1. OBIEKTY BUDOWLANE I TEREN ZAKŁADU PRACY

1.1. Pojęcia podstawowe

Obiekt budowlany jest to budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, budowla stanowiąca całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami, obiekt malej architektury.

Pod pojęciem budynku należy rozumieć taki obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych (ścian) oraz posiada fun­damenty i dach.

Wysokość budynku lub jego części jest liczona od poziomu terenu przy najniżej położonym wejściu do budynku, nie będącym wyłącznie wejściem do pomieszczeń gospodarczych lub technicznych, do górnej płaszczyzny stropu lub stropodachu nad najwyższą kondygnacją użyt­kową, łącznie z grubością izolacji cieplnej, bez uwzględnienia wyniesio­nych ponad tę płaszczyznę maszynowni dźwigów i innych pomieszczeń technicznych.

Budowlą jest każdy obiekt budowlany, nie będący budynkiem lub obiektem malej architektury.

Do budowli należą: lotniska, drogi, linie kolejowe, mosty, estakady, tunele sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące, trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, wol­no stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, sieci uzbrojenia terenu, itp.

Do obiektów małej architektury zaliczamy: kapliczki, krzyże przydrożne, posągi, wodotryski, pia­skownice, huśtawki, drabinki, śmietniki.

Urządzenia budowlane związane z obiektem budowlanym są to urządzenia techniczne zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego prze­znaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym do oczyszczania lub gromadzenia ścieków, przejazdy, ogrodzenia, pla­ce postojowe i place pod śmietniki.

1.2. Wymagania ogólne

Budynek, jego układ funkcjonalny i przestrzenny, ustrój konstrukcyj­ny oraz rozwiązania techniczne i materiałowe elementów budowlanych powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób odpowiadający wy­maganiom wynikającym z jego usytuowania i przeznaczenia.

Budynki i inne obiekty budowlane, w których znajdują się pomiesz­czenia pracy, powinny być zbudowane i utrzymywane zgodnie z wyma­ganiami określonymi w przepisach techniczno-budowlanych.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić na terenie zakładu pracy drogi komunikacyjne i transportowe, drogi dla pieszych i dojazdy pożarowe oraz utrzymywać je w stanie nie stwarzającym zagrożeń dla użytkow­ników.

WAŻNE: Drogi i przejścia oraz dojazdy pożarowe nie mogą pro­wadzić przez miejsca, w których występują zagrożenia dla ich użyt­kowników.

Nawierzchnia dróg, placów manewrowych, postojowych i składo­wych, dojazdów pożarowych i przejść powinna być równa i twarda (ewentualnie utwardzona). Powinna również posiadać nośność odpo­wiednią do obciążenia wynikającego ze stosowanych środków transpor­towych oraz przemieszczanych i składowanych materiałów.

WAŻNE: Na drogach transportowych i w magazynach nie powinny występować progi ani stopnie.

W przypadku zróżnicowania poziomów podłogi, różnice te powinny być wyrównane pochylniami o nachyleniu dostosowanym do rodzaju używanego środka transportu, ale nie większym niż 8%. Pochylnie po­winny umożliwiać bezpieczne poruszanie się pracowników i dogodny transport ładunków.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić drogi ewakuacyjne ze wszystkich pomieszczeń obiektu budowlanego, w których mogą przeby­wać pracownicy, umożliwiające szybkie wydostanie się pracowników na otwartą przestrzeń.

We wszystkich miejscach na terenie zakładu pracy, w których mogą przebywać pracownicy, pracodawca jest obowiązany zapewnić oświetlenie elektryczne w porze nocnej, lub w wypadku, gdy oświetlenie dzienne okaże się niewystarczające.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić dostateczną ilość wody zdatnej do picia oraz do celów higieniczno-sanitarnych, gospodarczych i przeciwpożarowych.

Ilość wody do celów higienicznych przypadająca dziennie na każde­go pracownika jednocześnie zatrudnionego nie może być mniejsza niż:

• 120 l - przy pracach w kontakcie z substancjami szkodliwymi, tru­jącymi lub zakaźnymi albo powodującymi silne zabrudzenie pyłami, w tym 90 l w przypadku korzystania z natrysków,

• 90 l - przy pracach brudzących, wykonywanych w wysokiej tempera­turze lub wymagających zapewnienia należytej higieny procesów technologicznych, w tym 60 l w przypadku korzystania z natrysków,

• 30 l - przy pracach nie wymienionych w pkt. pierwszym i drugim.

Niezależnie od ilości wody określonej wyżej, należy zapewnić wodę niezbędną do:

• utrzymania czystości pomieszczeń i terenu zakładu pracy w ilości co najmniej 1,5 l na dobę na każdy metr kwadratowy powierzchni podłogi, wymagającej zmywania, oraz

• co najmniej 2,5 l na dobę na każdy metr kwadratowy powierzchni tere­nu poza budynkami, wymagającej polewania (tereny zielone, utwardzone ulice, place itp.).

Zbiorniki, przewody i miejsca czerpania wody powinny być zabezpie­czone przed zanieczyszczeniem lub zakażeniem. Czerpanie wody ze zbiorników po­winno odbywać się wyłącznie z zaworów czerpalnych.

UWAGA: Miejsce czerpania wody nie nadającej się do picia powinno być oznakowane zgodnie z Polską Normą.

