PRAWO DYPLOMATYCZNE I KONSULARNE

1.Panstwo w prawie międzynarodowym.

2.Organy wewnetrzne panstwa w stosunkach miedzynarodowych i ich kompetencje.

3.Struktura organizacyjna ministerstwa spraw zagranicznych.

4.Zrodla prawa dyplomatycznego i konsularnego podobienstwa i roznice.

5.Realizacja prawa legacji we wspolczesnym prawie dyplomatycznym.

6.Procedura nawiazania i ustanwiania stosunkow dyplomatycznych.

7.Klasy, rangi szefow i czlonkow misji dyplomatycznych oraz zasady
precedencji.

8.Charakterystyka funkcji dyplomatycznych.

9.Teoretyczne podstawy przywilejow i immunitetow dyplomatycznych i
konsularnych.

10.Immunitet nietykalnosci dyplomatyczny i konsularny - podobienstwa i
roznice.

11.Immunitet od jurysdykcji karnej dla dyplomatow i konsuli - podobienstwa i roznice.

12.Przywileje dyplomatyczne

13.Procedura nawiazania stosunkow konsularnych.
14.Azyl polityczny w prawie dyplomatycznym.

15.Stosunki dyplomatyczne a stosunki konsularne - wzajemne relacje.
16.Rodzaje i klasy urzedow konsularnych.

17.Konsul zawodowy a konsul honorowy.

18.Instytucja konsula honorowego w prawie i praktyce polskiej.

19.Funckcje konsularne zakresu opieki konsularnej.

20.Funkcje konsularne o charakterze administracyjnym.

21.Funkcje konsularne o charakterze sadowym.

22.Funkcje konsularne o charakterze urzednika stanu cywilnego.

23.Funkcje konsularne w zakresie zeglugi morskiej i powietrznej.

24.Funkcje konsularne w zakresie promocji stosunkow gospodarczych.

25.Funkcje konsularne zwiazane z legalizacja dokumentow.

26.Polityka paszportowa panstwa i kompetencje.

27.Polityka wizowa panstwa i kompetencje konsula w tym zakresie.
28.Formy zakonczenia pelnienia funkcji przez konsula.

29.Immunitety jurysdykcyjne konsularne.

30.Przywileje konsularne.

31.Charakterystyka polskich konwencji konsularnych dwustronnych zawartych po 1945 r.

32.Przywileje i immunitety dyplomatyczne i konsularne w panstwach trzecich.

33.Spawowanie funkcji dyplomatycznych i konsularnych przez panstwa trzecie.

34.Misje specjalne ad hoc i ich znaczenie we wspolczesnych stosunkach
miedzynarodowych.

35.Przywileje i immunitety dla czlonkow misji ad hoc.

36.Dyplomacja w ramach ONZ.

37.Dyplomacja w ramach NATO.

38.Przywileje i immunitety funkcjonariuszy miedzynarodowych.
39.Prawo legacji Wspolnot Europejskich/Uni Europejskiej.

40.Rodzaje i krotka charakterystyka przedstawicielstw WE/UE w panstwach i przy ONZ.

1.Panstwo w prawie międzynarodowym.

- podmiotami PM są państwa, które posiadają międzynarodową zdolność do czynności prawnych, czyli: utrzymania stosunków dyplomatycznych i konsularnych, uczestniczenia w org. m., zawieranie umów, ponoszenie odpowiedzialności międzynarodowej, posiadania własnego obywatelstwa itp.

- Elementy składowe i istota państwa

* trzy elementy niezbędne do powstania i istnienia państwa: ludność, terytorium i władza najwyższa;

* konwencja z 1933 r. o prawach i obowiązkach państwa - czwartym elementem jest zdolność do utrzymywania stosunków z innymi państwami;

* wymóg posiadania efektywnego rządu, jako najważniejszego elementu warunkującego istnienie państwa - np. Polska jako państwo przestała istnieć po rozbiorach mimo istnienia ludności polskiej i terytorium, przyczyną był brak władzy najwyższej.

* Suwerenność - niezbędnym warunkiem istnienia państwa jako podmiotu PM jest niezależność i samodzielność występowania w stosunkach międzynarodowych - tylko gdy państwo jest suwerenne. Istnienie suwerenności jest formalnym kryterium podmiotowości prawno-międzynarodowej. Do utraty suwerenności dochodzi w przypadku zniknięcia państwa, połączenia kilku państw w federację, bądź rozpadu federacji na samodzielne państwa.

* Znaczenie ludności - naród jest nosicielem suwerenności (przejaw zwierzchnictwa narodu); państwo jest wyrazem jego woli i interesów.

- Powstanie i upadek państw. Zagadnienie sukcesji.

* PM a powstanie państwa - PM nie ma bezpośredniego wpływu na powstawanie lub upadek państw, jest tylko świadkiem jego narodzin bez wpływu na przyczyny i skutki. Pośrednio determinuje powstawanie państw zakazem kolonializmu. PM ustala jednakże warunki, które państwo musi spełnić aby stać się pełnoprawnym uczestnikiem stosunków międzynarodowych.

* Sposoby powstania nowych państw - oderwanie się czy wyodrębnienie z istniejących podmiotów, ich połączenie lub powstają na terytorium res nullis;

Prawo narodów do samostanowienia - prawo narodów do tworzenia własnej organizacji państwowej ( konsekwencja rozwijania się świadomości narodowej i kulturowej.

Dekolonizacja - proces wyzwalania się kolonii zapoczątkowany oderwaniem się USA od Anglii a osiągawszy swój szczyt w latach 60. i 70. XX w.

System mandatowy - procedura prowadząca do usamodzielnienia się niektórych obszarów zależnych - Pakt Ligi Narodów.

System powierniczy - ustanowiony w Karcie NZ; celem doprowadzenia obszarów powierniczych do samodzielnego bytu państwowego; wszystkie tereny powiernicze osiągnęły już niepodległość poprzez utworzenie nowego państwa, bądź samorządność poprzez stowarzyszenie się z sąsiednim państwem.

* Ocena legalności - klasyczne PM nie zakładało oceny legalności powstania czy zniknięcia państwa, jednakże obecnie, ze względu na zakaz wojny i kolonializmu, praktyka ONZ dowodzi, iż taki proces jest możliwy np. uznanie za nielegalną i sprzeczną z zasadą samostanowienia deklarację niepodległości Rodezji (Zimbabwe) przez rasistowski rząd białej mniejszości.

* Sukcesja - przejęcie praw i obowiązków w odniesieniu do określonego terytorium przy powstaniu lub zniknięciu państwa; sukcesja to rezultat zmiany zwierzchnictwa terytorialnego nad częścią lub całością określonego terytorium państwowego. Przedmiotem sukcesji mogą być: umowy międzynarodowe, zobowiązania i prawo pozatraktatowe, członkostwo w organizacjach międzynarodowych. Problemem sukcesji zajęła się Komisja Prawa Międzynarodowego. Wynikiem jej prac są dwie Konwencje: Konwencja wiedeńska o sukcesji państwa w odniesieniu do traktatów z 1978 r. i Konwencja wiedeńska w odniesieniu do sukcesji długów i własności państwowej z 1983 r.

2.Organy wewnetrzne panstwa w stosunkach miedzynarodowych i ich kompetencje.

głowa państwa - ma prawo całkowitej, najwyższej reprezentacji, wystawia listy uwierzytelniające, przyjmuje i akredytuje przedstawicieli obcych państw, podpisuje umowy międzynarodowe, obowiązki ceremonialne; oświadczenie głowy państwa w sprawach międzynarodowych jest równoznaczne z oświadczeniem woli państwa i powoduje powstanie skutków prawnych; w systemie prezydenckim władza wykonawcza i decydujący głos w polityce zagranicznej ma prezydent; w systemie kanclerskim głowa państwa ma funkcje reprezentacyjne oraz formalnie powołuje i odwołuje przedstawicieli dyplomatycznych, przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące; w systemie mieszanym , realizacja polityki zagranicznej zależy od współdziałania głowy państwa, rządu i parlamentu

parlament - wytycza główną linię polityki zagranicznej, ratyfikuje umowy międzynarodowe; uchwala budżet resoru spraw zagranicznych; sprawuje kontrolę nad rządem przez interpelacjeuczestniczy w powoływaniu głowy państwa, szefa rządu, członków rządu w tym ministra spraw zagranicznych, w USA nominacja szefów misji dyplomatycznych wymaga zgody parlamentu; parlamenty lub ich przewodniczący występują z własnymi orędziami dotyczącymi aktualnych wydarzeń międzynarodowych; decyduje o wojnie w razie napadu na Polskę ; komisja spraw zagranicznych przesłuchuje kandydatów na ambasadorów ma charakter doradczy i nie musi wpłynąc na decyzję prezydenta; sekcje unii parlamentarnej

1. model amerykański - wysyłają swoich eksprezydentów

2. europejsko-azjatycki - rozmowy o charakterze nieoficjalnym, prowadzą jedynie parlamentarzyści z sekcjami innych krajów

3. premier - odpowiada za politykę zagraniczną;premier jest upoważniony do przeprowadzenia bezpośrednio rozmów z przedstawicielami, w tym dyplomatycznymi, obcych państw;mianuje delegatów do podpisania umów rządowych i wystawia im pełnomocnictwa; mianuje delegatów na konferencje międzynarodowe oraz do najważniejszych organów organizacji międzynarodowych; bierze udział w spotkaniach „na szczycie”; ma faktyczne prawo wyrażania lub niewyrażania zody na mianowanie lub odwoływanie ambasadorów stałych przedstawicieli przy organizacjach dyplomatycznych w państwach o systemie kanclerskim premier odpowiada za kreowanie i realizację polityki zagranicznej;

4. minister spraw zagranicznych koordynuje wyspecjalizowane komórki w innych ministerstwach; umacnia międzynarodową pozycje państwa, broni jego interesów, koordynuje działalność traktatową państwa, zapewnia informacje na temat bieżącj sytuacji na świecie; upoważniony do rokowań i zawierania umów bez konieczności posiadania pełnomocnictw, utrzymuje kontakty z przedstawicielami dyplomatycznymi, kieruje służbą dyplomatyczno - konsularną; reprezentuje państwo na konferencjach i w organizacjach międzynarodowych; jego oświadczenia są wiążące dla państwa (kazus Ihlena MTS w 1933 uznał ustną deklarację Min Spa Zag Norwegii z lipca 1919 w sprawie suwerenności Danii nad całą Grenlandią, złożoną w imieniu rządu, za wiążącą) minister towarzyszy głowie państwa lub szefowi rządu w spotkaniach zagranicznych; uczestniczy przy składaniu listów uwierzytelniających; kontrasygnuje listy komisyjne konsulom swoim i udziela exequatur obcym; uczestniczy lub mianuje urzędników dyplomat - konsular

3.Struktura organizacyjna ministerstwa spraw zagranicznych.

Komórki organizacyjne placówki zagraniczne realizują ostalone przez ministra SZ zadania: projekty programów, planów, analiz, opinii, dokumenty dotyczące wizyt państwowych, rządowych, inicjatywa legislacyjna, projekty odpowiedzi na zapytania i interpelacje poselskie, promocja RP za granicą

struktura ministerstwa

- departamenty polityczno - terytorialne - podzielono świat na grupy państw, np. departament integracji europejskiej, Ameryki Północnej, Ameryki Południowej, Australii, widać jak prowadzona jest polityka zagraniczna, prowadzą analizę informacji, które otrzymają z placówek

* (wszystkie departamenty) formułuje założenia polityki Polski wobec poszczególnych państw i czuwa nad ich realizacją, gromadzi informacje o sytuacji politycznej, gospodarczej, naukowej, rozwija współpracę; proponuje i inicjuje wymianę wizyt oficjalnych oraz konsultacji dwustronnych, nadzoruje pracę przedstawicielstw dyplomatycznych oraz delegacji i misji specjalnych

* departament europy - obejmuje 51 państw + zakon maltański; analizuje działalność Rady Europy, Rady Państw Morza Bałtyckiego, Rady Arktycznej, Grupy Wyszehradzkiej, Trójkąta Weimarskiego; prowadzi sprawy dotyczące europejskiej polityki regionalnej i transgranicznej

- departamenty funkcjonalne - realizacja zadań w dziedzinie kultury, spraw ekonomicznych, handlowych; dep. prawno-traktatowy bada jakie umowy obowiązują Polskę, śledzenie rokowań, które mają doprowadzić do umowy; departament protokołu dyplomatycznego pilnuje przestrzegania immunitetów dla polskich przedstawicieli dyplomatycznych; przygotowuje wizyty dyplomatów, program, przebieg; dep. konsularny Polonii (wydział do spraw spadku, wydział wizowy, wydział do spraw opieki konsularnej, wydział współpracy sądowej i obsługi prawnej, wydział polonijny)

* sekretariat ministra zapewnia obsługę w zakresie współpracy Ministra z prezydentem RP, Sejmem, Senatem, Radą Ministrów i innymi organami administracji rządowej, samorządu terytorialnego, partiami politycznymi, instytucjami, stowarzyszeniami

* deparlament strategii i planowania polityki zagranicznej dokonuje okresowych analiz i ocen zmian w otoczeniu międzynarodowym Polski, planuje główne kierunki aktywnośi międzynarodowej RP, formułuje propozycje inicjatyw międzynarodowych, opracowuje projekty stanowiska wobec inicjatyw międzynarodowych wywołujących skutki istotne dla interesów RP, opracowuje ekspertyzy z zakresu stosunków międzynarodowych oraz współpracuje z instytucjami i organizacjami naukowymi

* departament polityki bezpieczeństwa - analizuje problemy bezpieczeństwa i obronności, identyfikuje i analizuje zagrożenia bezpieczeństwa Polski, prowadzi sprawy wynikające ze współpracy Poslki z NATO, UZE i OBWE, Unią Europejska w zakrsie Wspólnej Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, kontrola eksportu, zbrojeń i rozbrojenia

- departamenty administracyjne - zapewnia właściwe funkcjonowanie placówek za granicą, mają charakter służb technicznych, pomocniczych

- na podstawie zarządzenia nr 81 Prezesa Rady Ministrów z dnia 1.7.2002 w skład Ministerstwa wchodzą 23 komórki organizacyjne

- minister może tworzyć rady i zespoły jako organy pomocnicze lub opiniodawczo - doradcze o charakterze stałym lub doraźnym

4.Zrodla prawa dyplomatycznego i konsularnego podobienstwa i roznice.

Źródła prawa dyplomatycznego.

- źródłem jest zwyczaj międzynarodowy, nawet, jeśli nie jest spisany to jest przestrzegany reguły kurtuazyjne opierające się na wzajemnym szacunku i mające oparcie w normach współczesnego prawa dyplom i praktyce

- tabela rang i stanowisk w służbie dyplomatycznej spisany na kongresie wiedeńskim w 1815, ten system utrzymał się do dziś:

a) ambasador lub nuncjusz

b) poseł lub internuncjusz

c) charge d'affaire (akredytowany przy ministrze spraw zagranicznych)

- Karta Narodów Zjednoczonych rozpowszechniła język angielski w dyplomacji, przedtem obowiązywał język francuski, obecnie jest przewaga angielskiego

- Pomiędzy posłem a charge d'affaire może się jeszcze pojawić poseł rezydent

- umowy wielostronne i dwustronne regulujące status prawny oraz przywileje i immunitety organizacji międzynarodowych i ich funkcjonariuszy oraz przedstawicieli państw i delegacji w XIX wieku nie spisywano norm prawa dyplomatycznego, na początku XX wieku ośrodkiem kodyfikacji było Cambridge i Uniwersytet Harvarda; w okresie międzywojennym - Organizacja Państw Amerykańskich doprowadziła do podpisania konwencji z Monte Video, później 1928 rok - ratyfikacja konwencji hawajskich o dyplomatach i urzędnikach konsularnych; w Europie - orzeczenie w sprawie mozy wiążącej oświadczeń państw - kazus Lena

- wielostronne umowy międzynarodowe po 1945 roku ONZ chciało uporządkować to, powołano szefów poszczególnych komisji, Szwed Syndrom (Zandrom) został szefem komisji prawa dyplomatycznego; w 1961 rok, Wiedeń, konwencja o misjach dyplomatycznych, podpisało 160 państw; tam gdzie jakaś sprawa jest nieuregulowana, to normę stanowi zwyczaj międzynarodowy; kwestie sporne wynikające z konwencji państwa będą rozstrzygać między sobą lub przez sądy międzynarodowe (kolejne źródło)

- źródłem jest także prawo wewnętrzne państw, gdyż w kodeksie cywilnym, karnym itd są odniesienia do prawa dyplomatycznego kodeksy, ustawy - dekret prezydenta Ukrainy z 10.06.1993 dotyczący funkcjonowania przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych na Ukrainie; w Polsce ustawa o służbie zagranicznej z 27.07.2001

* akt 1701 angielski Anny Stuart, akt o immunitecie dyplomatycznym, spowodowany przez kazus Matwiejewa

- umowy dwustronne np. układ z 1520 zawarty miedzy Anglią a Hiszpanią o ustanowieniu między nimi ambasad; układy pokojowe

- praktyka sądowa i dyplomatyczna - decyzje i opinie sądownictwa międzynarodowego i krajowego, sądy dokonują bowiem interpretacji prawa

- doktryna prawa dyplomatycznego

Źródła prawa konsularnego.

- źródłem są umowy dwustronne

- 1963 Konwencja Wiedeńska -- szefem komisji został Jaroslav Zourka, projekt konwencji o stosunkach konsularnych w Wiedniu, 150 państw podpisało; fakt że państwo przystąpiło do konwencji wielostronnej nie oznacza, że nie może tworzyć konwencji dwustronnej;

ale jej art. 73 mówi, że przepisy nie naruszają innych umów międzynarodowych obowiązujących między państwami w dziedzinie stosunków konsularnych, oraz potwierdzili prawo państw będących jej stronami do zawierania umów międzynarodowych, potwierdzających, uzupełniających lub rozwijających je postanowienia bądź rozszerzających zasięg ich stosowania; istnieje możliwość wg konwencjiłączenia funkcji konsularnych z dyplomatycznymi

- konwencja Hawańska o urzędnikach kosularnych z 1928 (ma znaczenie regionalne); przyjęto kodeks Bustamante, w którym uregulowane zostały niektóre zagadnienia z zakresu prawa konsularnego

- przepisy o handlu; wiek XIX zwyczaj odgrywał ważną rolę

- konwencje konsularne dwustronne

- skodyfikowanie prawa konsularnego na poziomie wielostronnym po II wojnie światowej

- konwencje dwustronne są ważne w stosunkach z państwami ościennymi (z rosją mamy 5 konwencję dwustronną)

- prawo zwyczajowe - komunikat USA i NRD z 4.9.1974, oba państwa porozumiały się, że „w okresie do zawarcia odpowiedniego porozumienia stosunki konsularne między nimi będą opierać się zasadniczo na międzynarodowym prawie zwyczajowym, dotyczącym stosunków konsularnych”

- prawo konsularne opiera się o prawo wewnętrzne np. kodeks rodzinny i opiekuńczy 1964); niektóre państwa starają się mieć jeden akt normatywny regulujący wszystkie te sprawy i kwestie - ustawa z 1984 o funkcjach konsularnych lub wyroki i orzeczenia sądów krajowych, orzeczenia sądów międzynarodowych; już w XVII w akt o działalności obcych konsulów wydala Holandia

- sprawa konsularna trafiła do MTS - sprawa Lagranda - dostęp konsula do swego obywatela, gdy jest on uwięziony, Legrand niemiec zabił ludzi, zoastał skazany, konsul niemiecki stwierdził, że Legrand nie zrzekł się obywatelstwa; Niemcy pozwali USA przed MTS i wygrali

5. Realizacja prawa legacji we wspolczesnym prawie dyplomatycznym.

- prawo legacji - prawo do utrzymania stosunków międzynarodowych, zwłaszcza do reprezentacji polityczne;j prawo przyjmowania i wysuwania przedstawicieli dyplomatycznych, przysługuje podmiotom prawa międzynarodowego, czyli państwu; konwencja hawańska z 1928 art. 8 : „żadne państwo nie może akredytować swoich przedstawicieli dyplomatycznych w innych państwach bez ich uprzedniego wyrażenia na to zgody”

- prawo wewnętrzne państwa określa organy uprawnione do realizacji prawa legacji, zazwyczaj do kompetencji głowy państwa lub do naczelnego organu ruchu wyzwoleńczego należy to prawo

- realizowane jest przez przedstawicieli dyplomatycznych państwa

- może być realizowane za pośrednictwem stałej misji państwa trzeciego, akredytowanej również w państwie przyjmującym

- wyjątkowo prawo legacji może być przekazane innemu podmiotowi prawa międzynarodowego np. prawo w imieniu Monako - Francji = pełnienie za zgodą państwa przyjmującego, pewnych funkcji głównie o charakterze administracyjno - technicznym i ewentualnie konsularnymna rzecz państwa trzeciego

- uznanie rządu ma znaczenie gdy nowy rząd dochodzi do władzy w drodze pozakonstytucyjnej w wyniku przewrotu lub rewolucji, nawiązanie stosunków dyplom jest równoznaczne z uznaniem tego rządu za jedyny organ reprezentujący to państwo

- państwo pod okupację ma prawo legacji, czyli wysyłania przedstawicieli dyplomatycznych; jeśli okupacja nastąpi na skutek agresji i jest przestępstwem międzynarodowym, to państwo to ma swoich przedstawicieli dyplomatycznych

- kazus hrabiego Bernadotte'a z 1946, wszystkie organizacje o charakterze międzynarodowym mają podmiotowość, mają prawo legacji, obywatel szwedzki wyjechał jako funkcjonariusz ONZ do Palestyny i został zabity, stąd prawo, że organizacje o charakterze międzynarodowym mogą przyjmować i wysyłać przedstawicieli dyplomatycznych od tego momentu, mają więc one podmiotowość i prawo legacji

- konfederacja oznacza związek dwóch lub więcej suwerennych państw, mających wspólny centralny organ w celu realizacji określonego zakresu przekazywanych mu uprawnień; w systemie konfederacji poszczególni jej członkowie zachowują zazwyczaj prawo legacji, co jednak nie wyklucza możliwości korzystania również przez konfederację, jako całości z tego prawa; formą konfederacji jest obecnie Wspólnota Narodów

- federacja traktowana jest jako państwo jednolite , niezależnie od stopnia autonomii jej części składowych, jednostki federalne nie są państwami suwerennymi, mają takie kompetencje jakie zostały im nadane przez konstytucję; polityka zagraniczna i dyplomacja wyłączone są z zakresu kompetencji jednostek federalnych; stosunki między kantonami szwajcarskimi, nie mają charakteru stosunków międzypaństwowych, nie korzystają więc one z czynnego i biernego prawa legacji; Wielka Brytania w akcie z 22.11.1978 dopuszcza jedyny wyjątek od zasady nieprzyznawania immunitetów przedstawicielom części składowych federacji, w odniesieniu do prowincji kanadyjskiej Quebek

- w warunkach wybuchu wojny domowej, gdy pojawią się dwa rządy i gdy pewne państwa uznają i utrzymują stosunki z jednym rządem, a inne z drugim; przyznaje się prawo legacji rzadowi efektywnie sprawującemu włądzę w danym państwie; w praktyce jednak decyduje indywidualne, polityczne podejście i stosunek pństwa do stron konfliktu

- Stolica Apostolska działalność opiera na uznaniu zwierzchnictwa duchowego papieża jako głowy ościoła katolickiego; korzysta z czynnego i biernego prawa legacji i zawiera z państwami katolickimi umowy międzynarodowe zwane konkordatami; tylko papież ma prawo reprezentować Stolicę Apost, zawierać umowy międzynarodowe, nawiązywać stosunki dyplomatyczne; w organizacjach międzynarodowych Stol Apost reprezentowana jest przez stałych obserwatorów, przy Unii Europejskiej nuncjusz papieski pełni funkcję dziekana korpusu dyplomatycznego

- instytucja protektoratów jako opierająca się na nierównoprawnych umowach należy do przeszłości, odrzuca się dawny podział na państwa zależne i niezależne; konsulowi wysyłani do takich państw zależnych mieli pełnili funkcje quasi - dyplomatyczne np. w Serbii, wchodzącej w skład Cesarstwa Ottomańskiego, ponieważ rzeczywiste stosunki dyplomatyczne te mocarstwa utrzymywały z Turcją jako państwem suwerennym

- istnieją państewka, które mimo, że są niepodległe, to ich status międzynarodowy przypomina instytucję protektoratu np. San Marino, Monako, państwa opiekuńcze prowadzą w ich imieniu politykę zagraniczną i obronną i realizują prawo legacji, ale oba te państwa mają swoich przedstawicieli przy Stolicy Apostolskiej, San Marino nawiązało nawet stosunki dyplomatyczne z Polską

- Zakon maltański po przeniesieniu do Rzymu stał się zwykłym zakonem kościelnym, jednakże uznawany jest przez Włochy i Stolicę Apostolską za podmiot prawa międzynarodowego

6.Procedura nawiazania i ustanwiania stosunkow dyplomatycznych.

