Wierzyciel -jest to podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązków w drodze administracyjnego postępowania egzekucyjnego. Wg art.5 pea. Wierzycielem jest: gdy obowiązek wynika z decyzji lub postanowienia organów administrujących - organ właściwy do orzekania w I instancji; gdy obowiązek wynika z orzeczeń sądowych albo bezpośrednio z przepisów prawa - organ lub instytucja zainteresowana bezpośrednio w wykonaniu przez zobowiązanego obowiązku albo powołane do czuwania nad wykonaniem obowiązku, a w przypadku braku takiej jednostki lub jej bezczynności - podmiot, na którego rzecz wydane zostało orzeczenie lub którego interesy prawne zostały naruszone w wyniku niewykonania obowiązku. W celu ustalenia, który organ administracji publicznej jest wierzycielem, stosuje się przepisy kpa dotyczące określenia właściwości rzeczowej oraz miejscowej.

1. Właściwość organów administrujących

Właściwość organów administrujących - jest to zdolność prawna organu do rozpatrywania i rozstrzygania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym. W zależności od tego, na jakiej podstawie organ nabył zdolność do rozpoznawania i rozstrzygnięcia sprawy, można wyróżnić właściwość ustawową (wynikającą wprost z przepisu ustawy) i delegacyjną (wynikająca z delegacji, czyli ze względu na przekazanie danej sprawy lub czynności procesowej w sprawie jednemu organowi przez drugi organ administrujący).

1. właściwość ustawowa - z art.19 kpa wynikają dwie właściwości: rzeczowa i miejscowa, a na podstawie przepisów prawa procesowego regulujących weryfikację decyzji w drodze administracyjnej wynika właściwość instancyjna

• właściwość rzeczowa - właściwość rzeczową organów ustala się wg przepisów o zakresie jego działania - art.20 kpa odsyła do przepisów ustaw materialnoprawnych oraz tych przepisów ustaw ustrojowych, które dotyczą kompetencji organów administracji publicznej; obejmuje ona właściwość resortową, wskazującą pion organów administrujących powołanych do rozpatrywania i rozstrzygania spraw określonego rodzaju i właściwość instancyjną, określającą, który z organów danego pionu resortowego ze względu na zajmowany stopień w strukturze jest powołany do rozpatrywania i rozstrzygania danej kategorii spraw

• właściwość miejscowa - jest to zdolność prawna organu administrującego do rozpoznania i załatwienia spraw danej kategorii na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju. Zgodnie z art.21 kpa obowiązują następujące zasady ustalania właściwości miejscowej:

1. wg miejsca zamieszkania (siedziby, wg miejsca pobytu w przypadku braku miejsca zamieszkania) - we wszystkich sprawach, z wyłączeniem spraw dotyczących nieruchomości oraz prowadzenia zakładu pracy,

2. wg miejsca położenia - w sprawach dotyczących nieruchomości, zakładu pracy,

3. wg miejsca zdarzenia dającego podstawę do wszczęcia postępowania - jeżeli nie można ustalić właściwości wg w/w zasad oraz organ, który jest właściwy dla obszaru dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy - gdy nie można ustalić takiego miejsca.- jest to wyjątkiem

4. w ordynacji podatkowej - ustaliła reguły właściwości miejscowej dając pierwszeństwo ustawom szczególnym: właściwość miejscową ustala się na podstawie ustaw podatkowych. Jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się wg miejsca zamieszkania albo siedziby podatnika, płatnika lub inkasenta. Jeżeli w trakcie roku podatkowego nastąpi zdarzenie powodujące zmianę właściwości miejscowej organu podatkowego, właściwym miejscowo do końca okresu rozliczeniowego pozostaje ten organ podatkowy, który był właściwy w pierwszym dniu roku podatkowego.

1. właściwość instancyjna - jest to zdolność prawna organu administrującego do prowadzenia weryfikacji decyzji w drodze administracyjnej. Jest ona przyznana organom wyższego stopnia oraz w ograniczonym zakresie również organom naczelnym.

2. właściwość delegacyjna - kpa dopuszcza możliwość przekazania rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy albo czynności procesowej w określonej sprawie jednemu organowi przez drugi organ administrujący. Możliwość przekazania rozpoznania i rozstrzygania sprawy jest przewidziana w przypadku wyłączenia organu administrującego. W takim przypadku, właściwy do załatwienia sprawy jest organ wyższego stopnia, który może jednak wyznaczyć podległy jemu organ jako właściwy do rozpoznania i załatwienia sprawy na podstawie art. 26 § 2.

2. Podział środków dowodowych i klasyfikacja

Pojęcie i klasyfikacja środków dowodowych - KPA nie definiuje pojęcia środka dowodowego, stanowi jedynie w art.75 § 1, że: jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być: dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. W postępowaniu podatkowym dodatkowo są nimi deklaracje, księgi podatkowe i inne dokumenty (art.180 § 1 o.p.). Klasyfikacja środków dowodowych:

1. wg kryterium sposobu zetknięcia się organu orzekającego z faktem będącym przedmiotem dowodu - środki dowodowe dzielimy na:

• bezpośrednie - takie środki, których organ orzekający ma możność bezpośredniego spostrzegania i stwierdzenia prawdziwości określonego faktu (np.: oględziny),

• pośrednie - takie środki, przy których organ orzekający stwierdza istnienie określonego faktu na podstawie nie bezpośredniego spostrzegania, lecz pośrednio, na podstawie spostrzegania innego faktu (np.: zeznania świadków, opinie biegłych, dokumenty co do ich treści, przesłuchania stron).

2. wg kryterium źródła informacji - środki dowodowe dzielą się na:

• rzeczowe - takie, których źródłem informacji są cechy danej rzeczy lub zachowane na niej ślady pewnych zdarzeń, a organ orzekający zaznajamia się z nimi przez oględziny,

• osobowe - środki dowodowe, w których źródłami informacji są osoby (np.: zeznania świadków, opinie biegłych, przesłuchania stron, pisemne oświadczenie zawarte w dokumentach). Środki dowodowe osobowe dzielą się na ustne i pisemne.

3. wg kryterium dopuszczalności przeprowadzenia danego środka dowodowego - wyróżnia się środki dowodowe:

• podstawowe - takie, których przeprowadzenie nie jest obwarowane określonymi przesłankami (np.: dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych, oględziny),

• posiłkowe - środki, których dopuszczalność jest uzależniona od spełnienia określonych przesłanek (np.: przesłuchanie stron).

4. wg kryterium regulacji prawnej środków dowodowych - można je podzielić na:

• uregulowane w przepisach kpa - tj dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych, oględziny, przesłuchanie stron,

• nie uregulowane w kpa - dla których można przyjąć zaczerpniętą z procedur sądowych nazwę - „środki dowodowe nienazwane”- są to nowe środki, powstające w wyniku rozwoju nauki i techniki. Są dopuszczane, jeżeli mogą przyczynić się do wykrycia prawdy obiektywnej.

System (rodzaje) środków dowodowych

dowód z dokumentów - przez pojęcie dokumentu należy rozumieć akt pisemny, stanowiący wyrażenie określonych myśli lub wiadomości. Kpa nie utrzymuje zasady równej mocy środków dowodowych. Zwiększoną moc dowodową - mają dokumenty urzędowe w zakresie tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone, jeżeli zostaną spełnione dwie łącznie przesłanki: dokumenty sporządzono w przepisanej formie, sporządziły je powołane do tego organy państwowe lub jednostki organizacyjne oraz podmioty w zakresie poruczonych im z mocy prawa spraw wymienionych w art.1 pkt 1 i 4. Dokumenty urzędowe korzystają z dwóch domniemań:

domniemanie prawdziwości - tzn., że dokument pochodzi od organu, który go wysta

wił; dokument jest prawdziwy, jeżeli spełnia łącznie trzy warunki: został wystawiony

przez kompetentny organ, treść dokumentu odpowiada rzeczywistości, dokument po

siada nie zmienioną treść, taką jaką nadał mu wystawca.

domniemanie zgodności z prawdą oświadczenie organu, od którego dokument pocho

dzi - to domniemanie przyjęło kpa w art.76 § 1 i 3 oraz ordynacja podatkowa w

art.194 § 1 i 3. Domniemanie to może być obalone jedynie przez przeprowadzenie

dowodu przeciwko treści dokumentu

Kpa nie wprowadza ograniczeń w odniesieniu do środków dowodowych, które organ

może dopuścić w celu obalenia mocy dowodowej dokumentów urzędowych. W razie

obalenia domniemania zgodności z prawdą lub domniemania prawdziwości doku-

mentu urzędowego nie może on być traktowany jako dowód w sprawie. Moc dowo-

dową zagranicznych dokumentów urzędowych oraz prywatnych nie została w kpa

uregulowana.

zeznania świadków - świadkiem nazywamy osobę fizyczną, która w postępowaniu dotyczącym praw lub obowiązków innego podmiotu składa zeznania o faktach zastrzeżonych lub o których otrzymała wiadomość od innych osób. Zdolność do występowania w charakterze świadka mają tylko osoby fizyczne posiadające wiadomości o określonych faktach, mających znaczenie dla ustalenia stanu faktycznego w danej sprawie administracyjnej. Kpa i o.p. ograniczają tą zdolność z dwóch przyczyn:

• przyczyny faktyczne - przepis stanowiący, że nie będą świadkami osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń; ocena tej zdolności należy do organu orzekającego w sprawie, a w przypadku korzystania z instytucji pomocy prawnej, do organu przyjmującego zeznania świadka.

• przyczyny prawne - ograniczenia te wymienia art.82pkt 2 i 3kpa, a w o.p art.195pkt 2, 3

1. nie mogą być świadkami: osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej - co do okoliczności objętych tajemnicą w trybie określonym obowiązującymi przepisami

2. duchowni - co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi

Osoba fizyczna, do której nie stosują się w/w ograniczenia ma prawny obowiązek wystę-

powania w charakterze świadka (art.83 § 1 i art.196 § 1 o.p.). Wykonanie tego

prawnego obowiązku jest ograniczone przez wprowadzenie instytucji prawa odmowy

zeznań i prawa odmowy odpowiedzi na pytania. Organ orzekający ocenia, czy danej

osobie przysługuje prawo odmowy zeznań lub prawo odmowy odpowiedzi na pytanie.

• prawo odmowy zeznań - przysługuje wyłącznie małżonkowi strony, wstępnym, zstępnym, rodzeństwu strony oraz jej powinowatym pierwszego stopnia, jak również osobom pozostającym ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli. Prawo to trwa po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli,

• prawo odmowy odpowiedzi na pytania - przysługuje świadkowi w przypadku, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub bliskich wyżej wymienionych na odpowiedzialność karną, hańbę lub bezpośrednią szkodę majątkową albo spowodować naruszenie obowiązku zachowania prawnie chronionej tajemnicy zawodowej.

Tryb odbierania zeznań od świadka nie został w kpa uregulowany. Jedynie w art.83 § 3 stanowi się, że przed odebraniem zeznań organ orzekający w sprawie (organ udzielający pomocy prawnej) jest obowiązany uprzedzić świadka o prawie odmowy zeznań, prawie odmowy odpowiedzi na pytania oraz o odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Nie wprowadza się zaprzysiężenia świadka, ani odebrania od świadka przyrzeczenia zeznawania prawdy. Świadek może złożyć zeznanie ustnie ( zaprotokołowane) lub na piśmie.

opinie biegłych - biegłym (zwanym też rzeczoznawcą, ekspertem, znawcą) nazywamy osobę fizyczną powołaną do udziału w postępowaniu dotyczącym innego podmiotu w celu wydania opinii w danej sprawie ze względu na posiadaną wiedzę fachową w tej dziedzinie. Art.84 określa przesłanki zdolności do występowania w postępowaniu w charakterze biegłego:

• przesłanka pozytywna - od której spełnienia jest uzależniona zdolność do wystąpienia w charakterze biegłego, jest posiadanie wiadomości specjalnych

• przesłanka negatywna - której wystąpienie pociąga za sobą utratę tej zdolności; sa następujące:

- istnieje określony związek biegłego z dana sprawą będący podstawą wyłączenia biegłego - biegły podlega wyłączeniu od udziału w sprawie, w której:

1. jest stroną albo jest ze stroną w stosunku prawnym powodującym wpływ wyniku sprawy na jego prawa lub obowiązki

2. występuje jego małżonek, krewny, powinowaty - do drugiego stopnia, także po ustaniu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.

3. występuje osoba przysposobiona, pozostając pod opieką lub kuratelą,

4. już był świadkiem, biegłym, przedstawicielem strony lub przedstawicielem osób wyżej wymienionych,

5. uczestniczył w wydaniu decyzji organu niższej instancji, która została zaskarżona,

6. jego udział był powodem wdrożenia przeciw niemu dochodzenia służbowego, postępowania dyscyplinarnego lub karnego,

7. strona jest przełożony służbowy

8. w przypadku uprawdopodobnienia istnienia okoliczności innych, które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności biegłego.

9. Występują okoliczności powodujące utratę zdolności spostrzegania lub komunikowania swoich spostrzeżeń

• Nie ma zdolności do występowania w charakterze biegłego osoba zobowiązana do zachowania tajemnicy państwowej lub służbowej, jeżeli opracowanie opinii pociągałoby za sobą naruszenie prawnego obowiązku ich ochrony, a osoba ta nie została na mocy przepisów szczególnych zwolniona od tego obowiązku.

• Brak zdolności do wystąpienia w charakterze biegłego dotyczy duchownych, jeżeli opracowanie opinii pociągałoby za sobą naruszenie tajemnicy spowiedzi.

• Biegły nie może odmówić wydania opinii, a wykonanie tego obowiązku jest zagwarantowane sankcją. Od wykonania tego obowiązku biegły może być zwolniony przez organ administrujący tylko w przypadku zaistnienia przyczyn, które uprawniają świadków do odmowy zeznań lub odmowy odpowiedzi na pytanie.

oględziny - polegają na bezpośrednim zbadaniu jakiegoś przedmiotu przez organ w celu dokonania spostrzeżeń za pomocą określonego zmysłu(wzroku, słuchu, dotyku, węchu, smaku ) co do właściwości tego przedmiotu. Jest to środek dowodowy bezpośredni, tj. środek umożliwiający bezpośrednie, bez ogniw pośrednich, zetknięcie się organu ze stanem faktycznym w danej sprawie. Oględziny są na pierwszym miejscu jako środek dowodowy. Przedmiotem oględzin może być wszystko co oddziałuje na zmysły ludzkie, łącznie z samym człowiekiem. Szczególną formą oględzin jest eksperyment dowodowy, który polega na tym, że dokonuje się oględzin nie naturalnego stanu faktycznego, lecz stworzoną w sposób sztuczny sytuację mogąca przekonać organ orzekający o słuszności czy niesłuszności założenia dowodowego. Przedstawienie przedmiotu oględzin na wezwanie organu orzekającego jest obowiązkiem, który ciąży zarówno na stronie, jak i na osobie trzeciej, w zależności od tego, w czyim władaniu znajduje się dany przedmiot. Realizacja tego obowiązku przez stronę, jak i przez osobę trzecią, zabezpieczona jest sankcją jedynie w postępowaniu podatkowym, natomiast kpa dopuszcza nałożenie sankcji tylko na osobę trzecią.

przesłuchanie stron - jest to środek dowodowy posiłkowy, dopuszczony w postępowaniu administracyjnym w ostateczności; kpa i o.p. regulują jedynie przesłanki dopuszczalności tego środka dowodowego oraz stanowią, że do przesłuchania stron stosuje się przepisy dotyczące świadków z wyłączeniem przepisów o środkach przymusu, a w postępowaniu podatkowym wyłącza zastosowanie wobec strony kary porządkowej. Dopuszczalność tego środka dowodowego jest oparta w postępowaniu administracyjnym na wystąpieniu łącznie dwóch przesłanek:

1. wyczerpania innych środków dowodowych lub ich braku w ogóle,

2. pozostały nie wyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy

Do przesłuchania stron stosuje się odpowiednio przepisy o świadkach z wyłączeniem przepisów o środkach przymusu. Przed przesłuchaniem stron należy je uprzedzić o prawie odmowy odpowiedzi na pytanie oraz o odpowiedzialności za fałszywe zaznanie. Nie uprzedza się o prawie odmowy zeznań, bo strona nie składa zeznań w charakterze świadka. Byłoby to bezprzedmiotowe. Strona jest obowiązana stawić się na wezwanie organu orzekającego. W przypadku nie stawienia się pomimo prawidłowego wezwania, kpa wyłączył możliwość nałożenia na strony grzywny. W postępowaniu podatkowym dopuszcza się nałożenie kary porządkowej na strony. Forma przesłuchania stron, podobnie jak świadka, nie jest unormowana w kpa. O)d przesłuchania stron należy odróżnić wyjaśnienia stron

Wyjaśnienia stron - nie są środkiem dowodowym, a dotyczy przedstawienia przez stronę stanu faktycznego sprawy wymagającego udowodnienia. Zgodnie z art.95 § 1 na rozprawie strony mogą składać wyjaśnienia, zgłaszać żądania, propozycje i zarzuty oraz przedstawiać dowody na ich poparcie.

oświadczenia stron - jeżeli przepis prawa nie wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia właściwego organu administracji, organ administracji państwowej odbiera od strony, na jej wniosek, oświadczenie złożone pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznanie. Dopuszczalność odebrania od strony oświadczenia jest uzależniona od łącznego wystąpienia dwóch przesłanek:

1. przepis prawa wprost nie wymaga przedłożenia zaświadczenia

2. strona zgłasza wniosek, że chce złoży7ć oświadczenie

Jeżeli obie przesłanki są spełnione, to organ orzekający jest obowiązany odebrać od strony oświadczenie. W postępowaniu podatkowym na takich samych zasadach opiera się dopuszczalność oświadczenia strony. Strona składa oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Przed odebraniem oświadczenia, organ uprzedza stronę o odpowiedzialności za fałszywe zeznania, bo jest to przesłanka konieczna pociągnięcia do odpowiedzialności karnej.

Dowody w postępowaniu podatkowym - w postępowaniu podatkowym dowodami są: deklaracje, informacje podatkowe, informacje dotyczące strony postępowania.

1. deklaracje - są to dowody, które zgodnie z przepisami prawa podatkowego zostały złożone przez stronę; rozumie się przez to również zeznania, wykazy oraz informacje, do których składania obowiązani są, na podstawie przepisów prawa podatkowego podatnicy, płatnicy i inkasenci.. Deklaracje są dowodem, gdy organ wszczął postępowanie podatkowe. W razie wątpliwości co do rzetelności złożonej deklaracji organ podatkowy wzywa podatnika do udzielenia niezbędnych wyjaśnień lub uzupełnienia deklaracji, wyznaczając mu odpowiedni termin oraz wskazując przyczyny ze względu, na które dane zawarte w deklaracji poddaje się w wątpliwość.

2. informacje podatkowe - osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą lub wykonujące wolny zawód są obowiązane do sporządzenia i przekazania informacji:

• na pisemne żądanie organu podatkowego o zdarzeniach wynikających ze stosunków cywilnoprawnych albo z prawa pracy, mogących mieć wpływ na powstanie obowiązku podatkowego lub wysokość zobowiązania podatkowego osób lub jednostek, z którym zawarto umowę,

• bez wezwania organu podatkowego - o umowach zawartych z osobami zagranicznymi.

• Banki, na pisemne żądanie urzędów skarbowych, obowiązane są do sporządzania i przekazywania informacji dotyczących numerów rachunkowych bankowych osób prawnych, jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą lub wykonujących wolny zawód, a także przekazania danych umożliwiających identyfikację posiadaczy tych rachunków. Informacje podatkowe objęte są tajemnicą służbową.

3. informacje dotyczące strony postępowania - wg art.182 § 1 o.p. banki na pisemne żądanie naczelnika urzędu skarbowego wydane w związku z postępowaniem podatkowym wszczętym przez urząd skarbowy, są obowiązane do sporządzenia i przekazania informacji dotyczących strony postępowania w zakresie:

• posiadanych rachunków bankowych lub rachunków oszczędnościowych, liczby tych rachunków, a także obrotów i stanów tych rachunków,

• posiadanych rachunków pieniężnych lub rachunków papierów wartościowych, liczby tych rachunków, a także obrotów i stanów tych rachunków,

• zawartych umów kredytowych lub umów pożyczek pieniężnych, a także umów depozytowych

• nabytych za pośrednictwem banku akcji Skarbu Państwa lub obligacji Skarbu Państwa, a także obrotu tymi papierami wartościowymi,

• obrotu wydanymi przez banki certyfikatami depozytowymi lub innymi papierami wartościowymi.

Domy maklerskie na pisemne żądanie naczelnika urzędu skarbowego obowiązane są do sporządzenia i przekazania informacji dotyczących stron w zakresie:

• posiadanych rachunków pieniężnych lub rachunków papierów wartościowych, liczby tych rachunków, a także obrotów i stanów tych rachunków,

• nabytych za pośrednictwem banku akcji Skarbu Państwa lub obligacji Skarbu Państwa, a także obrotu tymi papierami wartościowymi.

Towarzystwa funduszy powierniczych i towarzystwa funduszy inwestycyjnych, są obowiązane do sporządzania i przekazania informacji o umorzonych jednostkach uczestnictwa

Środki dowodowe nienazwane - w postępowaniu administracyjnym są dopuszczone środki dowodowe nienazwane, jeżeli mogą się przyczynić do wykrycia prawdy obiektywnej, a nie są sprzeczne z prawem. Do środków dowodowych nienazwanych zaliczamy opinie instytutu naukowego lub naukowo-badawczego ( na podstawie kpc). Przepisy odrębne mogą dopuścić możliwość korzystania z opinii wyspecjalizowanych jednostek organizacyjnych (np.: ustawa o dozorze technicznym - korzystanie z wyniku badań diagnostycznych, opinii i ekspertyz wyspecjalizowanych jednostek. Do dowodów nienazwanych zaliczamy dowody z filmu, utrwalonego obrazu telewizyjnego, z fotokopii, planów, rysunków, płyt lub taśm dźwiękowych i innych materiałów oraz przyrządów utrwalających lub przenoszących obrazy lub dźwięki.

12. Postępowanie rozpoznawcze przed WSA.

Jest podstawowym stadium postępowania sądowo-administracyjnego, sąd rozpoznaje sprawę sądowo-administracyjną, granice postępowania wyznacza zakres działania lub bezczynności organu administracji publicznej, sąd bada zgodność decyzji z prawem.

Wg art. 134 §1 ustawy - sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, co oznacza, że może wydać orzeczenie innej treści niż to, o które wnosi skarżący

Sąd rozpoznaje na podstawie akt sprawy, a wyjątek, gdy organ nie przesłał akt, wtedy na żądanie skarżącego rozpoznaje sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny nie budzi wątpliwości.

Sąd rozpoznaje na podstawie stanu faktycznego istniejącego w dniu podjęcia zaskarżonego działania lub bezczynności, nie uwzględnia okoliczności faktycznych, które powstały po podjęciu działania.

Podstawową formą postępowania rozpoznawczego jest rozprawa, posiedzenia są jawne.

Postępowanie rozpoznawcze jest przeprowadzone w trybie zwykłym (na rozprawie), ale też może być w trybie uproszczonym, na posiedzeniu niejawnym, forma ta jest nie obligatoryjna, które jest dopuszczalne, jeżeli:

a. decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania

b. strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie 14 dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy

c. organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, gdy skarżący złożył żądanie rozpoznania sprawy na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny nie budzi wątpliwości.

3. Decyzja prawidłowa

Decyzja administracyjna jest prawidłowa, jeżeli łącznie spełnia dwie przesłanki: zgodna jest z normami materialnego prawa administracyjnego; została wydana zgodnie z normami procesowego prawa administracyjnego. Decyzja naruszająca normy materialne lub procesowe jest wadliwa. Akt administracyjny jest wtedy prawidłowy:

• jeśli został prawidłowo, tj. zgodnie z prawdą, ustalony stan faktyczny danego stosunku

• jeśli została prawidłowo, tj. zgodnie z zasadami prawidłowej wykładni, wybrana norma prawna,

• jeśli z obu przesłanek została prawidłowo wyprowadzona konkluzja (sentencja aktu administracyjnego).

Przesłanki prawidłowości decyzji administracyjnej, widzianej jako procesowa forma aktu administracyjnego, mogą być rozpatrywane z uwagi na poprawność rozstrzygnięcia sprawy, której decyzja dotyczy, konkretyzując prawa i obowiązki stron. Decyzja administracyjna korzysta z atrybutu domniemania prawidłowości, co oznacza, że ma ona moc obowiązującą dopóty, dopóki nie zostanie we właściwym trybie wyeliminowana z obrotu prawnego. Dotyczy to wszystkich rodzajów decyzji wadliwych.

4. Kompetencja ogólna organów administrujących

Kompetencja ogólna - to zdolność prawna organów administrujących do załatwienia spraw administracyjnych w danym układzie postępowania. Kompetencję ogólną ustanawia art.1 pkt 1i2 kpa. Zgodnie z tymi przepisami, zdolność prawną do prowadzenia postępowania administracyjnego mają organy administracji publicznej i inne organy państwowe oraz inne podmioty, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w art.1pkt1. Kompetencję ogólną do wykonywania orzeczenia administracyjnego w sprawach indywidualnych mają zarówno organy monokratyczne (np. minister, wojewoda, starosta), jak również organy kolegialne różnego rodzaju (np. zarząd gminy, powiatu, województwa, samorządowe kolegia odwoławcze, okręgowe rady adwokackie).

1. organ administracji publicznej - zakres pojęcia jest określony w art.5 § 2 pkt 3. - rozumie się przez to ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i podmioty , gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień.

3. ministrowie, centralne organy administracji rządowej - Prezes RM i wiceprezesi RM pełniący funkcje ministra kierującego określonym działem administracji rządowej, przewodniczący komitetów wchodzących w skład RM, kierownicy centralnych urzędów administracji rządowej podległych Prezesowi RM, podporządkowanych mu lub nadzorowanych przez niego lub właściwego ministra, a także kierowników innych równorzędnych urzędów państwowych,

4. terenowe organy administracji rządowej - wojewodowie; działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służ, inspekcji i straży prowadzący postępowanie administracyjne w imieniu wojewody, własnym, jeżeli ustawy tak stanowią; a także organy administracji zespolonej

5. jednostki samorządu terytorialnego - zgodnie z art.5 § 2 pkt 6kpa - pod tym pojęciem rozumie się organy gminy, powiatu, województwa, związków gmin, związków powiatu, wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa oraz kierowników służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa, a ponadto samorządowe kolegia odwoławcze

6. inne podmioty, które na podstawie ustaw lub porozumień zostały powołane do załatwienia spraw indywidualnych w drodze decyzji - np. okręgowe rady adwokackie (ustawa z 26.05.1982 r. - prawo o adwokaturze), dyrektorzy, kierownicy instytucji kultury (na podstawie porozumienia, które zawiera Generalny Konserwator Zabytków), organy podatkowe

b) zawieranie porozumień - wojewoda może powierzyć prowadzenie, w jego imieniu, niektórych spraw z zakresu swojej właściwości organom samorządu terytorialnego z obszaru województwa na podstawie porozumień. Zawarcie w przewidzianym trybie porozumienia pomiędzy wojewodą a organami samorządu terytorialnego powoduje, że właściwość wojewody lub kierownika danej zespolonej służby, inspekcji, straży, jest wyłączona. Także jednostki samorządu terytorialnego mogą zawierać porozumienia. Zawarcie w przewidzianym trybie związków powiatów, gmin oraz porozumień powoduje wyłączenie zdolności prawnej organu jednostki samorządu terytorialnego wypływającej z ustawy materialnoprawnej.

5. Przywrócenie terminu

Przywrócenie terminu - instytucja przywrócenia terminu może być stosowana w przypadku uchybienia terminu przez stronę lub innego uczestnika postępowania albo przez osobę zainteresowaną. Instytucja ta służy usunięciu ujemnych skutków, jakie wywołuje uchybienie terminu, wprowadzona do przepisów procesowych ze względów słuszności oraz dla zapewnienia dochodzenia do prawdy obiektywnej. W o.p. instytucja przywrócenia terminów ma zastosowanie tylko wtedy, gdy dotyczy terminów procesowych obowiązujących strony i innych uczestników postępowania podatkowego. Przywrócenie terminu następuje w drodze postanowienia wydanego przez organ właściwy w prowadzonej sprawie, z której miała być dokonana czynność. Postanowienie odmowne może być zaskarżone w drodze zażalenia (art.59 §1 kpa i art.163 § 3 o.p.). Zgodnie z art. 58 § 1 i 2 (art.162 § 1 i 2 o.p.) przywrócenie terminu może nastąpić jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące przesłanki:

1. brak winy zainteresowanego w uchybieniu terminu,

2. wniesienie przez zainteresowanego wniosku o przywrócenie terminu,

3. dochowanie terminu (nieprzywracalnego) do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu,

4. dopełnienie wraz z wnioskiem tej czynności, dla której był ustanowiony przywracalny termin.

