1. Podstawowe pojęcia ekonomii (mikro - makroekonomia) 

Ekonomia - jest to badanie zachowania podmiotów gospodarczych w gospodarce narodowej w dziedzinie wykorzystywania ograniczonych środków, które mogą być wykorzystywane w sferze produkcji, podziału, wymiany, konsumpcja. Można również powiedzieć, że ekonomia to nauka gromadząca i porządkująca wiedzę o gospodarowaniu zasobów.
-Makroekonomia kładzie nacisk na wzajemne związki zachodzące w gospodarce jako całość. W swojej metodzie celowo upraszcza ona analizę poszczególnych elementów badanej całości w trosce o przejrzystość całej gospodarki.
-Mikroekonomia zajmuje się szczegółowym badaniem indywidualnych decyzji dotyczących pojedynczych towarów. Patrzy na gospodarkę oczami przedsiębiorstwa i konsumenta w celu maksymalizacji ich korzyści.

2. Pojęcie i funkcje rynku 

Rynek - jest to forma poziomych więzi między różnymi podmiotami  gospodarczymi i konsumenckimi próbującymi kupić i sprzedać towar.
-całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków w jakich one przebiegają

3. Popyt rynkowy 

Popyt rynkowy - suma popytów indywidualnych, który obrazuje wielkość popytu wszystkich podmiotów gospodarczych na określone dobro przy różnych cenach.

4. Prawo popytu rynkowego 

Prawo popytu rynkowego - wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się, ceteris paribus, popy na ten produkt, natomiast wraz spadkiem ceny popyt wzrasta. Między zmianami ceny i zmianami popytu na dane dobro istnieje zależność odwrotna. Bardzo ważne jest założenie ceteris paribus, lub inaczej założenie niezmienności pozostałych warunków (czynników) wpływające na dane zjawisko ekonomiczne.

5. Pozacenowe determinanty popytu 

Pozacenowe determinanty popytu
• dochód nabywcy - d↑pp↑ d↓ pp ↓
• ceny dóbr substytucyjnych - wzrost ceny masła powoduje wzrost popytu na margarynę
• ceny dóbr komplementarnych - wzrost cen samochodów powoduje spadek popytu na benzynę
• gusty i preferencje nabywców - swoboda wyboru
• liczna ludności, struktura wg płci i wieku
Ilość żądana - ilość dobra, którą chcą kupić konsumenci przy danych cenach, preferencjach, upodobaniach

6. Podaż rynkowa 

Podaż to ilość dóbr i usług oferowanych do sprzedaży przed producenta w określonym czasie i przy określonej cenie. Podażą rynkową nazywamy zsumowaną ilość towarów, zaoferowanych do sprzedaży przez wszystkich producentów istniejących na rynku, w danym czasie i przy określonej cenie.

7. Prawo podaży rynkowej 

Prawo podaży - prawo to mówi, że podaż na dany towar się zwiększa w momencie, gdy jego cena wzrasta, natomiast obniżaniu się ceny towarzyszy spadek wysokości podaży. Podobnie jak poziom popytu, poziom podaży nie zależy jedynie od ceny, ale też od innych czynników. Należy wyróżnić następujące przyczyny, wypływające na zmiany podaży:
- zmiany w kosztach produkcji - jeżeli koszty poniesione na wyprodukowanie danego wyrobu ulegną obniżeniu, sprzedawcy będą w stanie zaoferować większą jego ilość na sprzedaż.
- zmiany cen innych produktów - zmiana relacji cen między wyrobami może spowodować wzrost produkcji pewnych wyrobów i jednoczesny spadek produkcji innych.
- oczekiwania - w przypadku, gdy producenci spodziewają się podwyżek cen, mogą zwiększyć wielkość produkcji w chwili obecnej, aby uzyskać zyski w przyszłości.

8. Pozacenowe determinanty podaży 

- Technologia
- Podatki i subsydia
- Przewidywanie cen relatywnych
- Liczba przedsiębiorstw i gałęzi

9. Cena równowagi rynkowej 

Cena równowagi rynkowej - cena, przy której występuje zrównoważenie popytu (D) i podaży (S).

Krzywa popytu przecina się z krzywą podaży, tworząc w ten sposób punkt równowagi cenowej. Obie krzywe stanowią instrument opisujący dynamikę produktu przy zmianie jego ceny. Gdy cena jest mniejsza od ceny równowagi rynkowej, następuje nadwyżka popytu nad podażą. Natomiast kiedy cena jest większa od ceny równowagi rynkowej występuje nadwyżka podaży nad popytem. Nadwyżki może zlikwidować tzw. skup interwencyjny.

