nowy testament

Pieśń o Agape (1Kor 13, 1-13)

1. Kontekst

Pieśń rozdziela dwa rozdziały o charyzmatach (l Kor 12, 14). Świadczy to o „randze” Agape! 1Kor 12, 31 zamyka rozdział wezwaniem: „starajcie się o większe dary: a ja wam wskażę drogę jeszcze doskonalszą”. Charyzmaty są ważne, wierzący mają o nie zbiegać żarliwie, ale Agape jest ważniejsza, stanowi drogę doskonalszą. Wskazuje j ą Paweł w.Pieśni.

2. Terminy

STORGE, jest „miłością” zmysłową, odruchową, popędową, obecną u ludzi i zwierząt. Oznacza jednoznacznie przywiązanie! Widoczne jest ono u matki, która tuli dziecko i wilczycy, która na śmierć broni „młode”. Jest „miłością-potrzebą”, tą „potrzebą” jest dawanie siebie”. „Nie zna przeszkody wieku, płci, klasy społecznej, wykształcenia”. Termin STORGE jest nieobecny w Biblii (często zachodzi w świecie greckim), gdzie pojawia się wyłącznie w katalogu grzechów: ASTERGOS (bez serca Rz l, 31) oraz ASTERGOI (bez serca, bez litości, 2Tm 3,3). STORGE - przywiązanie z długiej znajomości, sympatii „od zawsze”, i może twórczo budować i podpierać inne rodzaje miłości.

EROS, nie zachodzi nigdy w Biblii, ale obecny w literaturze i filozofii greckiej. Obraz jej daje Platon w dziele „Uczta”. Na uczcie bogów spotykają się Penia (ubóstwo, bieda) i Poros (bogactwo). To spotkanie rodzi tęsknotę i pragnienie połączenia. Eros jest, więc dążeniem do uzupełnienia, udoskonalenia, pożądania tego „co brakuje”. Sofokles nazywa Eros „wieczną tęsknotą” za ideałem (partnerem - partnerka). Eros pożąda osoby (też bogactwa, władzy, znaczenia), jest egoistyczny (ego - ja), zaborczy, nastawiony na branie. Od terminu Eros pochodzą słowa erotyka, erotoman (w sensie negatywnym, kiedy wychodzi poza bariery osobowe). Eros w biegu historii zatracił cechy pozytywne. W Rzymie, przybrał miano Amor - Cupido. Cupido urósł do rangi bóstwa, nieodpartej żądzy seksualnej, Amor - bogiem miłostek. Owidiusz (43 - 17) napisał poemat „Ars amandi” (sztuka kochania), za którą cesarz Oktawian (63 -14) skazał go na wygnanie. Tam napisał książkę „Remedia amoris” (lekarstwa na miłość, „Odkochanie”). W żydowskiej literaturze hellenistycznej o wydźwięku platonicznym Eros symbolizował człowieka, który kochał Boga.

Ignacy Antiocheński napisał „mój Eros (Chrystus) jest ukrzyżowany”. Tu Eros określił potęgę miłości Chrystusa ukrzyżowanego!

Dzisiejsza filozofia klasyfikuje Eros na: lubieżny (zasługuje na odrzucenie), idylliczny (w poezji tolerowany), platoniczny (apoteozowany).

PHILIA, miłość - przyjaźń, uczuciowa, szlachetna, altruistyczna (alter - drugi), otwarta na człowieka, pochodzi od matki i rozprzestrzenia się na rodzicielstwo i ludzi. Termin philos tworzy imiona teoforyczne (Theos - Bóg, phero - niosę, tzn. mające w sobie święte Imię Boga, np. Teofil - przyjaciel Boga, Teodor -dar Boga, i wiele słów - nazw, jak: filomaci (philos - przyjaciel, mathetes -uczeń, nauka), filareci (philos — przyjaciel, arete - cnota). Termin philia zachodzi bardzo często w Piśmie Świętym. Ale gdy chodzi o nakaz Jezusa: „Miłujcie wszystkich nieprzyjaciół” (Mt 5, 44), tu ewangelista używa terminu w trybie rozkazującym „agapate” (od agapao - miłuje), bo człowiek nie może kochać nieprzyjaciół i przebaczać im krzywdy miłością opartą na uczuciu.

AGAPE, miłość - dar. Odnosząca się do Boga i ludzi, zakłada refleksję (umysł, rozum), jej dominantę charakterystyczną stanowi wola. Pochodzi od Ducha Świętego: „Nadzieja zawieść nie może, ponieważ miłość Boża rozlana jest w sercach naszych przez Ducha Świętego, który został nam dany (Rz 5, 5). Fundamentem nadziei zbawienia jest Agape. Duch Święty - Miłość niestworzona i nieskończona, stwarza je, rozlewa w człowieku jako swój dar, równoznaczny z łaską uświęcającą.

3. Pieśń — podział:

• Agape a charyzmaty (w. 1-3)

1. Gdybym mówił językami ludzi i aniołów, a miłości bym nie miał, stałbym się jak miedź brzęcząca albo cymbał brzmiący.

2. Gdybym też miał dar prorokowania i znał wszystkie tajemnice, i posiadał wszelką wiedzę, i wszelką [możliwą] wiarę, tak iżbym góry przenosił, a miłości bym nie miał, byłbym niczym.

3. I gdybym rozdał na jałmużnę całą majętność moją, a ciało wystawił na spalenie, lecz miłości bym nie miał, nic bym nie zyskał.

• Przymioty Agape (w. 4-7)

4. Miłość cierpliwa jest, łaskawa jest. Miłość nie zazdrości, nie szuka poklasku, nie unosi się pychą;

5. nie dopuszcza się bezwstydu, nie szuka swego, nie unosi się gniewem, nie pamięta złego;

6. nie cieszy się z niesprawiedliwości, lecz współweseli się z prawdą.

7. Wszystko znosi, wszystkiemu wierzy, we wszystkim pokłada nadzieję, wszystko przetrzyma.

• Wieczne trwanie Agape (w. 8 - 13)

8. Miłość nigdy nie ustaje, [nie jest] jak proroctwa, które się skończą, albo jak dar języków, który zniknie, lub jak wiedza, której zabraknie.

9. Po części bowiem tylko poznajemy, po części prorokujemy.

10. Gdy zaś przyjdzie to, co jest doskonałe, zniknie to, co jest tylko częściowe.

11. Gdy byłem dzieckiem, mówiłem jak dziecko, czułem jak dziecko, myślałem jak dziecko. Kiedy zaś stałem się mężem, wyzbyłem się tego, co dziecięce.

12. Teraz widzimy jakby w zwierciadle, niejasno; wtedy zaś [zobaczymy] twarzą w twarz: Teraz poznaję po części, wtedy zaś poznam tak, jak i zostałem poznany.

13. Tak więc trwają wiara, nadzieja, miłość - te trzy: z nich zaś największa jest miłość.

Agape niepomiernie góruje nad charyzmatami, jest „super - charyzmatem”, ich sercem i regulatorem.

Agape przewyższa glosolanę (glossa -język, laleo - mówię). W wersecie l jest hiperbola. Gdyby aniołowie mogli mówić (według rabinów mówią i to po hebrajsku), a Paweł ich językiem i językiem ludzi, a nie miał Agape, byłby podobny do „miedzi brzęczącej” czyli gongu i brzmiącego cymbału. Cymbały były znane w świecie greckim, grali na nich korybanci podczas obchodów świąt ku czci Dionizosa. W Grecji krążyło przysłowie „Cymbały z Dodony” (dzisiaj jeszcze istnieje miasto Dodoni, Dodon), a cymbał z Dodony oznacza gadułę.

Bez Agape nie ma wartości prorokowania (przemawia z Bożego natchnienia, wiedza, kardiognoza (kardia - serce, gnosis - poznanie), wiara charyzmatyczna( w moc czynienia cudów (Mk 11, 13), wydanie się na spalenie (lub ratowanie z pożaru), rozdanie majątku na jałmużnę (w. l — 3).

Pieśń wylicza przymioty Agape, jaka jest, jak nie jest: jest cierpliwa (makrothymia, makros - wielki, thymos - duch: wielkoduszna), łaskawa, wszystko znosi, wszystkiemu wierzy, pokłada nadzieję, wszystko przetrzyma 9tzn. jest mocna!). Nie zna zazdrości, poklasku, pychy, gniewu, bezwstydu (J. Czerski w BP tłumaczy: „jest taktowna”, etykieta należy do Agape; według H. De Lubac istotę sacrum stanowi sumienie i poczucie wstydu), nie jest „pamiętliwa”, daleka od „schadenfreude”, zaprzyjaźniona z Prawdą (por. J 14, 6; 8, 31). (w. 4-7).

Agape jest więzią między człowiekiem a Bogiem. „Narzędzie” tymczasowego poznania, jak języki, wiedza, proroctwo są „dziecinne” w'porównaniu z Agape. Mają się tak do Agape, jak myślenie, mówienie, działanie dziecka do myślenia, mówienia, działania człowieka dorosłego.

Poznanie „teraz” (na ziemi) jest pośrednie (niedoskonałe) jak w lustrze (daje odbicie) i w zagadce (pozostawia do „odgadnięcia” część Prawdy). „Potem” (w niebie) będzie „twarzą w twarz” (bezpośrednie). Człowiek pozna Boga jak „teraz jest poznany” przez Niego. Bóg poznaje bezpośrednio, wiec człowiek pozna Boga (i wszystko) bezpośrednio, ale nie wyczerpująco. Tylko Bóg poznaje wyczerpująco!

Teraz trwają (wiara — pistis, nadzieja — elpis, miłość - Agape). Triada cnót (por. ITes 1,3: dzieło wiary, trud miłości, wytrwała nadzieja - inna kolejność cnót Boskich). Miłość jest największa.

Sławny biblista Jean Steimann (Paweł z Tarsu) twierdzi, że Pieśń pisze-Paweł (kontemplata - mistyk), pośrednio mówi o Chrystusie, nie nazywa Go po imieniu, ale o Nirn myśli — „Jezus przemawiał, był prorokiem, czynił cuda. miał całą wiedzę, oddał wszystko, wydał swoje ciało”. Nie ma Ewangelii bez Chrystusa, Ewangelia jest martwa bez Agape. Uważam, że błogosławieństwa (Mt 5, l — 12) to „bilet wizytowy” Jezusa. On jest błogosławieństwem i On jest błogosławion! Jego błogosławieństwa są programem, który podaje uczniom do realizacji (por. Hans Urs von Balthasar). Podobnie miłosierny samarytanin (Łk 17, 11-14) to „incognito” - Jezus, wzór uniwersalnej Agape! Przykład Agape, tzn. „niestrudzonej” życzliwości (suma życzliwości nie jest Agape, można być filantropem (philos - przyjaciel, anthropos - człowiek) bez Agape. Opowiadam się za Pawiowym autorstwem Pieśni oraz za opinią, że w Pieśni ukrywa się Jezus. Nie podzielam opinii Rudolfa Bultmanna, że Pieśń jest tekstem parenetycznyrn (paraneza - nauczanie budujące, pozytywne, od parainesis, w przeciwieństwie do anatematezy (ana - tithemi, stawiam „poza”, „połajanka”, „wyklinanie”. Pieśń do Agape można porównywać do nieporównywalnej wartości Agape z Pnp: „mocna jest jak śmierć miłość - Agape (LXX), liczne wody nie zdołają ugasić jej płomienia”. I cała historia zmierza do spotkania „dwojga” Jedynych: Boga i człowieka (por. Piotr Roztworowski OSB). Pieśń można tez porównać do niepokonanej siły miłości - Agape: „Któż nas może odłączyć od miłości Chrystusowej? Utrapienie, ucisk, prześladowanie, głód, nagość, niebezpieczeństwo, miecz” (Rz 8, 31 - 39).

