Szkoła florencka - szkoła włoskiego malarstwa rozwijająca się od XIII wieku we Florencji.
Protorenesans
Pierwszym ważnym malarzem we Florencji był Cimabue, który tworzył w jeszcze bizantyjskiej tradycji, aczkolwiek jego twórczość zapowiadała już pewne zmiany. Rzeczywistym założycielem szkoły florenckiej był Giotto. Jego umiejętności przedstawiania trójwymiarowych form i przestrzeni, oddawania ludzkich emocji oraz prostota kompozycji uczyniły jego dzieła rewolucyjnymi. Wpływ tego artysty na florenckich malarzy był ogromny.
Wczesny renesans
W pierwszej ćwierci XV wieku, u progu quattrocenta malarstwo florenckie doświadczyło wpływu gotyku międzynarodowego, za sprawą sieneńczyka Lorenzo Monaco i Masolina da Panicale, którzy pracowali nad freskami w kaplicy Brancaccich. Styl "ozdobny", który reprezentowali, polegał na upodobaniu do dekoracyjnej linii, czystych barw oraz płytkiej przestrzeni. W opozycji znalazł się surowy, tzw. "prosty", styl Masaccia, przyjaciela i ucznia architekta Brunelleschiego i rzeźbiarza Donatella, wraz z którymi stał się pionierem renesansu. Paolo Uccello zasłynął dzięki swojemu studiowaniu perspektywy. Fra Angelico, dominikanin, rozwinął prosty, wyrazisty styl wykorzystywany przez niego do celów dydaktycznych. Pogoda ducha i jasny koloryt jego prac były kontynuowane w twórczości Domenica Veneziano i Alesso Baldovinetti. Wpływ Donatella uwidocznił sie silnie w dziełach Andrei del Castagno. Początkowa inspiracja Masacciem u Fra Filippo Lippiego została zastąpiona wpływem sztuki Donatella i malarstwa niderlandzkiego. Dekoracyjność i niderlandzki realizm splatają się z kolei w twórczości Benozza Gozzoli i Domenica Ghirlandaio.
A
Madonny na tronie w otoczeniu świętych (fragment), 1424-25, retabulum z klasztoru św. Dominika, Fiesole
Fra Angelico, właściwie Guido di Pietro da Mugello (ur. ok. 1387, w pobliżu Florencji - zm. 18 lutego 1455, w Rzymie) - włoski malarz religijny wczesnego renesansu, dominikanin, błogosławiony Kościoła Katolickiego. Oprócz obrazów temperowych malował także freski i miniatury. Podejmował tylko tematy religijne.
W wieku ok. 20 lat wstąpił do klasztoru w Fiesole i przybrał imię Giovanni da Fiesole. Malarstwa uczył się we Florencji, prawdopodobnie u Masolina, od którego przejął tzw. styl "ozdobny" cechujący się zamiłowaniem do dekoracyjności, linearyzmu i czystych barw. Takie cechy posiada jego wczesne dzieło - poliptyk dla klasztoru San Domenico w Fiesole z przedstawieniem Madonny na tronie w otoczeniu świętych. Dzieło to zostało przemalowane przez Lorenza di Credi ok. 1500 r. W swojej późniejszej twórczości artysta starał się uwolnić od wpływu gotyku dążąc do uproszczenia i monumentalności.
W 1438 Fra Angelico rozpoczął prace w klasztorze San Marco we Florencji. W ciągu około 12 kolejnych lat ozdobił freskami 40 cel zakonnych. Malowidła te przedstawiają narodziny, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. W 1445, na prośbę papieża Eugeniusza IV malarz przybył do Rzymu i dwa lata później rozpoczął prace w kaplicy Mikołaja V w Watykanie i w katedrze w Orvieto. W 1450 opuścił Rzym i wrócił do Fiesole, gdzie został wybrany przeorem klasztoru. Jednak po 4 latach znów udał się do Rzymu, tym razem na zaproszenie papieża Mikołaja V i tam umarł.
Jego grobowiec znajduje się w rzymskiej bazylice Santa Maria sopra Minerva. Został beatyfikowany przez Jana Pawła II i ogłoszony patronem artystów, zwłaszcza malarzy.
