Prawo międzynarodowe publiczne
Treść merytoryczna przedmiotu:
Pojęcie i cechy prawa międzynarodowego. Geneza prawa międzynarodowego.
Hierarchia norm prawa międzynarodowego. Prawo międzynarodowe a prawo wewnętrzne.
Źródła prawa międzynarodowego a źródła wyrokowania Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.
Umowy międzynarodowe pojęcie i klasyfikacja. Nieważność i ich wygaśnięcie.
Obowiązywanie i wykonywanie umów międzynarodowych. Etapy zawierania umów.
Zastrzeżenia do umów międzynarodowych i sprzeciwy do zastrzeżeń.
Zwyczaj międzynarodowy.
Uchwały prawotwórcze organizacji międzynarodowych.
Zasady podstawowe - aksjomaty prawa międzynarodowego publicznego.
Podmiotowość w prawie międzynarodowym publicznym.
Podmioty prawa międzynarodowego: państwo i podmioty prawa międzynarodowego inne niż państwa.
Państwo jako podstawowy podmiot prawa międzynarodowego.
Elementy składowe państwa: terytorium, ludność, władza.
Uznanie międzynarodowe.
Odpowiedzialność międzynarodowa państwa i odpowiedzialność międzynarodowa jednostek.
Organizacje międzynarodowe jako wtórny podmiot prawa międzynarodowego.
Pozapaństwowe podmioty prawa międzynarodowego (np. Zakon Kawalerów Maltańskich, powstańcy, strony wojujące, osoby fizyczne i prawne).
Międzynarodowe prawo morza.
Wykład nr 1, 1.10.2010
Egzamin (forma testowa, czerwiec)
Prawo międzynarodowe - uzasadnienie- tak długo jak ten przedmiot i ta instytucja istnieje naród był i jest po dzień dzisiejszy utożsamiany z pojęciem państwa,
międzynarodowe?- ponieważ prawo to reguluje zewnętrzne publiczne stosunki między państwami, centralną instytucją tegoż przedmiotu jest państwo,
Co to jest państwo ? czym ono się charakteryzuje?- ograniczone do określonego wycinka ziemi nazywanego terytorium, to po czym chodzimy, w Pr. Cywilnym- nieruchomości (zabudowane i niezabudowane), w Pr. Adm. ( obszar), na jedno i to samo pojęcie mamy aż 3 różne określenia, nas interesować będzie nazwa TERYTORIUM, ludność będzie drugim podstawowym elementem współczesnego państwa, ale mając na uwadze tę okoliczność iż ludność w swoich poglądach jest zróżnicowana, ową ludnością trzeba odpowiednio zarządzać, elementem zarządzająco- wykonawczym jest WŁADZA (3 element współczesnego państwa),
Co to jest władza?- w lapidarnym znaczeniu jest to możność albo umiejętność wpływania na cudze zachowanie się żeby było zgodne z moim interesem; władza- jako określona struktura organów ustrojodawczych, wykonawczych i organów sprawiedliwości ( ta definicja będzie nas interesowała), prawo jest tworzone jest stosowane oraz egzekwowane- określane są mianem jurysdykcji; współczesny system organów władzy państwowej- organy ustawodawcze, wykonawcze ( rząd i głowa państwa), sprawiedliwości, nie istnieje równowaga między tymi organami, elementem najsłabszym jest wymiar sprawiedliwości, państwo jest podstawową instytucją prawa międzynarodowego publicznego, ale musi działać i funkcjonować po to by ono mogło działać i funkcjonować musi posiadać te same dwa uprawnienia te same dwie zdolności które posiada człowiek, musi posiadać zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, państwo może i jest podmiotem praw oraz zobowiązań a przez swoje działanie może również prawa nabywać i zaciągać zobowiązania; państwo w sposób określony zachowuje się- swój przejaw woli zewnętrznej przejawia w 3 formach:
prawo zawierania umów międzynarodowych- ius contrahendo ( nazywane w Pr. M. pub.)
prawo nawiązywania stosunków z innymi państwami - ius legacionis - prawa legacji
tam gdzie istnieje prawo tam jego przeciwieństwem są zobowiązania, a między prawem a zobowiązaniem istnieje instytucja zwana odpowiedzialnością i państwo z tego tytułu w różnych sferach ponosi odpowiedzialność- ius standi - prawo do ponoszenia odpowiedzialności
wymienione cechy składają się na podstawową cechę każdego państwa nazywaną suwerennością, w Pr. Międz. Publ. Suwerenem jest państwo, w Pr. Konstyt suwerenem jest naród; państwo jest to organizacyjna terytorialno-polityczna posiadająca ludność oraz zorganizowany system organów władzy i administracji państwowej,
wszystko to co się dzieje wewnątrz państwa z ludnością i w stosunku do ludności jest odpowiednio zorganizowane, odpowiednio usystematyzowane zarazem zhierarchizowane, te trzy momenty świadczą o tym, że porządek funkcjonujący wewnątrz każdego państwa jest porządkiem opartym na zasadzie subordynacji- podporządkowania ludności tejże władzy oraz minimalnego czasami żadnego wpływu ogółu społecznego na zasady tworzenia prawa, mamy zatem do czynienia z porządkiem subordynacyjnym, porządek prawno-międzynarodowy jest przeciwieństwem porządku subordynacyjnego, który oparty jest o zasadę koordynacji, porządek wewnątrzpaństwowy jest porządkiem subordynacyjnym, porządek prawno-międzynarodowy jest porządkiem koordynacyjnym, dlatego najbardziej widocznym elementem jest to że prawo obowiązujące wewnątrz współczesnego p[państwa jest prawem którego normy większości mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących (ius cogens), a te oparte na elemencie koordynacyjnym zawiera przepisy o charakterze względnie obowiązującym (dyspozytywnym); innym momentem świadczącym o porządku koordynacyjnym jest fakt iż w porządku prawno-miedzynarodowym poddanie się sądom przez państwa ma charakter dobrowolny ( fakultatywny) ; nie ma tej dobrowolności w porządku wewnętrznym, patrząc na funkcjonowanie państwa oraz systemu prawnego współczesnych państw następuje, że system prawny współczesnych państw jest systemem zhierarchizowanym, odpowiednio skodyfikowanym ( usystematyzowanym), czyli jest systemem prawa pisanego, nie ma owej cechy w systemie prawno-międzynarodowym, w tym systemie istnieje prawo zwyczaju, istnieje przewaga prawa zwyczajowego nad prawem pisanym, czyli odpowiednio skodyfikowanym,
Co to jest zwyczaj?- łączy się z pojęciem praktyki, która jest dowodem istnienia zwyczaju; państwo FUNKCJONUJE, działając państwo usiłuje zrealizować rację stanu ( uzasadnionego interesu państwa) - w miedz. Pr. Publ.; ( można traktować jako EGOIZM), państwa utrzymują ze sobą stosunki międzynarodowe- które są odpowiednikiem procesowania w prawie wewnętrznym, prawo dzieli się co do zasady na cywilne ( odp. Majątkowa), administracyjne ( odp. Osobisto-majątkowa) i karne ( odpowiedzialność osobista), w prawie międzynarodowym publicznym nie ma tego podziału, państwo niekiedy przekracza granice prawa międzynarodowego wówczas dopuszcza się DELIKTU MIĘDZYNARODOWEGO i powstaje problem co jest tym deliktem międzynarodowym, ogólnie są to zbrodnie międzynarodowe: przeciwko ludzkości, wojenne, pokojowi, w prawie wewnętrznym podstawą odpowiedzialności, przestępstwo o charakterze umyślnym i o charakterze nieumyślnym; istnieje delikt międzynarodowy gdzie panstwo ponosi odpowiedzialność o charakterze materialnym ( istotą jej jest tzw. Odpowiedzialność restytucyjna nazywa się to w prawie międzynarodowym publicznym status quo ante - czyli przywrócenie rzeczy sprzed zaistnienia szkody lub dążenie do naprawienia szkody środkami materialno-finansowymi) i niematerialnym ( w istocie ogranicza się do ubolewania, tzn. przeprosin- zadośćuczyni w formie moralno-etycznej), w pr. M. publ. Mamy do czynienia z dwiema instytucjami 1) retorsia
2) represalia
Są to środki odwetowe państwa o charakterze wbrew istocie takiego środka pokojowymi przewidzianymi przez Pr. m. Publ., w przypadku retorsji one są dopuszczalne tak długo, dopoty maja charakter proporcjonalny do działania strony przeciwnej; jeśli natomiast te działania państwa nie mają charakteru proporcjonalnego stają się represaliami,
W Pr. M. publ. Mamy do czynienia z innymi podmiotami funkcjonującymi w tymże prawie a są nimi organizacje międzynarodowe, są to jednak ułomne podmioty Pr. M. publ., dlaczego ułomne? Ponieważ organizacje międzynarodowe nie posiadają własnego terytorium, po drugie nie posiadają również własnej ludności rodzimej, z uwagi na ten element organizacji międzynarodowe nie mogą emitować rodzimej waluty nie mogą również wydawać dokumentów zwanych paszportami, te braki wpływają na to, iż organizacje międzynarodowe nie posiadają atrybutów państwa, czyli suwerenności; klasyczne współczesne państwo - posiada określony porządek prawny i podobny porządek funkcjonuje w sferze prawno-międzynarodowej, podmiotowość prawno-międzynarodowe, organizacje międzynarodowe, państwo powstaje nie rodzi się gotowe, przechodzi przez okres nazywane instatu nascendi - czyli tzw. stanie tworzenia się, moment ten jest istotny, ponieważ z uwagi na fakt że współczesne Pr. M. ma charakter zwyczajowy w przeważającej części, w niewielkiej części oparty o przepisy dyspozytywne, istotną rolę w funkcjonowaniu państwa a także prawa obowiązującego między państwami mają zasady prawa międzynarodowego publicznego, podstawową zasadą p. m. publ. Jest zasada suwerennej równości państw, tłumacząc to oznacza ona po 1: ze wszystkie państwa są równe wobec prawa przez siebie tworzonego, po wtóre: nie oznacza to jednak iż mają one jednakowe prawa w określonych sytuacjach, drugą z tych zasad jest zasada samostanowienia narodu i również tłumacząc to powiedzielibyśmy że samostanowienie to jest o sobie, w p. m. publ. Oznacza to decydowaniu o swoim położeniu politycznym ekonomicznym i społecznym; mamy do czynienia z zasada samostanowienia narodu z danego stanowienia mogą korzystać wyłącznie te grupy społeczne które w danym państwie tworzą naród, nie mają tegoż prawa te partie społeczne stanowiące mniejszości narodowe i etniczne - przysługuje im wyłącznie dążenie do autonomii, ale nie samostanowienia o sobie, samostanowienie odnosi się do sfery ekonomicznej politycznej i społecznej natomiast autonomia odnosi się do sfery językowo- obyczajowo-zwyczajowej ( także religijna); Pr. M. pub. W przeciwieństwie do prawa wewnętrznego nie jest tak mocno zhierarchizowane tym nie mniej posługuje się pojęciem źródeł; prymat prawa unijnego nad prawem wewnętrznym - zawsze i wszędzie, jeżeli mamy do czynienia z państwem w pełni suwerennym to mówimy że jego najważniejszym aktem prawnym obowiązującym wewnątrz jest konstytucja, jeżeli natomiast jest to państwo okupowane podzielone na okręgi okupacyjne to mówi, że państwo posiada nie konstytucje a ustawę zasadniczą, najważniejsze źródła Pr. M. pub:
Umowy międzynarodowe dwustronne (bilateralne)
Umowy międzynarodowe wielostronne ( multilateralnymi)
- słowa ulatują pismo pozostaje- zasada, w miedzy pr. Publ. Również istnieje zaciąganie zobowiązań i umowy w formie ustnej - czyli dżentelmeńskie porozumienie (gentleman's agrement) , występują zazwyczaj w formie zobowiązania ustanego wypowiadanego publiczne przez upoważniona do tego osobę pełniącą określoną funkcję w danym państwie, wypowiedziane w stosunku do władz innego państwa, ma to związek z inną kwestią mianowicie z problemem istnienia własności i posiadania ( ograniczone prawo rzeczowe) w prawie m. publ. Nie ma owej subtelności, własność nie może istnieć bez posiadania i na odwrót w prawie międzynarodowym publicznym; mamy w prawie międzynarodowym publicznym szereg instytucji które zostały zaczerpnięte z prawa wewnętrznego w kontekście określonych zasad Pr. M. publ.- zasada istnienia własności i posiadania w sposób nierozłączny,
Kolejna zasada- ochrona środowiska naturalnego człowieka- jest traktowane jako wspólne dziedzictwo i dobro ludzkości i powinno rozwijać się w sposób zrównoważony, czyli obejmujący sferę społeczną ekologiczną ekonomiczną
Kolejna zasada- poszanowania praw człowieka- mamy prawa człowieka i prawa humanitarne, prawa człowieka dotyczą jednostki, a prawa humanitarne państwa, prawa człowieka dotyczą jednostki w okresie pokojowym, a prawa humanitarne dotyczą państwa w czasie trwania konfliktu zbrojnego
Kolejna- Zasada wykonywania umów międzynarodowych w dobrej wierze ( zasada dotrzymywania zobowiązań), na gruncie prawa cywilnego - Klauzula rebus sic stansibus - w czasie istotnych zmian okoliczności, w Pr. M. publ. Obowiązuje zasada bonafides, czyli wykonywania obligacji zobowiązań w dobrej wierze zaprzeczeniem tego jest malafides- czyli zła wiara, strony zawsze zawierając umowę zawierają ją z klauzulą istotnej zmiany okoliczności, jeżeli są zawierane umowy dotyczące przebiegu granic państwowych wówczas nie wolno powoływać się do klauzuli rebus sic stansibus; państwa złożone dzielą się na państwa związkowe zwane inaczej federalnymi lub federacyjnymi oraz na związek państw zwanym konfederacją, przykładem państwa związkowego to nie istniejący już dzisiaj ZSRR jak i również Jugosławia, Czechosłowacji, klasycznym elementem państwa federacyjnego to np. Niemcy, oraz Stany Zjednoczone Ameryki Północnej, Stany Zjednoczone Brazylii,
Związki państw zwane konfederacją - przykłady: Szwajcaria ( Konfederacja Helzetycka) składają się z kantonów, istnieje jedynie wspólna polityka, w ramach wzajemnych stosunków dochodzi do zadrażnień; sądownictwo jest fakultatywne, w Pr. M. publ. Istnieje zhierarchizowane źródło podstawy orzekania- umowa międzynarodowa, a także zwyczaj ( praktyka międzynarodowa), zasady ogólne Pr. M. publicznego, oraz orzeczenia zapadłe w innej sprawie- tj. precedens, sądy mogą orzekać i rozstrzygać na podstawie precedensów, nie ma natomiast owego prawa precedensowego przeważającej większości ustawodawstw wewnętrznych państw; państwa jak i ludzie powstają i giną- mówimy tyle ile jest sposobów powstania państwa tyle jest i form upadków współczesnych państw, klasyczną formą powstawania państwa był proces dekolonizacyjny, inną formą powstania państwa a zarazem upadku jest secesja; w Pr. M. publ. występują dwa podobne terminy, tj. sukcesja- i secesja- oderwanie się części terytorium od państwa macierzystego ( I - opuszczenie ludu przez plebejuszy, odejście od patrycjuszy) ; inkorporacja- jako upadek, w roku 1990 r. w Niemczech, innym przykładem jest zjednoczenie dwóch państw, w Afryce istnieje Senegal i Gambia które postanowiły się zjednoczyć, miano tożsamości państwa, współczesna Rzeczpospolita nie posiadała owego kształtu jaki posiada teraz, powstała niegdyś Rzeczpospolita Obojga Narodów, był okres zaborów, później powstała Rzeczpospolita,
Najważniejsze jest zachowanie tożsamości narodowej jako ciągłość narodu <-pytanie w teście, mamy do czynienia z państwem, istnieje problem powstania państwa, elementem istotnym i problemowym jest moment uznania państwa, jest to akt powstania powstającego w stosunku do tworu uznającego, że uznający w stosunku do uznawanego, mamy do czynienia z instytucja uznania państwa, w Pr. M. publ. Występuje obok tej instytucji również instytucja uznania rządu ponieważ rządy ulegają częstszej zmianie niż państwo, mówiąc o uznaniu państwa musimy pamiętać że ten akt prawa międzynarodowego publicznego może mieć charakter uznania prawnego zwanego inaczej uznaniem de iure oraz uznania faktycznego zwanego uznaniem de facto, pierwsze z nich czyli uznanie de iure jest uznaniem ostatecznym i nieodwołalnym, państwa uwzględniając swoje interesy nie chcą dokonywać uznania de iure i de facto mówią często ze mamy do czynienia z uznaniem dorozumianym - poprzez czynności konkludentne tj. poprzez uznanie pewnego tworu jako podmiotu Pr. M. publ.
