UŻYWKI:

Kofeina we współczesnym świecie jest najbardziej powszechnym ergogenikiem a kawa jest jej największym źródłem. Znaczne ilości kofeiny występują także w czekoladzie i w coca coli.

Produkt pokarmowy		Porcja	Kofeina (mg)_
Kawa	Filtrowana Instant (neska) Z ekspresu Bez kofeiny	150 ml 150 ml 60 ml 150 ml	115 60 100 <1
Herbata	Czarna w woreczkach Zielona w woreczkach Liściasta	150 ml 150 ml 150 ml	30; 50* 15;35 20;30
Czekolada mleczna		240 ml	5
Czekolada na gorąco		240 ml	10
Mleko czekoladowe		30 ml	6
Czekolada w wyrobach		30 ml	20
Ciasto czekoladowe		1 porcja	25
Napoje	Jolt Mountaib Dew Coca cola Pepsi	360 ml 360 ml 360 ml 360 ml	100 54 46 38

*Parzona 1 lub 5 minut

Kofeina - jest naturalnie występującą trójmetyloksantyną. Ma postać białego proszku o gorzkim smaku, trudno rozpuszczalnego w wodzie zimnej i dobrze w gorącej. Kofeinę po raz pierwszy wyodrębniono w 1820 roku, zaś zsyntetyzowano w 1895 roku. Napar z kawy czy herbaty już po 2-3 minutach parzenia zawiera 80% kofeiny zawartej w tych używkach. Z przewodu pokarmowego wchłania się dość szybko i osiąga maksymalne stężenie we krwi w ciągu 20-30 min od momentu spożycia.

U dorosłych kofeina jest w całości metabolizmowana przez wątrobę do paraksantyny (dwumetyloksantyny), teobrominy (występuje głównie w czekoladzie) i teofiliny (występuje głównie w herbacie), a następnie do dalszych produktów metabolicznych. Tylko mniej niż 2% wydala się z moczem w postaci niezmienionej. Czas połowicznego rozpadu kofeiny u osób dorosłych wynosi 4-5 godzin, z dość szerokim indywidualnym zróżnicowaniem w granicach od 2 do 10 godzin.

Kofeina występuje w wielu lekach, głównie

pobudzających.

Przykładowe leki zawierające kofeinę

Preparat	Nazwa	Dawka	Kofeina (mg)
Środki przeciwbólowe	Eksedryna Anacina Midol Cafergot Fiorinal Norgesic Norgesic forte aspiryna	2 tabletki 2 tabletki 2 tabletki 1 tabletka 1 tabletka 1 tabletka 1 tabletka 1 tabletka	130 64 64 100 40 30 60 0
Środki zmniejszajace przekrwienie	Dristan	2 tabletki	32
Środki pobudzające	No Doz Vivarin	1 porcja 1 porcja	200 200
Środki odchudzajace	Dexatrim	1 porcja	200

Kofeina i jej metabolity wywołują silne działanie fizjologiczne i farmakologiczne. Pobudzają układ nerwowy, rozszerzają naczynie krwionośne, zwiększają wydzielanie serotoniny, dopaminy, adrenaliny i noradrenaliny. Dzięki temu wywierają pobudzający wpływ na pracę mózgu. Kofeina zwiększa sprawność myślenia , opóźnia sen, znosi zmęczenie, przyspiesza przemianę materii, pobudza wydzielanie soku żołądkowego oraz działa moczopędnie.

Kofeina jest trójmetyloksantyną występującą w kawie. Ale w naturalnej kawie występuje bardzo dużo innych związków. Wpływ na ich skład maja warunki plantacji i rodzaj kawy. Wyróżnia się dwa rodzaje ziaren kawy: Arabikę i Robustę. Ponadto sposób palenia kawy, zmienia jej skład, powodując straty związków organicznych. Podczas palenia kawy powstaje szereg związków lotnych dających kawie aromat oraz brązowy barwnik pochodzący ze związków polimerycznych (melanoidów).

Kofeina rzadko powoduje zatrucia śmiertelne u ludzi.

Dawka maksymalna przy podaniu podskórnym wynosi 500 mg. Śmiertelna dawka doustna kofeiny wynosi 10-12 g. W ostrych zatruciach kofeiną występują stany silnego pobudzenia psychicznego i ruchowego, połączone z drżeniem mięśni.