22. Tryb wydawania zaświadczeń.

Wydanie zaświadczenia jest wszczynane wyłącznie na wniosek. Osoba ubiegającą się o zaświadczenie powinna swoje żądanie wnieść w formie podania albo też może żądanie wnieść ustnie do protokołu. Organ powinien ustalić czy żądanie pochodzi od osoby posiadającej zdolność do czynności prawnych. Organ powinien wydać zaświadczenie niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni. Organ może przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, które będzie dotyczyło stanu faktycznego lub stanu prawnego wymagającego potwierdzenia zaświadczeniem. Postępowanie w sprawie wydania zaświadczenia kończy się albo wydaniem zaświadczenia żądanego przez zainteresowaną osobę albo wydaniem postanowienia o odmowie wydania zaświadczenia lub o odmowie wydania zaświadczenia o treści żądanej przez zainteresowanego. Organ odmawia postanowieniem wydania zaświadczenia w ogóle albo wydania zaświadczenia o treści żądanej. Na takie postanowienia przysługują zażalenia. Zażalenie należy wnieść w terminie 7 dni od doręczenia postanowienia, do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu, który wydał postanowienie. Na skutek rozpatrzenia zażalenia postanowienie odmowne może być albo utrzymane w mocy albo zostanie uchylone i organ będzie zobowiązany do uwzględnienia żądania osoby zainteresowanej wydaniem zaświadczenia. Od ostatecznego postanowienia tzn. od nie zaskarżonego w terminie postanowienia odmownego albo od utrzymującego je w mocy postanowienia wydanego na skutek zażalenia, żaden środek zaskarżenia nie służy w nadzwyczajnych trybach.

10. Bezczynność organu administracyjnego.

Organy administracji publicznej mają obowiązek załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. Sprawy niewymagające przeprowadzania postępowania wyjaśniającego tj. te, które można rozstrzygnąć w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody znane organowi z urzędu powinny być załatwiane niezwłocznie. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, a w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania przez organ odwołania (art. 35 Kpa). W przypadku, gdy organ nie może załatwić sprawy przepisowym terminie (z przyczyn leżących po jego stronie lub niezależnych) musi zawiadomić o tym strony postępowania podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy (art. 36 Kpa).

Na nie załatwienie sprawy w terminie określonym w przepisach lub ustalonym w myśl art. 36 stronie służy zażalenie do organu administracji publicznej wyższego stopnia (które to organy precyzuje art. 17 Kpa; dla organów samorządu terytorialnego będą to samorządowe kolegia odwoławcze). Organ wyższego stopnia uznając zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych nie załatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających naruszaniu terminów załatwienia spraw w przyszłości (art. 37 Kpa).

W przypadku, gdy takie postępowanie w dalszym ciągu nie odniesie pożądanego skutku strona może złożyć skargę do sądu administracyjnego patrz szerzej rozdział Skarga do sądu administracyjnego. Warunkiem tej skargi jest właśnie uprzednie złożenie zażalenia na bezczynność do organu wyższego stopnia. Organ uznając zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających naruszaniu terminów załatwienia spraw w przyszłości.

Do sądu administracyjnego służy skarga na bezczynność w wypadku:
- centralnych organów administracji rządowej,
- terenowych organów administracji rządowej zespolonej i niezespolonej
- organów jednostek samorządu terytorialnego
- innych organów, w zakresie, w jakim zostały powołane z mocy prawa do załatwiania spraw z zakresu administracji publicznej.

Sąd administracyjny jest właściwy do rozpoznawania i rozstrzygania w sprawie skarg na bezczynność organu w takich granicach, w jakich służy skarga na decyzje administracyjne, postanowienia wydawane w postępowaniu administracyjnym oraz egzekucyjnym i zabezpieczającym, akty i czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa.

Przesłanką dopuszczalności skargi na bezczynność organów jest wyczerpanie środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. W przypadku skargi na niewydajnie decyzji w ustawowo określonym terminie służy w postępowaniu administracyjnym zażalenie, a w postępowaniu podatkowym ponaglenie. W przypadku bezczynności w zakresie wydania innego aktu lub niepodjęcia czynności z zakresu administracji publicznej przesłanką dopuszczalności skargi jest wezwanie do usunięcia naruszenia prawa. Przesłanka ta nie obowiązuje, gdy skargę wnosi prokurator lub rzecznik.

Jeżeli orzeczenie sądowe nie jest respektowane sąd dysponuje sankcjami m. in. sąd ma możliwość nałożenia grzywny na bezczynny organ. Inną sankcją jest wystąpienie Prezesa sądu albo składu orzekającego informujące organy lub ich organy zwierzchnie o stwierdzonych istotnych naruszeniach prawa, okolicznościach mających wpływ na ich powstanie oraz o wypadkach niewykonania orzeczeń sądu. Ponadto ocena prawna wyrażona w orzeczeniu sądu wiąże w sprawie ten sąd oraz organ, którego bezczynność była przedmiotem zaskarżenia.

Organ, którego bezczynność zaskarżono, może uwzględnić skargę w całości do dnia wyznaczenia przez sąd terminu rozprawy. Jeżeli w wymienionym wyżej terminie, organ, który uchybił terminowemu załatwieniu sprawy nie nadeśle odpowiedzi na skargę i akt sprawy, to sąd może orzec w sprawie na podstawie stanu faktycznego i prawnego przedstawionego w skardze, jeżeli nie budzi on uzasadnionych wątpliwości w świetle ustaleń poczynionych przez sąd w toku rozpoznania sprawy. Sąd wyda w sprawie orzeczenie. Od tego orzeczenia organ, którego bezczynność zaskarżono, może wnieść do sądu sprzeciw w terminie 14 dni od daty doręczenia orzeczenia sądu, ale tylko wówczas, gdy jednocześnie doręczy odpowiedź na skargę wraz z aktami sprawy.

6. Zarzut

Zarzut jest środkiem zaskarżenia, który służy w fazie wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Zarzut jest także środkiem zaskarżenia, który występuje również w postępowaniu zabezpieczającym (na postanowienia o zabezpieczeniu służy w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia prawo zgłoszenia zarzutów do organu egzekucyjnego). Zarzut jest środkiem zaskarżenia niedewolutywnym, albowiem organem właściwym do jego rozpoznania i rozstrzygnięcia jest organ egzekucyjny. Organ ten rozpoznając zarzut jest obowiązany przeprowadzić postępowanie wyjaśniające. Do postępowania wyjaśniającego stosuje się art.7kpa ustanawiający zasadę ogólną prawdy obiektywnej oraz przepisy kpa o dowodach. Podmiotem postępowania egzekucyjnego legitymowanym do złożenia zarzutu jest zobowiązany. Podstawą prawną wniesienia zarzutu jest:

1. wykonanie, umorzenie, przedawnienie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku,

2. odroczenie terminu wykonania obowiązku albo brak wymagalności obowiązku z innego powodu, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnej,

3. określenie egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu administracyjnego lub bezpośrednio z przepisów prawa, z orzeczenia sądowego,

4. błąd co do osoby zobowiązanego,

5. niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym,

6. niedopuszczalność egzekucji administracyjnej lub zastosowanego środka egzekucyjnego, brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia,

7. zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego.

Zarzut powinien odpowiadać przesłankom formalnym podania oraz zawierać określenie podstawy zarzutu. Termin do jego złożenia wynosi 7 dni od dnia doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego, a w postępowaniu zabezpieczającym - od dnia doręczenia postanowienia o zabezpieczeniu. Rozpatrzenie zarzutu następuje po uzyskaniu wypowiedzi wierzyciela..

Zarzut jest środkiem zaskarżenia względnie suspensywnym, bo jego wniesienie nie wstrzymuje czynności egzekucyjnych, chyba że organ egzekucyjny wstrzyma z uzasadnionych powodów.

W wyniku postępowania wyjaśniającego organ egzekucyjny może ustalić, że:

1. nie występują przeszkody w przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego ani też nie naruszono zasad wyboru środka egzekucyjnego - wówczas wydaje postanowienie o odmowie uwzględnienia zarzutu,

2. są przeszkody w prowadzeniu postępowania egzekucyjnego - wówczas wydaje postanowienie o zawieszeniu postępowania, o umorzeniu postępowania lub o zastosowaniu innego środka, najmniej uciążliwego dla zobowiązanego.

Na postanowienie wydane wskutek rozpatrzenia zarzutu zobowiązanemu i wierzycielowi służy zażalenie

. Postępowanie wstępne przed WSA

Następuje skompletowanie akt niezbędnych do rozpoznania sprawy, które jest niezbędne do ustalenia dopuszczalności podjęcia postępowania w sprawie. Po otrzymaniu skargi na akt lub czynność (bezczynność) organu wykonującego adm. publ. i skompletowaniu akt przewodniczący bada skargę. Gdy skarga jest dotknięta brakami, które można usunąć, wzywa stronę skarżącą do ich usunięcia w terminie. Bada zdolność sądową i procesową stron i w razie stwierdzenia braku kieruje sprawę na posiedzenie niejawne. Bada dopuszczalność skargi i w razie ustalenia wstępnego jej niedopuszczalności kieruje sprawę na posiedzenie niejawne.

Na posiedzeniu niejawnym sąd bada:

1. niedopuszczalność skargi - jej przyczyny mogą być:

a. przedmiotowe - sprawa będąca przedmiotem skargi nie należy do właściwości sądu adm.

- sprawa skarga została złożona w sprawach, w których sąd administracyjny nie jest właściwy

- skarga została złożona na akt nieistniejący

- skarga została wniesiona bez wyczerpania środków zaskarżenia lub gdy przedmiotem zaskarżenia jest akt podjęty poza postępowaniem adm. bez wezwania do usunięcia naruszenia prawa

- gdy skarga dotyczy sprawy pomiędzy tymi samymi stronami, która jest w toku lub już została prawomocnie osądzona

b. podmiotowe - złożona przez podmiot nie mający legitymacji do złożenia skargi

- jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa przez przedstawiciela

2. zachowanie terminu do wniesienia skargi - uchybienie terminu, jeżeli nie został przywrócony, powoduje odrzucenie skargi

3. czy uzupełniono w wyznaczonym terminie braki formalne skargi

Sąd odrzuci skargę jeżeli w wyniku przeprowadzonego badania ustali wystąpienie jednej z przeszkód uniemożliwiających nadanie skardze dalszego biegu, to wydaje postanowienie o odrzuceniu.

Jeżeli sąd ustali, że nie ma podstaw do odrzucenia skargi, sprawę kieruje się do rozpoznania.

\

1. Zbieg egzekucji.

Zbieg egzekucji ma miejsce wtedy kiedy są prowadzone dwa różne postępowania w stosunku do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego należącego do zobowiązanego. W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej organ egzekucyjny zobowiązany jest przekazać akta postępowania sądowi rejonowemu, w którego okręgu wszczęto postępowanie. Sąd rozstrzyga o tym kto będzie prowadził postępowanie w zależności od rodzaju należnych świadczeń. Określa też które z dokonanych czynności pozostają w mocy. W przypadku zbiegu egzekucji prowadzonych przez dwa organy egzekucyjne albo organ i wierzyciela upoważnionego rozporządzeniem RM do prowadzenia w egzekucji, postępowanie Łączne prowadzi organ egzekucyjny.

1. przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji - dopuszczalność stwierdzenia nieważności decyzji jest w kpa oparta na 3 przesłankach:

1. przesłance pozytywnej - którą stanowi wystąpienie jednej z wyczerpująco wyliczonych w art.156§1 podstaw. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:

• wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości,

• wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,

• dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,

• została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,

• była niewykonalna w dniu jej wydania i niewykonalność ma charakter trwały,

• w razie jej wykonania wywołąłaby czyn zagrożony karą,

• zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

2) przesłance negatywnej - jedną stanowi termin, a drugą - spowodowanie przez decyzję nieodwracalnych skutków prawnych.

Strona może żądać stwierdzenia nieważności tylko decyzji ostatecznej.

W postępowaniu podatkowym Ordynacja podatkowa wprowadza 3 przesłanki:

• 2 przesłanki pozytywne: przesłanka ostateczności decyzji; jedna z wad wyliczona w art.247§1

• 1 przesłanka negatywna: upływ terminu

7. Postępowanie zabezpieczające

Dokonanie zabezpieczenia należności pieniężnych lub wykonania obowiązków niepieniężnych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy jego brak mógłby utrudnić lub udaremnić wykonanie obowiązków w trybie egzekucji administracyjnej.

Postępowanie zabezpieczające wszczyna się na wniosek wierzyciela, który powinien odpowiadać wymaganiom stawianym tytułowi wykonawczemu i zawierać uzasadnienie. W uzasadnieniu należy wykazać niebezpieczeństwo utrudnienia lub udaremnienia egzekucji administracyjnej. Organ egzekucyjny, rozpatrując wniosek wierzyciela, jest obowiązany przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, w celu ustalenia zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej, czy występuje przesłanka uzasadniająca ustanowienie zabezpieczenia. Organ egzekucyjny może uzależnić wydanie postanowienia o zabezpieczeniu od złożenia przez wierzyciela kaucji na zabezpieczenie roszczeń zobowiązanego o naprawienie szkód spowodowanych wskutek wykonania tego postanowienia.

Jeżeli organ egzekucyjny ustali, że występują przesłanki uzasadniające zabezpieczenie, to wydaje postanowienie w sprawie dokonania zabezpieczenia. W postanowieniu tym określa obowiązek, którego dotyczy zabezpieczenie oraz sposób i zakres zabezpieczenia. Postanowienie to może być w każdym czasie uchylone lub zmienione. Postanowienie to doręcza się wierzycielowi, a doręczenie tego postanowienia zobowiązanemu następuje równocześnie z dokonaniem czynności zabezpieczających. Na postanowienie to zobowiązanemu służy prawo wniesienia zarzutu, na postanowienie po rozpoznaniu zarzutu (uznające zarzuty za nieuzasadnione) zobowiązanemu służy zażalenie, a następnie na postanowienie wydane po rozpoznaniu zażalenia - skarga do NSA.

Ustawa wyłącza dopuszczalność stosowania w postępowaniu zabezpieczającym przymusu bezpośredniego. Zabezpieczenie może być dokonane przez:

• jeżeli chodzi o wykonanie obowiązków pieniężnych - przez zajęcie pieniędzy, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego i wkładów oszczędnościowych, innych wierzytelności lub praw majątkowych, zajęcie ruchomości albo przez wpis hipoteki przymusowej lub zakaz zbywania i obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej albo której księga wieczysta zaginęła albo uległa zniszczeniu;

• jeżeli chodzi o wykonanie obowiązków niepieniężnych - ustawa pozostawia organowi egzekucyjnemu swobodę co do sposobu zabezpieczenia.

Organ kierując się interesami podmiotów postępowania, tak by wierzycielowi zapewnić wykonanie obowiązku , a zobowiązanego nie obciążyć ponad potrzebę, określi środki zabezpieczające lub inną czynność, która w danych okolicznościach powinna być zastosowana. Organ egzekucyjny może w razie potrzeby zastosować również środki zabezpieczenia obowiązków pieniężnych, jeżeli zabezpieczy w ten sposób pokrycie kosztów wykonania zastępczego. Organ egzekucyjny uchyli zabezpieczenie, jeżeli wierzyciel nie złoży wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w ciągu 1 miesiąca od dokonania zabezpieczenia, a w terminie 3 miesięcy od dokonania zabezpieczenia - przed ustaleniem należności pieniężnych lub obowiązków o charakterze niepieniężnym. Terminy te mogą być przez organ przedłużone na wniosek wierzyciela, jeżeli wykaże on, że z uzasadnionych przyczyn postępowanie egzekucyjne nie mogło być wszczęte. Termin wszczęcia postępowania egzekucyjnego przy obowiązkach niepieniężnych może być przedłużony tylko o okres do 3 miesięcy. Na postanowienie organu w sprawie przedłużenia lub odmowy przedłużenia terminu wszczęcia postępowania egzekucyjnego służy zażalenie wierzycielowi i zobowiązanemu. O uchyleniu zabezpieczenia organ egzekucyjny zawiadamia wierzyciela i obciąża go kosztami zabezpieczenia. Uchylenie zabezpieczenia następuje w formie postanowienia, na które nie służy wierzycielowi zażalenie. Może on podjąć obronę swojego interesu prawnego przez złożenie wniosku o przedłużenie terminu wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

W postępowaniu podatkowym zobowiązanie podatkowe może być zabezpieczone na majątku podatnika przed terminem płatności podatku, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że nie zostanie ono wykonane. Zabezpieczenia można dokonać również przed wydaniem decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego lub określającej wysokość zaległości podatkowej, jeżeli z dowodów zgromadzonych w postępowaniu wynika, że zobowiązanie podatkowe może nie zostać wykonane. Zabezpieczenie dotyczy też należności określonych w decyzji o odpowiedzialności podatkowej płatnika i inkasenta. Organ podatkowy wydaje decyzję o zabezpieczeniu. Zabezpieczenie następuje w formie postanowienia (w trybie przepisów pea). Decyzja o zabezpieczeniu wygasa:

1. po upływie 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego,

2. z dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zaległości podatkowej

Wygaśnięcie decyzji nie narusza ważności postanowienia wydanego na podstawie przepisów pea.

8. Roszczenie odszkodowawcze

Ustawa z 11.05.1995 r. o NSA przewiduje roszczenie o odszkodowanie w następujących przypadkach:

1. gdy osoba poniosła szkodę wskutek niewykonania orzeczenia NSA (art.31 ust.4) - odszkodowanie przysługuje od organu, który nie wykonał orzeczenia NSA. Organ ten orzeka o odszkodowaniu przez wydanie decyzji w terminie 3 miesięcy od dnia wniesienia wniosku o odszkodowanie. Strona, która w tym terminie nie otrzymała decyzji lub jest niezadowolona z przyznanego jej odszkodowania, może wnieść powództwo do sądu powszechnego w terminie 30 dni od dnia pozostawania organu w zwłoce lub doręczenia jej decyzji w tej sprawie. Roszczenie o odszkodowanie służy na zasadach określonych w kc z wyłączeniem art.418 tego kodeksu.

2. gdy NSA wyrokiem uchylił zaskarżoną decyzję, a organ rozpatrując sprawę ponownie umorzył postępowanie (art.160 kpa) - służy odszkodowanie od organu, który wydał decyzję.

3. w razie gdy NSA stwierdził nieważność aktu lub ustalił przeszkodę prawną uniemożliwiającą stwierdzenie nieważności aktu stronie, która poniosła szkodę (art.160 kpa) - służy odszkodowanie od organu, który wydał decyzję.

W postępowaniu podatkowym - Ordynacja podatkowa uregulowała tryb dochodzenia odszkodowania. Jest to tryb sądowy i administracyjnosądowy - w razie uchylenia, stwierdzenia nieważności lub stwierdzenia przeszkody uniemożliwiającej stwierdzenie nieważności przez NSA decyzji podjętej w postępowaniu podatkowym, strona dochodzić będzie odszkodowanie na zasadach określonych w art.160 kpa.

1. powództwo przeciwegzekucyjne zobowiązanego - egzekucji administracyjnej mogą być poddane inne należności aniżeli określone w ustawie (art2§1), jeżeli przypadają Skarbowi Państwa lub państwowej jednostce organizacyjnej. W razie poddania tych należności egzekucji, zobowiązany może się bronić przez złożenie powództwa przeciwegzekucyjnego do sądu. Powództwo to służy do merytorycznej obrony przed egzekucją, a zatem do zwalczania jej zasadności i dopuszczalności. Podstawy prawne wniesienia powództwa i tryb jego rozpoznania przez sąd regulują przepisy kpc. Wyrok uwzględniający powództwo stanowi podstawę do umorzenia postępowania egzekucyjnego.

2. powództwo przeciwegzekucyjne osoby trzeciej - osoba trzecia może wnieść powództwo do sądu na podstawie przepisów kpc , jeżeli organ egzekucyjny odmownie rozpatrzył jej wniosek o wyłączenie spod egzekucji administracyjnej rzeczy lub praw majątkowych. Powództwo można wnieść w ciągu 14 dni od dnia doręczenia postanowienia organu egzekucyjnego, a jeżeli zainteresowany wniósł zażalenie na to postanowienie - w ciągu 14 dni od dnia doręczenia postanowienia wydanego na skutek zażalenia. Odpis pozwu osoba trzecia powinna złożyć organowi egzekucyjnemu. Podstawy wniesienia powództwa i tryb jego rozpoznania regulują przepisy prawa cywilnego materialnego i procesowego. Do czasu prawomocnego wyroku nie można dokonać egzekucji w trybie przewidzianym dla sprzedaży ruchomości w przepisach o egzekucji należności pieniężnych (z wyjątkiem rzeczy szybko psujących się- wówczas kwotę uzyskaną ze sprzedaży składa się w depozycie organu egzekucyjnego)

1. Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu - Jest to zasada ogólna; to prawo strony do czynnego udziału w ustaleniu stanu faktycznego oraz prawo udziału w czynnościach postępowania dowodowego. Dlatego strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodów ze świadków, biegłych lub oględzin przynajmniej na 7 dni przed terminem ich przeprowadzenia. Ma ona też prawo brać udział w przeprowadzaniu dowodu, może zadawać pytania świadkom, biegłym i innym stronom oraz składać wyjaśnienia. Okoliczność faktyczna może być uznana za udowodnioną, jeżeli strona miała możliwość wypowiedzenia się, co do przeprowadzonych dowodów, chyba, że załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną.

2. Zasada otwartego katalogu środków dowodowych - zasada ta wynika z przyjętego przy wyliczeniu dowodów w art.75§1 sformułowania „ w szczególności”, zatem wyliczenie to nie jest zamknięte.

3. Zasada prawdy obiektywnej (materialnej) - realizacji tej zasady służy art.77§1, który, stanowi, że „o.a.p. jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy”. Jest to zasada ogólna.

4. Zasada ochrony prywatności - w toku postępowania należy chronić prywatność uczestniczących w nim podmiotów, chronić: dane osobowe, dostęp do tajemnic wynikających z prawa; aby wykonywanie obowiązków procesowych nie kolidowało z ich sferą prywatności. Przykładem jest art.83 (prawo odmowy zeznań, prawo odpowiedzi na pytania).

5. Zasada oficjalności.

a. skarga kasacyjna - jest instytucją procesową, która stwarza możliwość prawną legitymowanym podmiotom żądania weryfikacji orzeczenia WSA przez NSA.

Przedmiotem zaskarżenia są wyroki i postanowienia kończące postępowanie w sprawie, chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej.

Podstawy: 1. naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,

2. naruszenie przepisów postępowania, jeżeli to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy,

Legitymacja:

a. strona - postępowanie sądowo-administracyjne jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym stronami są skarżący oraz organ. Legitymację mają również uczestnicy postępowania.

b. Prokurator niezależnie czy brał udział w postępowaniu, jeżeli wg jego oceny wymaga tego ochrona praworządności lub praw człowieka i obywatela.

c. Rzecznik praw obywatelskich - niezależnie czy brał udział w postępowaniu, jeżeli wg jego oceny wymaga tego ochrona praworządności lub praw człowieka i obywatela.

Przymus zastępstwa - obowiązek sporządzenia skargi przez podmioty powołane do pomocy prawnej reprezentacji stron. Skarga kasacyjna może być sporządzona przez adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego, rzecznika patentowego. Nie obowiązuje on, gdy skargę sporządza sędzia, prokurator, notariusz albo profesor lub dr hab. nauk prawnych, będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem, albo, gdy skargę wnosi prokurator lub rzecznik praw obywatelskich. Przymus zastępstwa obowiązuje bezwzględnie z zastrzeżeniem wyjątków.

Wymagania: można podzielić na formalne - stawiane pismom procesowym, w pozostałym zakresie są to materialne.

Skarga powinna zawierać:

1. oznaczenie zaskarżonego orzeczenia

2. przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie

3. wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu uchylenia lub zmiany

Braki formalne mogą zostać usunięte, wymagania materialne zaś prowadzą do niedopuszczalności skargi kasacyjnej.

Termin- 30 dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem

Tryb- wnosi się do WSA, który wydał zaskarżone orzeczenie

Od skargi kasacyjnej pobierany jest wpis.

b. zażalenie - do NSA służy od postanowień WSA w przypadkach przewidzianych w ustawie (np. postanowienie o przywrócenie terminu albo odmowie jego przywrócenia, na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie), ponadto na postanowienia, których przedmiotem jest:

- przekazanie sprawy innemu sądowi adm.

- wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności

- zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania

- odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku

- sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa

- oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego

- odrzucenie skargi kasacyjnej

- odrzucenie zażalenia

- ukaranie grzywną

Legitymacja- służy stronom postępowania, uczestnikom postępowania oraz osobom, organizacji społecznej, których sąd nie dopuścił do udziału w postępowaniu, prokuratorowi, rzecznikowi praw obywatelskich

Nie obowiązuje przymus zastępstwa - chyba, że przedmiotem zażalenia jest odrzucenie skargi kasacyjnej.

Wymagania- powinno zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wnioski o jego zmianę lub uchylenie, zwięzłe uzasadnienie.

Termin- 7 dni od doręczenia postanowienia

Od zażalenia pobierany jest wpis.

Zażalenie wnosimy do WSA.

1. Postępowanie administracyjne OGÓLNE - to postępowanie typowe, standardowe, modelowe, regulowane przepisami k.p.a. jest postępowaniem, w którego trybie następuje rozpoznanie i rozstrzygnięcie większości spraw administracyjnych (np. sprawy zmiany nazwiska, sprawy pozwoleń budowlanych, sprawy koncesji, zezwoleń, sprawy wywłaszczenia nieruchomości).

P

9. ystem nadzwyczajnych trybów postępowania

System nadzwyczajnych trybów postępowania składa się z postępowania w sprawie wznowienia postępowania, postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, postępowania w sprawie uchylenia lub zmiany decyzji dotkniętej wadami niekwalifikowanymi bądź decyzji prawidłowej. System ten jest oparty na zasadzie niekonkurencyjności, tzn. że poszczególne tryby nadzwyczajne mają na celu usunięcie tylko określonego rodzaju wadliwości decyzji i nie mogą być stosowane zamiennie. Naruszenie wyłączności stosowania określonego trybu nadzwyczajnego weryfikacji decyzji stanowi rażące naruszenie prawa, będące podstawą stwierdzenia nieważności decyzji.

Weryfikacja decyzji odbywająca się w trybach nadzwyczajnych w drodze administracyjnej oraz weryfikacja decyzji w drodze sądowej jest oparta na zasadzie konkurencyjności, bo od strony postępowania, od organizacji społecznej biorącej udział w postępowaniu na prawach strony lub od prokuratora zależy wybór drogi weryfikacji decyzji. Uruchomienie jednego z trybów weryfikacji decyzji w drodze administracyjnej powoduje niedopuszczalność weryfikacji w drodze sądowej. Zgodnie bowiem z art.35 ust.4 ustawy o NSA, nie można wnieść skargi do sądu administracyjnego, jeżeli toczy się postępowanie w celu zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności aktu albo innej czynności. Wniesienie skargi do NSA na decyzję administracyjną wyłącza możliwość wniesienia tej sprawie sprzeciwu przez prokuratora. Ograniczenie w wykorzystaniu drogi administracyjnej ma również miejsce wtedy, gdy decyzja podlega już weryfikacji w drodze sądowej. Weryfikacja w drodze sądowej nie wyłącza jednakże zupełnie możliwości wykorzystania nadzwyczajnych trybów postępowania administracyjnego. Przymiot prawomocności wyroku NSA dotyczy tylko sfery zgodności z prawem decyzji ostatecznej i nie stwarza przeszkód jej zmiany lub uchylenia w nadzwyczajnym trybie administracyjnym przewidzianym dla wzruszenia decyzji prawnie niewadliwych. Dopuszczalne jest wznowienie postępowania administracyjnego zakończonego decyzją ostateczną, co do której sąd administracyjny oddalił skargę, jeżeli po wyroku sądowym zostaną ujawnione lub wystąpią przesłanki do wznowienia postępowania, o których mowa w art.145§1 kpa.