Formoza- Tajwan ( nazwa portugalska), chińczycy niechętnie patrzą na państwa które dokonują uznania Tajwanu jako podmiotu Pr. M. publ.,
Częściej instytucja ta odnosi się do uznania rządu, jeśli nowy rząd dochodzi w sposób demokratyczny, a również mamy do czynienia gdy dochodzi do zamachu stanu, rewolucji, w 1981 r. nie utrzymywało z nami stosunków dyplomatycznych bądź w ogóle ich nie miało gdyż uważano że twór nie zasługuje na reprezentowanie państwa,
W czasie okupacji KRN powołał twór wyzwolenia narodowego w Londynie funkcjonował Polski rząd emigracyjny, w Polsce od 44' do 45' dwuwładzę ( istniał rząd faktyczny PKWN oraz rząd legalny londyński będący poza granicami RP, nie mający wpływu na to co się działo w RP,) rząd londyński był uznawany przez państwa alianckie, zaś PKWN był uznawany przez ZSRR, trwało to do 30.06.1945 gdy powołany TRJN ( podczas legalnych wyborów) - gdzie państwa alianckie i ZSRR uznało rząd TRJN jako jedynego rządu,
Sukcesja - istnieje w Pr. Spadkowym, czyli następstwo prawne, może mieć charakter uniwersalny (gdy następuje dziedziczenie ustawowe) lub charakter singularny (gdy występuje dziedziczenie testamentowe) ; sukcesja państwa- instytucja która jest związana z pojęciem tożsamości albo inaczej ujmując identyczności państwa; jest to inaczej przejęcie przez dane państwo od innego państwa odpowiedzialności za stosunki międzynarodowe przejmowanego terytorium, państwo które przejmuje odpowiedzialność za stosunki międzynarodowe przejmowanego terytorium nazywa się państwem sukcesorem, czyli następcą prawnym, drugie z państw nazywa się poprzednikiem, sukcesja państw jest stosowana i występuje wyłącznie między państwami, występuje wyłącznie w odniesieniu do przedmiotu którym jest zawsze określona część terytorium, przeto sukcesja państw nie występuje między państwem a organizacją międzynarodową, a także między organizacjami międzynarodowymi ponieważ obszar na którym znajduje się siedziba organizacji międzynarodowej nie jest własnością danej organizacji, lecz one taki obszar ziemi wyłącznie dzierżawią, sukcesja państw może mieć charakter częściowy w odniesieniu do określonej części terytorium może też mieć charakter całkowity, w tym drugim przypadku państwo jedno znika, ginie ponieważ jego obszar wraz z władza i ludnością jest przejmowany przez państwo sukcesora, sukcesja państw całkowita zachodzi w przypadku inkorporacji inkorporowanego państwa, z kolei sukcesja państw częściowa zachodzi w przypadku dokonywanej secesji, wówczas jeśli odrywająca się od państwa część terytorium zostaje przyłączona do innego państwa wówczas to państwo do którego oderwana część terytorium przyłączą się jest państwem sukcesorem ponoszącym odpowiedzialność za wszystkie stosunki prawno-międzynarodowe przyłączonej do niego części, NIE MYLIĆ Z SECESJĄ, inkorporowany przejmuje i odpowiada za zobowiązania narodowe inkorporowanego,
Przedawnienie- Pr. Cywilnego- kara dla opieszałego uprawnionego za zwlekanie w dochodzeniu swoich praw w stosunku do osoby zobowiązanej,
Przemilczenie- jest karą dla zobowiązanego za brak ujawnienia swojego uprawnienia względem uprawnionego, jest to kara dla uprawnionego z reguły właściciela za brak ujawnienia swojego prawa w stosunku do innego uprawnionego,
Inne podmioty Pr. Między. Pub. Funkcjonujące obok państw normalnych i organizacji międzynarodowych, np. państwo Tonga, Tuwalu, Kiribati ( na Oceanii), ale również Andora, Lichtenstein, Watykan, Monako, San Marino, Grenadyny, Santa Lucia, Belize, Dominika ( na morzu karaibskim), są to mini-podmioty prawa M. publ., są to szczególnego rodzaju podmioty Pr. M. publ.,
Państwo stolica apostolska składa się ze stolicy apostolskiej i Watykanu, od VIII w. n.e. do roku istniało miano państwo noszące miano państwa kościelnego, gdy w drugiej połowie XIX wieku nastąpiło zjednoczenie państw włoskich, wówczas państwo kościelne zostało zlikwidowano który trwał do roku 1929 r., kiedy to w jednej części Rzymu ówczesny rząd Mussoliniego zawarł z papiestwem układy zwane laterańskimi, mocą których państwo włoskie zgodziło się na powstanie na obszarze 440 m2 państwa o nazwie STOLICA APOSTOLSKA, zarazem wyraziło zgodę na oddanie ziemi na której stolica apostolska powstała a nazywanej Watykanem na własność stolicy apostolskiej, czyli Rzym powstał na 7 wzgórzach, mocą układów laterańskich rząd włoski zgodził się na powstanie tworu o nazwie stolica apostolska której oddano 440 m2 ( to jest dzisiaj państwo miasto stolica apostolska ) na mocy UKŁADÓW LATERAŃSKICH postanowiono do tych 440m2 dodać stolicy apostolskiej ziemie określane mianem Watykanu ( gdzie dzisiaj znajduje się biblioteka watykańska, ogrody watykańskie) - to są te drugie układy laterańskie mocą której oddano na własność Watykan a co obejmuje te elementy, stolica apostolska jest państwem głową tego państwa jest papież- jest to termin prawno- międzynarodowo politycznym, ojciec święty jest to termin z religii, głową stolicy apostolskiej i głową kościoła katolickiego, państwo stolica apostolska obejmuje również zespół centralnych organów kościoła rzymskokatolickiego, państwa zrobiły jednak wyjątek w odniesieniu do stolicy apostolskiej i ten wyjątek obowiązuje do dzisiaj że zgodziły się na to by stolica apostolska po 1) mimo swoich mikroskopijnych rozmiarów była traktowana jako podmiot Pr. M. publ. Po 2) wyraziły zgodę i na to by to państwo występowało w stosunkach międzynarodowych pod podwójną nazwą : STOLICY APOSTOLSKIEJ ALBO PAŃSTWA WATYKAŃSKIEGO, to czy twór ten będzie funkcjonować pod nazwą stolicy apostolskiej czy państwa watykańskiego zależy nie tyle od stolicy apostolskiej ile od państwa które zamierza zawrzeć określoną umowę ze stolicę apostolską, umowy które zawiera stolica apostolska z państwami świeckimi na zasadzie umów bilateralnych nazywane są konkordatami, istotnymi cechami konkordatami są to iż konkordat reguluje prawa pomijając obowiązki i uprawnienia stolicy apostolskiej na obszarze państwa świeckiego nie dając w zamian jakichkolwiek praw państwu świeckiemu na obszarze stolicy apostolskiej,
Polska 28.07.1993 r. zawarła konkordat ze Stolicą apostolską a jednym z efektów jest możliwość zawierania w Polsce małżeństw konkordatowych a więc łączących w sobie w wyniku jednej czynności prawnej zarówno elementy kościelne jak i elementy świeckie zawieranego związku małżeńskiego; innym tworem szczególnego rodzaju funkcjonującym we współczesnym świecie jest twór o nazwie suwerenny wojskowy zakon kawalerów maltańskich potocznie zwany zakonem joannitów, powstał on w okresie wypraw krzyżowych w XII w. a jego głównym zadaniem było niesienie pomocy chorym rannym, poszukiwanie zaginionych, grzebanie zmarłych którzy zmierzali do ziemi świętej, kiedy jednak muzułmanie zdobyli ziemie świętą musieli się wynieść i swoja siedzibę zmienili na wyspę Rodos, stamtąd wyrzucili ich Cypryjczycy, później wylądowali na wyspach Malta ( na morzu śródziemnym), ale w okresie wojen napoleońskich (1804-1814) również wojska napoleońskie wyrzucili owych maltańczyków z Malty i znaleźli w końcu schronienie w pastwie kościelnym, jest to twór który charakteryzuje się posiadaniem wyłącznie scentralizowanego…, nie posiadają rodzimej ludności, i rodzimych terytorium, stolica apostolska nie posiada wyłącznie rodzimej ludności,
Są to podmioty sui generis ( szczególnego rodzaju) prawa m. publ.- który polega na mikroskopijnej wielkości, charakteryzują się brakiem rodzimej ludności,
W odniesieniu do maltańczyków owa szczególność polega na braku ludności oraz własnego terytorium stad suwerenny zakon wojskowych kawalerów maltańskich uznawany jest za podmiot Pr. M. publ. Tylko przez te państwa które chcą ten zakon traktować jako podmiot szczególny Pr. M. publ., oznacza to ze podmiotowość suwerennego zakonu nie ma charakteru powszechnego, RP 09.07.1990 r. nawiązała stosunki dyplomatycznych z suwerennym zakonem kawalerów uznając ten twór za szczególny twór praw. M. publ., zarówno stolica apostolska jak i zakon kaw. Maltańskich posiadają uprawnienie do zawierania umów międzynarodowych, zawierania stosunków dyplomatycznych oraz ponoszenia odpowiedzialności prawno międzynarodowej, dla tych elementów, zarówno stolica apostolska jak i zakon maltański są traktowane jako podmioty Pr. Miedzy. Pub., z uwagi na kwestie odmienne w stosunku do pozostałych państw traktowane są jako podmioty szczególnego rodzaju
Wykład nr 2, 05.11.2010
Suwerenny zakon kawalerów maltańskich jest podmiotem prawa m. publ., Dlaczego tego rodzaju twór korzysta z podmiotowości prawno- międzynarodowej? Przedmiot traktuje o Narodach, naród pozostaje utożsamiany z pojęciem państwa, ale w Pr. M. suwerenem jest państwo, w prawie wewnętrznym suwerenem jest naród, z uwagi na to że państwo bez narodu nic nie znaczy, przeto pkt istoty rzeczy spoczywa na narodzie utożsamianym z państwem, druga istota- W przeszłości suwerenem występującym na zewnątrz był monarcha, był również osobą decydującą o statusie zakonów, ówcześnie Klemens V w uznaniu zasług zakonu kawalerów postanowił bullą papieską ogłosić, że zakon kawalerów maltańskich będzie korzystać z takich samych uprawnień i prerogatyw jakie posiadali ówcześni monarchowie, oznaczało to że również korzystać będzie z atrybutu zwanego suwerennością, który przetrwał po dzień dzisiejszy, współczesność jednak jest odmienną od tej która istniała i dopiero na mocy prawa traktatów z 1969 r. postanowiono że wszystkie te państwa które będą uznawać suwerenność zakonu będą tym samym traktować tenże zakon jako podmiot szczególny Pr. M. publ. I między innymi wśród państw, które traktują tenże zakon jako szczególny przypadek podmiotowości prawno- międzynarodowej jest Polska, która 09.07.1990 r. nawiązała odpowiednie stosunki dyplomatyczne z tymże zakonem podpisując jednocześnie stosowną KONWENCJĘ mówimy że mamy do czynienia z podmiotami sui generis ( szczególnego rodzaju)
Osobowość prawna a podmiotowość prawna- każda osoba fizyczna jest podmiotem prawnym, ale nie każdy podmiot prawny jest osobą fizyczną, w Pr. M. pub. Nie występuje pojęcie osobowości prawnej lecz POJĘCIE PODMIOTOWOŚCI PRAWNEJ, która ma zróżnicowany zakres, pełny zakres- PAŃSTWA, ułomnymi podmiotami są między innymi organizacje międzynarodowe, ich ułomność polega na tym, że nie posiadają ani własnego terytorium ani ludności, podmiotowość sui generis jak stolica apostolska, suwerenny zakon kawalerów maltańskich polega również i na tym, że nie posiadają niektóre z nich ani ludności Anie terytorium tylko określony system władzy, stąd mówimy ( pochodzi od słowa nascitulus- poczęty ale nie dokończony), mamy do czynienia zatem z sytuacją funkcjonującą w międzynarodowym prawie publicznym
W prawie międzynarodowym publicznym mamy do czynienia z państwami oraz innymi tworami tegoż prawa, do innych kworów tego prawa będziemy zaliczać podmioty ułomne w postaci organizacji międzynarodowych rządowych, ułomnymi podmiotami tegoż prawa będą również podmioty szczególnego rodzaju posiadające wszakże możliwość ponoszenia odpowiedzialności za własne działanie, owe podmioty ułomne oraz państwa posiadają zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, oprócz państw i tych ułomnych podmiotów prawa międzynarodowego publicznego. Funkcjonują również takie twory jak wspólnoty powstańcze, terytoria niesamodzielne oraz terytoria autonomiczne, co to są wspólnoty powstańcze? Z pkt widzenia prawa międzynarodowego publicznego są to państwa stato nascendi ; czy wspólnota powstańcza ma podmiotowość prawno-międzynarodową? Ma, pod warunkiem, że władza takiej wspólnoty powstańczej w sposób skuteczny tę władzę wykonuję a zarazem skutecznie kontroluje terytorium na którym mieści się ; istnieją organy takiej wspólnoty powstańczej reprezentujące ją z pozostałymi podmiotami prawa międzynarodowego publicznego takim typowym przykładem wspólnot powstańczych są dla przykładu: organizacja funkcjonująca miedzy innymi w strefie gazy (HAMAS), w przeszłości takim przykładem była organizacja Palestyńczyków na zachodnim brzegu jordanu ( Al-Fatach), która później przekształciła w autonomię palestyńską, mamy zatem do czynienia ze wspólnotami powstańczymi ale bardziej kwestia istotna są terytoria niesamodzielne - są to obszary nie wchodzące w skład państwa, takim terytorium administrujące, są to terytoria leżące na innym kontynencie aniżeli państwo nim administrujące, mówimy że terytoria takie mają charakter nie status lecz charakter terytoriów zamorskich, one nie posiadają jednak suwerenności jako że władze w ich imieniu i na ich rzecz wykonuje państwo zwane metropolią, a zatem terytoria niesamodzielne charakteryzują się następującymi kryteriami:
1) nie wchodzą w skład państwa które nimi administruje
