PROCES STARZENIA SIĘ ORGANIZMU.

Zwiększenie się liczby ludzi starych we współczesnym społeczeństwie jest zjawiskiem względnie nowym. Jest to spowodowane lepszą opieką nad ludźmi starymi, względnym przedłużeniem czasu ich życia, jednak przede wszystkim wydłużeniem życia w wieku dziecięcym i młodzieńczym. Na początku 21 wieku populacja ludzi pow. 60 r.ż. Liczyła ok. 590 mln.
Ponieważ wyniki te są tak sukcesem medycyny jak i problemem ekonomi, kolejne wyzwania cywilizacji sprawiły, że rozwinęły się zupełnie nowe dziedziny zajmujące się starzeniem organizmu w szerokim aspekcie naukowym.

Starzenie się:

To zmniejszenie zdolności do odpowiedzi na stresy środowiskowe, które pojawia się w organizmach wraz z upływem czasu. Naturalne i nieodwracalne nagromadzenie się uszkodzeń wewnątrzkomórkowych, przerastające zdolności samonaprawy organizmu. Starzenie się powoduje utratę równowagi wewnętrznej organizmu (homeostazy), co zwiększa ryzyko wystąpienia chorób. Jest to przyczyną upośledzenia funkcjonowania komórek, tkanek, narządów i układów, zwiększa podatność na choroby, aż wreszcie prowadzi do śmierci.

Charakterystyczne objawy starzenia:

• Utrata masy mięśni i kości,

• Zmniejszenie elastyczności skóry,

• Pogorszeni ostrości wzroku i słuchu,

• Wydłużony czas reakcji,

Procesami starzenia się organizmów zajmują Gerontologia (procesy starzenia się) i Geriatria (choroby wieku starczego).

Nauka zajmująca się starzeniem to gerontologia. To nauka zajmująca się starzeniem organizmu pod względem biologicznym, socjalnym, psychologicznym i historycznym

Geriatria to nauka, o chorobach wieku podeszłego. To medycyna kliniczna zajmująca się wpływem starzenia organizmu na obraz kliniczny chorób i odmienność terapii tych chorób w grupie wieku ludzi starych

Wpływ środowiska może znaczenie zmienić długość życia większości organizmów.

Usunięcie negatywnych czynników z otoczenia oraz zmiany w fizjologii mogą znacznie wydłużyć oczekiwany wiek, w którym dany osobnik umrze ze starości. Przykładem może być wydłużenie życia ludzi w XX wieku oraz eksperymenty dokonane na długowiecznych nicieniach.

Szczególnej wagi nabiera obecnie znajomość geriatrii dla lekarzy pierwszego kontaktu, tak jak w połowie obecnego wieku powstawali lekarze wieku dziecięcego tak obecnie istnieje zapotrzebowanie na lekarzy zajmujących się geriatrią.

Medycyna wieku starczego zasadniczo zajmuje się dwoma zagadnieniami:

• Problemami samego starzenia się,

• Odmiennością kliniczną chorób,

Wg definicji Comforta starzeniem nazywamy proces fizjologiczny ostatniego okresu życia, w którym stopniowo zmniejsza się zdolność utrzymania homeostazy organizmu wraz ze zwiększającym się prawdopodobieństwem śmierci.

Cechy procesu starzenia:

• Ma charakter powszechny, dotyczy każdego żywego osobnika na Ziemi,

• Ma charakter postępujący i nieodwracalny,

• Ogranicza wydolność czynności komórek,

• Nie powoduje załamania homeostazy w warunkach prawidłowych,

• O jego przebiegu decydują czynniki wewnątrzpochodne,

• Stopień zmian starczych jest osobniczo zróżnicowany, dotyczy to również poszczególnych narządów,

IDEA ŻYCIA.

Starzenie dotyczy organizmów, których geny zapewniają sobie przetrwanie poprzez wytwarzanie potomstwa w procesie zapłodnienia. Kiedy dość organizmów potomnych osiągnie już dojrzałość, to życie rodziców traci znaczenie w procesie replikacji genów.