B
Detal obrazu Pokłon trzech króli - prawdopodobnie autoportret malarza
Sandro Botticelli, właściwie Alessandro di Mariano Filipepi (ur. 1 marca 1445 we Florencji w dzielnicy Santa Maria Novella[potrzebne źródło] - zm. 17 maja 1510 (jest to data pogrzebu), także we Florencji) - włoski malarz szkoły florenckiej, który tworzył we wczesnym (quattrocento) oraz dojrzałym okresie odrodzenia.
Początki malarstwa
W 1470 roku, w wieku 25 lat otworzył, posiadał własną pracownię, w której realizował zamówienia bogatych rodzin florenckich - głównie rodu Medicich, zaś od 1472 - Botticelli znajdował się na liście w gildii św. Łukasza jako samodzielny malarz. Jego uczniami byli wówczas m. in. Fillipino Lippi syn mistrza, u którego uczył się Botticelli
Większość życia spędził w rodzinnej Florencji, odbył nieliczne podróże, m.in. do Rzymu, Pizy, oraz prawdopodobnie do Mugello. Botticelli bardzo szybko znajduje mecenasów, rodzinę spokrewnioną z Medyceuszami. W tym domu malował aż do śmierci[1]W późniejszym okresie malarz uległ ascetycznej ideologii głoszonej przez Savonarolę, która istotnie wpłynęła na styl jego malarstwa.
W 1504, wraz z innymi wielkimi artystami florenckimi, brał udział w naradzie, która miała ustalić miejsce ustawienia posągu Michała Anioła - Dawida Pod koniec życia stworzył niewiele dzieł. Pomiędzy 1504 a datą jego śmierci nie zachowały się żadne wzmianki o artyście.
Rodzina
Starsi bracia Alessandra to:
Ojciec Aleksandra - Mariano di Vanni Filipepi - był garbarzem.
Twórczość
Kształtowanie się indywidualnego stylu
Botticelli w młodości prawdopodobnie wykonał następujące freski, które w dużej mierze nawiązują do stylu Fra Filippo Lippiego:
Stojącą Madonnę (obecnie: w kolekcji Gesch w Ajaccio)
Madonnę Della Loggia (obecnie: w Uffizi)
dwie Madonny (obecnie: w Luwrze)
Madonnę ze św. Janem i dwoma aniołami (obecnie: Galleria dell'Accademia)
Dzieła te pokazują, iż Botticelli malował także pod wpływem Alesso Baldovinettiego, Verrocchia. W całej swej twórczości nawiązywał do twórczości Antonio del Pollaiolo oraz Andrea del Castagno.
Działalność artystyczna
Około 1470 roku na zlecenie dla Sala del Magistrato w Palazzo Della Mercanzia (siedziby sądu handlowego) powstała Alegoria Siły. Praca ta udowadnia wpływ Antonia del Pollaiuolo na Botticellego. W tym czasie artysta zrealizował także zlecenie od Medyceuszów na obraz ołtarzowy do kościoła Santa Elisabetta Della Convertire. Na obrazie tym przedstawił braci Giuliana i Lorenza Medici jako świętych Kosmę i Damiana. Artysta zastosował kompozycję Sacra Conversazione (Uffizi). Nie było to jedyne zamówienie od przedstawicieli tego wpływowego rodu. Dwa lata później Botticelli wykonał dla nich dwa obrazy opowiadające biblijną przypowieść o Judycie i Holofernesie (Powrót Judyty oraz Odnalezienie ciała Holofernesa).
Św. Sebastian - duży obraz tablicowy - powstał w 1474 na zlecenie kościoła Santa Maria Maggiore we Florencji. Latem tego samego roku artysta zaczął pracę nad freskiem Wniebowzięcie w kaplicy Dell'Incoronata w katedrze Campo Santo w Pizie. Dzieło nie zostało ukończone, a w 1583 uległo zniszczeniu. Sztandar z Ateną stworzony rok później na zlecenie Giuliana Medici wykazuje na związanie pracy artystycznej Botticellego z rodem Medyceuszów. Obraz znajdował się w pałacu Medyceuszów. Uchodzi za zaginiony od momentu likwidacji kolekcji tegoż rodu.