2) maja charakter terytoriów zamorskich leżących na innych kontynentach aniżeli metropolia
3) są uzależnione politycznie i ustrojowe od metropolii,
Mamy zatem do czynienia z terytoriami niesamodzielnymi, które dzielą się na terytoria zależne typu kolonialnego oraz typu niekolonialnego, określane współcześnie wspólnym terminem dependencji oraz na terytoria powiernicze typu strategicznego i niestrategicznego. Istota terytoriów zależnych określanych mianem dependencji sprowadza się z pkt widzenia prawa międzynarodowego publicznego do następującej kwestii - terytoria te powinny uzyskać niepodległość w drodze samostanowienia o sobie, lecz rzeczywistość jest inna, przecząca temu, wśród terytorium dependecjów wyróżnić można Gibraltar, ale jego ludność nie chce niepodległości, albo dependencji brytyjskich stanowią Bermudy, albo wyspy : Św. Heleny itp. Ponieważ ludność terytoriów zwane dependencjami wie, że kiedy kończy się zależność byliby zdani na samych siebie, zbyt mała liczba ludność dependencji nie byłyby w stanie same się utrzymać, mamy np. taka klasyczna dependencji jaką są Falklandy - Malwiny, Nowa Kaledonia ( na Pacyfiku) - dependencja francuska,
mamy również do czynienia z terytoriami powierniczymi, system powiernictwa funkcjonujący aktualnie wyłonił się zs systemu mandatowego, po roku 1865 czyli tzw. kongresie berlińskich gdzie ówczesne państwa dokonały podziału świata, powstał system kolonialny w pełnym tego słowa znaczeniu który przetrwał do końca I wojny światowej, ponieważ państwa centralne wojnę przegrały zatem zwycięzcy odebrali pokonanym posiadane przez nich terytoria kolonialne i obrać w system ni to kuratelom ni to opieką, a określanego mianem mandatu powstałej w 1919 r. Lidze Narodów, po II wojnie światowej kiedy państwa faszystowskie wojnę przegrały, państwa alianckie postanowiły że wszystkie terytoria mandatowe które istniały do wybuchu II wojny światowej uzyskają status powiernictwa czyli odpowiednika kurateli ( z pkt widzenia Pr. Cywilnego) a takim powiernikiem będzie ONZ; ich większość znajduje się na Pacyfiku, stąd ocean spokojny podzielono na 3 części ( PN- Mikronezję, równikową- Melanezją, Pd- Polinezją) a istniejące tam terytoria na mające charakter militarne (strategiczny ) oraz takie które tej cechy militarności nie posiadają, tymi pierwszymi zawiaduje do dziś zawiaduje rada bezpieczeństwa ONZ tymi drugimi zgromadzenie ogólne ONZ; istota powiernictwa jako rodzaju terytoriów niesamodzielnych sprowadza się do uzyskania przez takie terytoria niepodległości i pełnej suwerenności czyli stania się państwami,
Tonga, Federacja stanów Mikronezji, federacja wysp Marshalla ( na Pacyfiku) - są to państwa nowopowstałe w wyniku zaniku statusu bądź to powiernictwa bądź to statusu dependencji, natomiast współczesne państwa zawsze kojarzą się z pojęciem integralność terytorialnej (czyli całości), w przeszłości istniało państwo składające się z dwóch części - Pakistan, składający się z dwóch części - wschodniego i zachodniego oddzielonego terytorium hinduskim, 1971 r. część wschodnia oderwała się od części zachodniej i powstało państwo zwane Bangladeszem, natomiast aktualnie u końca I dekady XXI w. mamy podobną sytuację do autonomii palestyńskiej, która składa się z terytorium : zachodniego brzegu jordanu oraz strefy gazy; wśród ludności arabskiej dyskryminowani są Palestyńczycy, tak jak w Europie dyskryminuje się cyganów, i w 1945 r. swoje skupiska posiedli w dwóch miejscach : Gazą oraz na zachodnim brzegu Jordanu, w wyniku umów międzynarodowych postanowiono wyodrębnić miasto Gazę oraz określoną część terytorium wokół tego miasta, i utworzono twór pod nazwa strefy gazy jako części przyszłego państwa palestyńskiego, które byłoby oddzielone Izraelem,
Terytorium autonomiczne - obejmuje się tym pojęciem jednostki terytorialne niebędąca tworami suwerennymi jak też niepodległymi zarazem jednak całkowicie niepodporządkowanymi określonemu państwu w skład którego dane terytorium wchodzi, typowym przykładem terytorium autonomicznego są wyspy Aalanckie leżące w PN części Morza Bałtyckiego u wejścia do zatoki botnickiej, takim terytorium autonomicznym jest również Grenlandia, wreszcie mamy również które leży w północnych Włoszech i Austrii ( południowy Tyrol- wg Austrii, górna Adyga- wg Włoch), takim terytorium aczkolwiek nie do końca autonomicznym jest Tybet leżące w granicach państwa chińskiego, oprócz państw organizacji międzynarodowych, terytorium niesamodzielnych, autonomicznych mamy również do czynienia z obszarami albo
terytoriami umiędzynarodowionymi - a przykładem jest współcześnie Antarktyda, mamy Antarktydę (biegun południowy)
organizacje międzynarodowe- formalnie rzecz biorąc jest to trwałe zrzeszenie minimum 3 państw powołanych w drodze umowy międzynarodowej do życia celem powiedzielibyśmy realizacji określonych zadań z zakresu stosunków międzynarodowych, organizacje międzynarodowe dzielimy na organizacje międzynarodowe rządowe oraz pozarządowe, oraz na org. M. typu pośredniego; podmiotem Pr. M. aczkolwiek ułomnym są organizacje między. Rządowe ( ONZ, Organizacja północnego Atlantyku, unia afrykańska, liga państw arabskich) - ponieważ są to twory powołane do życia przez państwa, dlatego korzystają z podmiotowości prawno-międzynarodowej, natomiast pozarządowe - nie korzystają z podmiotowości prawno- międzynarodowej ponieważ nie SA powoływane do życia przez państwa bowiem stanowią zrzeszenie krajowych organizacji społecznych, Religijnych, zawodowych, sportowych, ( np. UEFA, FIFA, Rada kościołów,
międzynarodowy ruch czerwonego krzyża, półksiężyca i czerwonego kryształu- organizacja która powstała w XIX, kiedy rozpoczął się we Włoszech proces zjednoczeniowy, ale państwa ościenne nie chciały dopuścić do tego procesu, i miedzy innymi w Piemoncie, w Solferino i w XIX doszło do bitwy gdzie później przyjechał Henryk jakiś tam, przejety stratami, postanowil zapoczątkować ruch który moglby nieść pomoc ofiarom wojen, niezależnie do której strony należały, i powołał do zycia ruch czerwonokrzyski i postanowil ze znakiem rozpoznawczym będzie odwrócone barwy flagi szwajcarskiej, doszedł do wniosku ze istnieja 3 religie monoteistyczne: chrześcijaństwo, islam i judaizm, zastanawiano się jak uizewnetrznic te trzy ruchy religijne i wyznawców, często walczących ze sobą, problem był z wizerunkiem judaizmu, przez co wymyslono obrazek kwadratu o romboidalnym charakterze, jako znak rozpoznawczy judaizmu, czym jest ten międzynarodowy ruch czerwonokrzyski? Międzynarodowy ruch sklada się z międzynarodowego komitetu czerwonego krzyza w którego sklad mogą wchodzic wyłącznie obywatele szwajcarscy, Henryk jakiś tam był pierwszy laureatem nagrody nobla za stworzenie tego ruchu, sklada się z komitetu , ligi stowarzyszen czerwonego krzyza oraz krajowych stowarzyrzen czerwonokrzyskich, czerwonego półksiężyca, czerwonego krysztalu, znak czerwonego krysztalu pojawil się w grudniu 2005 roku, arabowie miedzy sobą byli skłóceni którzy składają się z sunnitów, szyitów, i wahabitów, którzy nie mogli dojść do porozumienia, w końcu doszło do tego ze czesc panstw arabskich wycofala się z ruchu czerwonokrzyskiego a w to miejsce przyjęto ruch judaistyczny opatrując go znakiem owego czerwonego krysztalu, ta organizacja która nazywana jest międzynarodowym ruchem krzyza itd. Jest pośrednim podmiotem prawa międzynarodowego publicznego, ta pośredniość i wyjątkowość zarazem polega na tym, iż ten ruch korzysta z pelnej podmiotowości prawno-międzynarodowej w okresie konfliktów zbrojnych bądź o charakterze międzynarodowym bądź o charakterze niemiedzynarodowym; w okresie pokoju czyli braku walki, jest traktowany jako organizacja charakterze humanitarnym, a początkły iem organizacji międzynarodowych SA z reguly konferencje międzynarodowym, np. konferencja bezpieczeństwa w Europie a przeksztalcona w roku 1995 r. w organizację bezpieczeństwa i współpracy w Europie; kazda z organizacji o charakterzem iedzynarodowym albo inaczej rzadowym posiada organy plenarne, organy zarządzające-wykonawcze, organ plenarny to Organ w którego sklad wchodza wszystkie państwa do danej organizacji należące; nie ma owej powszechności, przynależności do pozostałych organów zarządzająco-wykonawczych danej organizacji międzynarodowej typu rzadowego,
Elementy współczesnego panstwa
Terytorium- przestrzen w której działają panstwa, jest to podstawowy element współczesnego panstwa, obejmuje ono obszar ladowy, wodny, powietrzny, podziemny; Jak daleko sięga wladza panstwa? Sięga tak daleko jak sięgają możliwości techniczne danego panstwa, stad przyjmuje sie wze wladza w powietrzu siega wysokości 100km , poneiwaz mamy do czynienia z przyciagniem ziemskij a im wyzej tym jest słabsze, przeto w momencie gdzie ono w ogole zanika zaczyna Się przestrzen zwana kosmosem, a wiec przestrzen stanowiace wspolne dobro i dziedzictwo ludzkości, z tym jest zwiany jeden problem- orbity geostacjonarnej; mamy do czynienia z terytorium lądowym panstwa- obejmuje ono jako ladowe - jeziora, rzeki, kanaly, natomiast terytorium wodne obejmuje morskie wody przybrzeżne panstwa nadbrzeżnego, Pr. M. publ. Panstwo majace dostep do morza nazywane jest państwem nadbrzeżnym, natomiast to smao panstwo w Pr, cywilnym określane jest panswtem morskim; mamy również przestrzen powietrzna - jaka zależność ? o ile woda i lad nie mogą istniec bez powietrza, to powietrze może istniec bez ladu i wody, Najważniejszy składnikiem współczesnego panstwa po terytorium jest POWIETRZE!; mamy do czynienia z państwem które posiada okresloną władze nad danym terytorium mowimy ze panstwo sprawuje DOMINIUM czyli wladze jeśli ono sprawuję tę władzę wespół z innym państwem lub innymi panstwami, nad danym terytorium, mowimy ze mamy do czynienia z KONDOMINIUM (współwładztwo lub współwładanie);
mamy do czynienia z suwerennością a zarazem także zwierzchnictwiem terytorialnym- jaka zależność? Stosunek panstwa do terytorium określane jest mianem suwerenności, jej zas wykonywanie nazywane jest zwierzchinwtem terytorialnym, w określeniu do osob - zwierzchnictwo personalne, zwierzchnictwo okretowe lub samolotowe- do statkow lub samolotów,
Własność - roznica miedzy własnościom w prawie wewnetrzynm a własnością w prawie zewntrzynm jest zasadnicza, w Pr, wew- własność może funkcjonowasc odzielenie od posiadania, za to w zewnętrznym własność i posiadanie są nierozdzielnie ze sobą powiązane, w Pr. Miedz. W związku z terytorium mówimy że istnieją instytucje podobne do tych które funkcjonują w prawie cywilnym, mamy w Pr. Cywilnym instytucję zasiedzenia, w Pr. M. publ. Mamy instytucję zasiedzenia - jaka różnica? Kryterium czasowe, Pr. Cywilne- o zasiedzeniu decyduje ilość lat posiadania określonej nieruchomości we władaniu o tyle w Pr. M. publ. Istotna kwestia to jest pierwszeństwo wzięcia rzeczy w posiadanie, i miedzy innymi na tej podstawie mówimy o przynależności ziem zachodnich i PN do Polski, w Pr. M. publ. Mamy do czynienia z instytucją zwaną przysądzeniem- adiudykacją - ( w Poczdamie nadano charakterze Uchwał, nie wymagającego ratyfikacji, polityka faktów)- przymusowego odebrania terytorium pokonanego państwa i przekazanie owych terytoriów państwu zwycięskiemu mocą decyzji politycznej a nie prawnej która z pkt widzenia pr. Międzynarodowego publicznego, jest wyrazem dyktatu zwycięzców nad zwyciężonymi,
Na tej podstawie mówimy się przynależności ziem północnych do Polski,