10. Zmiana położenia krzywej popytu a cena równowagi 

Patrz 9

11. Zmiana położenia krzywej podaży a cena równowagi 

Patrz 9

12. Cena minimalna i maksymalna 

CENA MINIMALNA - to cena urzędowa, poniżej której nie wolno sprzedawać danego towaru. Ustalenie ceny minimalnej następuje na wniosek producentów; jest ona zawsze wyższa od ceny równowagi. Wprowadzenie ceny minimalnej wymaga równoczesnego przeciwdziałania zmniejszeniu popytu na rynku

CENA MAKSYMALNA - to cena urzędowa, powyżej której nie mogą być zawierane transakcje na dane dobro. Skutkiem wprowadzenia ceny maksymalnej może być niedobór rynkowy. Cena maksymalna jest na ogół niższa od ceny równowagi rynkowej.
Wprowadzana jest tylko w nielicznych przypadkach, gdy według decydentów wymaga tego ważny interes społeczny (np. ceny mieszkań komunalnych dla najbiedniejszych rodzin). Często jest przedmiotem kontrowersji. Cena maksymalna ma chronić interes konsumenta.

13. Elastyczność popytu: cenowa, dochodowa mieszana

14. Czynniki wpływające na elastyczność popytu 

Popyt nazywamy elastycznym, gdy jego elastyczność cenowa jest mniejsza od 1 natomiast nieelastycznym, gdy jego elastyczność przyjmuje wartości między 1 a 0.

W zależności od sytuacji stosuje się jeden z dwóch rodzajów cenowej elastyczności popytu: punktową lub łukową. Współczynnik elastyczności punktowej stosuje się, gdy zmiany cen są małe i oblicza się go dla konkretnych punktów leżących na krzywej popytu, a współczynnik elastyczności łukowej dotyczy dużych zmian cen i oblicza się go dla określonego odcinka na krzywej popytu.

W miarę przesuwania się wzdłuż krzywej popytu elastyczność popytu maleje.

O poziomie cenowej elastyczności popytu decydują:

• charakter zaspokajanych potrzeb

• istnienie lub brak substytutów

• poziom ceny danego dobra

• struktura rynku

• horyzont czasowy

• znaczenie dóbr

15. Elastyczność cenowa podaży 

16. Czynniki wpływające na elastyczność podaży 

1. Możliwość magazynowania i składania danego dobra.
Jeśli dane dobro cechuje możliwość jego magazynowania to podaż takiego dobra jest podażą elastyczną.
2. Czas, w którym producent jest w stanie dostosować się do nowych warunków wywołanych zmianą ceny.
Dostosowanie uzależnione jest od długości cyklu produkcyjnego. Krótki cykl produkcyjny danego dobra powoduje, że dobro to cechuje podaż elastyczna.
3. Technologia produkcji.
Przy prostej technologii produkcji dobra charakteryzują się współczynnikiem cenowej elastyczności podaży ES > 1
4. Dostępność zasobów do produkcji danego dobra.
Łatwy dostęp do zasobów niezbędnych do produkcji danego dobra - podaż elastyczna.

17. Równowaga brzegowa 

18. Model pajęczyny 

Model pajęczyny obrazuje mechanizm dochodzenia do stanu równowagi przy założeniu, że podmioty rynkowe starają się dostosować swoje oczekiwania do zmieniających się warunków.

W modelu pajęczyny dochodzenie do nowego stanu równowagi następuje poprzez oscylację.

Opóźnienie reakcji producentów na zmianę ceny powoduje oscylacje ceny i ilości, a ich charakter uzależniony jest od stosunku nachylenia linii popytu do linii podaży. Stosunek ten równa się stosunkowi elastyczności popytu do elastyczności podaży w punkcie ich przecięcia się. Rynek powraca do równowagi, gdy elastyczność popytu jest większa od elastyczności podaży, są to oscylacje tłumione, a rynek jest stabilny. Z oscylacjami periodycznymi mamy do czynienia, gdy elastyczność popytu jest równa elastyczności podaży, a oscylacjami wybuchowymi, kiedy elastyczność popytu jest mniejsza od elastyczności podaży. W pozostałych dwóch przypadkach rynek jest niestabilny.

19. Formy przedsiębiorstw 

Każda forma prawna przedsiębiorstwa uregulowana jest w innym akcie prawnym.