Wiele organizmów żyjących w naturze podlega tak silnej presji otoczenia, że giną jeszcze przed pojawieniem się oznak starości.

Różne teorie na temat procesu starzenia:

Proces starzenia się jest bardzo złożony. Jego źródła leżą w wielu różnych mechanizmach. Starzenie dotyczy wszystkich organizmów wielokomórkowy. Proces jest zależny od działania genów oraz wpływu otoczenia na organizm.

Wszystkie teorie starzenia można podzielić na opierające się na zaprogramowanej śmierci oraz na kumulacji błędów.

Teorie zaprogramowanej śmierci zakładają, że czas życia organizmu jest odliczany przez biologiczne zegary. Kiedy zegary odliczą pewną liczbę włącza się proces samobójczej śmierci organizmu.

Teorie kumulacji błędów, winą za proces starzenie obarczają negatywny wpływ środowiska.

Czynniki mutagenne powodują błędy w kopiowaniu genów, które kumulują się dzięki przenoszeniu do kolejnych pokoleń komórek. W pewnym momencie procent błędów przekracza pewien poziom i organizm nie potrafi ich już naprawić, co doprowadza do śmierci.

Teorie starzenia się dotychczas znane:
Teorie uszkodzeń przypadkowych - starzenie się jest wynikiem zdarzeń przypadkowych, jednak nieuniknionych, związanym z rozwojem i dojrzewaniem jednostki. Teoria ta zakłada szkodliwe działanie czynników środowiskowych i genetycznych (więc istnienie tzw. Genów szkodliwych).

Teoria błędów Orgela - zakłada, że w czasie podziałów komórkowych powstają błędy syntezy białka, obejmujące transkrypcje i translokacje. Oczywiście istnieją mechanizmy naprawcze. Jednak jeśli suma błędów osiągnie pewna wartość krytyczną przekraczającą możliwości kompensacji dochodzi do samorodnych mutacji.

Teorie wiązań krzyżowych - zakłada powstawanie wiązań krzyżowych pomiędzy makrocząsteczkami ustroju co czyni je mało ruchome i podatne na uszkodzenia i zniszczenia. Przykładem może być tworzenie kolagenu - bliznowacenie.

Teoria wolnych rodników - zakłada, że w czasie życia i podziałów komórkowych powstają uszkodzenia DNA. Oczywiście istnieją mechanizmy naprawcze. Jednak suma ich stopniowo osiąga wartość krytyczną przekraczającą możliwości naprawy i dochodzi do apoptozy komórki.

Badania wykazały, że komórki mają ograniczona liczbę podziałów, a więc ich potencjał nie jest nieograniczony - wręcz odwrotnie - wraz ze zróżnicowaniem komórki potencjał zmniejsza się i jest bardziej narażony na uszkodzenia i mutacje. Np. fibroblasty płodowe człowieka w hodowli in vitro zdolne są do 50 podziałów. I przerwanie podziałów nawet przez zamrożenie hodowli, nawet na dłuższy okres czasu nie wpływa na sumaryczna liczbę powtórzeń. Czyli istnieje „zegar molekularny”, który reguluje i programuje liczbę podziałów komórki.

Teorie ewolucyjne:

Teorie ewolucyjne występują w dwóch postaciach. Ewolucjoniści postulujący teorię doboru grupowego traktują starzenie się jako altruistyczny czyn jednostki. Naukowcy opierający swoje hipotezy na teorii samolubnego genu wskazują na starzenie się jako nieuchronny skutek rozmnażania płciowego.

Altruistyczne samobójstwo:

Zgodnie z teorią doboru grupowego podstawową jednostką podlegającą doborowi naturalnego jest grupa osobników. Jeżeli organizmy nie przemieszczają się zanadto każdy z osobników może zakładać, że jego sąsiedzi należą do tej samej grupy wewnątrz gatunku. Jeżeli osobnik umrze ze starości pozostawi zasoby środowiska dla młodszych organizmów, których materiał genetyczny podległ mniejszej ilości mutacji. Jednocześnie młodzież ma większe szanse na udane wychowanie potomstwa.