Zatrucia przewlekłe mogą występować u ludzi nadużywających kawy. Występują wówczas nudności, bezsenność i tachykardia.

Teofilina występuje głównie w lekach stosowanych w leczeniu chorób alergicznych np. Astmy.

NEGATYWNE NASTĘPSTWA DZIAŁANIA KOFEINY:

Wśród potencjalnie negatywnych działań kofeiny zalicza się głównie wpływ na :

- Choroby serca,

- Nadciśnienie tętnicze,

- Osteoporozę.

Ponadto zwiększa wydzielanie kwasu solnego w żołądku, co może sprzyjać rozwojowi zmian zapalnych błony śluzowej, nasila objawy dyspeptyczne (ból w nadbrzuszu, nudności, zgaga) u osób z dyspepsją czynnościową oraz z choroba refluksową. Wynika to głównie z faktu, że kofeina zmniejsza napięcie dolnego zwieracza przełyku, co sprzyja zarzucaniu treści żołądkowej do przełyku. Nie jest także zalecana dla osób chorych na jaskrę lub z nadciśnieniem ocznym.

W odniesieniu do nadciśnienia wyniki badań klinicznych nie są jednoznaczne. W jednym z badań stwierdzono, że zarówno podwyższa ciśnienie krwi, ale też u innych z osób z nadciśnieniem takiego efektu nie potwierdzono. Autorzy innych badań stwierdzili, że wysokie dawki kofeiny wynoszące od 4-6 mg/kg masy ciała (co odpowiada 300-400mg na dobę) mogą powodować częstoskurcz nadkomorowy i wzrost ciśnienia skurczowego. U osób pijących więcej aniżeli 5 filiżanek kawy dziennie ciśnienie skurczowe jest wyższe średnio o 2,4, a rozkurczowe o 1,2 mmHg niż u osób nie pijących kawy.

Kolejnym kontrowersyjnym działaniem kofeiny jest jej wpływ na osteoporozę. Z przeglądu piśmiennictwa wynika, że poprzez wypłukiwanie soli wapnia i magnezu może sprzyjać osteoporozie. Badania wśród 489 kobiet w wieku postmenopauzalnym w USA wykazały, że spożycie więcej niż 300mg kofeiny dziennie przyspiesza utratę masy kostnej kręgosłupa, ponadto stopień nasilenia tego efektu zależy od rodzaju genotypu receptora wit.D.

Istnieją w literaturze sprzeczne dowody dotyczące wpływu kofeiny na rozwój ciąży. Jedne badania mówią, że przy spożywaniu więcej niż 300mg kofeiny dziennie wzrasta ryzyko wzrostu poronień, przedterminowych porodów oraz niskiej masy urodzeniowej noworodka. Inne badania tego nie potwierdzają. Zaleca się aby matki karmiące nie spożywały kofeiny, bowiem łatwo przechodzi ona do mleka i poprzez wpływ na układ nerwowy może pobudzać dziecko.

Istnieją jednakże dowody na to, że kobiety spożywające więcej kofeiny aniżeli 500mg kofeiny na dzień, mogą mieć trudności z zajściem w ciążę.

Kofeina wraz z efydryną stosowana jest w postaci preparatów do redukcji masy ciała. Stwierdzono, że preparat zawierający 90 mg efedryny i 192 mg kofeiny stosowany przez 6 miesięcy redukuje masę ciała i poprawia wskaźniki lipidowe krwi, bez innych objawów niepożądanych

Najpoważniejsze niekorzystne skutki działania kofeiny związane są z układem krążenia. Kawa zawiera tłuszcze tzn diterpeny. Te lipidowe związki są ekstrahowane gorącą wodą ale zatrzymywane przez bibułę stosowaną przy przygotowywaniu kawy. Kawa filtrowana nie zawiera diterpenów. Kawa przygotowywana po turecku lub po francusku bez filtru zawiera różne ilości tych związków.

Diterpeny podwyższają poziom cholesterolu i jego frakcji LDL w osoczu krwi. Sugeruje się, że wzrost stężenia cholesterolu we krwi o 1% zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej o 2%. Warto zatem zrezygnować z picia kawy nie filtrowanej.