1. Spółki prawa handlowego uregulowane w kodeksie spółek handlowych obejmują:

• spółki osobowe

• spółka jawna

• spółka partnerska

• spółka komandytowa

• spółka komandytowo-akcyjna

• spółki kapitałowe

• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

• spółka akcyjna

2. Kodeks cywilny z kolei reguluje działalność następujących form prawnych przedsiębiorstw:

• spółka cywilna

• przedsiębiorstwo prywatne osoby fizycznej

3. Pozostałe formy prawne uregulowane są w poszczególnych aktach prawnych - ustawach. Inne spotykane podmioty gospodarcze w polskim ustawodawstwie to:

• przedsiębiorstwo państwowe

• stowarzyszenie

• spółdzielnia

• fundacja

20. Źródła finansowania przedsiębiorstw, ze szczególnym zwróceniem uwagi na kredyty

- leasing - polega na umożliwieniu korzystania z z rzeczowych składników majątkowych bez konieczności ich nabycia. W praktyce jest podpisywana umowa z właścicielem, w której przedsiębiorstwo jest upoważniane do użytkowania przedmiotu w zamian za opłaty ratalne. Umowa leasingowa nie może być traktowana jako sprzedaż na raty, gdyż leasingobiorcy nie zostają przekazane prawa własności (chociaż w umowie często się zaznacza, że leasingobiorca po upływie okresu leasingu będzie mieć prawo wykupu przedmiotu za określoną sumę). 

- factoring - jest to szeroko pojęte pośrednictwo handlowe. Polega ono na nabywaniu przez specjalistyczne przedsiębiorstwo bieżących wierzytelności od podmiotów gospodarczych. Wygoda korzystania z tego typu pośrednictwa wynika z niekiedy długich cykli rozliczeniowych między dostarczeniem produktu a odbiorem należności. W praktycejednak umowy faktoringowe dotyczą wierzytelności krótkoterminowych do 4 miesięcy. Tym rodzajem działalności w Polsce z reguły zajmują się banki.

- gwarancje bankowe - są pisemnym zobowiązaniem banku do wypłacenia określonemu podmiotowi (beneficjentowi) określonej sumy pieniędzy, w przypadku gdyby kontrahent (zleceniodawca gwarancji) nie wypłacił świadczenia, do którego się zobowiązał.

- fundusze pomocowe - państwo wspiera wybrane działy gospodarki tworząc specjalnie lepsze warunki dla funkcjonowania przedsiębiorstw. Dla „poprawiania” warunków działania przedsiębiorstw tworzone są specjalne fundusze lub przydzielane dotacje. Prócz funduszy finansowanych przez państwo polskie jest też kilka organizacji międzynarodowych (głównie z Unii Europejskiej), których zadaniem jest wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw. W chwili obecnej działają następujące fundusze: PHARE, ISPA i SAPARD.

- venture capital - jest to fundusz finansujący nowe przedsięwzięcia, które charakteryzują się dużą oryginalnością w związku z tym znacznym ryzykiem powodzenia ale jednocześnie potencjalnie wielokrotnym wzrostem wartości w przypadku sukcesu. Z tego powodu w kręgu zainteresowań znajdują się głównie nowo powstałe przedsiębiorstwa związane z nowymi technologiami - np.: firmy medyczne lub związane z nowymi technologiami.

- kredyt

Kredyt w rachunku bieżącym - zadłużenie występuje w postaci salda debetowego rachunku bieżącego przedsiębiorcy. Wpłaty na rachunek bieżący zmniejszają zadłużenie. Rozróżnia się dwa rodzaje kredytów: otwarty i kasowy (udzielany w przypadkach chwilowych braków gotówki). Kredyt w rachunku bieżącym jest bardzo wygodnym środkiem pozyskiwania pieniędzy, jednak z reguły jest on na krótki okres czasu i ze stosunkowo dużymi odsetkami.

Kredyt w rachunku kredytowym - kredyt udzielany przy wykorzystaniu wydzielonego rachunku tzw. „kredytowego”, który służy do ewidencjonowania stopnia wykorzystania i spłaty kredytu. Wyróżnia się następujące podstawowe formy kredytów: docelowy, na spłatę zobowiązań, kasowy, sezonowy, linie kredytowe.

Kredyt docelowy związany jest ze ściśle określoną potrzebą finansowania określonej transakcji. Z reguły jest to kredyt nieodnawialny. Spłata często odbywa się z wpływów z planowanej inwestycji.

Kredyt na wymagalne zobowiązania (na spłatę zobowiązań) z reguły krótkoterminowy i nieodnawialny. Służy do uregulowania zobowiązań będących źródłem trudności płatniczych.