W Pr. M. publ. Panstwa SA oddzielone od siebie granicami, czyli liniami z jednej strony wyrysowanymi na mapach, z drugiej wytyczonymi w terenie, i z państwem i jego granicami są związane takie pojęcia demilitacja, demarkacja, redemarkacja, mediana, talwek, ; granica jest to linia odzdzielajaca jedno panstwo od drugiego, delimitacja- szczegółowe ustanowienie granicy państwowej wraz z jej naniesieniem na mapę topograficzną, demarkacja- fizyczne wytyczenie granicy terenie i oznakowanie jej specjalnymi znakami kamiennymi, redemarkacja- naprawienie uszkodzonych znakokw granicznych względnie ustanowienie nowych znakow granicznych w miejsce zniszczonych, granice państwowe mogą mieć charakter granic sztucznych a wiec wówczas mamy do czynienia z delimitacja i demarkacją; mogą mieć również charakter granic naturalnych, czyli istnienie dostępu do morza pastwa jak również istnieniem rzek, które mogą mogą mieć charakter rzek międzynarodowych względnie rzek granicznych , jest rzeka której nurty wodne przepływają przez terytoria co najmniej trzech panstw, granice te wytyczamy zawsze w sposób równoległy do nurtu rzeki i jej brzegów -przeciwległych; inna sytuacja panuje w odniesieniu do rzek granicznych, które mogą mieć charakter rzek żeglownych jak te rzek nieżeglownych, w przypadku rzek nieżeglownych granica państwowa na rzece granicznej, biegnie środkiem koryta rzeki, w przypadku rzek żeglownych, granica państwowa miedzy państwami biegnie najgłębszym korytem rzeki, inaczej mówiąc TALWEGIEM, a pierwszym przypadku MEDIANĄ, kwestia ta związana jest z efektem korliorliza ; wysypy powinny być podzielone po połowie, w praktyce jest inaczej - jeżeli mamy do czynienia z wyspami czyli nurt danej rzeki nie jest taki sam z jednej i drugiej strony wyspy leżącej z brzegu czy po środku danej rzeki i w odniesieniu do owych wysp obowiązują mediana i talwegu; efekt korliorliza- ziemia wykonuje dwa ruchy- wiruje ( dokoła osi) oraz obrotowy ( dokoła słońca), rzeki z którymi spotykamy się i na półkuli PN i pd mają układ bądź to południkowy bądź to równoleżnikowy i EFEKT KORLIORLIZA polega na tym, że na półkuli PN brzegi rzeki są podmywane w ten sposób iż bieżąca wody podmywa prawy brzeg danej rzeki, natomiast na półkuli południowej podmywa lewy brzeg rzeki, co powoduję akrecję (przyrost terytorium państwa) bądź erozję (ubytek terytorium państwa) i na tym tle owej akrecji bądź erozji dochodzi między państwami do licznych procesów sądowych, np. rzeka między USA a Meksykiem ( Rio Grande- Wielka rzeka Czarna) - która ma tak silne nurty, że nurty czy ten rwący nurt rzeki nieustannie podmywa terytorium meksyku umniejszając je na korzyść USA, ( z uwagi na Pr. Prywatne międzynarodowe); W odniesieniu do granic biegnąca nurtem jezior przyjęto zasadę TALWEGU ( największa głębokość), mosty dzielone są po połowie między sąsiadujące państwa; przedmiotem obrotu prawnego może być terytorium w Pr. M. publicznym a to z kolei związane jest z kwestia która nazywa się pierwotnym i pochodnym sposobem nabycia terytorium, posiadanie w Pr. M. publ nie występuje nigdy rozdzielnie z własnością!! Zawsze występuje z własnością; rzeczowe prawa ograniczone w pr. Wewn - zasiedzenie, posiadanie, zastaw, służebności, dzierżawa, który dzielimy na gruntowe i osobiste, w Pr. M. publ. Mamy również zasiedzenie mamy również dzierżawę a także służebności zwane serwitutami, w Pr. Wew. Mamy współwłasność, a w Pr. M. publ. KONDOMINIUM, w Pr. Wew. Własność a Pr. M. publ. DOMINIUM,
Nabycie pierwotne- w Pr. M. publ. Mamy dwie formy nabywania własności w sposób pierwotny, tj. zawłaszczenie które również wystepuje w Pr. Wewnętrznym oraz przyrost zwany inaczej AKRECJĄ; natomiast wszystkie pozostałe formy których istota sprowadza się do cesji mają charakter pochodnego nabycia własności o ile przedmiotem nabycia w Pr. Wew. Mogą być rzeczy ruchome nieruchome, jak również prawa; o tyle w Pr. M. publ. Przedmiotem jest zawsze TERYTORIUM, po raz I ze zmiana właściciela terytorium spotkaliśmy się omawiając instytucję SUKCESJI ( poprzednik, następca poprzednia- sukcesorem) - w Pr. M. publ. Jest zwiazana z instytucja nabycia terytorium w formie CESJI- wystepuje również w prawie wewnętrznym okreslana mianem przelewu wierzytelności lub przelewu długu, istnieje cesja wierzytelności i długu, w p. m. publ. Mamy do czynienia cesją terytorialną, ten który zbywa wlasne terytorium nazywa się CEDENTEM, ten który nabywa nazywa się CESJONARIUSZEM, przy sukcesji następuje cesja praw i obowiązków między cedentem a censjonariuszem, albo poprzednikiem a następcą prawnym; Cesja może mieć charakter terytorialny umowy wzajemnej wówczas sąsiadujące ze sobą państwa wymieniają się obszarowo takimi samymi częściami swoich terytoriów, najczęściej po to by doprowadzić do wyrównania granic; w Pr. M. publ. Mówimy najbardziej idealną granicą jest ta która posiada charakter okręgu, takie granice posiada POLSKA! , dzisiaj dziedziczymi z enklawą kaliningradzką, Litwą, Białorusią, Ukrainą, czechami, Słowacją, republiką federalną Niemiec, mając dostęp do morza jednocześnie, będąc państwem nadbrzeżnym, innymi rodzajem cesji funkcjonującym w Pr. M. publ. Jest cesja odpłatna - w prawie wew. Nazywamy to kupno-sprzedaż, przy cesji terytorialnej odpłatanej nastepuje za okreslna kwota pieniędzy nastepuje przeniesienie własności panstwa sprzedającego na rzecz panstwa kupującego, USA powstaly wlasnie w wyniku dokonywanych aktow kupna-sprzedazy, kupily Luizjane od Francji, kupily Meksyk, Nowy Meksyk, połowa USA to są stany które USA nabyło w wyniku aktów kupna- sprzedazy, np. kupiły w r 1867 od carskiej Rosji Alaskę ( 7 mln 200 tys dolarów - zapłata miała nastąpić w złocie a nie w monetach), USA uprawiało politykę kupowania terytoriów jako najłatwiejszy sposób nabywania cudzej własności, innym rodzaje cesji terytorialnej - cesja plebiscytarna- z reguły cesje taką przewidują umowy będące traktatami pokoju po zakończeniu działań wojennych, tak działo się po I wojnie światowej gdzie w Polsce musiano przeprowadzić Plebiscyt, na Warmii i Mazurach przeprowadzany był w Lipcu 1920r., gdzie przygotowywała się w do wojny z bolszewikami, stąd Warmia przypadła Niemcom ( nazywane były wówczas Prusami wschodnimi), jak również Mazur. Prusy Wschodnie były pozostałościami po osadnikach niemieckich jednoczesnej Prusy wschodnie dzieliły się na Prusy książęce oraz Prusy elektorskie (elektor brandenburski), Inflanty i Kurlandii ( tereny Estonii Łotwy i Litwy) - powyżej enklawy kaliningradzkiej, cesja plebiscytarna po I wojnie światowej została dwukrotnie zastosowana dwukrotnie I na Warmii i Mazurach, drugi raz na Śląsku, przed powstaniami śląskimi, które miały na celu przeprowadzeniu korekty górnego śląska po I wojnie światowej ponieważ większa część górnego śląska przypadla Niemcom, i dopiero w 1925 r. Polska podpisała konwencję Genewską mocą której uregulowano status prawny gornego slaska, w sensie jego podziału miedzy Republikę Weimarską w owczesną RP ( do 1939r.); Cesje powstały w wyniku plebiscytów z reguły doprowadzają do wybuchu konfliktow zbrojnych miedzy sasaiudjacymi miedzy soba panstwami; kolejna instytucja to SECESJA - oderwanie się odłączenie się określonej części terytorium od dotychczasowego państwa macierzystego ( umowne oderwanie się terytorium) a faktycznie odrywa się ludność, SECESJA powiązana jest z sukcesja, jeżeli w wyniku secesji nastepuje upadek panstwa mowimy ze mamy do czynienia z secesja całkowitą, jeśli zas w wyniku secesji nie nastepuje upadek panstwa macierzystego lecz panstwo to funkcjonuje nadal acz w ograniczonym kształcie terytorialnym to mowimy ze skutkiem secesji jest czesciowa sukcesja; Jeśli w wyniku secesji panstwo macierzyste ginie mowimy ze sukcesja ma charakter całkowity; jeśli zas w wyniku secesji funkcjonuje nadal aczkolwiek w zmniejszonym kształcie teryt. To mowimy ze sukcesja ma charakter czesciowy; Pewną formą sukcesji państwa jest INKORPORACJA- czyli przejecie terytorium inkorporowanego przez inkorporującego ( zaczyna za nie odpowiadać w sensie prawno-międzynarodowo- publicznym)
LUDNOŚĆ- ogół ludzi przebywających w danym państwie, a z instytucją tą związana jest kwestia ustalania tożsamości danego państwa, w Pr. M. publ. Mamy następujące trzy kryteria ustalania statusu prawnego ludności, ponieważ ona czyli ludność, dzieli się na obywateli oraz cudzoziemcow będących obywateli innych panstw oraz ludzi nie posiadajacyh obywatelstwa ( określanych mianem bezpaństwowców, ) obywatelstwo wynika ze zwierzchnictwa personalnego, jest węzłem prawnym łączącym osobę fizyczną z państwem w odniesieniu zaś do osób prawnych mówimy nie o obywatelstwie osoby prawnej lecz jej przynależności państwowej, ponieważ współcześnie funkcjonują osoby prawne o charakterze multinacjonalnym ( wielonarodowym) wyłania się pytanie? W jaki sposób określić przynależność państwowa takiej multinacjonalnej osoby prawnej? Antycypując ( wybiegając w przyszłość) powiemy ze identyfikujemy taka multinacjonalną osobę prawna określając jej siedzibę zarządu głównego, status osób prawnych określamy na podstawie przynależności państwowej; w odniesieniu do osób fizycznych - obywatelstwo, miejsce zamieszkania (domicyl) oraz miejsce pobytu; miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest nie tyle miejsce w którym przebywa z zamiarem stałego pobytu, lecz miejsce w którym przebywa powyżej 183 dni, domicyl a miejsce pobytu- konieczne w celu identyfikacji statusu prawnego osób nie mających obywatelstwa jakiegokolwiek względnie posiadających obywatelstwo dwóch lub większej liczby państw, mówimy wówczas o wielorakim obywatelstwie, ponieważ posiadanie podwójnego obywatelstwa lub wielorakiego nie jest korzystne dla takiej osoby gdyż w każdym z państw którego nie posiada obywatelstwa jest traktowana jako cudzoziemiec, istnieje instytucja opcji w m. Pr. Publ. Jako formy nabycia obywatelstwa, w którym funkcjonują dwie formy nabycia obywatelstwa:
zasada prawa krwi ( preferowane w Polsce)
zasada prawa ziemi (preferowane w przypadku braku znajomości w odniesieniu do pochodzenia dziecka)
współczesne państwa te kwestie regulują w sposób zróżnicowany, obowiązek wybrania opcji obywatelstwa w wieku ukończenia 18 lat, w Polsce zazwyczaj zyskuje obywatelstwo matki,
Cudzoziemcy- osoby nie posiadające obywatelstwa państwa na terytorium którego przebywają zamieszkują lub prowadzą swoje życiowe interesy, identyfikujemy o nieustalonym obywatelstwie nieustalonym miejscu zamieszkania bądź nieustalonym prawie pobytu na podstawie bądź to tzw. przeważającej części interesów życiowych ewentualnie na tej podstawie w którym państwie płaci większe podatki;
Opcja- jest instytucją pozwalającą zwolnić się z drugiego posiadanego obywatelstwa względnie posiadanych obywatelstw, wiąże się to z nabyciem innego obywatelstwa, pozbawienie obywatelstwa jest aktem administracyjnym o charakterze represyjnym, o ile obywatel wewnątrz państwa posługuje się dokumentem identyfikacyjnym zwanym często dowodem tożsamości o tyle poza granicami kraju którego jest obywatelem, posługuje się dokumentem zwanym paszportem, ale posiadanie paszportu nie uprawnia do swobodnego przemieszczania się we współczesnym świecie, potrzebne są do tego dokumenty zwane WIZAMI, nim jednak otrzymamy taki dokument musimy otrzymać przyrzeczenie otrzymania wizy co nazywamy PROMESĄ WIZOWĄ, wizy dzielimy na wizy wyjazdowe, tranzytowe, wjazdowe, pobytowe, imigracyjne, czyli wjazdowe inaczej mówiąc, oraz inaczej mówiąc emigracyjne ( wyjazdowymi zwane), o ile paszport jest dokumentem wydawanym przez państwo którego jest się obywatelem o tyle wizy wydawane są przez władze państwa na terytorium którego chcemy się znaleźć czy to w formie czasowej czy też stałej,
Osoba taka może występować jako osoba usiłąjaca otrzymać schronienie w innym państwie, wówczas mamy do czynienia z AZYLEM- co jest swoistego rodzaju schronieniem, z pkt widzenia prawnego jest prawem współczesnego państwa nie zaś obowiązkiem udzielenia schronienia określonej osobie. Z azylu mogą korzystac cudzoziemcy a więc osoby posiadające obywatelstwo inne aniżeli państwa które udziela schronienia danej osobie, z azylu może również korzystać bezpaństwowiec- czyli ów apatryda albo apolida. Jeśli chodzi o wpsolczesny azyl to można powiedziec ze jest aktem tak pokojowym jak i humanitarnym, regulowany jest deklaracją narodów zjednoczonych z 14.12.1967 r. o azylu terytorialnym. Azyl terytorialny- mamy do czynienia ponieważ jego istota polega na udzieleniu schronienia określonej osobie na terytorium określonego państwa. W praktyce międzynarodowej funkcjonuje jeszcze jedna instytucja azylu określana mianem azylu dyplomatycznego- jego istota polega na udzieleniu schronienia w przedstawicielstwie dyplomatycznym rzadziej konsularnym państwa wysyłającego w państwie przyjmującym. Gdybyśmy ten zabieg przetłumaczyli na język zrozumiały to powiedzielibyśmy, że chodzi o udzielenie schronienia obywatelowi określonego państwa w placówce dyplomatycznej państwa obcego. Ta czynność, to zdarzenie nazywa się azylem dyplomatycznym. Jest instytucją prawa zwyczajowego natomiast azyl terytorialny jest instytucją prawa traktatowego prawa międzynarodowego. Z instytucją azylu jest związana inna jeszcze instytucja zwana ekstradycją- jest to wydanie przestępcy pospolitego przez państwo ekstradujące państwu żądającemu ekstradycji, czyli wydania. Zatem istota ekstradycji polega na WYDANIU państwu żądającemu przez państwo ekstradujące przestępcy ekstradycyjnego. Ekstradycja dotyczy przestępstw pospolitych, nie obejmuje zatem swoim zakresem przedmiotowym przestępstw politycznych jak również wyznaniowych. Ekstradycja polega na wydaniu przestępcy z jednego systemu prawnego do systemu państwa żądającego ekstradycji. Współcześnie obowiązuje jeszcze jedna instytucja, która nazywa się Europejskim Nakazem aresztowania. Istota ENA polega na Przekazaniu przestępcy państwu żądającemu jego przekazania i tym różni się ona od ekstradycji.