Wobec tego faktu stary osobnik altruistycznie poświęca się aktywując w sobie geny samobójczej śmieci ze starości. Oczywiście decyzja o samobójstwie nie jest podejmowana świadomie, lecz na poziomie komórkowym. Osobniki działające altruistycznie rozprzestrzeniają się w otoczeniu, bo młodsze osobniki z tą samą cechą mogą wydać więcej potomstwa. Altruistyczna śmierć ze starości staje się powszechna.

Geny porzucają organizm:

Zgodnie z teorią samolubnego genu, podmiotem ewolucji są pojedyncze geny. Geny zawierają plany budowy organizmów, które rozmnażając się tworzą repliki tych genów. Gen zwiększający szanse na swoją replikację jest preferowany przez dobór naturalny. Staje się powszechny w środowisku. Kiedy organizm ma w cyklu rozwojowym fazę zapłodnienia, wtedy geny dążą tylko do wytworzenia jak największej ilości komórek rozrodczych. U niektórych organizmów dodatkowo dbają też o wychowanie potomstwa do odpowiedniego wieku. Geny organizmów przechodzących fazę zapłodnienia aktywują się w określonym czasie mierzonym od tego momentu, co pozwala na budowę bardzo złożonych organizmów. Geny letalne aktywujące się w młodym wieku dobór naturalny szybko eliminuje. Dzieje się tak, bo nie pojawiła się jeszcze odpowiednia ilość potomstwa. Jednak wraz z każdym kolejnym wydanym potomkiem presja ewolucyjna na geny letalne spada. Te aktywujące się w wieku podeszłym, nie są już tak szybko usuwane przez dobór naturalny. Geny letalne aktywne na starość rozpowszechniają się w środowisku, bo ich posiadacz ma już dzieci, które noszą te geny w sobie. Co więcej niektóre geny korzystne w młodości na starość stają się letalne, co zwiększa ich szansę przetrwania.

Dla każdego organizmu przechodzącego fazę zapłodnienia pojawia się pewien wiek, kiedy szansa aktywacji genów letalnych gwałtownie rośnie i to staje się biologiczną granicą ich maksymalnego wieku. Nieśmiertelne geny zapewniły już sobie przetrwanie, więc mogą porzucić i tak śmiertelny organizm na pastwę środowiska. Charakter procesu ewolucji powoduje, że z pewnym prawdopodobieństwem może się pojawić organizm zaprzeczający przedstawionej powyżej zasadzie ogólnej.

Starzenie na poziomie komórki:

Kolejnym obszarem badawczym nad problemem zaprogramowanej śmierci stały się telomery.

Telomery przez swoją zdolność do skracania się podczas każdego podziału komórki, mogą wpływać na powolne starzenie się całego organizmu.

Czy można zapobiec starzeniu się?
Prawdopodobnie tak, gdyby w teorii nasz łańcuch DNA był kręgiem, bez końca i początku prawdopodobnie mechanizmy naprawcze mogłyby poradzić sobie z naprawą uszkodzeń, a w trakcie podziałów nie dochodziłoby do strat w materiale genetycznym.

Jednak wtedy nie byłoby możliwości różnicowania komórkowego w związku z czym w dniu dzisiejszym bylibyśmy cały czas na poziomie komórkowym bo proces ewolucji by nas nie dotyczył.

Wydaje się że w sprzyjających warunkach środowiskowych człowiek mógłby żyć około 120 lat.

I prawdopodobnie okres ten jest warunkowany przez potencjał genetyczny o ile nie zostanie on przerwany innymi chorobami czy mutacjami genetycznymi. Jednak obecnie uważa się że efekt środowiskowy ma mniejsze znaczenie na wybiórcze przeżycie jednostki niż zaprogramowany potencjał życiowy zawarty w genomie człowieka. Świadczą o tym liczne jednostki długowieczne żyjące w różnych nierzadko niesprzyjających warunkach środowiskowych.

Wolne rodniki:

Postuluje się, że postępująca niewydolność molekularnych mechanizmów chroniących przed wolnymi rodnikami powstającymi stale w komórkach organizmu, mogą być kolejnym czynnikiem przyspieszającym starzenie. Ich negatywne działanie na błony komórkowe może powodować pogarszanie się kondycji komórek.