Kredyty sezonowe związane są z sezonowym charakterem, niektórych potrzeb przedsiębiorstw: np. zakup wiosną nasion w rolnictwie. Z reguły jest to kredyt nieodnawialny.

Kredyt w formie linii kredytowej jest kredytem odnawialnym. Przedsiębiorstwo może wielokrotnie wykorzystywać przyznany kredyt do momentu ustalonego w umowie. Najczęściej okres trwania umowy nie przekracza jednego roku i może być przedłużony w formie nowej umowy bez konieczności wcześniejszej spłaty poprzedniego kredytu. Kredyt ten jest wygodny dla przedsiębiorstw jednak udzielany jest tylko wąskiej grupie klientów, których wiarygodność została wcześniej sprawdzona.

Kredyty inwestycyjne - przeznaczone są na stworzenie nowego lub powiększenie istniejącego majątku trwałego przedsiębiorstwa (inwestycje materialne - sprzęt, nieruchomości; inwestycje niematerialne - papiery wartościowe, prowadzenie badań; finansowe - zakup akcji, udziałów). Kredyty inwestycyjne dzieli się na kredyty na wyposażenie (zakup, modernizacja sprzętu, nabywanie i tworzenie majątku trwałego), kredyty na restrukturyzację, kredyty na budowę lub zakup obiektów przemysłowych lub rolnych. Z reguły kredyty inwestycyjne są o charakterze średnioterminowym. Kredyt inwestycyjny najczęściej udzielany jest w formie linii kredytowej lub finansowania jednej określonej transakcji.

Do innych form kredytu - trochę mniej popularnego - należy kredyt dyskontowy (wekslowy). Zakupiony od firmy weksel zostaje zamieniony przez kredyt bankowy na pieniądz. Bank nie płaci za weksel jego nominalnej sumy lecz potrąca z góry określoną kwotę (dyskonto). Ten rodzaj kredytu umożliwia wcześniejsze uzyskanie zapłaty w przypadku, gdy zapłata dokonana jest przy użyciu weksli.

Drugą rzadko udzielaną formą kredytu, jest kredyt akceptacyjny. W tym przypadku bank gwarantuje wykup weksla i w związku z tym ponosi pełne ryzyko. Konsekwencją tego jest stosunkowo duży koszt tego rozwiązania. W praktyce ta forma kredytowania jest stosowana tylko w stosunku do solidnych kontrahentów.

Kolejnym typem kredytu jest tzw. kredyt lombardowy. Jest to kredyt pod zastaw ruchomości lub innych praw do przedmiotów o łatwej zbywalności. Najczęściej udzielany jest pod zastaw papierów wartościowych. W każdym przypadku kwota uzyskiwana jest rzędu 50% wartości zabezpieczenia. Kredyt z reguły jest krótkoterminowy (do 3 miesięcy) i wymagana jest jednorazowa spłata całości wraz z odsetkami.

Podobnym typem kredytu jest tzw. „kredyt hipoteczny”. Jest to kredyt długoterminowy, którego zabezpieczeniem jest hipoteka. Takie rozwiązanie gwarantuje zwrot pieniędzy nawet w przypadku zmiany właściciela. Do skorzystania z tej formy kredytowania potrzebny jest odpowiednio duży udział środków własnych przedsiębiorstwa.


21. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (skrót - sp. z o.o.) - forma prawna przedsiębiorstw tworzona przez jedną lub więcej osób, zwanych wspólnikami, które odpowiadają za zobowiązania przedsiębiorstwa w ograniczonym zakresie. Spotykana w licznych krajach Europy, w tym w Polsce.
 Może być utworzona przez jeden lub kilka podmiotów (wspólników). Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki wobec wierzycieli; odpowiada za nie sama spółka swoim majątkiem utworzonym z wkładów wspólników.

Liczba wspólników posiadających udziały w spółce może być dowolna, jednak w przypadku, gdy istnieje tylko jeden wspólnik i dokonuje on czynności prawnej z własną spółką, czynność ta wymaga formy aktu notarialnego. Wypis tego aktu notarialnego notariusz przesyła sądowi rejestrowemu.

22. Spółka akcyjna

Spółka akcyjna - rodzaj powszechnej w gospodarce wolnorynkowej spółki kapitałowej, której działalność opiera się na obiegu akcji będących w posiadaniu akcjonariuszy. Kapitał zakładowy składa się z wkładów założycieli, którzy stają się współwłaścicielami spółki. 

