KRAJO ZESTAWY Z 2 KOLOKWIUM-1 (3), II rok TiR

Zestaw I

1. Opisać walory krajoznawcze Wyżyny Lubelskiej

Środowisko przyrodnicze:

Obszar wyżyny zbudowany jest ze skał kredowych o różnej odporności na czynniki zewnętrzne, teren mało urozmaicony z wyjątkiem wąwozów powstałych w warstwie lessów. Obszar obejmuje Grzędę Sokalską, Padół Zamojski . Najpiękniejszy krajobraz towarzyszy przełomowej dolinie Wisły na odcinku od Józefowa po Kazimierz Dolny i Puławy, charakteryzuje się malowniczymi, wapiennymi zboczami, stromo opadającymi ku Wiśle.

Z uwagi na doskonałe gleby na lessach szata roślinna uległa niemal całkowitemu zniszczeniu i została zastąpiona polami oralnymi. Większe skupiska lasów występują na Grzędzie Sokalskiej. Obszar tę wyróżnia się ze względu na najmniejszą gęstość sieci rzecznej. Wyżyna wyróżnia się duża ilością rezerwatów.

Kazimierski Park Krajobrazowy(1.4), obejmuje przełomową dolinę Wisły(1.3) i wąwozy lessowe(1.1), ok. 20% obszaru zajmują grądy dębowo- grabowe z domieszką lipy drobnolistnej. Park ten obejmuje również rezerwaty (1.4): „ Łęgi na Kępie w Puławach” oraz ptasi „ Krowia Wyspa”.

Krzczonowski Park Krajobrazowy(1.4), w gminie Krzczonów, posiada zróżnicowaną rzeźbę z wąwozami lessowymi i dolinami. Na terenie parku znajdują się rezerwaty leśne „Chmiel”- starodrzewie dębu i buka, „Olszanka” - grąd.

W okolicy Lublina znajdują się rezerwat „Podzamcze” z murawami stepowymi i „Stasin” z najbogatszym w Polsce skupiskiem brzozy czarnej.

Na granicy z Polesiem Lubelskim utworzony został Nadwieprzański Park Krajobrazowy.

W Lublinie znajduje się Ogród Botaniczny(1.6) UMCS, w Nałęczowie natomiast park zdrojowy (łazienki, pijalnie wód mineralnych).

W Kazimierzu Dolnym znajduje się Góra Trzech Krzyży, góra zamkowa - ruiny zamku.

Szlak tzw. „ trójkąt Kazimierz- Puławy-Lublin” skupiają się tutaj funkcje wypoczynkowe, uzdrowiskowe, krajoznawcze.

W rejonie Nałęczowa występuje największy i najpiękniejszy Wąwóz Łukoszyński, oraz słynna dolina śmierci.

Walory kulturowe:

Podczas II wojny światowej obszar ten objęty był akcją masowych wysiedleni i eksterminacji ludności polskiej i żydowskiej, był także terenem zaciętych walk partyzanckich z hitlerowcami.

Kazimierz Dolny - funkcje turystyczno- wypoczynkowe, najliczniej odwiedzane miasto Lubelszczyzny, Najcenniejsze zabytki architektury to: (3.2) kamienica” Pod św. Krzysztofem”, kamienica „ Pod św. Mikołajem” obie renesansowe oraz układ urbanistyczny. Znajduje się tam też Muzeum Regionalne(6.1), Muzeum Sztuki Złotniczej(6.1), Kościół i Klasztor Reformatorów (3.4), spichlerze (obecnie Muzeum Kazimierskiego PK)(3.7/6.2), symboliczny cmentarz żydowski(4.4), Festiwal Kapel Śpiewaków Ludowych(7.6), Kazimierskie Lato Filmowe(8.7).

Nałęczów - pełni funkcje uzdrowiskowe(uzdrowiska o profilu kardiologicznym) ze względu na bujną roślinność, spokój, brak klimatycznych czynników bodźcowych, duże nasłonecznienie, wody mineralne „Państwowe Uzdrowisko Nałęczów”. Miasto jest pełne zabytków : późnobarokowy Pałac Małachowskich - siedziba Muzeum Bolesława Prusa otoczony parkiem z tzw. „ Chatą” gdzie mieści się dawna pracownia S. Żeromskiego - obecnie muzeum pisarza. W Nałęczowie znajduje się również jedno z trzech w Europie Muzeów Ruchu Spółdzielczego. Bywali tu: S.Żeromski, B.Prus, H.Sienkiewicz, J.Karłowicz, Z. Nałkowska, I.Padarewski.

Puławy - dolina Wisły, klasycystyczno- romantyczny zespół pałacowy i parkowy Czartoryskich, najstarsze muzeum w Polsce w Świątyni Sybilli i Domku Gotyckim. Ważny ośrodek przemysłu chemicznego - Fabryka nawozów azotowych.

Józefów-„ sady józefowskie”, „święto sadów”.

Lublin - Majdanek - dzielnica Lublina z drugim co do wielkości obozem masowej zagłady(4.3). Posiada 5 uczelni wyższych m.in.: Marii Curie- Skłodowskiej i Katolicki Uniwersytet Lubelski. Miasto narodzin Wincentego Pola.

(3.1)średniowieczny układ urbanistyczny starego miasta, (3.6/6.2)Zamek Lubelski z Kaplicą Zamkową pod wezwaniem św. Trójcy, gdzie znajdują się jedyne w Polsce zachowane w całości cenne polichromie rusko-bizantyjskie oraz Muzeum Lubelskim.(3.6) mury miejskie z bramą Krakowską, Trynitarską, Grodzką.

Najcenniejszy zabytek sakralny - klasztor i kościół Dominikanów z poł. XIV w.(3.4)

(3.3) Pałace Lubomirskich i Czartoryskich, 6.3 Muzeum Wsi Lubelskiej.

Zamość-LISTA DZIEDZICTWA UNESCO, renesansowa i barokowa architektura tzw. „Padwa Północy” - znajdują się tutaj dwa zabytki architektury najwyższej klasy: zabytkowy zespół w granicach dawnej twierdzy o trzech placach targowych : Wielki, Solny, Wodny(3.1), oraz zespół kolegiacki z końca XVI w. z Kaplicą Zamojskich. 3.2 podcieniowe kamienice: Morandowska, Zamoyskich, 3.3 pałac Zamoyskich , 3.4 Katedra Zmartwychwstania Pańskiego , synagoga. Muzeum Zamoyskich w Kozłówce.

2. Wymienić 5 szlaków na wyżynach i górach i opisać jeden.

-Szlak Renesansu Polskiego

-Szlak Orlich Gniazd

-Europejski Szlak Cystersów (odcinki Polski Pd)

-Małopolski Szlak Architektury Drewnianej

-Szlak Papieski

-Główny Szlak Beskidzki (czerwony)

-Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza (czerwony)

-Wariant Głównego Szlaku Sudeckiego (niebieski)

-Szlak Zamków Piastowskich w Sudetach (zielony)

-Szlak Skalnych Grzybów w Górach Stołowych (żółty)

-Szlak Wygasłych Wulkanów w Sudetach.

SZLAK ORLICH GNIAZD - szlak czerwony pieszy przebiegający przez województwa małopolskie i śląskie. Rozpoczyna bieg w Krakowie, kończy w Częstochowie. Ma długość 163,9 km. Nazwę zawdzięcza leżącym na jego trasie ruinom zamków i warowni, nazywanych Orlimi Gniazdami ze względu na ich usytuowanie na skałach dochodzących do 30 metrów wysokości. Szlak ten został opisany i utworzony przez Kazimierza Sosnowskiego. Widnieje pod numerem pierwszym w ogólnopolskim rejestrze znakowanych szlaków pieszych. Tradycyjnie Szlak Orlich Gniazd biegnie w kierunku od Krakowa do Częstochowy i obejmuje zamki i ruiny zamków:

Korzkiew - Zamek Rycerski w Korzkwi (odrestaurowany)
Ojców - Ruiny Zamku Królewskiego na Złotej Górze w Ojcowie
Pieskowa Skała - Zamek Królewski w Pieskowej Skale
Rabsztyn - Ruiny Zamku Rycerskiego w Rabsztynie
Bydlin - Ruiny Zamku Rycerskiego w Bydlinie
Smoleń - Ruiny Zamku Rycerskiego w Smoleniu
Pilica - Ruiny Zamku Rycerskiego w Pilicy
Podzamcze k/Ogrodzieńca - Ruiny Zamku Rycerskiego "Ogrodzieniec"
Morsko - Ruiny Zamku Rycerskiego "Bąkowiec" w Morsku
Bobolice - Zrekonstruowany Zamek Królewski w Bobolicach
Mirów - Ruiny Zamku Rycerskiego koło Mirowa
Olsztyn (koło Częstochowy) - Ruiny Zamku Królewskiego w Olsztynie

3. Walory kulturowe Sudetów Wschodnich

Walory kulturowe:

Głuchołazy

Kościół Świętego Wawrzyńca (3.4.) -- Jest to najstarszy zabytek miasta, świątynię postawili pierwsi osadnicy nowo lokowanego miasta już przypuszczalnie ok. 1250. Z pierwotnej budowli prawie nic tu nie zostało - korpus naw i prezbiterium zostały rozebrane w czasie barokowej rozbudowy. Ostała się tylko fasada zachodnia (i tak nadbudowana) z dwiema parami wąziutkich, obronnych okienek i późnoromańskim portalem.

Mury miejskie (3.6)- Mury obronne wraz z wieżą i bramami górną i dolną wybudowano w 1350 roku na polecenie biskupa Przecława z Pogorzeli. Pierwotnie miały 5 m. wysokości i 2 m. grubości. Umocnienia rozebrano ok. 1860 roku. Do dziś zachowały się tylko fragmenty murów np. przy ulicy Curie-Skłodowskiej oraz wieża Bramy Górnej.

Międzygórze

Domy w stylu „szwajcarskim” i „norweskim”(3.5) - Początkowo Międzygórze była to osada leśna, która w XIX w. przekształciła się w wczasowisko, a pozostałością po tym są Domy w stylu „szwajcarskim” i „norweskim”.