Budynek wyposażony w instalację wodociągową powinien mieć za­pewnione odprowadzenie ścieków bytowo-gospodarczych i technolo­gicznych.

Budynek mieszkalny wielorodzinny, zamieszkania zbiorowego, zakładu opieki zdrowotnej, opieki społecznej, oświaty i wychowania, zakładu żywienia, produkcji i handlu żywnością, a także inne budynki, jeżeli są wyposażone w wanny, natryski lub umywalki, powinny mieć indywidualną lub centralną instalację cieplej wody.

Budynek przeznaczony na pobyt ludzi oraz inne budynki, w których w trakcie użytkowania powstają odpadki i nieczystości stałe, powinny mieć miejsca przystosowane do ich czasowego gromadzenia, usytu­owane w samym budynku lub w jego otoczeniu.

Budynek i pomieszczenia powinny być wyposażone w instalacje (urządzenia) do ogrzewania pomieszczeń w okresie obniżonych tempe­ratur, umożliwiające utrzymanie temperatury powietrza wewnętrznego odpowiedniej do ich przeznaczenia.

Budynek i pomieszczenia, w których są zainstalowane paleniska na paliwo stałe lub komory spalania z palnikami na paliwo płynne lub gazo­we, powinny mieć przewody kominowe do odprowadzania dymu i spa­lin.

Budynek i pomieszczenia powinny mieć zapewnioną wentylację lub klimatyzację, stosowne do ich przeznaczenia.

Budynek, odpowiednio do potrzeb wynikających z jego przeznacze­nia, powinien być przyłączony do sieci elektroenergetycznej i wyposa­żony w wewnętrzną instalację elektryczną.

Instalacje i urządzenia elektryczne powinny zapewniać:

1) ciągłą dostawę energii elektrycznej o odpowiednich parametrach technicznych, stosownie do potrzeb użytkowych,

2) bezpieczeństwo użytkowania, a przede wszystkim ochronę przed po­rażeniem prądem elektrycznym, przepięciami łączeniowymi i atmos­ferycznymi, powstaniem pożaru, wybuchem i innymi szkodami,

3) ochronę środowiska przed skażeniem i emitowaniem niedopuszczal­nego poziomu drgań, hałasu oraz oddziaływaniem pola elektroma­gnetycznego,

4) spełnienie wymagań przepisów dotyczących projektowania i budowy instalacji i urządzeń elektrycznych oraz Polskich Norm.

Budynek należy wyposażyć w instalację piorunochronną, chro­niącą od wyładowań atmosferycznych, jeżeli obowiązek taki wynika z Polskiej Normy.

Obiekty budowlane, w których znajdują się pomieszczenia pracy, powinny spełniać wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.

1.3. Budowa i przebudowa obiektu budowlanego

Przebudowa obiektu budowlanego, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, powinna uwzględniać poprawę warunków bezpieczeństwa i higie­ny pracy (dotyczy to także części obiektu budowlanego, w której znaj­dują się pomieszczenia pracy).

Pracodawca jest zobowiązany:

- zapewnić, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w któ­rym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pra­cy, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców, zgodnie z odrębnymi przepisami (Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 19 grudnia 2007 r. w sprawie uprawnień rzeczoznawców do spraw bhp, zasad opiniowania projektów budowlanych, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, oraz trybu powoływania członków Komisji Kwalifikacyjnej do Oceny Kandydatów na Rzeczoznawców (Dz. U. Nr 89, poz. 589) -

- utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane w stanie zapew­niającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

- zapewnić pomieszczenia pracy, odpowiednie do rodzaju wykonywa­nych prac i liczby zatrudnionych pracowników.

W szczególności budynki powinny być tak projektowane i budowa­ne, aby zapewniały:

• bezpieczeństwo budowy i użytkowania,

• bezpieczeństwo pożarowe oraz niezbędne warunki zdrowotne,

• układ funkcjonalny dostosowany do przeznaczenia budynku,

• ochronę środowiska,

• ochronę pomieszczeń i otaczającej przestrzeni przed czynnikami uciążliwymi np.: hałasem, drganiami,

• niezbędne izolacje cieplne i przeciwwilgociowe oraz optymalny sto­pień przeszklenia,

• ochronę sąsiedztwa budynku (np.: zapewnienie dopływu światła dziennego do sąsiednich budynków, dojazd do dróg publicznych, za­opatrzenie w wodę, odprowadzenie ścieków, itp.).

Zakłady przemysłowe (produkcyjne) powinny być wyposażone w urządzenia likwidujące szkodliwe oddziaływanie prowadzonych w nich procesów produkcyjnych, a w szczególności w:

• urządzenia do odpylania i oczyszczania gazów odlotowych,

• urządzenia do oczyszczania ścieków,

• urządzenia do tłumienia hałasu,

• urządzenia służące do hermetyzacji aparatury, przewodów, itp.,

• urządzenia zapobiegające oddziaływaniu substancji promieniotwór­czych i innych czynników szkodliwych dla zdrowia.

Zgodnie z art. 20.1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 106, póz. 1126 z późn. zm.) - Q 051 do podstawowych obowiązków projektanta między innymi należy:

• zapewnienie, w razie potrzeby, udziału w opracowaniu projektu osób posiadających uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej specjalności oraz wzajemne skoordynowanie techniczne wykonanych przez te osoby opraco­wań projektowych, zapewniające uwzględnienie zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie budowy, z uwzględnieniem specy­fiki projektowanego obiektu budowlanego,

• sporządzenie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ze względu na specyfikę projektowanego obiektu budowlanego, uwzględnianej w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,

• uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań projektowych w zakresie wynikającym z przepisów.