Johan Brahms (1833 - 1897) napisał melodie do Pieśni o Agape (słowa w języku niemieckim).

Paruzja (l Tes, 2 Tes)

1. Parousia - obecność - przyjście

Przybycie króla - ingres króla - radość

Obecność Bóstwa dla udzielenia pomocy bohaterom, dla roztoczenia opieki nad światem

NT: powtórne przyjście Pana w chwale

Przyjście Pana w historii jest podwójne:

a) w pokorze i poniżeniu (Wcielenie - Synkatabasis)

b) w chwale, sławne, królewskie „będzie dopiero” (Paruzja — por. Kanon Muratoriego)

2. Zapowiedź paruzji

Dz l, 11: Ten Jezus, wzięty od was do nieba, przyjdzie tak samo, jak widzieliście Go wstępującego do nieba.

werset 11 wprowadza tzw. „angeli interpretes” - Ewangelista Łukasz wkłada w ich usta nieomylne zapowiedzi (i wyjaśnienia), że „Wniebowstępujący” powróci!

Oczekiwanie Paruzji:

l Kor 16, 22 „MARANATHA” (jest możliwy dwojaki podział słowa aramejskiego pisanego w Liście literami greckimi:

• Maran - atha - Pan nasz przychodzi (sens kultyczny)

• Marana - tha - Panie nasz przyjdź (sens eschatologiczny)

Maranatha jest autentyczną modlitwą odmawiana przez Judeochrześcijan. Stanowi ona dowód historyczno - liturgiczny na Bóstwo Jezusa (L. Cerfeux, O. Culmann) nazywanego jako Mar. Kyrios - Pan (Bóg) i jest zarazem dowodem na wyczekiwanie paruzji.

Ap 22, 20; „Amen. Przyjdź, Panie Jezu” (modlitwa liturgiczna „Maranatha”)

Ap 22, 17; „Duch (Trzecia Osoba Boska) i Oblubienica (Kościół), mówią: „Przyjdź”.

Did 10, 6; przekazuje tekst modlitwy „Maranatha” (śpiew w Oazie)

l Kor 11, 26; „Ilekroć ten chleb spożywacie i pijecie z tego kielicha, śmierć Pana głosicie, aż (On) przyjdzie”

3. Liturgia - 3 aklamacje

I. “Sławimy śmierć Twoją Panie, Wyznajemy Twoje zmartwychwstanie, i oczekujemy Twego przyjścia w chwale".

II. “Ile razy ten chleb spożywamy i pijemy z tego kielicha, głosimy śmierć Twoją, Panie, oczekujemy Twego przyjścia w chwale".

III. “Chrystus umarł. Chrystus zmartwychwstał. Chrystus powróci".

4.

1Tes 4, 13-18: Paweł pociesza chrześcijan w Tesalonice: „Jezus istotnie zmartwychwstał!” Bóg tych, co umarli „w Jezusie” wyprowadzi z Nim (do chwały). Dokona się to na słowo Pana. Tekst wymienia: „hasło”, „głos archanioła”, „dźwięk trąby” (obrazy, język apokaliptyczny). Wtedy zmarli w Chrystusie „wstaną” pierwsi, potem żywi (będący aktualnie przy życiu) będą „porwani na obłoki” (język apokaliptyczny). Obłoki są „wozem Boga”, oznaczają Jego obecność. Odtąd wierzący - sprawiedliwi będą z Panem. To stwierdzenie ma być źródłem pociechy i nadziei.

1Tes 5, 1; „Nie trzeba wam bracia pisać o czasach (chronos) i chwilach (kairos) - chwila wybrana przez Boga, opatrznościowa; od tego słowa bierze początek kariologia - nauka o znakach czasu, która ma swe podstawy w ewangelii (Mt 16, l-4) i (Mk8, 11-13).

5.

Apostoł w oczekiwaniu na Paruzję zaleca gotowość, która polega na postępowaniu jak dzieci świętości.- dnia, czuwania (“bądźcie trzeźwi" - życie jest wigilią przed wielkim świętem), oraz nałożenia specjalnego ubioru, tj. “pancerza wiary" (pancerz ochrania całe ciało) i miłości, hełmu nadziei zbawienia (hełm osłania głowę).

6. Okoliczności Paruzji

Paweł odrzuca fałszywe opinie, które krążyły w Tesalonice: że dzień Pana już nadchodzi, że bliskie jest zgromadzenie się wokół Chrystusa (wszyscy zbawieni będą razem z Panem), że istnieje rzekome „natchnienie prorockie” (objawienie), mowa (wyjaśnienie z Pisma Świętego), list (Apostoła) o Paruzji.

7. Wyjaśnienia Pawła

Paruzje poprzedzi:

- apostazja (odstępstwo - apostasis (obejmie ono prowincje, kraje, Kościół) Apostazja przewidziana jest przez Tradycję biblijna: „Wzmoże się nieprawość, oziębnie miłość wielu” (Mt 24, 11-12), „Czy Syn Człowieczy znajdzie wiarę na ziemi, gdy przyjdzie?” (Łk 18, 8)

- wystąpienie „Człowieka grzechu” (tłumaczy się: Niszczyciel, Niegodziwiec - Jan apostoł stosuje nazwę Antychryst)

- człowiek grzechu manifestuje sprzeciw, wynosi się ponad wszystko, co wiąże się z Bogiem i Jego kultem, przypisuje sobie godność boską(„dowodząc że jest Bogiem”), „zasiądzie w świątyni Boga” 9Augustyn - nie wie w jakiej świątyni zasiądzie Antychryst; obraz jest inspirowany przez proroka Daniela (11, 36), gdzie znajduje się historyczno - religijny wzorzec, a Paweł dokonuje jego.”relektury”. Antioch IV Epifanez, wróg monoteizmu nakazał umieścić w świątyni jerozolimskiej posąg Dzeusa o „swoich rysach”. Żydzi dlatego zmieniali jedną literę w jego imieniu -Epimanes, co tłumaczy „wariat”, „szalony”, „pomylony⁵”. Cesarz Kaligula (37 - 41) też wydał nakaz umieszczenia w świątyni swego posągu, ale namiestnik w Palestynie zwlekał z realizacja nakazu i nie doszło do powstania, a cesarz został w międzyczasie zamordowany (uważany był za obłąkańca). Człowiek grzechu odznacza się zatem bluźnierczą pychą i „zagarnianiem” prerogatyw boskich (proroctwo daniela realizowało się w historii: Konie wprowadza za Napoleona do najpiękniejszej „perły gotyku” we Wilnie, tj. w kościele św. Anny, muzea ateizmu, magazyny na rozkaz totalitarnych wodzów. Paweł stwierdza, że „niegodziwiec już działa” — „tajemnica nieprawości” - „mysterion tes anonias”. W 2Tes 2, 6 zaznacza, że „ wy wiecie, co go powstrzymuje” - ko catechon (przeszkadzający) i to katechon (przeszkadza). Tłumaczył to w ustnej katechezie, o czym jednak nie ma wzmianki w Liście. Z stąd są domysły, że przeszkodami są: cesarz, gwarant ładu i spokoju, rzymski system prawny, rzymska sieć dróg lądowych i morskich. Te hipotezy trzeba odrzucić, bo Roma (Rzym) nazwana jest „wielką Nierządnicą”, pijaną krwią męczenników, z pucharem obrzydliwości w ręku (Ap 17, l — 9). Rzym pogański jest miastem cezarów i „moralnym bagnem”, działają w nim dwie bestie, jedna z morza, symbol przemocy fizycznej i psychicznej (Ap 13, 1), sięgająca po boskie tytuły, druga z lądu (symbol fałszywej propagandy, kłamstwa, kultów religijnych (Ap 13, 11).

8.

A zatem „przeszkodą” i „przeszkadzającym” są „dwaj świadkowie” (Ap 11), czciciele Boga, Jego świadkowie, wyznawcy. Symbol „dwóch” obejmuje kler i laikat. Symbol jest zbudowany na proroctwie Zachariasza (4, 3. 11 -14). U jego podstaw są: Zorobabel (przedstawiciel laikatu) i Jozue (kapłan) oraz apostołowie Piotr i Paweł (Ap 11), męczennicy, którzy słyszą „wstąpcie tutaj” (do nieba), skąd przychodzą bezustannie nowi świadkowie!

9.

Proroctwo głosi zwycięstwo Pana (2Tes 2, 8) — nastąpi spotkanie (nie walka) Chrystusa z Niegodziwcem po ustąpieniu przeszkody. Chrystus pokona Niegodziwca „tchnieniem ust” (symbol - łatwo, tak jak łatwo, „bezwiednie” oddycha człowiek) oraz blaskiem swego przyjścia (nagle, szybko, niepostrzeżenie, jak niezauważalnie następuje przejście od zmroku do świtu, ciemności do światła). Obrazy „walki” — spotkania - zwycięstwa Chrystusa są wzięte ze sławnego tekstu o Mesjaszu z proroka Izajasza (Iz 11, 4). Niegodziwiec - Niszczyciel ujmowany jest jako siła zbiorowa (oczywiście też indywidualna) oraz permanentna (trwała), Podobnie „to katechon” (przeszkoda) ma charakter indywidualny i zbiorowy oraz permanentny.

10. Wnioski kerygmatyczne

Nauka o Paruzji ważna jest dla dogmatyki, liturgiki, a przede wszystkim dla teologii moralnej, wzywa bowiem do uświęcenia (ITes 5, 22 - 23), cierpliwości (Jk 5,7- 8), pobożności (2P 3, 4. 12), komunii z Jezusem (l J 2, 28).

Teologia charyzmatów

1. Nazwa - greckie charis oznacza łaskę, którą Bóg daje, a charisma określa życzliwość, dobrodziejstwo Boga, tu szczególny dar Boży dany darmo, uzdalniający do określonej służby (diakonia) we wspólnocie. Charyzmat nie uświęca, lecz skierowany na służenie drugim: „Każdemu (wszystkim) objawia się Duch dla wspólnego dobra” (IKor 12, 7). Termin charyzmat zachodzi w Nowym Testamencie 17 razy (15 w Listach protopawłowych, raz w deuteropawłowym (2Tm l, 6), raz u Piotra (1P 4, 10).