- stosunki dyplomatyczne - to oficjalne, polityczne, państwowe stosunki między uznającymi się nawzajem suwerennymi państwami lub innymi podmiotami prawa

- realizowane w imieniu państw przez stałe i tymczasowe misje dyplomatyczne, czasem przez przedstawicieli państw trzecich oraz urzędników państwowych, stanowiących wyodrębnioną służbę państwową, wchodzącą w skład naczelnej administracji państwowej, zatrudnionych w resorcie spraw zagranicznych

- stosunki dyplomatyczne wiążą się z realizacją polityki zagranicznej państwa w ramach prawa międzynarodowego; mogą być one „nawiązywane”, „zrywane', „zawieszane”, „ochładzane”, „ocieplane”, „ożywiane”

Uznanie międzynarodowe dla państwa i jego suwerenność, stanowi podstawę do ustanowienia stosunków dyplom i do reprezentowania go przez jego przedstawicieli w stosunkach międzynarodowych i korzystania z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych:

• uznania de iure czyli pełnoprawne, bezwarunkowe w formie oficjalnej noty lub oświadczenia np uznanie Ukrainy przez Polskę jako pierwsze państwo na świecie

• uznanie de facto czyli uznanie nie wprost, nieoficjalne, ponieważ skłaniają nas do tego okoliczności międzynarodowe, działamy tak jakby państwo istniało, ale w rzeczywistości nie możemy go uznać np stosunki polska - RFN

• uznanie przedwczesne In statu nascendi np. po rozpadzie Jugosławii, na konferencji w Hadze senior Bush stwierdził, że nie można uznawać pojedynczych państw, co najwyżej kolektywnie, czyli wszystkie - a Niemcy wcześniej uznały jedno z państw, co doprowadziło do perturbacji na półwyspie

- uznanie państwa następuje w formie aktu stwierdzającego explicite fakt uznania, lub w sposób dorozumiany przez nawiązanie stosunków dyplom czy konsularnych

jak dochodzi do nawiązania stosunków dyplomatycznych

-od woli państwa zależy czy chcą nawiązać stosunki dyplomatyczne czy też nie,nawiązanie następuje na podstawie oficjalnej noty, w której zaznaczone jest na jakim poziomie państwa chcą nawiązać stosunki dyplomatyczne, np. na szczeblu ambasad czy też tylko wysyłania posłów

- stosunki dyplomatyczne mogą być realizowane m In za pośrednictwem stałej misji dyplomatycznej państwa trzeciego, akredytowanej w państwie przyjmującym

- państwo wysyłające może ustanowić misję dyplomatyczną kierowaną przez chargé d'affaires ad interim, podlegającą szefowi misji mającej siedzibę w innym państwie

7.Klasy, rangi szefow i czlonkow misji dyplomatycznych oraz zasady precedencji.

podział na 2 rdzaje przedstawicieli dyplomatycznych:

- stałych (zwyczajnych) działających w stałych misjach dyplomatycznych, a więc wypełniających funkcje o charakterze stałym

- tymczasowych (nadzwyczajnych) wysyłanych w misjach specjalnych, aby wypełnić określone zadania, na spotkaniach i na konferencjach międzynarodowych

tabela rang i stanowisk w służbie dyplomatycznej spisany na kongresie wiedeńskim w 1815, ten system utrzymał się do dziś:

a) ambasador lub nuncjusz - akredytowany przy głowach państwa oraz innych szefów misji równorzędnego szczebla; posiadają rangę „ambasadorów stałych i pełnomocnych”, stali szefowie misji dyplomatycznych i inni szefowie misji równorzędnego stopnia - wysoki komisarz Wspólnoty Narodów; każdy szef misji ma charakter przedstawicielski

b) poseł (nadzwyczajny), minister (pełnomocny) lub internuncjusz akredytowanych przy głowach państw; klasa posła i ministra prawie całkowicie zaniknęła

c) charge d'affaire - akredytowany przy ministrze spraw zagranicznych; dzielą się na dwie klasy: stałych (en pied, en titre) powołani do pełnienia funkcji w charakterze stałego szefa misji dyplomatycznej; oraz tymczasowych (ad

interim) powołanych przez stałych szefów misji do pełnienia funkcji szefa misji w przypadku tymczasowej jego nieobecności lub niemożliwości pełnienia funkcji (wyjazd, choroba)

- jeden z członków personelu administracyjnego lub technicznego może być ch. D. a. i. , załatwia on wówczas bieżące sprawy administracyjne misji, i nosi tytuł administratora (gérant) ambasady

- pracownik pozostawiony do pilnowania pomieszczeń, mienia i archiwów misji w przypadku zawieszenia luz zerwania stosunków dyplomatycznych, nzywany jest „kustoszem”

- gdy szefowie misji reprezentują Stolicę Apostolską tylko przy władzach kościelnych państwa przyjmującego, noszą tytuł delegatów apostolskich; jeśli jednocześnie wobec władz kościelnych i głowy państwa to nuncjuszów i internuncjuszów

- zasada precedencji (pierwszeństwa)

* miejsce w każdej klasie w porządku pierwszeństwa jest uzależnione od czasu oficjalnego

objęcia funkcji

* a także od klasy do której należą

* państwa wysyłające ustalają rangę swoich przedstawicieli dyplomatycznych

* przedstawiciel Stolicy Dyplomatycznej korzysta zawsze niezależnie od klasy i daty akredytacji korzysta z przywileju pierwszeństwa przed pozostałymi szefami misji i pełni zazwyczaj funkcję dziekana korpusu dyplomatycznego

* stały chargé d'affaires ma pierwszeństwo przed tymczasowym

- stopnie członków personelu dyplomatycznego, pozostawione są w kompetencji państw, konwencja wiedeńska z 1961 nie określa ich; ustawa polska z 27.7.2001 ustanawia następujące stopnie: ambasador tytularny (nadany na wniosek dyrektorea generalnego służby zagranicznej przez ministra SZ, nie jest róznoznaczny z akredytowanym przy głowie innego państwa ambasadorem), radca - minister, I radca, radca, I sekretarz, II sekretarz, III sekretarz, attaché, osobom wyznaczonym do wykonywania zadań ministra obrony nadaje się stopnie - attaché obrony (wojskowy, morski, lotniczy), (oficer w stopniu od majora do generała, utrzymuje oficjalne kontakty z władzami wojskowymi państwa przyjmującego, reprezentuje siły zbrojne swego kraju w czasie uroczystości, zapoznaje się legalnymi sposobami ze stanem sił zbrojnych państwa przyjmującego, mianowany jest przez ministra spraw zagranicznych na wniosek ministra obrony, podlega służbowo szefowi przedstawicielstwa dyplomatycznego, działa wg poleceń otrzymanych od ministra obrony, wymagana jest zgoda państw przyjmujących na działalność attaché), zastępca attaché obrony (wojskowego, morskiego, lotniczego); zasady pierwszeństwa ustalane są wg zajmowanego stanowiska i daty objęcia funkcji

8.Charakterystyka funkcji dyplomatycznych.

Funkcje dyplomatyczne - urzędowa działalność misji dyplomatycznej, związana z utrzymaniem stosunków dyplomatycznych i realizacją oficjalnych stosunków między podmiotami prawa międzynarodowego;

art 3 konwencji z 1961 (art 5 mówi o 13 przykładach funkcji konsularnych)

-„popieranie dobrych stosunków między państwem wysyłającym a przyjmującym”

- funkcja informacyjna - polegają na zbieraniu informacji politycznych, społecznych, gospodarczych, kulturalnych o państwie przyjmującym, ale legalnie (czytanie gazet, spotkania z przedstawicielami władz państwa przyjmującego, sprawozdania debat parlamentarnych); informacje przesyła się w formie depesz zaszyfrowanych i otwartych „clarisów”, przewozi się pocztą dyplomatyczną raporty okresowe, pisma, notatki sużbowe

- funkcja negocjacyjna - rokowania prawne - prowadzenie rokowań i dialogu z państwem przyjmującym; I forma to rozmowy w celu zawarcia umów międzynarodowych, z departamentu prawno - traktatoweo dostaje się zlecenie np co do zawarcia umowy, rokuje się zakres tematyczny, co by interesowało drugą stronę np. sprawy alimentacyjne; II forma jako środek i metoda pokojowego załatwiania sporów międzynarodowych; najlepiej prowadzi się w państwach przewidywalnych, bo w państwach niestabilnych np. jest ustalona wizyta, ale rząd upada, wiec wizyta nie dojdzie do skutku

rokowania w ramach państw członkowskich UE, grupa Wyszehradzka (wspólne stanowisko)

rokowania w ramach organizacji i z innymi organizacjami (NATO, UE)

- funkcja promocyjna w dziedzinie stosunków politycznych, gospodarczych, kulturalnych i naukowych powinien działać w dobrej wierze na rzecz zbliżenia i współpracy między państwami- handlowe - część kompetencji podlega pod UE, wiec pozostało niewiele kompetencji dla dyplomatów państw członkowskich, ale dostarczają oni informacji i dokumentację podmiotom gospodarczym i izbom gospodarczym, udzielają pomocy zwłaszcza firmom eksportującym, uczestniczy w przygotowywaniu i zawieraniu umów gospodarczych i handlowych, promocja Polski jako członka Unii Europejskiej; stosunki kulturalne, naukowe i naukowo - techniczne - Polska ma 19 instytutów kultury; inicjowanie tłumaczeń dzieł artystycznych i naukowych, organizowanie imprez kulturalnych, wystaw, odczytów, pokazów filmowych

- funkcja ochrony interesów państwa wysyłającego i jego obywateli - ochrona interesów państwa wysyłającego w państwie przyjmującym w ramach prawa międzynarodowego; czy nie zachodzi dyskryminacja instytucji lub nieuzasadnionego i nierównego traktowania obywateli polskich (protest jest ostatecznym instrumentem), najlepiej prowadzić działania w formie rokowań, w formie démarches dyplomatycznych, drogi sądowej i arbitrażowej najbardziej skutkują represalia; ochrona obywateli polskich - (o charakterze indywidualnym należy do konsula) o charakterze generalnym do ambasadora

- funkcja reprezentacyjna - reprezentacja wobec organów państwa przyjmującego i wobec korpusu dyplomatycznego swoje państwa jako podmiot prawa międzynarodowego, reprezentuje stanowisko swego rządu, podejmuje w imieniu swego państwa różne inicjatywy i kroki związane z rozwojem stosunków bilateralnych, zwolniony jest z obowiązku przedstawiania pełnomocnictw przy zawieraniu umów międzynarodowych między państwem wysyłającym a przyjmującym, szef misji musi uczestniczyć w wizycie głowy państwa (np. szef misji rosyjskiej w Polsce, musi uczestniczyć w wizycie prezydenta Rosji w Polsce) asystuje od prezydenta do ministra włącznie

- funkcja konsularna - niczym nie różni się od klasycznych urzędów konsularnych, sprawuje opiekę nad obywatelami i interesami państwa wysyłającego; państwa traktuje stanowiska konsularne ambasad jak zwykłe urzędy konsularne; opieka dyplomatyczna poszerza i wzmacnia funkcję konsularną ochrony interesów państwa wysyłającego i jego obywateli

9.Teoretyczne podstawy przywilejow i immunitetow dyplomatycznych i konsularnych.

- niepodleganie jurysdykcji władz państwa przyjmującego - „immunitet”. Różne prerogatywy, ulgi i ułatwienia - „przywilej” - służą możliwości nieskrępowanego wypełniania funkcji urzędowych

- dyplomaci państw wysyłających są chronieni poprzez:

• teoria reprezentacji - bo reprezentują państwo wysyłające jako podmiot prawa międzynarodowego, bezpośrednio reprezentuje więc głowę państwa, "nie ma jurysdykcji zwierzchniej między równymi" - prawo państwa do wzajemnego szacunku,

• teoria eksterytorialności, zakrajowości (pomieszczenia misji i osoby są wyjęci spod prawa państwa przyjmującego, znajdują się jakby poza terytorium państwa przyjmującego teoria ta nie obowiązuje)

• teoria swobody funkcji (przywileje są przyznane tylko po to, by realizować funkcje dyplomatyczne) obowiązek państwa przyjmującego do zapewnienia dyplomacie i pozostałym członkom misji swobodnego wykonywania przez nich powierzonych im funkcji i zadań w warunkach pełnego osobistego bezpieczeństwa

- w Polsce sądy stoją na gruncie nieograniczonego „absolutnego” immunitetu państwa i niedopuszczalności drogi sądowej wobec przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz członków ich personelu - zasada niepodlegania obcego państwa jurysdykcji karnej

- zakres osobowy (brutalny nacisk daje efekt) dyplomaci i ich rodziny przebywający pod jednym dachem i prowadzący wspólne gospodarstwo mają przywileje i immunitety; personel administracyjno - technicznym (tylko do pełnionych czynności)

• personel służby ma przywileje podatkowe i zwolnienie od świadczeń socjalnych, jeśli jest to personel państwa wysyłającego (może to być personel miejscowy lub personel państwa wysyłającego)

- czasokres przywilejów liczy się od momentu akredytacji do momentu notyfikacji o wyjeżdzie; przywileje i immunitety przysługują także w tranzycie, niekoniecznie najkrótszą drogą

- u podstaw przywilejów i immunitetów konsularnych leży

* teoria funkcji - celem ich jestzapewnienie skutecznego wykonywania funkcji konsularnych

* konwencja wiedeńska nakłada na państwo obowiązek udzielania ułatwień do wykonywania przez urząd konsularny jego funkcji

10.Immunitet nietykalnosci dyplomatyczny i konsularny - podobienstwa i roznice.

- immunitet nietykalności dyplomaty

- nietykalność osobista

* niezbędny do wykonywania funkcji zapewni zależność i swobodę;

* przysługuje członkom personelu dyplomatycznego i personelu administracyjno - technicznego oraz członkom ich rodzin pozostającym z nimi we wspólnocie domowej i nie posiadający obywatelstwa państwa przyjmującego

* osoby z immunitetem nie podlegają żadnej formie przymusu, nie mogą być pozbawione wolności w jakikolwiek sposób (aresztowanie, zatrzymanie, przetrzymywanie), tak samo kurierzy dyplomatyczni

* państwo przyjmujące musi podjąć odpowiednie kroki by zapobiec zamachom na osobę dyplomaty

* nietykalność członka misji dyplom obejmuje także zniewagi i inne czyny naruszające jego nietykalność osobistą oraz wszelki bezpośredni przymus

* wylegitymowanie przez policję nie może być uznane za naruszenie nietykalności, bo w tym celu dyplomata jest wyposażony w specjalną legitymację przez państwo przyjmujące

* ograniczenie nietykalności następuje gdy osoba działa z brnią w ręku, pod wpływem alkoholu, narkotyków, choroby psychicznej, gdy jej działalność stanowi zagrożenie dla panstwa - udział w spisku, zamachu

* pochwyceni na gorącym uczynku (In flagranti) stanowi dowód, dający podstawę do zastosowania środków przymusu wobec przedstawiciela dyplomatycznego

- pomieszczenia misji dyplomatycznej

* mają bezwzględny; do pomieszczeń dyplomatycznych mogą wkroczyć służby państwa przyjmującego, ale tylko na wyraźną prośbę i zgodę dyplomaty (powódź, pożar); bezwzględnie chronione jest archiwum

* zdażają się przypadki zastraszania przez terrorystów personelu placówek groźbą podłożenia ładunków wybuchowych - luty 1996 nieznani sprawcy dokonali zamachu na ambasadę USA w Atenach; czasem dochodzi do narażania na szwank godności placówki, dlatego np sąd w Brukseli uznał prawo policji do użycia siły w obronie przedstawicielstwa dyplomatycznego, chodziło o demonstrację w Chile z 1984 rozpędzoną przez policję

* państwo przyjmujące ma podejmować „wszelkie stosowne kroki” dla ochrony misji dyplomatycznej

* nietykalnośc misji rozciąga się na pomieszczenia samej misji i tereny przyległa, rezydencję szefa misji, mieszkania członków misji dyplomatycznej, mienie znajdujące się w tych pomieszczeniach

* z nietykalnością misji wiąże się wymóg zapewnienia niezakłóconego wykonywania funkcji

misje korzystają też z immunitetu jurysdykcyjnego pod warunkiem, że są użytkowane przez misje w imieniu państwa wysyłającego

- nietykalność osobista konsula

*konwencje zawarte przez Polskę z Francją, Grecją zapewniają korzystanie z pełniej nietykalności osobistej jedynie kierownikom urzędów konsularnych; w praktyce przeważa ujęcie zawarte w Konwencji wiedeńskiej z 1963 przyznające nietykalność osobista

* nietykalność ich jest ograniczona, gdyż mają oni podlegać zatrzymaniu lub tymczasowemu aresztowaniu w razie popełnienia poważnego przestępstwa, ale tylko ze względu na decyzję kompetentnej władzy sądowej, nie mogą więc być aresztowani jeśli wyrok sądu nie jest ostateczny

* konsulowie, którzy są obywatelami państwa przyjmującego lub jego stałymi mieszkańcami, mają nietykalność tylko w odniesieniu do czynności urzędowych

- nietykalność pomieszczeń konsularnych

* pomieszczenia konsularne są „nietykalne w zakresie przewidzianym”:

władze państwa przyjmującego nie mogą wkraczać bez zgody kierownika urzędu konsularnego, osoby wyznaczonej przez niego lub szefa misji dyplomatycznej państwa wysyłającego, tylko do tej części pomieszczeń konsularnych, które są używane wyłączni do pracy urzędu konsularnego

zgoda może być domniemana w przypadku pożaru lub innego wypadku wymagającego podjęcia niezwłocznych działań

na władzach państwa przyjmującego ciąży szczególny obowiązek zapewnienia ochrony pomieszczeniom konsularnym przed zamachami, wtargnięciami i szkodami lub uchybień godności urzędu konsularnego

11.Immunitet od jurysdykcji karnej dla dyplomatow i konsuli - podobienstwa i roznice.

- immunitety jurysdykcyjne dyplomaty, czyli niepodleganie jurysdykcji państwa przyjmującego (karne, cywilne, administracyjne, egzekucyjne),

karne - posiadają go członkowie personelu dyplomatycznego i, administracyjnego i technicznego, jeśli nie są obywatelami państwa przyjmującego; nie można wszcząć postępowania karnego, a wszczęte już postępowanie umarza się, sam zainteresowany nie może się zrzec immunitetu, może to zrobić tylko państwo; syn ambasadora Argentyny zabił w Brukseli narzeczonego siostry

egzekucyjny - immunitet jurysdykcyjny ma wymiar formalny, ale po wyroku ma wymiar egzekucyjny, zrzeczenie się immunitetu od juysdykcji nie oznacza zrzeczenia sie immunitetu egzekucyjnego; nie może dojść do aresztowania za długi, rewizji osobistej, zajęcia pomieszczenia należącego do misji dyplomatycznej lud osoby korzystającej z immunitetu od jurysdykcji cywilnej

dyplomata nie jest zobowiązany do składania zeznań w charakterze świadka i występowania w charakterze biegłego; może wystapić jako świadek gdy państwo wysyłające odbierze mu immunitet w tej kwestii

sposoby dochodzenia roszczeń

* bezpośrednia ugoda między stronami

* ustne zwrócenie uwagi przez starszego dyplomatę (za szybką jazdę samochodem)

* oficjalna nota protestacyjna do szefa misji w przypadku nadużywania przywilejów (alkohol, benzyna, papierosy) + zakłócenie porządku publicznego;

* ogłoszenie persona non grata, nie ma odwołań, określa się czas okres (zwykle 1 tydzień) kiedy dyplomata ma opuścić terytorium państwa przyjmującego; jeśli tego nie zrobi będzie traktowana jak każdy obywatel i cudzoziemiec, czyli będzie podlegać pełnej jurysdykcji

* państwo wysyłające przeważnie dąży do rewanżu i także określa dyplomatę państwa przyjmującego jako persona non grata w ciągu kilku miesięcy - zasada wzajemności

* odmowa agrement dla następcy do chwili zaspokojenia roszczeń

* może nastąpić też obniżenie rangi stosunków dyplomatycznych lub zawieszenie st. dypl. lub zerwanie st. dypl., ale to nie oznacza zerwania stosunków konsularnych

Immunitet jurysdykcyjny konsula.