WAŻNE: Projekty nowo budowanych lub przebudowanych obiektów budowlanych, albo ich części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy powinny posiadać odpowiednie opinie pod względem:

• zgodności z wymaganiami bezpieczeństwa i higieny pracy (opinio­wane przez rzeczoznawcę do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy),

Projekty nowo budowanych lub przebudowywanych obiektów budowlanych albo ich części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, podlegają opiniowaniu pod względem zgodności z wymaganiami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii przez rzeczoznawcę do spraw bezpieczeń­stwa i higieny. Rzeczoznawca opiniuje projekty, biorąc pod uwagę specy­fikę, charakter i przeznaczenie obiektu budowlanego lub jego części, a zwłaszcza warunki wynikające z części technologicznej projektu. Opiniowanie polega w szczególności na sprawdzeniu przez rzeczoznawcę zgodności przyjętych rozwiązań z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, wymaganiami ergonomii oraz z Polskimi Normami, a także na spraw­dzeniu, czy przyjęte rozwiązania likwidują bądź ograniczają zagrożenia, jakie może spowodować projektowany proces technologiczny. Rzeczoznawca, po analizie projektu, umieszcza na nim klauzulę zawiera­jącą opinię oraz pieczęć imienną według wzoru:

Zaopiniowano pod względem zgodności z przepisami Bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii: 1) bez zastrzeżeń*) 2) z zastrzeżeniami wymienionymi w załączonej opinii*) Data ……………….. ………………………………. Lp. opinii…………… (podpis i pieczęć imienna) *) Niepotrzebne skreślić

Wymagania w stosunku do rzeczoznawcy do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy

• ukończenie wyższych studiów technicznych o kierunku odpowiadającym zakreso­wi opiniowania projektów,

• udokumentowanie co najmniej pięcioletniej praktyki zawodowej związanej z opi­niowanymi projektami w danej grupie projektowej (patrz wykaz grup uprawnień),

• ukończenie kursu przygotowującego do opiniowania projektów w zakresie bez­pieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, przeprowadzonego w jednostce upo­ważnionej przez głównego inspektora pracy, według programu zatwierdzonego przez głównego inspektora pracy,

• złożenie z wynikiem pozytywnym egzaminu przed Komisją Kwalifikacyjną do Oceny Kandydatów na Rzeczoznawców.

Z wnioskiem o nadanie uprawnień rzeczoznawcy występuje do komisji kandydat na rzeczoznawcę lub jednostka, w której kandydat jest zatrudniony.

Wykaz grup uprawnień rzeczoznawców do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy

Rodzaje budownictwa	Grupy projektowe	Oznaczenia grup uprawnień rzeczoznawców do spraw bhp
Budownictwo powszechne i komunalne	Obiekty administracyjne, socjalne, kultury i sztuki nauka, oświata, szkolnictwo, sport i wypoczynek żłobki, przedszkola, domy dziecka i hotele Obiekty handlu hurtowego i detalicznego zakłady usługowe, małe zakłady produkcyjne i rzemieślnicze Oczyszczalnie ścieków, przepompownie, stacje uzdatniania wody Budownictwo rolne	1.0
Budownictwo przemysłowe	górnictwo hutnictwo energetyka przemysł materiałów budowlanych przemysł metalowy, elektromaszynowy przemysł chemiczny przemysł lekki przemysł drzewny i papierniczy przemysł elektrotechniczny i teletechniczny inne niż wyżej wymienione	2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10
Budownictwo rolno-spożywcze	przemysł rolno-spożywczy i zakłady przetwórstwa rolno-spożywczego	3.0
Budownictwo specjalistyczne	łączność, radio, telewizja komunikacja i transport gospodarka morska zakłady służby zdrowia inne niż wyżej wymienione	4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

• zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej (uzgadniane z komendą wojewódzką Państwowej Straży Pożarnej, właściwą dla miejsca lokalizacji inwestycji lub rzeczoznawcę do spraw zabezpie­czeń przeciwpożarowych),

Uzgodnienia pod kątem zgodności z wymaganiami ochrony przeciw­pożarowej wymagają zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 roku w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. Nr. 121, poz. 1137) - Q 104 projekty budowlane miedzy innymi ta­kich obiektów, jak:

• budynku zawierającego strefę pożarową zakwalifikowaną do kate­gorii zagrożenia ludzi ZL I lub ZL II;

• budynku należącego do grupy wysokości: średniowysokie, wysokie lub wysokościowe, zawierającego strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL III, ZL IV lub ZL V;

• budynku niskiego zawierającego strefę pożarową o powierzchni przekraczającej 1000 m², zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL III, obejmującą kondygnację nadziemną inną niż pierwsza;

• budynku niskiego zawierającego strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL V i mającego ponad 50 miejsc noclegowych;

• obiektu budowlanego innego niż budynek, przeznaczonego do użyteczności publicznej lub zamieszkania zbiorowego, w którym przewiduje się możliwość jednoczesnego przebywania w strefie pożarowej ponad 50 osób na powierzchni do 2000 m²;

• budynku zawierającego strefę pożarową produkcyjną lub ma­gazynową, wolno stojącego urządzenia technologicznego lub zbior­nika poza budynkami oraz placu składowego albo wiaty, jeżeli zachodzi co najmniej jeden z następujących warunków:

• strefa pożarowa produkcyjna lub magazynowa wymienionych obiektów budowlanych ma powierzchnie przekraczającą 1000 m² oraz gęstość obciążenia ogniowego przekraczającą 500 MJ/m²,

• występuje zagrożenie wybuchem;

• garażu wielopoziomowego;

• obiektu budowlanego objętego obowiązkiem wykonania systemu sygnalizacji pożarowej lub stacjonarnych urządzeń gaśniczych,

• parkingu dla pojazdów przewożących ładunki niebezpieczne;

• przeciwpożarowego zbiornika wodnego oraz stanowiska czerpania wody do celów przeciwpożarowych;

• tunelu o długości ponad 100 m.