Przepisy szczególne mogą stanowić o wyłączeniu w ogóle możliwości uruchomienia nadzwyczajnych trybów postępowania administracyjnego (np. ustawa o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie konsumentów).

15. STRONA

Art. 28. Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Art. 29. Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - również jednostki nieposiadające osobowości prawnej (stowarzyszenia rejestrowe zwykłe)

W postępowaniu strona może działać osobiście lub przez swojego przedstawiciela.

30. §2. Osoby fizyczne nieposiadające zdolności do czynności prawnych działają przez swoich ustawowych przedstawicieli. Może nim być przedstawiciel ustawowy dla małoletnich, kurator lub opiekun prawny. Jeśli sprawa nie wymaga osobistego działania osoba pełnoletnia może ustanowić pełnomocnika (art. 32). Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych (art.33). Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie.

16. PODMIOTY NA PRAWACH STRONY

Nie zastępują strony, ale występują w postępowaniu w interesie strony. W tej grupie znajdują się 3 kategorie podmiotów: organizacje społeczne (31), prokurator (182-189), Rzecznik Praw Obywatelskich. Jeżeli organizacja społeczna, prokurator lub RPO brali udział w I instancji przed wydaniem decyzji mogą wystąpić z odwołaniem od podjętej decyzji. Przepisy ustaw szczegółowych mogą wskazywać i inne podmioty, które będą występować na prawach strony (recenzenci, Organy Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, gminy, naczelny lekarz uzdrowiska).

Organizacje społeczne występują w takim ch-rze gdy:

1. Postępowanie dotyczy osoby trzeciej,

2. Ich udział jest uzasadniony celami statutowymi,

3. Ich udział jest uzasadniony interesem społecznym,

Organizacja społeczna może żądać wszczęcia postępowania w sprawie dotyczącej osoby trzeciej (31), dopuszczenia jej do już toczącego się postępowania, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi organizacji lub przemawia za tym ważny interes społeczny. Organ wydaje postanowienie o jej dopuszczeniu.

Prokurator może zwrócić się do właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem (182), może żądać wszczęcia postępowania (wobec bezczynności organu), włączyć się do już toczącego się postępowania. W takim wypadku, może się posługiwać takimi samymi środkami prawnymi, które przysługują stronie (188). Może złożyć sprzeciw od decyzji ostatecznej. Jest to środek przysługujący tylko prokuratorowi, nie przysługuje ani organizacji społecznej ani RPO. Sprzeciw może być składany tylko, gdy przepisy KPA przewidują możliwość wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności decyzji, uchylenia lub zmiany.

Rzecznik Praw Obywatelskich bierze udział w postępowaniu na podstawie ustawy z 15.07.1987 r. o RPO. Ma prawo zwracać się o wszczęcie postępowania administracyjnego lub postępowania przed NSA, włączyć się do już toczącego się postępowania na prawach strony. Przesłanką podjęcia czynności przewidzianych w tej ustawie jest powzięcie wiadomości o naruszeniu praw i wolności obywatelskich (art. 8), posługiwać się tymi środkami prawnymi, które przysługują stronie i nie uczestniczyć w postępowaniu na prawach przysługujących prokuratorowi.

10. Środki zaskarżenia i kryteria

Środki zaskarżenia - są to instytucje procesowe, za pomocą których uprawnione podmioty mogą żądać weryfikacji rozstrzygnięć administracyjnych w celu ich kasacji lub reformacji. Do cech charakterystycznych środków zaskarżenia należy:

• oparcie ich konstrukcji prawnej na zasadzie skargowości, tzn. że służą one podmiotom uprawnionym do żądania uruchomienia określonego postępowania weryfikacyjnego, a w żadnym wypadku nie dają podstawy do uruchomienia postępowania z urzędu.

• ich celem bezpośrednim jest doprowadzenie do kasacji lub do reformacji rozstrzygnięcia administracyjnego.

Klasyfikacja środków zaskarżenia:

• wg kryterium przesunięcia kompetencji do weryfikacji zaskarżonego rozstrzygnięcia na wyższą instancję:

1. środki zaskarżenia bezwzględnie dewolutywne - takie, które zawsze przesuwają sprawę do wyższej instancji

2. środki zaskarżenia względnie dewolutywne - które powodują przesunięcie sprawy do wyższej instancji tylko w razie nieuwzględnienia ich przez I instancję

3. środki zaskarżenia niedewolutywne - które rozpatrywane są przez organ wydający zaskarżone rozstrzygnięcie

• wg kryterium rodzaju zaskarżonego rozstrzygnięcia:

1. środki zaskarżenia zwyczajne - służące od rozstrzygnięć nieostatecznych (ich podstawy prawne wnoszenia nie są w kpa), ściśle zdeterminowane, tzn, że można je wnosić w przypadku, gdy np. strona jest niezadowolona z rozstrzygnięcia

2. środki zaskarżenia nadzwyczajne - wnoszone od rozstrzygnięć ostatecznych; podstawy prawne ich wnoszenia są szczegółowo wymienione w kpa i op.

• wg kryterium mocy prawnej wniesionego środka zaskarżenia:

1. środki zaskarżenia bezwzględnie suspensywne - takie, które z mocy prawa wstrzymują wykonanie zaskarżonego rozstrzygnięcia

2. środki zaskarżenia względnie suspensywne - takie, które wstrzymanie wykonania zaskarżonego rozstrzygnięcia pozostawiają ocenie organu rozpatrującego środek zaskarżenia

• wg kryterium możliwości wnoszenia danego środka zaskarżenia samodzielnie:

1. środki zaskarżenia samoistne

2. środki zaskarżenia niesamoistne - takie które można wnieść tylko wraz z innymi środkami prawnymi.

Rozprawa - jest formą postępowania wyjaśniającego. Umożliwia koncentrację w jednym miejscu i czasie wszystkich uczestników postępowania w danej sprawie, którzy ustnie i bezpośrednio dokonują poszczególnych czynności procesowych.

Rozprawę należy przeprowadzić obligatoryjnie, gdy:

1. Zapewni to przyspieszenie lub uproszczenie postępowania bądź osiągnięcie celu wychowawczego - nawiązuje do ogólnej zasady prostoty i szybkości postępowania, cel wychowawczy ma obecnie charakter archaiczny, ponieważ wychowanie obywatela to cel ustroju socjalistycznego.

2. Wymaga tego przepis prawa - ma to miejsce w postępowaniu wywłaszczeniowym, gdy liczba koncesji jest ograniczona, a jest wielu chętnych oraz w prawie wodnym, gdzie przeprowadzenie rozprawy ma charakter fakultatywny, rozprawa ma charakter otwarty.

3. Zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron - jest to przesłanka nieostra, występuje, gdy mamy do czynienia ze współuczestnictwem materialnym i formalnym, gdy interesy nie są zgodne.

4. Jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków lub biegłych lub w drodze oględzin, - gdy materiał dowodowy jest znaczny (jest wielu świadków, różne opinie biegłych), w celu skonfrontowania dowodów lub, gdy materiał dowodowy jest sprzeczny.

Rozprawa powinna być należycie przygotowana. K.p.a. reguluje czynności przygotowawcze poprzedzające przeprowadzenie rozprawy, należą do nich:

• Wezwanie stron do złożenia wyjaśnień, dokumentów i innych dowodów oraz stawienia się na rozprawę ( niezawiadomienie strony o terminie rozprawy stanowi istotną wadę postępowania i może stanowić podstawę jego wznowienia). Natomiast nieobecność stron należycie wezwanych nie stanowi przeszkody do przeprowadzenia rozprawy. Kierujący rozprawą winien ją odroczyć, jeżeli stwierdzi poważne nieprawidłowości w wezwaniu stron na rozprawę, albo, gdy niestawienie się strony zostało spowodowane przeszkodą trudną do przezwyciężenia, a także z innej ważnej przyczyny.

• Wezwanie świadków i biegłych,

• Zawiadomienie o rozprawie państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych, organizacji społecznych, a także innych osób, jeśli ich udział w rozprawie jest uzasadniony ze względu na jej przedmiot,

• W przypadku gdy jest prawdopodobne, że oprócz stron wezwanych na rozprawę, już uczestniczących w postępowaniu, mogą być również i inne strony, które wcześniej się nie zgłosiły ani nie zostały wezwane do udziału w postępowaniu z braku wiadomości o nich, organ ma obowiązek dać ogłoszenie o terminie, miejscu i przedmiocie rozprawy w formie obwieszczenia albo w innej formie zwyczajowo przyjętej w danej miejscowości,

• Wezwanie na rozprawę doręcza się na piśmie, określając w nim termin, miejsce i przedmiot rozprawy,

• Termin rozprawy musi być wyznaczony na tyle wcześnie, ażeby doręczenie wezwań oraz ogłoszenie o rozprawie nastąpiło, co najmniej na 7 dni przed rozprawą.

Rozprawą kieruje pracownik o.a.p., przed którym toczy się postępowanie. Gdy postępowanie toczy się przed organem kolegialnym, rozprawą kieruje przewodniczący albo wyznaczony członek organu kolegialnego. Jego obowiązkiem jest dążenie do wszechstronnego wyjaśnienia stanu faktycznego danej sprawy, ustalenie prawdy obiektywnej oraz - w miarę możliwości - uzgodnienie sprzecznych interesów stron. Sprawuje on tzw. Policję sesyjną, dzięki której ma możliwość zapewnienia porządku na rozprawie. Za niewłaściwe zachowanie w czasie rozprawy strony, świadkowie, biegli i inne osoby uczestniczące w rozprawie mogą być, po uprzednim ostrzeżeniu, wydalone z miejsca rozprawy oraz ukarane grzywną do 100 zł. Na postanowienie o ukaraniu grzywną służy zażalenie.

40. Pełnomocnictwo procesowe.

• Udzielenie pełnomocnictwa następuje przez jednostronną czynność prawną, jaką jest oświadczenie woli mocodawcy złożone w dowolnej formie.

• Instytucja pełnomocnika jest odformalizowana (granice umocowania pełnomocnika do działania za stronę są wyznaczone jedynie zakresem czynności procesowych, które strona musi dopełnić osobiście).

• Pełnomocnikiem strony może być każda osoba fizyczna posiadająca zdolność procesową, musi to być pełna zdolność, pomimo, iż nie jest to wyrażone wprost w przepisach, jest to postulat.

• Przepisy nie stawiają mu wymagania posiadania kwalifikacji fachowych. Drobny przywilej procesowy przyznaje się adwokatowi, radcy prawnemu i rzecznikowi patentowemu (pełnomocnicy fachowi), którzy sami mogą uwierzytelniać odpis udzielonego im pełnomocnictwa.

• Strona udziela pełnomocnictwa na piśmie lub zgłasza je ustnie do protokołu.

• W sprawach mniejszej wagi domniemywa się udzielenie pełnomocnictwa przez stronę członkom jej najbliższej rodziny lub domownikom, a nie ma wątpliwości, co do istnienia i zakresu upoważnienia do występowania w imieniu strony.

• Pełnomocnik musi mieć zapewniony czynny udział w postępowaniu tak samo jak strona, albowiem pominiecie go przez organ administracji jest równoznaczne z pominięciem strony i jest podstawą wznowienia postępowania.

Zobowiązany - ustawa nie zawiera definicji normatywnej zobowiązanego. Na podstawie rozwiązań prawnych przyjętych w ustawie przyjmuje się, że zobowiązanym jest podmiot, który ma prawny obowiązek wykonania aktu administracyjnego lub innego orzeczenia (przepisu prawnego), jeżeli podlega ono egzekucji administracyjnej. Zobowiązanymi mogą być osoby fizyczne, osoby prawne oraz państwowe, samorządowe jednostki organizacyjne lub organizacje społeczne nie mające osobowości prawnej. Podmioty te mogą być zobowiązanymi, jeżeli posiadają zdolność prawną, czyli są podmiotami praw i obowiązków. Jeżeli środki egzekucyjne mają być zastosowane wobec osób nie mających zdolności do czynności prawnych (lub mają ograniczoną),

W doktrynie występuje pogląd, zgodnie z którym do podmiotu wykonującego akt indywidualny należy odnieść 3 pojęcia: zobowiązany do wykonania aktu, odpowiedzialny za wykonanie aktu i wykonujący akt.

• jeżeli zobowiązanym jest osoba fizyczna - to w zasadzie jest on zarazem zobowiązanym do wykonania aktu, odpowiedzialnym za wykonanie aktu i co do obowiązku osobistego - wykonawcą aktu; jeżeli zobowiązany nie ma zdolności do czynności prawnych, to odpowiedzialnym za wykonanie obowiązku będzie przedstawiciel ustawowy

• jeżeli zobowiązanym jest osoba prawna (lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej) - to w/w pojęcia ulegają rozdzieleniu. Osoba prawna (j.o.nie mająca osobowości prawnej) będzie zobowiązanym, odpowiedzialnym zaś za wykonanie obowiązku będzie ustawowy (statutowy) przedstawiciel tej osoby lub osoba powołana do wykonania obowiązku, wykonawcą natomiast będzie pracownik tej osoby prawnej.

Na podstawie rozwiązań prawnych przyjętych w ustawie można wyróżnić nie tylko zobowiązanego, ale również odpowiedzialnego za wykonanie obowiązku oraz wykonawcę obowiązku, a także możliwe jest wskazanie środków egzekucyjnych, które można do nich stosować, np.: grzywnę w celu przymuszenia. Do obowiązków zobowiązanego należy:

• złożenie wyjaśnień niezbędnych do prowadzenia egzekucji - za nieuzasadnione uchylenie się lub złożenie fałszywych wyjaśnień grozi kara grzywny do wysokości 5 najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników, określonego przez ministra właściwego /s pracy, obowiązującego w dniu nałożenia grzywny.

• zawiadomienie organu egzekucyjnego w terminie 7 dni o każdej zmianie miejsca pobytu trwającej dłużej niż 1 miesiąc - za nie wykonanie tego obowiązku kara grzywny j.w. Organ egzekucyjny winien o tym pouczyć zobowiązanego

11. Legitymacja do odwołania administracyjnego

Postępowanie odwoławcze jest oparte w pełni na zasadzie skargowości. Może ono być uruchomione tylko w wypadku podjęcia przez uprawniony podmiot czynności procesowej, ponieważ odwołanie nigdy nie może być wszczęte z urzędu. Do wniesienia odwołania legitymację posiada:

1. strona - podmiot, który spełnia przesłanki wypływające z art.28,29 i 30 kpa, a więc podmiot, który twierdzi, że decyzja organu I instancji dotyczy jego interesu prawnego lub obowiązku prawnego. Prawo to może realizować jednostka mająca zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Prawo to jednak nie służy jednostkom, które nie spełniają tych przesłanek, chociażby decyzja organu I instancji nie była dla nich obojętna i w skutkach swych pośrednio ich dotyczyła. Prawo odwołania strony w zakresie jego wykorzystania (wniesienia lub cofnięcia odwołania) oparte jest na zasadzie rozporządzalności, która jednak w kwestii cofnięcia odwołania jest ograniczona. Strona bowiem może cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy ze skutkiem prawnym tylko wtedy, gdy nie doprowadzi to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny (decyduje o tym organ odwoławczy).

2. organizacja społeczna - w sprawie dotyczącej innej osoby może wystąpić z żądaniem wszczęcia postępowania oraz z żądaniem dopuszczenia jej do udziału w toczącym się postępowaniu. Skuteczność prawna żądania organizacji społecznej jest uzależniona od wystąpienia łącznie dwóch przesłanek: żądanie jest uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i przemawia za tym interes społeczny. W przypadku, gdy organizacja została dopuszczona do udziału w postępowaniu w I instancji, ma ona prawa strony, a zatem również ma prawo do wniesienia odwołania. Jeżeli ta organizacja nie brała udziału w postępowaniu I instancji, to nie ma ona legitymacji do złożenia odwołania. Postępowanie odwoławcze jest oparte na zasadzie skargowości i legitymacja do złożenia odwołania służy stronie, a zatem nie może być wszczęte z urzędu.

3. prokurator - prokuratorowi służą prawa strony, jeżeli faktycznie uczestniczy w postępowaniu. Jeżeli zatem prokurator bierze udział w postępowaniu w I instancji, to służą mu prawa strony i ma on również legitymację do wniesienia odwołania. Z prawa prokuratora do udziału w każdym stadium postępowania natomiast nie można wyprowadzić jego legitymacji do wniesienia odwołania.

4. Rzecznik Praw Obywatelskich - legitymację do wniesienia odwołania ma w takim samym zakresie co prokurator.

Zażalenie - jest środkiem zaskarżenia służącym od postanowień. Zażalenie służy tylko na postanowienia, co do których kpa i op przewidują wprost, w przepisach szczegółowych ich zaskarżalność w drodze zażalenia. Postanowienia, co do których kpa i op nie przewidziały dopuszczalności wniesienia zażalenia, mogą być zaskarżone tylko łącznie z odwołaniem. W takim przypadku zażalenie jest środkiem zaskarżenia niesamoistnym. Legitymację do wniesienia zażalenia mają: strona, a także w przepisach szczególnych uprawnienie to przyznano innym uczestnikom postępowania, ponieważ adresatem postanowienia może być nie tylko strona ale inni uczestnicy postępowania, np.: świadkowie, biegli, osoby trzecie. Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia (ogłoszenia) postanowienia stronie. Regułą jest, że postanowienia, od których służy zażalenie, są doręczane na piśmie. Jeżeli chodzi o wymagania co do treści, formy i trybu wnoszenia zażalenia, to maja zastosowanie przepisy dotyczące odwołania. Zażalenie jest środkiem zaskarżenia względnie suspensywnym, ponieważ wniesienia zażalenia nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego postanowienia, ale organ, który wydał to postanowienie, może wstrzymać jego wykonanie, gdy uzna to za uzasadnione Do rozpatrzenia zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań.

12. Umorzenie postępowania

Umorzenie postępowania (art.105) - gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe, organ administracji publicznej wydaje decyzję o umorzeniu postępowania. Organ administracji publicznej może umorzyć postępowanie:

• jeżeli wystąpi o to strona, na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, a nie sprzeciwiają się temu inne strony,

• oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym

Instytucje umorzenia - mamy do czynienia z następującym instytucjami umorzenia:

1. obligatoryjne - art.105 §1 kpa- instytucja, która umożliwia zakończenie postępowania w sposób procesowy w sytuacji, gdy jego prowadzenie jest bezprzedmiotowe z uwagi na przeszkody o charakterze trwałym (tym się różni od zawieszenia, które jest o charakterze nietrwałym). Umorzenie następuje z urzędu. Bezprzedmiotowość postępowania - jest to sytuacja, gdy brak jest elementu przedmiotowego albo podmiotowego, lub gdy strona wycofa wniosek.

Postępowanie będzie bezprzedmiotowe (element przedmiotowy) wtedy, gdy:

• strona występuje o rozstrzygnięcie co do samego prawa (co do zasady), gdy przepis pozwala tylko na przyznanie konkretnie oznaczonego uprawnienia

• sprawa ma charakter cywilny

• nie istnieje w znaczeniu prawnym przedmiot rozstrzygnięcia

Postępowanie będzie bezprzedmiotowe (element podmiotowy) wtedy, gdy:

• postępowanie prowadzone przez organ uznany w rozstrzygnięciu sporu kompe

tencyjnego za niewłaściwy w sprawie,

• śmierć strony - w przypadku, gdy postępowanie się toczy w sprawie praw lub

obowiązków osobistych, które nie przechodzą na następców prawnych.

Postanowienie o umorzeniu postępowania następuje w formie decyzji.

2. fakultatywne - art.105 §2 kpa - wystarczy wniosek strony, a organ może ale nie musi umorzyć postępowanie. Nie jest potrzebna bezprzedmiotowość. Wniosek ten może być uwzględniony wtedy, gdy:

1. nie sprzeciwiają się temu inne strony,

2. gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.

Skutki prawne umorzenia - umorzenie postępowania na mocy art. 105§2 (fakultatywne) nie różni się w skutkach prawnych od umorzenia na mocy art.105§1 (obligatoryjnego), albowiem w obu przypadkach ma miejsce bezprzedmiotowość postępowania., z tym tylko zastrzeżeniem, że umorzenie obligatoryjne odnosi się do przypadków zobiektywizowanych, a umorzenie fakultatywne odnosi się do sytuacji, w której strona postępowania odstępuje od żądania rozstrzygnięcia decyzją o istocie sprawy, dotyczącej jej interesu prawnego lub obowiązku.

Legitymacja:

a. strona - postępowanie sądowo-administracyjne jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym stronami są skarżący oraz organ. Legitymację mają również uczestnicy postępowania.

b. Prokurator niezależnie czy brał udział w postępowaniu, jeżeli wg jego oceny wymaga tego ochrona praworządności lub praw człowieka i obywatela.

c. Rzecznik praw obywatelskich - niezależnie czy brał udział w postępowaniu, jeżeli wg jego oceny wymaga tego ochrona praworządności lub praw człowieka i obywatela.

13. Teorie wadliwości aktu administracyjnego

Decyzja administracyjna jest prawidłowa, jeżeli łącznie spełnia dwie przesłanki: zgodna jest z normami materialnego prawa administracyjnego; została wydana zgodnie z normami procesowego prawa administracyjnego. Decyzja naruszająca normy materialne lub procesowe jest wadliwa. Akt administracyjny jest wtedy prawidłowy:

• jeśli został prawidłowo, tj. zgodnie z prawdą, ustalony stan faktyczny danego stosunku

• jeśli została prawidłowo, tj. zgodnie z zasadami prawidłowej wykładni, wybrana norma prawna,

• jeśli z obu przesłanek została prawidłowo wyprowadzona konkluzja (sentencja aktu administracyjnego).

Przesłanki prawidłowości decyzji administracyjnej, widzianej jako procesowa forma aktu administracyjnego, mogą być rozpatrywane z uwagi na poprawność rozstrzygnięcia sprawy, której decyzja dotyczy, konkretyzując prawa i obowiązki stron. Decyzja administracyjna korzysta z atrybutu domniemania prawidłowości, co oznacza, że ma ona moc obowiązującą dopóty, dopóki nie zostanie we właściwym trybie wyeliminowana z obrotu prawnego. Dotyczy to wszystkich rodzajów decyzji wadliwych.

Teoria wadliwości decyzji administracyjnej musi pogodzić ze sobą wymagania interesu ogólnego (zbiorowego, społecznego) oraz interesu jednostkowego (indywidualnego), musi również godzić ze sobą wymagania stawiane przez zasadę praworządności i przez zasadę trwałości decyzji administracyjnej. Przy badaniu wadliwości decyzji przyjmuje się założenie istnienia gradacji wad decyzji; określony ciężar gatunkowy wad powoduje zastosowanie określonych sankcji w zakresie skutków prawnych decyzji w postaci sankcji wzruszalności decyzji, albo też sankcji nieważności decyzji. Koncepcja nieważności decyzji opiera się na założeniu, że decyzje nieważne nie wywołują skutku prawnego od momentu wydania, są aktami pozornymi, nie istniejącymi, nie mającymi mocy prawnej. Jeśli przyjmiemy, że do istotnych elementów czynności prawnej należy wywołanie skutków prawnych, to w razie gdy ten element nie wystąpi, będziemy mogli powiedzieć, że czynność prawna nie istnieje, a zatem decyzja nieważna, nie będąca zdolną do wywołania skutku prawnego, jest aktem pozornym. Jeżeli natomiast uznamy, że czynność prawna jest wyłącznie środkiem służącym do osiągnięcia określonego skutku prawnego, umiejscawiając ten skutek poza samym pojęciem czynności prawnej, to nie będziemy mogli twierdzić, że brak skutku prawnego powoduje nieistnienie czynności prawnej, a w konsekwencji nie będziemy mogli uznać decyzji nieważnej za akt pozorny. Skoro więc elementem konstytutywnym czynności prawnej jest oświadczenie woli, a jej celem jest wywołanie skutku prawnego umiejscowionego poza pojęciem czynności prawnej, to decyzja nieważna nie może być aktem pozornym czy tym bardziej aktem nie istniejącym. Taka decyzja istnieje, bo istnieje tzw. zewnętrzny stan faktyczny czynności prawnej, jednakże ze względu na wady, jakimi decyzja jest obarczona, nie będzie ona zdolna do wywołania skutku prawnego. Akt pozorny nie wchodzi do obrotu prawnego, nie ma cechy prawomocności, nikt tym aktem nie będzie związany, ani też nie będzie potrzeby eliminowania go z obrotu prawnego przy zastosowaniu trybu określonego przepisami prawa. Konstrukcja nieważności z mocy samego prawa może być zastosowana jedynie wtedy, gdy ustawodawca taki wyjątek od obowiązywania domniemania prawidłowości decyzji wyraźnie ustanowi w przepisie prawnym. Wyeliminowanie nieważnej decyzji z obrotu prawnego może nastąpić tylko przez wydanie decyzji, która stwierdza nieważność innej decyzji. Dotyczy to również decyzji zawierającej wadę powodującą jej nieważność z mocy odrębnych przepisów prawa, do których odsyła kpa i op.

Koncepcja decyzji wzruszalnych opiera się na założeniu, że decyzje wzruszalne wywołują skutki prawne, mają moc obowiązującą do czasu ich usunięcia z obrotu prawnego.

Różnice między decyzjami nieważnymi a decyzjami wzruszalnymi sprowadzają się do płaszczyzny skutków prawnych. Wchodząc do obrotu prawnego, decyzja wywołuje określone skutki prawne. Decyzje nieważne to będą takie, których skutki prawne nie są uznane przez prawo. Decyzje wzruszalne zaś będą to decyzje , których skutki prawne są przez prawo uznane, ale które są pozbawione zdolności do wywołania skutków prawnych w przyszłości. W kpa przyjęto koncepcję, że niedopuszczalne jest stwierdzenie nieważności decyzji w razie, gdy wywołała ona nieodwracalne skutki prawne. Uznanie niektórych skutków prawnych decyzji nieważnej jest uzasadnione tym, że prawo nie może zupełnie ignorować rzeczywistości i nie pozostaje to w sprzeczności z generalną koncepcją, której założeniem jest nieuznawanie skutków prawnych decyzji dotkniętej nieważnością. Możemy wyróżnić dwa rodzaje wadliwości decyzji administracyjnej: wadliwość materialnoprawna (powoduje sankcję skutkującą nieważnością decyzji) i wadliwość procesowoprawna (powoduje sankcję skutkującą wzruszalnością decyzji w trybie wznowienia postępowania). Od tej reguły są w kpa i op przewidziane wyjątki.

Decyzje nie istniejące - nie korzystają z domniemania prawidłowości i nie wchodzą do obrotu prawnego. Stwierdzenie ich nieistnienia może nastąpić bez zachowania szczególnych wymagań co do trybu postępowania i formy oraz w każdym czasie.czynności prawne nie istniejąca jest zdarzeniem faktycznym, obiektywnie istniejącym, stwarzającym pozory czynności prawnych. Można wyróżnić 2 sytuacje:

1. nieistnienie postępowania administracyjnego - decyzje wydane w nie istniejącym postępowaniu zawsze będą decyzjami nie istniejącymi. Z istoty postępowania administracyjnego wynika, żę może się ono toczyć, gdy występują w nim co najmniej dwa podmioty (organ administrujący i strona). Brak jednego z tych podmiotów powoduje nieistnienie postępowania.

2. decyzje nie istniejące, wydane w postępowaniu administracyjnym - decyzje nie zawierające wymaganych przepisami cech zewnętrznych: decyzje nie doręczone (nie ogłoszone) stronie, decyzja nie spełniająca wymagań co do struktury (np.: brak oznaczenia organu, strony, rozstrzygnięcia sprawy, podpisów osób powołanych do wydania decyzji )

3. Postępowanie administracyjne OGÓLNE - to postępowanie typowe, standardowe, modelowe, regulowane przepisami k.p.a. jest postępowaniem, w którego trybie następuje rozpoznanie i rozstrzygnięcie większości spraw administracyjnych (np. sprawy zmiany nazwiska, sprawy pozwoleń budowlanych, sprawy koncesji, zezwoleń, sprawy wywłaszczenia nieruchomości).