Wolne rodniki to atomy lub cząsteczki zdolne do samodzielnego istnienia, mające jeden lub więcej niesparowanych elektronów. Dzięki temu rodniki są nietrwałe, ale bardzo aktywne chemicznie.

Wolne rodniki są cząsteczkami organicznych związków (najczęściej tlenu) pozbawionymi jednego elektronu, bez którego nie mogą stanowić pełnej cząsteczki. Dążą więc za wszelką cenę do tego, aby uzupełnić brakujący elektron z cząsteczek związków znajdujących się w innych tkankach. Są niezwykle aktywne i przemieszczają się szybko po całym organizmie. Napotkawszy zdrowe cząsteczki, błyskawicznie wchodzą z nimi w reakcje i zabierają potrzebny im elektron.

Powoduje to uszkodzenia białek, tłuszczów i kwasów nukleinowych zdrowych komórek, a także spustoszenie w naszych zasobach tlenowych. W efekcie wolne rodniki rujnują nam zdrowie i przyczyniają się do przedwczesnego starzenia się organizmu. Naukowcy twierdzą, że mogą wywoływać nowotwory, artretyzm, miażdżycę naczyń, a w konsekwencji udar lub zawał serca.

Tworzą się one w naszym organizmie w sposób biologicznie naturalny, podczas procesów przemiany materii oraz rozpadu zużytych komórek. Jednak ich gwałtownemu namnażaniu się sprzyjają także stany zapalne, zwłaszcza przebiegające z gorączką, zażywanie wielu leków, a także stres, zanieczyszczenia powietrza, palenie papierosów, alkohol i środki chemiczne.

W organizmach żywych mogą one powstawać w reakcji enzymatycznych lub spontanicznie.

Do wolnych rodników zaliczamy głównie reaktywne formy tlenu (RFT), czyli:

• Tlen singletowy,

• Ozon,

• Rodnik wodoronadtlenkowy,

• Anionorodnik ponadtlenkowy,

• Nadtlenek wodory,

• Rodnik hydroksylowy,

• Tlenek azotu,

• Dwutlenek azotu,

• Kwas nadtlenoazotawy i jego anion.

Równie ważny jest nadtlenek wodoru, który nie jest wolnym rodnikiem, ale odgrywa ważną rolę w procesach oksydacyjnych powstawania wolnych rodników. Ze względu na dużą reaktywność rodników ich czasy połowicznego rozpadu są bardzo krótkie.

Jak z nimi walczyć?

Sposobem na wolne rodniki jest m.in. szybkie dostarczenie im elektronu do pary. Antidotum przewidzianym przez naturę są tzw. antyoksydanty, czyli po polsku przeciwutleniacze. Należą do nich m.in. witaminy A, C, E, beta - karoten i niektóre składniki mineralne. Ich elektrony są łatwym łupem, toteż antyoksydanty chronią organizm przed uszkodzeniami czynionymi przez wolne rodniki w zdrowych komórkach. Przeciwutleniaczy można dostarczać organizmowi w tabletkach, ale znacznie lepiej jest tak skomponować jadłospis, by zawierał również odpowiednią pożywkę dla wolnych rodników. Gdy wchłoną brakujące im elektrony, staną się nieszkodliwe. Na przykład posiłek z mięsa upieczonego na grillu, bogatego w wolne rodniki, dobrze jest uzupełnić neutralizującymi je warzywami i owocami. Aby uchronić się przed tymi szkodnikami, zaleca się także unikanie wędzonych produktów, alkoholu, środków chemicznych, leków, a także dymu papierosowego, nadmiaru słońca oraz stosowanie kosmetyków zawierających antyutleniacze. Dobrze jest również chronić organizm przed stresem, stanami zapalnymi, które sprzyjają powstawaniu tych toksycznych cząsteczek.

Najsilniejszymi antyoksydantami są:

• Selen,

• Magnez,

• Witaminy: A, C i E,

W organizmie człowieka występują dwa rodzaje pierwiastków:

MAKROELEMENTY (ok. 99 %), czyli pierwiastki podstawowe (tlen, węgiel, wodór, azot, wapń, fosfor, potas, siarka, chlor, magnez).