UWAGA: Uzgodnieniu podlegają także rozbudowy lub modernizacje obiektów albo kapitalne remonty, jeśli charakter lub rozmiar robót wymaga spo­rządzenia dokumentacji projektowej.

Projekty budowlane wymienione powyżej są uzgadniane z rzeczoznawcą ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych. Uzgodnienie jest potwierdzone przez podpisanie go i ostemplowanie pieczęcią w 3 egzemplarzach na:

• rzucie kondygnacji podstawowej obiektu budowlanego (parteru budynku),

• mapie zagospodarowania działki lub terenu.

Rzeczoznawcy prowadzą ewidencję uzgodnionych projektów budowlanych.

• spełnienia wymagań higienicznych i zdrowotnych, opiniowanie projektów dokonywane jest przez rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych uprawnio­nych przez Głównego Inspektora Sanitarnego (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie rzeczoznawców do spraw sanitarnohigienicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 1792) - Q 372.

Uprawnienie rzeczoznawcy może być przyznane w następujących zakresach:

• budownictwo przemysłowe;

• budownictwo ogólne bez obiektów ochrony zdrowia;

• budownictwo ogólne z obiektami ochrony zdrowia;

• bez ograniczeń.

Zakresy uprawnień obejmują:

• budownictwo przemysłowe: zakłady przemysłowe i usługowe wraz z zakładami pracy chronionej, w tym:

• zakłady gospodarki rolno-spożywczej i przetwórstwa w tym zakresie,

• stacje paliw, obiekty obsługi samochodów i transportu,

• warsztaty produkcyjno-usługowe,

• obiekty hodowlane oraz związane z obsługą rolnictwa,

• obiekty weterynaryjne,

• magazyny i hurtownie,

• obiekty gospodarki komunalnej, w tym budynki stacji uzdat­niania wody i oczyszczalni ścieków,

• stołówki, mieszkania służbowe, pomieszczenia badań lekarskich, jeżeli ich funkcja jest związana z funkcją podstawową obiektu przemysłowego, z wyłączeniem przychodni lekarskich,

• budownictwo ogólne bez obiektów ochrony zdrowia,

• obiekty budownictwa mieszkaniowego, w tym zamieszkania zbiorowego,

• obiekty użyteczności publicznej określone w przepisach o warunkach technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, z wyłączeniem obiektów ochrony zdrowia wraz z zespołami obsługi technicznej,

• pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne, w tym pomieszczenia badań lekarskich i pielęgniarskich, jeżeli ich funkcja jest związana z funkcją podstawową obiektu użyteczności publicznej, z wyłączeniem przychodni lekarskich,

• magazyny i hurtownie,

• zakłady usługowe nieprodukcyjne,

• obiekty weterynaryjne,

• domy pomocy społecznej;

• budownictwo ogólne z obiektami ochrony zdrowia:

• budownictwo, które wymaga uzgodnień p.poż.,

• zakłady opieki zdrowotnej, w tym żłobki,

• pomieszczenia, w których wykonywana jest indywidualna, indywidualna specjalistyczna lub grupowa praktyka lekarzy, pielęgniarek lub położnych,

• sanatoria, zakłady przyrodolecznicze,

• apteki;

• bez ograniczeń: budownictwo, o którym mowa powyżej.

1.4. Przekazanie obiektu budowlanego do użytkowania

WAŻNE: O zamiarze przystąpienia do użytkowania obiektu budowla­nego po zakończeniu budowy - inwestor jest obowiązany powiadomić następujące organy:

- Państwową Inspekcję Ochrony Środowiska,

- Inspekcję Sanitarną,

- Państwową Inspekcję Pracy,

- Państwową Straż Pożarną.

Do powiadomienia o zakończeniu budowy lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie inwestor obowiązany jest dołączyć:

• oryginał dziennika budowy,

• oświadczenia kierownika budowy dotyczące:

• zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym i warunka­mi pozwolenia na budowę, przepisami i obowiązującymi Polskimi Normami,

• doprowadzenia do należytego stanu i porządku terenu budowy, a także - w ra­zie korzystania - ulicy sąsiedniej nieruchomości, budynku lub lokalu,

• właściwego zagospodarowania terenów przyległych, jeżeli eksploatacja wybu­dowanego obiektu jest uzależniona od ich odpowiedniego zagospodarowania,

• protokoły badań i sprawdzeń,

• inwentaryzację geodezyjną powykonawczą.

WAŻNE: Do użytkowania obiektu budowlanego, na którego wznie­sienie jest wymagane pozwolenie na budowę albo zgłoszenie, można przystąpić po zawiadomieniu właściwego organu o zakończeniu budowy, jeżeli organ ten, w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiado­mienia, nie zgłosi sprzeciwu.