Postępowanie administracyjne SZCZEGÓLNE - to postępowanie, w którego trybie następuje rozpoznanie i rozstrzygnięcie spraw określonego rodzaju. Istnieją w nich instytucje świadczące o odrębności od postępowania ogólnego. Postępowaniem szczególnym jest np. postępowanie w sprawach ubezpieczeń społecznych ( wynika to wprost z działu III k.p.a. art. 180 i 181), postępowanie w sprawach wojskowych (ustawa z 1967 r.), w sprawach wodnych; przez długi czas postępowanie podatkowe uznawano za postępowanie szczególne (także obecnie).

zasada zagrożenia - (art.15 pea) warunkiem prowadzenia postępowania egzekucyjnego jest uprzednie zagrożenie zobowiązanemu sankcjami egzekucji administracyjnej, jeżeli dobrowolnie nie wykona obowiązku. Wierzyciel, po upływie terminu wykonania obowiązku przez zobowiązanego, przesyła mu pisemne upomnienie, w którym wzywa go do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Postępowanie to może być wszczęte dopiero po upływie 7 dni od dnia doręczenia upomnienia.

14. Wyłączenie pracownika organu administracji publicznej

Wyłączenie pracownika organu administrującego - podstawą jest bliskość wobec strony lub osobie zaangażowanej w sprawie. Pracownik wyłączony od udziału w postępowaniu może podejmować jedynie czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron. Pracownik podlega wyłączeniu zgodnie z art.24 § 1 ze względu na bliskość wobec strony wtedy, gdy:

- jest stroną w stosunku prawnym tego rodzaju, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,

- jest to sprawa jego małżonka (nawet po ustaniu małżeństwa) , krewnych lub powinowatych do drugiego stopnia,

- sprawa dotyczy osoby związanej z pracownikami stosunkiem przysposobienia, opieki lub kurateli (także po ustaniu),

- pracownik był lub jest przedstawicielem jednej ze stron albo, gdy przedstawicielem jest osoba związana z nim węzłem pokrewieństwa, powinowactwa, stosunkiem przysposobienia, opieki lub kurateli,

- jedną ze stron jest osoba będąca w stosunku nadrzędności służbowej wobec niego.

- ze względu na bliskość wobec sprawy - gdy jest w niej stroną, był w sprawie świadkiem lub biegłym; z powodu danej sprawy wszczęto przeciwko pracownikowi dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub postępowanie karne,

- w innych okolicznościach - jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że może one spowodować wątpliwości dotyczące bezstronności pracownika art.24§3)Zgodnie z ordynacją podatkową, pracownik urzędu skarbowego, urzędu gminy (miasta), starostwa oraz urzędu marszałkowskiego, izby skarbowej, Ministerstwa Finansów oraz członek samorządowego kolegium odwoławczego podlega wyłączeniu od załatwienia spraw dotyczących zobowiązań podatkowych oraz innych spraw normowanych przepisami prawa podatkowego, w których:

1. jest stroną,

2. stroną jest jego małżonek, rodzeństwo, wstępny oraz zstępny,

3. stronami są osoby związane z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,

4. był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem podatnika, albo w których przedstawicielem podatnika jest jedna z osób wymienionych w pkt b i c

5. brał udział w zaskarżonej decyzji,

6. zaistniały okoliczności, w związku z którymi wszczęto przeciw niemu postępowanie służbowe, dyscyplinarne lub karne

7. stroną jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej. Wyłączenie następuje na żądanie pracownika, strony lub z urzędu i postanowienie o wyłączeniu pracownika

• Doręczenia - stanowią czynność procesową o dużej doniosłości z uwagi na obowiązywanie zasady pisemności w postępowaniu oraz z uwagi na skutki prawne, jakie z doręczeniem wiążą przepisy prawa procesowego i materialnego. Od daty doręczenia biegną terminy procesowe i materialne, a organ i strona będą związani decyzją lub postanowieniem. Od daty doręczenia możliwe jest też stosowanie środków dyscyplinujących lub egzekucyjnych. Przepisy o doręczeniach są kazuistyczne, bowiem trzeba dokładnie ustalić czy doręczenie miało miejsce i czy było skuteczne.

Rodzaje doręczeń:

• Doręczenie właściwe (zwykłe)- stosuje się je do osób fizycznych, jednostek organizacyjnych i organizacji społecznych. Ma miejsce wtedy, gdy pismo dostarcza się adresatowi do jego rąk (np. przez pocztę; przez pracowników organu administracyjnego; inne osoby lub organy, które są upoważnione). Strony pozbawione zdolności do czynności prawnych wyręcza przedstawiciel, któremu doręcza się pismo kierowane do strony. W przypadku ustanowienia pełnomocnika, jest on podmiotem, któremu doręcza się pismo. Musi on być zawsze powiadamiany o czynnościach procesowych. Doręczenie osobom fizycznym pisma następuje w miejscu ich zamieszkania lub w miejscu pracy. Wyjątkowo można doręczyć pismo w lokalu organu administracyjnego albo w każdym miejscu zastania adresata. Doręczenie powinno być potwierdzone podpisem adresata, którym kwituje fakt doręczenia i jego datę. Uchylenie się adresata od złożenia podpisu lub odmowa przyjęcia nie pozbawia doręczenia skutku prawnego - jest to fikcja doręczenia wraz z adnotacją o odmowie jego przyjęcia i jego dacie. Jeżeli w sprawie występuje kilka stron, to pismo doręcza się każdej z nich lub jednej upoważnionej przez pozostałe strony. W przypadku organizacji społecznych lub jednostek organizacyjnych pismo doręcza się osobie upoważnionej do prowadzenia korespondencji w siedzibie organizacji lub jednostki.

• Doręczenia zastępcze - polega na oddaniu pisma osobie, która przyjmie na siebie zobowiązanie doręczenia pisma adresatowi. Do tych osób należą: pełnoletni domownik, sąsiad, dozorca domu. O doręczeniu zastępczym należy powiadomić adresata zawiadomieniem pozostawionym w skrzynce pocztowej lub na drzwiach mieszkania. W przypadku osób nieobecnych pismo doręcza się przedstawicielowi osoby nieobecnej ustawionemu przez sąd lub przedstawicielowi tej osoby doraźnie wyznaczonemu przez organ administracyjny.

W postępowaniu podatkowym, osoba przebywająca za granicą dłużej niż 6 miesięcy ma obowiązek ustanowienia pełnomocnika do doręczeń. Taki też obowiązek mają zagraniczne osoby fizyczne, które nie maja miejsca pobytu w Polsce. Pisma kierowane do osób nieznanych z miejsca pobytu doręcza się przedstawicielowi ustanowionemu przez sąd albo czasowo działającemu przedstawicielowi ustanowionemu przez organ podatkowy. Pisma kierowane do osób prawnych lub innych jednostek organizacyjnych, które nie mają organów doręcza się kuratorowi, wyznaczonemu przez sąd.

Fikcja doręczenia- przepisy wyznaczają 2 fikcje doręczenia:

1. Pismo skierowane do osoby fizycznej może być złożone na okres 7 dni w urzędzie pocztowym lub w urzędzie gminy, a adresat jest o tym powiadamiany zawiadomieniem pozostawionym w skrzynce pocztowej (lub informację się zostawia na drzwiach mieszkania, w pracy, itp.). po upływie 7 dni pismo uznaje się za doręczone.

2. Odstępuje się od doręczenia, jeżeli przepisy szczególne zezwalają na powiadomienie stron przez rozplakatowanie obwieszczeń lub ogłoszenie publiczne. Tego typu doręczenie jest uznane za dokonane z mocy prawa po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

W ordynacji podatkowej, gdy nie można dokonać doręczenia zwykłego lub zastępczego wzywa się adresata do odebrania pisma w drodze publicznego wezwania ogłaszanego w prasie (dwukrotnie w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim). Po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia pismo uznaje się za doręczone.

15. Zakaz reformatoris in peius - na niekorzyść strony

Zakaz reformationis in peius - (nie jest wprowadzony, ale postuluje się za jego wprowadzeniem do prawa administracyjnego, cywilnego i karnego) - istota tego zakazu polega na tym, że organ odwoławczy nie może zmienić rozstrzygnięcia zawartego w decyzji administracyjnej organu I instancji na niekorzyść strony. Wprowadzenie zakazu reformationis in peius wywodzi się z istoty środków zaskarżenia. W związku z tym organ odwoławczy powinien konwalidować tylko te czynności i rozstrzygnięcia, które przez uchybienia organu I instancji krzywdzą stronę odwołującą się.

• argumenty przemawiające za odrzuceniem tej instytucji, to: konstrukcja odwołania (wniesienie odwołania przenosi na organ odwoławczy kompetencje do ponownego rozpatrzenia sprawy indywidualnej. Wynika z tego, że zakres postępowania odwoławczego powinien co najmniej odpowiadać zakresowi postępowania prowadzonego w I instancji, a decyzja podjęta - powinna być bardziej doskonalsza, oparta na wszechstronnie ustalonym stanie faktycznym i zgodna z prawe. Organ odwoławczy powinien mieć więc możliwość zajęcia w danej sprawie stanowiska zgodnego z warunkami niezależnie od rozstrzygnięcia przyjętego w decyzji organu I instancji).

• Argumenty przemawiające za wprowadzeniem tej instytucji - przemawia potrzeba stworzenia stronie możliwości podjęcia obrony jej interesów. Brak zakazu ogranicza bowiem swobodę strony w podjęciu dalszej obrony swoich interesów w obawie przed pogorszeniem tej sytuacji, którą ukształtowała decyzja I instancji. Zakaz reformationis in peius wchodzi ponadto w skład systemu gwarancji prewencyjnych prawidłowości działania organów administrujących.

Według art..139 kpa organ odwoławczy nie może rozstrzygnąć sprawy indywidualnej na niekorzyść strony, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco na rusza interes społeczny. Zakaz reformationis in peius został więc oparty w kpa na 2 rozłącznych kryteriach:

1. kryterium dopuszczalności zmiany decyzji zaskarżonej na niekorzyść strony odwołującej się w wyniku rażącego naruszenia prawa w decyzji organu I instancji - przez rażące naruszenie prawa należy rozumieć tylko kwalifikowane przypadki naruszenia prawa (fałszywe dowody, decyzja wydana w wyniku przestępstwa, decyzja wydana przez organ wyłączony, strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu, wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności, brak uzgodnienia kwestii wstępnej itd.) - dopuszczalność zatem odstąpienia od tego zakazu należy ocenić pozytywnie. Wyznaczenie granic zakazu reformationis in peius w ten sposób oznacza, że naruszenie prawa, które nie ma charakteru rażącego, ulega sankcji w przypadku, gdy strona odwołująca się nabyła prawo na podstawie decyzji organu I instancji. Dopuszczalność reformacji decyzji organu I instancji zostaje wobec tego uzależniona od przesłanki, której treścią jest ochrona praw nabytych strony odwołującej się od decyzji. Naruszenie w decyzji odwoławczej tej przesłanki przez organ odwoławczy należy zakwalifikować jako rażące naruszenie prawa. Zgodnie z art.139 kpa - organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się - niedopuszczalne jest zastosowanie wykładni rozszerzającej do przesłanek odstąpienia od zakazu reformationis in peius.

2. kryterium dopuszczalności zmiany decyzji zaskarżonej na niekorzyść strony odwołującej się w wyniku rażącego naruszenia interesu społecznego decyzją I instancji - dopuszczalność reformationis in oeius możliwość reformacji decyzji I instancji w przypadku naruszenia prawa, którego nie kwalifikuje się jako rażącego oraz z powodu wadliwych decyzji pod względem celowości, jeżeli oba te elementy mieszczą się w przesłance rażącego naruszenia interesu społecznego. Pojęcie rażącego naruszenia interesu społecznego należy do pojęć nieostrych i z tego względu organ ma szeroką swobodę interpretacji przepisu i będzie mógł dokonać reformacji decyzji organu I instancji na niekorzyść strony odwołującej się z uwagi na każdy rodzaj wadliwości tej decyzji.

W postępowaniu podatkowym Ordynacja Podatkowa nie wprowadza jednolitej konstrukcji zakazu reformationis in peius. Wg art.234 op organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny. Wprowadzony w art.234 op zakaz uchyla art.230 op stanowiąc: „W przypadku, gdy w toku postępowania odwoławczego organ rozpatrujący odwołanie stwierdzi, że zobowiązanie podatkowe lub podstawa opodatkowania zostały ustalone lub określone w kwocie niższej, niż to wynika z przepisów prawa podatkowego, zwraca sprawę organowi podatkowemu I instancji w celu zmiany wydanej decyzji”.

23. Formy postępowanie wyjaśniające.

Rozprawa jest formą postępowania wyjaśniającego. Rozprawa umożliwia koncentrację w jednym czasie i miejscu wszystkich uczestników postępowania w danej sprawie, którzy ustnie i bezpośrednio dokonują poszczególnych czynności procesowych. Organ jest obowiązany przeprowadzić rozprawę, gdy: przyspieszy to lub uprości postępowanie, zapewni to osiągniecie celu wychowawczego, wymaga tego przepis prawa, zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron, jest to potrzebne do wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków, biegłych, w drodze oględzin. Wystąpienie jednej z przesłanek zobowiązuje organ do przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w formie rozprawy. Organ ocenia wystąpienie przesłanki uzasadniającej przeprowadzenie rozprawy. Do czynności poprzedzających rozprawę należą: wezwanie stron do złożenia wyjaśnień, dokumentów i innych dowodów, do stawienia się na rozprawę, wezwanie świadków i biegłych, zawiadomienie o rozprawie jednostek, organizacji, oso, których udział jest uzasadniony. Wezwanie na rozprawę doręcza się na piśmie, określając w nim miejsce, termin, przedmiot rozprawy. Można wyróżnić część wstępną ( obejmuje otwarcie, ustalenie czy stawiły się osoby wezwane, stwierdzenie czy nie ma podstaw do odroczenia rozprawy) i właściwą rozprawy ( obejmuje właściwe postępowanie dowodowe, strona może składać wyjaśnienia, zgłaszać żądania, propozycje i zarzuty oraz przedstawiać dowody na ich poparcie).

Jednak postępowanie wyjaśniające może odbywać się w formie tzw. postępowania gabinetowego, gdy: w sprawie jest tylko jedna strona, gdy jest kilka stron, ale ich interesy nie są sprzeczne, gdy do udowodnienia stanu faktycznego w danej sprawie wystarczającym środkiem dowodowym są dokumenty. W tym postępowaniu mogą być przeprowadzone te same czynności dowodowe co na rozprawie. Opiera się ono na zasadzie pisemności. Jest mniej sformalizowane, ale obowiązują wszystkie reguły postępowania dowodowego. Strona musi mieć zapewniony czynny udział we wszystkich czynnościach procesowych.

24

16. zasada zagrożenia - (art.15 pea) warunkiem prowadzenia postępowania egzekucyjnego jest uprzednie zagrożenie zobowiązanemu sankcjami egzekucji administracyjnej, jeżeli dobrowolnie nie wykona obowiązku. Wierzyciel, po upływie terminu wykonania obowiązku przez zobowiązanego, przesyła mu pisemne upomnienie, w którym wzywa go do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Postępowanie to może być wszczęte dopiero po upływie 7 dni od dnia doręczenia upomnienia.

17. Wyłączenie pracownika organu administracji publicznej

Wyłączenie pracownika organu administrującego - podstawą jest bliskość wobec strony lub osobie zaangażowanej w sprawie. Pracownik wyłączony od udziału w postępowaniu może podejmować jedynie czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron. Pracownik podlega wyłączeniu zgodnie z art.24 § 1 ze względu na bliskość wobec strony wtedy, gdy:

- jest stroną w stosunku prawnym tego rodzaju, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,

- jest to sprawa jego małżonka (nawet po ustaniu małżeństwa) , krewnych lub powinowatych do drugiego stopnia,

- sprawa dotyczy osoby związanej z pracownikami stosunkiem przysposobienia, opieki lub kurateli (także po ustaniu),

- pracownik był lub jest przedstawicielem jednej ze stron albo, gdy przedstawicielem jest osoba związana z nim węzłem pokrewieństwa, powinowactwa, stosunkiem przysposobienia, opieki lub kurateli,

- jedną ze stron jest osoba będąca w stosunku nadrzędności służbowej wobec niego.

- ze względu na bliskość wobec sprawy - gdy jest w niej stroną, był w sprawie świadkiem lub biegłym; z powodu danej sprawy wszczęto przeciwko pracownikowi dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub postępowanie karne,

- w innych okolicznościach - jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że może one spowodować wątpliwości dotyczące bezstronności pracownika art.24§3)Zgodnie z ordynacją podatkową, pracownik urzędu skarbowego, urzędu gminy (miasta), starostwa oraz urzędu marszałkowskiego, izby skarbowej, Ministerstwa Finansów oraz członek samorządowego kolegium odwoławczego podlega wyłączeniu od załatwienia spraw dotyczących zobowiązań podatkowych oraz innych spraw normowanych przepisami prawa podatkowego, w których:

8. jest stroną,

9. stroną jest jego małżonek, rodzeństwo, wstępny oraz zstępny,

10. stronami są osoby związane z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli,

11. był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem podatnika, albo w których przedstawicielem podatnika jest jedna z osób wymienionych w pkt b i c

12. brał udział w zaskarżonej decyzji,

13. zaistniały okoliczności, w związku z którymi wszczęto przeciw niemu postępowanie służbowe, dyscyplinarne lub karne

14. stroną jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej. Wyłączenie następuje na żądanie pracownika, strony lub z urzędu i postanowienie o wyłączeniu pracownika

18. Kompetencja szczególna organu administracji publicznej

Kompetencja szczególna - do zdolność prawna organów administrujących do załatwienia konkretnej sprawy administracyjnej w określonym układzie postępowania. Kompetencję szczególną organów administrujących wyznaczają dwie instytucje: właściwość oraz wyłączenie ze sprawy.

właściwość organów administrujących - jest to zdolność prawna organu do rozpatrywania i rozstrzygania określonego rodzaju spraw w postępowaniu administracyjnym. W zależności od tego, na jakiej podstawie organ nabył zdolność do rozpoznawania i rozstrzygnięcia sprawy, można wyróżnić właściwość ustawową (wynikającą wprost z przepisu ustawy) i delegacyjną (wynikająca z delegacji, czyli ze względu na przekazanie danej sprawy lub czynności procesowej w sprawie jednemu organowi przez drugi organ administrujący).

właściwość ustawowa - z art.19 kpa wynikają dwie właściwości: rzeczowa i miejscowa, a na podstawie przepisów prawa procesowego regulujących weryfikację decyzji w drodze administracyjnej wynika właściwość instancyjna

właściwość rzeczowa - właściwość rzeczową organów ustala się wg przepisów o zakresie jego działania - art.20 kpa (wg przepisów ustaw materialnoprawnych oraz tych przepisów ustaw ustrojowych, które dotyczą kompetencji organów administracji publicznej); obejmuje ona właściwość resortową, wskazującą pion organów administrujących powołanych do rozpatrywania i rozstrzygania spraw określonego rodzaju i właściwość instancyjną, określającą, który z organów danego pionu resortowego ze względu na zajmowany stopień w strukturze jest powołany do rozpatrywania i rozstrzygania danej kategorii spraw

właściwość miejscowa - jest to zdolność prawna organu administrującego do rozpoznania i załatwienia spraw danej kategorii na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju.

właściwość delegacyjna - kpa dopuszcza możliwość przekazania rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy albo czynności procesowej w określonej sprawie jednemu organowi przez drugi organ administrujący. Możliwość przekazania rozpoznania i rozstrzygania sprawy jest przewidziana w przypadku wyłączenia organu administrującego. W takim przypadku, właściwy do załatwienia sprawy jest organ wyższego stopnia, który może jednak wyznaczyć podległy jemu organ jako właściwy do rozpoznania i załatwienia sprawy na podstawie art. 26 § 2.

Instytucja wyłączenia - jest to instytucja wyznaczająca zdolność prawną organu. Z mocy prawa organy tracą zdolność co do prowadzenia postępowania w określonej sprawie. Wyłączenia są obligatoryjne. Naruszenie instytucji wyłączenia przy wydaniu decyzji w postępowaniu pociąga za sobą sankcję wzruszalności tej decyzji w trybie wznowienia postępowania. Kpa wyodrębnia instytucję wyłączenia: pracownika organu administrującego, organu administrującego, członka organu kolegialnego.

Przesłanki dopuszczalności skargi do WSA.

- przesłanka dopuszczalności skargi, czyli przesłanka wyczerpania obrony na drodze postępowania lub w innej formie obrony podjętej przed organem adm. publ.

- ustawa o NSA przyjmowała dwie przesłanki:

a. wyczerpanie środków obrony na drodze przed organem adm. publ.

b. nie można wnieść skargi jeżeli toczy się postępowanie w celu zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności aktu albo innej czynności - pierwszeństwo drogi administracyjnej

- ustawa o postepowaniu przed sądami adm. ustanawia jedną przesłankę - wyczerpanie środków obrony przed organem adm. publ.

- przesłanką dopuszczalności skargi na akty podjęte w postępowaniu adm. (podatkowym) jest wyczerpanie środków zaskarżenia, ale pod warunkiem, że służyły one w postępowaniu przed organem, chyba, że skargę wnosi prokurator lub rzecznik praw obywatelskich. Wyróżniamy dwie sytuacje:

1. gdy przepisy prawa procesowego regulują środki zaskarżenia od decyzji, postanowienia, bezczynności w postępowaniu adm. - przesłanką tu jest wyczerpanie środków zaskarżenia (w postępowaniu sądowo-administracyjnym należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie, wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przewidziany w ustawie

2. gdy przepisy prawa procesowego nie przyznają prawa do zaskarżenia w postępowaniu adm. - skarga służy bez konieczności podjęcia obrony przed organem adm. publ. Nie ma podstaw do stosowania w tym zakresie środka wezwania do usunięcia naruszenia prawa.

Wyczerpanie środków zaskarżenia nie jest przesłanką obowiązującą, gdy skargę wnosi prokurator lub rzecznik.

- przesłanką dopuszczalności skargi na akty w zakresie nieobjętym drogą post. adm - art. 52 reguluje odrębne zaskarżanie aktów zawartych w art.3 § 2 mpkt.4 i innych aktów. W przypadku zaskarżania aktów (z wyłączeniem decyzji i postanowień) lub czynności z zakresu adm. publ. Dotyczących uprawnień lub obowiązków wynikających z prawa można wnieść skargę po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu do usunięcia naruszenia prawa. W przypadku zaskarżania innych aktów, jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi i nie stanowi inaczej to przed wniesieniem skargi należy wezwać na piśmie właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa.

- przesłanka pierwszeństwa obrony na drodze adm.- weryfikacja na drodze administracyjnej ma pierwszeństwo, gdy postępowanie adm. zostało wszczęte przed złożeniem skargi, skarga nie zostaje odrzucona, postępowanie sądowo-administracyjne zostaje zawieszone. Gdy pierwsze zostało wszczęte post. sądowo-adm. ma pierwszeństwo, a postępowanie adm. podlega umorzeniu, gdy jest to postęp. w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji lub wznowienia postępowania.

Oddalenie skargi kasacyjnej [edytuj]

Zdodnie z art. 184 Naczelny Sąd Administracyjny oddala skargę kasacyjną jeżeli:

• nie ma ona usprawiedliwionych podstaw, albo

• orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.

Pierwsza powód oddalenia skargi kasacyjnej zachodzi w sytuacji, w której NSA dojdzie do przekonania, że nie nastąpiło naruszenie przepisów prawa, na które wskazywał skarżący oraz że brak jest również takich podstaw, które Naczelny Sąd Administracyjny zobowiązany jest brać pod uwagę z urzędu (nieważność postępowania).

Drugi z powodów oddalenia skargi podyktowany jest ekonomią procesową, gdyż uchylenie wadliwie uzasadnionego ale trafnego orzeczenia powodowałoby, że rola sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, a któremu zwrócono sprawę do ponownego rozpoznania, ograniczyłaby się tylko do poprawienia uzasadnienia.

Oddalenie skargi kasacyjnej powoduje, że orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego staje się prawomocne.

Art.10 - zawiera zasadę czynnego udziału strony (tzw. zasada gwarancyjna) - strona od samego początku postępowania ma prawo do czynnego udziału. „Organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zebranych dowodów”. Wyjątkiem od tej zasady jest zastosowanie art.10 §2, który mówi: „organy administracji publicznej mogą odstąpić tylko w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodą materialną”. Organ musi więc uzasadnić odstąpienie od tej zasady. Sankcją za naruszenie zasady czynnego udziału strony w postępowaniu będzie kwalifikowana wada procesowa skutkująca możliwością wznowienia postępowania w trybie art.145 §1 pkt.4 kpa.

Suspensywność- moc prawna środka zaskarżenia. Może być bezwzględna oraz względna.

Odwołanie jest bezwzględnie suspensywne - wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji. Przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu. Są wyjątki - decyzja podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy nadano rygor natychmiastowej wykonalności, gdy jest zgodna z żądaniami wszystkich stron, gdy podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy prawa.

Zażalenie jest względnie suspensywne - wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego postanowienia. Wyjątek - gdy organ, który wydał postanowienie może wstrzymać jego wykonanie, gdy uzna to za uzasadnione.

. Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania.

→ Jest to instytucja procesowa służąca uchyleniu z obrotu prawnego decyzji ostatecznych dotkniętych kwalifikowaną wadą proceduralną. Oznacza to, że nie jest wadliwa sama decyzja, ale postępowanie w ramach, którego została wydana decyzja dotknięta kwalifikowaną wadą prawną.

→ Przesłanki dopuszczalności wznowienia postępowania:

Pozytywne: (art.145§1 i art.145a)

1.) Decyzja jest ostateczna.

2.) Decyzja dotknięta jest jedną z następujących wadliwości:

1. Dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,

2. Decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,

3. Decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27,

4. Strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,

5. Wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję,

6. Decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,

7. Zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2),

8. Decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.

9. Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie, którego została wydana decyzja.

Negatywne:

1. Upływ określonego okresu czasu od chwili doręczenia decyzji lub jej ogłoszenia:

1. Uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 1 i 2 nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło dziesięć lat,

2. Uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 3-8 oraz w art. 145a, nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat.

2. Jeżeli w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie decyzji dotychczasowej.

Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony. Gdy strona nie brała udziału w postępowaniu bez własnej winy bądź, gdy żądanie wznowienia postępowania ma nastąpić z powodu orzeczenia TK o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, wznowienie postępowania może nastąpić tylko na żądanie strony. Urzędu o.a.p. może wszcząć postępowanie: - z własnej inicjatywy, - na skutek wniosku organizacji społecznej, - w wyniku złożenia przez osobę trzecią skargi powszechnej, oraz - w skutek sprzeciwu wniesionego przez prokuratora.

Podanie o wznowienie postępowania wnosi się do organu administracyjnego w terminie 1 miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę do wznowienia postępowania, a gdy strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu - 1 miesiąc od dnia, w którym strona dowiedziała się o decyzji. Zaś w przypadku, gdy żądanie wznowienia postępowania oparte jest na orzeczeniu TK o niezgodności aktu normatywnego z aktami wyższego rzędu podanie o wznowienie wnosi się w terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia TK.

Wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie; natomiast odmowa wznowienia postępowania następuje w drodze decyzji, na którą służy odwołanie.

Organem właściwym w sprawach o wznowienie postępowania jest organ administracji, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji. Jeżeli jednak przyczyną wznowienia postępowania jest działalność organu, który wydał decyzję w ostatniej instancji, o wznowieniu postępowania rozstrzyga organ wyższego stopnia, który równocześnie wyznacza organ właściwy do przeprowadzenia postępowania po jego wznowieniu. Nie dotyczy to przypadku, gdy decyzję w ostatniej instancji wydał minister, a w sprawach należących do zadań JST - sko. W tym wypadku o wznowieniu postępowania rozstrzyga minister, a w sprawach należących do zadań JST - sko.

Postanowienie o wznowieniu postępowania stanowi podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ, postępowania, co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia o istocie sprawy. Po przeprowadzeniu tego postępowania organ, który je przeprowadził, wydaje decyzję, w której:

• Odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1 lub art. 145a,

• Uchyla decyzję dotychczasową, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1 lub art. 145a, i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy.

• Wydaje decyzję stwierdzającą niezgodność zaskarżonej decyzji z prawem, w przypadku, gdy wystąpiła jedna z negatywnych przesłanek.

Organ administracji publicznej właściwy w sprawie wznowienia postępowania wstrzyma z urzędu lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli okoliczności sprawy wskazują na prawdopodobieństwo uchylenia decyzji w wyniku wznowienia postępowania. Na postanowienie w sprawie wstrzymania wykonania decyzji służy stronie zażalenie, chyba, że postanowienie wydał minister lub samorządowe kolegium odwoławcze.

Stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu, art. 145 § 1 albo uchylenia takiej decyzji w wyniku wznowienia postępowania, służy roszczenie o odszkodowanie w zakresie i na zasadach określonych w przepisach Kodeksu cywilnego. Dochodzenie odszkodowania następuje w postępowaniu przed sądem powszechnym.

I

1. postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń (art.1 pkt 4 oraz dział VII kpa art.217-220) - to postępowanie kończy się wydaniem zaświadczenia lub postanowieniem o odmowie wydania zaświadczenia (np. o niekaralności, o nie zaleganiu z podatkami, zaświadczenie o zarobkach itp.).

Postępowanie egzekucyjne uproszczone - postępowanie egzekucyjne jest zorganizowanym ciągiem czynności egzekucyjnych, a ich kolejność oraz wymagania formalne stawiane tym czynnościom określa ustawa. W przypadku wystąpienia szczególnych okoliczności, gdy zwłoka może wystawić na szwank dobra poddane wzmocnionej ochronie (wymagające stosowania instytucji przymusu natychmiastowego lub przymusu policyjnego), ustawa dopuszcza możliwość zaniechania określonych czynności egzekucyjnych i to jest postępowanie egzekucyjne uproszczone. Postępowanie egzekucyjne uproszczone dopuszczone jest w następujących przypadkach:

1. jeżeli zwłoka w wykonaniu obowiązku groziłaby niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ciężkimi szkodami dla gospodarstwa narodowego lub jeżeli wymaga tego szczególny interes społeczny - organy egzekucyjne w granicach swoich właściwości do nakładania obowiązków o charakterze niepieniężnym, mogą stosować środki z art.116 pkt2, 3 i 5 pea (wykonanie zastępcze, odebranie rzeczy ruchomej, przymus bezpośredni) w celu wyegzekwowania bezpośrednio ustnych poleceń, bez potrzeby wystawiania tytułu wykonawczego i doręczenia zobowiązanemu postanowienia o zastosowaniu środka egzekucyjnego.

2. w razie, gdy zwłoka w wykonaniu obowiązku może zagrozić zdrowiu lub życiu ludzkiemu albo spowodować niemożność lub znaczne utrudnienie w dochodzeniu wykonania przez zobowiązanego obowiązku oraz w innych przypadkach określonych w odrębnych przepisach - organ może zastosować przymus bezpośredni po ustnym wezwaniu, bez uprzedniego upomnienia zobowiązanego oraz bez doręczenia mu odpisu tytułu wykonawczego i postanowienia wzywającego do wykonania obowiązku. Ten tryb stosują również organy celne przy sprawowaniu kontroli celnej.

15. STRONA

Art. 28. Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

Art. 29. Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne - również jednostki nieposiadające osobowości prawnej (stowarzyszenia rejestrowe zwykłe)

W postępowaniu strona może działać osobiście lub przez swojego przedstawiciela.

30. §2. Osoby fizyczne nieposiadające zdolności do czynności prawnych działają przez swoich ustawowych przedstawicieli. Może nim być przedstawiciel ustawowy dla małoletnich, kurator lub opiekun prawny. Jeśli sprawa nie wymaga osobistego działania osoba pełnoletnia może ustanowić pełnomocnika (art. 32). Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych (art.33). Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie.

16. PODMIOTY NA PRAWACH STRONY

Nie zastępują strony, ale występują w postępowaniu w interesie strony. W tej grupie znajdują się 3 kategorie podmiotów: organizacje społeczne (31), prokurator (182-189), Rzecznik Praw Obywatelskich. Jeżeli organizacja społeczna, prokurator lub RPO brali udział w I instancji przed wydaniem decyzji mogą wystąpić z odwołaniem od podjętej decyzji. Przepisy ustaw szczegółowych mogą wskazywać i inne podmioty, które będą występować na prawach strony (recenzenci, Organy Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, gminy, naczelny lekarz uzdrowiska).

Organizacje społeczne występują w takim ch-rze gdy:

4. Postępowanie dotyczy osoby trzeciej,

5. Ich udział jest uzasadniony celami statutowymi,

6. Ich udział jest uzasadniony interesem społecznym,

Organizacja społeczna może żądać wszczęcia postępowania w sprawie dotyczącej osoby trzeciej (31), dopuszczenia jej do już toczącego się postępowania, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi organizacji lub przemawia za tym ważny interes społeczny. Organ wydaje postanowienie o jej dopuszczeniu.

Prokurator może zwrócić się do właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem (182), może żądać wszczęcia postępowania (wobec bezczynności organu), włączyć się do już toczącego się postępowania. W takim wypadku, może się posługiwać takimi samymi środkami prawnymi, które przysługują stronie (188). Może złożyć sprzeciw od decyzji ostatecznej. Jest to środek przysługujący tylko prokuratorowi, nie przysługuje ani organizacji społecznej ani RPO. Sprzeciw może być składany tylko, gdy przepisy KPA przewidują możliwość wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności decyzji, uchylenia lub zmiany.

Rzecznik Praw Obywatelskich bierze udział w postępowaniu na podstawie ustawy z 15.07.1987 r. o RPO. Ma prawo zwracać się o wszczęcie postępowania administracyjnego lub postępowania przed NSA, włączyć się do już toczącego się postępowania na prawach strony. Przesłanką podjęcia czynności przewidzianych w tej ustawie jest powzięcie wiadomości o naruszeniu praw i wolności obywatelskich (art. 8), posługiwać się tymi środkami prawnymi, które przysługują stronie i nie uczestniczyć w postępowaniu na prawach przysługujących prokuratorowi.

19. Ostateczność decyzji administracyjnej

Ostateczność decyzji administracyjnej - decyzje , od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczególnych. Decyzje stają się ostateczne wtedy, kiedy nie mają odwołania. Odwołanie nie służy wtedy, kiedy sprawa przejdzie administracyjny tok instancji, czyli wtedy, kiedy było wszczęte postępowanie i zakończone decyzją administracyjną, było odwołanie i została wydana decyzja ostateczna przez II instancję, a także wtedy, kiedy po bezskutecznym upływie 14 dniowego terminu na odwołanie nie wniesiono odwołania (staje się ostateczna po 14 dni, bo uchybiono terminowi. Dotyczy to także postanowień. Taka decyzja jest niewzruszalna. Ze względów szczególnych takie decyzje mogą być wzruszone w nadzwyczajnym trybie postępowania. Są 3 tryby nadzwyczajnego postępowania.

20. Postępowanie w sprawie uchylenia lub zmiany decyzji dotkniętych wadami niekwalifikowanymi bądź decyzji prawidłowych.

Elementem charakterystycznym postępowania administracyjnego jest dopuszczenie możliwości wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji prawidłowej (w postępowaniu sądowym nie). Jest to uzasadnione następującymi względami:

• zmiennością stosunków społeczno-gospodarczych,

• zmianą okoliczności faktycznych powodującą to, że wykonanie decyzji mogłoby wyrządzić szkodę społeczeństwu,

• zmianami, jakim ulegają interesy stron, gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.

Wyróżniamy 3 tryby uchylania lub zmiany decyzji dotkniętej wadami niekwalifikowanymi bądź też decyzji prawidłowej:

1. uchylenie lub zmiana decyzji nie tworzącej praw dla stron - uchylenie (zmiana) w tym trybie może nastąpić w każdym czasie (z wyjątkiem postępowania podatkowego), a właściwy do wzruszenia decyzji będzie zarówno organ administrujący, który wydał decyzję (element odwołalności decyzji), jak również organ wyższego stopnia (element środka nadzoru). Wzruszenie decyzji w tym trybie oparte jest na 2 przesłankach:

1. przesłanka nie nabycia praw przez żadną ze stron postępowania - przez prawa nabyte należy rozumieć wszelkiego rodzaju prawa, które powstają przez prawomocne orzeczenie właściwej władzy zarówno w tym przypadku, gdy na stronie nie ciąży żaden obowiązek, jak również wtedy, gdy na stronie ciąży obowiązek w rozmiarach określonych przez to orzeczenie

2. przesłanka wskazująca na to, że za uchyleniem lub zmianą decyzji przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony - ocena należy do organu, a strona, która jest niezadowolona może wnieść odwołanie

W postępowaniu podatkowym wszczęcie postępowania ograniczone jest terminem - nie może nastąpić po upływie 1 roku od dnia doręczenia decyzji

2. uchylenie lub zmiana decyzji tworzącej prawa dla strony - uchylenie (zmiana) decyzji w tym trybie może nastąpić w każdym czasie (z pewnym wyjątkiem), a właściwy w sprawie będzie organ, który wydał decyzję (element odwołalności decyzji), jak również organ wyższego stopnia (element środka nadzoru). W sprawach z zakresu zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego do uchylenia (zmiany) decyzji w tym trybie będzie właściwy wyłącznie organ tych jednostek. Postępowanie rozpoznawcze jest prowadzone na podstawie przepisów regulujących postępowanie przed organem I instancji. Uchylenie (zmiana) decyzji następuje przez wydanie nowej decyzji, która rozstrzyga sprawę merytorycznie i jest wydana w I instancji. Uchylenie (zmiana) decyzji jest oparte na 2 przesłankach pozytywnych i 1 przesłance negatywnej:

1. przesłanki pozytywne - (1)-wyrażenie przez stronę (wszystkie strony) zgody na uchylenie lub zmianę decyzji i (2)-za uchyleniem (zmianą) decyzji przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony. Ocenę obu interesów przeprowadza organ.

2. przesłanka negatywna - mogą stanowić postanowienia przepisów szczególnych nie dopuszczające uchylenia lub zmiany decyzji w tym trybie.

3. nadzwyczajny tryb uch. ylenia lub zmiany decyzji - trybu tego nie wprowadzają przepisy Ordynacji podatkowej. Właściwym do uchylenia w tym trybie jest minister, a w wyznaczonym zakresie wojewoda (decyzje wydane przez organy jednostek samorządu terytorialnego). Weryfikacji decyzji w tym trybie odbywa się w trybie nadzoru, a o jej odwołalności można mówić jedynie wtedy, gdy decyzję weryfikowaną wydał minister. Postępowanie rozpoznawcze prowadzi się wg przepisów kpa dotyczących postępowania przed organem I instancji. Uchylenie (zmiana) decyzji następuje przez wydanie nowej decyzji, która stanowi rozstrzygnięcie sprawy, będącej przedmiotem weryfikowanej decyzji. Dalsza weryfikacja decyzji wydanej w tym trybie jest zależna od tego, który organ uchylił (zmienił) decyzję. Jeżeli decyzję wydał minister, to stronie służy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Jeżeli decyzję wydał wojewoda, to służy jej odwołanie. Dopuszczalność uchylenia (zmiany) decyzji w tym trybie jest oparta na 2 przesłankach, które muszą wystąpić łącznie:

1. dalsze utrzymanie decyzji w obrocie prawnym powoduje stan zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego albo grozi poważnymi szkodami dla gospodarki narodowej lub dla ważnych interesów państwa.

2. Jeżeli poza uchyleniem (zmianą) decyzji w tym trybie nie ma innego sposobu usunięcia zagrożenia, o którym mowa wyżej - chodzi tu o zastosowanie innego trybu wzruszalności decyzji oraz działania faktyczne usuwające zagrożenie

21. Terminy

Terminy spełniają kilka funkcji: dynamizują postępowanie, porządkują je, spełniają rolę gwarancyjną dla stron, stabilizują rozstrzygnięcia, chronią przed zbytnią ociężałością postępowania. Środkami są też środki przymusu, które mogą być stosowane wobec stron i uczestników postępowania.

terminy załatwienia spraw - maksymalny termin załatwienia sprawy zależy od charakteru sprawy i będący albo terminem ustawowym, albo terminem wyznaczonym przez organ administrujący. Dla organu termin załatwienia sprawy ma charakter instrukcyjny tylko pod tym względem, że jego upływ nie pozbawia tego organu kompetencji do rozstrzygnięcia sprawy i wydania w niej decyzji. Jednakże upływ terminu powoduje powstanie określonych uprawnień procesowych strony. Organy mają działać bez zbędnej zwłoki (art.35 § 1). Terminy załatwienia spraw o charakterze maksymalnym liczy się od daty wszczęcia postępowania, a w postępowaniu odwoławczym - od daty otrzymania odwołania przez organ odwoławczy. Do tych terminów nie wlicza się odrębnych terminów wyznaczonych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności okresu, w którym postępowanie było zawieszone, jak również nie wlicza się opóźnień powstałych albo z winy stron, albo z powodu okoliczności niezależnych od organu. Te maksymalne terminy mogą być w odniesieniu do określonych spraw zastąpione terminami krótszymi, wyznaczone przez organ wyższego stopnia. Art.. 35 ustanawia terminy załatwienia spraw:

niezwłocznie - które mogą być załatwione w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane z urzędu organowi, bądź na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ,

nie później niż do 1 miesiąca - dla sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego

nie później niż do 2 miesięcy - dla sprawy szczególnie skomplikowanej

Uchybienie terminowi załatwienia sprawy rodzi dla organu obowiązek zawiadomienia strony z podaniem przyczyny oraz wyznaczenie terminu dodatkowego. Na nie załatwienie sprawy w określonym terminie służy stronie zażalenie do organu wyższego stopnia. Organ wyższego stopnia jest władny rozpatrzyć zażalenie (skargę) tylko w przypadku zasadności tego zażalenia. Ma on obowiązek:

• wyznaczyć termin dodatkowy załatwienia sprawy,

• wyjaśnienia przyczyn opieszałości,

• ustalenia osób winnych przewlekłości w działaniu,

• stwierdzenia potrzeby wprowadzenia środków zaradczych na przyszłość.

terminy dokonania czynności procesowych przez organ - spełniają rolę gwarancyjną dla stron i uczestników postępowania; nie wlicza się ich do terminu załatwienia sprawy. Naruszenie tych terminów nie daje stronie podstaw do kwestionowania samych czynności procesowych, ale może być potraktowane jako naruszenie przepisów procesowych mające istotny wpływ na wynik sprawy. W kpa można wyróżnić:

• terminy ad quem - przed których upływem należy dokonać czynności (np.: autokontrola decyzji po wniesieniu odwołania), przed ich upływem można uchylić decyzję lub stwierdzić jej nieważność.

• terminy post quem - po których upływie dokonuje się czynności (np.: rozprawa może się odbyć nie wcześniej niż po 7 dniach od doręczenia wezwań, dowód przeprowadza się po 7 dniach od daty zawiadomienia stron o nim).

Do terminów ustanowionych dla organu stosuje się zasady obliczania terminów określone w art.57 § 1-4 kpa i art. 161 § 1-5 o.p., ale w żadnym przypadku nie stosuje się przepisów dotyczących przywrócenia terminów, te przepisy nie dotyczą organów i terminów je obowiązujących.

Terminy dokonania czynności procesowych przez strony i uczestników postępowania

ustanawiane dla stron - mają charakter ad quem, czyli prekluzyjne (zawite). Przed upływem tych terminów czynność powinna być dokonana, jeśli ma być skuteczna procesowo. Terminy ustanawiane dla stron mają charakter dyscyplinujący. Niektóre przepisy kpa dopuszczają wyznaczenie terminów przez organ, np.: do zawarcia ugody. Terminy ustawowe nie mogą być przez organ przedłużane, a jedynie mogą być w określonych sytuacjach przywracane, terminy zaś wyznaczane przez organ mogą być wydłużane. Ustanawiane dla innych niż strony uczestników postępowania - uchybienie terminu może spowodować zastosowanie wobec nich środka przymusu lub ukarania (np.: grzywna); uchybienie nie wpływa na ważność czynności procesowych.

obliczanie terminów - reguły obliczania zawarte są w art.57 § 1-4 (podobnie w art.161 o.p.), który stanowi:

1. jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie to nastąpiło. Upływ ostatniego z wyznaczonych liczby dni uważa się za koniec terminu,

2. terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu,

3. terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było, w ostatnim dniu tego miesiąca,

4. jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień powszedni.

zachowanie terminów - wtedy, gdy dopełni się ich przed organem w wyznaczonym terminie. W przypadku możliwości posłużenia się pismem dla dokonania czynności termin będzie zachowany, jeżeli pismo zostanie przed upływem terminu nadane w krajowym urzędzie pocztowym, a za granicą - za pośrednictwem urzędu konsularnego, albo skorzysta się z pośrednictwa ustawowo upoważnionych podmiotów.

• postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji - celem jego jest ustalenie, czy decyzja nie jest dotknięta kwalifikowaną wadą, przede wszystkim materialnoprawną, wyliczoną wyczerpująco w art.156§1, powodującą jej nieważność. Postępowanie to w razie ustalenia, że decyzja jest dotknięta wadą powodującą jej nieważność, kończy się w zasadzie wyeliminowaniem decyzji z obrotu prawnego, bez merytorycznego rozstrzygania sprawy administracyjnej, do której odnosiła się weryfikowana decyzja. Tryb ten stosuje się odpowiednio do postanowień.

• postępowanie w celu uchylenia, zmiany decyzji prawidłowej bądź dotkniętej wadami niekwalifikowanymi - w przypadku wystąpienia wskazanych przepisami przesłanek

W postępowaniu głównym, jak i w postępowaniach nadzwyczajnych wyróżniamy 3 stadia

• stadium wstępne - obejmujące czynności wszczęcia postępowania oraz czynności procesowe mające na celu zbadanie dopuszczalności wszczęcia postępowania w określonej sprawie;

• stadium postępowania wyjaśniającego - obejmujące ciąg czynności procesowych, których celem jest ustalenie stanu faktycznego sprawy, dającego podstawę do zastosowania normy prawa materialnego;

• stadium podjęcia decyzji rozstrzygającej sprawę będącą przedmiotem postępowania.

Doręczenie - jest to czynność techniczno-procesowa, która jest konieczna do rozpoznania sprawy; zorganizowania i przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego. Przepisy normują tylko kwestie samego doręczenia pisma, a nie odnoszą się wcale do dotarcia treści pisma do adresata, ponieważ dla biegu postępowania nie ma znaczenia, czy adresat zapoznał się z treścią pisma i kiedy to zrobił. Znaczenie procesowe ma tylko sam fakt doręczenia i jego potwierdzenia, z nim związane są skutki procesowe. Przepisy dotyczące doręczeń są podporządkowane zasadzie oficjalności ze względu na społeczne funkcje postępowania administracyjnego. Doręczenie stanowi czynność procesową o dużej doniosłości z uwagi na obowiązywanie zasady pisemności w postępowaniu oraz z uwagi na skutki prawne, jakie z doręczeniem wiążą przepisy prawa procesowego, a także prawa materialnego, należą do nich:

• Od daty doręczenia biegną terminy procesowe lub materialne,

• Od tej daty organ i strona będą związani decyzją lub postanowieniem,

• Od niej możliwe staje się stosowanie środków dyscyplinujących lub środków egzekucyjnych.

Przedmiotem doręczeń są pisma, a więc wszelkie wezwania, zawiadomienia, protokoły, sporządzone na piśmie decyzje, postanowienia lub inne dokumenty, z którymi powinna być zaznajomiona strona postępowania i które mają znaczenie procesowe.

Należy wyróżnić:

→ doręczenie właściwe (zwykłe) - stosuje się je do osób fizycznych, jednostek organizacyjnych oraz organizacji społecznych; ma miejsce wtedy, gdy pismo dostarcza się adresatowi do jego rąk. Następuje to przez:

- skorzystanie z usług pocztowych,

- pracowników organu administracyjnego,

- inne osoby lub organy, które są do tego osobno upoważnione.

Stronie pozbawionej zdolności do czynności prawnych pism nie doręcza się, bo byłoby to bezskuteczne. Za te osoby działa przedstawiciel i jemu doręcza się pisma kierowane do strony; pominięcie przez organ administracji pełnomocnika strony jest równoznaczne z pominięciem strony w postępowaniu administracyjnym i uzasadnia wznowienie postępowania. W toku postępowania strony oraz ich pełnomocnicy mają obowiązek zawiadomić o.a.p. o każdej zmianie swego adresu.

Doręczenie osobom fizycznym pism następuje w miejscu ich zamieszkania lub w miejscu pracy. Wyjątkowo można doręczyć pismo w lokalu organu administracyjnego albo w każdym miejscu gdzie się adresata zastanie. Doręczenie powinno być potwierdzone podpisem adresata, który dokumentuje fakt doręczenia i jego datę. Ani uchylenie się adresata od złożenia podpisu, ani też odmowa przyjęcia pisma nie pozbawiają doręczenia skutku prawnego. W pierwszym przypadku osoba doręczająca sama stwierdza datę doręczenia oraz wskazuje osobę, która odebrała pismo, i przyczynę braku jej podpisu; a w drugim przypadku niedoręczone pismo zwraca się o.a.p. z adnotacją informującą o odmowie jego przyjęcia i jej dacie; przyjmuje się jednocześnie fikcję, iż pismo zostało doręczone w dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata. Jeżeli w sprawie występuje kilka stron, to pisma doręcza się wszystkim stronom.

W odniesieniu do jednostek organizacyjnych lub organizacji społecznych obowiązuje w k.p.a. tylko jedna forma doręczenia właściwego, polegająca na dostarczeniu pisma sobie uprawnionej do przyjmowania korespondencji w siedzibie tej organizacji lub jednostki organizacyjnej.

→ doręczenie zastępcze - można je stosować w zasadzie tylko do osób fizycznych; polega na oddaniu pisma osobie, która przyjmie na siebie zobowiązanie doręczenia pisma adresatowi. Tymi osobami mogą być: pełnoletni domownik, sąsiad lub dozorca domu. O doręczeniu zastępczym trzeba powiadomić adresata zawiadomieniem zostawionym w skrzynce na listy, a gdy nie jest to możliwe w drzwiach mieszkania.

W razie niemożności doręczania pisma bezpośrednio do rąk adresata ani też doręczenia zastępczego, pismo składa się na okres 7 dni w placówce pocztowej lub w urzędzie gminy, a zawiadomienie o tym umieszcza się w skrzynce na korespondencję, lub, gdy to nie jest możliwe na drzwiach mieszkania adresata albo biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w miejscu widocznym na nieruchomości, której postępowanie dotyczy. W tym przypadku doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia siedmiodniowego terminu.

Strony mogą być zawiadomione o decyzjach lub innych czynnościach o.a.p. przez obwieszczenie lub w inny zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. W tych przypadkach zawiadomienie bądź doręczenie uważa się za dokonane po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia publicznego.

22. Legitymacja do odwołania administracyjnego

Postępowanie odwoławcze jest oparte w pełni na zasadzie skargowości. Może ono być uruchomione tylko w wypadku podjęcia przez uprawniony podmiot czynności procesowej, ponieważ odwołanie nigdy nie może być wszczęte z urzędu. Do wniesienia odwołania legitymację posiada:

5. strona - podmiot, który spełnia przesłanki wypływające z art.28,29 i 30 kpa, a więc podmiot, który twierdzi, że decyzja organu I instancji dotyczy jego interesu prawnego lub obowiązku prawnego. Prawo to może realizować jednostka mająca zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Prawo to jednak nie służy jednostkom, które nie spełniają tych przesłanek, chociażby decyzja organu I instancji nie była dla nich obojętna i w skutkach swych pośrednio ich dotyczyła. Prawo odwołania strony w zakresie jego wykorzystania (wniesienia lub cofnięcia odwołania) oparte jest na zasadzie rozporządzalności, która jednak w kwestii cofnięcia odwołania jest ograniczona. Strona bowiem może cofnąć odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy ze skutkiem prawnym tylko wtedy, gdy nie doprowadzi to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny (decyduje o tym organ odwoławczy).

6. organizacja społeczna - w sprawie dotyczącej innej osoby może wystąpić z żądaniem wszczęcia postępowania oraz z żądaniem dopuszczenia jej do udziału w toczącym się postępowaniu. Skuteczność prawna żądania organizacji społecznej jest uzależniona od wystąpienia łącznie dwóch przesłanek: żądanie jest uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i przemawia za tym interes społeczny. W przypadku, gdy organizacja została dopuszczona do udziału w postępowaniu w I instancji, ma ona prawa strony, a zatem również ma prawo do wniesienia odwołania. Jeżeli ta organizacja nie brała udziału w postępowaniu I instancji, to nie ma ona legitymacji do złożenia odwołania. Postępowanie odwoławcze jest oparte na zasadzie skargowości i legitymacja do złożenia odwołania służy stronie, a zatem nie może być wszczęte z urzędu.

7. prokurator - prokuratorowi służą prawa strony, jeżeli faktycznie uczestniczy w postępowaniu. Jeżeli zatem prokurator bierze udział w postępowaniu w I instancji, to służą mu prawa strony i ma on również legitymację do wniesienia odwołania. Z prawa prokuratora do udziału w każdym stadium postępowania natomiast nie można wyprowadzić jego legitymacji do wniesienia odwołania.

9. Rzecznik Praw Obywatelskich - legitymację do wniesienia odwołania ma w takim samym zakresie co prokurator.

Zażalenie - jest środkiem zaskarżenia służącym od postanowień. Zażalenie służy tylko na postanowienia, co do których kpa i op przewidują wprost, w przepisach szczegółowych ich zaskarżalność w drodze zażalenia. Postanowienia, co do których kpa i op nie przewidziały dopuszczalności wniesienia zażalenia, mogą być zaskarżone tylko łącznie z odwołaniem. W takim przypadku zażalenie jest środkiem zaskarżenia niesamoistnym. Legitymację do wniesienia zażalenia mają: strona, a także w przepisach szczególnych uprawnienie to przyznano innym uczestnikom postępowania, ponieważ adresatem postanowienia może być nie tylko strona ale inni uczestnicy postępowania, np.: świadkowie, biegli, osoby trzecie. Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia doręczenia (ogłoszenia) postanowienia stronie. Regułą jest, że postanowienia, od których służy zażalenie, są doręczane na piśmie. Jeżeli chodzi o wymagania co do treści, formy i trybu wnoszenia zażalenia, to maja zastosowanie przepisy dotyczące odwołania. Zażalenie jest środkiem zaskarżenia względnie suspensywnym, ponieważ wniesienia zażalenia nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego postanowienia, ale organ, który wydał to postanowienie, może wstrzymać jego wykonanie, gdy uzna to za uzasadnione Do rozpatrzenia zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań.

23. Koszty i opłaty administracyjne

Opłaty i koszty postępowania, stanowiące zarazem należności związane z rozpoznaniem i załatwieniem sprawy, są wyrazem polityki fiskalnej państwa, a pozostają również w wyraźnym związku z funkcjami postępowania administracyjnego. Kwoty tych należności powinny być ustalane na poziomie zapewniającym dostęp stronom do postępowania administracyjnego i możliwość skutecznej obrony ich praw i interesów/ Powinny one pokrywać część wydatków na administrację publiczną, a jednocześnie powinny chronić administrację publiczną przed inicjowaniem postępowania przez strony z błahych powodów.

3. opłaty administracyjne - są wprowadzone odrębnymi ustawami, które określają zasady ich wyliczania oraz pobierania. W kpa uregulowano wyłącznie zakres obowiązków organów administrujących, dotyczących przestrzegania postanowień wprowadzających opłaty. Opłata powinna być uiszczona już w toku postępowania, a przed jego zakończeniem. Na postanowienie o zwrocie podania służy zażalenie (nie służy skarga do NSA). W przypadku, gdy strona nie wykonuje obowiązku uiszczenia opłaty, organ wyznacza stronie termin wynoszący od 7 do 14 dni. Jeżeli termin minie bezskutecznie, to albo podanie się zwraca, albo organ zaniecha czynności wymagającej opłaty. W postępowaniu podatkowym termin ten wynosi 7 dni, a po jego bezskutecznym upływie podanie pozostawia się bez rozpoznania, wydając stosowną decyzję. Najczęściej w postępowaniu administracyjnym występują:

• opłaty skarbowe - wymierzane i pobierane na podstawie ustawy z 31.01.1989 r. O opłacie skarbowej oraz rozporządzenie Ministra Finansów z 9.12.1994 r. W sprawie opłaty skarbowej,

• opłaty paszportowe - na podstawie ustawy z 29.11.1990 r. o paszportach;

• opłaty administracyjne za czynności urzędowe wykonywane przez podległe radzie gminy organy - jeżeli czynności te nie są objęte przepisami o opłacie skarbowej, na podstawie ustawy z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych;

4. koszty postępowania - powinny być uiszczone z góry, jeżeli są stałe lub nadają się do zryczałtowania, a przepisy odrębne wymagają ich uiszczenia przed wszczęciem postępowania. Na żądanie organu koszty mogą być w części uiszczone zaliczkowo. Pełna kwota kosztów postępowania jest ustalana po zakończeniu postępowania w danej instancji i wraz z decyzja wydaje się postanowienie określające wysokość należności z tego tytułu, osoby zobowiązane, termin i formę opłacenia należności. Postanowienie to może być zaskarżone w drodze zażalenia, a ostateczne postanowienie w tej sprawie może być zaskarżone do NSA. W razie nie uiszczenia kosztów, mogą być one egzekwowane w trybie egzekucji administracyjnej. Art.267 dopuszcza zwolnienie strony od opłat lub kosztów postępowania, jeśli jest ona w sytuacji „niewątpliwej niemożności” ich opłacenia. Może to być z urzędu bez wniosku strony. Art.266 reguluje się sytuacje, gdy stronie zwrócono koszty osobistego stawienia się, a wezwanie nastąpiło wskutek błędu pracownika organu. Składniki kosztów nie są ujęte wyczerpująco w kpa i w op. Zgodnie z art.263 §1 do tych kosztów należą:

• koszty osobistego stawienia się świadków, biegłych, stron - obejmują koszty podróży, zwrotu utraconego zarobku dziennego, diety (strawnego), kosztów noclegu - są ustalane zgodnie z art.56 na podstawie dekretu z 26.10.1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym

• koszty oględzin

• koszty doręczenia stronom pism

• inne koszty bezpośrednio związane z rozstrzygnięciem sprawy - np. wynagrodzenie biegłego za wykonanie opinii, koszty ekspertyzy instytutu lub innej wyspecjalizowanej placówki, koszty eksperymentu dowodowego lub badań laboratoryjnych.