MIKROELEMENTY (ok.1 %), czyli pierwiastki śladowe, zwane metalami śladowymi (m. in. żelazo, miedź, jod, kobalt, mangan, fluor). Spośród 18 pierwiastków śladowych jednym z najcenniejszych jest CYNK.

Tajemniczy Pierwiastek:

Kilka lat temu pojawiły się pierwsze duże artykuły na temat tego pierwiastka w specjalistycznych publikacjach. Obecnie, zachęceni rewelacyjnymi odkryciami, pracują nad nim naukowcy w kilku wysoko rozwiniętych krajach, przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Japonii.

Dzięki nim już wiadomo, że ten niezwykły metal bierze udział w metabolizmie komórkowym. Jako koenzym wielu enzymów jest niezbędny w przemianie białkowej i węglowodanowej. Przyspiesza gojenie ran zewnętrznych i wewnętrznych, pomaga w leczeniu depresji, schizofrenii, stanów agresji (odkłada się w mózgu), warunkuje też prawidłowy wzrost, zdrowy stan paznokci, skóry, kości i włosów (magazynuje się w tkance kostnej, skórze i włosach). Zapewnia właściwe funkcjonowanie mechanizmów odpornościowych i układu nerwowego oraz gruczołów wydzielania wewnętrznego - zwłaszcza gruczołów płciowych i trzustki - kumuluje się w spermie, gruczole krokowym (prostacie), a także wchodzi w skład insuliny (badania przeprowadzone na cukrzykach wykazały poważne jego niedobory). Niedobór jego upośledza sprawność umysłową, przede wszystkim pamięć, koncentrację uwagi, a także powoduje zwyrodnienie plamki żółtej - centralną część siatkówki oka. Pobudza działanie enzymów istotnych dla właściwego funkcjonowania komórek siatkówki. Jest pomocny w obniżaniu poziomu cholesterolu w organizmie.

Ten tajemniczy pierwiastek, to CYNK.

Wolnorodnikowa teoria starzenia się opiera się na sprawności reakcji łańcucha oddechowego.

Z wiekiem jego sprawność jest coraz niższa, czego skutkiem jest wzmożona produkcja anionorodników ponadtlenkowych, które same inicjują łańcuch reakcji wolnorodnikowych lub z których to powstają rodniki hydroksylowe. W wyniku reakcji wolnorodnikowych RFT ze związkami organicznymi powstają, związki chemiczne o nieznanej strukturze i własnościach biochemicznych, które mogą być przyczyną powstania wielu patologii.

Stany chorobowe, w których etiologii lub przebiegu udokumentowano uczestnictwo RFT:

• Choroba nowotworowa; mechanizm w sferze hipotez,

• Miażdżyca,

• Zawał mięśnia serowego,

• Katarakta,

• Ostra niewydolność oddechowa,

• Choroba Parkinsona,

• Reumatoidalne zapalenie stawów,

• Rozedma,

• Choroby neurologiczne,

• Malaria,

Teorie związane z systemem odporności:

Niektórzy badacze uważają, że mechanizm starzenia został wbudowany w żywe organizmy, aby chronić je przed rakiem. W zmianach nowotworowych pierwszym stadium rakowacenia jest przełamanie przez komórki górnej blokady ilości podziałów.

Komórki rakowe są wieczne, gdyby tylko organizm nie zmarł, mogłyby się dzielić w nieskończoność.

Podsumowywując należy powiedzieć, że starość jest rezultatem wielu procesów ograniczających czynności i adaptację do zmian środowiska wewnętrznego i zewnętrznego.

