PRAWO MIĘDZYNARODOWE PUBLICZNE

FUNKCJE(PRZEDMIOT PR.MIEDZ.)-

Regul.stos.zewn.państw:

• określa syt.państwa w społ.międzynarodowej;

• ustala ogólne zasady post.państw we wzajemnych stos.;

• reguluje konkretne stos.między państwami;

• ustala formy wzajemnych stos.;

• reguluje spr.zasięgu wł.terytorialnej poszczególnych państw;

• ustala reguły post.na obszarach nie podleg.niczyjej suwerenności

Oddziaływanie na stos.wewn.państw..

stos.międzynarodowe- stos.społ.,przekraczające granice jednego państwa

CECHY CHARAKTERYST.PR.MIĘDZ.-

• brak centralnego ustawodawcy-partykularyzm.;

• brak zorganiz. aparatu przymusu-1-sankcje nat.psycholog.,2-natury odwetowej, 3.zorganizowane (o ch.organizacyjnym,gosp.,polit.,wojskowym);

• brak obowiązkowego sądownictwa międzynar.

NORMY-

• ch.powszechnym;

• ch.partykularnym(wielostronne);

• ch.dwustronnym

• N.IUS COGENS

RÓŻNICE POMIĘDZY P.M. A PR.WEWN.

• Podmioty,

• Przedmiot regul.,

• Źródła,

• Sposób tworzenia,

• Brak hierarchii n.PM

SPOSOBY PRZENIESIENIA PM DO PR.WEWN-

1. Bezpośr.stosowanie;

2. Recepcja (akt pr.krajowego,którego treścią jest treść PM);

3. Transformacja (odmiana recepcji;gen. i szczegółowa);

4. Odesłanie

ŹR.PM-

1. w zn.materialnym-współpraca państw tw.PM

2. w zn.poznawczym-zbiory umów międz....

3. w zn.formalnym:umowa międz.;międzynar.pr.zwyczajowe;uchwały prawotw.org.międz.

ŹR.WYROKOWANIA SĄDÓW MIĘDZ.(art.38 statutu MTS)

• -umowa międz.

• -zwyczaj międz.

• -ogólne zasady pr. uznane przez narody cyw

• -wyroki sądowe i doktryna PM (stosowane posiłkiowo,nie są źr).

UMOWA MIĘDZ.-

wspólne oświadczenie podmiotów PM, które twory prawo,a więc uprawnienia i obowiązki

STR.UMOWY MIĘDZYNAR.

1. państwo

2. org. międzynar.rządowe

3. Stolica Apostolska

4. Suwerenny Zakon Kawalerów Maltańskich

5. str.wojujące

6. organizacja narodu walczącego o niepodległ.

PODZIAŁ UMÓW MIĘDZ.

1. ze wzgl. na tryb zawierania: w trybie złożonym i w prostym

2. wedle org.państwa,który umowę zawiera:państwowa,rządowa,resortowa

3. wedle l.str.umowy:dwustr.(bilateralne) i wielostr.(multilateralne)

4. z pkt.u widz. możliwości przyst. do um.:zamknięte, otwarte (bezwarunkowo, warunkowo)

5. ze wzgl na treść: o treści: polit.,ekonom.,wojskowej,komunikacyjnej,kulturalnej,dot.obrotu morskiego,dot.kosmosu

6. równoprawne i nierównoprawne (1 państwo nabywa więcej pr. i zaciąga mniej zobowiązań, a 2 odwrotnie, np. traktat pokojowy)

7. prawotwórcze(ch.abstrakcyjny) i kontrakty

BUDOWA UM.MIĘDZ.

1. tytuł (mówi o czym umowa jest, czego dot.)

2. wstęp (intytulacja-określenie podmiotów zawierających umowę

arenga-motywy i cele podpisania umowy

inwokacja-np. w konkordatach)

3. dyspozycja (właściwa treść umowy, def.wyrażeń użytych dla potrzeb konwencji, postanowienia materialno-prawne; budowa kodeksowa- art., paragr.)