Nie zajęcie stanowiska przez organy wy­mienione powyżej, w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomie­nia, traktowane jest jako nie zgłoszenie sprzeciwu lub uwag.

1.5. Utrzymanie obiektów budowlanych

Książka obiektu budowlanego

Właściciel lub zarządca jest obowiązany prowadzić dla każdego bu­dynku książkę obiektu budowlanego (według wzoru poniżej), stanowiącą dokument przezna­czony do zapisów dotyczących przeprowadzanych badań i kontroli stanu technicznego, remontów i przebudowy w okresie użytkowania obiektu budowlanego. (art. 64 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 106, póz. 1126 z późn. zm.) - Q 051.

WAŻNE: Protokoły z kontroli obiektu budowlanego, oceny i eksper­tyzy dotyczące jego stanu technicznego oraz dokumenty techniczne robót budowlanych wykonywanych w obiekcie, w toku jego użytko­wania, opracowania projektowe - powinny być dołączone do książki obiektu budowlanego.

Książkę obiektu budowlanego wydaje właści­wy organ państwowego nadzoru budowlanego, który przy wydaniu książki, wypełnia jej stronę tytułową nadaje jej numer, przesznurowuje, pieczętuje na ostatniej stronie i podpisuje.

Książka powinna być założona w dniu przekazania obiektu do użytkowania i systematycznie prowadzona przez okres jego użytkowania.

Książka powinna być formatu A4, strony ponumerowane oraz zabez­pieczone przed ich usunięciem lub wymianą.

Wpisów do książki dokonuje właściciel lub zarządca obiektu albo osoba upoważ­niona przez właściciela lub zarządcę. (Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie uprawnień rzeczoznawców do spraw bhp, zasad opiniowania projektów budowlanych, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, oraz trybu powoływania członków Komisji Kwalifikacyjnej do Oceny Kandydatów na Rzeczoznawców (Dz. U. Nr 62, poz. 290) - Q 058

Poniżej podano wzór książki obiektu budowlanego - według: Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie książki obiektu budowlanego (Dz. U. Nr 120, poz. 1134) - Q 057

Wzór książki obiektu budowlanego

Okładka

………………………………………………… Właściciel (zarządca obiektu)
Książka Obiektu Budowlanego tom ………………..
Nazwa obiektu:………………………………………………………………………………………………………..
Adres obiektu:........................................................................................................................................ ……………………………………………………………………………………………………………………...
Data założenia Książki Obiektu Budowlanego: …………………………………………………………...
Wpis o zamknięciu Książki Obiektu Budowlanego: ……………………………………………………..
………………………………… (nazwisko i imię osoby upoważnionej do dokonywania wisów)	……………... (data zamknięcia)	………………………... (data założenia nowej Książki)	………………………. (podpis)

Strona 1 Spis treści

Lp.	Wyszczególnienie	Str.
I	Osoba upoważniona do dokonywania wpisu	2
II	Dane identyfikacyjne obiektu	3
III	Spis dokumentacji dołączonej do książki obiektu	4i5
IV	Dane techniczne charakteryzujące obiekt	6
V	Plan sytuacyjny obiektu	7
VI	Wykaz protokołów okresowych kontroli stanu technicznego obiektu	8-21
VII	Wykaz protokołów okresowych kontroli stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu	22-29
VIII.1	Wykaz opracowań technicznych dotyczących obiektu	30-32
VIII.2	Dane dotyczące opracowania technicznego	33-44
IX.1	Wykaz protokołów odbiorów robót remontowych w obiekcie	45-60
IX.2	Dane dotyczące dokumentacji technicznej	61-70
X	Wykaz protokołów awarii i katastrof obiektu	71-73
XI	Wykaz pozwoleń na zmianę sposobu użytkowania obiektu	74

Strona 2 I. Osoba upoważniona do dokonywania wpisu

Lp.	Nazwisko i imię	Podpis	Okres
						od	do

Strona 3 II. Dane identyfikacyjne obiektu

1.	Nazwa obiektu:...............................................................................................................................
2.	Funkcja obiektu:…………………………………………………………………………………………….
3.	Rok zakończenia budowy:……………………………………………………………………………………………
4.	Adres obiektu: ………………… ……………………………………………… ………………………… kod miejscowość gmina ……………………………………………………………………….. ………………………... ulica numer
5.	Właściciel obiektu : ............................................................................. …………………………………. nazwa/nazwisko kod i miejscowość …………………….. ……………………………………. ……… ………………………. gmina ulica nr nr telefonu
5.1.	Zmiana właściciela obiektu: .............................................................................. …………………………………. nazwa/nazwisko kod i miejscowość …………………….. …………………………………… ………. ………………………. gmina ulica nr nr telefonu

6.	Zarządca obiektu: .............................................................................. …………………………………. nazwa/nazwisko kod i miejscowość …………………….. …………………………………… ………. ………………………. gmina ulica nr nr telefonu
6.1	Zmiana zarządcy obiektu: .............................................................................. …………………………………. nazwa/nazwisko kod i miejscowość …………………….. …………………………………… ………. ………………………. gmina ulica nr nr telefonu
7.	Księga wieczysta nr: …………………………. znajduje się w sądzie ........................................
8.	Nr ewidencyjny gruntów: ……………………………………………………………………………..
9.	Protokół odbioru obiektu z dnia …………………………………………… nr…………………….
10.	Pozwolenie na użytkowanie obiektu z dnia ………………………………. nr…………………… wydane przez …………………………………………………………………………………………..