Zawartość dwuterpenów w kawie przygotowanej na różne sposoby i szacunkowy wpływ na poziom cholesterolu

Rodzaj kawy	Porcja (mg)	Zawartość dwuterpenów (mg/porcja)	Szacunkowy wpływ na poziom cholesterolu*
			(mM)	(mg/dl)
Filtrowana przez bibułę	150	0,2	<0,01	<0,4
instant	150	0,4	0,01	0,04
filtrowana	150	0,6	0,02	0,8
mokka	60	3,6	0,13	5,0
ekspresowa	25-50	4,1	0,15	5,8
Parzona na sposób francuski	150	5,6	0,20	7,7
Po turecku	60	8,4	0,32	12,3
gotowana	150	12,7	0,47	18,1

*przy założeniu, że spożycie kawy wynosiło 5 kubków dziennie i każdy zawierał lipidy w ilości 10 mg (kafestol) powodujący wzrost poziomu cholesterolu o 0,13 mM lub 10 mg (kahweol) powodujący wzrost o 0,02mM.

STOSOWANIE KOFEINY W SPORCIE

Czy kofeina może być środkiem ergogenicznym?

Tak. Świadczą o tym wyniki badań czasu wysiłku wytrzymałościowego po spożyciu kofeiny. Skuteczna dawka kofeiny tzn. taka, która wykazuje działanie wspomagające, to 3 lub więcej mg/kg. Przedawkowanie kofeiny czyli dawka 9mg/kg powoduje zaburzenia koncentracji, roztargnienie, wzmożoną akcję serca.

Mechanizm działania

W sporcie kofeina uznawana jest za środek ergogeniczny. Ponieważ pobudza współczulny układ nerwowy, to tym samym zwiększa mobilizację triacylogliceroli z tkanki tłuszczowej i w konsekwencji wzrasta stężenie wolnych kwasów tłuszczowych. Dostępność lipidów prowadzi do zwiększenia wychwytu WKT i ich wykorzystania przez aktywne mięśnie. Wewnątrzmięśniowe sygnały o metabolizmie tego typu, na zasadzie sprzężenia zwrotnego, zmniejszają wykorzystanie węglowodanów, co prowadzi do oszczędzania glikogenu mięśniowego.

Stwierdzono, że spożycie kofeiny podczas elektrostymulacji mięśni u pacjentów z paraplegią prowadzi do istotnego wzrostu wytrzymałości. Wskazuje to na działanie kofeiny na nerwy motoryczne lub same mięśnie. Niektórzy badacze sugerują, że kofeina może bezpośrednio działać na mięsień podnosząc poziom wapnia w komórkach mięśniowych lub może zmniejszać stężenie potasu w osoczu. Każdy z tych mechanizmów może korzystnie działać na wytrzymałość.

Rozważano inną możliwość: zwiększone wydalanie moczu pod wpływem kofeiny mogłoby mieć negatywny wpływ na wydolność fizyczną ze względu na odwodnienie i/lub utratę elektrolitów. Jednakże w wielu badaniach nie wykazano wpływu objętości moczu lub krwi. Wynika to prawdopodobnie z nadrzędnego wpływu wysiłku na wytwarzanie moczu w porównaniu z działaniem kofeiny. Graham porównał wpływ spożycia kawy i kofeiny na objętość wydalanego moczu stwierdzając, że po jednej godzinie spoczynku objętość moczu odpowiada w przybliżeniu ilości ilości wypitego płynu niezależnie od tego czy zawierał on kofeinę. Jeśli więc wysiłek jest wykonywany w ciągu godziny od spożycia kofeiny, ilość wytwarzanego moczu jest proporcjonalna do ilości wypitego płynu i taka utrata nie ma wpływu na wysiłek.

Działanie kofeiny jest związane z jej hamującym wpływem lub blokowaniem adenozyny. (nukleozyd adeniny). W wielu tkankach, wyłączając pewne obszary mózgu i komórki tłuszczowe, adenozyna posiada swoje receptory, które ą blokowane przez kofeinę. Na długotrwałe spożywanie kofeiny tkanki te reagują w taki sposób, że powstaje więcej receptorów adenozynowych. Po wstrzymaniu się od przyjmowania kofeiny liczba ich z powrotem maleje. Zjawisko to sugeruje, że zarówno przyzwyczajanie się jak i odzwyczajanie się od spożycia kawy może stanowić istotny czynnik wysiłkowy.