4. postanowienia końcowe (postanowienia formalno-pr.-określenie wejścia w życie,czas obowiązywania, sposób związania się umową,wypowiedzenie, depozytariusz,jęz autentyczne (ang.,fr., chiński, hiszpański, ros., arabski)podpisy, data, pieczęcie

POWST.UM.MIĘDZ.

1. negocjacje (rokowania)-ustalenie treści

2. parafowanie- przyjęcie tekstu um.

3. podpisanie- wyrażenie zgody na związanie się umową

SPOSOBY WYRAŻENIA ZGODY NA ZWIĄZANIE SIĘ UMOWĄ

1. podpisanie,

2. ratyfikacja

3. wymiana dok. stanowiących umowę,

4. przyjęcie

5. zatwierdzenie

6. przystąpienie

WEJŚCIE W ŻYCIE UMOWY DWUSTRONNEJ

• podpisanie

• zatwierdzenie przez rząd i wymiana dok stwierdzających jej zatwierdzenie

• podpisanie i ratyfikacja,wymiana dok.ratyfikacyjnych

WEJŚCIE W ŻYCIE UMOWY WIELOSTR.

• Po złożeniu ustalonej liczby dok. ratyfikacyjnych (kryterium ilościowe, jakościowe)

WYGAŚNIĘCIE UMOWY MIĘDZYNAR.

• Przyczyny obiektywne przewidziane w umowie: upływ czasu, wykonanie zobowiązania przewidzianego w umowie, zaistnienie warunku rozwiązującego

• Przyczyny obiektywne nie przewidziane przez umowę: podmiotowe (np.w ukł 2-str. jedno państwo przestaje istnieć) przedmiotowe (zanika przedmiot regulacji pr.) zasadnicza zmiana okoliczności w jakich umowa została zawarta

• Zgoda zainteresowanych państw

• Działanie jednej ze stron (dot.umów 2-str.)

• Powst. nowej normy ius cogens z którą umowa jest sprzeczna

WPŁYW WOJNY NA UMOWY MIĘDZ.

• umowy przeznaczone na czas wojny zaczynają obowiązywać

• umowy regul stos. pokojowe ulegają zawieszeniu (um.dot. transportu międzynar.) lub wygasają (sojusznicze)

ZAKRES PODMIOT.OBOWIĄZYWANIA UMOWY MIĘDZ.

Um.międzynar. tworzy zakres pr. i obowiązków dla państw, które do niej przystąpiły

wyjątki:

• umowy na korzyść państwa trzeciego (in favorem tertii)- zgoda->brak sprzeciwu

• umowy na niekorzyść państwa trzeciego- zgoda->na piśmie

ZAKRES TERYTORIALNY OBOWIĄZYWANIA UMOWY MIĘDZ.

Obowiązuje na całym terytorium państw, które ją podpisały

Wyjątki:

• tylko na części terytorium,np.umowy tw.strefy zdemilitaryzowane, regul.status pr. przestrzeni powietrznej,

• klauzula kolonialna (umowa nie była stos. w koloniach, tylko w metropolii)

ZAKRES RZECZOWY OBOWIĄZYWANIA UMOWY MIĘDZ.

Zasada niepodzielności um.międz.-umowa obowiązuje w całości

Wyjątki-.

• Statut MTS jest integralną częścią Karty NZ, państwo może podpisać tylko Statut gdy nie chce być czł. ONZ (np.Szwajcaria)

• zastrzeżenia do umowy międzynar. (mogą dot. tylko umów wielostr., nie mogą dot. podst. postanowień umowy, umowa musi dopuszczać stosowanie zastrzeżeń

zastrzeżenie-jednostr. oświadczenie złożone przez państwo podczas podpisywania, ratyfikacji,przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia do umowy, za pomocą którego zmierza ono do uchylenia lub modyfikacji skutków pr. określonych postanowień umowy w zastosowaniu do tego państwa

sprzeciw zwykły-nie obowiązuje dana część umowy między państwem-autorem zastrzeżenia, a państwem zgłaszającym sprzeciw

sprzeciw kwalifikowany-cała umowa nie obowiązuje pomiędzy tymi państwami

PRZYCZYNY NIEWAŻNOŚCI UMOWY MIĘDZYNAR.

