie cięte w sadzie rosną słabiej, zakładają wcześniej pąki kwiatowe, plonują regularnie i obficie.
- drzewa nie przycięte po posadzeniu wytwarzają wysmukłą i wysoką koronę
- od 4 roku wykonuje się lekkie cięcie prześwietlające - odnawiające.
Inne formy koron wrzecionowych
- system sadzenia w literę V
- korony wieloprzewodnikowe: Tatura, Drilling, Mikado, Korona Hytec, Korona Solen.
Korona Hytec
- amerykański typ korony wrzecionowej
- formowanie jest podobne do formowania koron wrzecionowej, z tą różnicą, że co roku usuwany jest przewodnik, a jego miejsce zastępuje pęd boczny przywiązywany do palika.
Poziom owocowania drzew zależy od:
- jakości pąków kwiatowych
- cięcia zimowego (prześwietlającego)
- liczby pędów owoconośnych i odpoczywających
- liczebności kwiatostanów na pędach owoconośnych
Coroczne owocowanie drzew zależy od:
- od sposobu przerzedzania kwiatów lub zawiązków i jego skuteczność
- ilości zawiązanych pąków kwiatowych na rok przyszły
- przerzedzanie ręczne należy traktować raczej jako uzupełnienie chemicznego przerzedzania
Założenia ogólne:
- z 1 pąka rozwija się 5 kwiatów; obsada 2000 drzew na ha → 300 pąków kwiatostanowych/drzewo → daje 3mln kwiatów jabłoni
- 500 pąków kwiatostanowych/drzewo → daje 5mln kwiatów jabłoni
- na 1 ha sadu obficie kwitnące znajduje się kilka mln kwiatów
- w zależności od typu korony zawiązków powinno pozostać tyle, by zapewnić plon rzędu 8 - 30kg z 1 drzewa to jest 40 - 50 szt zawiązków/drzewo
Jakość owoców zależy od:
- jakości kwiatów (budowy i stanu odżywienia) przebiegu pogody w okresie kwitnienia, obecności owadów zapylających, ilości zawiązanych owoców/przerzedzenia, ochrony roślin (choroby i szkodniki)
- nawożenia
- cięcia drzew i krzewów
- terminu zbioru
- zabiegów poprawiających jakość
Jakość kwiatów zależy od:
- przebiegu pogody w okresie tworzenia się i deferencjacji pąków
- sezon poprzedzający kwitnienie
- nawożenia
- ilości zawiązanych owoców
- ochrony rośliny
- cięcia
- zabiegów poprawiających
Przerzedzanie zawiązków:
• cel:
- regulowanie wysokości plonu
- regulowanie corocznego owocowania drzew
- regulowanie wielkości owoców
• dlaczego:
- nadmiar zawiązków przyczynia się do przemienności owocowania drzew (w 1 roku obfite, w 2 roku bardzo niskie)
- nadmiar zawiązków to gorsza jakość owoców
• przyczyny przemiennego owocowania:
- cechy genetyczne odmian
- nadmierne plonowanie
- nadmierne zakładanie pąków kwiatowych
- naturalny duży opad zawiązków
- uszkodzenia mrozowe nad i podziemnej części drzewa
- uszkodzenia spowodowane przez choroby i szkodniki.
• łagodzenie skutków przemiennego owocowania:
- pielęgnacja, nawożenie i cięcie drzew
- przerzedzanie zawiązków ( tylko chemiczne)
• jakie gatunki wymagają przerzedzania: jabłoń, grusza, śliwy, brzoskwinie, morele, winogrona (odmiana deserowa)
• jak i kiedy?
- ręcznie - po opadzie czerwcowym (świętojańskim) koniec VI/ początek VII
- chemicznie - podczas kwitnienia, tuż po kwitnieniu, na młode zawiązki średnicy 10-12mm
- późne przerzedzanie - przerzedzanie chemiczne zawiązków i przerzedzanie ręczne.
