ANALIZA EKONOMICZNA

dr Irena Bielińska

SPIS TREŚCI

1. LITERATURA

wykłady z 2002-02-16

1. LITERATURA

1. Bednarski - Analiza finansowa w przedsiębiorstwie

2. Bednarski - Analiza finansowa w zarządzaniu przedsiębiorstwem t.1 i t.2

3. Sierpińska, Wędzki - Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie

4. Sierpińska, Jachna - Ocena przedsiębiorstwa wg standardów światowych

5. Śnieżek - Rachunek przepływów pieniężnych w teorii i praktyce rachunkowości

6. Dobija - Rachunkowość zarządcza

7. Piotrowska - Finanse spółek. Krótkoterminowe decyzje finansowe

8. Duraj - Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa

9. Smith - Nowe narzędzia rachunkowości zarządczej

2. ANALIZA

To system różnorodnych metod badania naukowego, które polegają na rozłożeniu badanego zjawiska na części składowe w celu wykrycia składników i ich powiązań dla pełnego poznania całości i sformułowania odpowiednich wniosków.

1. PRZEDMIOT ANALIZY

• analiza wyników (po fakcie)

• analiza stanu i pozycji - jaka jest sytuacja finansowa firmy w danym momencie względem konkurencji

• analiza organizacji i metod działania - struktury organizacyjne, techniki i technologie w firmie

1. RODZAJE ANALIZY

• Makroekonomiczna - globalna firmy, gospodarki kraju, świata, regionu

• Mikroekonomiczna - danego przedsiębiorstwa i jego otoczenia

• Ogólne analizy całościowe - główne parametry firmy (wielkość, zatrudnienie, obroty)

• Analizy szczegółowe (odcinkowe) - wybrane obszary np. Płynność finansowa firmy, technologia w firmie

1. METODY ANALIZY

• Dedukcyjna - od ogółu do szczegółu - stawianie tezy i poprzez analizę problemów dochodzenie do udowodnienia tezy

• Indukcyjna - od szczegółu do ogółu

• Metoda analizy porównawczej

• Metoda analizy przyczynowej

1. ETAPY PROWADZENIA ANALIZY

1. przygotowanie materiałów źródłowych

2. właściwe prace analityczne

3. opracowanie i prezentacja wyników

1. MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE

• dobór i weryfikacja

• podział:

• materiały ewidencyjne (sprawozdawczość, zapisy na urządzeniach ewidencyjnych)

• materiały pozaewidencyjne w tym: plany, analizy, kontrola i rewizja, publikacje

Przedsiębiorstwo ma obowiązek wykonywania sprawozdań różnego rodzaju.

1. PREZENTACJA WYNIKÓW

• liczbowa (tabele)

• graficzna (wykresy)

• opisowa: ilustracje słowne, wnioski (na początku lub na końcu)

1. ANALIZA PORÓWNAWCZA

1. porównanie ze wskaźnikami postulowanymi - plany, założenia (stwierdzenie czy realizujemy plan a jeśli nie to dlaczego)

2. porównanie w czasie (jakie trendy są realizowane w naszej działalności)

3. porównanie w przestrzeni (porównanie z innymi formami)

1. ZAKŁÓCENIA W ANALIZIE PORÓWNAWCZEJ

1. wynikające z metodologii

2. finansowe (trudno je wyeliminować)

3. organizacyjne (firmy w sprawozdaniach mają obowiązek opisywać zmiany organizacyjne)

4. rzeczowe (zmiany produktów, którymi firma obraca)

1. ANALIZA PRZYCZYNOWA

• generowanie przyczyny zmiany badanego zjawiska

• określenie wagi tych przyczyn

Metody analizy przyczynowej

• metoda kolejnych podstawień

• zalety - nadaje się do wielu obszarów analizy, łatwa w zastosowaniu

• wady - nie daje bardzo dokładnych wyników

• metoda funkcyjna

• zalety - daje jednoznaczne wyniki

• wady - nie daje się zastosować do wszystkich obszarów analizy, potrzebuje lepszego oprzyrządowania (program)

Metoda kolejnych podstawień	Metoda funkcyjna
0 = S1 - S0 S = a * b 0 = Oa + Ob Oa = (a1 - a0) * b0 * c0 Ob = a1 * (b1 - b0) * c0 Oc = a1 * b1 * (c1 - c0) Zmiana kolejności powoduje różne wyniki ale ich znaczenie (wagowo) nie zmienia się.	0 = S1 - S0 S = a * b 0 = Oa + Ob A = a1 / a0 - 1 B = b1 / b0 - 1 C = c1 / c0 - 1 Oa = S0 * A * [1 + (B + C) / 2 + (B * C) / 3)] Ob = S0 * B * [1 + (A + C) / 2 + (A * C) / 3)] Oc = S0 * C * [1 + (A + B) / 2 + (A * B) / 3)] Niezależnie od kolejności mamy zawsze taki sam wynik