- immunitet od jurysdykcji karnej - mają do niego prawo urzędnicy i pracownicy konsularni, ale tylko w odniesieniu do czynności urzędowych

- w przypadku popełnienia ciężkiej zbrodni podlega on zatrzymaniu lub tymczasowemu aresztowaniu, ale tylko na podstawie postanowienia właściwej władzy sądowej

- urzędnicy konsularni mogą być więzieni lub podlegać jakiejkolwiek innej formie ograniczenia wolności osobistej tylko, ale tylko w wykonaniu prawomocnego wyroku sądowego

- są jednak odstępstwa od jurysdykcji karnej, zawarte w umowach dwustronnych, niektóre z nich zapewniają urzędnikom konsularnym i członkom ich rodzin pełny immunitet od jurysdykcji karnej państwa przyjmującego, a pracownikom konsularnym tylko w odniesieniu do czynności urzędowych

- jeśli chodzi o postępowanie karne, to urzędnicy konsularni powinni się stawić przed właściwymi władzami, ale odpowiadają z wolnej stopy

- w przypadku zatrzymania lub tymczasowego aresztowania członka personelu konsularnego, należy zawiadomić kierownika urzędu konsularnego, a jeśli to on zostanie zatrzymany to zawiadamia się władze państwa wysyłającego

- wszczęcie postępowania karnego przeciwko urzędnikowi konsularnemu, który uzyskał exequatur państwa przyjmującego, jest w zasadzie równoznaczne z jego cofnięciem

- członkowie urzędu konsularnego nie są obowiązani do składania zeznań, co do faktów związanych z wykonywaniem swych funkcji urzędowych ani też do przedkładania urzędowych dokumentów, korespondencji odnoszących się do tej funkcji, nie są oni obowiązani do składania zeznań w charakterze rzeczoznawców w zakresie prawa państwa wysyłającego, z tych obowiązków zwolnieni są także urzędnicy konsularni będący obywatelami lub stałymi mieszkańcami państwa przyjmującego

- urzędnicy konsularni mogą być wzywani w charakterze świadka, a w przypadku odmowy składania zeznań nie są objęci żadnymi sankcjami, natomiast pracownicy i członkowie personelu służby nie mogą odmówić składania zeznań, z wyjątkiem spraw odnoszących się do ich funkcji urzędowych

- władze miejscowe żądające zeznań nie powinny utrudniać urzędnikowi konsularnemu sprawowania jego funkcji, dlatego zeznania mogą zostać przyjęte także w rezydencji lub urzędzie konsularnym, bądź też przyjąć jego oświadczenie na piśmie, na ogół nie wymaga się składania przysięgi ani przyrzeczenia, w praktyce powyższe udogodnienia stosuje się także do pracowników konsularnych i członków personelu służby

- Konwencja Wiedeńska zezwala konsulom na doręczanie korespondencji urzędowej oraz wykonywanie rekwizycji sądowych w ramach pomocy prawnej, pod warunkiem, że takie doręczenie jest zgodne z umowami międzynarodowymi oraz ustawodawstwem wewnętrznym państwa przyjmującego, (ale tylko własnym obywatelom)

- doręczanie pism sądowych członkom personelu urzędów konsularnych, przestrzegane są tytuły, nie ma groźby zastosowania przymusu w razie niestawienia się

- urzędnicy konsularni nie są obowiązani do występowania w charakterze biegłego lub tłumacza w zakresie spraw związanych z wykonywaniem przez nich funkcji urzędowych

12.Przywileje dyplomatyczne.

- mówimy immunitet w sprawach prawnych; gdzie są uprawnienie to przywilej; zarówno immunitety jak i przywileje dzielimy na

- przywileje i immunitety dzielą się na rzeczowe (pomieszczenia szefa misji, rezydencja dyplomatyczna, poczta dyplomatyczna) oraz osobowe (nienaruszalność osoby dyplomaty)

- przywilej celny - dyplomaci i ich rodziny, personel administracyjno - techniczny( zwolnieni z opłat jeśli chodzi o mienie przesiedleniowe, z rewizji na zasadach kurtuazji międzynarodowej), polega na zwolnieniu z cła i z rewizji, chyba że jest wyraźny powód, ale musi być dokonane w obecności osób z przedstawicielstwa dyplomatycznego; członkowie personelu służby misji dyplomatycznej nie maja takiego przywileju, ale na zasadzie kurtuazji międzynarodowej korzystają z takich zwolnień; odrawy można dokonać w pomieszczeniach urzędowych przedstawicielstwa na prośbę przedstawicielstwa dyplom, urzędu konsul, misji specjalnej

- przywilej podatkowy- zwolnienie od wszystkich podatków bezpośrednich zwolnieni są od podatku od czynności cywilnoprawnych i opłaty skarbowej nie są zwolnieni z podatków jeśli posiadają mienie na terytorium państwa przyjmującego, chyba, że w imieniu państwa wysyłającego dla celów misji; w przypadku podatków pośrednich, państwa ustalają między sobą, czy zwolnić czy też nie, przeważnie się zwalnia; w państwach UE vat jest zwracany z każdej tranzakcji powyżej 100 Ł

- zwolnienie od osobistych świadczeń - służby publicznej i obciążeń wojskowych tj rekwizycje, daniny wojskowe, zakwaterowanie

- członkowie misji dyplomatycznych nie podlegają przepisom o ubezpieczeniach społecznych, które mogą obowiązywać w państwie przyjmującym, zwolnieni obejmuje też osoby będące w służbie prywatnej przedstawicielstwa, pod warunkiem, że nie są one obywatelami państwa przyjmującego, nie mają tam stałego miejsca zamieszkania i podlegają przepisom o ubezpieczeniach społecznych w państwie wysyłającym lub w państwie trzecim

- zwolnieni są z obowiązków w odniesieniu do zezwoleń o pracę w państwie przyjmującym

- zwolnienie od obowiązków przewidzianych w ustawach odnośnie do rejestracji cudzoziemców i zezwoleń na mieszkanie

- państwo przyjmujące zobowiązane jest udzielać wszelkich ułatwień w pełnieniu przez misję jej funkcji - pomaga w znalezieniu mieszkań i pomieszczeń, zainstalowaniu telefonów; stosowane są procedury ułatwiające dyplomatom przekraczanie granicy państwowej na przejściach granicznych i lotniskach

- w przypadku wojny państwo przyjmujące zobowiązane jest umożliwić członkom misji dyplomatycznej wyjazd ze swego terytorium w możliwie najkrótszym terminie; mogą oni wywieść mienie, archiwa i dokumenty; przysługują im przywileje i immunitety

- jeśli stosunki zostały zerwane lub też misja została odwołana, to państwo przyjmującego zobowiązane jest szanować i ochraniać pomieszczenia misji wraz z jej mieniem i archiwum

- dyplomaci państw neutralnych nie mają zmienionego statusu w państwach wojujących, ale ich swoboda poruszania może być ograniczona np. w czasie II wojny światowej, Wlk Brytania stosowała embargo polityczne - dyplomaci państw neutralnych i większości sprzymierzonych nie mogli opuszczać Londynu ani poruszać się po mnim w porze nocnej, wysyłać telegramów szyfrowych, a ich bagaże podlegały rewizji

13.Procedura nawiazania stosunkow konsularnych.

- stosunki konsularne są to urzędowe stosunki między państwami ustanawiane w celu realizacji funkcji konsularnych, za pośrednictwem specjalnych organów państwowych zwanych urzędami konsularnymi; mogą być utrzymywane także za pośrednictwem konsulów honorowych lub innych instytucji upoważnionych do pełnienia funkcji konsularnych

- ustanawiane są na zasadzie wzajemnej zgody, z reguły zgoda na ustanowienie stosunków dyplomatycznych pociąga za sobą zgodę na ustanowienie stosunków konsularnych, jednak zerwanie lub zawieszenie stosunków dyplomatycznych nie pociąga za sobą zerwania stosunków konsularnych

- przy nawiązaniu stosunków konsularnych najważniejszą rolę odgrywają umowy dwustronne, tzw konwencje konsularne, w których uprawnieni to jest określane; określają one miejsce siedziby urzędu konsularnego, jego klasę i okręg konsularny

- kandydata szuka szef departamentu, przedstawia ministrowi, następuje procedura dokształcania, bo musi znać przepisy polskie i kraju, do którego się udaje;

- kandydat na konsula musi obligatoryjnie zdać egzamin, jeśli zda, to znowu musi być zgoda państwa przyjmującego, nieformalnie się o nią prosi, choć nie jest to wymóg konwencji wiedeńskiej z 1963

- daje mu prezydent listy komisyjne (listy prowizyjne, patent konsularny, dekret, licencja konsularna), stwierdzające fakt ustanowienia desygnowanej osoby kierownikiem urzędu konsularnego w państwie przyjmującym, zawierają jego imiona, nazwisko, kategorię, klasę, siedzibę, okręg konsularny(zależy od wielkości państwa, w którym działa),;

- minister sprawiedliwości i inni ministrowie przekazują mu część uprawnień, konsul przedstawia te listy w ministerstwie spraw zagranicznych państwa przyjmującego, które udziela mu exequatur (wyrażenie zgody na pełnienie funkcji konsularnych), które zatrzymane są przez kierownika urzędu konsularnego, służą one jako dokument podstawowy, określający jego oficjalny status wobec władz państwa przyjmującego

- moment udzielenia exequatur oznacza początek oficjalnej działalności kierownika urzędu dyplomatycznego i akt definitywnego dopuszczenia go do wykonywania swych funkcji;

- władze państwa przyjmującego zobowiązane są powiadomić o fakcie udzielenia exequatur władze okręgu konsularnego

- nie ma przerwy pomiędzy urzędowaniem starego i nowego konsula, jest tzw. zakładka czyli przez pewien okres jest dwóch konsulów (1 - 2 tygodnie), bo stary konsul musi przekazać stan spraw nowemu konsulowi;

- do czasu udzielenia exequatur kierownik urzędu konsularnego może być tymczasowo dopuszczony do wykonywania swych funkcji

- konsul chroni tylko własnych obywateli, nie może działać jeśli osoba winna ma również obywatestwo państwa przyjmującego

14.Azyl polityczny w prawie dyplomatycznym.

- w wąskim znaczeniu polega na udzieleniu schronienia w pomieszczeniach misji dyplomatycznej, osobom ściganym przez władze państwowe przyjmującego niezależne od obywatelstwa tych osób,

- W szerszym znaczeniu polega na udzieleniu schronienia również w urzędach konsularnych, na pokładach okrętów, na wodach terytorialnych innego państwa (azyl morski), na pokładach samolotów oraz w bazach wojskowych i paramilitarnych na obcym terytorium;

- Współcześnie azyl dyplomatyczny godząc istotnie w zwierzchnictwo terytorialne państwa nie jest instytucją powszechnego prawa międzynarodowego.

- Konwencja Wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych z 18 IV 1961 nie zawiera postanowień w sprawie udzielania azylu dyplomatycznego. Dopuszcza jedynie pośrednio taka możliwość, jeżeli uprzednio została zawarta specjalna umowa międzynarodowa (art.41, pkt.3).

- W ten sposób uwzględniono prawo i praktykę państw Ameryki Łacińskiej. Warunki udzielania azylu dyplomatycznego są szczegółowo uregulowane w latynoamerykańskich konwencjach z lat: 1889 w Montevideo, 1928 w Hawanie, 1933 w Montevideo

- Na podstawie postanowienia konwencji o azylu dyplomatycznym w Caracas 28 III 1954, azyl może być udzielany: a) osobom ściganym z powodów politycznych; b) w nagłych przypadkach ("sytuacja nie cierpiąca zwłoki" gdy osoba ścigana jest przez tłum); c) na krótki czas; d) tylko w państwach uznających prawo azylu dyplomatycznego.

* Państwo przyjmujące ma prawo żądać opuszczenia swojego terytorium przez azylanta.

* Natomiast szef misji dyplomatycznej ma obowiązek poinformowania władz państwa o udzieleniu azylu i prawa zażądania glejtu bezpieczeństwa (list żelazny), gwarantującego nietykalność azylantowi podczas opuszczania terytorium państwa przyjmującego.

* Obowiązkiem misji dyplomatycznej jest jak najszybsze odesłanie azylanta poza terytorium państwa przyjmującego.

* Może on skorzystać ze schronienia w państwie, którego misja dyplomatyczna udzieliła mu azylu.

* Prawo udzielania azylu dyplomatycznego przez państwa, które są sygnatariuszami specjalnych umów międzynarodowych potwierdziła konwencja ONZ z 12 XII 1973. Zaznaczono w niej, że dotyczy to umów zawartych przed 1973, a państwa , które nie podpisały tej konwencji nie mogą się na nią powoływać.

* Mimo przeważających opinii o niezgodności prawa azylu dyplomatycznego z funkcjami misji dyplomatycznych, zdarzały się przypadki jego stosowania poza Ameryką Łacińską, np. w Portugalii, NRD, ZSRR, Albanii.

* Do najbardziej znanych należy azyl dyplomatyczny, z którego skorzystał kardynał Józef Mindszenty podczas powstania na Węgrzech w 1956 chroniąc się w ambasadzie USA. Przebywał tam przez 15 lat (do 1971).

- W praktyce mają miejsce przypadki udzielania chwilowego schronienia w pomieszczeniach misji dyplomatycznej członkom innych przedstawicielstw dyplomatycznych, których zdrowiu lub życiu zagraża niebezpieczeństwo. Nie ma to charakteru azylu dyplomatycznego, lecz jest formą pomocy udzielanej władzom państwa przyjmującego, które utraciły zdolność zapewnienia bezpieczeństwa placówkom dyplomatycznym.

- wydają się być usprawiedliwione, przypadki, kiedy ze względów humanitarnych misje dyplomatyczne udzielają schronienia cudzoziemcom, których życiu zagraża niebezpieczeństwo z powodu sytuacji wewnętrznej w państwie przyjmującym. Miało to miejsce np. na Grenadzie po zamachu i inwazji wojsk amerykańskich w październiku 1983, kiedy kilkudziesięciu cudzoziemców - obywateli Kuby, Korei Północnej, NRD i Bułgarii schroniło się w ambasadzie radzieckiej.
15.Stosunki dyplomatyczne a stosunki konsularne - wzajemne relacje.

- prawo międzynarodowe potwierdza zasadę wg której nawiązanie stosunków dyplomatycznych między dwoma państwami oznacza ipso facto zgodę na nawiązanie stosunków konsularnych, pod warunkiem, że strony nie zastrzegły inaczej

- gdyby jedna strona wyraziła sprzeciw dla ustanowienia stosunków konsularnych, potrzebna by była zgoda obu stron w formie odrębnego porozumienia

- mimo formalnego nawiązania stosunków konsularnych przez ustanowienie stosunków dyplomatycznych państwa w praktyce uzależniają prawo ustanowienia urzędów konsularnych w misjach dyplomatycznych od wcześniejszej zgoda państwa przyjmującego = zasada automatycznego nawiązania stosunków konsularnych przez nawiązanie stosunków dyplomatycznych zostaje pozbawiona swojego praktycznego znaczenia bo bez urzędów konsularnych misji dyplomatycznej nie można realizować stosunków konsularnych

- nawiązania stosunków dyplomatycznych zwalnia jedynie z obowiązku zawierania specjalnego porozumienia w sprawie nawiązania stosunków konsularnych, nie zwalnia jednak z otrzymania wcześniejszej zgody państwa przyjmującego na otwarcie urzędu konsularnego chyba ze na podstawie umowy miedzy państwami przewidziano by taka możliwość bez wymogu zgody

- o utrzymującej się odrębności służby dyplomatycznej od konsularnej świadczy :

* fakt ze stosunki dyplomatyczne i konsularne mogą istnieć niezależnie od siebie ; bo ustanowienie istnienie stosunków konsularnych nie jest uwarunkowane istnieniem stosunków dyplomatycznych, mogą istnieć one bez nawiązania stosunków dyplomatycznych lub poprzedzać ich nawiązanie - w 1992 niektóre państwa po proklamowaniu przez Macedonie niepodległości ustanowiły z nią początkowo tylko stosunki konsularne np. Turcja, RFN

* zerwanie stosunków dyplomatycznych nie pociąga za sobą ipso facto zerwania stosunków konsularnych ; mogą być one utrzymane mimo zerwania lub zawieszenia stosunków dyplomatycznych - a zerwanie stosunków konsularnych nie musi pociągać za sobą zerwania stosunków dyplomatycznych np. Malezja, likwidując w 1992 swoja ambasadę w Belgradzie, zachowała na krotki czas urząd konsularny

16. Rodzaje i klasy urzedow konsularnych.

- urząd konsularny stanowi stałe biuro konsula w państwie przyjmującym, służące realizacji stosunków konsularnych między państwami

- występują dwie kategorie urzędów konsularnych:

* zawodowe

* honorowe

* oraz specyficzny urząd konsularny, jakim jest wydział konsularny przedstawicielstwa dyplomatycznego

- obie kategorie urzędów konsularnych dzieli się na cztery klasy:

* konsulaty generalne

* konsulaty

* wicekonsulaty

* agencje konsularne

- sformułowanie „urząd konsularny” oznacza każdy konsulat generalny, konsulat, wicekonsula lub agencję konsularną

- urząd konsularny nie ma podmiotowości w prawie wewnętrznym państwa przyjmującego; jest on aparatem wykonawczym szefa urzędu konsularnego, który nim kieruje i ponosi odpowiedzialność za jego działalność, za jego zobowiązania w sferze prawa cywilnego odpowiada państwo wysyłające

- w Polsce urząd konsularny ustanawiany jest na podstawie decyzji ministra właściwego do spraw zagranicznych

- organizacyjnie, funkcyjnie i finansowo podlega MSZ

- biuro ma charakter stały, jego funkcjonowanie i istnienie uzależnione jest od stosunków między dwoma państwami

- urząd konsularny dysponuje majątkiem ruchomym i nieruchomym, pieczęciami, blankietami z logo urzędu

- struktura przeciętnego konsulatu, zwłaszcza generalnego, może wyglądać następująco:

* szef urzędu konsularnego (konsul generalny, konsul, wicekonsul, agent konsularny)

* sekretariat, kancelaria

* zastepca (zastępcy) szefa konsulatu (konsul, wicekonsul)

* dział paszportowo - wizowy

* dział organizacyjny (opieka nad obywatelami, uwierzytelnianie dokumentów, zastępstwo przed sądami lub innymi władzami)

* dział spadkowy (ważny w państwach emigracyjnych jak USA, Kanada)

* dział ekonomiczno - handlowy

* dział administracyjny

17.Konsul zawodowy a konsul honorowy.

Rodzaje konsulatów.

- konsulaty zawodowe

* na ich czele stoi konsul będący urzędnikiem i obywatelem państwa wysyłającego, oraz ma stałe miejsce zamieszkania w państwie wysyłającym

* ma pełnię funkcji konsularnych, konsularnych państwem wysyłającym łączy do węzeł publiczno - prawny,

* podlega ministrowi spraw zagranicznych;

* nie może wykonywać w państwie przyjmującym żadnej działalności zawodowej lub handlowej dla zysku osobistego, a więc prywatnej działalności zarobkowej

- konsulaty honorowe

* na ich czele stoi konsul, który jest obywatelem państwa przyjmującego, wysyłającego, trzeciego lub bezpaństwowiec, ale musi on stale zamieszkiwać w państwie przyjmującym

* promuje kulturę, gospodarkę, może pełnić wszystkie funkcje konsula zawodowego

* z państwem wysyłającym łączy go węzeł prywatno-prawny;

* obszerna część regulująca status konsula honorowego znalazła się już w konwencji wiedeńskiej z 1963

* każde państwo zachowuje swobodę decyzji co do tego, czy będzie mianować lub przyjmować konsulów honorowych;

* nie pobiera on uposażenia od państwa wysyłającego;

* mogą otrzymywać wpływy z opłat konsularnych i całkowity lub częściowy zwrot wydatków związanych z utrzymaniem honorowego urzędu konsularnego - zależy to od umowy z państwem wysyłającym

* konsulem honorowym nie może być osoba będąca jednocześnie urzędnikiem lub funkcjonariuszem państwowym w państwie przyjmującym lub oficjalnie reprezentująca państwo trzecie

* podlega zawodowemu konsulowi jednego z najbliższych okręgów konsularnych

- zbieżności między statusem konsula zawodowego i honorowego:

* zarówno prawo zwyczajowe i konwencyjne traktuje konsulów honorowych na równi z zawodowymi np. są uważani za przedstawicieli państwa wysyłającego

* mogą pełnić te same funkcje konsularne

* przysługują im takie same atrybuty reprezentacyjne jak prawo do wywieszania flagi i umieszczania godła na budynku oraz środkach lokomocji

* korzystają z immunitetów chroniących ich funkcje urzędowe

- różnice między statusem konsula zawodowego i honorowego

* w statucie urzędniczym - konsul honorowy nie jest związany stosunkiem pracy z państwem angażującym go, konsul zawodowy tak

* konsul honorowy trudni się w państwie przyjmującym działalnością zarobkową i może być obywatelem tegoż państwa

18.Instytucja konsula honorowego w prawie i praktyce polskiej.