2. Charyzmaty z ustanowienia są dwa, tzw. Charyzmaty instytucjonalne lub instytucje charyzmatyczne: porządek uświęcenia (ordo sanctificationis) i porządek nauczania (ordo docendi). Ordo sanctificationis biegnie poprzez posługę sakramentalną, w której działa kapłaństwo poprzez „nałożenie rak” (cheirothonia lub chirotonia, od greckich cheir - ręka, tithemi — nakładam). W Kościele katolickim i ortodoksyjnym (ortos — prosty, prawidłowy, doxa - kult uwielbienia, czyli Prawosławie). Oczywiście, że Duch Święty poza widzialnymi ramami Kościoła może nieskrępowanie udzielać łaski i charyzmatów.

3. Katalogi charyzmatów:

1. 1Kor 12, 1-11,28-31

1. Nie chciałbym, bracia, byście nie wiedzieli o darach duchowych. 2. Wiecie, że gdyście byli poganami, ciągnęło was nieodparcie ku niemym bożkom. 3. Otóż zapewniam was, że nikt, pozostając pod natchnieniem Ducha Bożego, nie może mówić: Niech Jezus będzie przeklęty! Nikt też nie może powiedzieć bez pomocy Ducha Świętego: Panem jest Jezus 4. Różne są dary łaski, lecz ten sam Duch; 5. różne też są rodzaje posługiwania, ale jeden Pan; 6. różne są wreszcie działania, lecz ten sam Bóg, sprawca wszystkiego we wszystkich. 7. Wszystkim zaś objawia się Duch dla [wspólnego] dobra. 8. Jednemu dany jest przez Ducha dar mądrości słowa, drugiemu umiejętność poznawania według tego samego Ducha, 9. innemu jeszcze dar wiary w tymże Duchu, innemu łaska uzdrawiania w jednym Duchu, 10. innemu dar czynienia cudów, innemu proroctwo, innemu rozpoznawanie duchów, innemu dar języków i wreszcie innemu łaska tłumaczenia języków. 11. Wszystko zaś sprawia jeden i ten sam Duch, udzielając każdemu tak, jak chce. (…) 28. I tak ustanowił Bóg w Kościele najprzód apostołów, po wtóre proroków, po trzecie nauczycieli, a następnie tych, co mają dar czynienia cudów, wspierania pomocą, rządzenia oraz przemawiania rozmaitymi językami.29. Czyż wszyscy są apostołami? Czy wszyscy prorokują? Czy wszyscy są nauczycielami? Czy wszyscy mają dar czynienia cudów? 30. Czy wszyscy posiadają łaskę uzdrawiania? Czy wszyscy przemawiają językami? Czy wszyscy potrafią je tłumaczyć? 31. Lecz wy starajcie się o większe dary: a ja wam wskażę drogę jeszcze doskonalszą

2. Rz 12, 3.6-18

3. Mocą bowiem łaski, jaka została mi dana, mówię każdemu z was: Niech nikt nie ma o sobie wyższego mniemania, niż należy, lecz niech sądzi o sobie trzeźwo - według miary, jaką Bóg każdemu w wierze wyznaczył. 6. Mamy zaś według udzielonej nam łaski różne dary: bądź dar proroctwa - [do stosowania] zgodnie z wiarą; 7. bądź to urząd diakona - dla wykonywania czynności diakońskich; bądź urząd nauczyciela - dla wypełniania czynności nauczycielskich; 8. bądź dar upominania - dla karcenia. Kto zajmuje się rozdawaniem, [niech to czyni] ze szczodrobliwością; kto jest przełożonym, [niech działa] z gorliwością; kto pełni uczynki miłosierdzia, [niech to czyni] ochoczo. 9. Miłość niech będzie bez obłudy. Miejcie wstręt do złego, podążajcie za dobrem. 10. W miłości braterskiej nawzajem bądźcie życzliwi. W okazywaniu czci jedni drugich wyprzedzajcie. 11. Nie opuszczajcie się w gorliwości. Bądźcie płomiennego ducha. Pełnijcie służbę Panu.12. Weselcie się nadzieją. W ucisku bądźcie cierpliwi, w modlitwie - wytrwali. 13. Zaradzajcie potrzebom świętych. Przestrzegajcie gościnności. 14. Błogosławcie tych, którzy was prześladują. Błogosławcie, a nie złorzeczcie. 15. Weselcie się z tymi, którzy się weselą. płaczcie z tymi, którzy płaczą. 16. Bądźcie zgodni we wzajemnych uczuciach. Nie gońcie za wielkością, lecz niech was pociąga to, co pokorne. Nie uważajcie sami siebie za mądrych. 17. Nikomu złem za złe nie odpłacajcie. Starajcie się dobrze czynić wobec wszystkich ludzi. 18. Jeżeli to jest możliwe, o ile to od was zależy, żyjcie w zgodzie ze wszystkimi ludźmi.

3. Ef 4, 7-13

7. Każdemu zaś z nas została dana łaska według miary daru Chrystusowego. 8. Dlatego mówi Pismo: Wstąpiwszy do góry wziął do niewoli jeńców, rozdał ludziom dary. 9. Słowo zaś "wstąpił" cóż oznacza, jeśli nie to, że również zstąpił do niższych części ziemi? 10. Ten, który zstąpił, jest i Tym, który wstąpił ponad wszystkie niebiosa, aby wszystko napełnić. 11. I On ustanowił jednych apostołami, innych prorokami, nnych ewangelistami, innych pasterzami i nauczycielami 12. dla przysposobienia świętych do wykonywania posługi, celem budowania Ciała Chrystusowego, 13. aż dojdziemy wszyscy razem do jedności wiary i pełnego poznania Syna Bożego, do człowieka doskonałego, do miary wielkości według Pełni Chrystusa.

Charyzmaty noszą cztery nazwy:

• dary duchowe (pneumatika)

• dary działania (energemata)

• dary służebne (diakoniai)

• dary charyzmatyczne (charismata, ta nazwa obejmuje trzy pierwsze)

Teologia stosuje też podział: charyzmaty przepowiadania, posługiwania, kierowania.

4. Paweł apostoł wylicza m. in. Charyzmaty:

rozpoznawanie duchów (dar rozróżniania prawdziwego natchnienia od fałszywego, prawdziwych darów od Ducha Świętego),

dar języków (glosolalia - wychwalanie boga słowami niezrozumiałymi)

dla zwykłych ludzi (1Kor 14, 5. 18. 23. 39.),

dar tłumaczenia języków, tj. rozumienie i przekazywanie innym tego, co mówią glosolalowie.

„Wszystko to sprawia jeden i ten sam Duch, który udziela każdemu tak, jak chce”.

Dar języków nie jest sprawdzianem prawdziwej obecności Boga. Potwierdza to Pismo Święte (1Kor 14, 21). Paweł cytuje na dowód tego tekst izajański (Iz 28, 11 - 12). Do Izraela przyszli Asyryjczycy i mówili językiem niezrozumiałym. Język ten nie był znakiem i dowodem łaski oraz bliskości Boga, lecz kary. Sam Apostoł zaznacza, że woli 5 słów zrozumiałych (na zgromadzeniu), niż 10 tysięcy niezrozumiałych.

5. Kryteria autentyczności:

- zewnętrzna - wierność Tradycji apostolskiej i władzy apostolskiej (por. 1Tes 5, 19 - 21: na pamięć! 19. Ducha nie gaście,

20. proroctwa nie lekceważcie! 21. Wszystko badajcie, a co szlachetne - zachowujcie!) Por. KK II rozdział: Lud Boży.

- wewnętrzna - budowanie Kościoła prze wiarę (por. Rz 12, 6: Mamy zaś według udzielonej nam łaski różne dary: bądź dar proroctwa - [do stosowania] zgodnie z wiarą; Analogia wiary, zgodność wykładu z całokształtem wiary katolickiej)

Miłość (Agape). Jezus rozsyła uczniów, którzy po powrocie z misji zdają Mu sprawę z pracy misyjnej. Cieszą się, że duchy nieczyste były im posłuszne. Jezus to potwierdza i mówi widziałem szatana, który spadał jak błyskawica z nieboskłonu (przysłowie), tzn., że na skutek misji szatan był pokonany. Dodaje jednak, aby nie cieszyli się z tego, że duchy nieczyste są im posłuszne (charyzmaty), lecz z tego, że imiona ich zapisane są w niebie (Agape, por. Łk 10, 18 - 20).

Diakonia - służebne ukierunkowanie na wspólnotę, wspólne dobro. Przykładem jest Jezus „wielki Sługa”, który przyszedł, aby -służyć (diakonein), a nie, aby Jemu służono. On tez daje swoje życie na okup za wszystkich (Mt 20, 28), lytron - okup nie mylić z loutron - obmycie chrzcielne, Tt 3, 5). Jezus Pan: Nauczyciel - Sługa umywa Apostołom nogi (por. J 13, 1-20).

6. W l Kor 12, 3 - Paweł twierdzi, że nikt nie może mówić „Jezus jest Panem” bez pomocy Ducha Świętego. Znaczy to działać na chwałę Jezusa, dobro Kościoła, Człowieka. Nikt nie może też powiedzieć pod natchnieniem Ducha Świętego: „Niech Jezus będzie przeklęty”, czyli działać przeciwko Jezusowi, Kościołowi, Człowiekowi. Można przypuszczać, że do dobrego działania potrzebna jest łaska uczynkowa. To mogłaby być interpretacja poprawna, ale sprzeczna z kontekstem. Tu jest jedyny taki tekst w Piśmie Świętym. A zatem trzeba go tłumaczyć zgodnie z kontekstem jako zasadę interpretacji. Kontekst jest charyzmatyczny, a więc i sens charyzmatyczny. Na temat charyzmatów pisali: Charles Journet (W drodze), Krzysztof Osuch, jezuita (Znak), J. K. Pytel (W drodze). Istotna nauka o darach nadzwyczajnych (charyzmatach, np. O. Pio) i zwyczajnych (miłość - służba na co dzień) zawarta jest w KK, rozdział II (Lud Boży).

Hymn o zbawczym planie Boga (Ef 1,3-14)

Hymn dzieli się na trzy strofy:

1. w. 3 - 6: Niech będzie błogosławiony Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa; który napełnił nas wszelkim błogosławieństwem duchowym na wyżynach niebieskich - w Chrystusie. W Nim bowiem wybrał nas przez założeniem świata, abyśmy byli święci i nieskalani przed Jego obliczem. Z miłości przeznaczył nas dla siebie jako przybranych synów przez Jezusa Chrystusa, według postanowienia swej woli, ku chwale majestatu swej łaski, którą obdarzył nas w Umiłowanym.

2. w. 7 - 10: W Nim mamy odkupienie przez Jego krew - odpuszczenie występków, według bogactwa Jego łaski. 8. Szczodrze ją na nas wylał w postaci wszelkiej mądrości i zrozumienia, 9. przez to, że nam oznajmił tajemnicę swej woli według swego postanowienia, które przedtem w Nim powziął 10. dla dokonania pełni czasów, aby wszystko na nowo zjednoczyć w Chrystusie jako Głowie: to, co w niebiosach, i to, co na ziemi.