23. Przedsiębiorstwo państwowe

Przedsiębiorstwo państwowe - przedsiębiorstwo, którego wyłącznym właścicielem jest państwo, a ściślej rzecz biorąc Skarb Państwa. Jest osobą prawną, do której stosuje się przepisy ustawy z dnia 25.09.1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych. Należy je odróżnić od spółek kontrolowanych przez Skarb Państwa, które z prawnego punktu widzenia nie są przedsiębiorstwami państwowymi, ale spółkami uregulowanymi w Kodeksie spółek handlowych.

Przedsiębiorstwo państwowe może zostać przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa w drodze komercjalizacji, która jest zazwyczaj etapem poprzedzającym prywatyzację.

Według danych Ministerstwa Skarbu w 2011 w Polsce istnieje 28 czynnych przedsiębiorstw państwowych podlegających bezpośredniemu nadzorowi ministerstwa. Przykładem współcześnie funkcjonujących przedsiębiorstw, które zachowały tę formę prawną są: Przedsiębiorstwo Państwowe "Porty Lotnicze" i Polska Żegluga Morska.

24. Spółdzielnia 

Spółdzielnia - podmiot gospodarczy posiadający osobowość prawną, prowadzący przedsiębiorstwo, ustanowiony na zasadach prawa spółdzielczego, odmiennego nieco od prawa spółek handlowych.
Każdy członek spółdzielni musi zadeklarować w niej co najmniej jeden udział, chyba że statut spółdzielni przewiduje większą ich ilość; na podstawie postanowień statutu może też być zastrzeżona potrzeba wniesienia wkładu, np. rzeczowego (maszyny, grunt, zwierzęta) do spółdzielni. W odróżnieniu od spółek prawa handlowego („kapitałowych”) członkowie zakładający spółdzielnię nie muszą dysponować żadnym określonym przez prawo minimalnym kapitałem założycielskim (dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością od roku 2009 jest to 5.000 złotych).

Inną istotną różnicą charakteryzującą spółdzielnię jest fakt, że zmiana liczby członków i zmiana funduszu udziałowego jest wewnętrzną sprawą spółdzielni, realizowaną na poziomie jej zarządu lub rady nadzorczej, gdy tymczasem np. podwyższenie kapitału zakładowego spółki akcyjnej wymaga skomplikowanej procedury publicznej emisji akcji, a w spółkach z o.o. dodatkowo nawet sprzedaż udziałów innej osobie musi - dla swej skuteczności - zostać każdorazowo zgłoszona do Krajowego Rejestru Sądowego.

Kolejnym czynnikiem odróżniającym spółdzielnię od kapitałowych spółek handlowych jest „zasada otwartych drzwi”. Przejawia się ona w tym, iż każda osoba po spełnieniu odpowiednich przesłanek ujętych w statucie bądź przepisie prawa, może do spółdzielni przystąpić. Zasada otwartych drzwi nie rodzi jednak cywilnoprawnego roszczenia o przystąpienie w poczet członków spółdzielni. Zasada dobrowolności zrzeszania się ma także istotne znaczenie przy występowaniu ze spółdzielni. Polega na tym, że spółdzielca może w każdej chwili (po upływie niewygórowanego, np. jednomiesięcznego, okresu wypowiedzenia) wystąpić ze spółdzielni i nie musi w tym celu - tak jak w spółkach - szukać nabywcy na swoje udziały, co niekiedy, w firmach o kiepskiej kondycji ekonomicznej, może nie być łatwe.

Odmiennie od spółek handlowych uregulowane są także zasady odpowiedzialności członka za zobowiązania spółdzielni. Członek spółdzielni nie odpowiada za wspomniane zobowiązania. W odróżnieniu jednak od spółek kapitałowych, partycypuje on w stratach spółdzielni, jednak tylko do wysokości wniesionego udziału.

25. Fundacja 

Fundacja - forma prawna organizacji pozarządowej, której istotnym substratem jest kapitał przeznaczony na określony cel oraz statut zawierający reguły dysponowania tym kapitałem. Fundacje są po stowarzyszeniach drugą co do popularności formą prawną wśród organizacji pozarządowych.