- potrzebna jest uprzednia zgoda państwa przyjmującego do powołania honorowego urzędu konsularnego, jego klasę, siedzibę i okręg

- po uzyskaniu takiej zgody państwo wysyłające może formalnie ustanowić taki konsulat - w Polsce ustanawiane są na mocy rozporządzenia ministra z 1993 - określa on klasę, siedzibę, okręg, zakres funkcji, procedurę ustanawiania honorowych urzędów konsularnych; przewiduje zgłaszanie wniosków w tej sprawie przez właściwe terytorialnie przedstawicielstwa dyplomatyczne lub zawodowe urzędy konsularne; po uzyskaniu zgody MSZ, potrzebna jest zgoda ministerstwa państwa urzędowania, po uzyskaniu zgody państwa przyjmującego wszczyna się procedurę nominacji kandydata na konsula honorowego

- akt powołania wręcza konsulowi honorowemu kierownik terytorialnie właściwego polskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego po złożeniu przez niego pisemnego oświadczenia o przyjęciu obowiązków konsula honorowego

- konsul honorowy może rozpocząć wykonywanie swych funkcji po uzyskaniu exequatur państwa przyjmującego

- przestaje wykonywać swe funkcje w razie wręczenia mu aktu odwołania, cofnięcia exequatur przez państwo przyjmujące oraz złożenia pisemnej rezygnacji kierownikowi terytorialnemu właściwego przedstawicielstwa dyplomatycznego RP

- wymaga się, by posiadał on w państwie przyjmującym prawo stałego zamieszkania

- w okresie międzywojennym liczba honorowych konsulatów w polskiej służbie konsularnej w pewnym okresie, na podstawie okólnika Ministra Spraw Zagranicznych z 1923 konsulaty honorowe podzielono na pełnoprawne (kierownikiem działu administracyjno - konsularnego był etatowy pracownik MS mający wszystkie uprawnienia) i nieposiadające takich uprawnień (bez pracownika MSZ, podlegały nadzorowi konsulatu zawodowego)

- po I wojnie światowej, przewyższała liczbę zawodowych urzędów konsularnych; po 1949 Polska zaprzestała powoływać konsulów honorowych, wyjątkowo dopuszczała funkcjonowanie obcych konsulów honorowych: Belgii, Indii, Włoch

- instytucja konsula honorowego została przywrócona na mocy ustawy z 1984 o funkcjach konsulów RP oraz na podstawie Rozporządzenia Ministra Spraw Zagranicznych z 1986 w sprawie konsulów honorowych, zastąpionego zarządzeniem Ministra Spraw Zagranicznych z 1993, które utraciło moc w wyniku wydania rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 1999 w sprawie szczegółowego działania Ministra Spraw Zagranicznych

- pierwszy polski konsul honorowy został powołany na Filipinach w 1987, był to Fernando Listing, reprezentował interesy Polskich Linii Oceanicznych

- wytyczne Dyrektora Departamentu Konsularnego MSZ z 1993 - ministerstwo może skierować do pracy w konsulacie honorowym RP urzędnika MSZ, zajmuje się on sprawami paszportowymi i wizowymi

- Polska w 1999 miała około 100 konsulów honorowych w różnych państwach i ponad 50 obcych państw w Polsce

- zgodnie z konwencja wiedeńską z 1963 konsul honorowy pełnić może praktycznie wszystkie funkcje konsula zawodowego, co ma szczególnie znaczenie zwłaszcza w krajach, w których nie ma misji dyplomatycznych czy też zawodowego urzędu konsularnego państwa wysyłającego; jednak instytucja ta jest fakultatywna, państwo zachowuje swobodę decyzji

- Polska zgodziła się stosować rozdział III konwencji wiedeńskiej z 1963

- zgodnie z polską praktyką konsulem honorowym nie może być osoba będąca jednocześnie urzędnikiem lub funkcjonariuszem państwowym w państwie przyjmującym lub oficjalnie reprezentująca państwo trzecie

- polskie przepisy nie przewidują zakończenia pełnienia przez konsula honorowegocfunkcji na rzecz państwa trzeciego

19.Funckcje konsularne zakresu opieki konsularnej.

- opieka nad małoletnimi, osobami ubezwłasnowolnionymi i innymi osobami nie posiadającymi pełnej zdolności do czynności prawnych, a będącymi obywatelami państwa wysyłającego

- uprawniony jest do ustanawiania nad tego typu osobami opieki lub kurateli, jednak w granicach ustalonych przez ustawy i inne przepisy państwa przyjmującego

- władze państwa przyjmującego muszą zawiadomić urząd konsularny o przypadkach, w których ustanowienie opiekuna lub kuratora leży w interesie nieletniego lub innej osoby nie posiadającej pełenj zdolności do czynności prawnych

- skuteczna realizacja tej funkcji wymaga współpracy konsula z władzami państwa przyjmującego

- konsul zapewnia opiekę konsularną osobom przeciw którym toczy się postepowanie karne - z roku 1963, sprawa Lagranda, na wyraźne zainteresowanie tego, przeciwko któremu toczy się postępowanie karne lub zapadł wyrok, może on prosić o poinformowanie konsula i udzielenie pomocy, ale musi spełniać pewne warunki:

• obywatel państwa wysyłającego

• nie może to być osoba mająca obywatelstwo państwa przyjmującego

• dobrowolność (osoba zainteresowana musi zwrócić się z prośbą o udzielenie pomocy konsularnej)

* na procesie karnym konsul zapewnia tłumacza, dlatego konsul powinien żyć w zgodzie z tłumaczami, zwłaszcza gdy musi śledzić przebieg kilku procesów

20.Funkcje konsularne o charakterze administracyjnym.

- sprawy związane z problematyka obywatelstwa

* przyjmowanie pświadczeń o posiadaniu, zachowaniu, utracie obywatelstwa lub przywróceniem obywatelstwa; zmianą obywatelstwa m In na skutek zawarcia związku małżeńskiego z cudzoziemcem; uprawnienia konsula w tym względzie regulują przepisy państwa wysyłającego

* ustawa o obywatelstwie polskim z 1962 roku,

zwolnienie z obywatelstwa polskiego - zainteresowany składa wniosek do konsula, który wysyła go poczta kurierską do Warszawy, do kancelarii sejmu, decyzja zapada w ciągu 2 lat, sprawdza się czy osoba nie popełniła przestępstwa lub czy nie toczy się w jego sprawie postępowanie karne, czy nie ma jakichś zobowiązań wobec państwa, czy nie zalega z kredytami, pożyczkami, czy nie ma zobowiązań alimentacyjnych; Prezydent zwalnia z obywatelstwa

nadanie obywatelstwa - 5 lat pobytu, (casus Nottchebon'a, był Niemcem, mieszkał w Urugwaju, nabył obywatelstwo Liechtenstein'u, MTS orzekł, że w przypadku wielorakiego obywatelstwa, liczy się związek danej osoby z krajem, jest to tzw. obywatelstwo efektywne, wymagany jest dłuższy stały pobyt)

- wystawianie paszportów i wiz oraz innych dokumentów podróży - od roku 2002 konsul nie wydaje paszportów fizycznie, zbiera się wnioski i wysyła poczta kurierską do MSZ do Warszawy, stamtąd do organu drukującego paszporty, potem wracają one do MSZ, a potem wysyła się je do konsulatu, cały proces może trwać około 3-4 miesięcy i dlatego wydaje się paszporty tymczasowe od ręki, bezpłatne, tylko że w tym momencie traci wizę z prawem do pracy, a urzędnik nie ma gdzie tej wizy wbić, bo to jest paszport tymczasowy;

- pełnienie funkcji urzędnika stanu cywilnego - jest uprawniony do tych funkcji zgodnie z praktyką międzynarodową, potwierdzoną w dwustronnych konwencjach konsularnych oraz przepisach prawa wewnętrznego państw

* upoważnienie dotyczy sytuacji, gdy oboje nowożeńcy są obywatelami państwa wysyłającego bądź też gdy jedno z nich jest obywatelem państwa wysyłającego, a drugie państwa przyjmującego, jednakże pod warunkiem, że nie zabraniają tego przepisy państwa przyjmującego (umowa polsko - białoruska z 1994 stwierdza, że forma zawarcia małżeństwa przed uprawnionym do tego przedstawicielem dyplomatycznym lub urzędnikiem konsularnym podlega prawu państwa wysyłajacego

- prowadzenie rejestru obywateli państwa wysyłającego przebywających na stałe lub czasowo w granicach jego okręgu konsularnego (konwencja polsko - belgijska z 1972uprawnia konsula do prowadzenia rejestru obywateli państwa wysyłającego, lecz także do wydawania im dokumentów dotyczących rejestru); prowadzenie rejestru ma walory statystyczne ale i praktyczne np. w aspekcie obowiązku powszechnej służby wojskowej, przesyłania więc wezwań; przeprowadzenie rejestracji urodzeń i zgonów obywateli państwa wysyłającego w okręgu konsularnym, może rejestrować też zawarcie małżeństwa i rozwody

- wystawia zaświadczenia i dokumenty potwierdzające określony stan prawny np. w sprawie uprawnień do rent i emerytur, świadectw ubóstwa, dokumenty konieczne do przewozu zwłok, zaświadczenia uprawniające do bezcłowego przewozu mienia przesiedleniowego osób zatrudnionych za granicą

- czynności związane ze zgonami obywateli polskich za granicą

* załatwiaja formalności

* udzielają pomocy rodzinom zmarłych, w tym także w czynnościach wyjaśniających okoliczności i przyczyny zgonu, zwłaszcza gdy istnieje podejrzenie o popełnienie przestępstwa

* uczestniczy w zabezpieczeniu mienia zmarłych, reprezentowaniu interesów rodzin, wynikających z tytułu ubezpieczenia, a zwłaszcza w uzyskiwaniu potrzebnych dokumentów

* konsulowi współpracują z miejscowymi organami prowadzącymi dochodzenie, czuwają nad przebiegiem postępowań wyjaśniających i informują rodziny zmarłych

21.Funkcje konsularne o charakterze sadowym.

- funkcja ta mieści się w ramach funkcji opieki konsularnej

- chodzi o sytuację gdy obywatel państwa wysyłającego znajdzie się w obliczu wymiaru sprawiedliwości państwa przyjmującego - konsul ma prawo porozumiewania się i odwiedzania pozbawionego wolności i podejmuje kroki na jego rzecz m In zapewnienie należytej obrony przed miejscowymi sądami

* konsul nie może odwiedzać pozbawionego wolności obywatela wbrew jego woli

* zastępuje lub zapewnia zastępstwo obywateli państwa wysyłającego przed sądami celu uzyskania tymczasowych środków do ochrony praw i interesów tych obywateli, gdy osoby te nie są w stanie podjąć obrony swych praw i interesów

- konsul w celu zapewnienia ochrony prawnej, traktowania zgodnie z prawem może:

zwracać się do sądów i innych organów państwa przyjmującego o udzielenie informacji o przyczynach zatrzymania, aresztowania, pozbawienia wolności, o zarzutach stawianym obywatelom

odwiedzać ich, porozumiewać się z nimi, ułatwiać mu porozumienie z rodziną

* powiadamia go o jego uprawnieniach, o prawie do obrońcy z urzędu, zapewnieniu tłumacza

- doręcza pisma procesowe i pozaprocesowe na wniosek sądów lub innych władz państwa wysyłającego

* sądy mają prawo zwracania się do urzędu konsularnego w sprawach przeprowadzenia czynności dowodowych

- uprawnienie do przesłuchiwania na wniosek sądu lub innego właściwego organu obywateli państwa wysyłającego o charakterze stron, podejrzanych, świadków i biegłych

* wykluczone jest stosowanie przymusu

22.Funkcje konsularne o charakterze urzednika stanu cywilnego.

- pełnienie funkcji urzędnika stanu cywilnego - jest uprawniony do tych funkcji zgodnie z praktyką międzynarodową, potwierdzoną w dwustronnych konwencjach konsularnych oraz przepisach prawa wewnętrznego państw

* upoważnienie dotyczy sytuacji, gdy oboje nowożeńcy są obywatelami państwa wysyłającego bądź też gdy jedno z nich jest obywatelem państwa wysyłającego, a drugie państwa przyjmującego, jednakże pod warunkiem, że nie zabraniają tego przepisy państwa przyjmującego (umowa polsko - białoruska z 1994 stwierdza, że forma zawarcia małżeństwa przed uprawnionym do tego przedstawicielem dyplomatycznym lub urzędnikiem konsularnym podlega prawu państwa wysyłającego)

potrzebne jest nowożeńcom - zaświadczenia o zdolności małżeńskiej, metryka aktu urodzenia, para musi odczekać 1 miesiąc

23. Funkcje konsularne w zakresie zeglugi morskiej i powietrznej

- zapewnienie statkom i członkom ich załóg ochrony prawnej i opieki w różnych sytuacjach życiowych - pomoc i rada w przestrzeganiu przepisów państw bandery i postoku statków w zakresie administracyjnym, porządkowym, sądowym, sanitarnym, celnym

- czuwa nad przestrzeganiem praw należnych statkom i członkom i załóg

- może podejmować swe czynności z zakresu nadzoru i inspekcji statku dopiero po wpłynięciu statku do portu państwa przyjmującego i załatwieniu formalności z tym związanych

- sporządzanie i wydawanie świadectw i innych dokumentów dotyczących m In praw rzeczowych statku, wpisania lub skreślania z rejestru

- konsul może być mediatorem między kapitanem i załogą w celu rozwiązania sporów na tle płacowym, dyscypliny

- prowadzenie dochodzenia w sprawie zdarzeń na statku, przesłuchiwanie kapitana i członków załogi

- udziela pomocy i opieki kapitanowi i członkom załogi we wszystkich przypadkach, gdy znaleźli się w kolizji z wymiarem sprawiedliwości państwa przyjmującego

- w ramach tych funkcji do obowiązku konsula należy:

* poszukiwanie zaginionych członków załogi

* udzielanie pomocy w zapewnieniu leczenia chorych członków załogi

* pomoc w powrocie do kraju

- bierze udział w akcji ratowniczej, gdy statek osiądzie na mieliźnie, rozbije się, dojdzie do awarii, zapewnia pomoc rozbitkom i zabezpiecza mienie i dokumenty

- kontroluje czy statek jest uprawniony do podnoszenia bandery, wystawia statkowi tymczasowe świadectwo polskiej przynależności (dla statku, który otrzymał polską przynależność)

- konsul pośredniczy przy kupnie-sprzedaży statku, który będzie pływał pod polską banderą, załatwia częstotliwość radiową

- przeprowadza inspekcje i przeglądy statków, wydaje certyfikaty o dobrym stanie technicznym statku i przedłuża ich ważność, wydaje dokumenty dotyczące ochrony środowiska morskiego, wydaje książeczki morskie i żeglarskie i przedłuża im ważność

- przyjmuje protesty morskie ( pisemny meldunek kapitana statku, gdy jego statek, znajdująca się na nim osoba lub ładunek uległy wypadkowi stanowiącemu znaczną szkodę, chodzi o zabezpieczenie dowodów; protest składa w ciągu 24 godzin od wypadku)

- uczestniczy przy czynnościach podejmowanych przez władze państwa przyjmującego na statku, związanych z zatrzymaniem, aresztowaniem, pozbawieniem wolności członka załogi lub pasażera albo zajęcia mienia znajdującego się na statku

- podejmuje interwencje w razie dyskryminowania przez władze państwa przyjmującego statku lub członków jego załogi

- nie ma praktycznie żadnych uprawnień wobec okrętów wojennych, jednak na prośbę dowódcy takiego okrętu powinien udzielić pomocy okrętowi, dowódcy i załodze

- co do żeglugi powietrznej, to w większości dwustronnych konwencji konsularnych, jakie zawarła Polska, można spotkać zapis, że postanowienia konwencji odnoszące się do żeglugi morskiej stosuje się odpowiednio do statków powietrznych państwa wysyłającego pod warunkiem poszanowania postanowień innych umów dwustronnych i wielostronnych w sprawach lotniczych obowiązujących oba państwa

- konwencja wiedeńska potwierdza uprawnienia konsula do sprawowania nadzoru i inspekcji oraz udzielania pomocy w odniesieniu do statków morskich i rzecznych oraz powietrznych

24. Funkcje konsularne w zakresie promocji stosunkow gospodarczych.

- konsulowi uprawnieni są do:

* zapoznawania się wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami i rozwojem życia handlowego i gospodarczego

* sporządzania sprawozdań w tym przedmiocie do rządu państwa wysyłającego

* informowania osób zainteresowanych

- kontynuowane są tradycje z obsługą przez konsula obrotu morskiego, komunikacyjnego i turystycznego

- zajmują się wszystkimi kwestiami związanymi z popieraniem i ochroną interesów handlowych państwa wysyłającego, zwłaszcza informowaniem o kształtowaniu się sytuacji gospodarczej, finansowej, handlowej i zarysowujących się trendach, o przepisach prawnych, celnych, wykonywaniu zobowiązań traktatowych, realizacji klauzuli największego uprzywilejowania oraz umów ochronie inwestycji i unikania podwójnego opodatkowania

- utrzymuje ścisłe kontakty z przedstawicielami firm handlowych, zobowiązuje się do nadsyłania ocen i sugestii dotyczących zasadności angażowania się w poszczególne transakcje handlowe, udzielanie kredytów

- nie może on współuczestniczyć przy zawieraniu transakcji lub pełnomocnikiem jednej ze stron (nie dotyczy to konsula honorowego)

- wspomaga promocję interesów, zwłaszcza w kontaktach z rządową administracją gospodarczą, organizuje lub uczestniczy w różnych imprezach np. seminariach służących promowaniu państwa wysyłającego i jego podmiotów gospodarczych jako wiarygodnych partnerów

- działalność powinna służyć:

* wspieraniu inicjatyw inwestycyjnych

* transferu technologii

* ułatwieniu nawiązania bezpośrednich kontaktów między podmiotami gospodarczymi obu państw

* udzielaniu informacji i porad

- może podejmować interwencje wobec władz miejscowych na prośbę podmiotów gospodarczych swego państwa

- w sprawozdaniach dokonuje analizy problematyki gospodarczej w jego okręgu konsularnym, pod kątem interesów państwa wysyłającego

25. Funkcje konsularne zwiazane z legalizacja dokumentow.

- Legalizacja, potwierdzenie autentyczności, legalności dokumentu w jednym kraju, żeby mógł on wejść w obieg w innym kraju; np. dyplom

* pełna całkowita legalizacja, z dokumentem idziemy do MSZ polskiego, tam przybijają pieczęć, że dokument ten spełnia wszystkie wymogi kraju wystawiającego, potem idziemy do konsulatu państwa, do którego chcemy wyjechać, tam dają nam pieczęć o dokonaniu legalizacji tego dokumentu i wtedy można go przedstawić zagranicą, może ale nie musi być przetłumaczony na język obcy, tylko dokument w pełni zalegalizowany daje nam do prawo do roszczeń (samo tłumaczenie nie)

- na podstawie dwustronnych konwencji zawartych przez Polskę urzędnik konsularny ma prawo:

* przyjmować, sporządzać i poświadczać oświadczenia obywateli państwa wysyłającego

* przyjmować, sporządzać i poświadczać testamenty i inne dokumenty stwierdzające jednostronne czynności prawne obywateli państwa wysyłającego, sporządzone zgodnie z ustawodawstwem tego państwa

* legalizować dokumenty i pieczęcie na dokumentach oraz uwierzytelniać własnoręczność podpisów obywateli państwa wysyłającego

* legalizować wszelkie dokumenty wydawane przez organy państwa wysyłającego lub państwa przyjmującego oraz poświadczać kopie i odpisy tych dokumentów

* tłumaczyć dokumenty i poświadczać zgodność tłumaczeń

* sporządzać i poświadczać umowy zawierane między obywatelami państwa wysyłającego, jeżeli nie dotyczą one ustanowienia, przeniesienia lub wygaśnięcia praw rzeczowych do nierucjomosci znajdujących się w państwie przyjmującym

* sporządzać i uwierzytelniać umowy bez względu na obywatelstwo stron, jeśli umowy te odnoszą się do mienia lub praw znajdujących się w państwie wysyłającym i mają wywrzeć skutki prawne wyłącznie w tym państwie

* legalizować luz wydawać, zgodnie z ustawodawstwem państwa wysyłającego, dokumenty dotyczące pochodzenia towarów oraz inne podobne dokumenty

- dokumenty sporządzone, zalegalizowane lub poświadczone przez urzędnika konsularnego są uważane za odpowiednio zalegalizowane dokumenty urzędowe, mające taką samą moc dowodową i wywierające takie same skutki prawne jak dokumenty zalegalizowane przez właściwe organy państwa przyjmującego

26. Polityka paszportowa panstwa i kompetencje.

- Dwa organy paszportowe (jeden w Polsce i jeden zagranicą, czyli w konsulacie), przepisy paszportowe każde państwo ustala w swoich przepisach wewnętrznych, ale każdy obywatel ma prawo do paszportu; wydawanie paszportów jest aktem władzy i atrybutem suwerenności państwowej

- rodzaje paszportów

* zwykłe - stwierdza tożsamość, przynależność państwową; służy jako dokument uprawniający do przekroczenia granicy państwa i pobytu za granicą;

* tymczasowe - wydaje konsul w celu umożliwienia powrotu do kraju obywatelom polskim przebywającym czasowo i stale za granicą i nieposiadającym paszportu wydanego w kraju;

- jeśli osoba znajoma z polskim paszportem, potwierdzi naszą tożsamość, to otrzymujemy paszport tymczasowy, można też go wydać na podstawie innych dokumentów lub weryfikacji danych, który trwa 2-3 dni

* dyplomatyczne i służbowe MSZ - stwierdza tożsamość, przynależność państwową, funkcję i stopień służbowy posiadacza; osobom korzystającym z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych, konsularnych, misji specjalnych; upoważniają do przekroczenia granicy państwa i przejazdu przez terytoria państw trzecich, lecz także na ich podstawie władze, zwłaszcza graniczne, stwierdzają oficjalny (dyplomatyczny i służbowy) status ich posiadaczy oraz przyznają przysługujące im przywileje i immunitety; nadzór nad tymi paszportami sprawuje minister Spraw Zagranicznych, który je wydaje, wznawia ich ważność, dokonuje w nich zmian oraz zapewnia ich przechowanie; paszport dyplomatyczny otrzymują: pracownicy służby dyplomatyczno - konsularnej (służby zagranicznej) oraz członkowie ich rodzin, jeżeli pozostają z nimi we wspólnocie domowej i towarzyszą im w wyjeździe za granicę, ale także szefowie resortów, podsekretarz stanu, posłowie, senatorowie; paszport służbowy otrzymują członkowie personelu techniczno - administracyjnego i służba misji dyplomatycznych i urzędów konsularnych; paszporty dyplomatyczne dostają też członkowie komisji międzynarodowych, misji specjalnych, kurierzy dyplomatyczni, ale również osoby niebędące członkami służby dyplomatyczno - konsularnej tj szefowie resortów, podsekretarz stanu, posłowie, senatorowie, byli prezydenci RP, (byli prezesi rady ministrów, byli ministrowie spraw zagranicznych od 24.8.1989)

- NIE MA PASZPORTÓW KONSULARNYCH!