3. w. 11 - 14: W Nim dostąpiliśmy udziału my również, z góry przeznaczeni zamiarem Tego, który dokonuje wszystkiego zgodnie z zamysłem swej woli 12. po to, byśmy istnieli ku chwale Jego majestatu - my, którzyśmy już przedtem nadzieję złożyli w Chrystusie. 13. W Nim także i wy usłyszeliście słowo prawdy, Dobrą Nowinę o waszym zbawieniu. W Nim również uwierzyliście i zostaliście opatrzeni pieczęcią Ducha Świętego, który był obiecany. 14. On jest zadatkiem naszego dziedzictwa w oczekiwaniu na odkupienie, które nas uczyni własnością [Boga], ku chwale Jego majestatu.

Pierwsza strofa ukazuje poszczególne fazy planu zbawienia.

Inicjatorem planu zbawienia jest Bóg: Jego upodobanie i Jego miłość.

Celem planu jest przede wszystkim chwała Boża i zbawienie człowieka. Wykonawcą zbawczego planu Boga jest Chrystus. On jest w Jego centrum („w Chrystusie”, „w Nim”). Wszystko, co Bóg czyni dla człowieka, czyni ze względu na Chrystusa i w odniesieniu do Chrystusa.

Bóg wybrał chrześcijan przed wiekami (czas przeszły dokonany, aoryst — raz wybrał!) do świętości (aby byli święci i nieskalani w ocenie wszystkowiedzącego Boga). Przeznaczył chrześcijan za przyczyną Jezusa dla siebie, do przybranego synostwa Bożego (hiotethesia w sensie teologicznym, a nie jurydycznym). Synostwo to chrześcijanie otrzymują dzięki Jezusowi, jedynemu Pośrednikowi (por. 1Tm 2, 5 - klasyczny tekst teologiczny o jedynym koniecznym Pośredniku w ludzkiej naturze). Chrystus przez odkupienie przywrócił utracona godność dziecka Bożego (synostwa, przybrania, które polega na życiu Bożym). Dokonało się to zgodnie z postanowieniem woli Bożej (greckie - eudokia). Idzie tu o całkowitą i odwieczną wolność Boga, który ze swego upodobania obdarował chrześcijan wiekuistymi dobrami. Bóg obdarowuje chrześcijan wszystkimi łaskami, zwłaszcza łaską przybrania za synów. Jest to wyrazem Jego wspaniałomyślności. Obdarowanie nastąpiło w Umiłowanym. Określenie to odnosi się jedynie do Chrystusa (tytuł ten niekiedy otrzymują chrześcijanie).

Druga strofa wylicza poszczególne fazy historii zbawienia.

Śmierć Chrystusa na Krzyżu na odpuszczenie grzechów (w. 7). Dzięki Krwi Chrystusa przelanej w przebłagalnej ofierze chrześcijanie stają się własnością Chrystusa. Grecki rzeczownik apolytrosis - odkupienie miał pierwotnie sens wykupu z niewoli za określona cenę, nabycie na własność (por. Mt 20, 28 - lytron - okup za wszystkich).

Odpuszczenie grzechów zależy jednak od Chrystusa i świadczy o łaskawości Boga, który dodaje jeszcze odkupionym dary charyzmatyczne:

- sophia (mądrość do wnikania w tajemnice Boże)

- phronesis (roztropność do postępowania prawdziwie chrześcijańskiego („szczodrze udzielił wraz z pełnią mądrości i zrozumienia).

Obok śmierci na Krzyżu (w. 7) następnym etapem historii zbawienia są dary charyzmatyczne (w. 8), objawienie planu zbawienia (w. 9, trzecia faza) przez głoszenie Ewangelii.

Chrześcijanie dowiadują się o darmowym Odkupieniu dzięki Ewangelii. Objawienie obejmuje tajemnicę (greckie mysterion) o dokonanym Odkupieniu obejmującym pojednanie i zjednoczenie Żydów i Pogan. Taki plan powziął Bóg w odniesieniu do Mesjasza. Plan ten miał być wypełniony, „gdy nadejdzie pełnia czasu” (w. 10), dosłownie „stosowna chwila” — kairos, czyli era mesjańska. Dzieło Chrystusa usuwa rozdarcie spowodowane grzechem i wszystko ponownie jednoczy w Chrystusie jako Głowie (wszystko, tzn. to, co na niebie i na ziemi). Zjednoczenie wszystkiego w Chrystusie jako Głowie oddaje greckie anakephalaiosasthai (ana - partykuła wskazująca kierunek ku górze, kephale — głowa, termin jest hapax legomenon w Nowym. Testamencie, czyli słowem raz tylko użytym). Analcaphalaiosasthai można tłumaczyć:

- odnowić (Augustyn)

- zrekapitulować (Ireneusz, rekapitulacja)

- ponownie złączyć (Tertulian).

Punktem wyjścia do zjednoczenia jest tu idea Głowy. Idzie zatem o zjednoczenie wszystkiego (zakres kosmiczny - co na niebie, co na ziemi) na nowo w Chrystusie, doprowadzenie do Niego jako do Głowy zespalającej (Vg -czyta „Ornnia restaurare in Christo” - hasło papieża św. Piusa X). To zjednoczenie dokonało się jednorazowo przez Odkupienie, ale skutki Odkupienia są trwałe, działać będą aż do Paruzji. Tutaj też mieści się myśl o prymacie Chrystusa, który ma władzę jednoczenia i odnawiania.

Strofa trzecia. Mówi ona o zaplanowanym od wieków przez Boga zjednoczeniu całej podzielonej ludzkości. Izraelici byli powołani już do zbawienia w Starym Testamencie. Poganie zaś zostali powołani przez działalność misyjną. Apostołów. Paweł wyróżnia trzy etapy działalności Apostołów:

1. przepowiadanie Ewangelii

2. wiara w Ewangelię

3. „opieczętowanie Duchem Świętym” (techniczne określenie chrztu). Opieczętowanie poprzedza przyjęcie wiary. Opieczętowanie oznacza przynależność do Boga, Duch Święty jest nazwany Duchem Obietnicy. Obecność Ducha Świętego w życiu chrześcijanina jest początkiem i gwarancją przyszłego szczęścia. On rozwija i pogłębia dzieło zbawienia w chrześcijanach aż do czasu, kiedy staną się „wyłączną własnością Boga ku chwale Jego majestatu” (w. 14). Duch Święty jest zadatkiem (greckie arabon). On sprawia, że chrześcijanie mają już na własność szczęście wieczne na podstawie „przedpłaty” uiszczonej a conto całej należności. Nabywcą chrześcijan jest Bóg. Bóg chce mieć chrześcijan dla siebie na zawsze (sens eschatyczny) z miłości. (Bóg nie rezygnuje nigdy z człowieka, chyba, że ten świadomie i w sposób wolny Go odrzuca).

Teologia chrzcielna

1. Nazwa chrzest pochodzi od tytułu mesjańskiego: Chrystus. Chrzest jest „zanurzeniem”' w Chrystusa. Po grecku chrzest zwie się baptisma - zanurzenie od czasownika baptidzo - zanurzam, Chrystus to imię posłannictwa (nomen appelativum, polskie Pomazaniec, hebr. Mesiah, greckie Christos) jest imieniem własnym (nomen proprium) i znaczy Zbawiciel.

2. W Nowym Testamencie są trzy katechezy chrzcielne: J 3, 1-13; Dz 8, 25-39; 1P 2, 1-3.

3. Chrzest

A. Zanurzenie, chrzest zanurza w Chrystusa, w Jego śmierć i zmartwychwstanie.

Wejdzie do chrzcielnicy (zanurzenie po łacinie „immersio”) obrazuje zjednoczenie z Chrystusem w śmierci (chrzest zanurzający - ebaptisthemen „zostaliśmy zanurzeni w Jego śmierci” - eis ton thanato auton). Tekst ma: „współpogrzebani” (synetaphemen) przez chrzest (baptisma, tu gen., Baptismatos).

Zanurzenie daje wejście w nowe życie; jak Chrystus został wskrzeszony (egerthe ek nekron - egeiro, wskrzeszam, nekros - umarły). Wyjście z chrzcielnicy (ze chrztu) zwie się po łacinie demmerssio - wynurzenie, złączenie z Panem zmartwychwstałym.

B. Pieczętowanie, sphragino (pieczętuje, sphragis - pieczęć). Pieczęć jest symbolem przynależności i własności. Na wschodzie pieczętowani byli kapłani (własność Boga), żołnierze (własność króla), niewolnicy (własność ziemskiego pana).

Ef 4, 30; „Nie zasmucajcie Bożego Ducha Świętego, którym zostaliście opieczętowani na dzień odkupienia”. „Zasmucajcie” - antropomorfizm; nie można zasmucić obrazu, lecz osobę tylko. Z tekstu wynika, że Duch święty jest osobą.

Ef 4, 5; Tekst podaje elementy konstytutywne jedności Kościoła (jeden Pan, jedna wiara, jedno Ciało, jeden Duch, jeden chrzest). Chrzest wszczepia w Chrystusa i Kościół.

Ef l, 13; Chrzest jest ukazany obrazowo jako opieczętowanie, które zakłada: stwierdzenie autentyczności, przynależności, własności. Wyciśnięta pieczęć oznacza też niezniszczalny charakter, znamię.

C. Oświecenie

Ef 5, 14; „Mówi (hymn): Obudź się z uśpienia i powstań z martwych, a Chrystus cię oświeci”. Tekst stanowi fragment starochrześcijańskiego hymnu chrzcielnego. Stan przedchrzcielny jest stanem śmierci, snu; stan pochrzcielny jest powstaniem z martwych i oświeceniem przez Chrystusa. Chrzest jako oświecenie jest wspomniany w Liście do Hebrajczyków (6, 4-5) w kontekście apostazji. Hagiograf twierdzi, ze jest niemożliwe moralne nawrócenie (metanoia) z grzechu apostazji (odstępstwa od wiary), jeśli ktoś powtórnie ukrzyżował i znieważył Syna Bożego (tak nazwana jest apostazja). Wzgardził - Oświeceniem (chrztem, który nosi nazwę photismos, od phatidzo - oświecam). Oświecenie przyjęte jest tylko „hapax” - (jeden) raz! Z darem oświecenia łączy się „dar niebiański”, tj. życie Boże (nadprzyrodzone). Dalej bierzmowanie (bierzmo - belka podtrzymująca całą budowlę), przez które (chrześcijanie) „stali się uczestnikami Ducha Świętego” przez nałożenie rąk (por. Hbr 6, 2). To Duch Święty jest Dokonawcą odrodzenia i Dawcą charyzmatów. W katechezie przedchrzcielnej poznali ewangeliczne Objawienie kalon theu rema „wspaniałe Słowo Boże). Egzegeci rozróżniają logos - Objawienie publiczne i rema - Objawienie prywatne. Ale te dwa terminy, tj. logos i rema są synonimami, bo LXX tak tłumaczy hebrajskie dabar (słowo i czyn). Chrześcijanie otrzymali jeszcze moc i życie z Kościoła, co pomaga im do wejścia do Kościoła Bożego. Te wyliczone wielkie dary obrazują wielkie zło apostazji, to, że „upadli” (odpadli). Nazwa oświecenie ma chrzest zachodni jeszcze w Hbr 10, 32. Tu hagiograf ze czcią wspomina chrześcijan, który po oświeceniu przeżyli nawałę cierpień: publiczne szyderstwo, prześladowanie, współcierpienie z wiezionymi, rabunek mienia. Są oni wzorem wytrwania „w biegu” po wypełnienie obietnicy; „My nie należymy do odstępców (hypostales - odstępcy), którzy idą na zatracenie (apoleia - zatracenie, jeden z wariantów starotestamentowego herem), ale do wiernych, którzy zbawiają duszę (Hbr 10, 39). Poza tym List ten mówi o chrzcie jako obmyciu „wodą czystą na ciele” (Hbr 10, 22). To jest aluzja do chrztu.