W latach 1476-1477 malarz wykonywał Pokłon trzech króli (Uffizi) dla kościoła Santa Maria Novella. Na obrazie umieścił wiele osób jemu współczesnych, np. Cosimo Medici starszy to postać klęcząca przed Madonną, natomiast Wawrzyniec Wspaniały uwieczniony jest z lewej strony obrazu jako młodzieniec dumnie oparty na mieczu. Sam Botticelli uwiecznił się w prawej części obrazu jako młody człowiek w żółtej szacie i złocistych włosach.
1477 - La Primavera - Wiosna (patrz: osobny artykuł)
Wiosna
Narodziny Wenus
1480 - fresk ze św. Augustynem - na zamówienie Vespuccich - charakteryzuje się niezwykłą monumentalnością, całość przedstawienia charakteryzuje energia i realizm
1481 - Zwiastowanie - w loggi Ospedale San Martino alla Scala
Od lata 1481 roku do wiosny/lata 1482 Botticelli pracował nad freskami w Kaplicy Sykstyńskiej w Rzymie na zlecenie papieża Sykstusa IV. Było to kilka portretów papieskich i trzy wielkie obrazy: Młodość Mojżesza, Oczyszczenie trędowatego (znane też pod tytułem Młodość Chrystusa) i Uśmierzenie przez Mojżesza i Aarona rebelii Korego, Datana i Abirona. Młodość Mojżesza zawiera symultaniczne sceny przedstawiające Mojżesza zabijającego Egipcjanina, przepędzającego pasterzy, którzy dokuczali córkom Madianitów, poi trzody córek Jetry, rozmawia z Bogiem w krzaku ognistym, wyprowadza Izraelitów z Egiptu.
Na zlecenie Medyceuszów Botticelli wykonał obraz Atena ujarzmiająca centaura (datowanie niepewne). Istnieją dwie interpretacje tego dzieła. Może to być aluzja do bohaterskich czynów Wawrzyńca Wspaniałego, który zaprowadził pokój we Florencji po wojnie domowej lub też alegoria dwoistości natury ludzkiej, w której mądrość panuje nad siłą i instynktami. W 1486 artysta przyjął zlecenie z kolei od Tornabuonich na freski w willi Tornabuoni-Lemmie z okazji ślubu Tornabuoniego. Są to sceny alegoryczne uznawane przez niektórych historyków sztuki za najambitniejsze i niosące najgłębszą treść z dzieł Botticellego (obecnie w Luwrze).
Otwarta księga - fragment obrazu Maddona del Magnificat
Obraz Maddona del Magnificat namalowany pomiędzy 1481 a 1485 wziął swoją nazwę od słów widocznych na kartach otwartej księgi. Maryja zapisuje słowa, które wg Ewangelii Łukasza miała wygłosić podczas spotkania ze św. Elżbietą. Dzieciątko trzyma owoc granatu - symbol Zmartwychwstania. Jest to dojrzałe dzieło artysty o kolistej formie (tondo), w którą doskonale wpisują się przedstawione postacie.
1485 - Madonna na tronie z Janem Chrzcicielem i Janem Ewangelistą - dla kaplicy Angola Bardi w kościele Santo Spirito - obraz ołtarzowy. (obecnie w: Berlinie)
Zwiastowanie (1489-90) wykonane zostało dla kaplicy Benedetta di ser Giovanni Guardi w kościele Santa Maria Magdalena de'Pazzi. Dzieło to doskonale obrazuje zmianę stylu jaka dokonała się w twórczości Botticellego. Obserwujemy tu zanik dotychczasowego idyllicznego nastroju, w obrazie odczuwalne jest silne napięcie wyrażone przez ostre kolory i mocny światłocień, który dotąd nie był stosowany przez artystę.
Od 1490, czyli daty wystąpienia dominikanina Savonaroli, Florencję męczyły niepokoje społeczne i polityczne. Botticelli w dużym stopniu uległ wpływowi moralizatorskich kazań. Obserwując jego obrazy z tego okresu możemy odczuć wewnętrzne rozterki artysty. Do 1500 z powodu opisanych wydarzeń odczuwalna jest w dziełach Botticellego nuta tragizmu.