Ważne cechy starzenia się to:

• Zmniejszenie rezerwy czynnościowej wielu narządów i układów,

• Ograniczenie zdolności adaptacyjnych, zwłaszcza układu nerwowego i humoralnego (np. ustanie czynności wydzielniczych hormonów płciowych - co jednak nie oznacza utraty wrażliwości na te hormony),

Zmiany starcze narządów i układów
Zamiany ogólnoustrojowe
Postępujące ograniczenie czynności narządów i układów wiąże się ze zmniejszeniem ilości komórek w narządach, co jest związane ze zmniejszeniem ilości wody, potasu, azotu, DNA.
Ubywa tak komórek mitotycznych (zdolnych do podziałów) jak i pomitotycznych (niezdolnych do reprodukcji - komórki mięśniowe, nerwowe). Istniejące komórki powiększają się i przybierają kształt nieregularny. Najważniejsze zmiany są widoczne w zrębie łącznotkankowym. Polegają na formowaniu się pęczków włókien kolagenowych z łączeniem się ich za pomocą wiązań krzyżowych. Łączenie się ich niekorzystnie wpływa na dyfuzje płynów, odżywianie, ukrwienie, etc. Włókna elastyczne ulegają fragmentacji, tkanka chrzęstna kruszeje, zmniejsza się masa albumin ale zwiększa masa globuliny jednak całkowita masa białek jest względnie stała.
Stężenie cholesterolu wzrasta do 65 r.z., następnie stopniowo obniża się. Stężenie poposiłkowe glukozy wolniej obniża się niż u młodych. Mocznik i kreatynina zwiększają się. OB może ulec przyspieszeniu do 40 mm/h

Układ krążenia:
Śmierć człowieka zasadniczo nigdy nie jest związana ze zestarzeniem się serca. W wyniku starzenia się dochodzi do stopniowego ograniczenia wielkości rezerwy czynnościowej serca i naczyń, ujawniające się w niezdolności przystosowania się do obciążeń fizycznych. Pomimo, że ilość kolagenu zwiększa się istotne znaczenie ma utrata jego elastyczności, to powoduje upośledzenie skurczu i rozkurczu tak włókien mięśniowych serca jak i naczyń. Ogniska zwłóknienia są następnie przyczyna niedokrwienia, co jest przyczyna powstawania zawałów narządu. Zwykle są to mikrozawały których suma daje większe. Te zmiany polegające na upośledzeniu ukrwienia, postępie włóknienia są przyczyna gorszej wydolności komórkowej i narządowej danego narządu. Efektem hemodynamicznym tych zmian jest upośledzenie ukrwienia narządów, spadek wydolności fizycznej narządu. Efektem późnym są przerosty narządu. Np. serce chcąc utrzymać prawidłowy przepływ obwodowy rozwija większe ciśnienie skurczowe na szczycie skurczu, jednak napotyka na mało podatne naczynie aortalne powodowane zmianami włóknistymi więc napotyka na duży opór ze strony naczynia, prowadzi to do błędnego koła i powiększenia masy serca, to zaś jest przyczyną gorszego ukrwienia masy mięśniowej serca i w następstwie coraz większego zapotrzebowania na energie przyczyna zawału serca.

Nerki:
Objawy starzenia się nerek to upośledzenia przesączu kłębuszkowego, resorpcji kanalikowej i wydalania w kanalikach. Te zmiany są powodowane zmniejszeniem ilości czynnych komórek kanalikowych i kłębuszków. Jest to powodem gorszego oczyszczania organizmu z toksyn.
Dodatkowo ten proces nasila cukrzyca, nadciśnienie tętnicze. Podwyższenie progu pragnienia wynika ze zmniejszonego wydzielania ADH

Układ oddechowy:
Objawy starzenia się układu oddechowego wynikają ze zmian anatomicznych klatki piersiowej (pogłębienie kifozy piersiowej, zapadnięcie żeber, ograniczeń związanych ze zmianami w układzie kostnym). W samym miąższu płucnym włóknienie kolagenu, zanik komórek rzęskowych i zmniejszenie masy między - pęcherzykowej powoduje rozszerzenie oskrzelików, a przy gorszym ich ukrwieniu zmiany rozedmowe i niedodmowe.

Układ pokarmowy:
Objawy starzenia się układu pokarmowego wynikają ze zmian komórek włóknienia kolagenu, zaniku komórek kubkowych, gorszej perystaltyki jelit, co jest powodem uchyłków, zaparć i rozwoju zmian nowotworowych w wyniku zastoju produktów przemiany materii.