Kofeina pobudza pracę mózgu co powoduje subiektywne zmniejszenie odczucia zmęczenia.

Kawa a kofeina

Działanie czystej kofeiny różni się od działania kawy. Badania Grahama wykazały, że tylko czysta kofeina działa stymulująco na wytrzymałość (czas biegu był wyższy aniżeli u osób przyjmujących kawę). Co prawda stężenie adrenaliny wzrosło u osób przyjmujących kawę także, ale najwyższe było u przyjmujących kofeinę.

Etyczne aspekty stosowania kofeiny w sporcie

Ergogeniczny charakter działania kawy zaznacza się jeśli spożywamy czystą kofeinę. Jest to nie etyczne zwłaszcza w sporcie.

Na całym świecie dopuszczalne jest stosowanie kofeiny jako dodatku do napojów. W większości krajów europejskich dopuszczalna dawka kofeiny to 350mg/l, przy czym dla napojów energizujących stosowanych w sporcie górna granica wynosi 320 mg/l.

ALKOHOL:

Alkohol towarzyszy ludzkości od jej początku. W niektórych społeczeństwach np. plemionach Sema Naga jeszcze do niedawna utrzymywał się zwyczaj picia sfermentowanego roztworu z ryżu jako podstawowego napoju. Wody pito bardzo mało. Różnorodne alkohole stanowiły i stanowią najpowszechniej stosowany środek odurzający dla celów kultowych i magicznych, dla poprawy nastroju, łatwiejszego nawiązywania kontaktu z innymi ludźmi, osłabienia bólu, zmniejszenie napięcia psychicznego, osłabienia stresów. Wspólnym mianownikiem takiego działania alkoholu jest osłabienie lęku.

Wyróżnia się trzy kulturowe formy spożywania alkoholu:

- Anglosaski i niemiecki związany z piciem piwa,

- Basenu Morza Śródziemnego oparty na piciu wina,

- Tzw. model skandynawski picia stężonych alkoholi.

LOSY ALKOHOLU W USTROJU

Alkohol bardzo szybko przenika przez błonę śluzową. Wchłania się już w jamie ustnej, stąd sączenie alkoholu daje silne skutki nawet przy niewielkich ilościach.

Przechodzenie alkoholu z żołądka do krwi zależy od: obecnego pożywienia, objętości stężenia i rodzaju napoju. Przeciętnie proces ten trwa od 2 do 6 godzin. Czas wchłaniania wydłuża obecność wielu pokarmów zwłaszcza mleka i węglowodanów. Piwo - z uwagi na znaczną ilość substancji odżywczych wchłania się bardzo wolno.

Alkohol wysyca wszystkie tkanki w podobny sposób. Jego stężenie w ustroju jest wypadkową wchłaniania, rozkładu i wydalania.

W wątrobie utleniana się do aldehydu octowego a szybkość tego procesu jest proporcjonalną do masy wątroby. Przeciętnie organizm osoby dorosłej unieczynnia ok. 10-15 ml absolutnego alkoholu (96%) na godzinę. Oznacza to, że np. 150 ml wódki unieczynniana jest przez 8 godzin.

U osób pijących nałogowo alkohol stwierdza się początkowo przyspieszenie jego rozkładu, wskutek pobudzenia czynności enzymatycznej wątroby, a następnie zwolnienie, w wyniku uszkodzenia tego narządu np. w marskości wątroby. U osób z uszkodzona wątrobą stwierdza się po wypiciu 150 ml wódki alkohol we krwi po upływie 24 godzin. Tylko 2-10% spożytego alkoholu wydalane jest w postaci nie zmienionej przez nerki z moczem i przez płuca z wydychanym powietrzem. To zjawisko tłumaczy małą skuteczność leków moczopędnych w leczeniu ostrego zatrucia alkoholem. Nie mniej stosuje się je w praktyce sądowej do oznaczania ilości wypitego alkoholu. Jego fizjologiczne stężenie we krwi wynosi ok. 0,2mg/100ml krwi (0,2mg%)

Ogólnie przyjmuje się, że:

200mg alkoholu w 100ml krwi (2promile) wywołuje średni stan zatrucia, 200-500 mg/100ml (2-5promili) stopień znaczny (utrata przytomności),

a stężenie powyżej 500mg grozi śmiercią.