W ramach jednego jednolitego systemu prawnego. O ile ekstradycja obowiazuje miedzy panstwami nie należącymi do UE, o tyle ENA jest instytucją UE. Instytucją która została wprowadzona w życie na mocy decyzji ramowej Rady Unii Europejskiej z 13.06.2002 r. Ekstradycja dochodzi do skutku między dwoma państwami w drodze umowy międzynarodowej, w której z reguły zawiera się klauzulę na wypadek wojny. Oznacza to, że wybiegając w przyszłość iż we współczesnym pmp umowy międzynarodowe są zawierane bądź to na okres pokoju bądź to na okres wojny ( które obowiązuje w czasie zadań zbrojnych) oraz te które obowiązują ponadczasowo, ponadprzedmiotowo - wówczas wciąż dane umowy obowiązują i do tego rodzaju należą umowy ekstradycyjne. Istota umowy ekstra. Opiera się na 2 regułach. I - zasada enumeratywności , II zasada- eliminacji. Pierwsza z zasad oznacza iż wydajemy określonego przestępcę wyłącznie z powodu przestępstw określonych w umowie między stronami. Metoda eliminacji polega na tym, ze nie wydajemy przestępcy bądź to z uwagi na brak w umowie określonego rodzaju przestępstwa bądź to ściśle wyliczamy za jakie przestępstwa określoną osobę nie będziemy wydawać. Mówiąc o kwestiach dotyczących ekstradycji i ENA należy powiedzieć jeszcze co następuje. ENA tudzież ekstradycja są związane z problemem podwójnej karalności. Jedną z naczelnych zasad prawa karnego materialnego jest zasada zakazu dwukrotnego karania za to samo przestępstwo, ale owa zasada nie jest regułą o charakterze imperatywnym, ponieważ między innymi w Polsce art. Wprowadza się zasadę możliwości podwójnego osądzenia za jedno i to samo przestępstwo. Oznacza to, że reguła nepis im idem nie ma charakteru normy imperatywnej, po drugie nie ma również w odniesieniu do RP charakteru zasady konstytucyjnej. Oczywiście fakt, że istnieje fakt podwójnej karalności osoby przekazanej Polsce lub wydanej Polsce powoduje, że owa reguła nepis im idem nie doznaje w anszym państwie ograniczenia, a dzieje się tak dlatego ponieważ w odniesieniu do wyroków sądów zagranicznych nie obowiązuje u nas zasada powagi rzeczy osądzonej, czyli zasada powiedzielibyśmy res iu dicata, przeto obowiązuje reguła nepis im idem, czyli można być w naszej rzeczywistości ukarany dwa razy za to samo przestępstwo. Państwa wprowadziły ENA ( przez tą ułomność) polega ono na tym, że przykładowo obywatel RP który popełnił przestępstwo na terenie Belgii, i złapana przekazywana jest Polsce, a Polska wydaje ją państwu na którym terytorium popełniła przestępstwo a odbywa kare polsce. ENA podobnie jak ekstradycja są instytucjami z pogranicza prawa krajowego i międzynarodowego. Mówiąc o ekstradycji musimy pamiętać o tym, że z ekstradycja jest związana instytucja Reekstradycji i readmisji. Instytucja reekstradycji polega na kolejnym wydaniu przestępcy innemu państwu. Z instytucją tak ekstradycji jak i instytucją ENA związama jest następująca instytucja która nazywana jest deportacją- jest to przymusowe odstawienie cudzoziemca do granicy państwowej. Oczywiście nie może mieć charakteru dyskryminacyjnego. Z ową instytucją jak i z ekstradycją, czyli readmisji- czyli w przypadku przekroczenia przez niego nielegalnie granicy dwóch lub większej liczby państw. Oprócz ekstradycji, deportacji, ENA mamy również instytucję w postaci nakazu opuszczenia terytorium. Nakaz opuszczenia terytorium to inaczej wydalenie cudzoziemca lecz nie wydalamy własnego obywatela. Instytucja nakazu opuszczenia terytorium, deportacji, ENA, tudzież ekstradycji jest związana z pewaną łacińską maksymą która określana jest mianem: albo wydaj albo wykonaj karę. Problemy które są związane z ekstradycją tudzież ENA polegają na jeszcze jednej sprawie otóż ekstradycja jako powiedzmy instytucja z pogranicza prawa wewnętrznego i p.m. wymusiła miedzy innymi na Polsce konieczność dokonania nowelizacji polskiego ustawodawstwa. W 2004 r. w marcu w Polsce znowelizowany kodeks postepowania karnego jak i kodeks karny a także kodeks wykroczeń, wprowadzając do polskiego kodeksu postepowania karnego instytucję ekstradycji. Art. 602 k.p.k . Pojęcie ekstradycji jest również użyte w naszej Konstytucji podobnie zresztą jak instytucja z ekstradycją związana mianowicie uchodźcy. Jeżeli mówimy o kwestiach dotyczących ekstradycji, należy pamiętać ze ekstradycja to jest WYDANIE. Mowa jest o tym w art. 603 k.p.k . Natomiast przekazanie związane z ENA jest regulowane u nas przepisami rozdziału 65A k.p.k . Oprócz wydania i przekazania, nakazu opuszczenia terytorium, tudzież deportacji mamy do czynienia z instytucją dostarczeniem przestępcy międzynarodowemu trybunałowi karnemu, traktuje o tym rozdział 66 A kpk. Jeszcze jedna instytucja funkcjonuje w naszym państwie, a związana z pojęciem uchodźcy. Problematykę uchodźstwa reguluje art. 56 konstytucji RP. W Polsce funkcjonuje specjalna rada do spraw uchodźców jako organ ochrony uchodźców. Natomiast aktem podstawowym regulującym status prawny osób korzystających z różnych form opieki uchodźstwa jest ustawa o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na obszarze RP (ustawa z 13.06.2003 r.) . Status uchodźcy jest podstawową instytucją systemu ochrony cudzoziemców w danym państwie. Pozostałe formy jak azyl terytorialny, pobyt czasowy, pobyt tolerowany to nic innego jak instytucje o charakterze pomocniczym w stosunku do podstawowej kwestii jakim jest uchodźca.
W przypadku ekstradycji obowiązuje zasada zakazu podwójnej karalności. Obowiązuje reguła nepis im idem. W odróżnieniu od ekstradycji w przypadku ENA rezygnujemy z przestrzegania zasady podwójnej karalności, co oznacza że nie trzeba badać czy kraj który ma dokonać przekazania przestępcy również penalizuje czyn będący przedmiotem przekazania. Wystarczy, że czyn jest karalny. Zasda nepis im idem ma przeto zastosowanie w przypadku ekstradycji, nie ma zastosowania w przypadku ENA. Terminy w przypadku ekstradycji najkrótszy termin to 40 dni. Ekstradycja jest instytucją w której obowiazuje wyłącznie jeden termin mianowicie ten nakrotszy ten 40dniowy zwany zarazem terminem intruzyjnym- a zatem nie podlegający bezwzględnemu przestrzeganiu. W Przypadku ENA terminem najkrtoszym jest termin 48 godzinny. Dlatego ponieważ we współczesnych państwach UE obowiązuje reguła 48 h zatrzymania podejrzanego. Po 48h takie osobnikowi należy przedstawić postanowieniu o przedstawieniu zarzutów, względnie postanowienie o zastosowaniu w stosunku do takiej osoby ENA. O ile realizacja ekstradycji nie ma określonego maksymalnego czasu, o tyle czasem ma ENA. On powinien zostać zrealizowany najpóźniej 40 dnia od daty wydania ENA. To powoduje, że często w praktyce ENA jest uważany jako uproszczona forma ekstradycji. Tym nie mniej istota różnic między ekstradycją a ENA sprowadza się do następujących kryteriów:
1) w przypadku ekstradycji czasokresy podejmowanych czynności mają charakter względny, w przypadku ENA charakter bezwzględny, czyli imperatywny. Minimalny okres realizacji ekstradycji to 40 dni, maksymalny nie jest określany. W przypadku ENA minimalny termin to 48 h maksymalny - 40 dni.
2) Ekstradycja polega na wydaniu, ENA na przekazaniu
3) w przypadku ekstradycji przestępca polega na osądzeniu i wykonaniu kary w państwie którego jest to bądź to obywatelem bądź to na obszarze którego popełnił przestępstwo pospolite. Obowiązuje zasada enumeratywności czyli wyliczania za co wydajemy, lub metoda eliminacji- wyliczenie za co nie wydajemy. Nie ma dwóch zasad EE w przypadku ENA, jego istota polega na przekazaniu państwu na obszarze którego o przekazywana popełniła przestępstwo celem osądzenia takiej osoby wydania w stosunku do niej wyroku, lecz orzeczoną karę osoba będąca podmiotem ENA odbywać będzie w państwie którego jest obywatelem. Mamy do czynienia z osobą która z jednej storny może być cudzoziemcem a z drugiej apatrydą. Jeśli natomiast mamy do czynienia z osobą o obywatelstwie państwa które nie jest państwem należącym do UE wówczas odpada możliwość stosowania ENY i w grę wchodzi ekstradycja. Jeśli nie ma umowy ekstradycyjnej wówczas państwo na obszarze którego dany przestepca znajduje się a nie przyznalo mu statusu uchodzcy lub azylanta jest obowiązane osoadzic dana osobe i wyrok wykonac. Jeśli zas nie przyznalo takiego czy innego statusu może również dane panstwo skorzystac z instytucji deportacji a najczęściej w takim przypadku korzysta z instytucji readmisji. Readmisja polega na odstawieniu do granic panstwa którego obywatelem jest osoba ujeta w panstwie trzecim. Jeśli mamy do czynienia z bezpaństwowcem również mozzemy zastosowac w stosunku do niego instytucje omawiane. Jeśli nie posiada obywatelstwa innego panstwa wówczas stosujemy do niego na zasadzie analogii procedure podobna do tej jaka zastosowalibyśmy do obywatela RP.
Mamy niekiedy do czynienia z bezpaństwowcem w odniesieniu do którego nie sposób ustalić jego miejsca zamieszkania i jego miejsca pobytu. Otóż każdy bezpaństwowiec posługuje się specjalnym dokumentem nazywanym paszportem nansenowskim. Ten paszport nansenowskim to dokument identyfikujący bezpaństwowca. Zarazem identyfikujący organ czy organizację która taki paszport wydała, ponieważ oboiwiazuje prosta regula do bezpaństwowców ( podlegaja panstu w którym palaca podatki, jeśli tego nie robia to podlegaja wedlug obszarze którego organizacja paszport wydala).
Wladza we współczesnych stosunkach międzynarodowych. O ile w stosunkach wewenetrznych mamy do czynienia z organem władzy ustawodawczej o tyle w stosunkach zewnętrznych mamy do czynienia z organami wykonawczymi, powiedzielibyśmy, że organy ustawodawcze nie odgrywają większej roli w pmp. Zasadnicza rolę w tymże prawie ogrywają organy wykonawcze. Organami wykonawczymi współczesnych państw są: Prezydent jako szef państwa oraz premier jako szef rządu i minister spraw zagranicznych. We wszystkich bez wyjątku współczesnych panstwach problemem zasadniczym jest kwestia rozdzialu uprawnien miedzy prezydentem a rządem. Powiedzielibyśmy, iż w owej materii obowiązuje następującego rodzaju reguła: politykę zagraniczną obejmującą sferę prawa międzynarodowego publicznego jak również stosunków międzynarodowych realizuje rząd, lecz z uwagi na fakt iż szefem państwa jest prezydent przeto we wszystkich kwestiach w których rząd nie jest władny występowac na zewnatrz wystepuje glowa panstw ponieważ z mocy pmp a nie prawa wewnętrznego przysluguje glowie państwa uprawnienie które określane jest w pmp mianem jako reguła ius representacionis omni mode : czyli że głowie państwa przysługuje zawsze i wszedzie i w kwazdej sytuacji prawo reprezentacji wszechstronnej państwa ( nie rządu!!) na arenie międzynarodowej. Problem sprowadza się do następującej kwestii mianowicie o prawach nawiazywana stosunkow międzynarodowych, odpowiedzialnością ponoszoną za dokonane czyny są realizowane przez głowę państwa i te trzy elementy SA podstawą reprezentacji wszechstronnej jako uprawnienia przyslugującgeo głowie państwa. Zatem głowa państwa w sferze pmp posiada prawo czynne i bierne prawo legacji, polega na tym że wysyła przedstawicieli dyplomatycznych innych państw ( NIE KONSULARNYCH!!! Ich wysyła minister spraw zagranicznych), głowa państwa dokonuje ratyfikacji umów międzynarodowych, ratyfikacja- to tyle co zatwierdzenie, istnieje specjalna formuła ogłaszana w dzienniku ustaw o ratyfikacji umów międzynarodowych, która oznacza że umowę jako całość tudzież każdą z fragmentów prezydent ręczy że będzie przez RP przestrzegana chyba że nastąpi szczególna zmiana okoliczności, wówczas umowę wypowiada również prezydent RP. O ile w prawie wewnętrznym większe uprawnienia posiada rząd, o tyle w prawie zewnętrznym rząd- chociaż faktyczne wykonawstwo posiada rząd. Głowa państwa - strateg, rząd- taktykiem.