(w czasach PRL istniał paszport z prawem wielorakiego przekraczania granicy dla osób na stałe przebywających zagranicą; zlikwidowany 01.01.1990)

- jeśli paszport zginie, to należy zgłosić to na najbliższym posterunku policji, potrzebne jest zaświadczenie o stracie paszportu (chodzi o odpowiedzialność, jeśli ktoś popełni przestępstwo i będzie się legitymował naszym paszportem)

- paszport blankietowy - zdjęcie, dane, pieczęć konsulatu, ważny jest 1 miesiąc, z prawem jednokrotnego przekroczenia granicy; zastąpiono go paszportem tymczasowym

- nowe przepisy z Schengen - państwa UE należą do tzw. obszaru Schengen, wspólna polityka wizowa. Paszportowa, azyl, kontrola granicy; wszystkie państwa muszą wybrać jedno miejsce, gdzie będą drukowane paszporty (w Polsce jest to Warszawa), wydłużony okres wydawania paszportów tymczasowych (ważne 1 rok), zlikwidowano paszporty blankietowe,

- od roku 2002 konsul nie wydaje paszportów fizycznie, zbiera się wnioski i wysyła poczta kurierską do MSZ do Warszawy, stamtąd do organu drukującego paszporty, potem wracają one do MSZ, a potem wysyła się je do konsulatu, cały proces może trwać około 3-4 miesięcy i dlatego wydaje się paszporty tymczasowe od ręki, bezpłatne, tylko że w tym momencie traci wizę z prawem do pracy, a urzędnik nie ma gdzie tej wizy wbić, bo to jest paszport tymczasowy

- obecnie paszporty maja kolor bordowy, ale ważny jest też granatowy, a w najbliższym czasie będą jeszcze nowe paszporty unijne z gwiazdkami

- obywatelstwo europejskie posiada się wtedy, gdy jest się obywatelem kraju członkowskiego Unii, obywatelstwo europejskie jest obywatelstwem pochodnym, nie ma jeszcze paszportu europejskiego, gdyż w czasie negocjowania traktatu w Nicei w 2000 upadł pomysł ustanowienia wspólnego europejskiego paszportu, za sprawą Wlk Brytanii, która uznała paszport za element suwerenności narodowej

27. Polityka wizowa panstwa i kompetencje konsula w tym zakresie.

- wiza stanowi zezwolenie państwa przyjmującego w formie specjalnego wpisu i pieczęci zamieszczonych w paszportach przez kompetentne organy państwowe (a za granicą przez ambasady, konsulaty) na podstawie której dana osoba ma prawo przebywać na terytorium państwa, przebywać na min w okresie ważności wiz lub je opuścić.

- rodzaje wiz:

* Pobytowe (od 3-6 miesięcy): dyplomatyczne, służbowe, zwyczajne (indywidualne lub zbiorowe) i turystyczne (indywidualne lub zbiorowe)

* Tranzytowe (od 48 godzin do 1 tygodnia): dyplomatyczne, służbowe, zwyczajne

* Wizy z prawem do pracy (do 1 roku, wyjątkiem są państwa anglosaskie, bo tam wydają na taki czas, jaki jest określony we wniosku pracodawcy)

- do udzielania wiz dyplomatycznych i służbowych za granicą upoważnione są misje dyplomatyczne i urzędy konsularne, a w kraju ministerstwo spraw zagranicznych; misje dyplomatyczne i konsularne wydawane są dla pracowników służby zagranicznej państw obcych, a więc osobom skierowanym do pracy w misjach dyplomatycznych, urzędach konsularnych lub organizacjach międzynarodowych, kurierom dyplomatycznym, na wniosek ministra spraw zagranicznych lub misji dyplomatycznej danego państwa, zgłoszony w formie noty

- urzędy konsularne mogą wyjątkowo udzielić wiz dyplomatycznych i służbowych na zlecenie swego ministra spraw zagranicznych lub misji dyplomatycznej, lub w sytuacji, gdy w danym państwie nie ma misji dyplomatycznej

- w samym państwie przyjmującym takie wizy wystawia ministerstwo spraw zagranicznych

- wiza dyplomatyczna i służbowa nadawana jest gratis i niezwłocznie, nie daje ona jednak, podobnie jak sam paszport dyplomatyczny, podstawy do przyznawania przywilejów i immunitetów dyplomatycznych i konsularnych

- w Polsce wizy dla szefów misji i członków personelu misji dyplomatycznych, kierowników i członków personelu urzędów konsularnych państw obcych, wydaje się wizy:

* dyplomatyczne, (do 3 miesięcy nie dotyczy członków służby zagranicznej)

* służbowe, (do 3 miesięcy nie dotyczy członków służby zagranicznej)

* kurierskie, (do 10 dni)

te trzy upoważniają do wjazdu na terytorium Polski w okresie do 6 miesięcy od daty jej wystawienia, oraz pobytu i wyjazdu w okresie w niej wyznaczonym

dyplomatyczne wydaje się dla szefów misji i członków personelu misji dyplomatycznych, kierowników i członków personelu urzędów konsularnych państw obcych,

służbowe wydaje się członkom personelu administracyjnego i technicznego, służby przedstawicielstwa dyplomatycznego, pracownikom konsularnym, członkom personelu służby urzędu konsularnego oraz innym osobom skierowanym do pracy w Polsce lub przyjeżdżającym służbowo, a także członkom rodzin wszystkich wymienionych kategorii osób

* dyplomatyczne tranzytowe - dla członków służby dyplomatycznej, wydaje się na czas nie dłuższy niż 5 dni)

- Potrzebny jest wniosek pracodawcy, że dana osobę zatrudnił, zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy, że taka firma istnieje, wtedy wydaje się wizę na 1 rok minus jeden

Przy wydawaniu wiz stosuje się zasadę terytorialności, wizę można dostać tylko w okręgu konsularnym miejsca stałego zameldowania

- strony z Schengen zniosły granicę wewnętrzną, została tylko granica zewnętrzna, mając wizę jednego kraju można jechać do wszystkich; do obszaru Schenegen nie należy Wielka Brytania i Irlandia; Polska ma status obserwatora

28. Formy zakonczenia pelnienia funkcji przez konsula.

- najczęstszym sposobem jest odwołanie członka personelu urzędu konsularnego przez władzę państwa wysyłającego - odwołanie nastepuje w skutek upływu terminu, na jaki członek personelu urzędu konsularnego został skierowany za granicę, bądź z innych powodów, których ocena należy do kompetencji władz państwa wysyłającego

* państwo wysyłające zobowiązane jest do notyfikowania państwu przyjmującemu, że funkcje odwołanej osoby uległy zakończeniu

- zakończenie funkcji następuje też na skutek uznania urzędnika konsularnego za persona non grata, a innego członka personelu konsularnego - za osobę niepożądaną

* państwo wysyłające powinno odwołać daną osobę, albo położyć kres jej funkcjom w urzędzie konsularnym (gdy osoba jest obywatelem państwa przyjmującego, wysyłającego lub trzeciego i na stałe zamieszkuje na terytorium państwa przyjmującego)

* gdy państwo wysyłające odmawia odwołania danej osoby lub zwleka z odwołaniem, państwo przyjmujące może cofnąć exequatur urzędnikowi, który je otrzymał, a pozostałym cłonkom personelu konsularnego przekazać informację, że przestało uważać daną osobę za członka personelu urzędu konsularnego

* cofnięcie exequatur jest równoznaczne z pozbawieniem kierownika urzędu konsularnego jego oficjalnego statusu, immunitetów i przywilejów (państwo wyznacza mu określony termin do opuszczenia jego terytorium, „z grzeczności”, po jego upływie może być on wydalony z granic państwa przyjmującego, jednak z zachowaniem jego osobie względów)

- osoba może być uznana za persona non grata, jeszcze przed przybyciem na terytorium państwa przyjmującego lub przed objęciem funkcji

* państwo powinno cofnąć nominację, a ona nie może przystąpić do pełnienia funkcji

- funkcje konsularne wygasają też wtedy, gdy dojdzie do zerwania stosunków konsularnych, likwidacji urzędu konsularnego, włączenia okręgu konsularnego do innego państwa, zgonu członka personelu konsularnego, podania się go do dymisji

- działalność urzędu konsularnego może być zawieszana - rząd amerykański w 1992 niezadowolony z polityki Jugosławii, popierającej konflikt w Bośni i Hercegowinie, zawiesił działalność wszystkich konsulatów jugosłowiańskich na terytorium USA, zamknięcie ich nie oznaczało zerwania stosunków konsularnych między krajami; ze względów ekonomicznych

- funkcje wygasają na skutek definitywnej utraty suwerenności państwa wysyłającego lub przyjmującego jako podmiotu prawa międzynarodowego, nie dotyczy to okupacji wojennej (ta nie musi pociągać likwidacji urzędów konsularnych państw neutralnych)

29. Immunitety jurysdykcyjne konsularne.

- immunitet od jurysdykcji karnej, cywilnej, administracyjnej państwa przyjmującego

- mają do niego prawo urzędnicy i pracownicy konsularni, ale tylko w odniesieniu do czynności urzędowych

- w przypadku popełnienia ciężkiej zbrodni podlega on zatrzymaniu lub tymczasowemu aresztowaniu, ale tylko na podstawie postanowienia właściwej władzy sądowej

- urzędnicy konsularni mogą być więzieni lub podlegać jakiejkolwiek innej formie ograniczenia wolności osobistej tylko, ale tylko w wykonaniu prawomocnego wyroku sądowego

- są jednak odstępstwa od jurysdykcji karnej, zawarte w umowach dwustronnych, niektóre z nich zapewniają urzędnikom konsularnym i członkom ich rodzin pełny immunitet od jurysdykcji karnej państwa przyjmującego, a pracownikom konsularnym tylko w odniesieniu do czynności urzędowych

- jeśli chodzi o postępowanie karne, to urzędnicy konsularni powinni się stawić przed właściwymi władzami, ale odpowiadają z wolnej stopy

- w przypadku zatrzymania lub tymczasowego aresztowania członka personelu konsularnego, należy zawiadomić kierownika urzędu konsularnego, a jeśli to on zostanie zatrzymany to zawiadamia się władze państwa wysyłającego

- wszczęcie postępowania karnego przeciwko urzędnikowi konsularnemu, który uzyskał exequatur państwa przyjmującego, jest w zasadzie równoznaczne z jego cofnięciem

- immunitetu od powództw cywilnych nie stosuje się, wynikłych z zawarcia przez urzędnika lub pracownika konsularnego umowy, w której nie występował on wyraźnie lub w sposób domniemany jako przedstawiciel państwa wysyłającego, a także w przypadku powództwa cywilnego, wytoczonego przez osoby trzecie, na skutek szkód powstałych w wyniku wypadku spowodowanego w państwie przyjmującym przez pojazd, statek morski lub statek powietrzny

- sąd państwa przyjmującego nie może w tej kwestii wydawać wyroków, może jedynie stwierdzić, czy dany akt lub działanie posiada charakter urzędowy

- immunitetu cywilnego nie mają członkowie rodziny urzędnika i pracownika konsularnego oraz członkom służby

- niektóre polskie konwencje dwustronne przyznają pełny immunitet od jurysdykcji cywilnej kierownikowi urzędu konsularnego (z wyjątkiem ww. powództw cywilnych)

- Konwencja Wiedeńska wyłącza spod działania immunitetu od jurysdykcji administracyjnej, wypadki spowodowane w państwie przyjmującym przez pojazd, statek lub statek powietrzny, ale przeważnie na podstawie umów dwustronnych członkowie personelu urzędu konsularnego korzystają z traktowania uprzywilejowanego

- w Polsce immunitet od jurysdykcji administracyjnej, zwany policyjnym, zwalnia członków personelu konsularnego z obowiązku poddania się badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie, sprawdzenia stanu technicznego pojazdu, a ich dokumenty uprawniające do kierowania pojazdem nie mogą być zatrzymane

- członkowie urzędu konsularnego nie są obowiązani do składania zeznań, co do faktów związanych z wykonywaniem swych funkcji urzędowych ani też do przedkładania urzędowych dokumentów, korespondencji odnoszących się do tej funkcji, nie są oni obowiązani do składania zeznań w charakterze rzeczoznawców w zakresie prawa państwa wysyłającego, z tych obowiązków zwolnieni są także urzędnicy konsularni będący obywatelami lub stałymi mieszkańcami państwa przyjmującego

- urzędnicy konsularni mogą być wzywani w charakterze świadka, a w przypadku odmowy składania zeznań nie są objęci żadnymi sankcjami, natomiast pracownicy i członkowie personelu służby nie mogą odmówić składania zeznań, z wyjątkiem spraw odnoszących się do ich funkcji urzędowych

- władze miejscowe żądające zeznań nie powinny utrudniać urzędnikowi konsularnemu sprawowania jego funkcji, dlatego zeznania mogą zostać przyjęte także w rezydencji lub urzędzie konsularnym, bądź też przyjąć jego oświadczenie na piśmie, na ogół nie wymaga się składania przysięgi ani przyrzeczenia, w praktyce powyższe udogodnienia stosuje się także do pracowników konsularnych i członków personelu służby

- Konwencja Wiedeńska zezwala konsulom na doręczanie korespondencji urzędowej oraz wykonywanie rekwizycji sądowych w ramach pomocy prawnej, pod warunkiem, że takie doręczenie jest zgodne z umowami międzynarodowymi oraz ustawodawstwem wewnętrznym państwa przyjmującego, (ale tylko własnym obywatelom)

- doręczanie pism sądowych członkom personelu urzędów konsularnych, przestrzegane są tytuły, nie ma groźby zastosowania przymusu w razie niestawienia się

- urzędnicy konsularni nie są obowiązani do występowania w charakterze biegłego lub tłumacza w zakresie spraw związanych z wykonywaniem przez nich funkcji urzędowych

Zrzeczenie się przywilejów i immunitetów konsularnych.

- państwo wysyłające w odniesieniu do członka urzędu konsularnego może zrzec się przysługujących mu przywilejów i immunitetów (nietykalność osobista, immunitet jurysdykcyjny i obowiązek składania zeznań w charakterze świadka)

- zrzeczenia może dokonać tylko kompetentna władza państwa wysyłającego, przeważnie ministerstwo spraw zagranicznych, musi ono nastąpić w sposób wyraźny i być zakomunikowany państwu przyjmującemu na piśmie, najlepiej w formie notyfikacji

- jeśli osoba korzystająca z przywilejów i immunitetów konsularnych sama wszczyna postępowanie, to traci wtedy prawo do powoływania się na immunitet jurysdykcyjny w stosunku do jakiegokolwiek powództwa wzajemnego, bezpośrednio związanego z powództwem głównym

- wszcząć takie postępowanie może ona jedynie za pozwoleniem władz państwa wysyłającego

30. Przywileje konsularne.

Przywileje i immunitety konsularne.

- konsul nie podlega jurysdykcji państwa przyjmującego

- zasada wzajemności, równe traktowanie wszystkich, wyjątek stosunki polsko-amerykańskie w zakresie wizowym, obywatele USA nie muszą mieć wizy, żeby wjechać do Polski, natomiast obywatele polscy muszą mieć wizę amerykańską, państwa nie muszą spełniać wobec drugiego państwa zobowiązań, jeżeli nie spełnia ono adekwatnie swych zobowiązań zaciągniętych wobec niego, państwo ma prawo ograniczyć przywileje i immunitety w stosunku do drugiego państwa, w stopniu, w jakim tamto państwo ograniczyło je dla nas, pod warunkiem, że ma to charakter dyskryminacyjny

- klauzula największego uprzywilejowania - państwo zobowiązują się niejako do automatycznego przyznawania sobie przywilejów i immunitetów, które przyznają państwu trzeciemu i to bez względu na to, czy od tego trzeciego państwa otrzymały odpowiednia rekompensatę za te dodatkowe prerogatywy, może to być warunkowe np. na zasadzie wzajemności

- naruszenie przywilejów i immunitetu przez państwo przyjmujące oraz jego nadużywanie przez dyplomatów, państwo ponosi odpowiedzialność międzynarodową z tytułu naruszenia przywilejów i immunitetów, przede wszystkim ze strony swych organów, państwo nie może się powoływać na swe prawo wewnętrzne w celu uwolnienia się od odpowiedzialności międzynarodowej, państwo przyjmujące ponosi odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie ciążących na nim zobowiązań z tytułu przywilejów i immunitetów

- są trzy formy naprawienia szkody: restytucja, odszkodowanie i zadośćuczynienie

- państwo może ponosić odpowiedzialność materialna lub polityczno-moralną

- restytucja zakłada zwrot mienia, przedmiotów, przywrócenie status quo

- odszkodowanie powinno pokryć finansowo wycenioną szkodę oraz pokryć ewentualne łączone z nią utracone korzyści

- zadośćuczynienie, gdy państwo nie jest w stanie wyrównać szkody materialnej lub moralnej poprzez restytucję i odszkodowanie, polega to na przyznaniu się do faktu naruszenia Orawa, przeprosin np. znieważenie flagi lub godła narodowego, znieważenie głowy państwa, do takich klasycznych form zalicza się: oddanie honoru fladze, wystawienie warty honorowej, odwołanie ze stanowiska funkcjonariusza, winnego zaniedbania, obowiązek ukarania sprawców najcięższych przestępstw

- państwo przyjmujące jest zwolnione od odpowiedzialności, w przypadku, gdy osoba sama naraża się na niebezpieczeństwo lub sama spowodowała zagrożenie dla siebie

- państwo przyjmujące ma obowiązek pomóc dyplomacie w odparciu ataku na misję lub pozbyciu się sprawców z jej pomieszczeń

- wszystkie osoby korzystające z immunitetów i przywilejów konsularnych zobowiązane są szanować ustawodawstwo wewnętrzne pastwa przyjmującego w granicach, które nie przynoszą uszczerbku dla ich statusu, osoby takie są zobowiązane do niemieszania się w sprawy wewnętrzne państwa przyjmującego

Zakres osobowy i rzeczowy przywilejów i immunitetów konsularnych.

Osoby korzystające z takich przywilejów dzielą się na cztery grupy:

- urzędników konsularnych, pracowników konsularnych, członków personelu służby i osoby zatrudnione wyłącznie w służbie prywatnej członków urzędu konsularnego

- z przywilejów korzystają także rodziny urzędników i pracowników konsularnych mieszkających z nimi we wspólnocie domowej

- z przywilejów i immunitetów korzystają także kurierzy konsularni oraz w mniejszym stopniu honorowi urzędnicy konsularni

- zakres przywilejów i immunitetów zależy od tego czy osoba ma obywatelstwo państwa wysyłającego czy przyjmującego i czy prowadzi działalność zarobkową

- urzędnicy konsularni nie mogą wykonywać w państwie przyjmującym jakiejkolwiek działalności zawodowej lub handlowej dla zysku osobistego

- konsulowi honorowi (obywatele państwa przyjmującego) są korzystają z immunitetu jurysdykcyjnego i nietykalności osobistej w odniesieniu do czynności urzędowych dokonanych w ramach swych funkcji

31. Charakterystyka polskich konwencji konsularnych dwustronnych zawartych po 1945r.

- konwencja polsko - brytyjska z 1967 - konsul bierze udział w załatwianiu formalności związanych z wpłynięciem i postojem okrętu wojennego w jednym z portów jego okręgu konsularnego, bierze też udział w realizacji ceremoniału łączącego się z pobytem okrętów wojennych państwa wysyłającego

- konwencja polski - jugosłowiańska z 1968 - państwo przyjmujące zachowuje prawo sprzeciwienia się utworzeniu konsulatu w każdej miejscowości, z wyjątkiem takiej, w której istnieje już konsulat państwa trzeciego
- konwencja polsko - belgijska z 1972 mówi, że każda ze stron umawiających się ma prawo ustanowić i utrzymywać urzędy konsularne na terytorium drugiej strony; uprawnia konsula do prowadzenia rejestru obywateli państwa wysyłającego, lecz także do wydawania im dokumentów dotyczących rejestru; przewiduje obowiązek powiadomienia władz okręgu konsularnego o udzieleniu exequatur - także jeśli chodzi o tymczasowego kierownika urzędu konsularnego, któremu daje się tymczasowe upoważnienie

- konwencja polsko - mongolska - urząd konsularny może być ustanowiony w państwie przyjmującym tylko za zgodą tego państwa

- konwencja polsko - rumuńska z 1973 każda umawiająca się strona może ustanawić urzędy konsularne na terytorium drugiej umawiającej się strony tylko za jej zgodą

- konwencja polsko - rosyjska z 1992, zapewnia konsulom i członkom ich rodzin „pełną” nietykalność osobistą, a więc identycznie jak dyplomatom, nie podlegają oni zatrzymaniu, aresztowaniu, ani ograniczeniu wolności osobistej w jakiejkolwiek innej formie; nietykalnośc pomieszczeń rozciąga się na pomieszczenia mieszkalne urzędników i pracowników konsularnych

- konwencja polsko - rumuńska z 1993 upoważniła obie strony do mianowania i przyjmowania honorowych urzędników konsularnych i stosowania wobec nich rozdziału III Konwencji Wiedeńskiej z 1963, honorowi urzędnicy konsularni mogą być obywatelami polskimi, rumuńskimi lub państwa trzeciego (analogiczne postanowienia są w konwencjach polsko - mołdawskiej, polsko - uzbekistańskiej, polsko - chorwackiej); upoważnia urzędnika konsularnego do prowadzenia rejestru urodzeń, oświadczeń o wstąpienie w związek małżeński i zgonów obywateli państwa wysyłającego oraz wydawania odpowiednich dokumentów, przypomina jednocześnie o obowiązku zgłaszania powyższych zdarzeń władzom państwa przyjmującego, zobowiązuje władze państwa przyjmującego do przekazania na żądanie urzędu konsularnego kopii i odpisów aktów stanu cywilnego dotyczących obywateli państwa wysyłającego

- konwencja polsko - chorwacka z 1995 - państwo wysyłające zamiast listów komisyjnych lub analogicznego aktu może zwykłą notą przekazać dane konieczne do dopuszczenia do pełnienia funkcji przez kierownika urzędu konsularnego; kierownikurzędu konsularnego może przystąpić do wykonywania swoich funkcji z chwilą, gdy państwo przyjmujące udzieli mu exequatur lub innego analogicznego zezwolenia

- konwencja polsko - kazachska z 1997czyni podobnie jak ta z Roją, a jeśli chodzi o zwolnienia celne, to nie wspomina o tzw okresie przesiedleniowym w odniesieniu do pracowników konsularnych i członków personelu służby; oprócz kierownika i urzędników konsularnych nietykalność pomieszczeń rozciąga się też na pracowników konsularnych i członków personelu służby

32. Przywileje i immunitety dyplomatyczne i konsularne w panstwach trzecich.

- przywileje i immunitety dyplomatyczne przysługują w zróżnicowanym zakresie także przy przejeździe przez państwo trzecie

- konwencja wiedeńska mówi, że jeśli członek personelu dyplomatycznego misji dyplomatycznej przejeżdża przez terytorium państwa trzeciego w celu objęcia swego stanowiska lub powrotu na nie albo też wraca do swego kraju, to państwo trzecie, które udzieliło mu wizy, w razie gdy wiza nie jest wymagana, przyzna mu nietykalność oraz wszystkie inne niezbędne immunitety (w praktyce jest to nietykalność i immunitet jurysdykcyjny)