• zalety:
- wiemy ile jest zawiązków
- nie ma już niebezpieczeństwa uszkodzeń mrozowych
- dobry wpływ na wielkość owoców
• wady:
- brak wpływu na coroczne owocowanie
- nieco mniejsza akumulacja Ca w jabłkach
Największe jabłka wyrastają:
- z największych zawiązków
- na młodych pędach (2-4letnich)
- na mocnych, dobrze wykształconych krótkopędach, w miejscach dobrze nasłonecznionych
Ręczne przerzedzanie zawiązków jabłoni służy:
• korekcie przerzedzania chemicznego
• usunięciu owoców z defektami (uszkodzone, zniekształcone)
• rozrzedzeniu:
- 1 owoc/kwiatostan dla odmian drobnoowocowych
- do 3 owoców/kwiatostanów dla odm wielkoowocowych
• zachowanie odległości między owocami:
- dla odm drobnoowocowych 10cm
- dla odm wielkoowocowych 15cm
- dla odm wczesnych 20cm
• przerzedzanie do określonej liczby owoców (by uzyskać określoną wielkość plonu = ilość owoców)
Fazy rozwojowe jabłoni:
- okres bezlistny
- pękanie pąków
- mysie uszko
- zielony pąk
- różowy pąk
- pełnia kwitnienia
- koniec opadania płatków
- wzrost zawiązków.
Przerzedzanie ręczne:
• jest stosowane w przypadku drzew młodych, letnich odmian,
• jest zabiegiem bardzo skutecznym, ale trudnym do wykonania na dużych obszarach (brak odpowiedniej liczby pracowników, wysokie koszty zabiegów),
• terminy przerzedzania ręcznego:
- możliwie wcześnie, jeszcze przed opadem czerwcowym
- powtórzenie zabiegu w lipcu
- na początku sierpnia usuwanie uszkodzonych, małych lub zniekształconych owoców.
Przerzedzanie chemiczne:
- zastępuje ręczne przerzedzanie
- umożliwia likwidację przemienności owocowania
- zabieg nie jest w pełni przewidywalny.
Przerzedzanie jest łatwe, gdy:
- krótkopędy znajdują się na gałęziach zacienionych
- drzewa rosną w warunkach nieodpowiedniej wilgotności i nawożenia
- system korzeniowy drzew jest uszkodzony
- kwitnienie jest obfite
- drzewa są młode i posiadają dużo silnych pionowych pędów
- drzewa są młode, a odmiany skłonne do naturalnego zrzucania zawiązków
- owoce zawiązują się po kilka na jednym krótkopędzie
- okres kwitnienia jest krótki
- kwiatostany, młode liście i owoce są uszkodzone przez przymrozek występujący przed lub wkrótce po oprysku
- występuje deszcz lub dłuższy okres pochmurnej pogody przed i po zabiegu
Trudno przerzedzić, gdy:
- zawiązki znajdują się w dobrze nasłonecznionych miejscach
- drzewa rosną silnie, brak objawów niedoboru składników pokarmowych
- drzewa są starsze, dobrze owocujące, mają ustalone owocowanie
- pędy owocujące rosną poziomo
- owoce występują pojedynczo na pędach
- istnieją idealne warunki do wzrostu owoców przed i po oprysku
- panuje niska wilgotność powietrza przed i po zabiegu
- produkcja endogennego etylenu jest niska
- drzewa kwitną słabo, a stosunek ilości liści do owoców jest wysoki
Programy chemicznego przerzedzania kwiatów lub zawiązków jabłoni i grusz
1. Wczesny termin przerzedzania (przerzedzanie podczas kwitnienia) polecane środki: mocznik, ATS (tiosiarczan amonu), Pomonit 505SL (mieszanina mocznika i NAA)
2. Typowy termin przerzedzania (tuż po opadnięciu płatków) odm. Wczesne: pod koniec opadania płatków, odm późne: 2-3 dni po opadnięciu ok 80% płatków, środki zawierające: auksyny (NAA) Pomonit 505SL, etefon: Agrostym 480SL, Ethrel 480SL, Flordimex 420SL lub mieszaniny auksyn z etefonem.