D. Kąpiel (Obmycie), Tt 3, 5.

Jest to najbardziej teologiczny tekst chrzcielny. Stwierdza on, że chrzest jest obmyciem (kąpielą, loutron — nie wolno tego terminu mylić z podobnym lytron okup (Mt 20,25), oraz antilytron (Tm 2, 6). Obmycie jest dziełem miłosierdzia, niezależne od uczynków, jest odradzające i odnawiające. Są tu dwa niezwykłe różne terminy: palingenesia (pomocne stworzenie), oraz „anakoinosis” - odrodzenie „wszechrzeczy”. Terminy związane ze stworzeniem i definitywnym odnowieniem, początkiem i końcem świata. Wskazują one na wielkość nadprzyrodzoną chrztu. Tekst ma wymiar trynitarny: Bóg zbawia przez swe miłosierdzie (eleos) w Duchu Świętym przez Jezusa Chrystusa — Zbawiciela (Soter), Skutkiem (owocem) obmycia (kąpieli) jest usprawiedliwienie (dikaio — usprawiedliwiam) przez łaskę i nadzieję dziedzictwa (kleronomia — kleros - los, wybór, nomos — prawo, ekonomia) życia wiecznego.

Pieśń o Chrystusie Słudze (Flp 2, 6-11)

l. Pieśń jest też nazywana przez dogmatyków „tekstem kenatycznym” od centralnego słowa „kenao” — ogołacam. Współczesna teologia na Zachodzie mówi o potrójnej kenozie Boga: udzielenie przez Boga człowiekowi wolnej woli, zerwanie przymierza z człowiekiem, zgoda na Wcielenie Syna („synkatabasis” - „nachylenie Boga” we Wcieleniu i w Piśmie Świętym, termin od Jana Chryzostoma, IV w., przypomniany prze z Sobór Watykański H).

2. Pieśń dzieli się na 3 strofy:

1. reegzystencja (prae - przed, exisere - być, tzn. odwieczne bycie Logosa — Chrystusa; podobny termin: pro — dla, existere - być, proegzystencja -bycie „dla”: On, istniejąc w postaci Bożej, nie skorzystał ze sposobności, aby na równi być z Bogiem,

2. życie w świecie (w. 7 - 8), lecz ogołocił samego siebie, przyjąwszy postać sługi, stawszy się podobnym do ludzi. A w zewnętrznym przejawie, uznany za człowieka, uniżył samego siebie, stawszy się posłusznym aż do śmierci - i to śmierci krzyżowej.

3. wywyższenie (w. 9-11). Dlatego też Bóg Go nad wszystko wywyższył i darował Mu imię ponad wszelkie imię, aby na imię Jezusa zgięło się każde kolano istot niebieskich i ziemskich i podziemnych. I aby wszelki język wyznał, że Jezus Chrystus jest PANEM - ku chwale Boga Ojca

On, tzn. Chrystus istnieje odwiecznie w naturze Boskiej ( schema — postać; Ojcowie Kościoła tłumaczą „w naturze Bożej”, por. BP), w czasie (we Wcieleniu) przyjmuje „postać sługi” (schema - postać, Ojcowie Kościoła tłumaczą „w naturze sługi” (por. BP).Trudny tekst wersetu 7 poprawnie przekłada profesor Seweryn Kowalski: „nie obstawał nieugięcie przy tym, by trwać na równi z Bogiem”. BT i BP tłumaczy: „nie skorzystał ze sposobności, aby na równi być z Bogiem” (ten przekład krytykował ostro artykuł w „Zawsze wierni” — kwartalnik „Lefebrystów” w Polsce). To znaczy, że Bóg - Logos dobrowolnie „ogołocił się” - „ekenosen” (czas przeszły, dokonany) z przejawów (chwały) Bóstwa (nie mógł ogłosić się „zrezygnować” z natury Boskiej: przymiotów Boskich). Przyjął postać sługi (doulos, ale nie w sensie społecznym, nie w znaczeniu niewolniczej zależności natury ludzkiej od Boskiej), naturę ludzką, stał się podobny do ludzi, postrzegany był po zewnętrznych przejawach jako człowiek, upokorzył się, stał się posłuszny aż do śmierci. Była to śmierć na krzyżu.

Tekst jest przedpawłowy, był śpiewany w liturgii eucharystycznej i chrzcielnej. Paweł przyjął go od Kościoła i swoją ręką skreślił w pieśni słowo „Isylon” — drzewo (posłuszny aż do śmierci na „drzewie”; słowo krzyż raziło niepokoiło niewolników). Paweł, apostoł staurologi (nauki o krzyżu, por. l Kor l, 18) wpisał do pieśni słowo „krzyż”: „do śmierci krzyżowej).

Za niewymowne poniżenie Chrystus został prze Boga „nad wszystko wywyższony” (czasownik: hyper ponad, hypsoo wywyższam, wywyższenie absolutne), w ludzkiej naturze. Pieśń podkreśla wywyższenie, które zakłada wcześniejsze uwielbienie (por. zmartwychwstanie wydarzenie zbawcze o dwóch aspektach: zmartwychwstanie i wywyższenie jednocześnie). Chrystus otrzymuje „w nagrodę¹' Imię - „ponad wszelkie imię”, jest to Imię Pan (Jahwe - Adonai -Kyrios). Na to Imię - Pan „każde kolano się zgina”, co znaczy, że Jezus otrzymuje powszechny kult adoracji, ten sam i taki sam, jaki otrzymał Jahwe w Starym Testamencie. Cytat o powszechnym kulcie adoracji wzięty jest z tekstu izajańskiego (Iz 45, 23).

3. Pieśń a „chola formaru” (szkoła form, tzn. Formgeschichte Methode — Rudolf Bultmann, oraz Redaktionsgeschichte Methode - Mancen, Rhode).

U postaw Pieśni jest homalogia (homolagein - uroczyście wyznać): „Jest Panem” (wyznanie Bóstwa Jezusa w formie aklamacji - „potwierdzenia”). Środowiskiem życiowym (Sitz im Leben) homologii była liturgia. Z homologi pozostała pieśń z rzeczywistości, z historii Nowego Testamentu, z Objawienia i teologii izajańskiej. Jej środowiskiem życiowym (Sitz im Leben) była też liturgia (chrzcielna i eucharystyczna). Paweł przejął Pieśń z Kościoła, włączył do Listu do Filipian, których na przykładzie Chrystusa chciał nauczyć pokory, zgody, jedności. Paweł miał więc cel parenetyczny (parainesis - nauczanie pozytywne, budujące - pareneza). I tak zmieniła się motywacja, środowisko życiowe (Sitz im Leben), a nie treść chrystologiczna Pieśni.

Teologia Eucharystii

1. Nazwy:

Eucharystia - Dziękczynienie (chrześcijanie schodzą się na „Wielkie Dziękczynienie” (Jean Steinman), od eucharistein.

Łamanie chleba — klasis tou arton, fractio panis. Nazwa wywodzi się ze starego Testamentu: „maleństwa (dzieci) o chleb (hebr. Lehem - chleb, parasz - łamać) błagały, a nie było, kto by im łamał” (Lm 4, 4). Apostoł Paweł w drodze do Jerozolimy zatrzymał w 58 roku „w pierwszym dniu po szabacie” (ósmy dzień, Dzień Pański Ap l, 10 - w niedziele) „na łamaniu chleba” (Dz 20, 7), czyli celebracji eucharystii. Chrześcijanie z pierwotną gmina „trwali w nauce (en didache) Apostołów i we wspólnocie (koinonia), w łamaniu chleba (Eucharystia) i w modlitwach” (Dz 2, 42).. Ciało i Krew (Chrystusa): „Jeżeli nie będziecie spożywać Ciała Syna Człowieczego i nie będziecie pili Krwi Jego, nie będziecie mieli życia w sobie” (J 6, 53).

2. Teksty ustanowienia Eucharystii:

• lKor 11,23-25 - Mk 14,23-24 - Mt 26, 26-28 - Łk 22, 14-20 - J 6,51c

Podobieństwa pozwalają uszeregować teksty w dwa schematy: Marek i Mateusz - schemat palestyński, Paweł i Łukasz - schemat helleński. Tekst wzięty z wiary i liturgii, widoczna jest w nim stylizacja liturgiczna. Istotne słowa i gesty we wszystkich relacjach są te same. Mają one na pewno wcześniejszą tradycję, której „autorem” i źródłem jest Jezus ziemski (historyczny), a nie środowisko hellenistyczne. Stwierdza to apostoł Paweł: „Ja otrzymałem od Pana to, co wam przekazuję”. Paweł słowa przekazane przez Jezusa za pośrednictwem Kościoła spisał w Liście w 56 r., do mieszkańców Koryntu, gdzie głosił Ewangelię w 51 r. A „wtedy ryt eucharystyczny był już utrwalony i rozpowszechniony. Paweł był niemal „na styku” Jezusa ziemskiego.

W relacji Pawła Jezus ustanowił Eucharystie tej nocy, w której był wydany, cierpiał, ofiarował się. Zredagował słowa w perspektywie Męki. Jezus przed przeistoczeniem odmówił modlitwę dziękczynną. W Starym Testamencie było składane Bogu dziękczynienie za stworzenie i wyprowadzenie z Egiptu. Jezus „eucharistesas” - „dzięki czynił”. Paweł i Łukasz mają to słowo przed przeistoczeniem wina. Jezus wziął w swoje ręce chleb, łamał do, rozdawał uczniom. Wypowiedział po aramejsku słowa „to jest Ciało moje”; nad kielichem z winem „ten kielich jest Nowym Przymierzem we Krwi mojej”. Jezus identyfikuje chleb ze swoim Ciałem, wino ze swój ą Krwią, w sensie: „To Ja jestem”, „To Ja się wydaje”, „To Ja się ofiarowuję”.

Jezus swoje „przejście” do Ojca przez mękę — śmierć - zmartwychwstanie antycypował (wyprzedzał, On Pan czasu, Wszechwładny) i w Wieczerniku było prawdziwe Ciało i Krew.

Słowa Jezusa nie były porównaniem: tu jest podobne do mego Ciała i Krwi. Nie były metaforą, jak: Ja jestem krzewem winnym. Semici takiej metafory nie znali, dla nich spożywanie ciała i krwi było odrażające i surowo zakazane.