Fundacja jest zakładem (osobą prawną typu zakładowego), a więc - w odróżnieniu od np. stowarzyszeń, związków zawodowych, partii, samorządów zawodowych i innych korporacji - nie ma członków (jest bezosobowa). Jest przez to bardziej niezależna niż korporacja od osób fizycznych, o celu, majątku, zasadach działania decyduje jej twórca. W związku z tym - zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego - nie zaliczano fundacji do organizacji społecznych, co uzasadniano właśnie tym, że fundacja nie jest korporacją obywateli, ale wyodrębnioną masą majątkową. W związku z tym odmawiano fundacjom np. prawa uczestnictwa w postępowaniach administracyjnych na prawach strony (które to uprawnienie organizacjom społecznym przyznaje art. 31 Kodeksu postępowania administracyjnego), czy też prawa do składania skarg do sądów administracyjnych w sprawach dotyczących innych osób (uprawnienie przyznane organizacjom społecznym na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). Ostatnio jednak pogląd ten został przełamany przez uchwałę siedmiu sędziów NSA, w której stwierdzono, iż także fundacjom przysługuje status organizacji społecznych.

W Polsce podstawowym aktem prawnym regulującym problematykę fundacji, ich zakładania i funkcjonowania jest ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach.

26. Stowarzyszenie 

Stowarzyszenie - organizacja społeczna (zrzeszenie) powoływana przez grupę osób mających wspólne cele lub zainteresowania.

Specjalnymi odmianami stowarzyszeń, oddzielnie skodyfikowanymi i mającymi specjalne cele, są w Polsce partie polityczne, komitety wyborcze, związki wyznaniowe, organizacje pracodawców, związki zawodowe, cechy rzemieślnicze. Cechą wspólną wszystkich tych organizacji jest działalność niezarobkowa.

27. Bilans przedsiębiorstwa, źródła finansowania przedsiębiorstw 

Bilans przedsiębiorstwa charakteryzuje stan i strukturę środków (składników majątkowych) przedsiębiorstwa (aktywa) oraz źródeł finansowania tego majątku (pasywa) na dany dzień w roku (ma więc charakter statyczny).
Bilans sporządzany jest na podstawie aktualnych w dniu jego sporządzenia księgowych zapisów operacji gospodarczych występujących w okresie sprawozdawczym, za jaki się go sporządza.

Do podstawowych cech bilansu zalicza się:
- kompletność i udokumentowanie zawartych w nim informacji, czyli pełne i zweryfikowane (np. w wyniku inwentaryzacji) dane na temat całkowitego majątku przedsiębiorstwa oraz źródeł jego pochodzenia;
- podział pozycji bilansu na grupy o zbliżonej treści ekonomicznej oraz z uwzględnieniem charakteru, w jakim występują w przedsiębiorstwie;
- moment bilansowy, czyli ściśle oznaczony czas, dla którego ustala się stan wszystkich pozycji bilansowych (z reguły przełom dwóch kolejnych okresów sprawozdawczych);
- pieniężną wyceną wszystkich składników bilansu przy zastosowaniu tej samej waluty (z reguły krajowej);
- równowagę bilansową, polegającą na tym, że sumy aktywów i pasywów są zawsze sobie równe.

Przy sporządzaniu bilansów poszczególne podmioty gospodarcze mogą stosować wybrane przez siebie sposoby wyceny składników pozycji bilansowych, różny może być również zakres danych uzupełniających (dodatkowych informacji dołączanych do bilansu, które ułatwiają czytanie i analizowanie danych zawartych w bilansie), jak i układ bilansu (ilość i treść poszczególnych pozycji bilansowych, ich kolejność i ugrupowanie, rozmieszczenie danych uzupełniających).

Ze względu na przeznaczenie rozróżnia się bilanse:
- sprawozdawcze (sporządzane dla potrzeb sprawozdawczości GUS, kontroli skarbowej i badania działalności gospodarczej danego podmiotu);
- uproszczone (sporządzane w celach urzędowych przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą o mniejszym zakresie lub dla własnych, określonych potrzeb dowolnych podmiotów gospodarczych);
- publikacyjne (syntetyczne, służące prezentacji danych podmiotu gospodarczego dotyczących jego działalności gospodarczej).

W zależności od okoliczności sporządzania rozróżnia się m.in.:
-bilans jednostkowy wykonywany przez każdy samodzielny podmiot gospodarczy, zawiera aktywa i pasywa tylko tego podmiotu;
- bilans zbiorczy (łączny, skumulowany) sporządzany przez podmiot dominujący, nadrzędny, na podstawie bilansów jednostek podległych oraz własnego bilansu jednostkowego;
- bilans otwarcia ilustrujący otwarcie nowego okresu sprawozdawczego;
- bilans zamknięcia (roczny) ilustrujący zamknięcie minionego okresu rozrachunkowego;
- bilans rozpoczęcia sporządzany w momencie rozpoczęcia przez podmiot działalności gospodarczej;
- bilans likwidacyjny sporządzany na początek i koniec okresu likwidacyjnego podmiotu gospodarczego;
- bilans krótkookresowy (okresowy) sporządzany na koniec okresu krótszego niż rok rozrachunkowy (np. koniec miesiąca, kwartału).