W przepisach przyjmuje się zasadę rozdziału kosztów między organ a stronę:

• organ - pokrywa ko0szty postępowania ponoszone w wykonaniu obowiązku ustawowego (np.: decyzje w sprawie świadczeń pomocy społecznej muszą być poprzedzone wywiadem rodzinnym, środowiskowym i wykonanie tej czynności będzie ustawowym obowiązkiem organu);

• strona - obarczają ją koszty powstałe z jej winy (np.: trzeba powtórzyć czynność, w których strona bezzasadnie nie wzięła udziału: na skutek czynności wykonanych na żądanie strony lub w jej interesie, np. strona żądała jeszcze jednego biegłego).

W postępowaniu podatkowym poza kosztami dodatkowymi poniesionymi w interesie strony, stronę obciążają koszty jej nieuczciwości (nieusprawiedliwione niestawiennictwo na wezwanie, zatajenie dowodów, zwłoka w ich ujawnieniu złożenie wyjaśnień lub zeznań niezgodnych z prawdą).

przesłuchanie stron - jest to środek dowodowy posiłkowy, dopuszczony w postępowaniu administracyjnym w ostateczności;. Dopuszczalność tego środka dowodowego jest oparta w postępowaniu administracyjnym na wystąpieniu łącznie dwóch przesłanek:

1. wyczerpania innych środków dowodowych lub ich braku w ogóle,

2. pozostały nie wyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy

Do przesłuchania stron stosuje się odpowiednio przepisy o świadkach z wyłączeniem przepisów o środkach przymusu. Przed przesłuchaniem stron należy je uprzedzić o prawie odmowy odpowiedzi na pytanie oraz o odpowiedzialności za fałszywe zaznanie. Nie uprzedza się o prawie odmowy zeznań, bo strona nie składa zeznań w charakterze świadka. Byłoby to bezprzedmiotowe. Strona jest obowiązana stawić się na wezwanie organu orzekającego. W przypadku nie stawienia się pomimo prawidłowego wezwania, kpa wyłączył możliwość nałożenia na strony grzywny. W postępowaniu podatkowym dopuszcza się nałożenie kary porządkowej na strony. Forma przesłuchania stron, podobnie jak świadka, nie jest unormowana w kpa. O)d przesłuchania stron należy odróżnić wyjaśnienia stron

Koszty egzekucyjne - (art.64-66 ustawy z 17.06.1966 r. o postępowaniu egz.w adm.) - opłaty za czynności egzekucyjne oraz wydatki związane z postępowaniem egzekucyjnym obciążają zobowiązanego. Te koszty egzekucyjne podlegają przymusowemu ściągnięciu w trybie egzekucji administracyjnej. Przy egzekucji kosztów egzekucyjnych nie pobiera się opłat za czynności egzekucyjne. Obowiązany nie ponosi tych kosztów w sytuacji, gdy koszty egzekucyjne zostały spowodowane niezgodnym z prawem wszczęciem lub prowadzeniem postępowania egzekucyjnego. Wówczas koszty te ponosi wierzyciel lub organ egzekucyjny, w zależności od tego, kto spowodował niezgodne z prawem wszczęcie lub prowadzenie postępowania. Wierzyciel ponosi wydatki związane z przekazaniem mu egzekwowanej należności lub przedmiotu. Pokrywa również koszty postępowania egzekucyjnego, jeżeli nie mogą być one ściągnięte od zobowiązanego. Organ egzekucyjny wydaje na żądanie zobowiązanego lub wierzyciela postanowienie w sprawie kosztów egzekucyjnych, na które służy zażalenie. Koszty egzekucyjne przypadają na rzecz tego organu, który dokonał czynności egzekucyjnych powodujących powstanie kosztów.

24. Orzeczenia NSA

Orzeczenia NSA - sąd rozstrzyga sprawy wyrokiem lub postanowieniem. NSA podejmuje także uchwały w sprawie wyjaśnienia wątpliwości prawnych oraz udzielania odpowiedzi na pytania prawne.

1. wyrok - sąd rozstrzyga sprawę co do stwierdzenia naruszenia prawa i skutków prawnych tego naruszenia. Ustawa o NSA nie wprowadza jednolitych rozwiązań w zakresie treści wyroku. Jednolita jest natomiast regulacja w razie nieuwzględnienia skargi) i odrzucenia skargi. W razie nieuwzględnienia skargi sąd wyrokiem oddala skargę. Sąd postanowieniem odrzuca skargę wniesioną po terminie do jej wniesienia, niedopuszczalną z innych przyczyn, a także gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków skargi. Na podstawie kryterium przedmiotu zaskarżenia można wyróżnić:

• wyroki w sprawach skarg na decyzję lub postanowienie - NSA uwzględniając skargę może wydać:

1. wyrok o uchylenie decyzji (postanowienia) w całości lub części, jeżeli w wyniku rozpoznania sprawy ustalił, że decyzja została wydana:

• z naruszeniem prawa materialnego, które miały wpływ na wynik sprawy - dopuszczalność uchylenia decyzji jest ograniczona przesłanką pozytywną. Sąd zatem będzie mógł uchylić decyzję, jeżeli stwierdzi istnienie związku przyczynowego pomiędzy treścią decyzji a naruszeniem normy prawa materialnego. Podstawą uchylenia decyzji objęte są sytuacje naruszenia prawa materialnego polegające na błędnym pojmowaniu treści lub znaczenia normy prawnej lub na mylnym podciągnięciu ustalonego stanu faktycznego pod pewną normę prawną (błąd subsumpcji).

• z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego - NSA będzie obowiązany uchylić decyzję, jeżeli stwierdzi istnienie przepisów jednej z przesłanek wznowienia i to niezależnie od tego, czy naruszenie przepisów prawa procesowego miało wpływ na decyzję, o ile nie wystąpią przesłanki negatywne określone w art.146 kpa (tzn. jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji nie upłynęło 10 lat, które zostały wydane na podstawie dowodów fałszywych lub w wyniku przestępstwa; jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji nie minęło 5 lat, które zostały wydane przez organ wyłączony lub strona nie brała udziału w postępowaniu albo wyszły na jaw nowe istotne fakty dla sprawy itd.).

• z naruszeniem innych przepisów postępowania - jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy. Dopuszczalność uchylenia decyzji na tej podstawie jest uzależniona od wystąpienia przesłanki sformułowanej pozytywnie - naruszenie przepisów postępowania mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Przez istotny wpływ na wynik sprawy należy rozumieć oddziaływanie naruszeń prawa postępowania na treść decyzji. Sąd, uchylając na tej podstawie decyzję, będzie musiał wykazać związek przyczynowy pomiędzy treścią decyzji a naruszeniem norm prawa postępowania.

2. stwierdza nieważność decyzji - jeżeli ustali, że decyzja (postanowienie jest dotknięta jedną z wad wyliczonych w art.156§1 kpa (wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości, wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną, została skierowana do osoby nie będącą stroną w postępowaniu, była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały, w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą, zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa) , lub w innych przepisach.

3. wyrok stwierdzający niezgodność z prawem decyzji lub postanowienia - ustawa o NSA nie określa wprost podstaw prawnych wydania wyroku takiej treści. Art.56 ustawa odsyła do odpowiedniego stosowania art.146 kpa, a zatem sąd, gdy stwierdzi naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania musi ustalić, czy nie występują przesłanki negatywne, wyłączające dopuszczalność uchylenia decyzji. Art.146 wprowadza 2 przesłanki: przedawnienie (art.146§1) i przesłankę o charakterze merytorycznym, nie uchyla się bowiem decyzji, jeżeli w wyniku postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swojej istocie decyzji dotychczasowej.

W sprawach skarg na decyzje i postanowienia wydane w innych postępowaniach niż uregulowane w kpa i przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji sąd uchyla, stwierdza nieważność, stwierdza niezgodność z prawem z uwzględnieniem przepisów regulujących postępowanie, w którym wydano zaskarżoną decyzję lub postanowienie.

• Wyroki w sprawie skarg na inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisu prawa - NSA uwzględniając skargę na tego rodzaju akty lub czynności, wydaje wyrok, w którym orzeka o istnieniu lub nieistnieniu obowiązku lub uprawnienia, i stwierdzając niezgodność aktu lub czynności z prawem, uchyla zaskarżony akt lub stwierdza bezskuteczność czynności (art.23 ustawy o NSA).

• Wyroki w sprawach skarg na bezczynność organów administracji publicznej - NSA, uwzględniając skargę na bezczynność organów, zobowiązuje te organy do wydania aktów lub dokonania czynności bądź przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa.

• Wyroki w sprawie skarg na uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego albo związku jednostki samorządu terytorialnego oraz przepisy prawa miejscowego organów administracji rządowej - NSA, uwzględniając skargi na te uchwały lub na inne akty prawa miejscowego, stwierdza ich nieważność w całości lub w części. Według ustaw samorządowych uchwały organu samorządu terytorialnego sprzeczne z prawem są nieważne. Ustawy samorządowe, jak i ustawa o NSA nie określają rodzajów naruszeń prawa, które są podstawą stwierdzenia nieważności, oznacza to pozostawienie oceny stopnia naruszenia prawa sądowi. Ustawy samorządowe wprowadzają przesłankę negatywną stwierdzenia nieważności uchwał - przedawnienie po upływie 1 roku od wydania aktu prawa miejscowego (z wyjątkiem ustawy o samorządzie województwa). Tak samo jest uregulowane w ustawie o administracji rządowej w województwie. Ustawa o NSA uregulowała skutki prawne dla sytuacji prawnej jednostki w razie stwierdzenia nieważności uchwały organu jednostki samorządu terytorialnego (związku) lub aktu terenowego organu administracji rządowej, stanowiąc w art.24 ust.3 „Rozstrzygnięcia w sprawach indywidualnych wydane na podstawie takiej uchwały lub aktu, podlegają wzruszeniu w trybie określonym w postępowaniu administracyjnym albo w postępowaniu szczególnym.

• Wyroki w sprawie skarg na akty nadzoru - NSA, uwzględniając skargę samorządu terytorialnego na akt nadzoru, uchyla ten akt. Nie jest zatem dopuszczalne zastosowanie sankcji nieważności wobec aktu nadzoru nawet w razie podjęcia go z rażącym naruszeniem prawa.

2. postanowienie - sąd wydaje w razie odrzucenia skargi, umorzenia postępowania na posiedzeniu niejawnym lub na rozprawie oraz w celu rozstrzygania innych kwestii procesowych związanych ze sprawą, wynikających w toku postępowania sądowego (np.: o zawieszeniu postępowania, o przywróceniu terminu, o dopuszczeniu dowodu z dokumentu) oraz w innych przypadkach określonych w ustawie o NSA (np.: postanowienie o rozstrzygnięciu sporu kompetencyjnego).

3. zakaz reformationis in peius - w postępowaniu przed NSA, gdzie stroną przeciwną jest organ, który wydał zaskarżoną decyzję, zakaz reformationis in peius nie jest wyłączony. Sąd nie może jednak wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu.

4. Struktura orzeczeń NSA - ustawa nie reguluje struktury wyroku poza kwestią zamieszczeniu w orzeczeniu rozstrzygnięcia w sprawie kosztów postępowania. Stosuje się więc odpowiednie przepisy kpc. Wyrok NSA składa się z sentencji i uzasadnienia.

• sentencja - według art.325 kpc „sentencja wyroku powinna zawierać wymienienie sądu, sędziów, protokolanta oraz prokuratora, jeżeli brał udział w sprawie, datę i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku, wymienienie stron i oznaczenie przedmiotu sprawy oraz rozstrzygnięcie sądu o żądaniach stron”. Sentencję wyroku podpisuje cały skład orzekający.

• uzasadnienie - wyrok podlega uzasadnieniu z urzędu. Uzasadnienie to powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Uzasadnienie wyroku sporządza się w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia sentencji wyroku. Uzasadnienie wyroku podpisuje cały skład orzekający. Forma i struktura postanowienia jest taka sama jak wyroku.

Sąd wydaje wyrok po niejawnej naradzie sędziów bezpośrednio po zamknięciu rozprawy, może jednak

2. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

Postępowanie wszczyna się na wniosek wierzyciela i wystawiony przez niego tytuł wykonawczy. Jeżeli wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym postępowanie wszczyna się z urzędu. Tytuł wykonawczy zawiera: oznaczenie wierzyciela, oznaczenie zobowiązanego, podanie treści podlegającego obowiązku, podstawy prawnej obowiązku oraz stwierdzenie, że obowiązek jest wymagalny, wskazanie podstawy prawnej postępowania, podpis, stanowisko służbowe, pieczęć organu egzekucyjnego, datę wystawienia, pouczenie zobowiązanego o skutkach nie zawiadomienia organu egzekucyjnego o skutkach zmiany miejsca pobytu. W przypadku obowiązków o charakterze niepieniężnym oznaczenie środka egzekucyjnego. Organ egzekucyjny zobowiązany jest do zbadania czy dopuszczalna jest egzekucja. Organ ten bada czy zobowiązany nie korzysta z przywilejów, czy istnieje podstawa prowadzenia egzekucji, czy zobowiązanemu doręczono upomnienie, czy wierzyciel wskazał środek egzekucyjny, czy tytuł wykonawczy jest zgodny z wymogami. W przypadku kiedy organ egzekucyjny stwierdzi, że egzekucja jest niedopuszczalna zwraca tytuł wykonawczy wierzycielowi informują c go, że nie przystępuje do egzekucji. Wierzycielowi w takiej sytuacji przysługuje zażalenie.

25. Stosunek postępowania egzekucyjnego do orzekającego

Stosunek postępowania egzekucyjnego do postępowania orzekającego - celem zarówno jednego, jak i drugiego jest doprowadzenie do realizacji normy prawa materialnego. W postępowaniu orzekającym chodzi o autorytarną konkretyzację normy prawnej, natomiast w postępowaniu egzekucyjnym chodzi o wykonanie tej normy zgodnie z tą konkretyzacją. Postępowanie egzekucyjne następuje zatem po postępowaniu orzekającym i jest wobec niego postępowaniem wykonawczym. Postępowanie egzekucyjne może być prowadzone równocześnie z postępowaniem orzekającym, jeżeli decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności, albo gdy podlega ona natychmiastowemu wykonaniu z mocy prawa. Prowadzenie postępowania egzekucyjnego nie stoi na przeszkodzie prowadzeniu odwoławczego postępowania orzekającego lub weryfikacji decyzji w trybach nadzwyczajnych. Organy prowadzące takie postępowanie mogą jednak wstrzymać wykonanie decyzji i ich postanowienie powoduje niedopuszczalność prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Oba postępowania mają odrębny przedmiot. Powoduje to ich wyłączność, wobec czego konkretyzacja normy prawa materialnego i jej weryfikacja nie może być przedmiotem postępowania egzekucyjnego. Organ egzekucyjny nie jest uprawniony bowiem do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Stosunek postępowania egzekucyjnego do orzekającego kształtuje również wspólność uregulowań prawnych (odpowiednie stosowanie kpa w postępowaniu egzekucyjnym). W postępowaniu egzekucyjnym należy stosować przepisy ustanawiające zasady ogólne, ale z wyłączeniem zasady ugodowego załatwiania spraw, przepisy dotyczące właściwości, wyłączenia pracownika lub organu, odnoszące się do strony, podmiotów na prawach strony, o załatwianiu spraw, doręczeniach, wezwaniach, terminach, podaniach, protokołach i adnotacjach, odwołaniu i zażaleniu, o wznowieniu postępowania oraz o uchyleniu i zmianie decyzji.

10. Bezczynność organu administracyjnego.

Organy administracji publicznej mają obowiązek załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. Sprawy niewymagające przeprowadzania postępowania wyjaśniającego tj. te, które można rozstrzygnąć w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody znane organowi z urzędu powinny być załatwiane niezwłocznie. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, a w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania przez organ odwołania (art. 35 Kpa). W przypadku, gdy organ nie może załatwić sprawy przepisowym terminie (z przyczyn leżących po jego stronie lub niezależnych) musi zawiadomić o tym strony postępowania podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy (art. 36 Kpa).

Na nie załatwienie sprawy w terminie określonym w przepisach lub ustalonym w myśl art. 36 stronie służy zażalenie do organu administracji publicznej wyższego stopnia (które to organy precyzuje art. 17 Kpa; dla organów samorządu terytorialnego będą to samorządowe kolegia odwoławcze). Organ wyższego stopnia uznając zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych nie załatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających naruszaniu terminów załatwienia spraw w przyszłości (art. 37 Kpa).

W przypadku, gdy takie postępowanie w dalszym ciągu nie odniesie pożądanego skutku strona może złożyć skargę do sądu administracyjnego patrz szerzej rozdział Skarga do sądu administracyjnego. Warunkiem tej skargi jest właśnie uprzednie złożenie zażalenia na bezczynność do organu wyższego stopnia. Organ uznając zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających naruszaniu terminów załatwienia spraw w przyszłości.

Do sądu administracyjnego służy skarga na bezczynność w wypadku:
- centralnych organów administracji rządowej,
- terenowych organów administracji rządowej zespolonej i niezespolonej
- organów jednostek samorządu terytorialnego
- innych organów, w zakresie, w jakim zostały powołane z mocy prawa do załatwiania spraw z zakresu administracji publicznej.

Sąd administracyjny jest właściwy do rozpoznawania i rozstrzygania w sprawie skarg na bezczynność organu w takich granicach, w jakich służy skarga na decyzje administracyjne, postanowienia wydawane w postępowaniu administracyjnym oraz egzekucyjnym i zabezpieczającym, akty i czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa.

Przesłanką dopuszczalności skargi na bezczynność organów jest wyczerpanie środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. W przypadku skargi na niewydajnie decyzji w ustawowo określonym terminie służy w postępowaniu administracyjnym zażalenie, a w postępowaniu podatkowym ponaglenie. W przypadku bezczynności w zakresie wydania innego aktu lub niepodjęcia czynności z zakresu administracji publicznej przesłanką dopuszczalności skargi jest wezwanie do usunięcia naruszenia prawa. Przesłanka ta nie obowiązuje, gdy skargę wnosi prokurator lub rzecznik.

Jeżeli orzeczenie sądowe nie jest respektowane sąd dysponuje sankcjami m. in. sąd ma możliwość nałożenia grzywny na bezczynny organ. Inną sankcją jest wystąpienie Prezesa sądu albo składu orzekającego informujące organy lub ich organy zwierzchnie o stwierdzonych istotnych naruszeniach prawa, okolicznościach mających wpływ na ich powstanie oraz o wypadkach niewykonania orzeczeń sądu. Ponadto ocena prawna wyrażona w orzeczeniu sądu wiąże w sprawie ten sąd oraz organ, którego bezczynność była przedmiotem zaskarżenia.

Organ, którego bezczynność zaskarżono, może uwzględnić skargę w całości do dnia wyznaczenia przez sąd terminu rozprawy. Jeżeli w wymienionym wyżej terminie, organ, który uchybił terminowemu załatwieniu sprawy nie nadeśle odpowiedzi na skargę i akt sprawy, to sąd może orzec w sprawie na podstawie stanu faktycznego i prawnego przedstawionego w skardze, jeżeli nie budzi on uzasadnionych wątpliwości w świetle ustaleń poczynionych przez sąd w toku rozpoznania sprawy. Sąd wyda w sprawie orzeczenie. Od tego orzeczenia organ, którego bezczynność zaskarżono, może wnieść do sądu sprzeciw w terminie 14 dni od daty doręczenia orzeczenia sądu, ale tylko wówczas, gdy jednocześnie doręczy odpowiedź na skargę wraz z aktami sprawy.

Organ egzekucyjny - organ powołany do prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Są nimi: organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego, jeżeli przepisy prawa przyznają in takie kompetencje (właściwość). Ustawa określa właściwość rzeczową i miejscową organów egzekucyjnych.. Organy egzekucyjne są obowiązane przestrzegać swej właściwości rzeczowej i miejscowej z urzędu w każdym stadium postępowania egzekucyjnego.

• według właściwości rzeczowej:

Co do egzekucji należności pieniężnych - organem egzekucyjnym właściwym rzeczowo jest:

1. naczelnik urzędu skarbowego

2. właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli odrębne ustawy tak stanowią,

Co do egzekucji świadczeń niepieniężnych rzeczowo właściwe mogą być:

1. rzeczowo właściwe terenowe organy administracji rządowej I instancji - jeżeli obowiązek wynika z decyzji z zakresu administracji rządowej, która w ramach zleconych funkcji wydał organ przedsiębiorstwa państwowego, innej państwowej jednostki organizacyjnej lub organizacji społecznej (zawodowej, samorządowej, spółdzielczej).

2. właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego - w zakresie zadań własnych, zadań zleconych i zadań z zakresu administracji rządowej oraz obowiązków wynikających z decyzji i postanowień z zakresu administracji publicznej wydanych przez samorządowe jednostki organizacyjne.

3. Organy policji państwowej, Urzędu Ochrony Państwa lub Straży Pożarnej i inne organy zapewniające ochronę spokoju, bezpieczeństwa, porządku i zdrowia publicznego lub mienia społecznego - z mocy przepisów szczególnych.

4. Inne organy administracji publicznej - z upoważnienia udzielonego w trybie rozporządzenia przez Radę Ministrów - w zakresie oznaczonych rodzajów spraw albo niektórych czynności egzekucyjnych, a także postępowania zabezpieczającego.

W odniesieniu do obowiązków niepieniężnych ustawa przyjmuje jako regułę, że organem egzekucyjnym jest rzeczowo właściwy terenowy organ administracji rządowej I instancji, właściwy organ samorządu terytorialnego - gdy egzekwowany obowiązek wynika z decyzji lub postanowień.

• według właściwości miejscowej art.22 pea - przyjmuje się w nim zasadę, że właściwość miejscową określa się według miejsca zamieszkania (siedziby) zobowiązanego, a w braku miejsca zamieszkania w kraju - według miejsca pobytu w kraju. Od tej zasady są 2 wyjątki:

1. właściwość miejscową w sprawach odebrania rzeczy lub opróżnienia budynku i pomieszczeń ustala się według miejsca położenia rzeczy,

2. w odniesieniu do wykonania obowiązków pieniężnych - według miejsca położenia mienia zobowiązanego.

Organ egzekucyjny podejmuje czynności wykonawcze za pośrednictwem:

• egzekutora - co do obowiązków niepieniężnych

• poborcy skarbowego - przy należnościach pieniężnych

Egzekutorem (poborcą skarbowym) jest wyznaczony pracownik organu egzekucyjnego. Funkcje egzekutora pełnią zakłady pracy w razie zastosowania jako środka egzekucyjnego egzekucji z wynagrodzenia za pracę, organy rentowe co do egzekucji ze świadczeń emerytalnych i ubezpieczenia społecznego, a także banki w przypadku egzekucji z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych.

Kpa nie reguluje mocy dowodowej urzędowych dokumentów zagranicznych oraz dokumentów prywatnych. Dlatego też oba rodzaje dokumentów podlegają w pełni swobodnej ocenie dowodów dokonywanej przez organ orzekający, o ile przepisy szczególne lub umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej. Podobne rozwiązanie zawiera op., gdzie podstawowym środkiem dowodowym są księgi podatkowe. Księgi są dokumentami o charakterze prywatnym i w postępowaniu podatkowym stanowią dowód tego, co zostało w nich stwierdzone, tj. mają taką samą moc dowodową jak dokumenty urzędowe. Przez księgi podatkowe rozumieć można księgi rachunkowe, podatkową księgę przychodów i rozchodów, ewidencję oraz rejestry, do prowadzenia, których zobowiązani są podatnicy, płatnicy lub inkasenci.

Moc dowodowa ksiąg podatkowych jest uzależniona od spełnienia 2 warunków:

Księga podatkowa jest rzetelna (tj. prowadzone w niej zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty) oraz jest prowadzona w sposób niewadliwy (tj. prowadzona zgodnie z zasadami wynikającymi z odrębnych przepisów). Jeżeli księga podatkowa jest prowadzona wadliwie, to zachowuje moc dowodową, o ile wady nie mają istotnego znaczenia dla sprawy. W przypadku, gdy księga podatkowa jest prowadzona nierzetelnie lub w sposób wadliwy, to organ podatkowy w protokole badania księgi określa, za jaki okres i w jakiej części nie uznaje ksiąg za dowód, tego, co wynika z zawartych w niej zapisów. Odpis takiego protokołu organ podatkowy dostarcza stronie, która może w terminie 14 dni wnieść swoje zastrzeżenia lub uwagi do protokołu.

26. Tytuł wykonawczy

Tytuł wykonawczy - jest to podstawa prawna do prowadzenia egzekucji administracyjnej; jest to wystawiony przez wierzyciela dokument urzędowy, stwierdzający istnienie i wymagalność obowiązku i który jest podstawą wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Jeżeli wierzyciel jest równocześnie organem egzekucyjnym, to tytuł wykonawczy wystawia on działając jako organ egzekucyjny. Tytuł wykonawczy powinien zawierać:

1. określenie wierzyciela

2. pełne dane dotyczące zobowiązanego (imię, nazwisko lub nazwę, adres, a także pożądany jest adres zakładu pracy),

3. treść egzekwowanego obowiązku, jego podstawę prawną, stwierdzenie wymagalności obowiązku, kwotę należności pieniężnej poddanej egzekucji - określenie przez wierzyciela treści obowiązku i kwoty należności wpływa na wybór przez organ egzekucyjny środka egzekucyjnego. Jako podstawę prawną obowiązku wierzyciel powinien podać akt indywidualny, z którego wynika obowiązek oraz przepis prawny będący jego podstawą.

4. podanie podstawy prawnej wdrożenia egzekucji administracyjnej - przepisy dające tą podstawę prawną są zawarte w ustawie z 17.06.1966 r. o postępowaniu .egzekucyjnym w adm. i ustawach szczególnych, jak np. prawo wodne

5. datę wystawienia tytułu, podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego podpisującego oraz odcisk pieczęci urzędowej.

6. pouczenie podmiotu zobowiązanego - o tym, że jeśli w ciągu 7 dni nie powiadomi organu egzekucyjnego o zmianie miejsca pobytu, trwającej dłużej niż 1 miesiąc, to może być ukarany karą grzywny do wysokości 5 - krotnego wynagrodzenia określonego przez ministra właściwego ds. pracy obowiązującego w dniu nałożenia grzywny.

Do tytułu wykonawczego trzeba dołączyć dowód doręczenia upomnienia zobowiązanego albo w samym tytule wykonawczym umieścić stwierdzenie, że nie było konieczne doręczenia upomnienia.

Gdy egzekucja administracyjna jest prowadzona w celu zapewnienia wykonania obowiązku wynikającego z orzeczenia sądowego, tytułem wykonawczym będzie orzeczenie sądowe zaopatrzone w klauzulę wykonalności.