Umowy wypowiada prezydent RP, on również ogłasza stan wojny. Faktycznym wykonawcą polityki zagranicznej jest rząd, a na dobrą sprawę jedna z jego gałęzi ministrstwem spraw zagranicznych. W każdym państwie istnieje określona liczba ministerstw. Dyplomaci działają w sferze politycznej, konsulowie- w sferze ekonomiczno-prawnej. Konsul odpowiada przed ministrem spraw zagranicznych zaś Dyplomata przez prezydentem RP.
Ważne! :
Mamy do czynienia z obszarami wodnymi współczesnych państw. Na owe obszary wodne współczesnych państw składają się wody w postaci rzek, jezior, kanałów oraz wód morskich. O ile problem rzek omawialiśmy mówiąc, że one dzielą się na międzynarodowe i graniczne o tyle do omówienia pozostały strefy morskie. Państwo mające dostęp do morza nazywane jest w pmp państwem nabrzeżnym, to samo państwo w prawie cywilnym nazywane jest państwem morskim. Tych subtelnych różnic jest więcej, bo np. okręt jest nazywany w sferze p. cywilnym nieruchomością, zaś w prawie cywilnym można ubezpieczyć to co już jest, ale w prawie morskm ubezpieczamy to czego jeszcze nie ma, czyli okręt w budowie jest już ubepizczany jako coś co już istnieje. Patrząc na ląd i morze mówimy co następuje. Mamy do czynienia z morskimi wodami przybrzeżnymi. Morskie strefy specjalne i morze pełne. Zewnętrzna granica lądu jest wewnętrzną granicą morskich wód wewnętrznych jako pierwszej strefy morskich wód przybrzeżnych państwa nadbrzeżnego . !! ( na egzamin), Zewnętrzna granica morza terytorialnego jest wenętrzną granicą morskiej strefy przyległej państwa nabrzeżnego. Zewnętrzna granica morskiej strefy przyleglej jest wewneytrzna granica strefy rybołówstwa. (??)
Mamy do czynienia ze strefami morskimi. Należałby powiedzieć, że państwa funkcjonujące we współczesnym świecie dzielą się na państwa nadbrzeżne oraz państwa śródlądowe, te drugie nie mają bezpośredniego dostępu do morza. Na kontynencie PN amerykańskim nie mamy państwa które nie miałoby dostępu do morza, ale w Ameryce południowej: Paragwaj i Boliwia nie mają dostępu do morza. W Europie Białoruś Słowacja, Czechy, Austria, Szwajcaria, Lichtenstein, Watykan, Andora, San Marino nie mają dostępu do Morza. W Afryce wiele państw nie ma dostępu do morza.
Mamy państwa nadbrzeżne, w odniesieniu do wód morskich wyróżniamy strefy
Morskie wody przybrzeżne państwa nadbrzeżnego- składają się z dwóch stref morskich wód wewnętrznych i morze terytorialnego
Morskie strefy specjalne- składają się z morskiej strefy przyległej, strefy wyłącznego rybołówstwa oraz wyłącznej strefy ekonomicznej
Morze pełne zwane też otwartym
Te 3 strefy mają tzw. podstrefy. O ile w przypadku morskich wód przybrzeżnych państwo nadbrzeżne posiada pełnię zwierzchnictwa w stosunku do morskich wód przybrzeżnych o tyle nie posiada tego zwierzchnictwa w odniesieniu do morskich stref specjalnych. W odniesieniu do morskich wód przybrzeżnych państwa nadbrzeżnego one przylegają do lądu stałego a na lądzie stałym May do czynienia z portami. Porty które funkcjonują we współczesnych państwach przybrzeżnych dzielimy na porty otwarte i zamknięte. Portami otwartymi w naszym państwie są zespół portowe Świnoujście szczecin, Darłowo, Ustka, Kołobrzeg itd. Natomiast portami zamkniętymi są wyodrębnione części portów otwartych o charakterze militarnym. Zawijanie do portów handlowych albo portów otwartych nie wymaga specjalnego zezwolenia, lecz jeśli statek czy to pasażerki czy handlowy zawinie do portu otwartego handlowego na pokładzie takiej jednostki pływającej obowiązuje w stosunku do jednostki jak i pasażerów jak i załogi obowiązuje jurysdykcja portu otwartego danego państwa. Natomiast zezwolenia na zawijaniu do portów następuje w odniesieniu do jednostek wojskowych i portów zamkniętych. Wymaga to przeto zgody państwa nadbrzeżnego.
Mamy do czynienia z morskimi wodami przybrzeżnymi państwa nadbrzeżnego. Mianowicie mamy do czynienia z przepływem okrętów oraz statków, jeżeli chodzi o okręty oraz statki to mówimy co następuje. Obce jednostki pływające mają prawo przepływania przez wody przybrzeżne państwa nadbrzeżnego i tu obowiązują dwie reguły prawo niezakłóconego przejścia i prawo nieszkodliwego przepływu. Obydwie zasady są ze sobą ściśle związane. Jednostki obce pływające bądź to w wynurzeniu bądź to w zanurzeniu mogą korzystać z tzw. prawa niezakłóconego przejścia. Jest to prawo przyznane obcym jednostkom pływającym, oznacza ono iż państwo nadbrzeżne nie powinno zakłócać swobodnego wolnego przepływu przez swoje morskie wody przybrzeżne obcym jednostkom pływającym bądź to w zanurzeniu, bądź to w wynurzeniu. W zamian za to obce jednostki pływające są zobowiązane do tego by ten ich przepływ przez morskie wody przybrzeżne państwa nadbrzeżnego miało charakter przepływu nieszkodliwego ( nie wolno zanieczyszczać środowiska naturalnego morskich wód przybrzeżnych państwa nadbrzeżnego). Prawo niezakłóconego przejścia przyznane obcym jednostkom pływającym oznacza możliwość zawijania do portów otwartych państwa nadbrzeżnego jak i wypływanie z portów otwartych państwa nadbrzeżnego, jednocześnie temu państwu nadbrzeżnemu przysługuje prawo nieszkodliwego przepływu, który ma inne jeszcze znaczenie, oznacza również zakaz dokonywania czynności przestępczych jak też zakaz wywożenia z portów państwa nadbrzeżnego osób poszukiwanych, ściganych, podejrzanych tudzież czegoś co nazywa się kontrabandą. Wolno ścigać i własne i obce jednostki dopóty one nie wpłyną na morskie wody przybrzeżne państwa trzeciego ( nie neutralnego!). Mamy do czynienia z pościgiem. W pmp wzorem prawa wewnętrznego. Im dalej od brzegu państwa nadbrzeżnego tym władza państwa nadbrzeżnego maleje. Największą jest do zewnętrznej granicy państwa nadbrzeżnego. Strefa ekonomiczna może mieć szerokość do 200 mil morskich ( nawet od lądu terytorium państwa nadbrzeżnego). Współczesne państwa owe morza terytorialne wyznaczają wielkością 12 mil morskich licząc od styku lądu z morzem, bądź od morskiej granicy z morskimi wodami wewnętrznymi. Mianowicie u nas w szerokości geograficznej działalnie księżyca na wody morskie ( przypływy i odpływy) jest minimalne, ale na Atlantyku są niekiedy kilometrowe. Bez względu na wielkość odpływów i przypływów granice będą stałe. Mamy do czynienia z morskimi strefami specjalnymi. Prawo morza jako część pmp przewiduje, że wszystkie jednostki i pływające i latające mają prawo składania wizyty lub dokonywania rewizji.
Morska strefa przyległa ona co do zasady nie stanowi terytorium państwa nadbrzeżnego, nie wchodzi w jego skład. Tym nie mniej państwo nadbrzeżne zastrzega sobie w tej strefie specjalnej specjalne uprawnienia niezbędne dla ochrony interesów celnych skarbowych, sanitarnych oraz imigracyjnych ( cyzli wjazdowych) i w tejże strefie zwanej morską strefą przyległą, ponieważ ona przylega do morskich wód przybrzeżnych państwa nadbrzeżnego, państwo nadbrzeżne posiada jurysdykcję nad obcymi jednostkami pływającymi w takim samym zakresie a w jakim posiada jurysdykcję nad obcymi jednostkami pływającymi w pasie morza zwanym morzem terytorialnym. Konwencja prawa morza z 10.12.1982 r. wprowadziła możliwość ustanowienia morskiej strefy przyległej o szerokości 24 mil morskich. Mając na uwadze fakt, że następną strefą jest wyłączna strefa rybołówstwa, a następnie wyłączną strefa ekonomiczna, Polska zrezygnowała z ustanowienia morskiej strefy przyległej. Również zrezygnowaliśmy z ustanowienia strefy wyłącznego rybołówstwa w zamian za to ustanowilyśmy wyłączną strefe ekonomiczną która wchłonęła zarówno morska strefe przybrzezna jak i strefe wyłącznego rybołówstwa., ale SA panstwa które posiadaja strefe wyłącznego rybołówstwo, jest to obszar w którym panstwo nadbrzeżne ma w dziedzinie rybołówstwa prawa analogiczne do tych jakie posiada na swoim morzu terytorialnym, dopuszczenie rybakow innych panstew do strefy wyłącznego rybołówstwa panstwa nadbrzeżnego odbywa się na zasadzie wzajemności. O ile morska strefa przyległa może mieć szerokość do 24 mil morskich, o tyle strefa wyłącznego rybołówstwa ma pewne minimum i maksimum, minimum to 12 mil morskich, maksimum to 200 mil morskich. Wykorzystyjac ze strefa może mieć do 200 mil morskich Polska rezygnując z tych dwoch stref ustanowila wyłącznie strefe ekonomiczną. Polska ustanowila wyłącznie strefę ekonomiczną!. Jej szerokość nie może być większa niż 200 mil morskich, może być mniejsza licząc od linii podstawowej (zewnętrznej granicy morza terytorialnego albo zewnętrznej granicy morskich wod przybrzeżnych). Panstwo nadbrzeżne w tejże strefie ekonomicznej posiada uprawnienia w odniesieniu do tzw. zasobów żywych morza pełnego, są to zasoby odnawialne oraz w odniesieniu do zasobów nieodnawialnych, czyli bogactw mineralnych. Posiada również określone uprawnienia jurysdykcyjne w zakresie użytkowania, ochrony urządzeń morskich, badań naukowych czy też ochrony dna i podziemia morskiego. My ustanowiliśmy miedyz innymi w tej strefie ekonomicznej - sztuczne platformy poszukujące gazu i ropy. Mamy w odniesieniu do tego pełną jurysdykcję. Musimy pamiętać że istnieją w tejże strefie określone uprawnienia dla jednostek pływających innych państw trzecich o charakterze komunikacyjnych. My mówmy o strefach morskich ale musimy pamiętać o tym co jest nad strefami morskimi ( cyzli przestrzenia powietrzna - istnieją określone uprawnienia komunikacyjne dla panstw trzecich) i panstwo nadbrzeżne nie może otwarcie tych uprawnień ograniczyć, ponieważ obowiazuje wolność żeglugi morskiej, powietrznej oraz wolność zakładania kabli i rurociągów.
Strefa morza pełnego- które stanowi wspólne dziedzictwo ludzkości, państwa posiadaja jurysdykcję wyłącznie do własnych jednostek pływających noszących banderę państwa nadbrzeżnego. Jednocześnie bandera statku jest dowodem przynależności jednostki pływającej do danego państwa. Mówimy o okręcie pasażerskim i wojennym, a statku handlowym. I między tymi jednostkami a państwem nadbrzeżnym musi istnieć podobny węzeł prawny jaki istnieje między państwem a osobą fizyczną określaną mianem obywatelstwa. Mówimy o banderze statku lub banderze jednostki pływającej. Okreslona kwestia odnosi się również do okrętów wojennych i okrętów państwowych. W strefie morza pełnego mamy do czynienia z wolnościami. Najważniejsza wolnością jest wolność żeglugi. Drugą wolnością jest wolność rybołówstwa, trzecia z nich jest wolność zakladania kabli podmorskich i rurociągów podmorskich. Wreszcie mamy kolejną wolność, tj. wolność przelotu w przestrzeni powietrznej nad morzem pelnym. Dalej wolność budowania sztucznych wysp i innych urządzeń technicznych. A wreszcie mamy wolność badań naukowych. Mamy przeto 6 wolności morza pełnego. A ponieważ mamy do czynienia z powietrzem bez którego woda i ląd istnieć nie mogą, przeto mowimy ze mamy również do czynienia z wolnościami sfery powietrznej. Jak daleko sięga sfera powietrzna? I tu przyjęto następujące rozwiązanie, mianowicie opierając się na fizyce stwierdzono, że im wyżej ponad powierzchnię ziemi, tym przyciąganie ziemskie staje się słabsze i stwierdzone ze wladza panstwowa w sfarze powietrznej siega do możliwości technicznych danego panstwa. Przyjęto rozwiązanie tego typu ze wladza panstwa w sferze powietrznej siega wysokości 100 km licząc od powierzchni ziemi. Powyżej stu kilometrów zaczyna się przestrzeń zwana kosmosem albo nieskończonością. Natomiast mówiąc o sytuacji przeciwnej czyli jak głęboko sięga władza wgląd ziemi, przyjęto regułę władzy do jądra ziemi. W przestrzeni powietrznej mamy do czynienia z samolotami, które również powinny posiadac okreslona przynależność panstwowa, lecz tylko jedną. I wówczas mamy do czynienia z tzw. znakiem rozpoznawczym jednostki latającej. Powiemy to w ten sposób, ze w odniesieniu do osoby fizycznej mamy do czynienia z obywatelstwem, do osoby prawnej z przynależnością państwową, w odniesieniu do okrętów z bandera statków, w odniesieniu do samolotów- ze znakiem rozpoznawczym ( nazywane jest również banderą statku powietrznego). Międzynarodowa zegluga powietrzna wzorem mierdzynarodowej żeglugi morskiej sformułowała pewne wolności przestrzeni powietrznej, które dzielą się na wolności techniczne oraz wolności handlowe. W odniesieniu do wolności technicznych w sferze pmp mamy następujące wolności:
prawo przelotów w cudzej przestrzeni powietrznej bez obowiązku lądowania-t.
prawo lądowania w obcej przestrzeni powietrznej w celach technicznych (załadowanie paliwa, zmiana obsługi) lecz nie handlowych -t.
prawo przewozu ( a powinno być wywozu) pasażerów oraz ładunków z państwa bandery powietrznego -h.
prawo zabierania pasażerów oraz ładunków do państwa przynależności statku powietrznego-h.
prawo zabierania pasażerów i ładunków do państw trzecich, oraz prawo przewożenia pasażerów i ładunków z państw trzecich ( inaczej prawo międzylądowania) - h.