Źródła finansowania - patrz 20

28. Informacje o kredytach dla przedsiębiorstw

Patrz 20

29. Makroekonomia - pojęcie 

Makroekonomia - dziedzina ekonomii posługująca się wielkościami agregatowymi (zbiorczymi, dotyczącymi całej gospodarki) do badania prawidłowości występujących w gospodarce jako całości.

Przedmiotem zainteresowania makroekonomii jest przede wszystkim tworzenie i podział dochodu narodowego, a także zagadnienia związane między innymi z inflacją, bezrobociem, inwestycjami i bilansem płatniczym, z uwzględnieniem polityki pieniężnej banku centralnego oraz polityki gospodarczej państwa.

Makroekonomia bada gospodarkę, zarówno narodową jak i światową, jako ogół zależności, występujących między najważniejszymi agregatami gospodarczymi, takimi jak: łączny (globalny) popyt i podaż produktów i usług, średni poziom cen, poziom zatrudnienia, wielkość konsumpcji i inwestycji, czy dochody i wydatki budżetu państwa.

30. Sektory instytucjonalne

Sektory instytucjonalne to wyróżnione w Systemie Rachunków Narodowych grupy podmiotów, pełniących określoną funkcję w gospodarce. Sektorami instytucjonalnymi są: przedsiębiorstwa, instytucje finansowe i ubezpieczeniowe, instytucje rządowe i samorządowe, gospodarstwa domowe oraz instytucje niekomercyjne.

Podmioty gospodarki narodowej są pogrupowane w tych sektorach według pełnionych funkcji i celów, jakim służą w gospodarce. Na przykład zadaniem przedsiębiorstw jest wytwarzanie towarów i usług oraz inwestowanie zysków lub ich wypłata gospodarstwom domowym w postaci dywidendy. Z kolei gospodarstwa domowe konsumują te dobra i dostarczają czynników wytwórczych. Zadaniem rządu jest „produkcja” dóbr publicznych, prowadzenie polityki antycyklicznej i redystrybucja PKB, natomiast instytucje finansowe pośredniczą między oszczędzającymi a inwestorami (po obu stronach mogą być zarówno gospodarstwa domowe, jak i przedsiębiorstwa).

Sektory instytucjonalne są wzajemnie ze sobą powiązane, a te powiązania składają się na obieg towarów i usług w jedną stronę, natomiast w drugą stronę płynie strumień pieniądza. Na przykład, gospodarstwa domowe kupują od przedsiębiorstw towary za otrzymane od nich wynagrodzenia i dywidendy uzyskane w zamian za użyczenie środków produkcji: pracy i kapitału (ostatecznym właścicielem firm są przecież gospodarstwa domowe). Gospodarstwa domowe otrzymują odsetki od depozytów złożonych w instytucjach finansowych. Z kolei przedsiębiorstwa płacą odsetki instytucjom finansowym w zamian za pozyskane kredyty. Przedsiębiorstwa płacą rządowi podatki, a w niektórych przypadkach w zamian otrzymują dotacje. Podobne są relacje gospodarstwa domowe - rząd; płacą one rządowi podatki i składki na ubezpieczenia społeczne, a w niektórych przypadkach otrzymują świadczenia społeczne.

Za osobny sektor instytucjonalny uznaje się także zagranicę. Na linii kraj - zagranica przepływy finansowe płyną w przeciwną stronę niż strumień towarów i usług; przepływy te ujęte są w bilansie płatniczym.

31. Przepływy pomiędzy sektorami

32. Pojęcia - transakcja, transfer, system rachunków narodowych 

System rachunków narodowych stanowi spójny, statystyczny zapis najważniejszych procesów gospodarczych zachodzących w gospodarce w danym okresie, zazwyczaj w ciągu roku. Powszechnie na świecie stosuje się metodologię rachunków narodowych SNA (System of National Accounts) opracowaną wspólnie przez ONZ, Bank Światowy i Eurostat. W krajach Unii Europejskiej stosuje się nieco bardziej zaawansowaną metodologicznie wersję systemu rachunków narodowych ESA.