3. Późny termin przerzedzania (przerzedzanie zawiązków) średnica zawiązków z kwiatów królewskich 10-12mm, środki chemiczne: syntetyczne cytokininy (BA - benzyloodemina) - Paturyl 100SL lub Bioprzerzedzacz 060SL (6 - benzyloaminopuryna 50g/l i kwas 1- naftylooctowy w postaci soli z trójetanolaminą 10g/l)
Wydatek cieczy:
- ilość wody stosowana do oprysków przy przerzedzaniu chemicznym,
- powinna wynosić 1000-1500l/ha (na każdy 1m wysokości korony 500l/ha).
Dawki preparatów do przerzedzania
- mocznik - polecany, gdy w czasie kwitnienia panuje ciepła, słoneczna pogoda sprzyjająca zapyleniu i zapłodnieniu 3-4%
- ATS ( tiosiarczan amonu) - uwagi takie same jak przy moczniku 0,5%
- Pomonit 505SL - 0,03% (30ml środka w 100l wody)
- Ethrel 480 EC, Agrostym 480EC - 0,12% (120ml środka w 100l wody)
- Flordimex 420EC - 0,15% (150ml środka w 100l wody)
- NAA + etafon - 25ml (Pomonit + 52 ml (Agrostym 480SL)/ 100l wody
- Bioprzerzedzacz 060SL - 0,075% (75 ml środka w 100l wody).
Inne przykłady zastosowanie bioregulatorów:
- zapobieganie przedwczesnemu opadaniu jabłek
- przyspieszanie zbioru i poprawa wybarwienia jabłek
- ułatwienie zbioru wiśni i porzeczek
Opadanie jabłek przed zbiorem:
• przyczyny:
- gwałtowny wzrost masy owoców
- nadmierna liczba owoców na drzewie
- ukryte defekty (np. podmarznięcia kwiatów i zawiązków)
- specyficzna budowa szypułki owocu.
• zapobieganie:
- zalecane stężenie Pomonitu: 0,04% (40ml środka na 100l wody)
- zalecana ilość wody 1500l/ha
- opryskiwać na 10 dni przed zbiorem owoców najlepiej wcześnie rano w czasie ciepłej pogody.
Przyspieszanie zbioru i poprawa wybarwienia jabłek:
- Pomonit Super 050SL 0,04% agrostym 480SL 0,12%
- zalecana ilość wody 500-700l/ha
- opryskiwać na 7-10dni przed zbiorem
- zbyt wczesne opryskiwanie jabłoni grozi uzyskaniem niewyrośniętych jabłek
- opóźnienie zbioru grozi opadnięciu dużej liczby owoców.
Ułatwienie mechanicznego zbioru: (Ethrel 480SL)
• wiśnie:
- 0,075% (75 ml środka), zalecana ilość cieczy użytkowej 500-700l/ha
- opryskiwać drzewa jednorazowo 7-10 dni przed zbiorem
• porzeczka czerwona:
- 0,04% (40ml)
- zalecana ilość cieczy użytkowej 750-1000l/ha
- opryskiwać krzewy jednorazowo 6-8 dni przed zbiorem
Nawożenie roślin sadowniczych:
- wymagania pokarmowe to ilość składników niezbędnych do wytworzenia masy roślin
- drzewa i krzewy owocowe nie wymagają dużych dawek nawożenia
Określenie potrzeb nawozowych:
- przeprowadzenie analiz: liści, wody, wizualna ocena stanu roślin
- na całej długości - niedobór Mn
- w części wierzchołkowej pędów objawy niedoboru Ca, Fe, Zn, Cu, B
- w części nasadowej pędów objawy niedoboru N, K, Mg, P,
Funkcjonalność składników pokarmowych i objawy ich niedoborów:
• nawożenie mineralne doglebowe przed założeniem sadu (dawki orientacyjne):
P2O5 100-300kg/ha
K2O 150-300kg/ha
MgO 60-200 kg/ha
• młode sady:
- I rok: 10/20g N/m2 (30-40kg N/ha)
- II rok: 50-75kg N/ha + 50-80kg K2O/ ha
- powyżej III rok: 50-80kg N/ha + 80-120kg K2O/ ha + 60-120kg Mg/ha
Bardzo ważne jest zachowanie w glebie właściwego stosunku zawartości K do Mg
- poprawny K/Mg wynosi <3,5
- gdy są wyższe: problemy z jakością np. szklistość miąższu
Wysokość dawek nawozowych - musi być absolutnie korygowana o wyniki analizy chemicznej gleby!