Strony 4 i 5 III. SPIS DOKUMENTACJI DOŁĄCZONEJ DO KSIĄŻKI OBIEKTU

Lp.	Nazwa dołączonego dokumentu	Ilość stron	Data dołączenia	Podpis
1.	Pozwolenie na budowę
2.	Dokumentacja budowy
3.	Dokumentacja powykonawcza
4.	Protokół odbioru obiektu
5.	Pozwolenie na użytkowanie obiektu
6.	Instrukcja eksploatacji obiektu (jeśli znajduje się w posiadaniu właściciela obiektu)
7.	Protokoły okresowych kontroli stanu technicznego obiektu (według wykazu w tablicy 4)
8.	Protokoły okresowych kontroli stanu technicznego i przydatności do użytkowania obiektu (według wykazu w tablicy 5)
9.	Opracowania techniczne dotyczące obiektu (według wykazu w tablicy6)
10.	Dokumentacja techniczna dotycząca remontów i modernizacji obiektu (według wykazu w tablicy 8i 11)
11.	Protokoły awarii i katastrof obiektu (według wykazu w tablicy 10)
12.	Dokumenty pozwolenia na zmianę sposobu użytkowania obiektu (według wykazu w tablicy 11)

Strona 6 IV. DANE TECHNICZNE CHARAKTERYZUJĄCE OBIEKT

Strona 7 V. PLAN SYTUACYJNY OBIEKTU

Plan sytuacyjny obiektu z zaznaczonymi granicami nieruchomości, określający również usytuowanie miejsc przyłączenia obiektu do sieci uzbrojenia terenu oraz armatury lub urządzeń przeznaczonych do odcięcia czynnika dostarczanego za pomocą tych sieci.

Strony 8 - 21 VI. WYKAZ PROTOKÓŁÓW OKRESOWYCH

KONTROLI STANU TECHNICZNEGO OBIEKTU

(przeprowadzanych co najmniej raz w roku; art. 62 ust. 1 pkt 1 ustawy)

Lp.	Data kontroli	Nr protokołu kontroli	Zakres robót remontowych określonych w protokole kontroli	Data wykonania robót
1	2	3	4	5

Strony 22-29 VII. WYKAZ PROTOKOŁÓW OKRESOWYCH KONTROLI

STANU TECHNICZNEGO I PRZYDATNOŚCI DO UŻYTKOWANIA OBIEKTU

(przeprowadzanych co najmniej raz na 5 lat: art. 62 ust. 1 pkt 2 ustawy)

Lp.	Data kontroli	Nr protokołu kontroli	Zakres robót remontowych określonych w protokole kontroli	Data wykonania robót
1	2	3	4	5

Strony 30-32 VIII.1. WYKAZ OPRACOWAŃ TECHNICZNYCH

DOTYCZĄCYCH OBIEKTU

Ekspertyzy, badania techniczne obiektu, opinie, orzeczenia techniczne dokumentacja techniczna i inne opracowania dotyczące obiektu

Lp.	Nazwa opracowania	Data		Przedmiot opracowania i sposób wykorzystania	Data wykonania robót
						zlecenia opracowania	odbioru opracowania
1	2	3	4	5	6

Strony 33-44 VIII.2. DANE DOTYCZĄCE OPRACOWANIA TECHNICZNEGO

(Ip................ z tablicy 6)

………………………………………………………………. (rodzaj opracowania)
Lp.	Wyszczególnienie	Opis
1	2	3
1.	Powód zlecenia
2.	Autor
3.	Data opracowania
4.	Sposób realizacji wniosków i zaleceń*)

*) Nie dotyczy dokumentacji technicznej.

UWAGI:

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Strony 45-60 IX.1 WYKAZ PROTOKOŁÓW ODBIORU ROBÓT

REMONTOWYCH I MODERNIZACYJNYCH W OBIEKCIE

Lp.	Nr pozwolenia na budowę*	Podstawa realizacji robót**	Zakres remontów	Protokół odbioru, nr i data
1	2	3	4	5

*Jeżeli jest wymagane.

** Podać Ip. z tablicy nr 6 zawierającą dane dotyczące dokumentacji technicznej.

Strony 61-70 IX.2. DANE DOTYCZĄCE DOKUMENTACJI TECHNICZNEJ*

(Ip................ z tablicy 8)

…………………………………………………………………………… (rodzaj opracowania technicznego)
Lp.	Wyszczególnienie	Opis
1	2	3
1.	Autor
2.	Data odbioru opracowania
3.	Zakres robót przewidzianych dokumentacją techniczną

* Informacje uzupełniające do kolumny 3 w tablicy 8.

UWAGI:

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Strony 71-73

X. WYKAZ PROTOKOŁÓW AWARII I KATASTROF OBIEKTU

(art. 78 ust. 1 ustawy)

Lp.	Data awarii lub katastrofy	Data i nr protokołu	Zakres uszkodzeń	Przyczyny awarii lub katastrofy	Data usunięcia uszkodzeń
1	2	3	4	5	6

Uwagi:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Strona 74

XI. WYKAZ POZWOLEŃ NA ZMIANĘ SPOSOBU UŻYTKOWANIA OBIEKTU

(art. 71 ustawy)

Lp	Numer i data			Zakres dokonanych zmian	Sposób użytkowania
		pozwolenia na budowę*)	protokołu odbioru**)		pozwolenia na zmianę sposobu użytkowania		przed zmianą	po zmianie

*) Jeśli jest wymagane.