1. związane z naruszeniem pr. wewnętrznego kontrahentów dotyczącego zawierania umów

2. wady oświadczenia woli

3. niezgodność z ius cogens

PODMIOTY UPRAWNIONE DO WYKŁADNI UMOWY MIĘDZ.

1. teoretycy PM- interpretacja ta nie ma ch.prawnego,

2. strony um.międz.- interpretacja jest wiążąca, najważniejsza-interpretacja autentyczna

3. organy sądowe, np.MTS- interpret. wiążąca tylko dla państw, które uczestniczą w post. sądowym

4. organy wewn. organizacji międzynar.- wykładnia wiążąca w ramach ogranów organizacji

OGÓLNE ZASADY INTERPRETACJI

1. interpretować w dobrej wierze tekst umowy (zasada pacta sunt servanda)

2. wyrażenia w umowie powinny być rozumiane w taki sposób, jaki wynika z ich normalnego znaczenia

3. znaczenie wyrazu należy przyjmować w świetle celu i przedmiotu umowy

ZWYCZAJ

Powszechna i jednolita (co do treści) praktyka państw tworząca prawo

Elementy zwyczaju:

1-obiektywny (usus)

1. podelement podmiotowy- gł.państwa, szef rządu, misje dyplomat. I konsularne, min.spr. zagr., sądy wewn. państwa

2. podelement czasowy- różnie; n.zwyczajowa może ukształtować się przez bierne zachowanie się

3. podelement przestrzenny- problem powszechności; może ukształtować się n.zwyczajowa w obrębie 2 państw.

2-subiektywny (animus)- opinio iuris (przeświadczenie prawne subiektywne państw, że dany rodzaj praktyki przekształca się w normę pr. zwyczajowego.)

DOWODY ISTNIENIA N. ZWYCZAJOWEJ:

1. ustawodawstwo wewn. państw

2. oficjalne oświadczenia państw

3. umowa międzynar. zawierająca odniesienia do norm pr.zwyczajowego

4. noty dyplomatyczne

5. oficjalne przemówienia

6. wyroki sądów wewn. i międzynar.

7. poglądy autorów nauki PM

8. postępowanie państw

UCHWAŁY PRAWOTWÓRCZE ORGANIZACJI MIĘDZYNAR.

Muszą być prawnie wiążące

Muszą tworzyć nowe n.prawne (mieć ch.prawotwórczy) aby zostały uznane za źr.PM.

1. uchwały dot. wewn. działalności org.międz. (pro foro interno)

2. uchwały, których adresatami są państwa członkowskie danej org.międz. (pro foro externo)

PROCEDURA PODEJMOWANIA UCHWAŁ PRAWOTWÓRCZYCH

• podejmowane jednomyślnie przez organ org.międz.

• system contracting out- wyłączenie się z uchwały; uchwały podejmowane większością gł.; państwa przegłosowane i będące w mniejszości mogą oświadczyć, źe uchwała jest dla nich niewiążąca

contracting in- przystąpienie do uchwały, spod której się wcześniej wystąpiło

• uchwały podejmowane większością gł., wiążące dla wszystkich państw członkowskich

PODMIOTY PR. MIĘDZYNAR.