5 wolności powietrznych dzielimy na dwie wolności techniczne oraz 3 wolności handlowe. Zwierzchnictwo samolotowe
Jeżeli chodzi o flotę powietrzną dzielimy ją na flotę pasażerską, handlową oraz samoloty państwowe ( rzadowe, policyjne, celne ) i tak jak okrętom służbie państwowej przysługuje immunitet nietykalności. Mamy przestrzeń powietrzną, poza nią mamy przestrzeń kosmiczną, która teraz pozostawiamy nietykalną. W druga stronę mamy ziemię i morze. Mamy również dno, podziemie mórz i oceanów. Szelf kontynentalny ( półka morska)
To nazywamy półką (szelfem) kontynentalną, państwo nadbrzeżne posiada władzę w odniesieniu do wód, dna, bogactw naturalnych odnawialnych i nieodnawialnych
10.12.2010
Cechą charakterystyczną szelfu kontynentalnego i terytorium państwa nadbrzeznegoi jest fakt przylegania do owych przestrzeni, mianowicie przestrzeni zwanej powietrzem. O ile powietrze może istnieć i bez ladu i wody o tyle te dwa czynniki nie mogą istniec bez powietrza. Status prawny przestrzeni powietrznej oraz status prawny przestrzeni pozapowietrznej zwanej przestrzenią kosmiczną lub kosmosem. Wzorem morza pełnego w odniesieniu do wód którego tudzież jego dna i podziemia morskiego spotykamy się z określonymi wolnościami, to także w odniesieniu ddo przestrzeni powietrznej tudzież kosmosu spotykamy się z określonymi wolnościami.
Podstawowa reguła: tak jak morze pełne jest traktowane jako wspólne dziedzictwo tak również przetrzen powietrzna i kosmos są traktowane jako RES COMUNIS ( wspólne dobro ludzkości).
Przestrzeń powietrzna - posługujemy się zjawiskami fizycznymi: im wyżej w przestrzen powietrzna w tym proporcjonalnie słabnie przyciąganie ziemskie. Analogicznie móimy o władzy państwa w przestrzeni powietrznej. Współcześnie przyjmujemy ze wladza w przestrzeni powietrznej istnieje do 100 km od powierzchni ziemi ( jest to granica w której ustaje orpzyciaganie ziemskie)- tam konczy się wladza panstwowa, zaczyna się przestrzen kosmiczna która stanowi wspolne dziedzictwo ludzkości. W tejze przestrzeni powietrznej wzorem przestrzeni morskiej, gdzie obowiązywały dwie reguly nieszkodliwego przepływu i niezakłóconego przejscia. W przestrzeni powietrznej obowiazuje dwie wolności techniczne oraz trzy wolności handlowe. I z nich - wolności handlowe sprowadzaja się do dwóch reguł
prawo przelotu w cudzej przestrzeni powietrznej bez koneiczności w niej lądowania
reguła lądowania w cudzej przestrzeni powietrznej w celach technicznych lecz nie handlowych
Cele techniczne: wymiana załogi lotniczej, uzupełnienie paliwa, dokonanie przeglądu technicznego samolotu, lądowanie w trakcie lotu w cudzej przestrzeni powietrznej określane jest mianem MIĘDZYLĄDOWANIA.
Oprócz tego funkcjonują w tejże przestrzeni 3 wolności handlowe:
prawo wywożenia pasażerów oraz ładunków z państwa, bandery statku powietrznego
prawo przywożenia pasażerów oraz ładunków do państwa bandery statku powietrznego
dotyczy bądź to przywożenia bądź to wywożenia pasażerów i ładunków do państw trzecich i z państw trzecich ( zasada międzylądowania)
Mamy do czynienia z przestrzenią powietrzną, morską i lądową. W tych 3 przestrzeniach państwo sprawuje zwierzchnictwo terytorialne, ponieważ i p[przestrzeń wodna i powietrzna traktowane są z pkt widzenia prawa międzynarodowego publicznego jako terytorium danego państwa. A na tymże terytorium niekiedy dochodzi do popełnienia przestępstwa. Mówimy, że jeżeli dane przestępstwo jest popełniane na lądzie- delikt prawa międzynarodowego publicznego. Jeśli popełniane jest w przestrzeni morskiej- akt piractwa. Akt piractwa popełniany w przestrzeni powietrznej nazywany jest highjacking. Mamy do czynienia z przestrzenią lądową, wodną, powietrzną. Tam , gdzie ta przestrzeń powietrzna kończy się zaczyna się przestrzeń zwana KOSMICZNĄ. Co do ZASADY przestrzeń kosmiczna stanowi wspólne dziedzictwo ludzkości. Obejmuje ona księżyc oraz pozostałe planety układu słonecznego i status prawny przestrzeni kosmicznej jest regulowany układem z 27.01.1967 r. o zasadach działalności państw w zakresie badań i korzystania z przestrzeni kosmicznej łącznie z księżycem i innymi ciałami niebieskimi. Z układu wynika, że przestrzeń kosmiczna stanowiąc wspólne dziedzictwo ludzkości nie może być przedmiotem zawłaszczenia, okupacji, lub innych transakcji handlowych. Otwarta jest dla badań dla każdego państwa.
Ruch obrotowy dookoła słońca. Orbita geostacjonarna.
Państwa równikowa podpisały w Bogocie, deklarację Bogotańską (Ekwador, Brazylia, Kolumbia, Kongo). Żądały stosowanej zapłaty za korzystanie z przestrzeni równikowej celem umieszczenia na orbicie geostacjonarnej owych obiektów kosmicznych. Żadne z państw pozostałych nie wyraziło na to zgody: stwierdzono że przestrzeń kosmiczna jest wspolna wartością społeczności globu ziemskiego, z tej działalności satelitow sztucznych ziemi korzystaja również państwa rownikowe, jeżeli miałoby dojsc do oplat to wszyscy powinny w rownym stopniu partycypować. Owa przestrzeń kosmiczna łącznie z orbitą geostacjonarną stanowią również wspólne dziedzictwo ludzkości. Ale wystrzeliwanie obiektów w przestrzeń kosmiczną rodzi kwestei natury prawnej, które polegają na tym, że jeżeli załoga obiektu kosmicznego jest międzynarodowa to odpowiedzialność za nią ponosi państwa którą banderę na zewnątrz nosi ów obiekt wystrzeliwany w przestrzeń kosmiczną. Stąd obowiązuje zasada rejestracji obiektów wystrzeliwanych w przestrzeń kosmiczną. Przestrzeń kosmiczna jest tą przestrzenią gdzie wszystkie obiekty w niej umieszczane muszą być zaresjertowane. Odbywa się to na zasadach konwencji obiektów wystrzeliwanych w przestrzeń kosmiczną. ( z dnia 14.01.1975). Państwa w ramach jurysdykcji nad obiektem wystrzeliwanym i załogą również są zobowiązane w udziale w ratownictwie kosmicznym. Konwencja międzynarodowa o odpowiedzialności państw za szkody wyrządzone przez obiekty kosmiczne ( z 1972 r) i najważniejsza konwencja z kwietnia 1968 r.) o ratowaniu kosmonautów ich powrocie na ziemię oraz zwrocie obiektów wypuszczanych przestrzeń kosmiczną.
Państwo posiada zwierzchnictwo zwane okrętowym w stosunku do jednostek pływających, samolotowe w odniesieniu do jednostek latających w przestrzeni powietrznej oraz zwierzchnictwo kosmiczne w odniesieniu do obiektów umieszczanych w przestrzeni kosmicznej.
PRAWO DYPLOMATYCZNE
Prawo dyplomatyczne należy odróżnić od prawa konsularnego. Prawo dyplomatyczne jest jedną z najstarszych dziedzin pmp. Po raz I w takim bardzo współczesnym charakterze zostało skodyfikowane po wojnach napoleońskim ( 1815). Prawo dyplomatyczne zwane jest też inaczej prawem legacji. Prawo legacji dzieli się na prawo bierne oraz czynne. Czynne prawo legacji polega na wysyłaniu własnych przedstawicieli dyplomatycznych do innego państwa. Stąd państwa biorące udział w stosunkach dyplomatycznych dzielą się na państwa wysyłające i państwa przyjmujące albo państwa urzędowania przedstawicieli dyplomatycznych. Mamy do czynienia z przedstawicielstwami dyplomatycznym, które dzielą się na stałe przedstawicielstwa dyplomatyczne oraz na przedstawicielstwa dyplomatyczne ad hoc, czyli doraźne. Stosunki dyplomatyczne są stosunkami politycznymi i mają charakter dwustronny. Prawo dyplomatyczne dopuszcza jednak możliwość by przedstawiciel dyplomatyczny …. Był jednocześnie przedstawicielem dyplomatycznym w państwie trzecim za zgodą państwa wysyłającego i państwa urzędowania. -> Przedstawiciel dyplomatyczny RP urzędujący w Brazylii ( państwo urzędowania) może być równocześnie przedstawicielem dyplomatycznym RP w Kolumbii czy Ekwadorze ( jako państwie trzecim, nie musi tam urzędować). Tego rodzaju sytuacji wymaga jednak zgody trzech państw ( wysyłającego, urzędowania, i trzeciego). Nawiązanie stosunków dyplomatycznych następuje w następujący sposób: Państwo które pragnie z drugim państwem nawiązać stosunki dyplomatyczne przedstawia władzom państwa, w którym taki człowiek ma urzędować jego kandydaturę. Jeśli to przyszłe państwo urzędowania wyraża na to zgodę to mówimy, że państwo i taki przedstawiciel dyplomatyczny uzyskały AGREMENT (agremą) na objęcie funkcji dyplomatycznych. Cechy charakterystyczne dla tej funkcji: trzeba mieć uregulowany status cywilny ( żona, mąż - nie preferuje się osób samodzielnych). Jeżeli taki przedstawiciel taka zgodę uzyska to wówczas głowa państwa wysyłającego daje przedstawicielowi specjalne listy zwane uwierzytelniającymi. Te listy zawierają sformułowanie, że ten który je wręcza jest tym za którego podaje się. ( opisywany jest w nich i że wyraża się nadzieje, że będzie w sposób właściwy wypełniać funkcje dyplomatyczne). Przedstawiciele dyplomatyczni dzielą się na klasy i rangi.:
Najważniejszy jest ambasador stoi na czele placówki zwany ambasadą ( tytułowany jako nadzwyczajny i pełnomocny- jest pełnomocnikiem państwa i głowy państwa, działa w ich imieniu i na ich rzecz; głowa państwa mówi że możesz również działać w imieniu państwa i na jego rzecz także w sytuacjach nagłych nieprzewidzianych czyli funkcjonujesz w sytuacjach zwanych RYZKIEM- ) . Drugą klasą są posłowie albo ministrowie. Poseł zwyczajny i minister. Jeśli tego typu osoby stoją na czele przedstawicielstwa dyplomatycznego to mówimy , ze mamy do czynienia z poselstwem i w ambasadzie i w poselstwie mamy do czynienia z kategorią przedstawicieli dyplomatycznych któryzy funkcjonują na zasadzie, że zastępuje nieobecnego ambasadora ( pełni funkcje wykonawczo-rozporządzające) Szarże dafę (charge d'affaires)- w uprawianiu dyplomacji biorą również udział przedstawiciele stolicy apostolskiej i odpowiednikiem ambasadora jest nuncjusz apostolski a placówka, którą reprezentuje nazywamy nuncjaturą apostolską. Odpowiednikiem posła zwyczajnego czy też ministra pełnomocnego jest propuncjuesz apostolski, odpowiednikiem placówki jest propncujesz. Odpowiednikiem szarżę dafę jest internuncjusz apostolski.
Ambasador jako przedstawiciel państwa świeckiego oraz poseł zwyczajny i minister pełnomocny są akredytowani przy głowie państwa, ponieważ z chwilą złożenia listów uwierzytelniających te dwie klasy uzyskują tzw. akredytację czyli zgodę na urzędowanie. Ale owa akredytacja polega też na tym, że zarówno ambasador jak i minister posiadają bezpośredni 24h dostęp gdo głowy państwa w którym urzędują. Tego samego rodzaju uprawnienia przysługują nuncjuszowi apostolskiemu i propouncjueszami apostolskim. Natomiast szarżę dafę oraz inpropcnusz są akredytowani przy ministrze spraw zagranicznych ( mają 24h dostęp do ministra zagranicznego)
W stolicy apostolskiej mamy do czynienia oprócz nuncjusza, pronuncjusza, internuncjusza z delegatem apostolskim.
Ambasador- Nuncjusz
Poseł- Pronuncjusz
Szarzę Dafę- internuncjusz
Delegat apostolski- Attache ambasady
Szarżę dafę jest administratorem placówki dyplomatycznej zarazem zastępcą ambasadora lub ministra. Te same funkcje i sam status posiada internuncjusz apostolski. W praktyce dyplomatycznej stolicy apostolskie często wzorem praktyki państw świeckich delegat apostolski funkcjonuje równocześnie z internuncjuszem, tak jak szarże dafę jednocześnie z ambasadorem. Niekiedy państwa celowo obniżają rangę stosunków dyplomatycznych. Odwołują ambasadora na konsultacje do kraju. Wówczas zawsze ambasadzie kieruje szarżę dafę lub względnie internuncjusz apostolskiego
Szarżę dafę dzieli się na: Stałego (ampiere) i tymczasowego( ad interin). Przedstawiciele dyplomatyczni akredytowani w danym państwie tworzą korpus dyplomatyczny. NA czele stoi dziekan korpusu dyplomatycznego , jest regułą zarazem zasadą pisaną prawa dyplomatycznego, że dziekanem korpusu dyplomatycznego w państwie które nie utrzymuje stosunków dyplomatycznych ze stolicą apostolską jest ambasador najdłużej w państwie urzędujący. Jeżeli utrzymuje stosunki dyplomatyczne ze stolicą apostolską wówczas dziekanem jest nuncjusz apostolski. Zastępcą dziekana korpusu dyplomatycznego jest wice-dziekan korpusu dyplomatycznego i problem mianowicie, tzw. rangi albo inaczej procedencji, czyli pierwszeństwa w danym państwie. Otóż pierwszeństwo w danym państwie liczymy nie od momentu w którym ambasador do danego kraju przyjechał lecz od momentu w którym złożył listy uwierzytelniające. Mamy do czynienia z przedstawicielstwem dyplomatycznego, który skalda się z personelu dyplomatycznego który dzieli się na personel techniczny, pomocniczy oraz obsługi. Mamy ambasadora, I sekretarza ambasady, II i III sekretarza ambasady. Z reguły I sekretarz pełni funkcję szarżę dafę. Natomiast Attache jest przedstawiciele dyplomatycznym pełniącym funkcję z reguły kulturalną ( nie wojskowy). Oprócz przedstawicielstwa dyplomatycznego czy poselstwa dyplomatycznego mamy do czynienia również ze stosunkami dyplomatycznymi obejmujące wyłącznie sferę wojskową. Tu mamy do czynienia z attache wojskowymi, którzy dzielą się na attache lądowy, morski i lotniczy. Jeżeli chodzi o stosunki dyplomatyczne to prawo dyplomatyczne przewiduje tu dwie reguły :
reguła pierwszeństwa
zasada wzajemności - jeżeli każemy opuścić 5 przedstawicielom terytorium RP, to wtedy tamci też wyrzucą naszych 5 ( obowiązuje ścisła zasada wzajemności co do klasy co do rangi)
Personel dyplomatyczny sensu stricte to ambasador, radcy prawni ambasady, sekretarze i attache. Personel administracyjno-techniczny: radiotelegrafiści, lekarze, kancelarzyści. Państwo na terytorium innego państwa korzysta z immunitetu nietykalności, z takiegoż samego immunitetu nietykalności w sprawach urzędowych korzystają fizyczni przedstawiciele. Do sądu będzie się wnosić przeciwko przedstawicielstwu danego państwa.