- to samo odnosi się do członków jego rodziny

- przywileje i immunitety zostały przyznane tylko w zakresie niezbędnym do zapewnienia przejazdu i powrotu oraz ograniczone do rozsądnego i usprawiedliwionego czasu, potrzebnego do realizacji takiego przejazdu
- przyznawane są również przywileje celne i podatkowe, zwłaszcza gdy chodzi o mienie przesiedleniowe

- państwa trzecie nie powinny utrudniać personelowi administracyjno - technicznemu i służbie oraz ich rodzinom przejazdu przez swoje terytorium

- konwencja hawańska przyznaje analogiczne immunitety i przywileje dyplomacie w tranzycie jak co w państwie przyjmującym

- gdy państwo trzecie nie jest stroną konwencji lub nie uznaje państwa wysyłającego to w grę wchodzi kurtuazja międzynarodowa lub specjalne porozumienie

na mocy konwencji wiedeńskiej z 1916 poczta dyplomatyczna, przewożona przez terytorium państwa trzeciego i kurierzy dyplomatyczni korzystają z nietykalności i ochrony jak w państwie przyjmującym; a uprzywilejowany status dyplomaty przysługuje mu nawet gdy znajdzie się w państwie trzecim na skutek działania siły wyższej

- na macy traktatu luterańskiego z 1929 przedstawiciele dyplomatyczni Stolicy Apostolskiej mogą przejeżdżać przez terytorium Włoch i mogą pozostawać na tym terytorium, a więc posiadać tam urzędowe pomieszczenia misji i rezydencje, korzystając z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych

- zakres przywilejów i immunitetów konsularnych obejmuje w określonym stopniu także państwa tranzytu

- wg konwencji wiedeńskiej z 1963, jeśli urzędnik konsularny przejeżdża przez terytorium lub znajduje się na terytorium państwa trzeciego, które udzieliło mu wizy, gdy wiza taka jest wymagana, państwo trzecie zobowiązane jest przyznać mu wszelkie immunitety przewidziane w Konwencji Wiedeńskiej z 1963 niezbędne do umożliwienia mu przejazdu i powrotu

- to samo stosuje się do członków jego rodziny pozostających z nim we wspólnocie domowej

- konwencja nie wymienia expressis verbis nietykalności urzędników konsularnych i członków ich rodzin w tranzycie przez państwa trzecie; jednak nie wyklucza przyznania im nietykalności osobistej, gdyż stwierdza, że „państwo trzecie przyzna mu wszelkie immunitety przewidziane w innych artykułach niniejszej konwencji”

- gdy państwo trzecie nie jest stroną konwencji i/lub nie uznaje państwa wysyłającego, moża liczyć jedynie na kurtuazję międzynarodową lub specjalne porozumienie

- status przysługuje urzędnikowi konsularnemu podczas podróży w celu objęcia swego stanowiska lub powrotu na nie bądź podczas powrotu do państwa wysyłającego

- w czasie przejazdu np. turystycznego może liczyć jedynie na względy kurtuazji międzynarodowej

- pozostałym członkom urzędu konsularnego i ich rodzinom, państwo trzecie zobowiązane jest nie utrudniać przejazdu służbowego przez swe terytorium

- państwo trzecie przyznaje korespondencji ochronę i swobodę, jak przyznaje im państwo przyjmujące

- przyznaje ono również kurierom konsularnym, którym udzielono wizy, gdy taka jest wymagana, oraz bagażowi konsularnemu w tranzycie taką samą nietykalność i ochronę, jaką przyznaje państwo przyjmujące

- zobowiązane jest przyznać uprzywilejowany status członkom urzędu konsularnego, środkom urzędowego porozumiewania się, kurierom konsularnym oraz bagażowi konsularnemu, gdy znajdą się na terytorium państwa trzeciego wskutek działania siły wyższej np. w związku z awarią samolotu

33. Spawowanie funkcji dyplomatycznych i konsularnych przez panstwa trzecie.

- Misja dyplomatyczna, za zgodą państwa przyjmującego, może sprawować w państwie przyjmującym opiekę nad interesami państwa trzeciego i jego obywateli

- Konwencja Wiedeńska przewiduje taką możliwość w przypadku zerwania stosunków dyplomatycznych, jak i gdy misja państwa trzeciego została z innych powodów na stałe lub czasowo odwołana, odnosi się to również do „zawieszania” stosunków dyplomatycznych;

- gdy państwa z powodów ekonomicznych nie utrzymują misji - za zgodą państwa przyjmującego, na prośbę państwa trzeciego, niereprezentowanego w państwie przyjmującym, podjąć się czasowej ochrony jego interesów i jego obywateli

- w przypadku zerwania stosunków, reprezentowanie interesów państwa trzeciego może obejmować, obok ochrony interesów państwa i jego obywateli, także pieczę nad jego pomieszczeniami wraz z mieniem i archiwami

- w razie zerwania luz zawieszenia stosunków państwo reprezentujące interesy państwa trzeciego nie jest zobowiązane do angażowania się w sprawę obrony polityki i prestiżu państwa, którego interesy reprezentuje; zachowuje nautralność i ogranicza się do roli „skrzynki pocztowej” dla przekazywania stanowisk obu stron

- powinno się udzielać obywatelom pomocy humanitarnej, finansowej i prawnej oraz interesować się ich losem

- bez sprzeciwu państwa przyjmującego urząd konsularny może wykonywać na rzecz państwa trzeciego funkcje konsularne

- niektóre konwencje konsularne wymagają wyraźnie uprzedniej zgody państwa przyjmującego - układ z Caracas z 18.7.1911 między Boliwią, Kolumbią, Ekwadorem, Peru i Wenezuelą - upoważnił konsulów do sprawowania opieki nad obywatelami innego państwa umawiającego się, nieposiadającego urzędu konsularnego w danej miejscowości

- podejmowanie funkcji konsularnych na rzecz państwa trzeciego traktowane jest jako dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach

- są wypadki kiedy państwa pełnią funkcje konsularne w imieniu państw trzecich bez ograniczenia w czasie np. Szwajcaria w imieniu Księstwa Lichtensteinu

- czasowa opieka nad interesami i obywatelami państwa trzeciego w wyjątkowych sytuacjach jak np. w związku z wojną, zawieszeniam lub zerwaniem stosunków konsularnych - tu nie następuje łączenie funkcji konsularnych dwóch państw, a jedynie opieka nad obywatelami i interesami tegoż państwa i pełnienia funkcji o charakterze administracyjnym

- uznaj się, że w przypadku zerwania stosunków konsularnych, państwo przyjmujące nie moż pozostawić bez opieki archiwa konsularne i minie urzędu konsularnego

34. Misje specjalne ad hoc i ich znaczenie we wspolczesnych stosunkach miedzynarodowych.

- rozwinęły się zwłaszcza po II wojnie światowej, co spowodowane zostało wszechstronnym rozwojem stosunków między państwami, pogłębiającą się współzależnością interesów państw, stałym rozwojem nowoczesnych środków transportu, łączności, co umożliwia uprawianie tzw dyplomacji wahadłowej (świadczy o tym ilość przyjmowanych i wysyłanych przez państwa misji specjalnych)

- misje mają miejsce na szczeblu szefów państw, rządów, ministrów spraw zagranicznych, członków rządu zwłaszcza z dziedzin gospodarczych, przedstawicieli sztabów generalnych, kończąc na misjach niższego szczebla wysyłanych dla zawarcia traktatu, omówienie kwestii odnośnie stosunków bilateralnych lub multilateralnych, w celach protokolarno - ceremonialnych tj udział w uroczystościach inauguracyjnych objęcia władzy przez prezydenta, koronacjach, pogrzebowych

- Komisja Prawa Międzynarodowego podjęła się skodyfikowania norm dotyczących misji specjalnych (podpisano ją w Nowym Jorku w 1969), gdyż wzrosła bardzo ich rola jako jednej z form współczesnej dyplomacji, jako instytucji odpowiadającej potrzebom szybko rozwijających się stosunków międzynarodowych i postępującej specjalizacji w zakresie poszczególnych dziedzin tych stosunków

- o wszechstronności stosowania misji specjalnych świadczy fakt, że może ona służyć interesom państw zarówno w wypadku istnienia stosunków dyplomatycznych i konsularnych między państwami, jak i w sytuacji ich braku
- misją specjalną

* jest misja czasowa reprezentująca państwo, wysyłana przez jedno państwo do drugiego państwa za jego zgodą, w celu wspólnego rozpatrzenia z nim określonych spraw albo wypełnienia wobec niego określonego zadania;

* jest instytucją międzynarodowego prawa publicznego i służy celom realizacji stosunków między państwami

* ma charakter tymczasowy, a więc wyznaczane są na czas określony lub potrzebny do wypełnienia określonego zadania

* ma ona do spełnienia sprecyzowane zadanie

* jedna misja może być wysyłana do drugiego tylko po uprzednim porozumieniu między obu państwami tj po wyrażeniu zgody państwa wysyłającego

- misje specjalne mogą być wysyłane do państwa, które oficjalnie nie uznało państwa wysyłającego,

wyjazd może mieć na celu uznanie takiego państwa; nawiązanie stosunków konsularnych nie jest

warunkiem wysyłania lub przyjmowania misji specjalnych

- zaleta misji polega również na tym, że mogą one być wykorzystane do przedyskutowania i załatwienia istotnych spraw między państwami nieuznającymi się wzajemnie oraz będącymi w stanie wojny

- umożliwiają szybkie spotkania między kompetentnymi osobistościami państwowymi - spotkana „ na szczycie”,

- wykształciły się następujące rodzaje misji:

* misje specjalne suwerenów i książąt należących do rodziny królewskiej, szefów państw, prezydentów

* misje specjalne szefa i członków rządu oraz osobistości reprezentujących głowę państwa

* misje specjalne o charakterze czysto dyplomatycznym, na czele których stoją przedstawiciele resortu spraw zagranicznych, minister spraw zagranicznych, sekretarz i podsekretarz stanu, ambasadorowie ad personam

* misje specjalne, na których czele nie stoją wyżej wymienione osobistości wysokiej rangi, a które reprezentują państwo zgodnie z postanowieniami Konwencji o misjach specjalnych z 1969

35. Przywileje i immunitety dla czlonkow misji ad hoc.

- zakres rzeczowy - zakres opiera się na zasadzie mutatis mutandis, są jednak 2 różnice

* dopuszczalna jest możliwość wchodzenia do pomieszczeń misji specjalnej bez zgody szefa misji w tzw nadzwyczajnych okolicznościach no wybuchu pożaru; domniemanie zgody nie jest możliwe w stosunku do pomieszczeń tzw osobistości wysokiej rangi, a więc szefa rządu itp.

* funkcje misji i stan liczebny uzgadniane są formalnie, każdorazowo między państwem wysyłającym a przyjmującym

- zakres czasowy i terytorialny

* od chwili opuszczenia terytorium swego państwa, a w całej rozciągłości w momencie znalezienia się w granicach terytorium państwa przyjmującego, po powiadomieniu ministerstwa spraw zagranicznych o nominacji w charakterze członka misji specjalnej

* do momentu opuszczenia terytorium tego państwa w wyznaczonym lub tzw rozsądnym terminie

- Przywileje i immunitety głowy państwa, szefa i innych członków rządu, zwłaszcza ministra spraw zagranicznych

* głowa państwa korzysta ze specjalnego statusu: całkowita nietykalność osobista, mienia, pomieszczeń, środków lokomocji, korespondencji, pełne wyłączenie spod jurysdykcji państwa przyjmującego

* z przywilejów dyplomatycznych korzystają szef rządu, ministrowie, podróżujący z szefem państwa i rządu członkowie jego rodziny, osoby towarzyszące, personel pomocniczy, służba

* mągą oni pełnić swoje funkcje urzędowe - komunikować się z krajem, rządem, przedstawicielami dyplomatycznymi i konsularnymi

* nietykalność i immunitet sądowy jest zapewniony w okresie pełnienia funkcji - nie może być pociągnięty do odpowiedzialności prawnokarnej ani przesłuchany jako świadek w dotyczących go bezpośrednio postępowaniach

* w sprawach karnych i cywilnych może wystąpić w roli świadka, ale nie musi

* jeśli przestanął pełnić swoej funkcje urzędowe, to nie przysługują im przywileje i immunitety w czasie pobytu za granicą - dyktator Chile A Pinochet został zatrzymany w Wielkiej Brytanii w 1999 jako faktycznie osoba prywatna i groził mu proces

* jednak statut Międzynarodowego Trybunału Karnego nie zwalnia od 2002 od odpowiedzialności karnej głów państw, szefów rządów za zbrodnie: ludobójstwa, wojenne, przeciw ludzkości i ewentualnie agresji, niezależnie od tego, kiedy zostały popełnione

36.Dyplomacja w ramach ONZ.

- przykład dyplomacji wielostronnej, kolektywnej, urzeczywistnianej przez państwa poprzez ich uczestnictwo i działalność

- bezpieczeństwo personelu ONZ i personelu współdziałającego, określa Konwencja ONZ z 1994 - wprowadziła ona zasadę karania przestępstw i określiła ich katalog oraz procedurę ścigania i stawiania przed sądem osób podejrzanych o dopuszczenie się zamachów na bezpieczeństwo i życie członków wojskowych, policyjnych lub cywilnych jednostek biorących udział w operacjach ONZ lub też funkcjonariuszy i ekspertów organizacji międzynarodowych przebywających służbowo na obszarze, gdzie prowadzona jest operacja ONZ

- zasady precedencji określa się według alfabetycznej kolejności nazw państw, używanych w organizacji

- dla przedstawicieli państw akredytowanych przy organizacji stosuje się uprzednie uzyskanie agrément

- obowiązuje zasada suwerennej równości państw, stąd też respektowany jest obowiązek wyrażania uprzedniej zgody na nawiązanie stosunków oficjalnych i ustanowienie stałego przedstawicielstwa przy danej organizacji

- przedstawicielstwa są akredytowane jednostronnie, bez wzajemności

- organizacja ONZ wystawia laissez-passer swoim funkcjonariuszom, władze państw członkowskich zobowiązane są do uznawania i honorowania laissez-passer jako dokumentu podróży; państwa członkowskie zobowiązane są do niezwłocznego udzielenia wiz posiadaczom tego dokumentu, jeżeli podróżują oni w sprawach organizacji

- Delegacje do organów i na konferencje organizacji międzynarodowych.

Status delegacji jest określany każdorazowo w aktach założycielskich org. m., lub w innych umowach np. konwencjach o statusie prawnym, przywilejach i immunitetach org. m.

Państwo może wysłać delegację do organu lub na konferencję, ale tylko zgodnie z przepisami danej organizacji. Jeśli przepisy na to zezwalają, dwa lub więcej państw może wysłać wspólną delegację do organu lub na konferencję.

Swoboda mianowania przez państwo wysyłające swych delegatów, delegatów liczbie w granicach rozsądku. W skład delegacji oprócz jej szefa, mogą wchodzić też inni delegaci, personel dyplomatyczny, administracyjny, techniczny i służby. Jest obowiązek powiadamiania o składzie delegacji, o przybyciu i ostatecznym wyjeździe jej członków, o tytułach i porządku pierwszeństwa członków delegacji, o pełnomocnictwach. Głowa państwa i osoby wysokie rangą, prócz ułatwień, przywilejów i immunitetów maja także prerogatywy.

Wszystkie zasady dotyczące delegacji państw członkowskich mają zastosowanie do delegacji obserwatorów.

- Są to członkowie aparatu urzędniczego stałych organów organizacji międzynarodowych. Znajdują się oni w służbie organizacji międzynarodowej. Zatrudniani są na kontraktach bezterminowych lub na oznaczony w nich okres. Ich obowiązki są określane na podstawie umów międzynarodowych. Personel org. m., zatrudniany jest według różnych kryteriów.

W ONZ przestrzega się tzw. klucza geograficznego celem niedopuszczenia do dominowania funkcjonariuszy będących obywatelami jednego państwa lub grupy państw albo państwa siedziby

danej org. m. Zasada ta nie dotyczy pracowników usług ogólnych i fizycznych, którzy są

zatrudnianispośród obywateli państwa siedziby org. m. lub siedziby jej przedstawicielstw w innych państwach.

- Funkcjonariusze międzynarodowo korzystają ze statusu oraz prerogatyw przyznanych im przez państwa członkowskie danej org. m. Nie reprezentują oni bezpośrednio państw, lecz daną org. m. Uprawniony jest do pełnienia swych funkcji na terytoriach wszystkich państw członkowskich bez konieczności uzyskiwania każdorazowo zgody np. w formie akredytacji,

- karta ZN głosi, że organizacja korzysta na terytorium każdego ze swych członków z przywilejów i immunitetów koniecznych dla osiągnięcia jej celów

37. Dyplomacja w ramach NATO.

- dla przedstawicieli państw akredytowanych przy organizacji stosuje się uprzednie uzyskanie agrement

- obowiązuje zasada suwerennej równości państw, stąd też respektowany jest obowiązek wyrażania uprzedniej zgody na nawiązanie stosunków oficjalnych i ustanowienie stałego przedstawicielstwa przy danej organizacji

- przedstawicielstwa są akredytowane jednostronnie, bez wzajemności

- Podstawy przywilejów i immunitetów - - umowa między państwami stronami traktatu północnoatlantyckiego, dotycząca statusu sił zbrojnych (SOFA), Londyn 1951

- umowa dotycząca statusu organizacji traktatu północnoatlantyckiego, przedstawicieli narodowych i personelu międzynarodowego, Ottawa 1951

- protokół dotyczący statusu międzynarodowych dowództw, ustanowionych na podstawie traktatu północnoatlantyckiego, Paryż 1952

i używać nadajnik radiowydemm ndencję urzędową ą urzędami konsularnymi państwa wysyałajacego - umowa w sprawie statusu przedstawicielstw i przedstawicieli państw trzecich przy organizacji traktatu północnoatlantyckiego, Bruksela 1994

- konwencja między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Królestwa Danii i rządem Republiki Federalnej Niemiec, dotycząca Wielonarodowego Korpusu Północno-Wschodniego, Szczecin 1998

38. Przywileje i immunitety funkcjonariuszy miedzynarodowych.

- określane są na podstawie umów bilateralnych, multilateralnych lub jednostronnych aktów lub na podstawie zasad prawa zwyczajowego i kurtuazji międzynarodowej ( przypadku konferencji ad hoc)

- przywileje i immunitety funkcjonariuszy międzynarodowych:

• immunitet sądowy w zakresie czynności dokonanych w charakterze urzędowym, włączając w to ich wypowiedzi ustnych i pisemnych

• ich wszystkie pisma i dokumenty są nietykalne

• zwolnieni są od obowiązku służby narodowej

• zwolnieni są od ograniczeń imigracyjnych i formalności rejestracyjnych dla cudzoziemców

• korzystają z ułatwień przy wymianie pieniędzy

• mają prawo wwieźć przy obejmowaniu swego stanowiska w danym państwie, bez opłaty cła, swoje mienie służące do osobistego użytku

• funkcjonariusze międzynarodowi, niezależnie od ich obywatelstwa, są przeważnie zwolnieni od wszelkich podatków od pensji i uposażeń wypłacanych im przez daną organizację międzynarodową

• funkcjonariusze korzystają z przywilejów i immunitetów także w swoich państwach

- płacą podatki tzw. tax assessment, zasila on Podatkowy Fundusz Wyrównawczy ONZ i jest uzależniony od wysokości pensji, na jego podstawie państwa członkowskie ściągające podatek od pensji swoich obywateli płacą składkę podwyższoną o kwotę, która nie została pobrana formie podatku, na koniec okresu rozliczeniowego kwota ta zostaje zwrócona przez ONZ państwom tych funkcjonariuszy, którzy zapłacili swoim państwom podatek od pensji

- emeryci i renciści tych organizacji są zwolnieni podatków

39. Prawo legacji Wspolnot Europejskich/Uni Europejskiej.

Nie ma podmiotowości prawnomiędzynarodowej, bo wiąże się to z przyjęciem konstytucji, ale realizuje prawo legacji w imieniu Wspólnot Europejskich, chociaż używana jest nazwa Unia Europejska.

Państwo członkowskie, na którego terytorium znajduje się siedziba UE, przyznaje przedstawicielstwom państw trzecich akredytowanych przy UE zwyczajowe immunitety i przywileje dyplomatyczne. Szefowie tych przedstawicielstw podlegają procedurze akredytacji. Przedstawicielstwa te noszą nazwę stałych przedstawicielstw przy UE. Na ich czele znajdują się stali pezedstawiciele w randze ambasadorów. Mają następujący oficjalny tytuł: Stały Przedstawiciel, Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny (oficjalna nazwa reprezentowanego państwa). Przedstawicielstwa dyplomatyczne przy UE działają nie tylko według instrukcji swych rządów, ale także pełnią funkcje na rzecz Unii. Każdy obywatel państwa członkowskiego Unii, na terytorium państwa trzeciego, gdzie jego kraj nie ma przedstawicielstwa, korzysta z ochrony dyplomatycznej i konsularnej każdego z pozostałych państw członkowskich, na takich samych warunkach jak obywatele tego państwa.

Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER) - ciało pomocnicze Rady UE, przygotowuje jej uchwały. W skład Komitetu wchodzą szefowie wszystkich stałych przedstawicielstw dyplomatycznych akredytowanych przy UE w randze ambasadorów oraz ich zastępcy, przeważnie w randze ministrów pełnomocnych. Komitet działa w dwóch grupach:

COREPER I, w skład której wchodzą zastępcy stałych przedstawicieli (Komisja Zastępców Ambasadorów), zajmujący się głównie technicznymi sprawami oraz COREPER II, w skład której wchodzą stali przedstawiciele w randze ambasadorów (Konferencja Ambasadorów). Grupa ta zajmuje się sprawami ogólnymi i m.in. związanymi z problemami z zakresu polityki zagranicznej i Rady Europejskiej. COREPER zapewnia łączność i przepływ informacji między rządami reprezentowanymi przez stałych przedstawicieli a Radą Unii i innymi organami UE.