Def.do egzaminu -jednostka uprawniona do nabywania pr. i zaciągania zobowiązań na podstawie pr.międzynarodowego

1. państwa (jednolite, federalne, konfederacja, państwa wieczyście zneutralizowane, śródlądowe, o niekorzystnym położeniu geograf., archipelagowe, rozwijające się)

2. inne niż państwa

1. organizację międzynarodowe rządowe- zw państw powst. na podst. umowy międzynar. dla realizacji pewnych celów

• podmiotowość wtórna i ograniczona

• prawo do zawierania umów międzynar. (ius contrahendi)

• korzystają z przywilejów i immunitetów

• bierne pr. legacji

• może wyst. z roszczeniem do państwa o odszkodowanie za szkody na rzecz organizacji powst. w wyniku dział. tego państwa

• ponosi odpowiedzialność międzynar. za szkody spowodowane swoją działalnością

• organizują konferencje międzynarodowe

2. niesuwerenne organizacje terytorialne

3. Stolica Apostolska

4. Suwerenny Zakon Kawalerów Maltańskich

5. Os.fizyczna (gdy dochodzi swoich praw na podst. pr. międzynar.)

6. Os. prawna

7. Narody walczące o niepodległość

8. Strony wojujące i powstańcy

PAŃSTWO

Suwerenna organizacja terytorialna

• Terytorium

• Ludność

• Władza suwerenna

+ zdolność do utrzymywania stos. z innymi państwami

suwerenność- samowładność + całowładność

PRAWA ZASADNICZE PAŃSTW:

• Pr. do istnienia

• Niezawisłości

• Równości

• Obrotu

• Czci

SPOSOBY POWST. PAŃSTWA

1. wyzwolenie się spod zależności innego państwa (rozpad syst. kolonialnego)

2. oderwanie się części terytorium państwowego i proklamowanie władzy suwerennej

3. rozpad państwa i powstanie innych

4. połączenie się państw

5. decyzja polityczna

SUKCESJA W STOS. DO UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH (powst. nowego państwa obejmującego terytoria dawnych państw)

1. teoria tabula rasa

2. teoria pr. wyboru

3. teoria kontynuacji z pr.wypowiedzenia

4. teoria pr.do namysłu

UZNANIE PAŃSTWA

Oficjalne oświadczenie stwierdzające podjęcie i istnienie stos. między państwami; ma wymiar polityczny, charakter deklaratoryjny.

Rodzaje uznania

1. de iure- ma charakter prawny (pełne, ostateczne, bezwarunkowe)

2. de facto- ma charakter faktyczny (niepełne, może być cofnięte, może zawierać warunki)

Formy uznania:

1. nota dyplomatyczna

2. nawiązanie stos. dyplomat. i konsularnych

3. zawarcie um.międzynar. z nowo powstałym państwem

4. przyjęcie nowopowst. ipaństwa do organizacji międzynar.

UPADEK PAŃSTWA

1. rozbiór

2. aneksja

3. połączenie

4. rozpad

5. inkorporacja pokojowa

6. uchwała parlamentu

TERYTORIUM PAŃSTWA

Przestrzeń podlegająca zwierzchnictwu państwa

1. element geograficzny

2. element prawny

skład terytorialny:

• powierzchnia lądowa

• podziemie

• przestrzeń powietrzna

• + morskie wody wewn i morze terytorialne

Podstawowe sposoby nabycia terytorium państwa

1. pierwotne; zawłaszczenie ziemi „niczyjej”

2. przyrost terytorium państwa (np. Holandia)

3. pochodne; państwo powiększa swoje terytorium kosztem innego

1. cesja- odstąpienie przez jedno państwo drugiemu części swego teryt. na podst. um.międz.

2. cesja wzajemna

3. cesja odpłatna

4. plebiscyt

5. aneksja

ZMIANY TERYTORIUM A OBYWATELSTWO LUDNOŚCI

1. ludność wraz z terytorium przechodzi pod władzę innego państwa i zmienia swoje obywatelstwo

2. pr. opcji

3. ludność obszaru cedowanego przesiedlona jest na pozostałą część terytorium państwa cedującego

Granica państwowa-płaszczyzna pionowa prostopadła do powierzchni ziemi, oddzielająca 2 terytoria państwowe.