„Ostatnia wieczerza nie ma analogii (kard. Walter Kasper), to jest fenomen sui generis”. Słowa przeistoczenia są absolutnie oryginalne, nie maja analogii ani w judaizmie, ani w hellenizmie, ani w Qumran. Pochodzą i mogą pochodzić jedynie i tylko od Jezusa.

Ciało Jezusa (i Jego Krew) jest wydana na śmierć — ofiarowane za grzechy (ofiara zastępcza).

Jezus nakazuje: „To czyńcie na moja pamiątkę”. Pamiątka hebrajski zikkaron (grecki anamnesis, łacińskie - memoria). W biblijnym rozumieniu pamiątka oznacza liturgiczne, sakramentalne świętowanie, w czasie którego dawny czyn zbawczy obiektywnie się uobecnia. Wp. Święto Paschy obejmuje wspomnienie wyzwolenia z Egiptu (Wj 12, 14). W każdym pokoleniu każdy jest zobowiązany „tak siebie widzieć, jakby sam wychodził z Egiptu”. Przez liturgiczną aktualizację dawny czyn zbawczy przedkładany jest Bogu, żeby On w nim pamiętał i doprowadził do eschatycznej pełni. W Zikkaron jest więc spojrzenie w przeszłość, uobecnione w teraźniejszości oraz spojrzenie eschatyczne na przyszłe wypełnienie. Tak zatem w biblijnym wspomnieniu (Zikkaron) zbiegają się w jedno trzy wymiary czasowe: przeszłość — teraźniejszość - przyszłość.

Słowa „to czyńcie” zakładają pośrednio kapłaństwo. Eucharystia jest nie tylko powtarzaniem, ale uobecnianiem ofiary i śmierci Jezusa. Uobecnianie jest możliwe, bo Jezus zmartwychwstał, żyje, działa w Kościele aż do Parazji, jest obecny w Eucharystii z ciałem (i Krwią) uwielbionym. Eucharystia jest nowym i wiecznym Przymierzem. To Przymierze zapowiedział prorok Jeremiasz (Jer 31, 33). W przymierzu zostają stare perspektywy: wierność ludzi Prawu, Boża obecność zapewniająca pokój i dobrobyt (Ez 36, 28), ideał zawarty we formule: Będziecie moim ludem, a Ja będę waszym Bogiem”. Do tego dochodzi to, co nowe: Boża inicjatywa przebaczenia grzechów (Jer 31, 34), odpowiedzialność osobista (Jer 31, 29), interioryzacja (uwewnętrznienie) religijna, tzn., że Prawo nie jest już tylko zewnętrznym kodeksem, lecz „zapisane” w sercu (Jer 31, 32) pod wpływem Ducha Świętego, który daje człowiekowi „nowe serce” (Ez 36, 26-27; Ps 51, 12), zdolne poznać Boga (Oz 2, 22). To Przymierze nowe i wieczne obwieszczone na nowo przez Ezechiela (Ez 35, 25-28) zapoczątkowała ofiara Jezusa (Mt 26, 28-29), a ogłoszona jako wypełnione przez apostołów (2Kor 3, 6; Rz 11,27; l J 5, 20).

Celebracja Eucharystii jest zapowiedzią Paruzji: „Ilekroć spożywacie ten chleb i pijecie kielich, śmierć Pana głosicie, aż przyjdzie” (IKor 11, 26). Rzeczywistą obecność Jezusa w Eucharystii potwierdza zdanie: „Kto spożywa chleb lub pije kielich Pana niegodnie, winny będzie Ciała i Krwi Pana”. (IKor 11, 27). Ten tekst o odpowiedzialności za Ciało i Krew Chrystysa jest klasycznym dowodem potwierdzającym rzeczywistą obecność Chrystusa w Eucharystii.

Dlatego Apostoł wzywa, aby człowiek „badał” siebie przed przyjęciem Eucharystii: wiarę (świadomość), że przyjmuje Ciało i Krew Chrystusa, stan łaski, intencję. Jeżeli człowiek sam siebie osądza (i żałuje za grzechy), nie będzie sądzony (IKor 11, 31-32).

Hymn o wywyższeniu Chrystusa (Ef l, 20-23)

Wykazał On je, gdy wskrzesił Go z martwych i posadził po swojej prawicy na wyżynach niebieskich, ponad wszelką Zwierzchnością i Władzą, i Mocą, i Panowaniem, i ponad wszelkim innym imieniem wzywanym nie tylko w tym wieku, ale i w przyszłym wszystko poddał pod Jego stopy, a Jego samego ustanowił nade wszystko Głową dla Kościoła, który jest Jego Ciałem, Pełnią Tego, który napełnia wszystko wszelkimi sposobami.

Tekst ma charakter hymnu, ma na celu uwielbienie Chrystusa i ukazanie Jego wywyższenia. Hymn wymienia pięć stopni wywyższenia:

1. zmartwychwstanie

2. wniebowstąpienie („posadził po swojej prawicy”)

3. postawienie ponad całym światem bytów duchowych i materialnych

4. panowanie nad kosmosem („wszystko poddał pod Jego stopy” — symbol panowania)

5. ustanowienie Chrystusa Głową Kościoła. Kościół jest pełnia Chrystusa, tzn. Miejscem Jego obecności i miejscem Jego oddziaływania na świat; Kościół jest dla świata znakiem Chrystusa (por. Vat H).

Hymn o abslotutnym prymacie Chrystusa (Kol l, 15 - 20)

Hymn dzieli się na dwie części

1. prymat Chrystusa w porządku kosmicznym (w porządku stworzenia) (w.15-17) On jest obrazem Boga niewidzialnego - Pierworodnym wobec każdego stworzenia, bo w Nim zostało wszystko stworzone: i to, co w niebiosach, i to, co na ziemi, byty widzialne i niewidzialne, czy Trony, czy Panowania, czy Zwierzchności, czy Władze. Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone. On jest przed wszystkim i wszystko w Nim ma istnienie.

2. prymat soteryczny (w porządku zbawienia) (w. 18-20) I On jest Głową Ciała - Kościoła. On jest Początkiem, Pierworodnym spośród umarłych, aby sam zyskał pierwszeństwo we wszystkim. Zechciał bowiem /Bóg/, aby w Nim zamieszkała cała Pełnia, i aby przez Niego znów pojednać wszystko z sobą: przez Niego - i to, co na ziemi, i to, co w niebiosach, wprowadziwszy pokój przez krew Jego krzyża.

W porządku stworzonym Chrystus jest “Obrazem Boga Niewidzialnego”, pierworodnym wobec każdego stworzenia:

„Z Nim” (przyczyny wzorca), przez Niego (przyczyna sprawcza), „dla Niego/ystko zostało stworzone” (przyczyna celowa), “wszystko w Nim trwa” (w. 17, przyczyna zachowawcza).

Obraz Boga mówi o podobieństwie i pochodzeniu od Ojca. Niepoznawalny objawia się ludziom przez swojego Syna. Termin “Pierworodny” zgodnie z myślą semicką oznacza prymat czasowy i godnościowy. ...lszą podstawą prymatu w świecie jest udział w dziele stworzenia. Jezus jest ... wzorem - „w Nim, stwórcą (przez Niego), celem wszechświata (dla Niego). Wszystkie byty duchowe są mu poddane. A cały świat trwa w istnieniu tylko dzięki Chrystusowi.

;',rysras”ma prymat w założonym przez siebie Kościele. On łączy całą wspólnotę wierzących, jest dla nie j źródłem życia. Określa to sformułowanie -Głowa Kościoła - (idea ciała jest ze świata hellenistycznego, idea głowy ze świata starotestamentowego, myśl więc oryginalnie Pawiowa). Chrystus ma pozatym prymat eschatyczny. Pierwszy z umarłych narodził się do życia i stał się gwarantem zmartwychwstania ludzi. Prymat tez uzasadnia obecność pełni ...eroma). Idzie tu o absolutna pełnię bytu, dzięki której dokonał powszechnego odkupienia (“pojednał”). Odkupienie jest powszechne, bo ma w nim udział człowiek i wszechświat zepsuty przez grzech Adama (pierworodny). Hymn ma swoje Sitz im Leben. Kolosalnie przeceniali Aniołów, a pomniejszali Chrystusa. Paweł w hymnie nakreśla właściwe miejsce Chrystusa w świece i w Kościele. ...ualnie dziś - Chrystusa jest centrum życia.

Zmartwychwsatnie Chrystusa i ludzi

l. Zapowiedź zmartwychwstania

- ludzi:

Iz 26, 19; 2Mach 7, 9. 14. 20 (uwaga: jedyny tekst kanoniczny o stworzeniu świata z niczego); 2Mch 7, 28; Dn 12, 2-3

- Chrystusa:

Ps 16, 9: por. Dz 2, 24-36; Jr 2,l: por. Mtl 2,38-40

2. Zmartwychwstanie jest wydarzeniem zbawczym o dwóch aspektach: uwielbienie ciała Chrystusa i wywyższenie (wyniesienie) do chwały w niebie. Jezus od chwili zmartwychwstania był u Ojca, a Apostołem i „świeckim” dawał się widzieć (aphte) na ziemi, tzn. uzdalniał ich do oglądania siebie. Były to tzw. Chrystofanie. Ostatnia Chrystofania jest opisana w zapisie o „Wniebowstąpieniu (Dz l, 1-9). Ewangelista pisze, że Chrystus „dawał się widzieć” przez 40 dni, tj. doskonały czas (liczba symboliczna), potrzebny do całkowitej pewności, że żyje. Ci, co Go widzieli, mieli pewność, że między Jezusem ziemskim, którego znali, a Chrystusem z Chrystofanii jest identyczność (ten sam) oraz kontynuacja (między jednym a drugim nie ma „rozdziału”). Pierwotna katecheza apostolska posługiwała się podwójną terroinologią: Jezus zmartwychwstał (Pieśń: „bo zmartwychwstał samowładnie, jak zapowiedział dokładnie”), oraz Jezus został wskrzeszony (zmartwychwskrzeszenie). Patrzenie od strony Bóstwa i Człowieczeństwa, do wywyższenia: „Jezus został wzięty” (Dz l, 2), „wstąpił do nieba” (Dz l, 10). Jest jedyny tekst, który przybliża prawdę o jednoczesnym uwielbieniu i wywyższeniu (J O, 17-18). Jezus mówi do Marii Magdaleny: nie dotykaj rnnie, jeszcze bowiem nie wstąpiłem...” Jest tu tzw. „przerwa pedagogiczna” (wyjaśnienie katechetyczne), jakoby Jezus potrzebował „momentu” czasu na przejście (wywyższenie) do chwały. Zmartwychwstanie po grecku zwie się anastasis (stąd imię Anastazja), oraz egeris (od egeiro - wskrzeszam, por. J 2, 19: wznoszę, wskrzeszam). „Został wzięty” - analemphte - assumptust” (Dz l, 2) oraz: „uniósł się” - eperthe (Dz 1,9). Wniebowstąpienie jednak nie jest żadnym ruchem w czasie i przestrzeni. Wywyższenie Jezusa od katechetycznego opisu Łukasza zwie się „Wniebowstąpienie” (Dz l, 1-9) a na podstawie Ps 110, l „siadł po mojej prawicy” wywyższeniem (por. wyznanie wiary, apostolskie i niecejsko-konstantynopolitańskie).