Oprócz etanolu toksyczne działanie ma także aldehyd octowy.

WPŁYW ALKOHOLU NA ORGANIZM

Alkohol wpływa hamująco na czynności psychiczne mózgu.

Zaraz po wchłonięciu z przewodu pokarmowego działa uspokajająco i usypiająco. Później u niektórych ludzi działa pobudzająco. Dzieje się tak dlatego, że alkohol zakłóca pracę niektórych komórek nerwowych, za pośrednictwem swoistych białek, które pobudzają neurony czyli tzw. receptory NMD. Pod wpływem alkoholu receptory NMD zaczynają się zachowywać nieprzewidywalnie i mogą być mniej aktywne niż zwykle albo być nadwrażliwe. W konsekwencji mózg przestaje kontrolować ruchy mięśni, nie kontrolowane są myśli.

Alkohol wpływa na cały mózg i tak:

Płat czołowy - utrata zdolności logicznego myślenia, zaburzenia uwagi, chęć przebywania w towarzystwie.

Płat ciemieniowy - utrata zdolności wykonywania ruchu, zwolnienie czasu reakcji, drżenie rąk.

Płat skroniowy - Bełkotanie, zaburzenie słuchu.

Płat potyliczny - zamglone widzenie, nieprawidłowa ocena odległości.

Móżdżek - brak koordynacji pracy mięśni, zaburzenia równowagi.

Pień mózgu - zaburzenia podstawowych funkcji życiowych organizmu.

Alkohol a trzustka

Nadmierne nadużywanie alkoholu, zwłaszcza w dłuższym czasie powoduje przewlekłe zapalenie trzustki (np. przez 10 lat w dziennej dawce 50-150gram). Występuje ono zwykle częściej u mężczyzn niż u kobiet, zwłaszcza pomiędzy 30-50 rokiem życia. Przewlekły stan zapalny prowadzi do zniszczenia tkanki gruczołowej a następnie do jej zwłóknienia.

Głównym objawem choroby są: bóle trwające zwykle dłużej niż 24 godz. rzutujące na kręgosłup. Przyjęcie pokarmu nasila ból, tak że chorzy unikają posiłku. Stałym objawem choroby jest chudnięcie.

Żółtaczka występuje u 1/3 chorych, jest krótkotrwała niewielkiego stopnia. Czasami występuje tylko podżółtaczkowe zabarwienie spojówek oraz ciemne zabarwienie moczu. Żółtaczka pojawia się w kilka godzin po ataku bólowym. Po kilku lub kilkunastu latach trwania choroby dochodzi do niewydolności wątroby i rozwoju cukrzycy. Brak trzustkowych enzymów trawiennych jest przyczyną cuchnących stolców. Cukrzyca rozwija się stopniowo i ma łagodny przebieg.

Alkohol a wątroba

Etanol ulega utlenieniu w wątrobie przez dehydrogenazę etanolową do aldehydu octowego i NADH. Następnie aldehyd jest metabolizmowany do octanu przy udziale dehydrogenazy aldehydowej. Przyczyną uszkodzenia wątroby przez alkohol jest powstawanie kompleksów aldehydu octowego z białkami, fosfolipidami błonowymi i glikoproteinami oraz zachwianie równowagi między reakcjami utlenienia i redukcji.

Alkohol to silna trucizna hepatotoksyczna, ale należy pamietać, że indywidualna wrażliwość jest zróżnicowana.

Uszkodzenie wątroby przybiera różne formy: od niewielkiego stłuszczenia wątroby do ciężkiej marskości. Wprowadzono termin: alkoholowa choroba wątroby (alcohol liver disease - ALD). Schorzenie to charakteryzuje się osłabieniem, brakiem apetytu, spadkiem masy ciała, nudnościami, bólami brzucha i wymiotami. Występują zaburzenia psychiczne, żółtaczka oraz podatność na infekcje wirusowe i bakteryjne.