O - odchylenie, zmiana zjawiska

S₀ - zjawisko w roku bazowym

S₁ - zjawisko w roku badanym

S - algorytm

A - współczynnik zmienności

Przykład

czynnik	dane bazowe	dane rzeczywiste	odchylenie (1-0)
a	5	7	+2
b	10	11	+1
S = a * b	S0 = a0 * b0 = 50	S1 = a1 * b1 = 77	+27

metoda podstawień

O_a = a₁ * b₀ - a₀ * b₀ = (7*10)-(5*10) = 20

O_b = a₁ * b₁ - a₁ * b₀ = (7*11)-(7*10) = 7

razem 27

metoda różnicowa

O_a = (a₁ - a₀) * b₀ = (7-5)*10 = 20

O_b = a₁ * (b₁ - b₀) = 7*(11-10) = 7

razem 27

metoda funkcyjna

A = 7/5 - 1 = 0.4

B = 11/10 - 1 = 0.1

O_a = 50 * 0.4 * (1 + 0.1 / 2) = 21

O_b = 50 * 0.1 * (1 + 0.4 / 2) = 6

razem 27

Interpretacja - Przedmiotem analizy było zjawisko S. Odchylenie wynikające ze zmiany zjawiska wynosi 27. Wpływ na to miały dwa czynniki: a i b. Czynnik a jest czynnikiem decydującym i wynosi 21 i w dalszych analizach należałoby przeprowadzić szczególną analizę czynnika a.

wykłady z 2002-03-16

3. WYNIK FINANSOWY FIRMY I JEGO ANALIZA

Metody podwyższania wyniku finansowego:

• czynniki intensywne

• czynniki ekstensywne

Celem syntetycznej analizy wyniku finansowego firmy jest:

• ustalenie zmian w osiągniętych wynikach

• określenie stopnia wykorzystania czynników intensywnych dla osiągniętych wyników

1. WSKAŹNIKI ILOŚCIOWE

R - zatrudnienie (realne a nie nominalne tzn. ile jest osób zatrudnionych w przeliczeniu na pełne etaty)

M - majątek (trwały i obrotowy wyceniony wg metod wyceny bilansu)

P - przychody ze sprzedaży (w szerokim pojęciu: produkcja podstawowa i przychody z innej działalności finansowej)

Z - zysk (brutto)

K - kapitał

i - tempo wzrostu

Jeśli iK < iZ to firma rozwija się intensywnie (to pozytywne zjawisko).

jeżeli iK > iZ to nie należy pozytywnie oceniać takiej firmy

Gospodarowanie ekstensywne (wzrost M i R)

Gospodarowanie intensywne (wzrost P i Z)

• wyzwalanie rezerw wewnętrznych

• efektywny postęp technicznych

• rynki

• ceny

Jeśli iR < iM < iP < iZ to typowy model intensywnego rozwoju firmy. iR i iM w praktyce można traktować zamiennie.

1. WSKAŹNIKI JAKOŚCIOWE

MR - przeciętne zaangażowanie składników majątkowych na jednego zatrudnionego

PM - produktywność majątku

PR - wydajność pracy

ZP - rentowność sprzedaży

ZM - rentowność majątku

ZR - rentowność pracy

Jeśli iMR < iPM < iPR < iZP < iZM < iZR to mamy model rozwoju intensywnego firmy.

2. WYZNACZENIE WYNIKU FINANSOWEGO

Oparty jest na przepisach:

• ustawy o rachunkowości z dnia 29.09.1994 ze zmianami wprowadzonymi ustawą z 9.11.2000

Przepisy ustawy stosuje się do:

• spółek handlowych (osobowych i kapitałowych) oraz spółek cywilnych

• osób fizycznych oraz spółek cywilnych osób fizycznych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wynosiły co najmniej 800 tys. EURO

• jednostek organizacyjnych działających na podstawie prawa bankowego, prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych

Sprawozdanie finansowe składa się z:

1. bilansu

2. rachunku zysków i strat

3. 
   informacji dodatkowej

4. zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym (w przypadku firm, których sprawozdania są badane i ogłaszane)

5. rachunku przepływów gotówkowych (w przypadku firm, których sprawozdania są badane i ogłaszane)