Igliczna

Kościół MB Śnieżnej (3.4)- sanktuarium maryjne w późnobarokowym, górskim kościółku pochodzącym z końca XVIII wieku, znajdujące się pod szczytem góry Igliczna w Masywie Śnieżnika, nieopodal Międzygórza. Ma status rektoratu samodzielnego, przynależy do dekanatu bystrzyckiego w diecezji świdnickiej. Kościół zbudowano w stylu lokalnej, śląskiej odmiany baroku. Jest murowaną budowlą jednonawową, dwuprzęsłową o ściętych narożach, prezbiterium zaś jednoprzęsłowe z zaokrągloną apsydą. Sklepienie kolebkowe z luneta na gurtach i malowidłem o motywach litanii loretańskiej. Ołtarz główny wykonany został w stylu pseudobarokowym i pochodzi z 1897.

Kletno

Dawna kopalnia uranu (5.4) - Kopalnia uranu położona jest na północnym stoku Żmijowca w Masywie Śnieżnika. Działała ona w latach 1948-1953, wykorzystując m.in. kilka średniowiecznych sztolni, w których w przeszłości prowadzono wydobycie żelaza, srebra i miedzi. Kopalnia obejmowała 20 sztolni, 3 szyby, a sumaryczna długość wszystkich wyrobisk górniczych wynosiła ponad 37 km. Łącznie wydobyto tu 20 ton uranu. Udostępniona do zwiedzania sztolnia nr 18 znajduje się przy drodze łączącej Kletno z Sienną. Stanowi ją wyodrębniony system wyrobisk znajdujący się w północno-wschodniej , najwyżej położonej części kopalni. Zobaczyć tu można wiele atrakcyjnie oświetlonych wystąpień miejscowych minerałów (fluoryt, ametyst, kwarc i innych). Długość udostępnionych wyrobisk to około 200 m chodników o szerokości 1,5-2 m, wysokości 1,7-do ponad 2 m.

Lądek Zdrój

Ruiny Zamku Karpień (3.6) -- obecnie zrujnowany średniowieczny zamek na szczycie Karpiaka, stolica dawnego państwa karpieńskiego. Obiekt objęty ochroną jako zabytek. Dziś są to same fundamenty i kamienie. Miejsce warte jest jednak odwiedzenia ze względów edukacyjnych - dobrze widoczny jest podział obiektu na gród wewnętrzny z wieżą i dziedzińcem, zewnętrzny mur obronny i na podgrodzie. Na dziedzińcu można jeszcze odnaleźć głaz z wyrytym planem zamku. Przez ruiny przechodzą dwa szlaki turystyczne.

Most świętego Nepomucena (5.2)- dwuprzęsłowy, kamienny most, ostał zbudowany w 1565 r., stroi go pochodząca z 1709 r., kamienna figura św. Jana Nepomucena autorstwa Michaela Klahra. Wieść gminna niesie, że do zaprawy przy budowie mostu zamiast wapna użyto białek kurzych jaj, co w szczególny sposób wpłynęło na wytrzymałość konstrukcji.

Złoty Stok

Kamienice Barokowe (3.2) - Kamienica Fuggerów. Budynek powstał ok. 1520 r. i wraz z przyległymi do niego dwoma innymi budynkami, był siedzibą spółki Fuggerów, która zarządzała należącymi do rodziny kopalniami złota. Były to najokazalsze budynki na rynku, które są do dziś atrakcją Złotego Stoku. Wspomniana kamienica, którą szczególnie warto zobaczyć, odbudowana po pożarze miasta z 1638 r., zachowała swój renesansowy układ oraz barokową fasadę z okazałym szczytem.

Kopalnia arsenu (5.4.)- Kopalnia w Złotym Stoku jest dawną kopalnią złota a w późniejszym okresie arsenu nieczynną od kilkudziesięciu lat. Obecnie jest całkowicie przystosowana do masowego ruchu turystycznego. Na początku XX w. Kopalnię zmodernizowano. Podczas II wojny światowej kopalnia nie uległa zniszczeniu i funkcjonowała do 1961 roku - kiedy to definitywnie została zamknięta.

Muzeum Złota (6.1) - placówka muzealna zlokalizowana w dawnej kopalni złota i arsenu w Złotym Stoku, Muzeum oferuje wystawę obrazującą historię górnictwa złota, wyprawę do sztolni "Czarnej", w której można zobaczyć 10-metrowy podziemny wodospad, a także płukanie złota

4. Dopisz region, miasto lub walor:

Muzeum papiernictwa - Sudety Środkowe, Duszniki Zdrój

Zestaw II

1. Opisać walory krajoznawcze Sudetów Zachodnich

SUDETY ZACHODNIE

Wojcieszów:1.1

Kamieniołomy wapienia - kamieniołomy wapienia krystalicznego

Karkonoski PN1.4:

Światowy rezerwat biosfery - pierwszy rezerwat biosfery UNESCO, położony na terenie Polski, Słowacji i Ukrainy. Utworzony w ramach międzynarodowego programu "Człowiek i Biosfera".

1.1Śnieżka - najwyższy szczyt Karkonoszy, Śnieżka jest uznawana za najbardziej charakterystyczny szczyt Karkonoszy. Zbocza pokryte są gołoborzem. Na Śnieżce znajdują się polska restauracja i obserwatorium meteorologiczne, które już z daleka są widoczne jako charakterystyczne "spodki". Na szczycie znajduje się również kaplica św. Wawrzyńca.

1.1Śnieżne Kotły - kotły polodowcowe w Karkonoszach, Jest to podwójny kar lodowcowy, składający się z dwóch części. Dna kotłów wysłane są blokami granitowymi.

1.2Równina pod Śnieżką - płaskowyż, Jest to płaska rozległa przestrzeń rozciągająca się po polskiej i czeskiej stronie Karkonoszy.

1.3Pielgrzymy - grupa skalna

1.3Słoneczniki - to skałka granitowa o wysokości 12 m, stojąca poniżej wierzchołka Smogorni.

1.3Wielki i Mały Staw - jeziora polodowcowe Wielki Staw jest największym naturalnym jeziorem Karkonoszy. Latem temperatura wody wynosi ok.8-14 stopni Celcjusza, a zimą powierzchnia jeziora zamarza. Wielki Staw jest rezerwatem ścisłym i całkiem wyłączonym ze zwiedzania.

Mały Staw jest drugim co do wielkości jeziorem w Karkonoszach. Jest tak jak Wielki Staw jeziorem polodowcowym.

1.3Wodospady: Kamieńczyka i Szklarki

3.6Zamek - góra Chojnik CHOJNIK - GÓRA - ZAMEK :W XIII wieku powstał tu dwór myśliwski, który w późniejszym czasie został przerobiony na zamek obronny, który wielokrotnie został przebudowywany. Następnie spłonął od uderzenia pioruna i do dnia dzisiejszego nie został odbudowany. Ruiny zamku dzielą się na dwie części: zamek górny i zamek dolny.Od kilku lat funkcjonuje tu Bractwo Rycerskie Zamku Chojnik, które co roku jesienią organizuje Rycerskie Turnieje Kusznicze o "Złoty Bełt Chojnika".

KARKONOSZE : Są największym (36km długości) i najwyższym masywem górskim w Sudetach i jedynym, którego partie grzbietowe przekraczając wysokość 1400 m.n.p.m. sięgają powyżej granicy lasu. Ich najwyższy szczyt, Śnieżka (1603m) jest zarazem najwyższą kulminacją Sudetów.

1.4KARKONOSKI PARK NARODOWY : W 1993 roku decyzją działającego w ramach UNESCO został utworzony Bilateralny Rezerwat Biosfery Karkonosze/ Krkonose. Obejmuje on swoim zasięgiem dotychczasowy obszar parków narodowych : Karkonoskiego Parku Narodowego i utworzonego po czeskiej stronie Karkonoszy. Rezerwat Biosfery tworzą trzy strefy : rdzenna , buforowa i tranzytowa.

1.4Rudawski PK:

1.4„Kolorowe Jeziorka” - cztery stawy u podnóża Wielkiej Kopy (871 m n.p.m.) w Rudawach Janowickich, powstałe w miejscu wyrobisk dawnych niemieckich kopalni. Stawy znajdują się na różnych wysokościach. Okolica Kolorowych jeziorek zbudowana jest ze skał metamorficznych.

3.1Jelenia Góra:

3.1Średniowieczny układ starego miasta

3.6 Fragmenty murów miejskich - prawdopodobnie pierwsze mury powstały w XIV w. Zachowały się tylko fragmenty tych obwarowań: Baszta Wojanowska z basteją kryjącą kaplicę Św. Anny, fragmenty murów wplecione w inne budowle m.in. przy ul. Jeleniej oraz Baszta Zamkowa i Baszta Grodzka.

3.5Ratusz - pochodzi z lat 1747-1749, wzniesiony został w stylu klasycystycznym. W podziemiach, gdzie do 1945 r. funkcjonowała restauracja, zachowały się ślady wcześniejszych budowli gotyckiej i renesansowej. Około 1910 r. budynek ratusza połączono z sąsiednimi kamienicami zwanymi „siedem domów” zaadoptowanymi na potrzeby magistratu. W średniowieczu służyły one jako apteka, garkuchnia, ławy chlebowe itp. W 2000 r. w pierwszej z tych kamieniczek odkryto studnię o głębokości 20 m. Warto wiedzieć, że w dawnych czasach w jeleniogórskim ratuszu stał drewniany posąg Bolesława Krzywoustego w szatach królewskich.

Kościół pw. św. Erazma i Pankracego 3.4 - najstarsza świątynia w mieście z 1552 roku, posiada wysoką (51 m) wieżę. W 1909 r. przy północnej nawie wzniesiono neogotycką klatkę schodową. Przy wejściu do zakrystii od strony północnej pomnik św. Jana Nepomucena z 1709 roku, który w 1812 r. strącono z mostu na Bobrze, a po odrestaurowaniu w 1886 r. przeniesiono w obecne miejsce.