**) Jeśli sporządzono protokół.

UWAGI:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

1.6. Kontrole obiektu budowlanego

Właściciel lub zarządca poddaje obiekt budowlany okresowej kontroli:

raz w roku - polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego sprawności:

• elementów budynku, budowli i instalacji narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działanie czynników występu­jących podczas użytkowania obiektu,

• instalacji urządzeń służących ochronie środowiska,

• instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spali­nowych i wentylacyjnych).

raz na 5 lat - polegającej na sprawdzeniu stanu sprawności technicz­nej i wartości użytkowej całego obiektu budowlanego oraz jego otocze­nia (kontrola powinna obejmować m.in. badanie instalacji elektrycznej (skuteczności ochrony przeciwporażeniowej oraz oporności-rezystancji instalacji elektrycznej) i piorunochronnej).

UWAGA: Kontrolę stanu technicznego instalacji elektrycznych i piorunochronnych oraz gazowych powinny przeprowadzać osoby posiadające kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru lub usług w zakresie naprawy lub konserwacji odpowiednich urządzeń energetycznych lub gazowych, określone w przepisach szczególnych.

Kontrole stanu technicznego przewodów kominowych powinny przeprowadzać osoby:

- posiadające kwalifikacje mistrza w rzemiośle kominiarskim — w odniesieniu do przewodów dymowych oraz grawitacyjnych przewodów spalinowych i wenty­lacyjnych,

- posiadające uprawnienia budowlane odpowiedniej specjalności - w odniesie­niu do przewodów kominowych, o których mowa powyżej, oraz do kominów przemysłowych, kominów wolno stojących oraz kominów lub przewodów ko­minowych, w których ciąg kominowy jest wymuszony pracą urządzeń mecha­nicznych.

1.7. Ochrona odgromowa

1.7.1. Podział obiektów budowlanych z uwagi na ochronę odgromową

Ochrona odgromowa jest ważnym elementem zabezpieczenia przeciw-pożarowego i przeciwwybuchowego obiektów przemysłowych.

Brak urządzeń piorunochronowych lub ich niewłaściwy stan techniczny był i jest przyczyną wielu pożarów.

Z punktu widzenia ochrony odgromowej (PN-86/E-05003/01 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Wymagania ogólne - X 009) obiekty budowlane dzieli się na:

• obiekty produkcyjne i magazynowe niezagrożone wybuchem oraz budynki miesz­kalne, użyteczności publicznej, Dla tej grupy stosuje się ochronę podstawową - czyli zespół środków do ochrony budynków, w których wyładowania piorunowe mogą spowodować ograniczone skutki (PN-86/E-05003/02 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona podstawowa - X 010).

• obiekty zakwalifikowane jako zagrożone wybuchem materiałów wybuchowych, mieszanin gazów, par i pyłów palnych z powietrzem oraz zagrożone pożarem. Dla tej grupy stosuje się ochronę obostrzoną, — czyli zespół środków do ochrony obiektów budowlanych, w których skutki wyładowań piorunowych mogą się łatwo rozprzestrzeniać (PN-86/E-05003/03 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona obostrzona - X 011).

• inne obiekty, takie jak kolejki linowe, stacje przekaźnikowe, mosty, dźwigi, sta­diony itp. Do tej grupy stosuje się ochronę specjalną (X 012). (PN-86/E-05003/04 Ochrona odgromowa obiektów budowlanych. Ochrona specjalna - X 012).

Do obiektów budowlanych niewymagających ochrony należą:

• usytuowane w strefie ochronnej sąsiadujących obiektów,

• budynki o wysokości nie przekraczającej 25 m usytuowane w zwartej zabudowie,

• obiekty, których wskaźnik zagrożenia piorunowego jest mniejszy niż 10- 5.

Dla pozostałych obiektów wskaźnik zagrożenia piorunowego wyznacza się zgodnie z X 009

1.7.2. Budowa urządzenia piorunochronnego

Do podstawowych części urządzenia piorunochronnego należą:

• zwód - przyjmujący bezpośrednio wyładowania atmosferyczne,

• przewód odprowadzający - łączący po najkrótszej drodze zwód z przewodem uziemiającym,

• uziom - przewód uziemiający położony w ziemi, przekazujący do ziemi ładunek,

• zacisk probierczy - umożliwiający pomiar rezystancji uziemienia.

Rys: Przykłady urządzeń piorunochronnych: a) o zwodzie pionowym, nieizolowanym niskim; b) o zwodzie pionowym, nieizolowanym; c) o zwodzie poziomym, nieizolowanym wysokim d) o zwodzie pionowym, izolowanym: 1 - zwód pionowy, 2 - zwody poziome niskie, 3 - zwód poziomy wysoki, 4 - zwód pionowy izolowany (maszt), 5 - przewody odprowadzające, 6 - zacisk probierczy, 7 - uziom.

1.7.3. Badania stanu technicznego urządzeń piorunochronnych

Urządzenia piorunochronne, zależnie od rodzaju i przeznaczenia, podlegają bada­niom, które powinny obejmować jedną lub więcej z następujących czynności:

a) oględziny części naziemnej,

b) sprawdzenie ciągłości połączeń części naziemnej,

c) pomiar rezystancji uziemienia,

d) sprawdzenie stanów uziomów po ich odkopaniu.