6. sprawozdanie z działalności (w przypadku spółek kapitałowych, towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, spółdzielni i przedsiębiorstw państwowych)

Badaniu i ogłaszaniu sprawozdań podlegają: roczne skonsolidowane sprawozdania grup kapitałowych oraz roczne sprawozdania finansowe:

1. banków oraz zakładów ubezpieczeń

2. jednostek działających na podstawie przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi oraz organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

3. spółek akcyjnych

4. pozostałych jednostek jeżeli spełniają co najmniej 2 z warunków

• średnioroczne zatrudnienie 50 osób

• suma aktywów 2,5 mln EURO

• przychody netto 5 mln EURO

• funduszy inwestycyjnych (półroczne)

• funduszy inwestycyjnych (półroczne)

Zasady rachunkowości:

1. zasada ciągłości (art.5) - firma prowadzi ewidencję w kolejnych okresach obrachunkowych na tych zasadach co poprzednio

2. zasada kontynuacji (art.5) - firma będzie kontynuować działalność w nie zmienionej wielkości w kolejnym okresie obrachunkowym

3. zasada memoriału (art.6) - firma prowadzi księgowość wg dokumentów i dat ich wystawienia a nie wg rzeczywistego przepływu gotówki w firmie

4. zasada współmierności (art.6) - odpowiednim kosztom przyporządkowuje się odpowiednie przychody

5. zasada wyceny po cenie nabycia z zachowaniem ostrożności (art.7) - jest możliwość tworzenia rezerw chroniących przed wypływem gotówki z firmy

6. zakaz kompensat - ewidencja wszystkich aktywów i pasywów

7. zasada istotności - dopuszczanie odstępstw od zasady ciągłości (art.8) - wszystkie istotne zapisy mają być wykazane




Rachunek zysków i strat

(wariant kalkulacyjny)

1. przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów

2. koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów

zysk (strata) brutto ze sprzedaży

4. koszty sprzedaży

5. koszty ogólnego zarządu

zysk (strata) ze sprzedaży (jeśli jest strata jest zagrożenie dalszego istnienia firmy; zysk powinien być porównywalny z innymi firmami tego samego typu)

7. pozostałe przychody operacyjne

8. pozostałe koszty operacyjne

zysk na działalności operacyjnej (do określenia dźwigni operacyjnej, finansowej)

10. przychody finansowe (oprocentowanie, zyski z akcji itp.)

11. koszty finansowe (spłaty kredytów itp.)

zysk na działalności gospodarczej ( porównanie dźwigni finansowej)

13. wynik zdarzeń nadzwyczajnych (zyski i straty)

zysk (strata) brutto (wykorzystywany w makroekonomii; określa wpływy do budżetu państwa)

15. podatek dochodowy

16. pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku

zysk (strata netto) - do dyspozycji przedsiębiorstwa (dane wykorzystywane w mikroekonomii - dla akcjonariuszy, banków)

18. zysk zatrzymany - wykorzystywany w badaniach ekonomicznych - tzw. analizach dyskryminacyjnych. Sprawdzają one czy firmie nie grozi upadłość. Gdy firma inwestuje zysk w siebie (zatrzymuje go) oznacza to, że nie znaleziono lepszych miejsc do inwestycji, czyli firma jest w dobrej kondycji.

Rachunek zysków i strat

(wariant kalkulacyjny)

1. przychody netto ze sprzedaży i zrównanie z nimi

2. koszty działalności operacyjnej

zysk (strata) ze sprzedaży

4. reszta punktów jak wyżej

Koszty w układzie kalkulacyjnym

• materiału bezpośrednie

• robocizna bezpośrednia

• koszty wydziałowe

Techniczny koszt wytworzenia

• koszty ogólne zarządu i koszty sprzedaży

• koszty operacji finansowych

Koszty w układzie rodzajowym

• koszty materialne

• koszty zużycia materiałów

• koszty zużycia paliw i energii

• amortyzacja

• koszty usług obcych

• inne koszty materialne

• koszty niematerialne

• płace

• narzuty na płace

• odpisy na fundusze specjalne

• inne koszty niematerialne

wykłady z 2002-04-20

4. BILANS

Bilans pokazuje sytuację w danym momencie.

BILANS

AKTYWA = PASYWA




1. AKTYWA

1. Aktywa trwałe

1. Wartości niematerialne i prawne

• autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje, w tym programy komputerowe,

• prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych

• know-how

• nabytą wartość firmy

• koszty zakończonych powodzeniem i przewidywanych do wdrożenia prac rozwojowych

2. Rzeczowe aktywa trwałe

• środki trwałe to rzeczowe aktywa trwałe o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż jeden rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby przedsiębiorstwa.