40. Rodzaje i krotka charakterystyka przedstawicielstw WE/UE w panstwach i przy ONZ.

- Państwa WE rozważają możliwość otwierania wspólnych przedstawicielstw dyplomatycznych, przy ONZ i w państwach powstałych w wyniku rozpadu ZSRR

- nie doszło jeszcze do otwierania wspólnych przedstawicielstw dyplomatycznych i konsularnych UE mimo idei, to traktat o UE i inne zobowiązują państwa do ścisłej współpracy między przedstawicielstwami państw członkowskich w zakresie polityki zagranicznaj i bezpieczeństwa

- art. III 230 projektu traktatu konstytucyjnego UE, wg którego delegacje Unii w państwach trzecich i do organizacji międzynarodowych rprezentujące UE zobowiązane są do ścisłej współpracy z misjami państw członkowskich UE

- deklaracja do utworzenia Europejskiej Służby do Spraw Działań Zewnętrznych, jako aparatu wykonawczego przyszłego ministra sparw zagranicznych UE, może stanowić krok ku tworzeniu wspólnych przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych UE w państwach trzecich- ministerstwo ma zreszta prowadzić wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa unii oraz odpowiadać w Komisji za stosunki zewnętrzne oraz koordynować inne aspekty działań zewnętrznych

Unii.

PRAWO DYPLOMATYCZNE I KONSULARNE

Wykład 3 X 2004

Pojęcie dyplomacji - oficjalna działalność organów państwowych o kompetencjach w sferze stosunków międzynarodowych, realizujących cele i zadania polityki zagranicznej państwa (resort MSZ i misje dyplomatyczne i urzędy konsularne oraz zespół ludzi czyli służba zagraniczna - ustawa o służbie zagranicznej z 27.07.2001 art. 2 osoby będące i niebędące członkami korpusu służby cywilnej, zatrudnione w MSZ oraz pełnomocni przedstawiciele Polski w innych państwach lub organizacjach międzynarodowych; art. 7 zadania służby dypl wykonują personel dyplom-konsul, który stanowią członkowie służby zagranicznej posiadający stopień dyplomatyczny, personel pomocniczy i personel obsługi) oraz zespół metod i środków oraz sztuks osiągania celów polityki zagranicznej państwa, prowadzenia i utrzymywania stosunków między państwami, prowadzenie rokowań i zawieranie traktatów

Polityka zagraniczna to plan, zadania w sferze stosunków międzynarodowych; dyplomacja to realizacja, urzeczywistnienie zewnętrznych funkcji państwa, ochrona jego interesów, kreowana jest przez parlament, prezydenta, premiera i rząd

Prawo dyplomatyczne - prawo przyjmowania i wysuwania przedstawicieli dyplomatycznych, przysługuje podmiotom prawa międzynarodowego, czyli państwu (konwencja z Monte Video

- w skład państwa muszą wchodzić trzy elementy: terytorium, ludność, zorganizowana władza polityczna; musi być też uznanie międzynarodowe i suwerenne).określa status, organizację, położenie prawne stałych misji dyplomatycznych i ich członków,misji specjalnych, przedstawicieli, delegatów w organizacjach międzynarodowych, reguluje zakres ich funkcji, przywilejów i immunitetów, klasy, rangi, zasady mianowania i odwoływania

- stosunki dyplomatyczne - to oficjalne, polityczne, państwowe stosunki między uznającymi się nawzajem suwerennymi państwami lub innymi podmiotami prawa

Uznanie międzynarodowe dla państwa, stanowi podtawę do ustanowienia stosunków dyplom i do reprezentowania go przez jego przedstawicieli w stosunkach międzynarodowych i korzystania z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych:

• uznania de iure czyli pełnoprawne, bezwarunkowe w formie oficjalnej noty lub oświadczenia np uznanie Ukrainy przez Polskę jako pierwsze państwo na świecie

• uznanie de facto czyli uznanie nie wprost, nieoficjalne, ponieważ skłaniają nas do tego okoliczności międzynarodowe, działamy tak jakby państwo istniało, ale w rzeczywistości nie możemy go uznać np stosunki polska - RFN

• uznanie przedwczesne In statu nascendi np. po rozpadzie Jugosławii, na konferencji w Hadze senior Bush stwierdził, że nie można uznawać pojedynczych państw, co najwyżej kolektywnie, czyli wszystkie - a Niemcy wcześniej uznały jedno z państw, co doprowadziło do perturbacji na półwyspie

- uznanie państwa następuje w formie aktu stwierdzającego explicite fakt uznania, lub w sposób dorozumiany przez nawiązanie stosunków dyplom czy konsularnych

- prawo legacji - prawo do utrzymania stosunków międzynarodowych, zwłaszcza do reprezentacji politycznej

- wyjątkowo prawo legacji może być przekazane innemu podmiotowi prawa międzynarodowego np. prawo w imieniu Monako - Francji = pełnienie za zgodą państwa przyjmującego, pewnych funkcji głównie o charakterze administracyjno - technicznym i ewentualnie konsularnym

- uznanie rządu ma znaczenie gdy nowy rząd dochodzi do władzy w drodze pozakonstytucyjnej w wyniku przewrotu lub rewolucji, nawiązanie stosunków dyplom jest równoznaczne z uznaniem tego rządu za jedyny organ reprezentujący to państwo

- państwo pod okupację ma prawo legacji, czyli wysyłania przedstawicieli dyplomatycznych; jeśli okupacja nastąpi na skutek agresji i jest przestępstwem międzynarodowym, to państwo to ma swoich przedstawicieli dyplomatycznych

- kazus hrabiego Bernadotte'a z 1946, wszystkie organizacje o charakterze międzynarodowym mają podmiotowość, mają prawo legacji, obywatel szwedzki wyjechał jako funkcjonariusz ONZ do Palestyny i został zabity, stąd prawo, że organizacje o charakterze międzynarodowym mogą przyjmować i wysyłać przedstawicieli dyplomatycznych od tego momentu, mają więc one podmiotowość i prawo legacji

jak dochodzi do nawiązania stosunków dyplomatycznych

-od woli państwa zależy czy chcą nawiązać stosunki dyplomatyczne czy też nie, oficjalna nota; na jakim poziomie chcą nawiązać, np. na szczeblu ambasad czy też tylko wysyłania posłów

- stosunki dyplomatyczne mogą być realizowane m In za pośrednictwem stałej misji dyplomatycznej państwa trzeciego, akredytowanej w państwie przyjmującym

- państwo wysyłające może ustanowić misję dyplomatyczną kierowaną przez chargé d'affaires ad interim, podlegającą szefowi misji mającej siedzibę w innym państwie

- muszą być organy wewnętrzne:

• głowa państwa - ma prawo całkowitej, najwyższej reprezentacji, wystawia listy uwierzytelniające, przyjmuje i akredytuje przedstawicieli obcych państw, podpisuje umowy międzynarodowe, obowiązki ceremonialne; oświadczenie głowy państwa w sprawach międzynarodowych jest równoznaczne z oświadczeniem woli państwa i powoduje powstanie skutków prawnych; w systemie prezydenckim władza wykonawcza i decydujący głos w polityce zagranicznej ma prezydent; w systemie kanclerskim głowa państwa ma funkcje reprezentacyjne oraz formalnie powołuje i odwołuje przedstawicieli dyplomatycznych, przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące; w systemie mieszanym , realizacja polityki zagranicznej zależy od współdziałania głowy państwa, rządu i parlamentu

• parlament - wytycza główną linię polityki zagranicznej, ratyfikuje umowy międzynarodowe; uchwala budżet resoru spraw zagranicznych; sprawuje kontrolę nad rządem przez interpelacjeuczestniczy w powoływaniu głowy państwa, szefa rządu, członków rządu w tym ministra spraw zagranicznych, w USA nominacja szefów misji dyplomatycznych wymaga zgody parlamentu; parlamenty lub ich przewodniczący występują z własnymi orędziami dotyczącymi aktualnych wydarzeń międzynarodowych; decyduje o wojnie w razie napadu na Polskę ; komisja spraw zagranicznych przesłuchuje kandydatów na ambasadorów ma charakter doradczy i nie musi wpłynąc na decyzję prezydenta; sekcje unii parlamentarnej

5. model amerykański - wysyłają swoich eksprezydentów

6. europejsko-azjatycki - rozmowy o charakterze nieoficjalnym, prowadzą jedynie parlamentarzyści z sekcjami innych krajów

7. premier - odpowiada za politykę zagraniczną;premier jest upoważniony do przeprowadzenia bezpośrednio rozmów z przedstawicielami, w tym dyplomatycznymi, obcych państw;mianuje delegatów do podpisania umów rządowych i wystawia im pełnomocnictwa; mianuje delegatów na konferencje międzynarodowe oraz do najważniejszych organów organizacji międzynarodowych; bierze udział w spotkaniach „na szczycie”; ma faktyczne prawo wyrażania lub niewyrażania zody na mianowanie lub odwoływanie ambasadorów stałych przedstawicieli przy organizacjach dyplomatycznych w państwach o systemie kanclerskim premier odpowiada za kreowanie i realizację polityki zagranicznej;

8. struktura ministerstwa

9. departamenty polityczno - terytorialne - podzielono świat na grupy państw, np. departament integracji europejskiej, Ameryki Północnej, Ameryki Południowej, Australii, widać jak prowadzona jest polityka zagraniczna, prowadzą analizę informacji, które otrzymają z placówek

1. departamenty funkcjonalne - realizacja zadań w dziedzinie kultury, spraw ekonomicznych, handlowych; dep. prawno-traktatowy bada jakie umowy obowiązują Polskę, śledzenie rokowań, które mają doprowadzić do umowy; departament protokołu dyplomatycznego pilnuje przestrzegania immunitetów dla polskich przedstawicieli dyplomatycznych; przygotowuje wizyty dyplomatów, program, przebieg; dep. konsularny Polonii (wydział do spraw spadku, wydział wizowy, wydział do spraw opieki konsularnej, wydział współpracy sądowej i obsługi prawnej, wydział polonijny)

2. departamenty administracyjne - zapewnia właściwe funkcjonowanie placówek za granicą, mają charakter służb technicznych, pomocniczych

• minister spraw zagranicznych koordynuje wyspecjalizowane komórki w innych ministerstwach; umacnia międzynarodową pozycje państwa, broni jego interesów, koordynuje działalność traktatową państwa, zapewnia informacje na temat bieżącj sytuacji na świecie; upoważniony do rokowań i zawierania umów bez konieczności posiadania pełnomocnictw, utrzymuje kontakty z przedstawicielami dyplomatycznymi, kieruje służbą dyplomatyczno - konsularną; reprezentuje państwo na konferencjach i w organizacjach międzynarodowych; jego oświadczenia są wiążące dla państwa (kazus Ihlena MTS w 1933 uznał ustną deklarację Min Spa Zag Norwegii z lipca 1919 w sprawie suwerenności Danii nad całą Grenlandią, złożoną w imieniu rządu, za wiążącą) minister towarzyszy głowie państwa lub szefowi rządu w spotkaniach zagranicznych; uczestniczy przy składaniu listów uwierzytelniających; kontrasygnuje listy komisyjne konsulom swoim i udziela exequatur obcym; uczestniczy lub mianuje urzędników dyplomat - konsular

• inne centralne organy

- ministerstwo gospodarki, pracy i polityki społecznej - rozwija współpracę gospodarczą z zagranicą, zawiera umowy gospodarcze, kontroluje obrót z zagranicą towarami i technologiami: departament inwestycji zagranicznych i promocji eksportu, departament unii europejskiej

- komitet europejski rady ministrów - w jego ramach jest ustalana polska polityka europejska

- ministerstwo obrony narodowej - organizuje i koordynuje udział oddziałów WP w pokojowych misjach pod egidą ONZ i NATO; ma swoich przedstawicieli w przedstawicielstwach dyplomatycznych - attache wojskowych, morskich, lotniczych

- organy zewnętrzne:

• przedstawicielstwa dyplomatyczne (ambasada, nuncjatury, poselstwo, internuncjatury), do 1945, czyli Karty Narodów ZJednoczonych tylko wielkie mocarstwa miały przedstawicielstwa dyplomatyczne w randze ambasad; Karta Narodów Zjednoczonych wprowadziła suwerenność i równość wszystkich państw, Polska ma tylko cztery poselstwa, bo reszta to ambasady; dziekanem korpusu dyplomatycznego zostaje osoba o najdłuższym stażu dyplomatycznym w danym państwie, czuwa on i składa oświadczenia o naruszeniu przywilejów dyplomatycznych, informuje o stanowisku korpusu dyplomatycznego; organ zewnętrzny państwa wysyłającego dla reprezentowania go i pełnienia innych funkcji dyplomatycznych w państwie przyjmującym; odpowiedzialność za jego działalność ponosi państwo wysyłające; komórki organizacyjne to szef misji i jego sekretariat, wydział polityczny, ataszat wojskowy , wydział ekonomiczny, konsularny, prasowy…; misje stanowią podstawowy instrument w komunikowaniu się między rządami, misjami, organizacjami; szef misji dypl ma specjalne pełnomocnictwa - występuje i składa oświadczenia w imieniu swego państwa, ale bez pełnomocnictwa może jedynie wyrazić zgodę na przyjęcie tekstu umowy i to tylko w stosunkach z państwem, którym rezyduje; jest koordynatorem interesów i działań swego państwa w państwie urzędowania, prowadzi dialog z władzami, koordynuje, inicjuje i śledzi rozwój współpracy dwustronnej

• organy quasi - dyplomatyczne i quasi - konsularne - specjalne organy pelniące funkcje misji dyplomatycznych, będące przedstawicielstwami o charakterze politycznym; ma miejsce w przypadku nieuregulowania spraw związanych z zakończoną wojną lub brakiem uznania; od 1979 Libia tworzy tzw Biura Ludowe - wg władz nie mają one charakteru dyplomatyczneg; misje o quasi - dyplomatycznym charakterze były ustanowione między ChRL a USA, nosiły nazwy biur łącznikowych, ambasady powstały po przywróceniu stosunków dyplomatycznych, co jedna wiązało się z powstaniem „instytutów” amerykańskich na Tajwanie po 1978, bo żadne państwo nie może utrzymywać stosunków dyplomatycznych z dwoma chińskimi rządami

• urzędy konsularne: kategoria zawodowa czyli kieruje nim obywatel państwa wysyłającego i pobiera on normalne wynagrodzenie pracownika ministerstwa, organ o charakterze publiczno - prawnym; konsulaty honorowe - miejscowy człowiek kieruje konsulatem i jest to tylko tytuł;

dzielimy konsulaty na konsulaty generalne, konsulaty, wicekonsulaty i agencje konsularne; to były misje stałe

6. stałe przedstawicielstwa przy organizacjach międzynarodowych - tzw dyplomacja wielostronna lub dyplomacja konferencyjna nie są rzadkością, państwa urzeczywistniają swój udział w konferencjach i organizacjach międzynarodowych za pośrednictwem stałych przedstawicielstw przy organizacjach; nierzadko są to szefowie misji akredytowani w danym państwie

7 misje ad hoc - do załatwienia konkretnych spraw, misje czasowe; zawarcie umowy, udział w uroczystościach, spotkana „ na szczycie”, służą do załatwienia spraw między państwami nieutrzymującymi stosunków dyplomatycznych lub nieposiadających swych stałych misji dyplomatycznych

8 biuro radcy handlowego czyli przedstawicielstwa handlowe

9 misje wojskowe, również te stacjonujące zagranicą; wysyłane na podstawie porozumień między krajami w celach nadzoru realizacji umów międzynarodowych, inspekcyjnych, obserwacyjnych; mogą mieć charakter stały lub tymczasowy; np. misje wojskowe działały w Korei nadzorując układy rozejmowe z 1953

10instytuty kultury i stacje naukowe - służą kształtowaniu pozytywnego obrazu swego kraju za granicą, przez propagowanie osiągnięć kulturowych, naukowych, technicznych; podlegają MSZ i MK, często podlegają nadzorowi szefa misji dyplom, ale w skład struktury misji nie wchodzą; instytuty polskie we Francji i francuskie w Polsce mają przyznane pewne przywileje i immunitety na podstawie porozumienia z 1979

11. oddziały wojskowe - jeśli znajdą się na terytorium państwa w sposób legalny tzn na podstawie uprzednio wyraźnie i suwerennie wyrażonej zgody tego państwa - korzystają z przywilejów i immunitetów; ich status jest uchwalany każdorazowo na podstawie umowy międzynarodowej; na podstawie rozporządzenia Tymczasowej Władzy Koalicyjnej z 2003, wojska w Iraku korzystają z immunitetu sądowego

12. okręty wojenne i inne rządowe jednostki pływające używane do celów niehandlowych - należa do sił zbrojnych państwa wysyłającego , korzystają więc z immunitetu jurysdykcyjnego na morzu otwartym, jak i na obcych wodach terytorialnych; w czasie przepływu przez morze terytorialne okręt wojenny zobowiązany jest do przestrzegania przepisów państwa nadbrzeżnego, ni może podejmować działań przeciw suwerenności, terytorialnej integralności i politycznej niezawisłości państwa

komisje międzynarodowe i misje obserwatorów - tworzone pod auspicjami ONZ, UE, wysyłane w rejony objęte konfliktami np. obszar byłej Jugosławii; korzystają z immunitetów i przywilejów, są mianowani i odwoływani przez państwo wysyłające, ale podlegają przełożonm wyznaczonym przez ONZ

13. Doraźne siły zbrojne ONZpowoływane na mocy decyzji Rady Bezpieczeństwa; wysyłane do pełnienia misji o charakterze pokojowym; siły takie działają na Cyprze; służą pod komendą dowódcy wyznaczonego przez ONZ w sensie operacyjnym, dowódcom narodowym podlegają w dziedzinach - dyscypliny, uposażeń i awansowania; podlegają wyłącznie sądownictwu swoich państw; muszą zachować tajemnicę wojskową nawet po zakończeniu służby; chroni ich konwencja z 1994 Zgromadznia Ogólnego ONZ o karaniu i ściaganiu osób, które dopuściły się zamachów na członków personelu zaangażowanego przez ONZ

14. osoby uczestniczące w operacjach NATO poza obszarem tego sojuszu - odbywa się na podstawie porozumień z państwami ONZ np. udział oddziałów NATO w Siłach Stabilizacyjnych (SFOR) na obszarze byłej Jugosławii

- pseudodyplomacja lub paradyplomacja, polegająca na powierzaniu pełnienia funkcji dyplomatycznych osobom spoza oficjalnej służby dyplomatycznej lub konsularnej, instytucjom półoficjalnym lub prywatnym, zwłaszcza przy braki stosunków dyplomatycznych między państwami; formą paradyplomacji są tzw Biura Łącznikowe lub Biura Interesów stosowane w czasie przywracania normalnych stosunków dyplomatycznych z Afganistanem w 2001; szefowie takich misji załatwiają bieżące sprawy o charakterze dyplomatyczno - konsularnym z zakresu stosunków dwustronnych

Wykład 17 X 2004

Źródła prawa dyplomatycznego.

- zwyczaj międzynarodowy, nawet, jeśli nie jest spisany to jest przestrzegany reguły kurtuazyjne opierające się na wzajemnym szacunku i mające oparcie w normach współczesnego prawa dyplom i praktyce

- tabela rang i stanowisk w służbie dyplomatycznej spisany na kongresie wiedeńskim w 1815, ten system utrzymał się do dziś:

a) ambasador lub nuncjusz

b) poseł lub internuncjusz

c) charge d'affaire (akredytowany przy ministrze spraw zagranicznych)

- Karta Narodów Zjednoczonych rozpowszechniła język angielski w dyplomacji, przedtem obowiązywał język francuski, obecnie jest przewaga angielskiego

- Pomiędzy posłem a charge d'affaire może się jeszcze pojawić poseł rezydent

- umowy wielostronne i dwustronne regulujące status prawny oraz przywileje i immunitety organizacji międzynarodowych i ich funkcjonariuszy oraz przedstawicieli państw i delegacji w XIX wieku nie spisywano norm prawa dyplomatycznego, na początku XX wieku ośrodkiem kodyfikacji było Cambridge i Uniwersytet Harvarda; w okresie międzywojennym - Organizacja Państw Amerykańskich doprowadziła do podpisania konwencji z Monte Video, później 1928 rok - ratyfikacja konwencji hawajskich o dyplomatach i urzędnikach konsularnych; w Europie - orzeczenie w sprawie mozy wiążącej oświadczeń państw - kazus Lena

- wielostronne umowy międzynarodowe po 1945 roku ONZ chciało uporządkować to, powołano szefów poszczególnych komisji, Szwed Syndrom (Zandrom) został szefem komisji prawa dyplomatycznego; w 1961 rok, Wiedeń, konwencja o misjach dyplomatycznych, podpisało 160 państw; tam gdzie jakaś sprawa jest nieuregulowana, to normę stanowi zwyczaj międzynarodowy; kwestie sporne wynikające z konwencji państwa będą rozstrzygać między sobą lub przez sądy międzynarodowe (kolejne źródło)

- źródłem jest także prawo wewnętrzne państw, gdyż w kodeksie cywilnym, karnym itd są odniesienia do prawa dyplomatycznego kodeksy, ustawy - dekret prezydenta Ukrainy z 10.06.1993 dotyczący funkcjonowania przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych na Ukrainie; w Polsce ustawa o służbie zagranicznej z 27.07.2001

* akt 1701 angielski Anny Stuart, akt o immunitecie dyplomatycznym, spowodowany przez kazus Matwiejewa

- umowy dwustronne np. układ z 1520 zawarty miedzy Anglią a Hiszpanią o ustanowieniu między nimi ambasad; układy pokojowe

- praktyka sądowa i dyplomatyczna - decyzje i opinie sądownictwa międzynarodowego i krajowego, sądy dokonują bowiem interpretacji prawa

- doktryna prawa dyplomatycznego

Jak wybrać kandydata na ambasadora i jakie warunki musi on spełnić?

- kandydata zgłasza się ministrowi spraw zagranicznych, jeśli on zaakceptuje, kandydat zostaje zgłoszony do premiera, potem do komisji spraw zagranicznych, która przesłuchuje kandydata, ale jej decyzja nie jest wiążąca, ale liczą się z nią; zanim prezydent wyda listy uwierzytelniające, trzeba zapytać państwo przyjmujące (oficjalną notą), czy dyplomata uzyska zgodę (agrement; agrimenum?? to zgoda), agrement państwo przyjmujące wcale nie musi tej zgody wydać i w razie odmowy nie musi się tłumaczyć; jeżeli jest zgoda, to oficjalną notą odwołuje się dotychczasowego dyplomatę, ale pomiędzy wyjazdem pierwszego a przyjazdem drugiego, musi być przerwa od 1 do 3 miesięcy

- gdy nie ma ambasadora to jego obowiązki pełni charge d'affaire ad intern (at interim??) tymczasowy zastępca ambasadora, musi mieć notyfikację (sprawa Hanny Suchockiej w Watykanie)

- po udzieleniu agrement prezydent wydaje listy uwierzytelniające

- ambasador przedstawia te listy i uzyskuje akredytację, potem rozpoczyna się okres mierzenia czasu stażu potrzebny by objąć funkcje dziekana korpusu dyplomatycznego, jest to nuncjusz lub ambasador najdłużej urzędujący w danym państwie

- dziekan korpusu dyplomatycznego reprezentuje cały korpus dyplomatyczny, składa oświadczenia, dba o przestrzeganie przepisów i immunitetów w państwie przyjmującym, ma ułatwiony dostęp do ministra spraw zagranicznych

Przepisy dyplomatyczne.