3. Najstarsze wyznanie wiary, tekst przedpawłowy (Kor 15, 3b-7a).

Paweł pisze do Koryntian, że przypomina im Ewangelie głoszoną w 51 roku. W centrum kerygmatu była prawda o zmartwychwstaniu Chrystusa. Przyjęcie - zachowanie tej prawdy jest warunkiem zbawienia (w. 1-3). Potem Paweł powołuje się na Tradycje Apostolską (Tradycja dogmatyczna polega na przyjęciu, zachowaniu, przekazaniu Prawdy), którą przejął (od Kościoła).

Teraz cytuje wyznanie wiary:

• Że Chrystus umarł (czas przeszły dokonany) (cel nauki i śmierci za grzechy),

• Że został pogrzebany (czas przeszły dokonany),

• że zmartwychwstał trzeciego dnia (BT) - tekst ma egegerthe (perfectum w języku greckim czas dokonany i trwający w skutkach - dlatego trafne jest tłumaczenie Popowskiego: Jest wskrzeszony”! (żyje, por. Dz 25, 19: „w którym Paweł twierdzi, że żyje”),

• że ukazał się Kefasowi, potem Dwunastu (techniczna nazwa na Kolegium Apostolskie), potem zjawił się więcej niż pięciuset braciom (techniczna nazwa na wyznawców Chrystusa), większość z nich żyje dotąd, potem ukazał się Jakubowi (autorytet Jakuba - biskupa Jerozolimy), wszystkim Apostołom (por. Dz 15, 13-21).

W tekście kanonicznym jest 4 razy czasownik w stronie biernej aphte - poprawne jest tłumaczenie .Popowskego „dał się widzieć”, on też suponuje „uzdolnienie” do widzenia (agledamia) zmartwychwstałego. Ostatni ą Chryste fanie miał Szaweł (dodatek do wyznania wiary, IKor 15, 8-9: Paweł „niedojrzały” duchowo do Chrystofani, a nagle niespodziewanie, tzn. „płód poroniony”) obdarzony tak wielką łaską.

4. Dowodzenie Pawła o zmartwychwstaniu Jezusa

Paweł stwierdza (nieomylnie „głosi się” - powszechne nauczanie), że Chrystus zmartwychwstał!

- Pyta, dlaczego więc twierdzą niektórzy, że nie ma zmartwychwstania (Odpowiedź być może jest podyktowana poglądami filozoficznymi orfików (od legendarnego muzyka Orfeusza(, a potem platoników, że „sorma = senna” (ciało = grób, dusza dąży do wyzwolenia z ciała, nie chce wracać do „grobu”. Plotyn, twórca neoplatonizmu, „wstydziła się, że żyje w ciele”).

- Jeśli nie ma zmartwychwstania, to i Chrystus nie zmartwychwstał.

- Zanegowanie zmartwychwstania Chrystusa, to:

• daremne jest nauczanie,

• próżna wiara,

• apostołowie są fałszywymi świadkami Boga, świadczą przeciwko Bogu, który wskrzesił z martwych Chrystusa,

• nie ma odpuszczania grzechów,

• nie ma zwycięstwa nad grzechem,

• wierzący są ludźmi najbardziej godni pożałowania.

- Chrystus Zmartwychwstał! (!Kor 15, 20) - egegertai (egeiro -wskrzeszam, zmartwychwstaje, odbudowuje). Tu jest perfectum, czas przeszły, trwający w skutkach, a w stronie czynnej (aspekt Bożej natury-mocy). “Pierwszy z umarłych”, dosłownie “śpiących” (od kainao - śpię). Jest “aparche” - pierwocina, która jest pierwszym czasowo i godnościowo (dojrzałym) owocem. Po łacinie - primitiae (por. prymicje kapłańskie). Pierwociny zakładają, że na tym samym polu są dalsze owoce tego samego gatunku, które dojrzeją, tzn. zmartwychwstanąpoiniej.

- Przez człowieka przyszła śmierć, przez człowieka przyjdzie zmartwychwstanie. Apostoł odwołuje się do typologii pierwszego Adama i drugiego Adama (typ-antytyp). W Adamie wszyscy umierają, w Chrystusie wszyscy będą ożywieni.

- Paweł podaje kolejność zmartwychwstania: pierwszy Chrystus, potem ci, co do niego należą w czasie Paruzji

- Potem nastąpi koniec (telos —cel) uwieńczenie zwycięstwa Chrystusa zgodnie z Psalmem mesjańskim: “aż Twych wrogów położę jako podnóżek pod Twoje stopy” (Ps 110, 1), będzie poddana Mu również wszelka władza i moc w sferze duchowej (księstwa, władze, potęgi — terminologia z apokaliptyki judeistycznej, do której odwołuje się Paweł; w tekście chodzi o świat demonów). Gdy wszystko będzie poddane Chrystusowi, Zwycięscy - Zmartwychwstałemu, On sam podda się Bogu Ojcu, tzn. podda się w naturze ludzkiej (jako Człowiek), bo w naturze Boskiej równy jest Ojcu.

- Paweł wraca do zmartwychwstania ludzi (lKor 15, 29-33). Przemawiają za nim:

• chrzest za zmarłych (zwyczaj, że ktoś z bliskich przyjmował chrzest za tego, który umarł bez chrztu, aby zapewnić mu owoce odkupienia. Paweł nie aprobuje tego chrztu, ale nawiązuje do nieznanego z genezy zwyczaju. Świadczył on o wielkiej wierze w zmartwychwstanie ludzi.

• Tylko w świetle zmartwychwstania ma sens Pawłowie codzienne narażanie się na śmierć (“codziennie umieram” - cotidie marion), podobnie “walka z dzikimi zwierzętami w Efezie” (przenośnia), tzn. niebezpieczeństwa, zasadzki w tym mieście, poświęcenie, udręki pracy apostolskiej (wylicz je Apostoł w: 2Kor 11, 23-33) - wszystko to nie ma sensu, o ile nie ma zmartwychwstania.

• Jeśli umarli nie zmartwychwstają, to zrozumiała jest „maksyma” życiowa: , jedzmy i pijmy, bo jutro pomrzemy” (Jfulaj duszo, piekła nie ma)

• Stąd Paweł apeluje do Koryntian, aby nie pozwolili się oszukać (zwieść), bo błędne słowo Judzkie może ukraść wiarę i zniszczyć obyczaje (etos człowieka). Na dowód tego cytuje znane przysłowie Meandra z dzieła Thais komediopisarza ateńskiego. Paweł nawołuje Koryntian żeby się „obudzili”, wzięli „w karby”, przestali grzeszyć, uznali Boga i prawdę o Zmartwychwstaniu. Złe życie przecież powoduje, ze człowiek zaczyna „wierzyć” tak, jak żyje. Dlatego Zmartwychwstanie odrzucali libertyni („wszystko mi wolno”, por. IKor 6, 12) i też gnostycy (IKor 8,1).

Przymioty ciała zmartwychwstałego.

Paweł opisuje jeżykiem obrazowym w antytezach przymioty ciała zmartwychwstałego. Ciało zmartwychwstałe -chwalebne przeciwstawia ciału naturalnemu:

1. to co się zasiewa — ożyje dopiero po procesie umierania

2. to co się zasiewa nie jest od razu ciałem, lecz zwykłym, różnorodnym ziarnem

3. Bóg daje każdemu z nasion właściwości zgodne z naturą

4. Natura ciał jest różna: ludzka, zwierzęca, ptasia, rybna, „astronomiczna (słońce — gwiazdy - księżyc) - ,jedna gwiazda różni się jasnością od drugiej” (jeden z dowodów na stopień zasługi w dogmatyce). Podobne, ale istotne są różnice w sferze zmartwychwstania: wsiewa się zniszczalne - powstaje niezniszczalne,' wsiewa się ciało zmysłowe- podległe naturalnemu rozkładowi — „wyrasta” (powstaje) duchowe (nie ulegające rozkładowi), jest ciało zmysłowe - jest ciało duchowe; tzn. Apostoł odwołuje się do typologii Adam - Chrystus: pierwszy Adam jest „duszą żyjącą” (Rdz 2, 7), ostatni Adam (Chrystus) duchem ożywiającym własną mocą, która objawiła się w zmartwychwstaniu, co mocno zarzuca Paweł w Liście do Filipian (3, 20-21). Pierwszy człowiek z ziemi, Drugi Człowiek z nieba. Pierwszy ziemski - drugi niebiański. Wierzący noszą w sobie obraz ziemskiego, ale będą nosili obraz niebiańskiego, tzn. upodabniaj ą się do Niego przez zmartwychwstanie. Paweł wyjaśnia, że człowiek (IKor .15,50- „ciało i krew”: semityzm) nie ma wstępu do nieba, zniszczamy nie ma udziału w niezniszczalności. Ale Paweł w odpowiedzi ogłasza tajemnicę (mysterion, to, co było zakryte, teraz zostaje odsłonięte, objawiono - nieomylne stwierdzenie Apostoła): „Nie wszyscy pomrzemy, lecz wszyscy będziemy odmienieni” (IKor 15, 51).

23

Są dwa warianty tekstu:

• „wszyscy zmartwychwstaniemy, ale nie wszyscy będziemy odmienieni”, (lekcja w Wulgacie, odnosi się do Różnicy miedzy dobrymi i złymi; lekcja poprawnie dogmatycznie, ale niezgodna z tekstem greckim)

• „nie wszyscy pomrzemy, ale wszyscy będziemy odmienieni”, ta lekcja zgodna jest z tekstem krytycznym; wynika z niej, że ci, których zastanie Paruzja przy życiu, nie umrą. Ale jest przecież powszechna śmierć. Otóż na tych, co pozostaną spoczywa „Reatus śmierci”, ale w „mgnieniu oka” przejdą do chwały zmartwychwstania”.

Apostoł za pomocą języka apokaliptycznego (dźwięk trąby) zapowiada odmianę (uchwalebnienie ciała), wskutek tego, co zniszczalne, przyodzieje to, co niezniszczalne, co śmiertelne, przyodzieje się w nieśmiertelność.

Hymn o eschatycznym zwycięstwie Chrystusa (lKor 15, 54-58)

Thanatos - śmierć jest w hymnie ukazana jako osoba (personifikacja). Ludzie zmartwychwstali „ironicznie” pytają- gdzie twój oścień, tj. żądło jadowitych gadów, które uśmiercają. Tym żądłem jest grzech powstający prze złamanie prawa. Ale w tekście jest słowo greckie kentron - co można tłumaczyć jako „oścień”, zaostrzony pal do popędzania zwierząt. Bezspornie lepsze jest tłumaczenie „żądło”. Grzech i śmierć zostały pokonane przez Chrystusa i już nie mają one władzy nad człowiekiem. Apostoł w hymnie dziękuje Bogu za zwycięstwo przez Chrystusa-,, a chrześcijan wzywa do wytrwałości i udoskonalenia ze względu na Pana, z przekonaniem o nagrodzie.