3.4 Cerkiew prawosławna pw. Świętych Piotra i Pawła

3.4Kaplica pw. św. Anny - umieszczona wewnątrz średniowiecznej bastei, (wzniesiono na chwałę wielkiej babki Chrystusa św. Anny)

Dawna rafineria cukru trzcinowego : To tutaj na przełomie osiemnastego i dziewiętnastego wieku po raz pierwszy w historii dokonano przemysłowej rafinacji cukru z buraka.

6.1MUZEUM okręgowe ze zbiorami szkła ARTYSTYCZNEGO: W 1880 roku powstało w Jeleniej Górze - Towarzystwo Karkonoskie. Jego działalność polegała, m.in. na zbieraniu i ochronie przedmiotów historycznych i artystycznych o tematyce regionalnej.
Już w 1888 roku utworzono muzeum społeczne gdzie eksponowano zgromadzone zbiory. W 1992 roku muzeum otrzymało statut wg którego gromadzi, kolekcjonuje, przechowuje i upowszechnia zgromadzone zbiory. Prowadzi własne badania naukowe i własną działalność wydawniczą. Posiada w zbiorach ponad 23 tys. eksponatów. Na uwagę zasługują: największa w Polsce kolekcja szkła artystycznego, malarstwo, grafiki, kolekcja wyrobów z cyny oraz jedna z większych w Polsce kolekcja obrazów na szkle.

Karpacz:

3.4Świątynia Wang - ewangelicki kościół parafialny w Karpaczu w Karkonoszach, przeniesiony w 1842 z miejscowości Vang, leżącej nad jeziorem o tej samej nazwie w Norwegii.

6.1Muzeum Zabawek - jedna z największych atrakcji turystycznych Karpacza. Zgromadzone zabawki prezentowane są w muzeum w gablotach, zaprojektowanych i ręcznie malowanych przez Kazimierza Wiśniaka.

6.2 Muzeum Turystyki - gromadzi eksponaty, dokumenty i wszelkie pamiątki związane z rozwojem sportu, turystyki i ochrony przyrody w terenie Karkonoszy.

8.2 „Western City” WESTERN CITY : Składa się z 12 "starych", drewnianych budynków; jest tu: "Chata Traperska", "Biuro Szeryfa" z więzieniem, "Sklep Kolonialny" , "Bank", "Kuźnia", "Saloon" oraz trzy restauracje. Największa znajduje się w "Saloonie", bo ma aż 300 miejsc siedzących. Miasteczko czynne jest cały rok, posiada bogaty program imprez dla turystów, grup szkolnych a także dla grup zorganizowanych.

8.2 Ośrodek turystyczny i narciarski

1.6Cieplice Śląskie Zdrój: Park zdrojowy, Park Norweski

3.3Pałac Schaffgotschów - Późnobarokowy pałac rodziny Schaffgotschów z XVIII w. (obecnie mieści się w nim filia Politechniki Wrocławskiej)

3.4Zespół pocysterski z barokowym kościołem św. Jana Chrzciciela - Wraz z zespołem poklasztornym wzniesiony został przez dawnych gospodarzy Uzdrowiska Cieplickiego - zakon cystersów. Barokowy kościół wybudowany według projektu Kaspara Jentscha. Wyposażenie rokokowe, w ołtarzu głównym, obraz Michała Willmanna, zwanego śląskim Rafaelem.

3.5 Muszla koncertowa,Klasycystyczny teatr

6.1Muzeum Przyrodnicze

3.6Janowice Wielkie:

3.6Ruiny zamku Bolczów - zamek z fragmentami naturalnych skalnych ścian, na skalistym, granitowym występie, ok. 561 m n.p.m.. Zachowane do dziś ruiny pozwalają odtworzyć trzy główne części budowli

3.2Szklarska Poręba:

3.2 Willa Karla i Gerharta Hauptmannów - muzeum, Dom Carla i Gerharta Hauptmannów w Szklarskiej Porębie prezentuje stałą ekspozycję poświęconą karkonoskiemu Duchowi Gór, eksponaty świadczące o tradycjach tutejszego hutnictwa szkła i wystawę o karkonoskiej kolonii artystów

3.2Willa Vlastimila Hofmana - dom malarza Wlastimila Hofmana, funkcjonujący w praktycznie nienaruszonym stanie od śmierci artysty.

5.1Huta kryształów „Julia” - Szklane hutnictwo jest przemysłem powoli wymierającym. Rzemiosło, które kiedyś masowo występowało w Polsce, teraz staje się produktem bardzo niszowym. Warto więc zobaczyć, jak przebiega proces wyrobu kryształów.

8.2Ośrodek turystyczny i narciarski

Piechowice: 5.1 Huta szkła i szlifiernia kryształów

Kowary: 5.4 Dawna kopalnia uranu - Podziemna Trasa Turystyczna „Sztolnie Kowary” prowadzi przez świat legend, tajemnic i historii prawdziwej. Odwiedzający to miejsce zapozna się z pracą dawnych górników, pozna techniki wydobywcze, przyjrzy się zgromadzonym zbiorom minerałów i szlachetnych kamieni.

Świeradów Zdrój:

7.3Drewniane chaty sudeckie - tzw. chaty/domy przysłupowe, o konstrukcji wieńcowej, przysłupowej i mieszanej, położone głównie na peryferiach uzdrowiska. W większości pochodzą z XIX w. Świeradowskie budynki są częścia Krainy Domów Przysłupowych -malowniczego regionu u styku trzech granic: Niemiec, Czech o Polski. Domy przysłupowe, których szczególnie dużo (około 6 tysięcy) zachowało sie na Gónych Łużycach - stąd nazywane są niekiedy domami łużyckimi.

8.2 Uzdrowisko - Historia i tradycja miasta związana jest z tzw. “świętym źródłem”opisanym przez Leonarda Thurneyssera i Kaspra Schwenckfelda, jako źródło mineralne porównywalne w swej jakości do wód leczniczych kurortu SPA w Belgii lub na Węgrzech.

Jeżów: 8.2 Ośrodek szybowcowy JEŻÓW SUDECKI - OŚRODEK SZYBOWCOWY : W 1946 podjęto decyzję o utworzeniu w Jeleniej Górze aeroklubu. Powstał włąściwie już po kilku dniach od ukończenia konferencji. Za cały sprzęt samolotowy służyć musiały dwa otrzymane od wojska samoloty PO-2. Ruszyły sekcje: samolotowa, szybowcowa i modelarstwa lotniczego, a także szkoła modelarstwa lotniczego.

2. Wymienić 5 szlaków na wyżynach i górach i opisać jeden

-Szlak Renesansu Polskiego

-Szlak Orlich Gniazd

-Europejski Szlak Cystersów (odcinki Polski Pd)

-Małopolski Szlak Architektury Drewnianej

-Szlak Papieski

-Główny Szlak Beskidzki (czerwony)

-Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza (czerwony)

-Wariant Głównego Szlaku Sudeckiego (niebieski)

-Szlak Zamków Piastowskich w Sudetach (zielony)

-Szlak Skalnych Grzybów w Górach Stołowych (żółty)

-Szlak Wygasłych Wulkanów w Sudetach.

SZLAK ZAMKÓW PIASTOWSKICH - Szlak pieszy, oznakowany jest kolorem zielonym. Zaczyna się przy zamku Grodno w Zagórzu Śląskim, prowadzi przez największy zamek śląski Książ, zamek w Bolkowie, zamek Bolczów, Jelenią Górę, Wleń i kończy się na zamku Grodziec. Na trasie znajduje się 15 ruin zamków i grodów piastowskich.

Przebieg szczegółowy szlaku:

Zamek Grodno w Zagórzu Śląskim- Myślęcin- Złoty Las- Modliszów - Pogorzała - Witosz - Lubiechów - Zamek Książ - Zamek Cisy - Chwaliszów - Pietrzyków - Twardota - Kłaczyna - Zamek Świny -Zamek Bolków - Pastewnik - Płonina - Turzec - Janowice Wielkie - Zamek Bolczów - Wojanów - Dabrownica - Strupice - Jelenia Góra - Siedlęcin - zapora Jeziora Pilchowickiego - Maciejowiec - Radomice - Klecza - Zamek Wleń - Ostrzyca Proboszczowicka - Twardocice - Czaple - Grodziec- Zamek Grodziec.

3. Walory przyrodnicze Wyżyny Lubelskiej

Środowisko przyrodnicze:

W okolicy Lublina znajdują się rezerwat „Podzamcze” z murawami stepowymi i „Stasin” z najbogatszym w Polsce skupiskiem brzozy czarnej.

Na granicy z Polesiem Lubelskim utworzony został Nadwieprzański Park Krajobrazowy.

W Lublinie znajduje się Ogród Botaniczny(1.6) UMCS, w Nałęczowie natomiast park zdrojowy (łazienki, pijalnie wód mineralnych).

W Kazimierzu Dolnym znajduje się Góra Trzech Krzyży, góra zamkowa - ruiny zamku.

Szlak tzw. „ trójkąt Kazimierz- Puławy-Lublin” skupiają się tutaj funkcje wypoczynkowe, uzdrowiskowe, krajoznawcze.

W rejonie Nałęczowa występuje największy i najpiękniejszy Wąwóz Łukoszyński, oraz słynna dolina śmierci.

4. Dopisz region, miasto lub walor

Jaskinia raj - Zgórsko, Wyżyna Kielecka

Błędne skały - PN Gór Stołowych, Sudety Środkowe,

Świątynia Wang, - Karpacz, Sudety Zachodnie

Popradzki PK, - Beskidy Zachodnie, Góry Radziejowa 1262m, Przechyba 1175m, Jaworzyna 1114m

Mistrzostwa w płukaniu złota - Złotoryja, Pogórze Zachodniosudeckie,

Polskie Carcassone - Paczków, Przedgórze Sudeckie,

Podziemne fabryki - Osówka, Głuszyca, Walim, Sudety Środkowe,

Cmentarz Rakoniewicki - Kraków, Brama Krakowska,

Muzeum Krasickiego - Złoty Potok, Wyżyna Krakowsko- Częstochowska

Zestaw III

1. Opisać walory kulturowe Wyżyny śląskiej

Walory kulturowe:

Zespół miejski GOP-u największa atrakcja turystyczna, Wyżyna Śląska to jeden z najciekawszych regionów przemysłowych w Europie, nie tylko z uwagi na wielkie zagęszczenie różnorodnych zakładów i fabryk, ale również ze względu na jego rozległość i wzrastającą zawartość urbanistyczną.