Przedstawiciele dyplomatyczni spotykamy się również w przypadku organizacji międzynarodowych rządowych, ponieważ organizacje międzynarodowe rządowe mają również prawo nawiązywania stosunków dyplomatycznych bądź to między sobą bądź to państwem które jest członkiem danej organizacji międzynarodowej. Przedstawiciele dyplomatyczni organizacji międzynarodowych nazywani są z reguły funkcjonariuszami międzynarodowymi. W odniesieniu do przedstawicieli dyplomatycznych mamy do czynienia z instytucją zwaną przywilejem oraz immunitetem. Przywilej ma charakter szerszy od immunitetu. Istota przywileju polega na okżności czynienia tego czegoś do czego inni nie mają prawa. Immunitet polega na niemożności czynienia czegoś do czego inni są zobowiązani. Przywilej ma charakter pozytywny a immunitet ma charakter negatywny. W odniesieniu do przywilejów i immunitetów spotykamy się z pewną regułą, którą nazywamy funkcjonalnością albo celowością. Istota owej funkcjonalności albo inaczej ujmując celowości sprowadza się do tego iż owe przywileje tudzież immunitety zostały przyznane przedstaiwicelom dyplomatycznym w związku pełnieniem przez nich określonych funkcji dyplomatycznych. Jest to istota funkcjonalizmu przywilejów oraz immunitetów. Owe przywileje i immunitety roozpatryujemy w 4 zakresach: podmiotowym przedmiotowym, temporalnym (czasowym), terytorialnym.
Zakres podmiotowy- przywileje i immunitety przysługują przedstawicielem dyplomatycznym ale zawodowym w związku z pełnioną funkcją publiczną. Jeśli przedstawiciel dyplomatyczny niezależnie w jakiej randze.
Zakres przedmiotowy- obejmuje sferę celną, podatkową, notarialną, karną, w odniesieniu do ruchomości i nieruchomości. Kwestia niepodlegania kontroli, nie płacenia podatków,
Zakres czasowy- jest zróżnicowany, od momentu kiedy przedstawiciel dyplomatyczny opuszcza granicę państwa którego jest obywatelem do momentu wylądowania w państwei urzędowania do momentu zlozenia listow uwierzytelniających przysługują mu określone immunitety i przywileje ale nie są one PEŁNE, pełne przysługują od dnia następnego po dniu w którym złożono listy uwierzytelniające. Obejmują wówczas immunitet personalny, administracyjny, karny, celny, cywilny itd. Jeśli zdarzyłoby się przedstawicielowi dyplomatycznemu urzędującemu w określonym państwie dokonać wykroczenia, to nie każemy takiego przedstawiciela dyplomatycznego, lecz z reguły państwo wysyłające będzie dążyło do jego odwołania. Odwołanie tego przedstawiciela będzie traktowane jako zakończenie misji dyplomatycznej takiej osoby.
Immunitet jurysdykcyjny- Niepodleganie sądownictwu karnemu, cywilnemu, administracyjnemu w państwie urzędowania państwa wysyłającego; ale owe kwestie nie dotyczą jego spraw prywatnych.
Zakres terytorialny- zaczyna funkcjonować w momencie kiedy przedstawiciel dyplomatyczny opuszcza granicę państwa którego jest obywatelem,
Zasady te obowiązują zarówno przedstawicieli dyplomatycznych świeckich jak i przedstawicieli dyplomatycznych stolicy apostolskiej. Stolica apostolska jest ewenementem w stosunkach międzynarodowych ponieważ inne kościoły nie uczestniczą w stosunkach międzynarodowych, wobec powyższego te wszystkie nazwy jak nuncjusz, Pronuncjusz, legat papieski itd. Jest zastrzeżone dla przedstawicieli stolicy apostolskiej.
Mamy do czynienia z przedstawicielami dyplomatycznymi, może zostać odwołany, może być uznany za persona non grata ( osobę niemiłą), może zostać odwołany na skutek zawieszenia stosunków dyplomatycznych względnie ich zerwania. Kwestie dotyczące przywilejów oraz immunitetów dyplomatycznych reguluje konwencja wiedeńska z 1961 roku o stosunkach dyplomatycznych. Przedstawicielstwa dyplomatyczne mają prawo do umieszczania na zewnątrz godła państwa wysyłającego, jego flagi narodowej, również mogą porozumiewać się przy pomocy odbiorników radiowych z przedstawicielami czy władzami państwa wysyłającego.
Przedstawicielstwo dyplomatyczne to również misje specjalne, te misje specjalne są regulowane postanowienia konwencyjnymi z 08.12.1969 r. Misje specjalne to są misje szefów państw, misje szefów rządów oraz misje szefa ministerstwa spraw zagranicznych. Państwa posiadają również swoich przedstawicieli dyplomatycznych przy organizacjach międzynarodowych. Przedstawiciele Ci nazywani są również ambasadorami.
Stosunku konsularne
Stosunki dyplomatyczne mogą funkcjonować niezależnie od stosunków konsularnych, te zaś mogą również istnieć i funkcjonować niezależnie od stosunków dyplomatycznych. Współcześnie dąży się do:
by każde przedstawicielstwo dyplomatyczne mogło pełnić funkcje konsularne, po to jednak by przedstawiciel dyplomatyczny mógłby pełnić funkcje konsularne ( musi zdać egzamin)
Tworzy się w ambasadach wydziały konsularny ambasad. Dąży się do tego by przedstawiciele konsularni mogli wypełniać funkcje dyplomatyczne.
Konsul niewątpliwe ma większy zakres wiedzy niż przedstawiciel dyplomatyczny. Dyplomata jest od reprezentacji a konsul od czarnej roboty. Dyplomata reprezentuje to państwo wysyłające na obszarze całego kraju, natomiast konsul ma do swej dyspozycji część kraju urzędowania ( zwaną okręgiem konsularnym) Stąd przedstawiciel konsularny z zasady reprezentuje państwo wysyłające w części kraju urzędowania zwanej okręgiem konsularnym. O ile przedstawiciele dyplomatyczny to są profesjonaliści o tyle przedstawiciele konsularni dzielą się na konsulów zawodowych oraz na konsulów honorowych. Zawodowi pełnią funkcje publiczno-prawne, honorowi prywatno-prawne.
Konsulowie wzorem dyplomatów dzielą się na klasy, uwzględniające rangę urzędów:
konsulat generalny na czele którego stoi konsul generalny
konsulat z konsulat
wicekonsula z wicekonsulem
agencja konsularna z agentem konsularnym
O ile ambasador i poseł czy minister, nuncjusz, Pronuncjusz są akredytowani przy głowie państwa oto wzorem szarżę dafę oraz internuncjusza przedstawiciele konsularni ( konsulowie) są akredytowani przy ministrze spraw zagranicznych. Jego główną funkcja jest radzenie i doradzanie w zakresie spraw karnych, cywilnych i administracyjnych osobom fizycznym, prawnym, innym jednostkom nie posiadającymi osobowości prawnej. Mamy do czynienia z funkcjonariuszami konsularnymi tak jak dyplomaci tworzą korpus dyplomatyczny, tak konsulowie tworzą korpus konsularny. Na jego czele mamy dziekana korpusu konsularnego, wicedziekana korpusu konsularnego. Szef urzędu konsularnego chcąc pełnić funkcję konsularną musi otrzymać EXECVATUR od władz państwa w którym delikwent ma urzędować. Przedstawiciel dyplomatyczny otrzymywał od głowy państwa do drugiej głowy listy uwierzytelniające, natomiast przedstawiciel konsularny otrzymuje od ministra spraw zagranicznych państwa wysyłającego do ministra spraw zagr. Państwa urzędowania listy zwane komisyjnymi. Przedstawiciele konsularni mogą mieć również charakter przedstawicieli honorowych. ( Stąd podział). Różnica polega na tym, że funkcja konsula zawodowego jest funkcją publiczno-prawną a funkcje wykonywane przez konsula honorowego są funkcjami prywatno-prawnymi. I jedne i drugie wywołują w sferze prawa międzynarodowego takież same skutki prawne. Istota konsula i konsulatu honorowego polega na tym, że konsulem honorowym jest obywatel państwa nie będący obywatelem kraju który ma reprezentować jest to obywatel państwa w który ów konsulat honorowy działa. Honorowość polega na tym, że jego czynności mają charakter prywatno-prawny oraz na tym, że taka osoba utrzymuje konsulat oraz działalność przez siebie prowadzona z własnych środków pieniężnych. ( po zakończeniu roku kalendarzowego państwo zwraca wszystkie poniesione koszty).
W RP reguluje te kwestie ustawa z 1984 r. o konsulach honorowych. W tej chwili mamy około 20 konsulów honorowych. Istota polega na tzw. działalności finansowej zryczałtowanej, czyli chcąc być konsulem honorowym trzeba mieć odpowiedni zasób gotówki. O ile dyplomaci występują w stosunkach między państwami i organizacjami międzynarodowymi, o tyle konsulowie nie występują w stosunkach między państwami i organizacjami międzynarodowymi, oraz nie występują miedzy samymi organizacjami międzynarodowymi.
Organizacje międzynarodowe
Dzielimy je na rządowe, pozarządowe oraz o charakterze mieszanym.
Organizacje o charakterze rządowym- takich które są powoływane przez co najmniej 3 państwa, jest ułomnym podmiotem pmp z uwagi na brak własnej ludności, własnego terytorium, a zatem nie może również podejmować czynności prawnych wbrew woli państw które powołało ja do życia; ograniczenia te powodują w efekcie że ta ułomność sprowadza się do braku posiadania możliwości wykonywania zwierzchnictwa terytorialnego, morskiego, personalnego itd.
Z pkt widzenia pmp dzielą się na organizacje powszechne i regionalne. Istnieje 1 organizacja o charakterze powszechnym ( organizacja narodów zjednoczonych- sukcesor 1914-1946 Ligi Narodów) zaraz organizacją otwartą a zatem dostępną dla wszystkich współcześnie działających podmiotow pmp. Powszechność polega na tym, że ma ona zasięg światowy. Pozostałe są organizacjami regionalnymi. Oznacza to, że zakres ich działania obejmuje z reguły bądź to określony kontynent bądź to określoną część. Nigdy nazwa organizacji międzynarodowej nie oddaje istoty ani zasięgu geograficznego ani tego czym dana organizacja zajmuje się. Organizacja NATO - do nich należą państwa które nie mają nic wspólnego z północnym Atlantykiem.
Cechą charakterystyczną organizacji międzynarodowej jest również to, iż organizacja taka posiada określoną strukturę. Jej najważniejszym elementem jest organ plenarny, tzn. organ na forum którego zasiadają wszystkie państwa należące do danej organizacji. Wszystkie pozostałe organy są organami w odniesieniu do których państwa do nich należące nie zasiadają.
Cechą charakterystyczną organizacji międzynarodowej jest to iż posiada specjalne organy wyspecjalizowane. Organizacją o charakterze powszechnym jest ONZ. Pozostałe organizacje jak Unia Afrykańska, Liga Państw Arabskich, Rada Nordycka, NATO są organizacjami partykularnymi, a więc powiedzielibyśmy regionalnymi. Cechą wspólną jest posiadanie organu plenarnego.
Organizacje partykularne są tworzone bądź to w oparciu o kryterium geograficzne bądź techniczne, religijne względnie kryterium głowy państwa ( jeden precedens istnienia brytyjskiej wspólnoty narodów- Common Law). Organizacje międzynarodowe rządowe funkcjonują na podstawie aktu prawnego zwanego statutem, tenże status może nazywać się kartą, paktem, traktatem (NATO).
ONZ - funkcjonowanie tego stworu opiera się o status karty narodów zjednoczonych, statut ten składa się z dwóch części: karty narodów zjednoczonych ( 111 artykułów) oraz statutu międzynarodowego trybunały sprawiedliwości ( 70 artykułów).
Członkowstwo w organizacji międzynarodowej rządowej dzieli się na pierwotne i późniejsze przez przystąpienie.
ONZ powołane do życia w San Francisco zaczęła działać w październiku 1945, ponieważ statut czyli karta zawierała klauzulę ratyfikacyjną kwalifikowaną której istota polegała na tym, że członkowie rady bezpieczeństwa musieli ratyfikować kartę narodów zjednoczonych.
ONZ ma charakter organizacji otwartej. Jeśli chodzi o jej członkowstwo ma charakter pierwotny oraz późniejszy. W organizacjach międzynarodowych możemy mieć do czynienia z czymś co nazywamy członkowstwem stowarzyszonym, np. funkcjonuje w odniesieniu do Unii Europejskiej, do paktu północnego Atlantyku (NATO). W odniesieniu do organizacji regionalnych mają charakter zamknięty, czyli gdy członkiem można stać się dopiero po otrzymaniu zaproszenia nie po złożeniu akcesu. W przypadku NATO nazywane jest to partnerstwem. W przypadku UE jest to członkowstwo stowarzyszeniowe. Mamy też obserwatora. Status ten jako taki funkcjonuje w ONZ.
25
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
7918
7918
7918
7918
7918
więcej podobnych podstron