Po 1490 artysta pracował nad ilustracjami do Boskiej komedii. Niektórzy historycy sztuki uważają, że poemat był tu jedynie inspiracją. Z ręki Botticellego ostatecznie powstały 94 rysunki na pergaminie, które znajdują się obecnie berlińskiej w Bibliotece Watykańskiej. La Calunna, czyli Oszczerstwo, według Apellesa powstała w 1497 na zamówienie Antonia Segniego. Jest to głęboka i skomplikowana scena alegoryczna. Obraz o tym tytule pierwotnie namalował starożytny malarz Apelles, którego dzieło z kolei opisał grecki pisarz Lukian. Tekst Lukiana został przywołany przez Albertiego w jego traktacie O malarstwie, na której to wersji prawdopodobnie opierał się Botticelli realizując własną wizję tematu. Niektórzy historycy sztuki sądzą, iż jest to jedno z nieudanych dzieł Botticellego, zaprzeczające jego prawdziwemu stylowi, bliskie manieryzmowi, gdzie kompozycja jest niespójna, zaś kolory niedopasowane, a sama forma jest niewystarczająca do przedstawienia głębokiej idei jaką pragnął artysta przedstawić.
Podsumowanie twórczości
Botticelli nie wniósł do dziejów sztuki nowych rozwiązań artystycznych. Nie dbał on o harmonię świateł i cieni oraz ignorował szczegóły budowy anatomicznej ludzkiego ciała, gdyż jego zamierzeniem nie było realistyczne przedstawienie a oddanie charakteru konkretnej postaci, świadomie zniekształcał proporcje. Nie starał się doskonale oddać perspektywy, przestrzenie jego obrazów są dość płaskie, nie poszukiwał głębi. Nie stosował światłocienia, gdyż stosował inny środek wyrazu artystycznego - linię (linearyzm). Styl Botticellego można określić mianem „poetyckiego”. Był to malarz kobiecego wdzięku. Tworzył doskonałą świetlistość szat oraz stosował naturalną dekoracyjność w przedstawieniu ruchu. Cechy dzieł Botticellego to także chłodny i czysty koloryt oraz precyzja rysunku.
Jednym z jego głównych naśladowców był Filippino Lippi - syn Fra Filippo. W XIX w. stanowił inspirację dla Prerafaelitów.
C
Krucyfiks, tempera na desce, 336 x 267 cm, San Domenico, Arezzo
Wizerunek św. Franciszka, fresk, Asyż
Cimabue (właściwie Cenni di Pepo; ur. ok. 1240 - zm. przed 1303) - wybitny włoski malarz 2 poł. XIII w.
Działał we Florencji, Rzymie, Pizie i Asyżu. Jego dzieła miały charakter wyłącznie religijny. Tworzył mozaiki, freski i obrazy ("Ukrzyżowanie" - Museo dell'Opera di Santa Croce, Florencja, "Tronująca Madoona z aniołami" - Galleria degli Uffizi, Florencja). Jego zasiadające na tronach Madonny w otoczeniu aniołów są jeszcze w pełni gotyckie; a jednak to on namalował po raz pierwszy od prawie tysiąca lat realistyczny portret - postać św. Fanciszka z Asyżu, ubogo odzianego, o twarzy starego człowieka, dobrej, pooranej zmarszczkami, zniszczonej wiekiem. Jest to portret wyobrażony, jednakże świeckość ujęcia tematu zwyciężyła tu po raz pierwszy średniowieczną idealizację. Prawdopodobnie uczniem Cimabuego był Giotto di Bondone.
Dzieła
Krucyfiks, 1268-71 Tempera na drewnie, 64,5 x 53 cm, San Domenico, Arezzo.
Maesta di Santa Trinita, 1285-86 Tempera na płycie, Galleria degli Uffizi, Florencja.
Krucyfiks, 1287-88 tempera na płycie, 448 x 390 cm, Museo dell'Opera di Santa Croce, Florencja.
Tronująca Madonna z dzieciątkiem i czterema aniołami, Tempera na drewnie, Santa Maria dei Servi, Bolonia.
Tronująca dziewica z aniołami, Tempera na drewnie, Louvre, Paryż.