Katowice - 3.1 Osiedle Giszowiec, 8.2 Hala sportowo-widowiskowa na 12tys. Widzów popularnie zwana „Spodkiem”, 4.5 Pomnik Czynu Powstańczego, Pomnik Powstańców Śląskich,

Najcenniejszy zabytek to drewniany kościół 3.4 przeniesiony z Syryni i usytuowany w Parku Kościuszki. 6.2 - Muzeum Śląskie.

Będzin- jedno z najstarszych miast Zagłębia Dąbrowskiego, XIV wieczny gotycki zamek z wieżą na Górze Zamkowej (3.6/1.2), Pałac Mieroszewskich z Muzeum Zagłębia (3.3/6.2), 4.4-cmentarz żydowski, mury miejskie z drewnianymi basztami - 3.6;

Bytom - siedziba Polskiego Komitetu Plebiscytowego, Muzeum Górnośląskie(6.2); (8.2) Opera Śląska, Śląski teatr tańca; liczne zabytki sakralne, secesyjne kamieniczki; W kopalnianym wyrobisku Suchej Góry zlokalizowano całoroczny ośrodek „Dolomity - Sportowa Dolina”.

Chorzów - położony blisko Katowic, najstarszym zabytkiem miasta jest przeniesiony z Knurowa 3.4 kościół św. Wawrzyńca z XVIw. ; Huta Królewska obecnie Kościuszko z XVIIIw.(5.1), Górnośląski Park Etnograficzny (6.3), 4.7- miejsce działalności wybitnych Polaków po plebiscycie w 1921r.; Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku 8.2, planetarium.

Gliwice - średniowieczny układ ulic i fragmenty murów obronnych (3.1/3.6), klasycystyczny ratusz i kamieniczki z XV-XVII w. (3.5) , 3.4 - kościół Wniebowstąpienia MB i Wszystkich Świętych; Kanał Gliwicki (5.3);

Piekary Śląskie - 3.4 kościół parafialny NMP i św. Bartłomieja wraz z Kalwarią Piekarską - 39 kaplic (sanktuarium Maryjne), 3.4 kościół odpustów Zmartwychwstania Pańskiego z kalwarią na wzgórzu Cerekwica.

Tarnowskie Góry - zabytkowe kamieniczki XVI -XVIII w. (3.2), ratusz z XIX w. 3.5; 3.5 winiarnia „Siedlaczek” Największe atrakcje tego miasta związane są z górnictwe tu bowiem znajduje się zabytkowa kopalnia rud metali i skansen 5.4, 5.4 „Sztolnia Czarnego Pstrąga ” - dawna kopalnia srebra i ołowiu, 5.2- skansen maszyn parowych.

Toszek - 3.1 średniowieczny układ urbanistyczny, 3.4 późnogotycki kościół parafialny św. Katarzyny, 3.6 zamek książąt raciborsko-opolskich, 4.7 - miejsce urodzenia Jana Kiepury w książce Kruczka podano że urodził się on w Sosnowcu.

Zabrze - 6.1 (3.5)Muzeum Górnictwa Węglowego (w budynku dawnego starostwa) jedyna tego typu placówka w kraju, jego dwa oddziały 6.3/5.4 skansen górniczy „Królowa Luiza” oraz skansen podziemny „Guido” prezentujące podziemne wyrobiska oraz maszyny i urządzenia wyciągowe.

Sosnowiec - zamek myśliwski 3.3, neobizantyjska cerkiew prawosławna (3.4).

Siewierz- średniowieczny układ urbanistyczny (3.1), ruiny renesansowego zamku biskupów krakowskich(3.6),3.4 - na cmentarzu romański kościół św. Jana Chrzciciela z połowy XII w. romańska polichromia figuralna.

Świerklaniec- 3.3neobarokowy pałac Donnersmarcków, zwany Domem Kawalera ,obecnie hotel - 8.2 park na wzór Wersalu z fontannami i żeliwnymi rzeźbami- 3.8.

7.2 Miasteczko Śląskie - drewniany kościół parafialny z XVIIw.

7.5 Chrzanów - ośrodek garncarstwa - obecnie czynny warsztat rodziny Klinkiewiczów

8.7 Jastrzębie Zdrój - Ogólnopolski Bieg Uliczny w Rocznicę Porozumień Jastrzębskich

8.7 Żary- Międzynarodowy Festiwal Gitarowy, Żorskie Spotkania z Piosenką Żeglarską i Muzyką Folkową.

2. Wymienić 5 szlaków na wyżynach i górach i opisać jeden. (podane wyżej)

3. Co to jest inwentaryzacja krajoznawcza?

Inwentaryzacja krajoznawcza - jest to spisywanie obiektów i walorów krajoznawczych z natury. Inwentaryzację krajoznawczą charakteryzują trzy cechy:
• przedmiot,
• wnikliwość,
• zakres

Zestaw IV

1. Opisać walory krajoznawcze Tatr,

Łańcuch Tatrzański

1.4Tatry - Rezerwat Biosfery Tatr jest częścią utworzonego w roku 1992 międzynarodowego rezerwatu biosfery. W jego skład wchodzą tereny parków narodowych utworzonych w polskich i słowackich Tatrach. Na jego terenie można obserwować między innymi roślinność górską strefy umiarkowanej. Celem funkcjonowania obu parków jest integralna ochrona Tatr, tak przyrody nieożywionej i żywej, jak i elementów dziedzictwa kulturowego. Tatry, najwyższe pasmo w obrębie łańcucha karpackiego obok walorów przyrodniczych są unikalnym obiektem badań naukowych.

1.4Tatrzański PN - Na obszarze chronionym działalność człowieka musi być ściśle dostosowana do potrzeb ochrony przyrody. Tatry są jedynymi w tej części Europu górami typu alpejskiego - zajmują stosunkowo niewielki obszar, Najwyższym szczytem jest Gerlach (2654m nmp) w Tatrach Słowackich. W polskiej części najwyżej wznoszą się graniczne Rysy 2499. Najwyższy szczyt w całości położony w Polsce to Kozi Wierch 2291, górujący nad Doliną Gąsienicową i Doliną Pięciu Stawów. Tatry dzielą się na 3 części: Tatry Wysokie, Zachodnie i Bielskie, z czego te ostatnie położone są tylko na Słowacji.

W Dolinie Kościeliskiej znajduje się kilka bardzo popularnych i dostępnych turystycznie 1.1jaskiń: Jaskinia Mroźna, Smocza Jama, Jaskinia Mylna, Jaskinia Raptawicka i Jaskinia Obłazkowa.

Najdłuższą spośród polskich dolin leżących na terenie Tatr Zachodnich jest

7.4/7.6 Dolina Chochołowska. Dolina jest miejscem gęsto zalesionym. W zasadzie jedynym miejscem widokowym jest rozległa i malownicza Polana Chochołowska, na której znajduje się również sporo zabytkowych zabudowań pasterskich, wypas owiec.

1.3Morskie Oko - największe jezioro w Tatrach, położone w Dolinie Rybiego Potoku u stóp Mięguszowieckich Szczytów, Jest to jezioro pochodzenia polodowcowego o charakterze karowo-morenowym. Wypełnia wydrążoną przez lodowce misę skalną, zamkniętą od północy ryglem, na którym leży wał moreny czołowej.

1.3Siklawica - największy wodospad w Polsce, w Tatrach Wysokich na potoku Roztoka. Największy wodospad w Polsce. Wodospad spada z progu ściany oddzielającej doliny: Pięciu Stawów Polskich i Roztoki dwiema lub trzema, wysokość progu ok. 64-70 m. Jest to największy (chociaż nie najwyższy) wodospad w całych Tatrach.

1.7Piętrowy układ roślin w Tatrach

Tatry Czynniki klimatyczne zadecydowały o dużej odrębności flory Tatr od flory nizinnej. Zróżnicowanie geologiczne podłoża i znacznie różniące się warunki życiowe na różnych wysokościach są przyczyną dużej różnorodności gatunkowej flory Tatr.: pogórze, regiel dolny, regiel górny, piętro subalpejskie, hale, turnie.

Kuźnice - dawny ośrodek hutnictwa (5.1/5.4)

W 1767 w Kuźnicach założono kopalnię i hutę żelaza. Po 1833 roku nastąpił znaczący rozwój zakładu metalowych w Kuźnicach. Kuźnice zakopiańskie stały się jednym z największych przedsiębiorstw branży metalowej w Galicji, a ich wyroby słynące z wysokiej jakości były eksponowane na międzynarodowych wystawach przemysłowych.

Obecnie po dawnym górnictwie i hutnictwie tatrzańskim pozostało już niewiele śladów.

2. Wymienić 5 szlaków na wyżynach i górach i opisać jeden. (podane powyżej)

3. Walory kulturowe Wyżyny krakowsko- Częstochowskiej

WYŻYNA KRAKOWSKO - CZĘSTOCHOWSKA

Walory kulturowe:

3.4 Imbramowice - Zespół klasztorny Norbertanek

3.6 Ojców: ruiny zamku na Górze Zamkowej ;6.2 Muzeum Przyrodnicze Ojcowskiego PN - Muzeum Ojcowskiego Parku Narodowego im. Prof. Władysława Szafera

3.6 Pieskowa Skała: gotycko renesansowy zamek - zamek królewski, później prywatny, jeden z najcenniejszych renesansowych zabytków polskiej architektury, położony na skalistym cyplu skalnym nad doliną Prądnika, na Szlaku Orlich Gniazd. Teraz mieści się tam Muzeum 6.1

3.6Ogrodzieniec: Ruiny zamków - ruiny średniowiecznego zamku leżącego w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej wzniesionego w XIV-XV wieku przez ród Włodków Sulimczyków, później przebudowywanego. Zamek leży na najwyższym wzniesieniu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej - Górze Zamkowej wznoszącej się na 515,5 m n.p.m. Ruiny leżą na "Szlaku Orlich Gniazd", są udostępnione do zwiedzania. Ze względu na swoją nazwę, większość turystów błędnie twierdzi, iż jest on położony w miejscowości Ogrodzieniec. Naprawdę znajduje się w Podzamczu, około 2 km na wschód od Ogrodzieńca.