Rodz. Granic:

- naturalne

- sztuczne

- matematyczne (sztuczne)

Etapy wyznaczania gr.państwowej:

1. decyzja polityczna

2. delimitacja

3. demarkacja

ZDARZENIA PRAWNOMIĘDZYNARODOWE:

• naturalne

• związane z działaniem ludzi

• zachowanie się państw i inne zdarzenia zależne od woli podmiotów pr.międzynar

RODZ. AKTÓW PRAWNOMIĘDZYNAR.:

• dozwolone przez PM i niedozwolone

• o charakterze jednostkowym i mające zastosowanie do nieokreślonej liczby przypadków o określonych cechach charakteryst.

• jednostronne lub dwu- i wielostronne

WAŻNOŚĆ AKTÓW PRAWNOMIĘDZYNAR. ZALEŻY OD:

1. zdolności podmiotu (ów)

2. właściwgo przedmiotu

3. prawidłowo wyrażonej woli

4. zachowania odpowiedniej formy

CECHY AKTÓW JEDNOSTR. JAKO ŹRÓDŁA PR.:

1. autonomiczne

2. treść odnosi się do stos. międzynar.

3. celem jest wywarcie skutków w tych stos.

4. złożone przez kompetentne organy państwa

5. złożone z zamiarem związania się ich treścią

6. bezwarunkowe i definitywne

7. adresowane do konkretnych państw lub o charakterze erga omnes

8. wolne od wad

RODZ. AKTÓW JEDNOSTR.:

1. uznanie

2. przyrzeczenie

3. zrzeczenie się

4. protest

ODPOWIEDZIALNOŚĆ MIĘDZYNARODOWA

Wynika z uczestnictwa w stos.międzynar., zawierania umów, zwyczaju międzynar.

2 źródła odpowiedzialności:

• wynika z naruszenia interesu podmiotu PM chronionego przez to pr.; może polegać na działaniu i zaniechaniu

• powst., gdy podmioty podejmują działania zgodne z PM, ale mogące powodować szkody

Przesłanki odpowiedzialności :

1. naruszenie zobowiązania międzynarodowego, pr.chronionego interesu podmiotu PM

2. możliwość przypisania tego naruszenia podmiotowi PM

+ szkoda, wina

• odpowiedzialność na podst.ryzyka

• odpowiedzialność na zasadzie winy

• odp. indywidualna

• odp. solidarna

• odp. materialna

• odp. niematerialna

Państwo ponosi odpow. Za działania swoich:

1. organów

2. instytucji pozarządowych

3. częściowo obywateli

Formy realizacji odpowiedzialności:

• restytucja- przywrócenie stanu poprzedniego

• reparacja- odszkodowanie

• zadośćuczynienie- przeprosiny, danie satysfakcji

ODPOWIEDZIALNOŚĆ JEDNOSTKI:

• zbrodnie przeciwko pokojowi- planowanie, przygotowywanie, rozpętanie lub prowadzenie wojny napastniczej albo podjętej z pogwałceniem traktatów międzynar., porozumień i gwarancji, tudzież udział w planowaniu spisku lub w celu dokonania tych czynów

• zbrodnie wojenne- pogwałcenie praw lub zwyczajów wojennych

• zbrodnie przeciwko ludzkości- mordowanie, eksterminacje, deportacje i inne akty nieludzkie popełniane przed lub w czasie wojny wobec ludności cywilnej, prześladowanie ze wzgl. polit., rasowych czy religijnych

RZEKI MIĘDZYNARODOWE

Rzeka, która spełnia określone warunki geograf. (przepływa kolejno przez terytoria co najmniej 2 państw lub stanowi między nimi granicę; jest spławna lub żeglowna, połączona z morzem bezpośr. lub pośr.) i na której mocą umowy międzynar. Została ustanowiona wolność żeglugi dla statków handlowych wszystkich państw

ARKTYKA- teoria sektorów

ANTARKTYKA- wykorzystanie wyłącznie dla celów pokojowych

ŹRÓDŁA PR. MORZA:

1. 4 konwencje genewskie z 1958 r.