27. Status prawny organizacji społecznej

Organizacja społeczna - rozumie się przez to organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne. Przyznanie praw procesowych strony organizacji społecznej jest uzależnione od spełnienia łącznie dwóch przesłanek:

• jest to uzasadnione celami statutowymi organizacji - co ma miejsce wtedy, gdy sprawa będąca przedmiotem danego postępowania mieści się w zadaniach organizacji określonych w statucie,

• zachodzi potrzeba ochrony interesu społecznego - z czym będziemy mieli do czynienia wtedy, gdy skutki decyzji wpływać będą na sytuację prawną nie tylko strony, ale również innych podmiotów, na otoczenie.

Organizacja społeczna ma następujące prawa procesowe:

• żądania wszczęcia postępowania w indywidualnej sprawie - regułą jest, że gdy chodzi o przyznanie uprawnienia, to postępowanie jest wyznaczane na wniosek strony, gdy zaś chodzi o nałożenie na stronę obowiązku, o pozbawienie lub ograniczenie uprawnień, to następuje to z urzędu. Prawo procesowe stanowi, że gdy organ wszczyna postępowanie z urzędu w sprawie, w której prawo materialne wymaga wniosku strony, a robi to mając na uwadze ważny jej interes, to musi w toku postępowania uzyskać zgodę strony na jego prowadzenie, jeżeli zgody takiej nie uzyska, musi postępowanie umorzyć. Organizacja społeczna może żądać wszczęcia postępowania wtedy, gdy przepisy prawa materialnego dopuszczają wszczęcie postępowania z urzędu. Organ administrujący, uznając żądanie organizacji społecznej za uzasadnione, wydaje postanowienie o wszczęciu postępowania z urzędu. Na postanowienie odmowne organizacja społeczna może wnieść zażalenie, a następnie skargę do NSA.

• dopuszczenia jej do już toczącego się postępowania - niezależnie od tego, czy zostało ono wszczęte na wniosek strony, czy z urzędu. Dopuszczenie organizacji społecznej do postępowania następuje w drodze postanowienia. Na postanowienie odmowne służy organizacji zażalenie, a następnie skarga do NSA. Organ musi postanowienie odmowne uzasadnić pod względem faktycznym i prawnym. Zasadność odmowy będzie poddana kontroli organu wyższego stopnia oraz kontroli NSA. Do kpa wprowadzono przepisy o udziale organizacji społecznej na prawach strony w celu poddania kontroli społecznej działania organów administrujących. Poza tym wprowadzono rozwiązanie, w myśl którego skarga pochodząca od osób trzecich stanowi materiał rozpoznawany z urzędu przez organ, a wnoszą ten materiał też podmioty nie mające interesu prawnego w sprawie. Organizacja społeczna dopuszczona już do postępowania ma prawa strony zgodnie z art.31 § 3. Organ administrujący ma obowiązek powiadomienia organizacji społecznej o wszczęciu postępowania w sprawie innej osoby, jeżeli organ ten uzna, że organizacja może być zainteresowana udziałem w tym postępowaniu ze względu na swoje cele statutowe i gdy leży to w interesie społecznym.

Ordynacja podatkowa nie reguluje udziału w postępowaniu podatkowym organizacji społecznej. Zastosowanie w tym zakresie mają przepisy kpa.

28. Zasady ogólne w administracji

Zasady ogólne (procesowe) - reguła przewodnia wypracowanych przez ustawodawcę i stanowiące z jednej strony gwarancję dla strony postępowania (minimum procesowe, standardy) a z drugiej strony mają charakter wiążący dla organu (organ musi je stosować). Zasada jest to teza czy też reguła, w której treści zawarte jest prawo rządzące procesem administracyjnym. Jest to szczególna nazwa przepisu prawnego, przepis posiadający szczególną nazwę ze względu na szczególny swój charakter. Szczególna nazwa przepisu prawnego, dlatego że przepis ten zawierający zasady procesowe znajdzie swoje zastosowanie w każdym niemalże przepisem procedury.

Zasady procesowe wynikają z:

1. Konstytucji - jest pierwszym źródłem zasad procesowych kpa (zasada demokratycznego państwa prawnego, czyli zasadę prawa do sądu, prawa do procesu, zasada niezawisłości sędziowskiej, zasada dwuinstancyjności postępowania sądowego),

2. Umowy międzynarodowe - na gruncie kpa nie ma jeszcze

3. Prawo europejskie, prawo międzynarodowe - Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - zasada prawa do procesu (art.6),

4. KPA - zasady ogólne kpa

5. Poglądy doktryny i orzecznictwa sądowe (zasada ochrony praw nabytych)

Art. 6 - zasada praworządności -organy administracji działają na podstawie przepisów prawa”. Co to znaczy działanie na podstawie prawa? Oznacza to zasadne zgodne z prawem stosowanie prawa (cztery elementy). Organ stosując prawo musi zgodnie z prawem procesowym i materialnym ustalić swoją zdolność prawną i właściwość danego rodzaju spraw. Organ działający na podstawie przepisów prawa ma obowiązek w każdym momencie postępowania wykazywać to działanie na podstawie i w granicach prawa, np.: decyzja administracyjna, jej uzasadnienie (art.107 kpa - uzasadnienie prawne - wskazuje się przepis prawa, na podstawie którego organ rozstrzygnął sprawę, dokonuje się krótkiego uzasadnienia zastosowania i komentarza tego przepisu i wyjaśnienia sposobu wykładni tego przepisu jaką dokonał organ, czyli organ uzasadnia swoją decyzję; uzasadnienie faktyczne).

Art.7 - zawiera trzy zasady:

1. zasada kontroli i nadzoru nad przestrzeganiem prawa w postępowaniu - „w toku postępowania organy administracji stoją na straży praworządności”. W jaki sposób to się odbywa? Są to obowiązki organu: obowiązek organu do kontroli przestrzegania prawa przez podmioty i uczestników postępowania; obowiązek organu administracji publicznej do tzw. Samokontroli; obowiązek nadzoru organów zwierzchnich (wyższego stopnia) nad przestrzeganiem prawa przez organy niższej instancji.

2. zasada prawdy obiektywnej - „organy podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy”. Ta zasada wiąże się z postępowaniem dowodowym. Wskazuje na to, że ciężar dowodu spoczywa na organie. Organ ma obowiązek zebrać w sposób pełny i rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Natomiast strona ma prawo a nie obowiązek przedstawić dowody (może, ale nie musi).

3. zasada ochrony interesu społecznego i słusznego interesu obywateli - z tego nie ma na egzaminie pytań (przeczytać z komentarza).

Art.8 - zawiera dwie zasady:

1. zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa - organ ma tak działać, aby wzbudzać zaufanie obywateli, zachować powagę urzędu

2. zasada oddziaływania organów państwa na świadomość i kulturę prawną obywateli

Art.9 - zawiera zasadę obowiązku organu udzielania informacji (obowiązek informowania) - „Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego”. Strona ma prawo do informacji prawnej i faktycznej. To organ ma obowiązek znać prawo i pouczyć stronę, a strona ma prawo do żądania. Bezczynność organu w tym zakresie stanowi rażące naruszenie prawa.

Art.10 - zawiera zasadę czynnego udziału strony (tzw. zasada gwarancyjna) - strona od samego początku postępowania ma prawo do czynnego udziału. „Organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zebranych dowodów”. Wyjątkiem od tej zasady jest zastosowanie art.10 §2, który mówi: „organy administracji publicznej mogą odstąpić tylko w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodą materialną”. Organ musi więc uzasadnić odstąpienie od tej zasady. Sankcją za naruszenie zasady czynnego udziału strony w postępowaniu będzie kwalifikowana wada procesowa skutkująca możliwością wznowienia postępowania w trybie art.145 §1 pkt.4 kpa.

Art.11 - zasada przekonywania

Art.12 - zasada szybkości postępowania - (art.35, 37 §1, 38 kpa)

Art.13 - zasada ugodowego załatwienia sprawy - omawiana będzie na następnych zajęciach.

Art.14 - zasada pisemności - wyjątkiem od tej zasady przepisy opisane w kodeksie oraz przepisy dotyczące protokołów i adnotacji.

Art.15 - zasada dwuinstancyjności - „Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne”. Zasada ta pełni funkcję gwarancyjną dla strony. Daje stronie prawo domagania się dwukrotnego merytorycznego rozpatrzenia jej sprawy przez dwa różne organy administrujące. Rozstrzygnięcie zapada w formie decyzji administracyjnej. Strona ma prawo do złożenia środka zaskarżenia w postaci odwołania od decyzji w terminie 14 dni i ten środek zaskarżenia uruchamia postępowanie przez II instancję. II instancja ponownie rozpoznaje sprawę i też wydaje decyzję administracyjną. Postępowanie odwoławcze kończy definitywnie postępowanie administracyjne; ten tryb jest ostateczny.

Art.16 - zasada trwałości ostatecznej decyzji administracyjnej i prawa skargi do NSA - „Decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczególnych. Decyzje mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach”.

29. Umorzenie postępowania egzekucyjnego

Umorzenie postępowania egzekucyjnego - oznacza jego zakończenie bez osiągnięcia właściwego celu z woli wierzyciela lub na skutek trwałych przyczyn, powodujących niedopuszczalność, bezprzedmiotowość lub niecelowość prowadzenia egzekucji. Umorzenie postępowania egzekucyjnego następuje z urzędu lub na wniosek wierzyciela lub zobowiązanego.

1) umorzenie postępowania egzekucyjnego z urzędu - następuje w następujących przypadkach:

1. jeżeli obowiązek został przed wszczęciem postępowania wykonany;

2. jeżeli obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie zaistniał;

3. jeżeli egzekwowany obowiązek został określony niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu administracyjnego, orzeczenia sądowego albo bezpośrednio z przepisu prawa;

4. gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego lub gdy egzekucja nie może być prowadzona ze względu na osobę zobowiązanego;

5. jeżeli obowiązek o charakterze niepieniężnym okazał się niewykonalny;

6. w razie śmierci zobowiązanego, gdy obowiązek jest ściśle związany z osobą zmarłego;

7. jeżeli egzekucja administracyjna lub zastosowany środek egzekucyjny są niedopuszczalne albo brak uprzedniego upomnienia zobowiązanego;

8. jeżeli postępowanie egzekucyjne zawieszone na żądanie wierzyciela nie zostało podjęte przed upływem roku od dnia zgłoszenia tego żądania;

9. jeżeli jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne;

10. w innych przypadkach (np.: art.125 - w razie wykonania obowiązku określonego w tytule wykonawczym, nałożone, a nie uiszczone lub nie ściągnięte grzywny w celu przymuszenia)

1. umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela lub zobowiązanego

Umorzenie postępowania powoduje uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych. W mocy pozostają jednak prawa osób trzecich nabyte na skutek tych czynności. Umorzenie postępowania egzekucyjnego następuje na podstawie postanowienia. Na postanowienie o umorzeniu lub na postanowienie o odmowie umorzenia służy zażalenie.

30. Sytuacja prokuratora w postępowaniu administracyjnym

Prokurator - prokuraturę stanowią: Prokurator Generalny oraz podlegli mu prokuratorzy powszechnych i wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury. Prokurator Generalny jest naczelnym organem prokuratury i sprawuje ją minister właściwy ds. sprawiedliwości. Prokuratorami powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury są prokuratorzy Prokuratury Krajowej, prokurator apelacyjnych, okręgowych i rejonowych. Przepisy kpa przyznają -prokuratorowi następujące prawa procesowe:

1. prawo żądania wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem - warunkiem realizacji tego prawa jest wystąpienie przesłanki - usunięcie stanu niezgodnego z prawem. Stan niezgodności z prawem są to przypadki, w których przepis prawa materialnego nakłada na organ administrujący obowiązek wszczęcia postępowania, a organ ten pozostaje bezczynny. Bezczynność organu jest naruszeniem prawa.

2. prawo udziału w każdym stadium postępowania (jeśli postępowanie w danej sprawie już się toczy) - w celu zapewnienia, aby postępowanie i rozstrzygnięcie sprawy były zgodne z prawem.

3. prawo wniesienia dwóch środków zaskarżenia (jeśli postępowanie zostało zakończone) :

• sprzeciwu - na drodze administracyjnej; jeśli przepisy kpa lub przepisy szczególne dopuszczają wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji, uchylenie lub zmianę decyzji. Organem powołanym do rozpoznania sprzeciwu jest organ właściwy do wszczęcia postępowania w danym trybie nadzwyczajnym. Postępowanie takie jest w tych przypadkach wszczynane z urzędu. Sprzeciw nie powoduje wstrzymania z mocy prawa wykonania decyzji. Sprzeciw powinien być załatwiony w terminie 30 dni od dnia wniesienia sprzeciwu.

• skargi - na drodze sądowej

31. Środki zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym służące w drodze administracyjnej

Środki zaskarżenia ze względu na organy właściwe do ich rozpatrzenia i rozstrzygnięcia dzieli się na środki zaskarżenia służące w drodze administracyjnej oraz w drodze sądowej.

Środki zaskarżenia służące w drodze sądowej - do środków tych zaliczamy: zarzut, zażalenie, skargę na czynności egzekucyjne, wniosek o wyłączenie spod egzekucji prawa do rzeczy lub innego prawa majątkowego, żądanie zmiany lub sprostowania wezwania, żądanie uchylenia lub zmiany postanowienia w trybie przepisów kpa o wznowieniu postępowania oraz o zmianie lub uchyleniu decyzji.

1. zarzut - jest środkiem zaskarżenia, który służy w fazie wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Zarzut jest także środkiem zaskarżenia w postępowaniu zabezpieczającym. Zarzut powinien odpowiadać przesłankom formalnym podania oraz zawierać określenie podstawy zarzutu. Termin do złożenia zarzutu wynosi 7 dni od dnia doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego, a w postępowaniu zabezpieczającym - od dnia doręczenia postanowienia o zabezpieczeniu. Zarzut jest środkiem zaskarżenia niedewolutywnym, albowiem organem właściwym do jego rozpoznania i rozstrzygnięcia jest organ egzekucyjny. Organ ten rozpoznając zarzut jest obowiązany przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, do którego stosuje się art.7 kpa, ustanawiający zasadę ogólną prawdy obiektywnej oraz przepisy kpa o dowody. Rozpatrzenie zarzutu następuje po uzyskaniu wypowiedzi wierzyciela Podlega jego rozpatrzenie w ciągu 7 dni od wniesienia zarzutu. Zarzut jest środkiem zaskarżenia względnie suspensywnym, bo jego wniesienie nie wstrzymuje czynności egzekucyjnych . W uzasadnionych przypadkach organ może wstrzymać wykonanie egzekucji.Legitymowanym do złożenia zarzutu jest zobowiązany. Legitymacja ta jest zdeterminowana przez określenie podstaw prawnych zarzutu. Wg art.33 pea, podstawą prawną wniesienia zarzutu może być tylko:

1. wykonanie, umorzenie, przedawnienie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku,

2. odroczenie terminu wykonania obowiązku albo brak wymagalności obowiązku z innego powodu, rozłożenia na raty spłaty należności pieniężnej,

3. określenie egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu administrującego lub bezpośrednio z przepisu prawa, albo z orzeczenia sądowego,

4. błąd co do osoby zobowiązanego,

5. niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym,

6. niedopuszczalność egzekucji administracyjnej lub zastosowanego środka egzekucyjnego; brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia,

7. zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego.

W wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego organ egzekucyjny może ustalić, że:

1. nie występują przeszkody w prowadzeniu postępowania egzekucyjnego ani też nie naruszono zasad wyboru środka egzekucyjnego i wtedy wydaje postanowienie o odmowie uwzględniania zarzutu,

2. są przeszkody w prowadzeniu postępowania egzekucyjnego lub że pogwałcono zasady wyboru środka egzekucyjnego i wówczas wydaje postanowienie o zawieszeniu postępowania, o umorzeniu postępowania, o zastosowaniu innego środka, najmniej uciążliwego dla zobowiązanego

2. zażalenie - jest środkiem zaskarżenia, służącym na postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym. Przepisy szczególne dopuszczają ponadto wniesienie zażalenia na oszacowanie dokonane przez poborcę skarbowego oraz na naruszenie przepisów o prowadzeniu licytacji. Uprawnienie do złożenia zażalenia służy w postępowaniu egzekucyjnym, gdy tak stanowi ustawa, czyli wtedy, gdy na postanowienie służy zażalenie. Pod względem treści i formy zażalenie powinno odpowiadać wymaganiom stawianym podaniom. Wnosi się je w terminie 7 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia. Organem właściwym do rozpatrzenia zażalenia na postanowienie organu egzekucyjnego jest organ wyższego stopnia, a na zażalenia na oszacowanie przez poborcę (termin złożenia 5 dni) czy na przeprowadzenie licytacji (termin złożenia do 3 dni) - jest organ egzekucyjny. Zażalenie jest środkiem zaskarżenia względnie suspensywnym, bo wniesienie zażalenia wprawdzie nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego, ale organ egzekucyjny lub organ wyższego stopnia może w uzasadnionych przypadkach wstrzymać postępowanie egzekucyjne. Do rozpatrzenia zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy kpa. Legitymację do złożenia zażalenia mają podmioty postępowania i uczestnicy (zobowiązany, wierzyciel, osoby trzecie).

3. skarga na czynności egzekucyjne - jest środkiem zaskarżenia czynności wykonawczych postępowania egzekucyjnego. Skarga może być wniesiona zarówno na czynności wykonawcze organu egzekucyjnego jak i egzekutora. Ustawa nie określa legitymacji do wniesienia skargi, z wyjątkiem wierzyciela, który może złożyć skargę na przewlekłość postępowania. Organem właściwym do rozpatrzenia skargi jest organ egzekucyjny, w formie postanowienia, na które służy zażalenie. Wniesienie skargi nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego, a tylko w uzasadnionych przypadkach organ egzekucyjny lub organ wyższego stopnia może to uczynić.

4. wniosek o wyłączenie spod egzekucji rzeczy lub praw majątkowych - legitymację do złożenia takiego wniosku ma osoba trzecia. Osoba trzecia może z tym wnioskiem wystąpić tylko wtedy, gdy toczy się już postępowanie egzekucyjne. Po jego zakończeniu zaś ta osoba trzecia może tylko dochodzić od zobowiązanego odszkodowania na podstawie kpc. Wniosek musi spełnić określone wymagania formalne. Pod względem treści musi odpowiadać wymaganiom stawianym podaniom oraz zawierać wskazanie dowodów na poparcie żądania wyłączenia rzeczy lub praw. Termin złożenia wniosku wynosi 14 dni od dnia uzyskania wiadomości o czynności egzekucyjnej skierowanej do rzeczy lub prawa. Organem właściwym do rozpatrzenia wniosku jest organ egzekucyjny, który przed jego rozpatrzeniem prowadzi postępowanie wyjaśniające.. Do czasu wyjaśnienia organ egzekucyjny nie podejmuje dalszych czynności egzekucyjnych co do rzeczy lub praw, ale czynności już dokonane pozostają w mocy. Wniosek jest rozstrzygany w formie postanowienia. W razie postanowienia odmownego osobie trzeciej służy na to postanowienie zażalenie.

5. żądanie zmiany lub sprostowania - w przypadku, gdy egzekucję z wynagrodzenia za pracę prowadzi się dla wyegzekwowania należności pieniężnych kilku wierzycieli, organ egzekucyjny wraz z zawiadomieniem o zajęciu wynagrodzenia za pracę zobowiązanego wzywa zakład pracy do wypłacenia potrąconych kwot bezpośrednio tym wierzycielom, określając z zachowaniem pierwszeństwa zaspokojenia, jaki procent każdej potrąconej kwoty należy się poszczególnym wierzycielom. Jeżeli wierzyciel lub zobowiązany kwestionuje prawidłowość treści wezwania, mogą w terminie 7 dni od daty doręczenia im odpisu wezwania wystąpić do organu egzekucyjnego z żądaniem zmiany lub sprostowania wezwania. Organ rozstrzyga to żądanie w formie postanowienia, na które zobowiązanemu i wierzycielowi służy zażalenie.

6. żądanie zmiany lub uchylenia postanowienia w trybie przepisów kpa o wznowieniu postępowania oraz uchylenia i zmiany decyzji - zgodnie z art.17§3 pea postanowienia rozstrzygające wnioski i skargi zgłoszone w toku postępowania egzekucyjnego przez zobowiązanego, wierzyciela i osoby trzecie mogą być uchylone lub zmienione, przy zastosowaniu przepisów kpa o wznowieniu postępowania administracyjnego oraz uchyleniu i zmianie decyzji. Chodzi tu więc o przewidziane ustawą środki zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym. Niedopuszczalne jest jednak stosowanie do postanowień wydanych w postępowaniu egzekucyjnym przepisów kpa o stwierdzeniu nieważności decyzji (wyłączenie art.126 kpa).

Wszczęcie postępowania administracyjnego - uruchomienie postępowania w danej sprawie.

SPOSÓB:

I. Na żądanie strony, (gdy chodzi o przyznanie uprawnień stronie).

II. Z urzędu, (gdy chodzi o nałożenie obowiązku na stronę lub cofnięcie jej uprawnienia), a więc przez organ administracyjny bez żądania strony.

Wszczęcie postępowania z urzędu może nastąpić w kilku sytuacjach uregulowanych w k.p.a.:

1. Organ działa z własnej inicjatywy,

2. Z żądaniem wszczęcia postępowania dotyczącego określonej osoby lub określonych osób występują podmioty na prawach strony: prokurator, który żądanie takie może zgłosić w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem, organizacja społeczna, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny oraz RPO wtedy, gdy zachodzi konieczność ochrony praw i wolności człowieka i obywatela.

3. Wszczęcie postępowania z urzędu następuje na skutek skargi powszechnej wniesionej przez osobę trzecią (actio popularis).

Organ administracyjny ze względu na szczególnie ważny interes strony może wszcząć z urzędu postępowanie także w sprawie, w której przepis prawa wymaga wniosku strony. W takim przypadku organ obowiązany jest uzyskać zgodę strony w toku postępowania, a w razie nieuzyskania zgody - postępowanie umorzyć. O tym, kiedy postępowanie administracyjne można wszcząć z urzędu, a kiedy tylko na żądanie strony, stanowią przepisy prawa materialnego, a więc przepisy pozakodeksowe.

DATA:

Na żądanie strony - dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej.

Z urzędu - kodeks nie reguluje expressis verbis daty wszczęcia postępowania administracyjnego z urzędu, dlatego konieczne jest odwołanie się do orzecznictwa (postanowienie NSA z 1981 r.). Należy przyjąć, że wszczęcie postępowania z urzędu następuje z chwilą podjęcia pierwszej czynności procesowej organu administracyjnego wobec strony, pod warunkiem, że o czynności tej powiadomiono stronę. Zwykle jest to zawiadomienie wszystkich osób będących stronami w sprawie o wszczęcie postępowania lub ewentualnie wezwanie do dokonania czynności urzędowej przez stronę, gdy nie było zawiadomienia.

SKUTKI:

1. Uruchomienie biegu terminu do załatwienia sprawy (art.35).

2. Na o.a.p. oraz na stronie zaczynają ciążyć pewne obowiązki procesowe ponadto strona uzyskuje uprawnienia procesowe. Obowiązkiem organu jest zawiadomienie o wszczęciu postępowania wszystkie strony, natomiast strony mają obowiązek zawiadomienia organu o każdorazowej zmianie adresu. Uprawnieniem strony z kolei jest składanie środków dowodowych, odwoławczych, nadzwyczajnych; prawo wniesienia zażalenia.

3. Rozpoczyna się, tzw. stan zawisłości sprawy, tzn. pojawia się pewna sprawa, którą trzeba rozstrzygnąć.

32. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego

Zawieszenie postępowania egzekucyjnego - jest to instytucja zmierzająca do przezwyciężenia przejściowych, usuwalnych przeszkód w prowadzeniu postępowania egzekucyjnego. Zawieszenie umożliwia usunięcie przeszkód postępowania egzekucyjnego. Zawieszenie postępowania następuje z urzędu lub na wniosek.

1. zawieszenie postępowania egzekucyjnego z urzędu - następuje:

1. w razie wstrzymania wykonania obowiązku, odroczenia terminu wykonania obowiązku lub rozłożenia na raty spłaty należności pieniężnych;

2. w przypadku śmierci zobowiązanego, jeżeli obowiązek nie jest związany ściśle z osobą zmarłego (zawieszenie postępowania, gdy egzekucja dotyczy obowiązku niepieniężnego, może nastąpić na tej podstawie tylko wtedy, gdy nie zagraża to interesowi społecznemu);

3. gdy zobowiązany utracił zdolność do czynności prawnych i brak jest jego przedstawiciela ustawowego (gdy przedmiotem egzekucji jest zobowiązanie niepieniężne i nie zagraża to interesowi społecznemu);

4. w innych przypadkach przewidzianych prawem (np.: w razie śmierci lub utraty zdolności do czynności prawnych przez przedstawiciela ustawowego osoby zobowiązanej).

2. zawieszenie postępowania egzekucyjnego na wniosek - wierzyciel nie ma swobody zgłaszania żądania zawieszenia postępowania. Podstawą tego żądania muszą być uzasadnione okoliczności prawne rodzące konieczność wstrzymania toku czynności postępowania egzekucyjnego. Może to mieć miejsce, gdy np.: zostaje podjęte postępowanie weryfikacyjne co do decyzji administracyjnej.

Organ egzekucyjny zawiesza postępowanie w formie postanowienia. Na postanowienie o zawieszeniu lub o odmowie zawieszenia postępowania służy zażalenie. Czynności egzekucyjne dokonane w postępowaniu pozostają w mocy. W razie jednak, gdy jest to uzasadnione ważnym interesem zobowiązanego, a interes wierzyciela nie stoi temu na przeszkodzie oraz osoby trzecie na skutek tych czynności nie nabyły praw, organ egzekucyjny może uchylić już dokonane czynności egzekucyjne. Po ustaniu przyczyn zawieszenia, organ egzekucyjny obowiązany jest podjąć postępowanie.

Wstrzymanie czynności egzekucyjnych - instytucja wstrzymująca czynności egzekucyjne lub odstępująca od nich do czasu stwierdzenia, czy nie ma podstaw do zawieszenia lub umorzenia postępowania egzekucyjnego.

Odstąpienia od czynności egzekucyjnych - instytucja odstąpienia od czynności egzekucyjnych, gdy zobowiązany okazał dowody stwierdzające wykonanie, umorzenie, wygaśnięcie, nieistnienie obowiązku lub też odroczenie terminu wykonania obowiązku lub też rozłożenie na raty spłat.

5. Legitymacja do wniesienia skargi do WSA.

Wg art. 50 ustawy o postęp. przed sądami administracyjnymi uprawnionymi do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny, Prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym.

Uprawnionym jest również inny podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do złożenia skargi.

Na podstawie kryterium rodzaju chronionego interesu można wyróżnić:

a. legitymację do złożenia skargi na podstawie ochrony interesu prawnego (indywidualnego) - każdy, kto ma w tym interes prawny, na podstawie ustaw samorządowych i odrębnych - województwo, powiat, gmina, szczególne rozwiązanie Rzecznik Praw Obywatelskich

b. legitymację do złożenia skargi na podstawie ochrony interesu publicznego - prokurator, organ nadzoru, organ nadzoru nad samorządem zawodowym

c. legitymację do złożenia skargi na podstawie ochrony interesu społecznego - organizacja społeczna, inicjator referendum lokalnego, redaktor naczelny

d. legitymację do złożenia skargi, której konstrukcja nie jest oparta na ochronie żadnego interesu - takie rozwiązanie przyjmuje ustawa o dostępie do informacji publicznej - sąd w takim przypadku nie może badać interesu wnoszącego skargę.

17. Minimalne elementy podania w postępowaniu administracyjnym.

Wg. art.63§2 Podanie powinno zawierać, co najmniej:

1.) Oznaczenie wnioskodawcy - rozróżniamy w zależności od tego, kto jest wnioskodawcą. Jeżeli osoba fizyczna, wystarcza zazwyczaj imię i nazwisko, mogą być potrzebne dokładniejsze dane np. PESEL. Natomiast, jeżeli wnioskodawcą jest osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna, zwykle wystarcza nazwa, ale mogą być potrzebne inne dane tak jak REGON.

2.) Oznaczenie adresu - adresem w rozumieniu k.p.a. jest miejsce zamieszkania.

3.) Oznaczenie żądania, - czyli to, czego domagamy się od organu, może polegać np. na wniosku dokonania pewnej czynności procesowej ( przywróceniu terminu, ponownemu rozpatrzeniu sprawy.).