Madonna Contini Bonaccossi(Madonna na tronie z dzieciątkiem, św. Franciszkiem, św. Dominikiem i dwoma aniołami), Galleria degli Uffizi, Florencja.
G
Obraz Domenico Ghirlandaio: A. Pucci, Lorenzo de' Medici, F. Sassetti (fragment)
Domenico Ghirlandaio, właściwie Domenico di Tommaso Bigordi (ur. 1449 we Florencji, zm. 11 stycznia 1494 we Florencji), włoski malarz z okresu quattrocento, przedstawiciel szkoły florenckiej.
Ghirlandaio urodził się w rodzinie florenckiego złotnika i stąd pochodzi jego przydomek Ghirlandajo, co znaczy twórca girland. Uczył się u Alessio Baldovinettiego i Andrei del Verrocchio. Współpracował ze swymi młodszymi braćmi, Benedetto i Davide. Warsztat Ghirladaio był najbardziej znanym i najlepiej prosperującym warsztatem malarskim we Florencji, który zyskiwał wiele intratnych zleceń. Jego najważniejsze dzieła to freski chóru kościoła Santa Maria Novella, freski w Pizie, San Gimignano i w rzymskiej Kaplicy Sykstyńskiej, obraz Starzec i wnuczek.
Jego najsłynniejszym uczniem był Michał Anioł, a jego syn Ridolfo Ghirlandaio był znanym malarzem włoskiego renesansu.
Styl Domanica Ghirlandaia cechowała prostota, klarowność, czasem dekoracyjny linearyzm. W kompozycji scen wielofiguralnych nawiązywał do dzieł Filippa Lippiego. Inspirował się także twórczością artystów flamandzkich. W obrazach o tematyce religijnej starał się, podobnie jak jego poprzednicy (Masaccio, Gozzoli), przemycić fragmenty życia współczesnego w ubiorze postaci, przedstawianych wnętrzach czy też w samych postaciach nadając im rysy twarzy współczesnych Florentczyków. Przykładem mogą byc freski w kościele Santa Croce, na których pojawiają się członkowie rodu Sassettich.
Ghirlandaio malował także izolowane portrety. Jednym z najbardziej znanych jest wizerunek Giovanny degli Albizzi Tornabuoni (Madryt). Zastosowane tu zostało tradycyjne dla florenckich portretów arystokratycznych ujęcie profilowe. Artysta uwiecznił ową damę również w scenie Nawiedzenia w Santa Maria Novella w takiej samej pozie i ubiorze (widać ją po prawej stronie sceny).
L
M
Święta Trójca, 1427, Santa Maria Novella, Florencja
Wygnanie z raju, Kaplica Brancaccich, Santa Maria del Carmine
Masaccio właśc. Tommaso di Ser Giovanni di Simone (ur. 21 grudnia 1401 w San Giovanni Valdarno, w prowincji Arezzo, zm. 1428 w Rzymie) - włoski malarz quattrocenta. Przypuszczalnie był synem notariusza.
Jako jeden z pierwszych artystów w kręgu kultury zachodniej tworzył przekonywające, anatomiczne wizerunki nagiego ludzkiego ciała. Razem z architektem Filippem Brunelleschim i rzeźbiarzem Donatellem, Masaccio stał się pionierem renesansu. Dzięki Brunelleschi'emu zdobył wiedzę o matematycznych proporcjach, natomiast od Donatella przejął zainteresowanie sztuką antyczną, dzięki czemu nie poddał się powszechnemu wtedy stylowi gotyckiemu. Jego malarstwo nie koncentrowało się na detalach i ornamentacji lecz przedstawiało świat w sposób sumaryczny, a płaskie plamy zastąpiło iluzją trójwymiarowości.
Przetrwały tylko cztery prace, o których w sposób niekwestionowany można powiedzieć, że są dziełem Masaccia. Jednakże różne inne obrazy są też, w całości lub części, przypisywane jego autorstwu. Wszystkie dotyczą tematów religijnych. Twórczość Masaccia miała duży wpływ na późniejszą florencką sztukę.