1. o morzy terytorialnym i pasie przyległym

2. o morzu pełnym

3. w sprawach rybołówstwa i konserwacji zasobów biol. morza pełnego

4. o szelfie kontynentalnym

2. Konwencja Nowe Pr. Morza, 1982, Jamajka; ratyfikacja-1994 r.

3. prawo zwyczajowe

4. akty pr. wewnętrznego

PODZIAŁ OBSZARÓW MORSKICH

1. morskie wody wewnętrzne (zatoki, zatoki hist., porty-otwarte i zamknięte)

2. wody archipelagowe

3. morze terytorialne /12mil morskich

4. pas przyległy /24mile morskie od gr.wewn.

5. strefa wyłącznego rybołówstwa /200 mil morskich

6. szelfy kontynentalne /200 m.m. lub koniec zbocza, jeżeli sięga ono dalej

7. strefa ekonomiczna 5. + 6.

8. morze pełne (otwarte)

9. dno mórz i oceanów poza strefą jurysdykcji państwa nadbrzeżnego

+ cieśniny i kanały

ad 2) prawo przejścia archipelagowym szlakiem morskim:

• nie może być zawieszone

• łodzie podwodne mogą przepływać w zanurzeniu

• dotyczy też statków powietrznych

prawo nieszkodliwego przepływu

ad 3) prawo nieszkodliwego przepływu- statki pod obcą banderą mogą wpływać do portu bez specjalnego zezwolenia; przyjmuje się, że pobyt tego statku na MWT nie zagraża bezpieczeństwu tego państwa

1. od morza pełnego do portu

2. z portu w morze pełne

3. przepływ boczny- statek nie wpływa na wody wewn, przepływ szybki i nieprzerwany, łodzie podwodne muszą być wynurzone i mieć wywieszoną banderę

proste linie podstawowe- linie proste, łączące najbardziej wysunięte w morze punkty wybrzeża

gr.wewn.- linia najdalszego odpływu - normalne linie podstawowe

ad 6) dno morskie i jego podziemie przylegające do wybrzeża

Okręt wojenny- okręt należący do marynarki wojennej państwa i noszący znaki zewnętrzne okrętów wojennych tego państwa. Dowódca powinien być oficerem w służbie państwowej, jego nazwisko powinno znajdować się na liście oficerów marynarki wojennej, a załoga powinna być podporządkowana regulaminom dyscypliny wojskowej.

Ad 8)

WOLNOŚCI MORSKIE:

1. żeglugi

2. eksploatacji bogactw morskich

3. zakładania kabli podmorskich i rurociągów

4. przelotu

5. budowania sztucznych wysp i innych instalacji

6. badań naukowych

zakaz

• przewożenia niewolników,

• handlu narkotykami,

• nadawania nielegalnych audycji

• piractwa

piractwo- każdy bezprawny akt gwałtu, zatrzymania statku, lub jakikolwiek akt grabieży, popełniony dla celów osobistych przez załogę lub pasażerów prywatnego statku lub samolotu i skierowany:

1. na morzu pełnym przeciwko innemu statkowi lub samolotowi, albo przeciwko osobom lub mieniu na pokładzie tego statku lub samolotu

2. przeciwko statkowi, samolotowi, osobom lub mieniu w miejscu nie podlegającym władzy żadnego państwa.

Prawo pościgu- gorący i nieprzerwany

Statek naruszył pr. obowiązujące w państwie.

Można rozpocząć, gdy statek znajduje się na MW, MT, a także PP, SE, gdy dot. to naruszenia pr., dla ochrony którego zostały . ustanowione te strefy.

CIEŚNINY

Morskie naturalne wąskie połączenia dwóch rozleglejszych obszarów morskich.