3.6 Bobolice, Mirów: ruiny zamków

8.7 Szlak Orlich Gniazd - Teren leżący pomiędzy Krakowem i Częstochową, W XIV wieku za czasów panowania Kazimierza Wielkiego na pograniczu polsko-czeskim, często w miejscu drewnianych grodów, wybudowano szereg warownych zamków m.in. w Ojcowie, Olsztynie, Lelowie, Bobolicach i Mirowie, w celu zabezpieczenia ówczesnej stolicy - Krakowa i ochrony granic państwa. Powstał w ten sposób system obronny zamków, uzupełniony niewielkimi strażnicami, ufortyfikowanymi klasztorami i kościołami. Duży wkład w utworzenie takiego systemu wniosły również możne rody szlacheckie, które wybudowały na tym terenie swe warowne siedziby m.in. w Ogrodzieńcu, Smoleniu, Bydlinie, Pilicy, Morsku, Udorzu, Rabsztynie, Pieskowej Skale, Korzkwi, Lipowcu i Rudnie. Jurajskie zamki budowane były najczęściej na szczytach wzniesień, pośród trudno dostępnych skał wapiennych, stąd wzięła się ich nazwa - „Orle Gniazda”.

Rudniański PK:

6.3Wygiezłów: Nadwiślański Park Etnograficzny - zgromadzono i udostępniono do zwiedzania przykłady budownictwa drewnianego charakterystycznego dla Zachodniej Małopolski. Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie położony jest u stóp wzgórza Lipowiec, na którym zachowały się ruiny zamku o tej samej nazwie.

3.5 Ruiny zamku Tenczyn - Tenczyński Park Krajobrazowy

2.2Podlesice:2.2Stanowisko archeologiczne, 8.2 Ośrodek wspinaczkowy

Złoty Potok:

3.3 /1.6Pałac Raczyńskich i dworek Krasickiego - Pałac Raczyńskich i dworek Krasińskiego to dwa obiekty, które warto obejrzeć będąc na Jurze w Złotym Potoku. Położone są obok siebie w malowniczym parku, przy stawie Irydion nazwanym tak przez poetę Krasińskiego. Pałac Raczyńskich został zbudowany przez Wincentego Krasińskiego, przebudowali go Raczyńscy.

Pilica:

3.3Kościół św. Jana Chrzciciela -Prezbiterium ma charakter gotycki, jest sklepione krzyżowo, podparte skarpami i oświetlone ostrołukowym oknem. Gotyckie jest również ścienne tabernakulum w kształcie niszy ujętej kamienną oprawą z winogrona z pinoklami.

Krzeszowice:

3.3Zespół pałacowy - W centrum Krzeszowic znajdują się dwa pałace rodu Potockich określane jako stary pałac i nowy pałac. 12 ha.

3.4Kościół św. Marcina - neogotycki kościół położony w zachodniej części Krzeszowic nad Krzeszówką. Wcześniejsza świątynia istniała tu prawdopodobnie. Fasada wykonana jest z piaskowca, bryła kościoła - z cegły. Centralnym elementem fasady jest figura św. Michała Archanioła. Na szczycie fasady znajdują się również dwie ażurowe wieżyczki. Poniżej figury znajdują się duża rozeta doświetlająca wnętrze kościoła, po jej bokach umieszczono herby fundatorów: Pilawę Potockich i Korczak Branickich. Poniżej znajdują się figury czterech ewangelistów.

Czerna:

3.4Zespół kościoła św. Eliasza i klasztoru Karmelitów Bosych -

Olkusz:

3.4 Kościół św. Andrzeja - Gotycki kościół św. Andrzeja w Olkuszu wybudowano z kamienia łamanego w 1 poł. XIV w. i przekształcono w wieku XIX. Ma gotycką kaplicę św. Anny (z XV w.) i manierystyczną kaplicę Loretańską (z 1620 r.). Polichromie pochodzą z różnych okresów.

5.4Średniowieczne miejsce eksploatacji złóż ołowiu i srebra

Żarki: 8.2 Sanktuarium MB Leśniowskiej

Zestaw V

1. Charakterystyka walorów krajoznawczych Bramy Krakowskiej

1.1 Brama Krakowska - jest charakterystycznym dla Wyżyny Krakowskiej utworem skalnym tworzącym się u ujścia mniejszych dolinek bocznych do głównej doliny.
W Ojcowskim Parku Narodowym i Dolinkach Podkrakowskich istnieje wiele przykładów podobnych bram skalnych m.in. u wylotu Doliny Sąspowskiej (skały Jonaszówka i Plażówki), wąwozu Jamki, wąwozu Stodoliska (skały Sucze) oraz bramy - Bolechowicka i Będkowska. Kolumny Krakowskiej Bramy zbudowane są z wielkich brył wapienia o wysokości ok. 15 m (lewy bastion jest wyższy i większy). Na łące obok Bramy Krakowskiej rosną dwa cisy. Zostały one tutaj posadzone, ale dawniej, jeszcze w połowie XIX w. cis był częstym gatunkiem występującym w ojcowskich lasach. Jego ostatnie naturalne stanowisko zniszczono w latach dwudziestych XX wieku.

2. Walory kulturowe Sudetów Zachodnich

3.3Pałac Schaffgotschów - Późnobarokowy pałac rodziny Schaffgotschów z XVIII w. (obecnie mieści się w nim filia Politechniki Wrocławskiej)

3.5 Muszla koncertowa,Klasycystyczny teatr

6.1Muzeum Przyrodnicze

3.6Janowice Wielkie:

3.2Szklarska Poręba:

3.2Willa Vlastimila Hofmana - dom malarza Wlastimila Hofmana, funkcjonujący w praktycznie nienaruszonym stanie od śmierci artysty.

8.2Ośrodek turystyczny i narciarski

Piechowice: 5.1 Huta szkła i szlifiernia kryształów

Kowary: 5.4 Dawna kopalnia uranu - Podziemna Trasa Turystyczna „Sztolnie Kowary” prowadzi przez świat legend, tajemnic i historii prawdziwej. Odwiedzający to miejsce zapozna się z pracą dawnych górników, pozna techniki wydobywcze, przyjrzy się zgromadzonym zbiorom minerałów i szlachetnych kamieni.

Świeradów Zdrój:

8.2 Uzdrowisko - Historia i tradycja miasta związana jest z tzw. “świętym źródłem”opisanym przez Leonarda Thurneyssera i Kaspra Schwenckfelda, jako źródło mineralne porównywalne w swej jakości do wód leczniczych kurortu SPA w Belgii lub na Węgrzech.

Jeżów: 8.2 Ośrodek szybowcowy JEŻÓW SUDECKI - OŚRODEK SZYBOWCOWY : W 1946 podjęto decyzję o utworzeniu w Jeleniej Górze aeroklubu. Powstał włąściwie już po kilku dniach od ukończenia konferencji. Za cały sprzęt samolotowy służyć musiały dwa otrzymane od wojska samoloty PO-2. Ruszyły sekcje: samolotowa, szybowcowa i modelarstwa lotniczego, a także szkoła modelarstwa lotniczego.

3.1Jelenia Góra:

3.1Średniowieczny układ starego miasta

3.6 Fragmenty murów miejskich - prawdopodobnie pierwsze mury powstały w XIV w. Zachowały się tylko fragmenty tych obwarowań: Baszta Wojanowska z basteją kryjącą kaplicę Św. Anny, fragmenty murów wplecione w inne budowle m.in. przy ul. Jeleniej oraz Baszta Zamkowa i Baszta Grodzka.

3.4 Cerkiew prawosławna pw. Świętych Piotra i Pawła

3.4Kaplica pw. św. Anny - umieszczona wewnątrz średniowiecznej bastei, (wzniesiono na chwałę wielkiej babki Chrystusa św. Anny)

Dawna rafineria cukru trzcinowego : To tutaj na przełomie osiemnastego i dziewiętnastego wieku po raz pierwszy w historii dokonano przemysłowej rafinacji cukru z buraka.

Karpacz:

3.4Świątynia Wang - ewangelicki kościół parafialny w Karpaczu w Karkonoszach, przeniesiony w 1842 z miejscowości Vang, leżącej nad jeziorem o tej samej nazwie w Norwegii.

6.2 Muzeum Turystyki - gromadzi eksponaty, dokumenty i wszelkie pamiątki związane z rozwojem sportu, turystyki i ochrony przyrody w terenie Karkonoszy.

8.2 Ośrodek turystyczny i narciarski

3.6Zamek - góra Chojnik CHOJNIK - GÓRA - ZAMEK :W XIII wieku powstał tu dwór myśliwski, który w późniejszym czasie został przerobiony na zamek obronny, który wielokrotnie został przebudowywany. Następnie spłonął od uderzenia pioruna i do dnia dzisiejszego nie został odbudowany. Ruiny zamku dzielą się na dwie części: zamek górny i zamek dolny.Od kilku lat funkcjonuje tu Bractwo Rycerskie Zamku Chojnik, które co roku jesienią organizuje Rycerskie Turnieje Kusznicze o "Złoty Bełt Chojnika".