Częstość występowania chorób wątroby u osób uzależnionych od alkoholu

Stłuszczenie wątroby	90%
Alkoholowe zapalenie wątroby	40%
Antygen HBs	13,4%
Przeciwciała anty-HCV	0,77%

Alkohol a ciążą

- Następstwa picia alkoholu w ciąży są następujące:

- Zwiększone ryzyko poronienia,

- Wyższa umieralność okołoporodowa,

- Niska masa urodzeniowa,

- Częstsze występowanie wad wrodzonych.

Znaczne ryzyko wad anatomicznych występuje, gdy kobieta ciężarna wypija ponad 3 drinki dziennie. 1-2 drinki w ciągu dnia powodują obniżenie ilorazu inteligencji. Progowej dawki, poniżej której wady nie występują dotychczas nie ustalono.

Etanol łatwo przenika przez barierę łożyskową i działa toksycznie przede wszystkim na mózg, w okresie najszybszego rozwoju, tzn w pierwszym trymestrze ciąży. Wątroba płodu posiada ograniczoną zdolność do spalania alkoholu na skutek niedostatecznej ilości dehydrogenazy etanolowej.

W 1968 roku wprowadzono pojęcie: płodowy zespół alkoholowy

(FAS- fetal alcohol syndrome). Jego najważniejsze objawy to:

- Opóźnienie wzrostu wewnątrzmacicznego i pourodzeniowego,

- Opóźnienie rozwoju psychoruchowego,

- Małogłowie,

- Wąskie szpary powiek (wynikające z małoocza),

• Zespół zaburzeń adaptacyjnych we wczesnym okresie

noworodkowym manifestujący się przede wszystkim

zaburzenia oddychania , kwasicą metaboliczną i nadmiernie

nasilona żółtaczką,

• Zaburzenia neurologiczne (najczęściej nadmierne napiecie

mięśniowe i drżenia tzw. zespół wiotkiego dziecka),

- Nieprawidłowości w obrębie stawów (głównie małych),

• Wady układu krążenia (głównie ubytki przegrody

międzykomorowej i miedzyprzedsionkowej, przetrwały

przewód tętnicy).

Niedobory cynku zawsze towarzysza nadużywaniu alkoholu. Cynk jest elementem składowym wielu enzymów. Enzymy wpływające na syntezę DNA, a więc odgrywające zasadniczą rolę we wzroście płodu, są enzymami cynkozależnymi. Cynk jest składową dehydrogenazy alkoholowej, enzymu obecnego w łożysku i w wątrobie, który utlenia alkohol, zapobiegając tym samym przenikaniu do układu krążenia matki i płodu. U ciężarnych z niskim stężeniem cynku w surowicy, transport alkoholu przez łożysko ulega znacznemu, 7-krotnemu zwiększeniu.

W stanach poalkoholowego niedoboru cynku dochodzi do upośledzenia aktywności enzymów zależnych od miedzi, uczestniczących m.in. w syntezie amin biogennych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania mózgu. Porażenie mózgowe i niedostateczny rozwój neuronów u dzieci matek-alkoholiczek może być wynikiem niedoboru miedzi.

Efekty niedoboru cynku

	wzrost	rozwój
rośliny	zahamowanie	Zniekształcenie liści, plamy chlorotyczne, zmniejszona produkcji owoców
kręgowce	zahamowanie	Atrofia jąder komórkowych, rogowacenie i zapalenie skóry, zaburzenia rozwoju włosów

Zapotrzebowanie na cynk w diecie (mg/dzień)

Dzieci do 1 roku życia	3-5
Dzieci od 1 do 12 lat	8-12
Młodzież od 12 lat	15
Dorośli (mężczyźni i kobiety)	15
Ciężarne kobiety	25
Matki karmiące	25

Zawartość cynku w produktach spożywczych w mg

Nazwa produktu	ilość	Cynk w mg
Wołowina chuda	1 kg	7,0
Wątroba cielęca	1 kg	6,9
Baranina chuda	1 kg	5,7
Serca drobiu	1 kg	5,4
indyk	1 kg	5,0
Wątroba drobiu	1 kg	3,6
soja	1 szkl.	6,2
Płatki owsiane	1 szkl.	2,8
soczewica	1 szkl.	2,0
Orzech włoski	1 szkl.	3,2
Zarodki pszenicy	1 łyżka stołowa	0,9

Oprócz negatywnego działania alkoholu ma on swoje i pozytywne skutki. Te pozytywne działanie wiąże się z tzw. „paradoksem francuskim”. Francuzi chwalą się tym, że nie chorują na chorobę niedokrwienną serca. Dzieje się tak dlatego, że wino, zwłaszcza czerwone zawiera znaczne ilości flawonoidów (rezeratolu i kwercetyny), które wykazują działanie antyoksydacyjne.