Badania te prowadzi się jako:

• częściowe (w czasie budowy obiektu) - obejmujące badania według pkt b), d) dla ochrony podstawowej; a), b) dla ochrony obostrzonej i b), d) dla ochrony specjalnej,

• odbiorcze - obejmujące badania według pkt a), b), c) dla ochrony podstawowej, obostrzonej i specjalnej,

• okresowe - obejmujące badania według pkt a), b), c), d) dla wszystkich rodzajów ochron.

Terminy badań okresowych

• obiekty budowlane podlegające ochronie podstawowej - co 6 lat,

• obiekty budowlane podlegające ochronie obostrzonej - co roku do 30 kwietnia (sprawdzenie można wykonywać co 5 lat, jeśli wyniki pomiarów według pkt c) są pozytywne),

• obiekty podlegające ochronie specjalnej - co 6 lat.

Badania niepełne należy wykonywać w porze wiosennej (do 30 kwietnia) oraz w przypadkach, gdy zachodzi możliwość uszkodzenia urządzenia piorunochronnego (np. przy remoncie, uderzeniu pioruna bezpośrednio w obiekt, po huraganie).

1.7.4. Największe dopuszczalne wartości rezystancji uziomów w Ω

Rodzaj ochrony	Dodatkowe warunki	Rodzaj uziomu	Grunt podmokły, bagienny, próchniczy, torfiasty, gliniasty	Wszystkie pośrednie rodzaje gruntu	Grunt kamienisty i skalisty
Ochrona podstawowa	-	a	10	20	40
				b	15	30	50
		Ochrona obostrzona	Zagrożenie pożarem	a	10	20	40
				b	15	30	50
			Zagrożenie wybuchem mieszanin par, gazów, płynów	a	7	7	10
				b	10	10	15
			Zagrożenie wybuchem materiałów wybuchowych	a	5	5	10
				b	15	15	25
		Ochrona specjalna	Kominy	a	10	20	40
				b	15	30	50
			Linowe urządzenia transportowe	c	50	50	50
				d	100	100	100
		Obiekty sportowe	e	10	20	40
		Dźwigi	f	20	20	50

według: PN-86/E-05003/02, PN-89/E-05003/03, PN-92/E-05003/04

Oznaczenia:

a) uziomy poziome, pionowe i mieszane oraz stopy fundamentowe,

b) uziomy otokowe oraz ławy fundamentowe,

c) uziemienie stacji (po odłączeniu uziemionych liii),

d) uziemienie każdej podpory (po odłączeniu uziemionych lin),

e) uziemienie każdego zwodu w części nie zadaszonej obiektu,

f) uziemienie dźwigu

1.7.5. Dokumentacja urządzeń piorunochronnych

Dokumentację urządzeń piorunochronnych dla celów eksploatacyjnych zaleca się prowadzić według poniżej podanych wzorów.

METRYKA URZĄDZENIA PIORUNOCHRONNEGO*

Obiekt budowlany (miejsce położenia, adres i ewentualnie nazwa)......................

wykonany dnia ......................................................................................................

nazwa i adres wykonawcy ....................................................................................

nazwa i adres jednostki projektowania, która sporządziła projekt ..................

1. Opis obiektu budowlanego

a) rodzaj obiektu .......................................................................................

b) pokrycie dachu .....................................................................................

c) konstrukcja dachu.................................................................................

d) ściany ....................................................................................................

2. Opis urządzenia piorunochronnego

a) zwody....................................................................................................

b) przewody odprowadzające....................................................................

c) zaciski probiercze .................................................................................

d) przewody uziemiające...........................................................................

e) uziomy ..................................................................................................

3. Schemat urządzenia piorunochronnego

Opis i schemat wykonał (imię, nazwisko i adres sporządzającego) ...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

Data .........................................................................

Podpis ..................................................................

* W przypadku budynków o powierzchni zabudowy ponad 500 m2, budynków przewidzianych do przeby­wania dużej liczby osób na małych powierzchniach oraz budynków o szczególnej wartości zabytkowej lub użytkowej.

PROTOKÓŁ

badań urządzenia piorunochronnego

Obiekt budowlany (miejsce położenia, adres i ewentualnie nazwa)............................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

Członkowie Komisji (nazwisko, imię, adres) .............................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

wykonali następujące badania':

Oględziny .....................................................................................................................

...........................................................................................................................

Sprawdzenie wymiarów ...............................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

Pomiar oporności uziemień² ........................................................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

Sprawdzenie stanu uziomów ........................................................................................

...........................................................................................................................

Po zbadaniu urządzenia piorunochronnego postanowiono:

A. Uznać urządzenie piorunochronne za zgodne z obowiązującymi przepisami

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

B. Uznać urządzenie piorunochronne za niezgodne z obowiązującymi przepisami z następujących powodów: .........................................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

C. Zaleca się wykonać następujące prace naprawcze:.....................................

...........................................................................................................................

...........................................................................................................................

Data.........................................................................

Podpisy ....................................................................

...........................................................................................................................

1 Wyniki wymienionych badań, ujawnione braki i usterki.

2 Numery zbadanych uziomów według schematu zamieszczonego w metryce urządzenia piorunochronnego, stan zawilgocenia gleby zastosowaną metodą pomiarową (rodzaj przyrządu, numer fabryczny przyrządu).

8

---