3. Wymienić 5 szlaków na wyżynach i górach i opisać jeden. (podane powyżej)

4. Opisać dowolna grupę walorów do opisania + 3 przykłady do każdego)

5. Zabytki techniczne
5.1 obiekty przemysłowe i rzemieślnicze Huta kryształów „Julia” w Szklarskiej Porębie, huta szkła i szlifiernia kryształów w Piechowicach - Sudety Zachodnie, papiernia w Dusznikach Zdrój - Sudety Środkowe, Huta Królewska z XVIII w, w Chorzowie - Wyżyna Śląska, mennica w Olkuszu - Wyżyna Krakowsko -Częstochowska,
5.2 obiekty transportu i komunikacji kamienny gotycki most z barokowymi figurami w Kłodzku, Kamienny most na Nysie Kłodzkiej w miejscowości Bardo - Sudety Środkowe, most św. Nepomucena w Lądku Zdrój - Sudety Wschodnie, skansen kolejki leśnej w Majdanie w miejscowości Cisna - Beskidy Wschodnie, kolej liniowo terenowa na Gubałówkę z 1938 r - Obniżenie Orawsko- Podhalańskie,
5.3 budowle hydrotechniczne i wiatrowe kamienna zapora na Jeziorze Pilchowickim - Pogórze Zachodniosudeckie, Kanał Gliwicki w Gliwicach - Wyżyna Śląska,
5.4 obiekty górnictwa dawne kopalnie złota w miejscowości Złotoryje - Pogórze Zachodniosudeckie, Dawna kopalnia uranu w Kowarach - Sudety Zachodnie, podziemne fabryki w Osówce, Głuszycy i Walimiu - Sudety Środkowe, kopalnia arsenu - podziemna trasa, Sztolnia Książęca w Złotym Stoku - Sudety Wschodnie, Zabytkowa kopalnia w Tarnowskich Górach - Wyżyna Śląska,

5.5 zegary słoneczne i wieżowe zegar słoneczny na ratuszu w Otmuchowie - Przedgórze Sudeckie,

5. Definicja inwentaryzacji krajoznawczej

Inwentaryzacja krajoznawcza - jest to spisywanie obiektów i walorów krajoznawczych z natury. Inwentaryzację krajoznawczą charakteryzują trzy cechy:

• przedmiot,

• wnikliwość,

• zakres

6. Dopisz, region, miasto lub walor.

Błędne skały - PN Gór Stołowych, Sudety Środkowe,

Góry Pieprzowe - Okolice Sandomierza, Wyżyna Kielecka,

Miejsce spotkań kowali - Wojciechów, Wyżyna Lubelska

Zestaw VI

1. Opisać walory krajoznawcze Sudetów Wschodnich

SUDETY WSCHODNIE

PK Gór Opawskich (1.4)- Wzniesienia zbudowane są głównie ze skał paleozoicznych. Znajduje się tu wiele dolin i wąwozów. Przez park przypływa Biała Głuchołaska oraz Złoty Potok, tworząc liczne odcinki przełomowe. W XII i XIII wieku na tych terenach wydobywane było złoto, czego pozostałością są szyby, wykopy i usypiska. Około 80% powierzchni parku zajmują lasy. Rosną tu głównie lasy górskie i mieszane wyżynne, z przewagą świerka i buka. W parku występują rzadkie zwierzęta chronione, m.in. podkowiec mały, salamandra plamista, zimorodek i pluszcz. Wśród roślin spotykane są wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, naparstnica purpurowa oraz storczykowate.

Biskupia Kopa (1.1,1.2)- najwyższy szczyt polskiej części Gór Opawskich, pod koniec XIX wieku wyznaczono pierwsze szlaki prowadzące na szczyt oraz wybudowano czynną do dziś wieżę widokową.

Punkt widokowy na Biskupiej Górze(1.2) - Wieża widokowa na Biskupiej Kopie to najwyższy punkt widokowy w Górach Opawskich. Jest jedną z najstarszych tego typu konstrukcji - jej historia sięga drugiej połowy XIX wieku. Położona jest tuż obok granicy, po czeskiej stronie. Od 2000 obok wieży powstaje schronisko, ale na razie wybudowano tylko piwnice. Na szczycie znajduje się również niewielki bufet.

Głuchołazy Zdrój

Góra Parkowa(1.2) - Bardziej jest znana pod nazwą Góra Chrobrego. Na szczycie góry, nad Wiszącymi Skałami, znajduje się zabytkowa kapliczka św. Anny z 1908. Do masywu Góry Parkowej zalicza się szczyty górskie: Przednią Kopę (467 m n.p.m.), Średnią Kopę (543 m n.p.m.) i Tylną Kopę (527 m n.p.m.). Wzdłuż drogi na szczyt Przedniej Kopy znajdują się kamienne kapliczki drogi krzyżowej.

Głuchołazy

Śnieżnicki PK (1.4) - Park jest położony w Sudetach Wschodnich, powyżej Rowu Górnej Nysy, obejmuje swoimi granicami trzy pasma górskie: Masyw Śnieżnika, Góry Bialskie i Góry Złote oraz fragment niewysokiego pasma zwanego Krowiarkami, będącego przedłużeniem masywu Śnieżnika w kierunku Kotliny Kłodzkiej. Został utworzony w 1981. Park utworzono głównie ze względu na wysokie walory krajoznawcze i krajobrazowe. W parku zachowały się partie naturalnej Puszczy Sudeckiej z udziałem: buka, wiązu, modrzewia i grabu. W obrębie parku znajduje się pięć rezerwatów przyrody.

Źródła Rzeki Białki - rezerwat przyrody koło miejscowości Krempachy, Nowa Biała i Trybsz, Rezerwat obejmuje krótki przełom rzeki Białki, pomiędzy skałkami Kramnicą, na prawym brzegu i Obłazową na lewym brzegu, środek wyznacza Białka. Faktycznie jednak obydwie te skały są tego samego pochodzenia i stanowiły kiedyś jeden masyw, zostały rozcięte przez Białkę, która utworzyła w nich przełom

Śnieżnik, Trójmorski Wierch (1.1.) - szczyt w Masywie Śnieżnika w Sudetach Wschodnich o wysokości 1145 m n.p.m. oddzielającym Polskę od Czech. Znajdujące się na wierzchołku gnejsowe głazy wydają pod wpływem wiatru lub stąpania charakterystyczne "kłapiące" odgłosy - od nich pochodzą czeska, niemiecka oraz dawne polskie ("Klepacz", "Kłapiące Głazy") nazwy szczytu.

Punkt widokowy Śnieżnik, Trójmorski Wierch (1.2) - Od grudnia 2009 roku na Trójmorskim Wierchu stoi 25-metrowa drewniana wieża widokowa. Uroczyste otwarcie obiektu odbyło się 8 maja 2010 r. Budowa wieży została sfinansowana głównie ze środków unijnych. Jej budowa miała na celu poprawę i rozwój oferty turystycznej obszaru pogranicza polsko-czeskiego, promocję punktu widokowego i szlaku turystycznego oraz wzrost bezpieczeństwa lasów w zakresie przeciwpożarowym.

Puszcza Śnieżnej Białki (1.7)- Rezerwat, położony w Sudetach Wschodnich, w południowo-wschodniej części Gór Bialskich, na terenie Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego, rezerwat został utworzony w 1953 roku, utworzono go głównie dla zachowania i ochrony lasu regla dolnego z buczyną górską z domieszką jaworu (Acer pseudoplatanus) i świerka pospolitego (Picea abies) oraz wysokogórskiego boru świerkowego regla górnego.

Międzygórze

Rezerwat „Wodospad Wilczki”(1.4) -leśny rezerwat przyrody położony na terenie Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego, Założony w 1958 roku rezerwat obejmuje teren wokół wodospadu, kotła i przełomu Wilczki. Na terenie rezerwatu rośnie stary las bukowy z domieszką jodły, jawora i świerka. Występują tu m.in. następujące gatunki roślin: żywiec gruczołowaty, marzanka wonna, kokoryczka okółkowa, przenęt purpurowy, wydmuchrzyca pospolita, wietlica samicza, zachyłka oszczepowata, nerecznica szerokolistna, gajowiec żółty, kostrzewa leśna. Chłodny, ciemny i wilgotny mikroklimat sprzyja również bujnej wegetacji mszaków. Dno wąwozu i jego ujście porastają ziołorośla lepiężnikowe z wilgociolubnymi gatunkami roślin, takimi jak: lepiężnik biały, miłosna górska, modrzyk górski i miesięcznica trwała. Obecnie zwiedzanie jest ogólnodostępne w ramach wytyczonych w rezerwacie ścieżek.

Igliczna

Kletno

Jaskinia Niedźwiedzia (1.1) -- najdłuższa jaskinia całych Sudetów, położona w Masywie Śnieżnika, Jaskinia Niedźwiedzia leży na terenie rezerwatu przyrody Jaskinia Niedźwiedzia (powierzchnia 89 ha), utworzonego w 1977 w celu ochrony jaskini, lasu rosnącego w otulinie oraz zjawisk krasowych. Rezerwat porasta bór bukowo-świerkowy z domieszką jodły i modrzewi oraz roślinami wapieniolubnymi w runie, takimi jak tojad smukły, ostróżka wyniosła, sesleria tatrzańska, driakiew lśniąca i inne.

Lądek Zdrój

Jaskinia Radochowska (1.1)- udostępniona do zwiedzania turystycznego jaskinia krasowa, u stóp Bzowca w Górach Złotych (Sudety Wschodnie), w pobliżu wsi Radochów (gmina Lądek-Zdrój). Jest to jedna z największych i najlepiej poznanych jaskiń w Sudetach. Wewnątrz znaleziono m.in. kości niedźwiedzia jaskiniowego, hieny jaskiniowej, dzikiego konia, nosorożca włochatego. Żyje tutaj wiele ciekawych przedstawicieli fauny, jak studniczki tatrzańskie, muchówki i prapierścienica jaskiniowa. Jest również miejscem zimowania nietoperzy: nocka dużego, nocka rudego, gacka brunatnego, mopka, mroczka późnego. Obecnie prowadzą do jaskini trzy sztuczne wejścia. Wewnątrz panuje stała temperatura, ok. 9 °C. Cała jaskinia objęta jest ochroną jako pomnik przyrody nieożywionej. Jaskinia jest czynna od maja do września codziennie, oprócz wtorków, od 10:00 do 17:00. Grupy oprowadzają wykwalifikowani przewodnicy.