Kiedy stosuje się nawożenie dolistne?
• przy ograniczonej aktywności korzeni
• kiedy składnik pokarmowy jest w glebie, ale roślina nie może go pobrać
- przy pH < 7 Fe, Mn, B, Zn, Cu przechodzą w formy nie przyswajalne dla roślin,
- przy niskim pH lub wysokim poziomie K rośliny nie pobierają Mg
• przy trudnościach w transporcie pobranych uprzednio składników (rola liści w transporcie Ca)
• aby zmniejszyć koszty stosowania niektórych nawozów
PIELĘGNACJA GLEBY W SADZIE.
Metody pielęgnacji gleby w sadzie:
- czarny ugór (ugór mechaniczny)
- czarny ugór z roślinami okrywowymi
- ugór herbicydowy
- murawa
- ściółki
Cele pielęgnacji gleby:
- dobre zaopatrzenie w wodę i składniki pokarmowe
- zmniejszenie ubicia gleby
- zwiększenie zawartości próchnicy
- zapobieżenie erozji gleby
- ułatwienie wykonywania zabiegów ochronnych
- łatwe operowanie sprzętem mechanicznym zwłaszcza w trudnych warunkach pogodowych
Szkodliwość zachwaszczenia:
- stanowią niechcianą konkurencję o wodę i składniki pokarmowe
- mogą być allelopatyczne w stosunku do roślin uprawnych (,,negatywnie” np. perz, ,,pozytywnie” np. gorczyca)
-stwarzają dogodne warunki bytowania dla gryzoni
- zwiększa zagrożenie kwiatów na szkody przymrozkowe
- mogą przenosić wirusy (mszyca np. jabłoniowo- babkowa, jabłoniowo - zbożowa, gruszowa, trzcinowa).
Murawa - wysiew traw wieloletnich (ilośc nasion potrzebna do obsiania 1ha):
- wiechlina łąkowa 9kg
- kostrzewa czerwona 11kg
- rajgras 20kg
Murawa i ugór herbicydowy - największe zalety:
- nie uszkadza korzeni roślin uprawnych
- skutecznie eliminuje konkurencję chwastów
- zwiększa zawartość substancji organicznych w glebie, wzrasta zawartość próchnicy
- zapobiega niszczeniu struktury gleby
- zapobiega ugniataniu gleby
- umożliwia pracę w sadzie bez względu na panujące warunki atmosferyczne
Pielęgnacja murawy:
- koszenie trawy, gdy jej wysokość osiągnie ok 15cm
- dodatkowe nawożenie trawnika azotem w ilości ok 30kg N/ha
- zwalczanie mniszka lekarskiego za pomocą herbicydów przed jego kwitnieniem
Wady murawy:
- powoduje stosunkowo płytkie rozmieszczenie korzeni drzew, nieco głębsze niż pod ugorem herbicydowym
- zwiększa ryzyko szkód przymrozkowych
- sprzyja rozwojowi gryzoni
Ściółki alternatywnym rozwiązaniem dla herbicydów?
• organiczne: słoma, trociny, kora, torf, obornik
• nieorganiczne: czarna folia, włóknina
Charakterystyka ściółek organicznych:
- zapobiega skutecznie wzrostowi wszelkich chwastów,
- ogranicza lub całkowicie hamuje parowanie wody z gleby,
- utrzymywanie bardzo dobrej struktury gleby,
- wystąpić może okresowe zubożenie gleby w azot,
- utrzymanie stałej temp w okresie wegetacyjnym
- duża pracochłonność w stosowaniu i kosztowna,
- stanowi naturalne schronienie dla pożytecznej fauny, ale także dla niepożądanych gryzoni (pamiętać o zabezpieczeniach)
Ściółka z obornika:
- najlepszą ściółką jest obornik trudno go kupić, jest drogi
- przy takim rozwiązaniu nie pełni roli nawozu, lecz zapobiega stratom wody z gleby
- w młodych nasadzeniach może dawać lepsze efekty niż nawadnianie
Ściółki nieorganiczne:
- czarna folia: nie wzbogaca gleby w materię organiczną, powinna być wytrzymała na promieniowanie UV, droga
- włóknina: przepuszcza wodę, powietrze, jest droga.