System rachunków narodowych pokazuje, w jaki sposób społeczeństwo kolejno wytwarza dobra, tworzy i dzieli dochody, a w ostatecznym rachunku dokonuje decyzji na temat ostatecznego zużycia dóbr.

Transakcja - czynność zachodząca między sprzedającym i kupującym. Transakcja kończy się umową sprzedaży.

• Transakcje natychmiastowe - umowa, w której strony zobowiązują się dokonać wymiany określonych towarów po uzgodnionej cenie niezwłocznie od dnia zawarcia umowy.

• Transakcja terminowa - umowa, w której cena ustalana jest w momencie zawarcia umowy, a dostawa i zapłata - w terminie późniejszym, określonym w umowie.

• Transakcja wiązana - umowa zawierana jest wraz z zobowiązaniem, że kontrahent kupi lub sprzeda dodatkowo inny towar, oprócz towaru którego dotyczy transakcja.

Transfer - w ekonomii operacja gospodarcza polegająca na jednorazowym lub cyklicznym przekazywaniu pieniędzy (najczęściej), dóbr materialnych lub usług pomiędzy podmiotami gospodarczymi, przy czym podmiot otrzymujący transfer nie jest zobowiązany do świadczenia ekwiwalentnego na rzecz podmiotu przekazującego.

Charakter transferu mają m.in.: dochody budżetu państwa i budżetów samorządowych (podatki, opłaty itp.), wypłaty świadczeń socjalnych dla gospodarstw domowych (renty, emerytury, zasiłki i in.), dotacje i subwencje dla przedsiębiorstw, międzynarodowa pomoc (pieniężna i w naturze) dla krajów słabo rozwiniętych gospodarczo itp.

33. Produkcja globalna

Produkcja globalna - jest to wartość wytworzonej produkcji dóbr i usług w ciągu roku w przedsiębiorstwie. Produkcji globalnej nie należy utożsamiać z produkcją finalną. Składa się z 2 składników:
-wartości przeniesionej
-wartość dodatnia

34. Zużycie pośrednie

ZUŻYCIE POŚREDNIE - obejmuje wyroby i usługi (krajowe i z importu) zużyte w badanym okresie na cele bieżącej działalności gospodarczej. Stanowi go: zużycie materiałów i energii obcej, zużycie usług obcych, wydatków na podróże służbowe, koszty reklamy, reprezentacyjne, ubezpieczeń majątkowych, czynszów, dzierżawy itp.

35. Wartość dodana brutto 

WARTOŚĆ DODANA BRUTTO - to wytworzona w danym okresie przez przedsiębiorstwa nowa wartość, stanowiąca różnicę między utargiem każdej jednostki gospodarczej, czyli przychodem, a wartością zakupionych od innych przedsiębiorstw materiałów i usług obcych, bez potrącenia amortyzacji, czyli wartości zużytych środków trwałych w danym okresie. W przypadku odliczenia od wartości dodanej brutto wartości amortyzacji, powstaje kategoria określona nazwą wartość dodana netto - ma ona jednak wyłącznie charakter teoretyczny.

36. PKB, PNB, DNB 

- PKB - (Produkt Krajowy Brutto) miara produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego kto jest właścicielem.
- PNB - (Produkt Narodowy Brutto) to całkowite dochody osiągane przez obywateli danego kraju, powiększone o dochody netto z tytułu własności za granicą
- Różnice(czyli inaczej mówiąc):
+  PKB to dobra i usługi wytworzone przez Polaków i cudzoziemców, a także przez polski i zagraniczny kapitał
+ PNB liczy dobra i usługi osiągnięte przez obywateli państwa, niezależnie od miejsca świadczenia usług
DNB - (Dochód Narodowy Brutto) Suma dochodów pierwotnych brutto wszystkich sektorów własności albo wszystkich krajowych sektorów instytucjonalnych; stanowi sumę produktu krajowego brutto i dochodów pierwotnych netto z zagranicy.

37. Pomiar efektów narodowych 

38. Metody liczenia PKB

PKB można wyliczać i rozpatrywać na trzy sposoby:

• jako wydatki na dobra i usługi różnych podmiotów gospodarczych jak: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, państwo i cudzoziemcy, w tym wypadku PKB = C+I+G+X, gdzie Y to produkt krajowy brutto, C - konsumpcja, I - inwestycje, G - wydatki rządowe, X - eksport netto,

• jako wielkość produkcji w różnych gałęziach gospodarki np. rolnictwie, przemyśle, transporcie itd.,

• jako suma płac i zysków uzyskanych przez różne grupy wytwarzające PKB

---