Park Zdrojowy (1.6) - im. Jana Pawła II - po wybudowaniu w XVII w. Kąpieliska Marii (dzisiejszy „Wojciech”) urządzono zadrzewione promenady. Przez lata zmieniano wystrój i układy spacerowe. Po 1936 r. wytyczono obecne założenie - oś widokową łączącą „Wojciecha” (dawniej Kąpielisko Marii) i basen kryty (dawniej Łazienki Fryderyka). W oś wkomponowano dojścia do Hali Albrechta (dawnej hali spacerowej) i do fontanny a na północnym skraju osi powstały szerokie schody terenowe. Fontanna obecna, której misa ma klasyczny przekrój z XVIII i XIX w. z zaznaczonym zrębem, cebulowym wybrzuszeniem i kielichową podstawą została wybudowana w 2007 r. W pobliżu basenu krytego wspaniały okaz miłorzębu dwuklapowego (ginko biloba).

Złoty Stok

2. Wymienić 5 szlaków na wyżynach i górach i opisać jeden. (podane powyżej)

3. Walory kulturowe Wyżyny Kieleckiej

Walory kulturowe:

Na regionie Mazowieckim lezą takie ośrodki krajoznawcze regionu jak: Chlewiska - były niegdyś znacznym ośrodkiem górniczo-hutniczym Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego. Iłży - gdzie zachowały się ruiny (3.6)zamku biskupów krakowskich z zachowaną wieżą z XIII w. i cenne zabytki sakralne. 7.5 ośrodek garncarstwa, 5.1 piece garncarskie. Szydłowiec - z gotycko-renesansowym zamkiem (3.6), gdzie mieści się teraz Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych(6.2).

Na regionie Świętokrzyskim:

Szczególnie atrakcyjne są walory związane z historią rozwoju gospodarczego tych ziem. Już w czasach neolitu istniały tu liczne kopalnie odkrywkowe krzemienia pasiastgo ( Ożarów, Borowina, Ruda Kościelna) oraz odkryta przed II wojną duża kopalnia głębinowa w (2.2/6.1)Krzemionkach Opatowskich (koło Ostrowca Świętokrzyskiego )- jest to jedna z największych i najlepiej zachowanych w Europie kopalń krzemienia pasiastego. Teraz istnieje tam rezerwat archeologicznych(2.2)(możliwość zwiedzania).

Nowa Słupia, Stara Słupia, Rudek, Kunowa - tam stwierdzono największe nagromadzenie wytopu żelaza, należy stąd sądzić, że był to olbrzymi okręg hutniczy. Co roku odbywa się w Nowej Słupi „święto dymarek”(8.7) „Dymarki Świętokrzyskie” gdyż tak nazywano stanowiska badań archeologicznych - czyli tego wytopu żelaza.

Symbolem Nowej Słupi jest „PIELGRZYM” (2.5)kamienna rzeźba owiana licznymi legendami.

Stanisław Staszic niemu zawdzięcza ogromne zasługi rozwój górnictwa i hutnictwa tego regionu.

Kombinat Hutniczy w Ostrowcu Świętokrzyskim tam do dziś kontynuowane są tradycje hutnictwa.

Wszystkie te zabytki techniki tworzą rejon turystyki krajoznawczej zwany STAROPOLSKIM OKRĘGIEM PRZEMYSŁOWYM.

Św. Krzyż - (2.5) ośrodek kultu pogańskiego(kamienny wał kultowy)wcześniej istniało tam sanktuarium pogańskie, zespół dawnego opactwa Benedyktynów 3.4, dawniej więzienie i obóz zagłady 4.3 obecnie Muzeum Przyrodniczo-Leśne Świętokrzyskiego PN 6.1 i Muzeum Misyjne 6.2, Muzeum Historii Świętego Krzyża.

Kielce - największe miasto regionu, ważny ośrodek przemysłu. W okresie średniowiecza rozwój miasta związany był z rozwojem górnictwa i hutnictwa. Stanisław Staszic założył tutaj „ Szkołę Akademiczno- Górniczą”, znajdują się tutaj takie zabytki architektury jak: Pałac Biskupów Krakowskich (Muzeum Narodowe- ze zbiorami J.Piłsudskiego)3.3/6.1, „bazylika mniejsza”- katedra wniebowstąpienia NMP(3.4), zespół pobernardyński 3.4 w rezerwacie przyrody „Karczówka”, pomnik Czynu Legionów „Pierwsza Czwórka”.

Sandomierz- jedno z najciekawszych i najstarszych miast w Polsce, położony w wysokiej skarpie nad Wisła, cenne zabytki architektury: układ urbanistyczno-architektoniczny zakwalifikowany do najcenniejszej grupy obiektów zabytkowych(3.1), podobnie jak i kościół św. Jakuba - najstarsza zachowana budowla Sandomierza (3.4), 3.2 Dom Długosza (Muzeum Diecezjalne Sztuki Kościelnej 6.2), System obronny miasta z murami obronnymi (3.6), a renesansowy ratusz uważany jest za jeden z najpiękniejszych w Europie(3.5).

Chęciny - ruiny zamku królewskiego, średniowieczny układ ulic (3.1),klasztor Franciszkanów(3.4).

Ujazd - ruiny zamku Krzyżtopór.

Bodzentyn - gotycki kościół parafialny z renesansowym ołtarzem z Katedry na Wawelu. (3.4), ruiny zamku biskupiego(3.6)

Koprzywnica - opactwo pocysterskie (3.4)

Samsonów - ruiny Huty Józefów(5.1)

Starachowice - główny ośrodek Staropolskiego Okręgu Przemysłowego.(5.1)

4. Wypisać pasma górskie Karpat.

Karpaty

Tatry

Pieniny

Beskid Śląski

Beskid Mały

Beskid Makowski

Beskid Żywiecki

Beskid Wyspowy

Gorce

Beskid Sądecki

Beskid Niski

Bieszczady i Góry Sanocko-Turczańskie

5. Dopisz region, miasto lub walor.

Dworek Kraszewskiego - Romanów

Podziemna fabryka - Walim, Sudety Środkowe,

Muzeum zabawek - Karpacz, Sudety Zachodnie,

Skansen Guido - Zabrze, Wyżyna Śląska

Zestaw VII

1. Scharakteryzować walory przyrodnicze Tatr

Łańcuch Tatrzański

W Dolinie Kościeliskiej znajduje się kilka bardzo popularnych i dostępnych turystycznie 1.1jaskiń: Jaskinia Mroźna, Smocza Jama, Jaskinia Mylna, Jaskinia Raptawicka i Jaskinia Obłazkowa.

Najdłuższą spośród polskich dolin leżących na terenie Tatr Zachodnich jest

1.7Piętrowy układ roślin w Tatrach

2. Wymienić 5 szlaków na wyżynach i górach i opisać jeden.(podane już)

3. Walory kulturowe wyżyny Krakowsko- Częstochowskiej

WYŻYNA KRAKOWSKO - CZĘSTOCHOWSKA

Walory kulturowe:

3.4 Imbramowice - Zespół klasztorny Norbertanek

3.6 Ojców: ruiny zamku na Górze Zamkowej ;6.2 Muzeum Przyrodnicze Ojcowskiego PN - Muzeum Ojcowskiego Parku Narodowego im. Prof. Władysława Szafera

3.6Ogrodzieniec: Ruiny zamków - ruiny średniowiecznego zamku leżącego w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej wzniesionego w XIV-XV wieku przez ród Włodków Sulimczyków, później przebudowywanego. Zamek leży na najwyższym wzniesieniu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej - Górze Zamkowej wznoszącej się na 515,5 m n.p.m. Ruiny leżą na "Szlaku Orlich Gniazd", są udostępnione do zwiedzania. Ze względu na swoją nazwę, większość turystów błędnie twierdzi, iż jest on położony w miejscowości Ogrodzieniec. Naprawdę znajduje się w Podzamczu, około 2 km na wschód od Ogrodzieńca.

3.6 Bobolice, Mirów: ruiny zamków

Rudniański PK:

3.5 Ruiny zamku Tenczyn - Tenczyński Park Krajobrazowy

2.2Podlesice:2.2Stanowisko archeologiczne, 8.2 Ośrodek wspinaczkowy

Złoty Potok:

Pilica:

Krzeszowice:

3.3Zespół pałacowy - W centrum Krzeszowic znajdują się dwa pałace rodu Potockich określane jako stary pałac i nowy pałac. 12 ha.

Czerna:

3.4Zespół kościoła św. Eliasza i klasztoru Karmelitów Bosych -

Olkusz:

5.4Średniowieczne miejsce eksploatacji złóż ołowiu i srebra

Żarki: 8.2 Sanktuarium MB Leśniowskiej

4. Zakres inwentaryzacji krajoznawczej

Zakres inwentaryzacji krajoznawczej :

Zakres inwentaryzacji - to umieszczenie jej w przestrzeni i

czasie.

• Zakresem przestrzennym jest obszar całego kraju w podziale

administracyjnym, obowiązującym w Polsce od l stycznia 1999 r., tj. w

podziale na 16 województw i na jednostki stopnia podstawowego:

powiaty i gminy.

• Zakresem czasowym jest okres między faktami najdawniejszymi a

dniem penetracji terenowej. Należy w przeszłość sięgnąć jak najdalej,

aby inwentaryzacja objęła wszystkie fakty, które pozostawiły po sobie

dostrzegalne ślady lub żyją w miejscowej tradycji, a także wszystkie

obiekty i walory wg stanu na dzień przeprowadzenia penetracji

terenowej.

5. 3 przykłady dowolnego waloru z gór i wyżyn - pojawiło się w zestawie V

6. Dopisz region, miasto lub walor

Kamienica Celejowska - Kazimierz Dolny, Wyżyna Lubelska

Słonecznik - Karkonoski PN, Sudety Zachodnie.

Zestaw VIII

1.Walory krajoznawcze Sudetów Wschodnich (pojawiło się w zestawie VI)

2. Wymienić 5 szlaków na wyżynach i górach i opisać jeden.(było już)

3. Walory kulturowe Wyżyny Lubelskiej,

Walory kulturowe:

Podczas II wojny światowej obszar ten objęty był akcją masowych wysiedleni i eksterminacji ludności polskiej i żydowskiej, był także terenem zaciętych walk partyzanckich z hitlerowcami.