Rezweratrol wytwarzany jest w winogronach jesienią pod wpływem grzybów Botrytis cinerca.

Kwercetyna posiada właściwości przeciwzakrzepowe i rozszerza naczynia krwionośne.

Wyniki badań Helsinki Heart Study, w których oceniano zależność występowania chorób układu krążenia uzyskano wynik, który można przedstawić w kształcie litery U. Charakteryzuje się on tym, że niewielkie ilości alkoholu chronią naczynia krwionośne przed odkładaniem się blaszki miażdżycowej i ze wzrostem jeśli się tę granice przekroczy. Badania „The Nurses Health Study” obejmujące 12 letnie obserwacje u kobiet wykazały, że częstość występowania epizodów sercowych u skandynawek wypijających 3 drinki dziennie, była o 40% mniejsza aniżeli u abstynentek.

Podobne wyniki uzyskano u mężczyzn. Także polskie badania POL-Monica na mieszkańcach prawobrzeżnej Warszawy były zbliżone. Najniższe ryzyko względne zgonu zaobserwowano, gdy średnie dzienne spożycie wynosiło 3,5 grama etanolu, co odpowiada 1/3 puszki piwa, 40 ml wina lub 30 g brandy czy 11 ml wódki - chroniąc przed miażdżycą.

Ochronny wpływ alkoholu na naczynia krwionośne jest związany z oddziaływaniem na syntezę lipoprotein oraz modyfikowaniem układu krzepnięcia i fibrynolizy. Wpływając na metabolizm lipidów alkohol powoduje wzrost HDL-cholesterolu i jego frakcji.

W umiarkowanych dawkach, alkohol wzmaga syntezę prostacykliny w krwioobiegu, która wpływa na rozszerzenie naczyń krwionośnych oraz zmniejsza reaktywność i adhezyjność krwinek płytkowych. W układzie krzepnięcia i fibrynolizy nasila uwalnianie tkankowego aktywatora plazminogenu, zmniejsza stężenie fibrynogenu, reguluje metabolizm eikozanoidów w kierunku hamowania syntezy silnie wazokonstrykcyjnego tromboksanu A2 (TXA2), a także poprawia właściwości reologiczne krwi.

Kardiologiczne właściwości wina:

• Działanie antyutleniajace - hamuje utlenienie

LDL-cholesterolu,

- Przeciwzakrzepowe,

- Rozszerzające naczynia krwionośne.

Dotyczy to intelektu, emocji i motywacji. Istotą tego procesu jest blokowanie czynności kory mózgu, a w miarę wzrostu stężenie innych struktur. Alkohol „wyłącza” więc system kontrolujący najbardziej złożone najbardziej podatne na zakłócenia procesy psychiczne. Kora mózgu jest strukturą pełniącą funkcje kontrolne nad popędami i emocjami (głód, pragnienie, agresja, popęd seksualny) oraz decyduje o stanie intelektu (rozumowanie, samokrytycyzm).

Toksyczne działanie alkoholu jest wyraźniejsze na mniej odporne komórki nerwowe, np. u osób po urazach głowy, stanach zapalnych w obrębie ośrodkowego układu nerwowego, przewlekłych zatruciach, chorych na padaczkę. Alkohol potęguje działanie leków psychotropowych (relanium, oxazepan, lorafen, nitrozepam, meprabomat, fenactil), co może być przyczyną niespodziewanego zejścia śmiertelnego.

Alkohol wykazuje działanie hepatotoksyczne (zmiany degeneracyjne z marskością wątroby włącznie), powoduje zmiany w nerkach i organiczne przewodu pokarmowego.

1

---