4.) Podpis.

5.) Elementy wymagane przez przepisy szczególne.

33. Koszty i opłaty administracyjne

Opłaty i koszty postępowania, stanowiące zarazem należności związane z rozpoznaniem i załatwieniem sprawy, są wyrazem polityki fiskalnej państwa, a pozostają również w wyraźnym związku z funkcjami postępowania administracyjnego. Kwoty tych należności powinny być ustalane na poziomie zapewniającym dostęp stronom do postępowania administracyjnego i możliwość skutecznej obrony ich praw i interesów/ Powinny one pokrywać część wydatków na administrację publiczną, a jednocześnie powinny chronić administrację publiczną przed inicjowaniem postępowania przez strony z błahych powodów.

5. opłaty administracyjne - są wprowadzone odrębnymi ustawami, które określają zasady ich wyliczania oraz pobierania. W kpa uregulowano wyłącznie zakres obowiązków organów administrujących, dotyczących przestrzegania postanowień wprowadzających opłaty. Opłata powinna być uiszczona już w toku postępowania, a przed jego zakończeniem. Na postanowienie o zwrocie podania służy zażalenie (nie służy skarga do NSA). W przypadku, gdy strona nie wykonuje obowiązku uiszczenia opłaty, organ wyznacza stronie termin wynoszący od 7 do 14 dni. Jeżeli termin minie bezskutecznie, to albo podanie się zwraca, albo organ zaniecha czynności wymagającej opłaty. W postępowaniu podatkowym termin ten wynosi 7 dni, a po jego bezskutecznym upływie podanie pozostawia się bez rozpoznania, wydając stosowną decyzję. Najczęściej w postępowaniu administracyjnym występują:

• opłaty skarbowe - wymierzane i pobierane na podstawie ustawy z 31.01.1989 r. O opłacie skarbowej oraz rozporządzenie Ministra Finansów z 9.12.1994 r. W sprawie opłaty skarbowej,

• opłaty paszportowe - na podstawie ustawy z 29.11.1990 r. o paszportach;

• opłaty administracyjne za czynności urzędowe wykonywane przez podległe radzie gminy organy - jeżeli czynności te nie są objęte przepisami o opłacie skarbowej, na podstawie ustawy z 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych;

6. koszty postępowania - powinny być uiszczone z góry, jeżeli są stałe lub nadają się do zryczałtowania, a przepisy odrębne wymagają ich uiszczenia przed wszczęciem postępowania. Na żądanie organu koszty mogą być w części uiszczone zaliczkowo. Pełna kwota kosztów postępowania jest ustalana po zakończeniu postępowania w danej instancji i wraz z decyzja wydaje się postanowienie określające wysokość należności z tego tytułu, osoby zobowiązane, termin i formę opłacenia należności. Postanowienie to może być zaskarżone w drodze zażalenia, a ostateczne postanowienie w tej sprawie może być zaskarżone do NSA. W razie nie uiszczenia kosztów, mogą być one egzekwowane w trybie egzekucji administracyjnej. Art.267 dopuszcza zwolnienie strony od opłat lub kosztów postępowania, jeśli jest ona w sytuacji „niewątpliwej niemożności” ich opłacenia. Może to być z urzędu bez wniosku strony. Art.266 reguluje się sytuacje, gdy stronie zwrócono koszty osobistego stawienia się, a wezwanie nastąpiło wskutek błędu pracownika organu. Składniki kosztów nie są ujęte wyczerpująco w kpa i w op. Zgodnie z art.263 §1 do tych kosztów należą:

• koszty osobistego stawienia się świadków, biegłych, stron - obejmują koszty podróży, zwrotu utraconego zarobku dziennego, diety (strawnego), kosztów noclegu - są ustalane zgodnie z art.56 na podstawie dekretu z 26.10.1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym

• koszty oględzin

• koszty doręczenia stronom pism

• inne koszty bezpośrednio związane z rozstrzygnięciem sprawy - np. wynagrodzenie biegłego za wykonanie opinii, koszty ekspertyzy instytutu lub innej wyspecjalizowanej placówki, koszty eksperymentu dowodowego lub badań laboratoryjnych.

W przepisach przyjmuje się zasadę rozdziału kosztów między organ a stronę:

• organ - pokrywa ko0szty postępowania ponoszone w wykonaniu obowiązku ustawowego (np.: decyzje w sprawie świadczeń pomocy społecznej muszą być poprzedzone wywiadem rodzinnym, środowiskowym i wykonanie tej czynności będzie ustawowym obowiązkiem organu);

• strona - obarczają ją koszty powstałe z jej winy (np.: trzeba powtórzyć czynność, w których strona bezzasadnie nie wzięła udziału: na skutek czynności wykonanych na żądanie strony lub w jej interesie, np. strona żądała jeszcze jednego biegłego).

W postępowaniu podatkowym poza kosztami dodatkowymi poniesionymi w interesie strony, stronę obciążają koszty jej nieuczciwości (nieusprawiedliwione niestawiennictwo na wezwanie, zatajenie dowodów, zwłoka w ich ujawnieniu złożenie wyjaśnień lub zeznań niezgodnych z prawdą).

34. Wywłaszczenie praw nabytych

Zgodnie z art.155 kpa decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publicznej, który ją wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się uchyleniu lub zmianie takiej decyzji i przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. Ochrona praw nabytych z decyzji przez strony jest zapewniana przede wszystkim przez:

1. ustanowienie obowiązku uzyskania zgody strony na wzruszenie decyzji - stanowi podstawową przesłankę stosowania przepisu art.155, jej brak lub wadliwość prowadzi do rażącego naruszenia prawa. Zgoda stron nie może być ani dorozumiana, ani domniemana. Tylko i wyłącznie zgoda udzielona wprost i wyraźnie, przez stosowne oświadczenie złożone organowi administracji publicznej, może stanowić jedną z przesłanek zmiany lub uchylenia ostatecznej decyzji na podstawie art.155. Bez zgody strony można zmienić na jej niekorzyść decyzję, z której czerpie ona prawa nabyte, tylko w przypadku, gdy przepis prawny wprost tak stanowi.

2. respektowanie wymagań interesu społecznego lub słusznego interesu strony - wprowadzenie jako przesłanki dodatkowej zgodności wzruszenia decyzji z interesem społecznym i interesem jednostki powoduje znacznie ważniejszy skutek, ponieważ sprawia, że organ administracyjny nie może w rozpoznaniu sprawy na podst.art.155 nie ustosunkować się do celowości wzruszenia decyzji. Stosowanie przesłanki uwzględniania słusznego interesu strony ma zapewnić ochronę strony.

Pojęcie praw nabytych oznacza, że następuje jakieś przysporzenie na rzecz określonego podmiotu w jego sferze prawnej. Podmiotem tym będzie strona, która odpowiada przesłankom z art.28 i 29 . Charakteryzując najogólniej prawa nabyte z decyzji można je utożsamić z każdą korzyścią, jaką strona wyciągnie pod względem prawnym z załatwienia jej sprawy decyzją administracyjną. Korzyści te powstają w sferze prawa materialnego, dopuszczając określone działanie, zaniechanie, nie czynienie jednostki, tworząc podstawę do domagania się określonych zachowań lub świadczeń od innych podmiotów. Treścią prawa nabytego będzie rozstrzygnięcie o obowiązkach jednostki.

Zawieszenie postępowania.

W przypadku wystąpienia nie trwałych przeszkód w postępowaniu organ zawiesza postępowanie. Na pewien

czas zostają wstrzymane czynności postępowania, nie biegną terminy, przedłuża się termin załatwienia sprawy.

Przyczyny powodujące zawieszenie postępowania z urzędu (art. 97 1): - Chwilowy brak reprezentacji strony w postępowaniu,

- Gdy wystąpiła konieczność rozstrzygnięcia kwestii wstępnej (przez inny organ lub sąd)

Kwestia wstępna nowa sprawa, która musi być rozpatrzona, aby można było rozstrzygnąć daną sprawę,

- W sytuacjach szczególnych (art. 100 2) organ prowadzący postępowanie rozstrzygnie kwestię wstępną we własnym zakresie. Po czym zwraca się do właściwego organu lub sądu i jeśli rozstrzygnięcie jest inne, jest to podstawa do wznowienia postępowania (art. 145 l pkt. 7)

Organ może również zawiesić postępowanie na wniosek strony, jeśli inne strony się nie sprzeciwią i nie zagraża to interesowi społecznemu. Po upływie trzech lat uważa się podanie o wszczęcie postępowania za wycofane. Zawieszenie i odwieszenie dokonywane jest w formie postanowienia, na które służy zażalenie.

Umorzenie postępowania (art. 105).

W przypadku wystąpienia przeszkód trwałych (niemożliwych do usunięcia) organ umarza postępowanie.

1. Obligatoryjnie.

Gdy postępowanie stało się bez przedmiotowe)

2. Fakultatywnie.

Na wniosek strony.

Postępowanie umarza się w formie decyzji.

2. Historia postępowania administracyjnego w Polsce.

Wpływ na powstanie i kształtowanie się postępowania administracyjnego miały następujące zdarzenia:

• Rozwój prawa administracyjnego materialnego - wyodrębnienie prawa administracyjnego jako osobnej gałęzi prawa dokonało się na przełomie XVIII i XIX w. Przynajmniej już wtedy można było doszukać się jego elementów w obowiązującym prawie. Uległa również zmianie pozycja urzędnika aparatu państwowego, bo przestał on być jedynie przedstawicielem lub pełnomocnikiem panującego, a stał się osobą działającą na podstawie prawa, reprezentującą w różnym zakresie państwo. W dalszej tego konsekwencji zmienił się charakter decyzji administracyjnych, które przestały być aktami wiążącymi jednostronnie jak w okresie dawnego państwa policyjnego a zaczęły mieć charakter dwustronnie obowiązujący tj. obowiązujące organ prowadzący postępowanie i obywatela. Wykształciło się przekonanie, że od orzeczeń wydanych w I instancji potrzebny jest uregulowany prawnie środek odwoławczy, a nie jak do tej pory ewentualny rekurs hierarchiczny, który miał znaczenie doniesienia do władzy wyższej i prośby o zmianę decyzji (via gratiae). Środek odwoławczy zaczyna być postrzegany jako uprawnienie adresata jak również obowiązek organu. Powstaje przekonanie, że potrzebna jest procedura regulująca stosunki na linii adresat - urzędnik.

• Powstanie sądownictwa administracyjnego - Podstawy ukształtowania stałych form postępowania administracyjnego, które później utrwalały się w ustawodawstwie, stworzyła praktyka sądów administracyjnych badających zarówno legalność decyzji administracyjnych, jak i poprawność postępowania organów administracyjnych. Sądy zaczynają powstawać na początku XIX w. Dzieje się tak w związku z koniecznością przestrzegania trójpodziału władzy ( sądy mają kontrolować działania administracji publicznej).

Początki sądownictwa administracyjnego w Polsce przypadają na okres Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Już w konstytucji Księstwa Warszawskiego z 1807 r. była zapowiedź powołania „ sądownictwa sporów administracyjnych”, którą w późniejszych aktach prawnych zrealizowano ściśle według francuskiego wzoru, który z wieloma zmianami i przerwami w działaniu przetrwał w Królestwie Polskim aż do 1867 r., kiedy to w toku likwidacji odrębności ustrojowych zniesiono Radę Stanu.

Pierwszym polskim sądem administracyjnym był Najwyższy Trybunał Administracyjny powstały na mocy ustawy z 3 sierpnia 1922 r. o Najwyższym Trybunale Administracyjnym zapoczątkowując okres względnie jednolitego sądownictwa administracyjnego w Polsce. Był to sąd administracyjny jednoinstancyjny orzekający ostatecznie o legalności tych indywidualnych aktów administracyjnych, które były podejmowane przez organy administracji rządowej lub samorząd terytorialny w wykonaniu swych funkcji publicznoprawnych oraz które były ujęte w formę procesową orzeczeń lub zarządzeń. Sąd orzekał wyłącznie w składach sędziów zawodowych, chociaż początkowo ustawa wymagała, ażeby połowa sędziów NTA miała kwalifikacje sędziowskie.

• Przełom, który dokonał się po I Wojnie Światowej - nastąpiło przewartościowanie, aby procedura administracyjna była dostępna dla wszystkich obywateli, oraz aby była szybka i tania.

3. Historia postępowania administracyjnego w Europie.

Wpływ na powstanie i kształtowanie się postępowania administracyjnego miały następujące zdarzenia:

• Rozwój prawa administracyjnego materialnego - wyodrębnienie prawa administracyjnego jako osobnej gałęzi prawa dokonało się na przełomie XVIII i XIX w. Przynajmniej już wtedy można było doszukać się jego elementów obowiązującym prawie. Uległa również zmianie pozycja urzędnika aparatu państwowego, bo przestał on być jedynie przedstawicielem lub pełnomocnikiem panującego, a stał się osobą działającą na podstawie prawa, reprezentującą w różnym zakresie państwo. W dalszej tego konsekwencji zmienił się charakter decyzji administracyjnych, które przestały być aktami wiążącymi jednostronnie jak w okresie dawnego państwa policyjnego a zaczęły mieć charakter dwustronnie obowiązujący tj. obowiązujące organ prowadzący postępowanie i obywatela. Wykształciło się przekonanie, że od orzeczeń wydanych w I instancji potrzebny jest uregulowany prawnie środek odwoławczy, a nie jak do tej pory ewentualny rekurs hierarchiczny, który miał znaczenie doniesienia do władzy wyższej i prośby o zmianę decyzji (via gratiae). Środek odwoławczy zaczyna być postrzegany jako uprawnienie adresata jak również obowiązek organu. Powstaje przekonanie, że potrzebna jest procedura regulująca stosunki na linii adresat - urzędnik.

• Powstanie sądownictwa administracyjnego - Podstawy ukształtowania stałych form postępowania administracyjnego, które później utrwalały się w ustawodawstwie, stworzyła praktyka sądów administracyjnych badających zarówno legalność decyzji administracyjnych, jak i poprawność postępowania organów administracyjnych. Sądy zaczynają powstawać na początku XIX w. Dzieje się tak w związku z koniecznością przestrzegania trójpodziału władzy ( sądy mają kontrolować działania administracji publicznej). Najwcześniej taka instytucja powstaje we Francji na początku XIX w. i nosi nazwę Rada Stanu ( conseil d'Etat), będąca organem władzy wykonawczej, spełniająca od ukształtowania jej formy w Konstytucji Roku VIII dwoistą funkcję, bo dotyczącą redakcji ustaw i rozporządzeń, jak również kontroli administracji, w ramach czego należało do niej rozstrzyganie sporów administracyjnych. W II połowie XIX w. sądy administracyjne powstają w krajach niemieckich, szczególnie w Prusach, powstał III instancyjny sąd w Berlinie. Pierwszym nowoczesnym sądem administracyjnym był austriacki Trybunał Administracyjny, (Verwaltungsgerichtshof), który powstał 22.10. 1875 r. i podjął swoją działalność we Wiedniu. Działalność tego Trybunału miała wyjątkowo duże znaczenie dla rozwoju prawa o postępowaniu administracyjnym. Trybunał ten uchylał, bowiem orzeczenia i zarządzenia władz administracyjnych, m. in.. z tego powodu, że pomijano „istotne formy postępowania administracyjnego”. Orzekały w nim osoby posiadające świetne wykształcenie prawnicze, podczas wydawania rozstrzygnięć, formułowane były zarazem dyrektywy i wskazówki.

• Przełom, który dokonał się po I Wojnie Światowej - nastąpiło przewartościowanie, aby procedura administracyjna była dostępna dla wszystkich obywateli, oraz aby była szybka i tania.

. Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania.

→ Jest to instytucja procesowa służąca uchyleniu z obrotu prawnego decyzji ostatecznych dotkniętych kwalifikowaną wadą proceduralną. Oznacza to, że nie jest wadliwa sama decyzja, ale postępowanie w ramach, którego została wydana decyzja dotknięta kwalifikowaną wadą prawną.

→ Przesłanki dopuszczalności wznowienia postępowania:

Pozytywne: (art.145§1 i art.145a)

1.) Decyzja jest ostateczna.

2.) Decyzja dotknięta jest jedną z następujących wadliwości:

10. Dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,

11. Decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,

12. Decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27,

13. Strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,

14. Wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję,

15. Decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,

16. Zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2),

17. Decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.

18. Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie, którego została wydana decyzja.

Negatywne:

3. Upływ określonego okresu czasu od chwili doręczenia decyzji lub jej ogłoszenia:

3. Uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 1 i 2 nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło dziesięć lat,

4. Uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 3-8 oraz w art. 145a, nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat.

4. Jeżeli w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie decyzji dotychczasowej.

Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony. Gdy strona nie brała udziału w postępowaniu bez własnej winy bądź, gdy żądanie wznowienia postępowania ma nastąpić z powodu orzeczenia TK o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, wznowienie postępowania może nastąpić tylko na żądanie strony. Urzędu o.a.p. może wszcząć postępowanie: - z własnej inicjatywy, - na skutek wniosku organizacji społecznej, - w wyniku złożenia przez osobę trzecią skargi powszechnej, oraz - w skutek sprzeciwu wniesionego przez prokuratora.

Podanie o wznowienie postępowania wnosi się do organu administracyjnego w terminie 1 miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę do wznowienia postępowania, a gdy strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu - 1 miesiąc od dnia, w którym strona dowiedziała się o decyzji. Zaś w przypadku, gdy żądanie wznowienia postępowania oparte jest na orzeczeniu TK o niezgodności aktu normatywnego z aktami wyższego rzędu podanie o wznowienie wnosi się w terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia TK.

Wznowienie postępowania następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie; natomiast odmowa wznowienia postępowania następuje w drodze decyzji, na którą służy odwołanie.

Organem właściwym w sprawach o wznowienie postępowania jest organ administracji, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji. Jeżeli jednak przyczyną wznowienia postępowania jest działalność organu, który wydał decyzję w ostatniej instancji, o wznowieniu postępowania rozstrzyga organ wyższego stopnia, który równocześnie wyznacza organ właściwy do przeprowadzenia postępowania po jego wznowieniu. Nie dotyczy to przypadku, gdy decyzję w ostatniej instancji wydał minister, a w sprawach należących do zadań JST - sko. W tym wypadku o wznowieniu postępowania rozstrzyga minister, a w sprawach należących do zadań JST - sko.

Postanowienie o wznowieniu postępowania stanowi podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ, postępowania, co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia o istocie sprawy. Po przeprowadzeniu tego postępowania organ, który je przeprowadził, wydaje decyzję, w której:

• Odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1 lub art. 145a,

• Uchyla decyzję dotychczasową, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1 lub art. 145a, i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy.

• Wydaje decyzję stwierdzającą niezgodność zaskarżonej decyzji z prawem, w przypadku, gdy wystąpiła jedna z negatywnych przesłanek.

Organ administracji publicznej właściwy w sprawie wznowienia postępowania wstrzyma z urzędu lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli okoliczności sprawy wskazują na prawdopodobieństwo uchylenia decyzji w wyniku wznowienia postępowania. Na postanowienie w sprawie wstrzymania wykonania decyzji służy stronie zażalenie, chyba, że postanowienie wydał minister lub samorządowe kolegium odwoławcze.

Stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu, art. 145 § 1 albo uchylenia takiej decyzji w wyniku wznowienia postępowania, służy roszczenie o odszkodowanie w zakresie i na zasadach określonych w przepisach Kodeksu cywilnego. Dochodzenie odszkodowania następuje w postępowaniu przed sądem powszechnym.

I

3. Kodyfikacja postępowania administracyjnego w Polsce.

Do I wojny światowej i kilka lat po niej obowiązywały ustawy zaborców, które dotyczyły niewielkich części postępowania administracyjnego. Pierwsza kodyfikacja to 1928 rok i trzy rozporządzenia:

1. o postępowaniu administracyjnym /obowiązywał do 1960 roku/,

2. o postępowaniu przymusowym w administracji /obowiązywał w części do 1947 i 1966/,

3. o postępowaniu karnoadministracyjnym /do 1952/

Rozporządzenie o postępowaniu administracyjnym nie było tak znane jak teraz kpa, po II wojnie pojawiło się wiele sprzecznych z nim aktów. Dlatego też w 1958 rusza komisja kodyfikacyjna. W 1960 ogłoszony zostaje nowy kodeks /wszedł w życie 1961/. W 1977 pojawiają się potrzeby nowelizacji , do której dochodzi w 1980 /łącznie z powołaniem NSA/. 1990 to kolejne nowelizacje: wchodzi samorząd terytorialny, rozszerzono możliwość zaskarżania do NSA. 1998 nowelizacje w związku z reformą administracji publicznej, 1995 ustawa o zakresie kompetencji NSA. Postępowanie egzekucyjne skodyfikowano w 1966 /ustawa weszła w życie 1967/, kilkakrotnie nowelizowana m.in.: 1990, 1998. W sprawach karno-administracyjnych orzekają kolegia: 1951 pierwsza ustawa, 1971 nowa kodyfikacja zmieniona ustawą z 1990.

35. Ugoda

Ugoda (art.114-122) - nie stanowi zasadniczej formy załatwienia sprawy; może mieć dwojaką postać: ugody między organem a stroną - nie występuje w kpa i ugody między stronami postępowania zawieranej przed organem i zatwierdzona przez ten organ - regulowana w kpa. W ordynacji podatkowej - ugoda nie została wprowadzona.

1. przesłanki zawarcia przez strony ugody:

1. sprawa administracyjna załatwiana w formie decyzji administracyjnej musi być zawisła przed organem administracji publicznej - porozumienie co do treści ugody i jej zawarcia przed wszczęciem postępowania albo bez wszczęcie postępowania nie wywołują skutków prawnych; ugoda może być zawarta:

• wyłącznie w sprawie administracyjnej załatwianej w formie decyzji administracyjnej,

• ugoda musi być zawarta wyłącznie w czasie trwania postępowania administracyjnego,

2. w sprawie biorą udział co najmniej dwie strony, których interes prawny lub obowiązek jest tego rodzaju, że dopuszcza pomiędzy nimi pertraktacje i ustępstwa co do wyniku sprawy - za ugodowym załatwieniem sprawy przemawia charakter sprawy administracyjnej, który może być przedmiotem ugody, czyli są to sprawy, w których strony mają sporne interesy (prawa lub obowiązki). Ugoda dotyczy sytuacji materialnej stron, a zatem nie jest dopuszczalne zawarcie ugody pomiędzy stroną a podmiotem na prawach strony,

3. zawarcie ugody przyczyni się do uproszczenia lub przyśpieszenia postępowania - uproszczenie dotyczyć może jedynie czynności pertraktacji miedzy stronami co do wyważenia słusznego interesu w sprawie, co też podlega kontroli organy; przyśpieszenie - ugodowe załatwienie sprawy może się przyczynić do przyśpieszenia ostatecznego załatwienia sprawy administracyjnej,

4. ugodowemu załatwieniu sprawy nie sprzeciwia się przepis prawa - zawarcie ugody nie będzie obejściem szczególnych wymagań stawianych rozstrzygnięciu sprawy z racji obowiązku współdziałania organów administrujących,

5. ugoda nie jest wyłączona z mocy przepisów odrębnych - organ musi zawsze ustalić, czy przepis szczególny nie wyłącza dopuszczalności zawarcia ugody,

6. treść ugody nie narusza wymagań interesu społecznego lub słusznego interesu stron

sku

1. Właściwość delegacyjna.

Kpa dopuszcza możliwość przekazania rozpoznania i rozstrzygnięcia danej sprawy, czynności procesowej w określonej sprawie, będącej przedmiotem postępowania, jednemu organowi adm. publ. przez drugi organ. Taka możliwość jest przewidziana w przypadku wyłączenia organu adm. publ. W razie wyłączenia organu właściwy do załatwienia sprawy jest organ wyższego stopnia, który może jednak wyznaczyć podległy mu organ jako właściwy do rozpoznania i załatwienia sprawy.

- w postępowaniu podatkowym organ właściwy wyznaczy w razie wyłączenia urzędu skarbowego- właściwą izbę skarbową, a w razie wyłączenia izby - minister właściwy do spraw finansów publicznych wyznaczy urząd skarbowy.

- gdy wyłączeniu podlega wójt, burmistrz, prezydent, starosta, marszałek województwa, organ właściwy wyznaczy SKO

- gdy na skutek wyłączenia organu kolegialnego utracił on zdolność do podejmowania uchwał wówczas:

a. sprawę załatwia organ wyższego stopnia nad organem załatwiającym sprawę

b. sprawę załatwia organ wyższego stopnia nad organem, w którym osoba wymieniona w przepisie zajmuje stanowisko kierownicze.

Organ wyższego stopnia może do załatwienia sprawy wyznaczyć inny podległy sobie organ. W razie, gdy osobą z podpunktu b jest minister albo prezes SKO - organ właściwy do załatwienia sprawy wyznacza Prezes Rady Ministrów.

Organ adm. publ., jeżeli chodzi o czynności, które nie muszą być dokonane osobiście przed tym organem może się zwrócić do organu adm. rządowej lub samorządu terytorialnego o odebranie wyjaśnień lub zeznań albo dokonanie innej czynności.

W toku postępowania odwoławczego organ rozpatrujący odwołanie może przekazać organowi I instancji czynności procesowe polegające na przeprowadzeniu uzupełniającego postępowania dowodowego w sprawie.

36. Roszczenie odszkodowawcze

Ustawa z 11.05.1995 r. o NSA przewiduje roszczenie o odszkodowanie w następujących przypadkach:

4. gdy osoba poniosła szkodę wskutek niewykonania orzeczenia NSA (art.31 ust.4) - odszkodowanie przysługuje od organu, który nie wykonał orzeczenia NSA. Organ ten orzeka o odszkodowaniu przez wydanie decyzji w terminie 3 miesięcy od dnia wniesienia wniosku o odszkodowanie. Strona, która w tym terminie nie otrzymała decyzji lub jest niezadowolona z przyznanego jej odszkodowania, może wnieść powództwo do sądu powszechnego w terminie 30 dni od dnia pozostawania organu w zwłoce lub doręczenia jej decyzji w tej sprawie. Roszczenie o odszkodowanie służy na zasadach określonych w kc z wyłączeniem art.418 tego kodeksu.

5. gdy NSA wyrokiem uchylił zaskarżoną decyzję, a organ rozpatrując sprawę ponownie umorzył postępowanie (art.160 kpa) - służy odszkodowanie od organu, który wydał decyzję.

6. w razie gdy NSA stwierdził nieważność aktu lub ustalił przeszkodę prawną uniemożliwiającą stwierdzenie nieważności aktu stronie, która poniosła szkodę (art.160 kpa) - służy odszkodowanie od organu, który wydał decyzję.

W postępowaniu podatkowym - Ordynacja podatkowa uregulowała tryb dochodzenia odszkodowania. Jest to tryb sądowy i administracyjnosądowy - w razie uchylenia, stwierdzenia nieważności lub stwierdzenia przeszkody uniemożliwiającej stwierdzenie nieważności przez NSA decyzji podjętej w postępowaniu podatkowym, strona dochodzić będzie odszkodowanie na zasadach określonych w art.160 kpa.

Decyzje nie istniejące - nie korzystają z domniemania prawidłowości i nie wchodzą do obrotu prawnego. Stwierdzenie ich nieistnienia może nastąpić bez zachowania szczególnych wymagań co do trybu postępowania i formy oraz w każdym czasie.czynności prawne nie istniejąca jest zdarzeniem faktycznym, obiektywnie istniejącym, stwarzającym pozory czynności prawnych. Można wyróżnić 2 sytuacje:

4. nieistnienie postępowania administracyjnego - decyzje wydane w nie istniejącym postępowaniu zawsze będą decyzjami nie istniejącymi. Z istoty postępowania administracyjnego wynika, żę może się ono toczyć, gdy występują w nim co najmniej dwa podmioty (organ administrujący i strona). Brak jednego z tych podmiotów powoduje nieistnienie postępowania.

5. decyzje nie istniejące, wydane w postępowaniu administracyjnym - decyzje nie zawierające wymaganych przepisami cech zewnętrznych: decyzje nie doręczone (nie ogłoszone) stronie, decyzja nie spełniająca wymagań co do struktury (np.: brak oznaczenia organu, strony, rozstrzygnięcia sprawy, podpisów osób powołanych do wydania decyzji )

właściwość instancyjna - jest to zdolność prawna organu administrującego do prowadzenia weryfikacji decyzji w drodze administracyjnej. Jest ona przyznana organom wyższego stopnia oraz w ograniczonym zakresie również organom naczelnym

---