Józefów-„ sady józefowskie”, „święto sadów”.

Najcenniejszy zabytek sakralny - klasztor i kościół Dominikanów z poł. XIV w.(3.4)

(3.3) Pałace Lubomirskich i Czartoryskich, 6.3 Muzeum Wsi Lubelskiej.

4. Topograficzna inwentaryzacja krajoznawcza,

Jednostką podstawową klasyfikacji topograficznej jest szeroko pojęta miejscowość, a więc miasto, wieś, osiedle, a także przysiółek, kolonia, leśnictwo (leśniczówka), gajówka itp., czyli teren zabudowany i zamieszkany.

5. Dopisz region, miasto lub walor

Kolorowe jeziora - Rudawski PK, Sudety Zachodnie

Brama Krakowska - Wyżyna Lubelska , Lublin - Mury miejskie z bramą Krakowską lub - jest charakterystycznym dla Wyżyny Krakowskiej utworem skalnym tworzącym się u ujścia mniejszych dolinek bocznych do głównej doliny.

Pielgrzym - kamienna rzeźba owiana licznymi legendami Symbol Nowej Słupi na Wyżynie Kieleckiej.

Pielgrzymy- grupa skalna, Karkonowski PN, Sudety Zachodnie

Zestaw IX

1. Opisać walory krajoznawcze Wyżyny Kieleckiej

WYŻYNA KIELECKA:

Wyżyna Kielecka wyróżnia się przede wszystkim wspaniałymi walorami krajoznawczymi, dostarcza ich niezwykle bogate środowisko przyrodnicze oraz ciekawy krajobraz kulturowy.

Środowisko przyrodnicze:

Góry pieprzowe - 1.1 wschodnio kambryjskich formacji geologicznych,

Wąwozy lessowe 1.1: Królowej Jadwigi, Piszczele,

Brama Opatowska - Sandomierza (1.2)

Góry Świętokrzyskie- rozległe rumowiska skalne tzw. gołoborza powstałe w wyniku wietrzenia, Formy kresowe spotykane m.in. na Górze Zelejowej, Miedziance, a do najpiękniejszych przykładów rzeźby krasowej należy Jaskinia Raj -Położona w Zagórsku w Parku Krajobrazowym Chęcińsko- Kieleckim -posiadająca najbogatsze z dotychczas odkrytych w Polsce nacieki wapienne oraz namuliska zawierające cenne warstwy kulturowe (ślady obozowiska neandertalskich łowców).

Kielce:

Rezerwat geologiczny „Kadzielnia”1.4

Rezerwat geologiczny: „Skalny im. Jana Czarnowskiego”,”Biesak-Białogon”1.4

Rezerwat krajobrazowy „Karczówka”1.4

Rezerwat „Góra Zelejowa” - skrasowiałych wapieni 1.4

Olęgorski PK 1.4 Rezerwat leśny : „Dalejów”, „Świnia Góra” 1.4

Świętokrzyski Park Narodowy: gołoborza, Łysica, Łysa Góra, Góra Chełmowa - endemiczne (macierzysty)stanowisko modrzewia polskiego- 1.1, należy wyróżnić z przewagą Jodły chroniony obszar -Puszcza Jodłowa -1.7,

Cisowsko- Orłowiński PK 1.4 dolina rzeki Czarnej 1.3, Rezerwaty leśne „Zamczysko” „Cisów” 1.4 i rezerwat torfowy „Białe Ługi” 1.4; Sieradowicki PK 1.4

Rezerwat skał piaskowcowych „Piekło”; jodłowo- bukowy rezerwat leśny „Wykus”1.4

1.5 Bartków - dąb szypułkowy „Bartek” jedno z najstarszych drzew w Polsce wys. 30m odwód 9m.

Walory kulturowe:

Na regionie Świętokrzyskim:

Szczególnie atrakcyjne są walory związane z historią rozwoju gospodarczego tych ziem. Już w czasach neolitu istniały tu liczne kopalnie odkrywkowe krzemienia pasiastgo ( Ożarów, Borowina, Ruda Kościelna) oraz odkryta przed II wojną duża kopalnia głębinowa w (2.2/6.1)Krzemionkach Opatowskich (koło Ostrowca Świętokrzyskiego )- jest to jedna z największych i najlepiej zachowanych w Europie kopalń krzemienia pasiastego. Teraz istnieje tam rezerwat archeologicznych(2.2)(możliwość zwiedzania).

Symbolem Nowej Słupi jest „PIELGRZYM” (2.5)kamienna rzeźba owiana licznymi legendami.

Stanisław Staszic niemu zawdzięcza ogromne zasługi rozwój górnictwa i hutnictwa tego regionu.

Kombinat Hutniczy w Ostrowcu Świętokrzyskim tam do dziś kontynuowane są tradycje hutnictwa.

Wszystkie te zabytki techniki tworzą rejon turystyki krajoznawczej zwany STAROPOLSKIM OKRĘGIEM PRZEMYSŁOWYM.

Chęciny - ruiny zamku królewskiego, średniowieczny układ ulic (3.1),klasztor Franciszkanów(3.4).

Ujazd - ruiny zamku Krzyżtopór.

Bodzentyn - gotycki kościół parafialny z renesansowym ołtarzem z Katedry na Wawelu. (3.4), ruiny zamku biskupiego(3.6)

Koprzywnica - opactwo pocysterskie (3.4)

Samsonów - ruiny Huty Józefów(5.1)

Starachowice - główny ośrodek Staropolskiego Okręgu Przemysłowego.(5.1)

2. Wymienić 5 szlaków na wyżynach i górach i opisać jeden. (było)

3. Opisać walory kulturowe Beskid Wschodnich

BESKIDY WSCHODNIE Walory kulturowe:

3.4 Lesko: 3.6Zamek Kmitów- Budowę zamku rozpoczęto w roku 1538 w miejsce wcześniejszego drewnianego zameczku po przeprowadzce Kmitów z pobliskiego Sobnia. Zamek był początkową własnością marszałka wielkiego koronnego Piotra Kmity Sobieńskiego herbu Szreniawa. Późnogotycki zamek w dolinie Sanu, obecnie hotel. 3.4 Stara Synagoga- pierwsza, drewniana synagoga znajdująca się w Lesku. Synagoga została zbudowana w XV wieku. Wzmiankowana w 1608 i 1618 roku. Na jej miejscu w latach 1626-1654 stanęła nowa, murowana synagoga.3.4 Zagórz- Nad miastem górują ruiny barokowego kościoła obronnego Karmelitów Bosych z XVIII wieku .Okres świetności klasztor przeżywał do pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej.

8.4 Solina- Wzniesiono tu najwyższą w Polsce zaporę wodną, długą na 664 m i wysoką na 82m. Położony za nią sztuczny zalew (Jezioro Solińskie) to raj dla żeglarzy. Wokół jeziora rozciągają się wspaniałe lasy z rezerwatami i uroczyskami.

Zestaw X

1. Opisać walory krajoznawcze Beskidy Wschodnich

BESKIDY WSCHODNIE

1.4Bieszczadzki Park Narodowy - Powołany przez UNESCO w 1992 roku Międzynarodowy Rezerwat Biosfery „Karpaty Wschodnie” (MRB “KW”) objął obszary przygraniczne Polski i Słowacji. W Polsce w jego skład weszły: Bieszczadzki Park Narodowy i Park Krajobrazowy Doliny Sanu. Spośród polskich gór tylko tutaj spotkamy tak specyficzny piętrowy układ roślinności, gdzie regiel dolny przechodzi w strefę subalpejską, zwaną połoninami.
Głównymi walorami Parku są:

naturalne formy krajobrazu Karpat Wschodnich,
fragmenty pierwotnej puszczy karpackiej,
unikatowe, połoninowe zbiorowiska roślinne,
dobrze zachowane torfowiska wysokie,
gatunki roślin wschodniokarpackich i alpejskich,
rzadkie i endemiczne gatunki bezkręgowców,
ostoje dużych ssaków i ptaków drapieżnych,
ślady kultury materialnej.

1.4Park Krajobrazowy Dolina Sanu- Stanowi od północnego-wschodu naturalną otulinę dla Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Bogactwo przyrodnicze parku wynika z dużej lesistości ok. 80 %. W parku dominuje piętro regla dolnego z uwagi na to, iż większość terenu leży powyżej 500 m. n.p.m. Dolina górnego Sanu obfituje w torfowiska wysokie. Najciekawsze torfowiska chronione są w postaci rezerwatów przyrody: „Zakole”, „Tarnawa”, „Litmirz”, „Łokieć” i „Dźwiniacz”. Park Krajobrazowy Doliny Sanu wraz z Bieszczadzkim Parkiem Narodowym i Ciśniańsko-Wetlińskim Parkiem Krajobrazowym oraz Użańskim Parkiem, Narodowym Parkiem Połoniny tworzy Międzynarodowy Rezerwat Biosfery „Karpaty Wschodnie” - powołany przez UNESCO.

3.4 Lesko

3.6Zamek Kmitów- Budowę zamku rozpoczęto w roku 1538 w miejsce wcześniejszego drewnianego zameczku po przeprowadzce Kmitów z pobliskiego Sobnia. Zamek był początkową własnością marszałka wielkiego koronnego Piotra Kmity Sobieńskiego herbu Szreniawa. Późnogotycki zamek w dolinie Sanu, obecnie hotel.

3.4 Stara Synagoga- pierwsza, drewniana synagoga znajdująca się w Lesku. Synagoga została zbudowana w XV wieku. Wzmiankowana w 1608 i 1618 roku. Na jej miejscu w latach 1626-1654 stanęła nowa, murowana synagoga.

3.4 Zagórz- Nad miastem górują ruiny barokowego kościoła obronnego Karmelitów Bosych z XVIII wieku .Okres świetności klasztor przeżywał do pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej.

2. Opisać walory kulturowe Wyżyny Śląskiej