Trójca Święta
Do jednych z jego najsławniejszych dzieł należy fresk z lat 1425-28. w kościele Santa Maria Novella we Florencji, z przedstawieniem Trójcy Świętej, w otoczeniu Maryi, św. Jana Ewangelisty i pary fundatorów. Uważa się, że w dziele tym po raz pierwszy zastosowano w pełni prawidłową perspektywę (prawdopodobnie wykreśloną przez Brunelleschiego).
Freski w Kaplicy Brancaccich
Kolejne ważne dzieło to freski z kaplicy Branccacich (Florencja), namalowane wspólnie z Masolinem w latach 1426-27. Najsłynniejsze przedstawienia to Wygnanie z raju i Grosz czynszowy, gdzie Masaccio w niespotykany dotąd sposób wykorzystał efekty światłocieniowe. Światło nie jest jednolite i rozproszone, jak do tej pory, ale pada z jednego, precyzyjnie określonego źródła (rzeczywiste okno kaplicy).
Giorgio Vasari tak napisał o freskach Masaccia:
Kaplica Brancaccich we florenckim kościele Santa Maria del Carmine była odwiedzana przez niezliczonych artystów, którzy uczyli się sztuki kopiując postacie wyglądające jak żywe, którym nie dorównywały żadne z malowanych współcześnie. Masaccio dał początek pięknemu stylowi nowoczesnemu; wszyscy malarze i rzeźbiarze, którzy studiowali w tej kaplicy stali się wybitnymi i uznanymi artystami. Byli to m. in.: Fra Angelico, Filippo Lippi, jego syn Filippino (ten który ukończył dzieło Masaccia), Baldovinetti, Andrea del Castagno, Andrea del Verrocchio, Domenico Ghirlandaio, Sandro Botticelli i boski Michał Anioł; również Rafael uformował tam swój styl, a także Lorenzo di Credi (...) Słowem wszyscy, którzy chcieli nauczyć się wielkiej sztuki szli po naukę do kaplicy, aby posiąść od Masaccia wskazówki i zasady tworzenia pięknych postaci.
P
U
Bitwa pod San Romano I, Niccolo da Tolentino na czele Florenczyków, 1435-1436
Św. Jerzy ze smokiem, National Gallery w Londynie
Polowanie, Ashmolean Museum, Oxford
Paolo Uccello, właśc. Paolo di Dono (ur. 1397 we Florencji, zm. 10 grudnia 1475 we Florencji) - włoski malarz z okresu renesansu, koncentrujący się w swojej twórczości na problemach związanych z perspektywą.
Urodził się we Florencji w rodzinie chirurga-cyrulika. W młodości uczył się w pracowniach florenckich artystów, m.in. razem z rzeźbiarzem Donatellem. Pierwsze dzieło to Epizody z Księgi Rodzaju (1424-1425) - freski w Zielonym Krużganku florenckiego kościoła Santa Maria Novella.
Później wyjechał na pięć lat do Wenecji, gdzie pracował przy budowie Bazyliki Świętego Marka wykonując projekty mozaik. Po powrocie do Florencji namalował Pomnik konny sir Johna Hawkwooda 1436 (po raz pierwszy podpisał się wówczas: Uccello; po włosku oznacza to Ptak). Kolejne zlecenie to zamówienie ze strony Medyceuszy - Trzy Sceny z Bitwy pod San Romano. Dzieło miało upamiętnić zwycięską bitwę Florentczyków z mieszkańcami Sieny, do jakiej doszło w roku 1432. Trzy obrazy (sceny bitewne) zdobyły powszechne uznanie i ozdobiły ściany hallu wejściowego, zwanego Salą Honorów, w Pałacu Medyceuszy. Obrazy są uznawane za największe osiągnięcie artystyczne Paola Uccello i jedno z największych osiągnięć ówczesnej sztuki florenckiej, (obok obrazów i fresków Masaccia).
Następne prace Uccello to freski i projekty witraży do katedry florenckiej. Współpraca z Donatello zaprowadziła malarza do Padwy, gdzie namalował Olbrzymów (obraz zaginął). Po powrocie do Florencji Uccello kontynuował prace nad freskami w Zielonym Krużganku florenckiego kościoła Santa Maria Novella. Powstały tam Sceny z życia Noego 1447, w których widać wpływ Masaccia. Uccello malował dużo dla indywidualnych odbiorców. Powstały w tym okresie dwa (znane) obrazy: Święty Jerzy walczący ze smokiem.