- trzeba zabezpieczyć zarówno państwo przyjmujące jak i tych którzy wykonują funkcje dyplomatyczne

- dyplomaci mają:

• przestrzegać przepisy państwa przyjmującego

• nie wolno się mieszać w sprawy wewnętrzne państwa

• persona non grata czyli osoba niepożądana

• karą może być:

ustne zwrócenie uwagi przez starszego dyplmatę (za szybką jazdę samochodem)

oficjalna nota protestacyjna do szefa misji w przypadku nadużywania przywilejów (alkohol, benzyna, papierosy) + zakłócenie porzadku publicznego;

przy persona n.g. nie ma odwołań, określa się czas okres (zwykle 1 tydzień) kiedy dyplomata ma opuścić terytorium państwa przyjmującego; jeśli tego nie zrobi będzie traktowana jak każdy obywatel i cudzoziemiec, czyli będzie podlegać pełnej jurysdykcji

państwo wysyłające przeważnie dąży do rewanżu i także określa dyplomatę państwa przyjmującego jako persona non grata w ciągu kilku miesięcy - zasada wzajemności

może nastąpić też obniżenie rangi stosunków dyplomatycznych lub zawieszenie st. dypl. lub zerwanie st. dypl., ale to nie oznacza zerwania stosunków

konsularnych

• dyplomata może obsługiwać równocześnie kilka państw, ale za zgodą państwa przyjmującego np. ambasador Albanii w Polsce obsługuje również Kijów, Mińsk i Wilno

• ambasador może wykonywać też misje dyplomatyczne dla innych krajów w przypadku zerwania stosunków dyplomatycznych pomiędzy nimi np. w czasie zerwania st. dypl. pomiędzy Polską a Izraelem, nasze misje dyplomatyczne wykonywał ambasador Niderlandów

- dyplomaci państw wysyłających są chronieni poprzez:

• teoria reprezentacji ( bo reprezentują głowę państwa "nie ma jurysdykcji zwierzchniej między równymi", jest to konwencja z 1961 roku

• teoria eksterytorialności, zakrajowości (pomieszczenia misji i osoby są wyjęci spod prawa państwa przyjmującego, teoria ta nie obowiązuje)

• teoria funkcjonalności przywilejów (przywileje są przyznane tylko po to, by realizować funkcje dyplomatyczne)

- zakres osobowy (brutalny nacisk daje efekt) dyplomaci i ich rodziny przebywający pod jednym dachem i prowadzący wspólne gospodarstwo mają przywileje i immunitety; personel administracyjno - technicznym (tylko do pełnionych czynności)

• personel służby ma przywileje podatkowe i zwolnienie od świadczeń socjalnych, jeśli jest to personel państwa wysyłającego (może to być personel miejscowy lub personel państwa wysyłającego)

- czasokres przywilejów liczy się od momentu akredytacji do momentu notyfikacji o wyjeżdzie; przywileje i immunitety przysługują także w tranzycie, niekoniecznie najkrótszą drogą

- mówimy immunitet w sprawach prawnych; gdzie są uprawnienie to przywilej; zarówno immunitety jak i przywileje dzielimy na

- przywileje i immunitety dzielą się na rzeczowe (pomieszczenia szefa misji, rezydencja dyplomatyczna, poczta dyplomatyczna) oraz osobowe (nienaruszalność osoby dyplomaty)

- immunitet nietykalności - pomieszczenia mają bezwzględny; do pomieszczeń dyplomatycznych mogą wkroczyć służby państwa przyjmującego, ale tylko na wyraźną prośbę i zgodę dyplomaty (powódź, pożar); bezwzględnie chronione jest archiwum

- nietykalność osobista - osoby z immunitetem nie mogą być pozbawione wolności w jakikolwiek sposób (aresztowanie, zatrzymanie, przetrzymywanie), tak samo kurierzy dyplomatyczni

- immunitety jurysdykcyjne (karne, cywilne, administracyjne, egzekucyjne),

karne - nie można wszcząć postępowania karnego, a wszczęte już postępowanie umarza się, sam zainteresowany nie może się zrzec immunitetu, może to zrobić tylko państwo; syn ambasadora Argentyny zabił w Brukseli zażeczonego siostry

cywilne (w sprawach służbowych są to sprawy dotyczące placówek dyplomatycznych, jest bezwzględny immunitet, kiedy dotyczy spraw prywatnych dyplomaty, jest on n spadkobiercą lub chce zakupić dzaiłkę można wtedy zawiesić immunitet)

administracyjne ( jeśli dotyczy spraw prywatnych dyplomaty to immunitetu nie ma, potrzebna jest wyraźna zgoda)

egzekucyjny - (immunitet jurysdykcyjny ma wymiar formalny, ale po wyroku ma wymiar egzekucyjny, zrzeczenie się immunitetu od juysdykcji nie oznacza zrzeczenia sie immunitetu egzekucyjnego)

cywilne - korzystają z niego członkowie personelu dyplomatycznego misji i ich rodziny żyjący we wspólnocie domowej; personel misji mający obywatelstwo państwa przyjmującego lub nie mający obywatelstwa ma immunitet tylko w odniesieniu do aktów urzędowych dokonywanych w toku pełnienia swych funkcji; personel techniczny i administracyjny jedynie do czynności w ramach pełnionych przez siebie funkcji (w sprawach służbowych są to sprawy dotyczące placówek dyplomatycznych, jest bezwzględny immunitet), wyjątki: kiedy powództwo dotyczy prywatnego mienia ruchomego - osoba taka nie może wybudować na swoim gruncie budynków bez zgody władz, wycinać lasów; kiedy dyplomata jest spadkobiercą, w charakterze osoby prywatnej; kiedy powództwo dotyczy działalności zawodowej lub handlowej, poza ramami jej funkcji urzędowych, rodzina personelu dyplomatycznego nie może podejmować pracy zarobkowej w państwie przyjmującym, jednak Polska podpisała umowy dwustronne z USA i Kanadą, dzięki którym mogą oni pracować jednocześnie zrzekając się immunitetu od jurysdykcji cywilnej i administracyjnej; mogą oni również za zgodą państwa wysyłającego i przyjmującego pracować charytatywnie, nie otrzymując wynagrodzenia, nadal zachowują swoje immunitety; gdy misja instaluje swe pomieszczenia w nieruchomości należącej do osoby prywatnej, sprawy o tytuł własności lub inne prawa rzeczowe w związku z tą nieruchomością mogą być rozpatrywane przez sądy państwa przyjmującego, jednak nie może zostać wydany nakaz opróżnienia tych pomieszczeń, bo misja korzysta z immunitetu nietykalności

administracyjne - korzystają z niego członkowie personelu dyplomatycznego misji i ich rodziny żyjący we wspólnocie domowej; personel misji mający obywatelstwo państwa przyjmującego lub nie mający obywatelstwa ma immunitet tylko w odniesieniu do aktów urzędowych dokonywanych w toku pełnienia swych funkcji, personel techniczny i administracyjny jedynie do czynności w ramach pełnionych przez siebie funkcji ( jeśli dotyczy spraw prywatnych dyplomaty to immunitetu nie ma, potrzebna jest wyraźna zgoda); niepodleganie jurysdykcji policyjnej - nie można wręczać mandatu, odbierać prawa jazdy

- przywilej celny - dyplomaci i ich rodziny, personel administracyjno - techniczny(mienie), polega na zwolnieniu z cła i z rewizji, chyba że jest wyraźny powód, ale musi być dokonane w obecności osób z przedstawicielstwa dyplomatycznego

- przywilej podatkowy- zwolnienie od wszystkich podatków bezpośrednich a w przypadku podatków pośrednich, państwa ustalają między sobą, czy zwolnić czy też nie, przeważnie się zwalnia; w państwach UE vat jest zwracany z każdej tranzakcji powyżej 100 Ł

- naruszenie przywilejów i immunitetu przez państwo przyjmujące oraz jego nadużywanie przez dyplomatów

Funkcje dyplomatyczne; art 3 konwencji z 1961 (art 5 mówi o 13 przykładach funkcji konsularnych)

- dyplomata powinien popierać dobre st. między państwem wysyłającym a przyjmującym

- polegają na zbieraniu informacji politycznych, społecznych, gospodarczych, kulturalnych o państwie przyjmującym, ale legalnie (czytanie gazet, spotkania z urzędnikami, sprawozdania debat parlamentarnych)

- prowadzenie rokowań

rokowania prawne - prowadzenie rokowań z państwem przyjmującym; z departamentu prawno - traktatoweo dostaje się zlecenie np co do zawarcia umowy, rokuje się zakres tematyczny, co by interesowało drugą stronę np. sprawy alimentacyjne

handlowe - część kompetencji podlega pod UE, wiec pozostało niewiele kompetencji dla dyplomatów państw członkowskich

polityczne - najlepiej prowadzi się w państwach przewidywalnych, bo w państwach niestabilnych np. jest ustalona wizyta, ale rząd upada, wiec wizyta nie dojdzie do skutku

rokowania w ramach państw członkowskich UE, grupa Wyszehradzka (wspólne stanowisko)

rokowania w ramach organizacji i z innymi organizacjami (NATO, UE)

- ochrona interesów państwa wysyłającego w państwie przyjmującym w ramach prawa międzynarodowego; czy nie zachodzi dyskryminacja instytucji lub nieuzasadnionego i nierównego traktowania obywateli polskich (protest jest ostatecznym instrumentem), najlepiej prowadzić działania w formie rokowań najbardziej skutkują represaria

- ochrona obywateli polskich - (o charakterze indywidualnym należy do konsula) o charakterze generalnym do ambasadora

- reprezentacja wobec organów państwa przyjmującego i wobec korpusu dyplomatycznego, szef misji musi uczestniczyć w wizycie głowy państwa (np. szef misji rosyjskiej w Polsce, musi uczestniczyć w wizycie prezydenta Rosji w Polsce) asystuje od prezydenta do ministra włącznie

Źródła prawa konsularnego.

- przepisy o handlu; wiek XIX zwyczaj odgrywał ważną rolę; 1928 konwencja hawańska

- konwencje konsularne dwustronne

- skodyfikowanie prawa konsularnego na poziomie wielostronnym po II wojnie światowej

- szefem komisji został Jaromir Zurek, projekt konwencji o stosunkach konsularnych w Wiedniu, 150 państw podpisało; fakt że państwo przystąpiło do konwencji wielostronnej nie oznacza, że nie może tworzyć konwencji dwustronnej

- konwencje dwustronne są ważne w stosunkach z państwami ościennymi (z rosją mamy 5 konwencję dwustronna)

- prawo konsularne opiera się o prawo wewnętrzne np. kodeks rodzinny i opiekuńczy 1964); niektóre państwa starają się mieć jeden akt normatywny regulujący wszystkie te sprawy i kwestie - ustawa z 1984 o funkcjach konsularnych lub wyroki i orzeczenia sądów krajowych, orzeczenia sądów międzynarodowych, zwyczaj

- sprawa konsularna trafiła do MTS - sprawa Lagranda - dostęp konsula do swego obywatela, gdy jest on uwięziony, Legrand niemiec zabił ludzi, zoastał skazany, konsul niemiecki stwierdził, że Legrand nie zrzekł się obywatelstwa; Niemcy pozwali USA przed MTS i wygrali

Rodzaje konsulatów.

- konsulaty zawodowe - na ich czele stoi konsul będący urzędnikiem i obywatelem państwa wysyłającego, ma pełnię funkcji konsularnych, konsularnych państwem wysyłającym łączy do węzeł publiczno - prawny; pełni wszystkie funkcje

- konsulaty honorowe - na ich czele stoi konsul, który jest obywatelem państwa przyjmującego, promuje kulturę, gospodarkę, z państwem wysyłającym łączy go węzeł prywatno-prawny

- konsulaty zarówno zawodowe jak i honorowe dzielimy na:

• konsulaty generalne

• konsulaty

• wicekonsulaty

• agencje konsularne

Jak wybrać i jakie warunki musi spełniać kandydat na konsula?

- kandydata szuka szef departamentu, przedstawia ministrowi, następuje procedura dokształcania, bo musi znać przepisy polskie i kraju do którego się udaje;kandydat na konsula musi obligatoryjnie zdać egzamin, jeśli zda, to znowu musi być zgoda państwa przyjmującego, nieformalnie się o nią prosi, daje mu prezydent listy komisyjne, minister sprawiedliwości i inni ministrowie przekazują mu część uprawnień, przedstawia te listy w ministerstwie spraw zagranicznych państwa przyjmującego, które udziela mu egzequatu (wyrażenie zgody na pełnienie funkcji konsularnych), w listach tych ustala się okręg konsularny w którym działa (zależy od wielkości państwa, w którym działa), nie ma przerwy pomiędzy starym a nowym konsulem, jest tzw. zakładka czyli przez pewien okres jest dwóch konsulów (1 - 2 tygodnie), bo stary konsul musi przekazać stan spraw nowemu konsulowi; konsul chroni tylko własnych obywateli, nie może działać jeśli osoba winna ma również obywatestwo państwa przyjmującego

Funkcje konsularne:

Konwencje o stosunkach konsularnych wymienia 13 funkcji. Są to funkcje z zakresu opieki konsularnej i praw władczych konsula.

Konsul jest przedłużeniem władzy rządowej zagranicą, egzekwatur, czyli pozwolenie na sprawowanie urzędu od państwa przyjmującego.

Uprawnienia władcze:

1. Dwa organy paszportowe (jeden w Polsce i jeden zagranicą, czyli w konsulacie), przepisy paszportowe każde państwo ustala w swoich przepisach wewnętrznych, ale każdy obywatel ma prawo do paszportu

- obywatelstwo jest to węzeł prawny, który wiąże jednostkę fizyczną z danym państwem, o związaniu się bądź wygaśnięciu obywatelstwa decyduje państwo

- jak się nabywa obywatelstwo?

• Ius sanguinis - prawo krwi, dziecko urodzone z rodziców Polaków automatycznie nabywa obywatelstwo polskie

• Ius soli - prawo ziemi, bez względu na obywatelstwo rodziców, dziecko nabywa obywatelstwo państwa, na terenie, którego się urodziło

• Wyjątek: prawo brytyjskie, podmiot (subject) prawa brytyjskiego, ale obywatel np. Australii, poddany królowej

- ustawa o obywatelstwie polskim z 1962 roku,

• Na terenie Polski urodzone i rodzice są Polakami, to posiada się obywatelstwo polskie

• jeżeli jedno z rodziców ma obywatelstwo polskie i dziecko urodziło się w Polsce to ma obywatelstwo polskie,

• natomiast dziecko urodzone zagranicą i jedno z rodziców ma obywatelstwo polskie, to otrzymuje ono obywatelstwo jednego z rodziców, a po ukończeniu 18 roku życia decyduje jakie obywatelstwo chce mieć - prawo opcji

• natomiast dziecko urodzone z rodziców bezpaństwowców, urodzone na terenie Polski, otrzymuje obywatelstwo polskie

• sposób wtórny, przez naturalizację - nadane na wniosek, stały okres pobywu w Polsce przez 5 lat

- zwolnienie z obywatelstwa polskiego

zainteresowany składa wniosek do konsula, który wysyła go poczta kurierską do Warszawy, do kancelarii sejmu, decyzja zapada w ciągu 2 lat, sprawdza się czy osoba nie popełniła przestępstwa lub czy nie toczy się w jego sprawie postępowanie karne, czy nie ma jakichś zobowiązań wobec państwa, czy nie zalega z kredytami, pożyczkami, czy nie ma zobowiązań alimentacyjnych; Prezydent zwalnia z obywatelstwa

- nadanie obywatelstwa

5 lat pobytu, (casus Nottchebon'a, był Niemcem, mieszkał w Urugwaju, nabył obywatelstwo Liechtenstein'u, MTS orzekł, że w przypadku wielorakiego obywatelstwa, liczy się związek danej osoby z krajem, jest to tzw. obywatelstwo efektywne, wymagany jest dłuższy stały pobyt)

- paszporty zwykłe, tymczasowe, dyplomatyczne i służbowe MSZ

NIE MA PASZPORTÓW KONSULARNYCH!

(w czasach PRL istniał paszport z prawem wielorakiego przekraczania granicy dla osób na stałe przebywających zagranicą; zlikwidowan 01.01.1990)

• jeśli paszport zginie, to należy zgłosić to na najbliższym posterunku policji, potrzebne jest zaświadczenie o stracie paszportu (chodzi o odpowiedzialność, jeśli ktoś popełni przestępstwo i będzie się legitymował naszym paszportem)

• jeśli osoba znajoma z polskim paszportem, potwierdzi naszą tożsamość, to otrzymujemy paszport tymczasowy, można też go wydać na podstawie innych dokumentów lub weryfikacji danych, który trwa 2-3 dni

• paszport blankietowy - zdjęcie, dane, pieczęć konsulatu, ważny jest 1 miesiąc, z prawem jednokrotnego przekroczenia granicy; zastąpiono go paszportem tymczasowym

• nowe przepisy z Schengen - państwa UE należą do tzw. obszaru Schengen, wspólna polityka wizowa. Paszportowa, azyl, kontrola granicy; wszystkie państwa muszą wybrać jedno miejsce, gdzie będą drukowane paszporty (w Polsce jest to Warszawa), wydłużony okres wydawania paszportów tymczasowych (ważne 1 rok), zlikwidowano paszporty blankietowe,

• od roku 2002 konsul nie wydaje paszportów fizycznie, zbiera się wnioski i wysyła poczta kurierską do MSZ do Warszawy, stamtąd do organu drukującego paszporty, potem wracają one do MSZ, a potem wysyła się je do konsulatu, cały proces może trwać około 3-4 miesięcy i dlatego wydaje się paszporty tymczasowe od ręki, bezpłatne, tylko że w tym momencie traci wizę z prawem do pracy, a urzędnik nie ma gdzie tej wizy wbić, bo to jest paszport tymczasowy

• obecnie paszporty maja kolor bordowy, ale ważny jest też granatowy, a w najbliższym czasie będą jeszcze nowe paszporty unijne z gwiazdkami

• paszport dyplomatyczny mają osoby, które pełnią funkcje dyplomatyczne, ale także szefowie resortów, podsekretarz stanu, posłowie, senatorowie

• obywatelstwo europejskie posiada się wtedy, gdy jest się obywatelem kraju członkowskiego Unii, obywatelstwo europejskie jest obywatelstwem pochodnym

2. Tylko konsul ma prawo do wydawania wiz.

- administrowanie zasobami ludzkimi

- rodzaje wiz:

• Pobytowe (od 3-6 miesięcy)

• Tranzytowe (od 48 godzin do 1 tygodnia)

• Wizy z prawem do pracy (do 1 roku, wyjątkiem są państwa anglosaskie, bo tam wydają na taki czas, jaki jest określony we wniosku pracodawcy)

Potrzebny jest wniosek pracodawcy, że dana osobę zatrudnił, zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy, że taka firma istnieje, wtedy wydaje się wizę na 1 rok minus jeden

Przy wydawaniu wiz stosuje się zasadę terytorialności, wizę można dostać tylko w okręgu konsularnym miejsca stałego zameldowania

- strony z Schengen zniosły granicę wewnętrzną, została tylko granica zewnętrzna, mając wizę jednego kraju można jechać do wszystkich; do obszaru Schenegen nie należy Wielka Brytania i Irlandia; Polska ma status obserwatora

3. Legalizacja, potwierdzenie autentyczności, legalności dokumentu w jednym kraju, żeby mógł on wejść w obieg w innym kraju; np. dyplom

- pełna całkowita legalizacja, z dokumentem idziemy do MSZ polswkiego, tam przybijają pieczęć, że dokument ten spełnia wszystkie wymogi kraju wystawiającego, potem idziemy do konsulatu państwa, do którego chcemy wyjechać, tam dają nam pieczęć o dokonaniu legalizacji tego dokumentu i wtedy można go przedstawić zagranicą, może ale nie musi być przetłumaczony na język obcy, tylko dokument w pełni zalegalizowany daje nam do prawo do roszczeń (samo tłumaczenie nie)

Funkcje opieki konsularnej:

1. Konsul ma dbać o dobro obywateli nieletnich poza granicami, obowiązek alimentacyjny, art. 36 konwencji wiedeńskiej z roku 1963, sprawa Lagranda, na wyraźne zainteresowanie tego, przeciwko któremu toczy się postępowanie karne lub zapadł wyrok o poinformowaniu konsula i udzielenie pomocy, ale musi spełniać pewne warunki:

• obywatel państwa wysyłającego

• nie może to być osoba mająca obywatelstwo państwa przyjmującego

• dobrowolność (osoba zainteresowana musi zwrócić się z prośbą o udzielenie pomocy konsularnej)

- na procesie karnym konsul zapewnia tłumacza, dlatego konsul powinien żyć w zgodzie z tłumaczami, zwłaszcza gdy musi śledzić przebieg kilku procesów

2. Pomoc w sprawach prawnych - udzielenie pełnomocnictw np. do poczty poleconej,

udzielenie ślubów, potwierdzenie autentyczności podpisu, pomoc dla polskich sądów przy doręczaniu pism procesowych ale tylko tam gdzie nie ma umowy między państwami, polecenie przesłuchania w sprawach spadkowych, cywilnych, prawa rzeczowego, sprawy związane z ustalaniem kurateli i adopcji, sprawdzanie warunków adopcyjnych

3.Funkcje związane z czynnościami morskimi (książeczki morskie i żeglarskie), konsul może być mediatorem między kapitanem i załogą. Prawo do nadawania bandery, do rejestracji statków, wydawania certyfikatów o dobrym stanie technicznym statku, konsul może to przedłużyć tylko pod warunkiem, że będzie to podróż macierzystego portu znajdującego się w tym okręgu konsularnym do portu macierzystego, konsul pośredniczy przy kupnie-sprzedaży statku, który będzie pływał pod polską banderą, załatwia częstotliwość radiową, konsul występuje w sądach morskich

4. Przeprowadzenie rejestracji nowo narodzonych Polaków w okręgu konsularnym, udzielenie ślubów pomiędzy obywatelami polskimi (zaświadczenia o zdolności małżeńskiej, metryka aktu urodzenia, para musi odczekać 1 miesiąc); ostatnia posługa (transport zwłok, pełna dokumentacja i pieczęć wielokrotna.)

1

---