Choroby drzew owocowych:
• choroby bakteryjne i grzybowe występujące na drzewach różnych gatunków:
- guzowatość korzeni
- rak bakteryjny
- srebrzystość liści
- zgnilizna pierścieniowa podstawy pnia drzew owocowych
• choroby bakteryjne i grzybowe drzew ziarnkowych:
- zaraza ogniowa
- gorzka zgnilizna jabłek i zgorzel kory
- brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych
- rak powierzchniowy kory
• choroby grzybowe jabłoni:
- pach
- mączniak
- drobna plamistość liści
- rak drzew
• choroby grzybowe gruszy:
- parch gruszy
- brunatna plamistość gruszy
- biała plamistość gruszy
• choroby grzybowe drzew pestkowych:
- brunatna zgnilizna drzew pestkowych
- dziurkowatość liści drzew pestkowych
- leukostomoza drzew pestkowych
• choroby grzybowe śliw:
- torbiel śliw
• choroby grzybowe brzoskwini:
- kędzierzawość liści
- mączniak prawdziwy róży i brzoskwini
- parch brzoskwini
• choroby grzybowe i bakteryjne orzecha włoskiego:
- antraknoza orzecha włoskiego
- bakteryjny zgorzel orzecha włoskiego
• choroby grzybowe leszczyny:
- monilioza leszczyny
- mączniak prawdziwy leszczyny
Choroby wirusowe:
- jabłoni: mozaika jabłoni, chlorotyczna plamistość liści jabłoni
- grusz: mozaika pierścieniowa, kamienistość gruszek, żółtaczka nerwów liści gruszy
- śliw: ospowatość śliwy (szarka), mozaika wstęgowa śliwy
- wiśni i czereśni: wirus nekrotycznej plamistości pierścieniowej wiśni, żółtaczka wiśni
Choroby mikoplazmatyczne:
- proliferencja (miotlastość jabłoni)
- gumowatość drewna
- spłaszczenie konarów jabłoni
Szkodniki drzew owocowych:
• szkodniki występujące na drzewach różnych gatunków:
- przędziorki (przędziorek owocowiec, chmielowiec, głogowiec, leszczynowiec, grabowiec)
- mszyce,
- misecznik śliwowiec
- gąsienice motyli - kuprówka rudnica, namiotnik jabłoniowiec, brudnica nieparka, piędzik przedzimek.
- zwójka koróweczka
- gryzonie polne myszowate i nornikowate, zającowate, ptaki
• szkodniki jabłoni: bawełnica korówka, miodówka jabłoniowa, skorupik jabłoniowy, pasynek jabłonik, szrotówek białaczek, wystrój wężowiaczek, owocówka jabłkóweczka, kwieciak jabłkowiec, pryszczarek jabłkowiak, owocnica jabłkowa.
• szkodniki grusz: szpeciel podskórnik gruszowy, miodówka plamista, miodówka czerwonawa, kwieciak gruszowiec, paciornica gruszowianka, pryszczarek gruszowiec, osnuja gruszowa.
• szkodniki czereśni i wiśni: nasionnica trześniówka, licinek tarniniaczek, śluzownica ciemna.
• szkodniki śliwy: pordzewiacz śliwowy, owocówka śliwkóweczka, owocnica żółtoroga, owocnica jasna.
• szkodniki brzoskwini: skośnik brzoskwiniaczek
• szkodniki orzecha włoskiego: pilśniowiec orzechowiec
• szkodniki leszczyny: słonkowiec orzechowiec.