Mając pięćdziesiąt pięć lat Uccello ożenił się z dziewiętnastoletnią Tommasą di Benedetto Malifici, z którą miał wkrótce dwoje dzieci: Donata i Antonię. Studiował perspektywę i dokonał w tej dziedzinie ważnej zmiany, przechodząc ostatecznie od umownej perspektywy charakterystycznej dla gotyku do perspektywy naturalnej. Perspektywa naturalna zdominowała malarstwo na kilka wieków, praktycznie do początków XX wieku. Przemianę widać dobrze, kiedy porównuje się obrazy Bitwy pod San Romano z obrazem Polowanie.
Uccello tworzył na przełomie epok. W jego dziełach zawarte są elementy gotyku i malarstwa renesansowego. Jednak nad wpływem epoki dominuje w jego malarstwie indywidualna koncepcja artystyczna. To stało się przyczyną trudności interpretacyjnych dla współczesnych i późniejszych badaczy. I to spowodowało zapomnienie jego twórczości.
Indywidualne cechy jego malarstwa sprawiły, że Uccellem zafascynowali się malarze XX wieku. Poszukując nowych form wyrazu zwrócili się ku jego dziełu m.in. kubiści i surrealiści. Jedni poszukując zasad kompozycji i rytmu form, drudzy ulegając nastrojowi i odrealnieniu zawartemu w obrazach bardziej "gotyckich" np. Giorgio de Chirico i Celnik Rousseau.
Stanisław Ignacy Witkiewicz odwoływał się do dzieła Uccello tworząc swoją Teorię Czystej Formy. Wszyscy dwudziestowieczni artyści dotarli do dzieła Uccello jako punktu zwrotnego w rozwoju malarstwa i poszli w przeciwnym kierunku niż artyści renesansowi. Z obrazów Włocha czerpali inspirację do odnaturalnienia perspektywy, porzucenia realizmu na rzecz swobody kreowania dzieła sztuki, które miało być interesujące samo w sobie. Dobrze tę ponadczasowość malarstwa Uccella wyraził francuski poeta Phillipe Soupault pisząc:
Chodzi o to, aby nie uznawać wyższości środowiska nad człowiekiem. Paolo Uccello istnieje zarazem w czasie i na przekór niemu.
V
Chrzest Chrystusa (1470)
Andrea del Verrocchio właśc. Andrea di Michele di Francesco de' Cioni (ur. 1435 we Florencji, zm. 1488 w Wenecji) - włoski rzeźbiarz i malarz renesansowy, przedstawiciel quattrocenta florenckiego.
Pochodził z rodziny złotników, sam zasłynął najbardziej z twórczości w brązie. Był nauczycielem jednego z największych humanistów odrodzenia, Leonarda da Vinci, którego autorstwa jest m.in. postać anioła w obrazie Verrocchia Chrzest Chrystusa (1473-75, Galeria Uffizi we Florencji). Verrocchio pracował głównie dla Medyceuszów. Zdał sobie sprawę, że nie potrafi dorównać swemu uczniowi, więc przestał malować i zajął się tylko rzeźbiarstwem. Tworzył wspaniałe obrazy i rzeźby religijne, pełne harmonii, odznaczające się wytwornością, wirtuozerią techniczną i silnym realizmem.
Główne dzieła
Rzeźby
pomnik konny Bartolomeo Colleoniego w Wenecji (1481, ukończony po śmierci Verrocchia przez Alessandra Leopardiego w 1496)
nagrobek kardynała N. Fortegurri w katedrze w Pistoi (1476-1488)
Chrystus i Niewierny Tomasz (1467-83, brąz), z fasady florenckiego kościoła Orsanmichele
Dawid (1473-75, brąz, Museo Nazionale del Bargello we Florencji)
nagrobki Piera i Giovanniego Medici w kościele S. Lorenzo we Florencji (1472)
Portret kobiety (Dama z kwiatami, 1475-80, marmur, Museo Nazionale del Bargello we Florencji)
Obrazy
Św. Monika (kościół S. Spirito we Florencji)