Układ hormonalny:
Objawy starzenia się układu hormonalnego wynikają zwłaszcza ze zmniejszenia wydzielania hormonów oraz zmiany wrażliwości receptorów hormonalnych.

Narząd ruchu:
Objawy starzenia się układu ruchu wynikają zwłaszcza ze zmianami zwyrodnieniowymi tkanki chrzęstnej i kostnej na skutek przewlekłej pracy i obciążeń, ale również gorszego odżywienia w/w tkanek i mniejszej podatności w wyniku gorszej elastyczności tkanek.

Układ nerwowy:
Objawy starzenia się układu nerwowego wynikają z utraty części komórek nerwowych, zmniejszenia się liczby połączeń międzykomórkowych co pogarsza funkcję integracji, spowalnia myślenie i reakcje nerwowe. Starzenie się układu nerwowego zwalnia przewodnictwo nerwowe o około 15%. Zmniejsza się ilość amin katecholowych, natomiast relatywnie wzrasta ilość oxydaz i serotoniny.

Chorobami decydującymi o śmiertelności w wieku starczym są: miażdżyca pod różnymi postaciami (udary, zawały, niedokrwienia ostre), nowotwory i zapalenie płuc.
Wg Blumenthala jest kilka wzajemnych możliwości oddziaływania starzenia się i choroby;

1. Wieloletnia ekspozycja na czynnik patologiczny ujawnia chorobę.

2. Podatność na rozwój choroby wynika z podobieństwa zmian starczych do zmian występujących w czasie choroby.

3. Starzenie się przyśpiesza rozwój zmian patologicznych.

4. Istnieje wiele jeszcze nie poznanych związków miedzy starzeniem się fizjologicznym, a chorobami występującymi w tym okresie życia.

BONUS:

Przedwczesna śmierć owieczki Dolly na skutek przedwczesnego starzenia może rzucić nowe światło na związek starości oraz klonowania kręgowców. Istnieje bardzo rzadki zespół zaburzeń genetycznych nazywany Progerią. Powoduje ona gwałtowny proces starzenia, który dotyka już dzieci objęte tą chorobą.

Progeria (właściwie „syndrom progerii Hutchinsona - Gilforda” - „przedwczesna starość") - zespół chorobowy charakteryzujący się przyspieszonym procesem starzenia. Dziedziczy się jako cecha autosomalna dominująca. U osób dorosłych występuje podobny zespół zwany zespołem Wernera. Pierwsze objawy progerii można dostrzec u dzieci powyżej 2 roku życia. Należą do nich: napięcie skóry, nieprawidłowy przyrost wagi, utrata włosów na głowie. Na tym etapie zazwyczaj rodzice zaczynają przypuszczać istnienie jakieś choroby. U dzieci z progerią później formują się zęby, dzieci te mają starszy wygląd skóry (m.in. liczne zmarszczki), są zwykle łyse i karłowate. Z tych powodów wyglądają o wiele starzej. Nos jest „ściągnięty”, policzki zapadnięte - z powodu utraty tkanki tłuszczowej). Utrata tkanki tłuszczowej może być również przyczyną owrzodzeń na przedniej powierzchni golenia i na stopach. Charakterystyczny jest także wysoki ton głosu. Czaszka jest duża w porównaniu z resztą ciała, z nieproporcjonalną dolną częścią twarzy. Chorzy wykazują też zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworów. Aktualny wiek ciała chorych zmienia się o 8 - 10 lat na każdy przeżyty przez chorego rok.

Jednak rozwój umysłowy nie jest zaburzony. Osoby z tym zespołem wykazują iloraz inteligencji powyżej przeciętnej.

Czasami wygląd opisywany jest jako: „oskubanego ptaka”. Nie wynaleziono lekarstwa na tę chorobę. Przeciętna długość życia osób progerią wynosi pomiędzy 7 a 27 lat (średnio około 13 lat). Zgon następuje najczęściej z powodu postępującej miażdżycy naczyń wieńcowych i mózgowych.

8

---