Izrael w zbawczym pianie Boga (Rz 9-10-11)

Trzy rozdziały traktując przeszłości (wczoraj) teraźniejszości (dziś), przyszłości (jutro) Izraela. Zawierają one najważniejsze i najpełniejsze” omówienie kwestii narodu Żydowskiego. Tekst jest dezaprobatą antysemityzmu! Tematyka jest ważna ze względu na pamięć o Szoach - Szoah. Termin ma korzenie biblijne (Starotestamentowe), a oznacza „całopalną ofiarę”. Słowo Holocaust pochodzi ze słów greckich: holos - cały, kaustos - przeznaczony na ofiarę. W języku angielskim pisze się Holocaust, polskim Holokaust (najlepiej używać terminu oryginalnego Shoah). Te trzy rozdziały zapowiadają definitywne zbawienia Izraela, które ma swe korzenie w TANACH (TORA - NEWIIM - CHETUWIM: Prawo, Prorocy, Pisarze)

Przyjaciele Izraela (Rz 9, 1-5)

Paweł - Saul (Upragniony) boleje nad położeniem swoich rodaków - Izraelitów. Dla ich zbawienia gotów jest być pod “klątwą” - herem -anathema. W tym nastawieniu Pawła przejawia się wielka miłość do narodu. Ale Paweł na pewno i nigdy nie chciałby być oddalony - oddzielony od Chrystusa!

Izraelici mają:

- Hiothesia — przybrane synostwo (por. Wj 4, 22)

- Szechina (Doxa, chwała) tj. pełna chwały obecność Boża

- Przymierza (Berith, Diatheke, Foedus) z Abrahamem (Rdz 17), Mojżeszem (Wj 19 - 24), Nowe (Jr 31, 30-36), wypełnione przez Jezusa (Mt26,28)

- Tora: dwa elementy: Słowo Boga i nadanie Tory (Synaj)

- Liturgia — kult, ofiary, obrzędy

- Obietnice, TANACH jest zapisem obietnic Bożych (por. 2Kor l, 19-20: wypowiedź Augustyna, wykład), w ich centrum jest Mesjasz (por. Jr 7, 14;2Sm7, 14)

- Patriarchowie, Abraham, Izaak. Jakub (Rdz 32, interpretacja - gatunek literacki, sens eklezjalny, por. wykłady; oni dają początek narodowi wybranemu. “Judaizm niemesjaniczny tradycyjnie odwołuje się do ich sprawiedliwego postępowania” (David Stern). Z nich, co do ludzkiego pochodzenia (fizycznie) jest Mesjasz. Zdanie kończy doksologią: Te, który jest z Żydów jest jednocześnie Bogiem (Bóg, Człowiek, synteza nauki teologicznej o Mesjaszu). Według Żydów Chrystus jest ich i chrześcijan - Bratem, który łączy, ale dzieli -jako Bóg!

Trzy rozdziały w stworzeniu:

1. Izrael jest spadkobiercą przywilejów i obietnic, w które weszło tez chrześcijaństwo: “Zbawienie bierze początek od Żydów” (J4, 22: rozmowa Jezusa z Samarytanką)

2. Izrael został wybrany. Obietnice Boże nie zawiodły! Boga nie wolno obwiniać za „czasowe” odrzucenie Izraela. Bóg nie zawiódł, zawiódł Izrael, bo uważał, że starcza legalistyczne uczynki, a nie wiara (“wypaczenie Tory”). A kresem (cel - wypełnienie) Prawa (Tory - Zakonu) jest Mesjasz, który przynosi usprawiedliwienie każdemu, kto wierzy (Rz 10, 4)

3. Izrael nie jest na stałe (na zawsze) odsunięty, jego „potknięcie” jest czasowe, dzięki temu „potknięciu” do Kościoła są wezwani poganie.

4. Izrael jest „w części” i „do czasu” oporny (Rz 11, 25-26) i wrogi Ewangelii (Rz 11, 27). Ale cały Izrael (moralnie „cały”, a nie numerycznie) nawróci się gdy wszyscy poganie („wszyscy” moralnie, nie liczbowo) wejdą do Kościoła

5. Bóg nie odrzucił Izraela, wybrał go przed wiekami (Rz 11,1), a Jego dary łaski i wezwanie są nieodwracalne, Rz 11,29)!

6. Zbawienie Izraela Paweł przyrównuje do wskrzeszenia zmarłych (Rz 11,15): „powstaniem ze śmierci do życia”.

7. Proroctwo o nawróceniu Izraela Paweł opiera na zapowiedzi izajańskiej: „I tak cały Izrael będzie zbawiony, jak to jest napisane: Przyjdzie ze Syjonu Wybawiciel i odwróci nieprawość.od Jakuba. I to będzie moje z nim przymierze, gdy zgładzę ich grzechy” (Rz 11, 26)

8. Cały tekst przeniknięty jest myślą o tajemnicy Bożej i wolnym wyborze Boga.

9. Słowa: „Jakuba umiłowałem, Ezawa miałem w nienawiści” trzeba tłumaczyć w oparciu o kontekst biblijny. Jakuba bardziej umiłowałem (więc wybrałem), Ezawa mniej umiłowałem (i nie wybrałem, por. Ml l, 1-2)

10. Tekst kończy hymn mądrości owy (sapiencjalny) (Dz 11, 32-36). Wielbi on mądrość Boga, Jego drogi, Jego plany, niezmienne działanie w historii zbawienia). Hymn jest zbudowany na myśli izajańskiej (Iz 40, 13) i
    Hioba (41,3).

Pawłowy tekst Maryjny i przybrane synostwo Boże (Ga 4, 4-6)

Gdy jednak nadeszła pełnia czasu, zesłał Bóg Syna swego, zrodzonego z niewiasty, zrodzonego pod Prawem, aby wykupił tych, którzy podlegali Prawu, abyśmy mogli otrzymać przybrane synostwo. Na dowód tego, że jesteście synami, Bóg wysłał do serc naszych Ducha Syna swego, który woła: Abba, Ojcze!

Jedyny tekst maryjny w Listach Pawiowych. Stwierdza on bezpośrednio preegzystencję Syna Bożego. Poza rym nawiązuje do macierzyństwa Maryi. Przez pominiecie wzmianki o ojcu ziemskim pośrednio głosi dziewicze macierzyństwo Maryi.

Pleroma tou chronou - pełnia czasu — oznacza tu czas historyczny zamierzony przez Boga. Zdanie „Chrystus wykupił tych, co byli pod Prawem”. Jest tu termin agoradzo - wykupuje, wzięty ze świata wykupu niewolników. Chrystus wykupuje za cenę swej Krwi z niewoli grzechu, cenę składa Ojcu. Celem wykupienia jest synostwo Boże przybrane (przez łaskę - adoptowane, w odróżnieniu od moralnego (przenośnego) i naturalnego (Syn Boży) -jest to tzw. Hiothesia, por. Theosis, 2P 2,4).

Duch Święty przez znaki charyzmatyczne daje chrześcijanom pewność o fakcie i nadprzyrodzonym charakterze synostwa Bożego. Na jego podstawie człowiek może mówić do Boga Abba (termin aramejski, poufale nazewnictwo Boga). Abba jest ipssima vox Jesu (należy do ipsissima verba Jesu). Pełne i klasyczne dowodzenie na ten temat przeprowadził Joachim Jeremias (por. rozprawa ks. R. Ostrowskiego o przybranym synostwie). Apostoł podaje, jakie są konsekwencje synostwa:

Chrześcijanin nie jest już niewolnikiem, lecz prawdziwym synem przybranym dziedzicem dóbr Bożych.

Tematykę synostwa podejmuje też (Rz 8, 15). Chrześcijanie, których prowadzi Duch Boży są synami Bożymi, a nie niewolnikami. Nie są synami bojaźni, ale przybranymi synami. Mogą wołać do Boga Abba Ojcze. Są dziećmi Boga, dziedzicami Boga, współdziedzicami Chrystusa.

Prawda o synostwie jest tez w modlitwie Ojcze nasz. Chrześcijanie odmawiają tę modlitwę z upoważnienia Jezusa jako uczniowie, synowie i bracia. Dlatego w Liturgii jest wprowadzenie do modlitwy: „Pouczenie przez Zbawiciela i posłuszni Jego słowom, ośmielamy się mówić”.

Ta sam nauka o synostwie przybranym znajduje się w Pieśni o Logosie: „tym, którzy uwierzyli w Niego (warunkiem synostwa jest wiara) dał moc, aby się stali synami Bożymi” (Jan ma termin teknon, 1. mn. Tekna, Paweł hios, L mn. Hiioi). Idzie to o narodzenie nadprzyrodzone, trwałe, przeciwstawione kruchemu, przemijającemu, ludzkiemu. Tekst nowotestamentowy (Jl, 13) nie mówi o procesie biologicznym (fizjologicznym) narodzenia, lecz przeciwstawia narodzenie kruche, ludzkie, przemijające — nadprzyrodzonemu, duchowemu. Chrzest - nowe stworzenie przez wiarę i łaskę na płaszczyźnie nadprzyrodzonej wprowadza jedność i równość. Ale pozostaje różnica płaci (nie ma różnicy co do powołania do świętości, godności, praw), narodowości (Żyd-Grek); statusu społecznego (niewolnik-wolny).

Powszechne władztwo Chrystusa (Rz 14, 7-12)

1. Tekst

Nikt zaś z nas nie żyje dla siebie i nikt nie umiera dla siebie: jeżeli bowiem żyjemy, żyjemy dla Pana; jeżeli zaś umieramy, umieramy dla Pana. I w życiu więc i w śmierci należymy do Pana. Po to bowiem Chrystus umarł i powrócił do życia, by zapanować tak nad umarłymi, jak nad żywymi. Dlaczego więc ty potępiasz swego brata? Albo dlaczego gardzisz swoim bratem? Wszyscy przecież staniemy przed trybunałem Boga. Napisane jest bowiem: Na moje życie - mówi Pan - przede Mną klęknie wszelkie kolano. a każdy język wielbić będzie Boga. Tak więc każdy z nas o sobie samym zda sprawę Bogu

2. Paweł domaga się, aby wszyscy stosowali zasadę tolerancji i wolności względem chrześcijan, którzy przestrzegają pewne praktyki ascetyczne. Swój apel uzasadnia dwoma argumentami:

- powszechne władztwo Chrystusa, któremu wszyscy w życiu i śmierci podlegają (w. 7-9). A zatem w świetle przynależności do Chrystusa nie ma znaczenia ani życie. ani śmierć, a cóż dopiero sprawy mało znaczące, jak pewne dodatkowe praktyki ascetyczne

- osąd i potępienie drugich jest bezpodstawny, bo cały sąd należy do Boga, który jest Panem i Sędzią. Każdy stanie przed Jego trybunałem i o samym sobie zda „sprawozdanie” tylko Jemu (w. 10-12)

1

---