• środki trwałe zużywają się stopniowo i stopniowo przenoszą swoją wartość na produkt (amortyzacja liniowa i degresywna)

3. Należności długoterminowe

4. Inwestycje długoterminowe

• są to aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej, a w szczególności aktywa finansowe oraz te nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia korzyści. Typowe przykłady inwestycji w nieruchomości to:

• grunt utrzymywany w celu osiągnięcia w długim okresie korzyści wynikających z przyrostu jego wartości

• grunt utrzymywany bez określonego przeznaczenia

• budynek posiadany przez firmę albo zaliczany do jej aktywów na podstawie umowy leasingu finansowego, który został oddany w najem

• nie użytkowany na własne potrzeby budynek, który firma utrzymuje w celu oddania go w najem

5. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

2. Aktywa obrotowe

1. Zapasy

• wykorzystywane jednorazowo, zużywane w jednym cyklu produkcyjnym

2. Należności krótkoterminowe

3. Inwestycje krótkoterminowe

• krótkoterminowe papiery wartościowe własne, obce, środki pieniężne (na rachunku i w kasie)

1. PASYWA

1. Kapitał (fundusz) własny

1. kapitał (fundusz) podstawowy, fundusz założycielski, kapitał własny (zarejestrowany w sądzie rejestrowym)

2. należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)

3. udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)

4. kapitał (fundusz) zapasowy (do 1/3 kapitału podstawowego)

5. kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

6. pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

7. zysk (strata) z lat ubiegłych

8. zysk (strata) netto

9. odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)

2. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

1. rezerwy na zobowiązania

2. zobowiązania długoterminowe

3. zobowiązania krótkoterminowe

4. rozliczenia międzyokresowe

• ujemna wartość firmy

Złota zasada finansowa

Kapitały powinny być związane na tak długo na jak długo jest związany majątek firmy

Złota zasada bilansowa

Kapitały stałe powinny finansować majątek trwały.

Im więcej zobowiązań długoterminowych tym ryzyko większe.

Ryzyko operacyjne - w aktywach (dźwignia operacyjna)

Ryzyko finansowe - w pasywach (dźwignia finansowa)

Im większy udział majątku trwałego w stosunku do obrotowego tym większe ryzyko.

Im większy udział kapitałów obcych w stosunku do własnych tym większe ryzyko

1. PRZEPŁYWY GOTÓWKOWE

Ruch okrężny kapitału




Klasyfikacja wpływów i wydatków wg rodzajów działalności.




Metody rachunku przepływów

• Bezpośrednia - we wszystkich działalnościach pokazać kwotowo wszystkie wpływy i wydatki

• Pośrednia - zysk netto korygujemy zmieniając zapis memoriałowy na kasowy i dzielimy na działalności




Działalność operacyjna - przez działalność operacyjną rozumie się podstawowy rodzaj działalności firmy oraz inne rodzaje działalności nie zaliczane do działalności inwestycyjnej (lokacyjnej) lub finansowej.

Działalność inwestycyjna - przez działalność inwestycyjną (lokacyjną)rozumie się nabywanie lub zbywanie składników aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz wszystkie z nimi związane pieniężne koszty i korzyści.

Działalność finansowa - przez działalność finansową rozumie się pozyskiwanie lub utratę źródeł finansowania (zmiany w rozmiarach i relacjach kapitału własnego i obcego w firmie) oraz wszystkie z nimi związane pieniężne koszty i korzyści.

Rachunek przepływów pieniężnych (metoda pośrednia)

1. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej.

1. Zysk netto.

2. Korekty razem

• amortyzacja

• zysk (strata) z tytułu różnic kursowych

• odsetki i udziały w zyskach (dywidendy)

• zysk (strata) z działalności inwestycyjnej

• zmiana stanu rezerw

• zmiana stanu zapasów

• zmiana stanu należności

• zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych z wyjątkiem pożyczek i kredytów

• zmiana stanu rozliczeń międzyokresowych

• inne korekty

3. Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej (I+II)

Jeżeli rosną aktywa to korekty będą ujemne.

Jeżeli maleją aktywa to korekty będą dodatnie.

Jeżeli rosną pasywa to korekty będą dodatnie.

Jeżeli maleją pasywa to korekty będą ujemne.

12

ANALIZA EKONOMICZNA - wykład - Alicja i Wojciech Makowiec

---