Nie można zawieszać nieszkodliwego przepływu obcych statków przez cieśniny, które są wykorzystywane do żeglugi międzynarodowej między dwiema częściami MP lub między MP a MT obcego państwa

Prawo przejścia tranzytowego- również samoloty, a syt. Pr. statków i samolotów korzystających z niego jest taka jak na morzu pełnym

KANAŁY MORSKIE

Sztuczne połączenia dwóch otwartych dla żeglugi obszarów morskich

PRAWO LOTNICZE

Zespół norm dot. przestrzeni powietrznej i jej wykorzystania dla lotnictwa; pr.międzynarodowe jak i wewnętrzne państw

1. określa sytuację pr. przestrzeni powietrznej

2. określa warunki dopuszczania samolotów do obcej przestrzeni pow.

3. określa warunki wykonywania lotniczych przewozów międzynar.

4. określa sytuację pr. statków pow. nad morzem pełnym

5. ujednolica przepisy wewn.,

ŹRÓDŁA MIĘDZYNAR. PR. LOTNICZEGO:

1. prawo umowne; normy pr. zwyczajowego mają charakter marginesowy; partykularyzm z dążeniem do powszechności

2. uchwały Rady Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego; przyjmowane w systemie contracting out

PRZESTRZEŃ POWIETRZNA

Część terytorium państwa. Musi istnieć podstawa pr. aby obce statki pow. mogły z tej przestrzeni korzystać

STATKI POWIETRZNE

Samolot- aparat mogący utrzymać się w atmosferze na skutek działania powietrza

1. statki pow. państwowe

2. samoloty należące do przedsiębiorstw państwowych

3. statki pow. cywilne

4. samoloty bez pilota

1 samolot- 1 przynależność państwowa

zwierzchnictwo samolotowe- samoloty znajdujące się na terytorium państwa obcego podlegają jurysdykcji własnego państwa oraz państwa obcego (podwójna jurysdykcja)

MIĘDZYNAR. ŻEGLUGA POW.

• W ramach pr. wewn. państwo określa tzw. bramy wlotowe

• Każde państwo tworzy korytarze pow.

• Każde państwo tw. strefy zakazane ze wzgl. na bezpieczeństwo wewn.

• Państwo może wprowadzić zakaz przelotu nad całym teryt. lub jego częścią w syt.wyjątkowych.

• Każde państwo może zmusić obcy statek do lądowania.

WOLNOŚCI LOTNICZE

TECHNICZNE (TRANZYTOWE)

1. wolność lotnicza- prawo przelotu bez lądowania

2. wolność lotnicza- pr.lądowania technicznego (niehandlowego)

HANDLOWE

3. wolność lotnicza- pr. przywozu pasażerów i ładunku z państwa rejestracji statku pow.

4. wolność lotnicza- pr. zabierania pasażerów i ładunku do państwa rejestracji statku pow.

5. wolność lotnicza- pr. zabierania pasażerów i ładunku do państw trzecich oraz pr. przywozu pas. I ład. z tych państw

PR.KOSMICZNE

Zespół norm regul. syt. pr. przestrzeni kosm. oraz określający możliwości jej wykorzystania przez państwa.

• Niezawłaszczalność

• Wolność

• Pokojowe wykorzystanie

SYTUACJA PR. P.KOSM.

• Przestrzeń kosm. nie podlega zawłaszczeniu

• Każde państwo ma swobodny dostęp do p.k.

• W p.k. obowiązuje wolność badań naukowych

• Wykorzystanie p.k. dla dobra wszystkich państw

• Zakaz umieszczania broni A, B, C.

• Zakaz bud. baz wojskowych w p.k.

• Zakaz manewrów i ćw.wojskowych

• Badania naukowe tylko dla celów pokojowych (może być używany sprzęt i personel wojskowy! )

• Państwa ponoszą odpowiedzialność za działania w p.k. (odpow.międzynar. o charakterze cyw.pr.)

WYKORZYSTANIE PRZEST.KOSM.

• Badania naukowe w zakresie med., biologii, fizyki

• Transport kosmiczny: urządzenia jednorazowego użycia (satelity) i wielokrotnego użycia (promy kosm.)

• Satelitarna teledetekcja Ziemi

• Bezpośrednia TV satelitarna

• Dla celów turystycznych

• Dla tzw. wywiadu kosmicznego

LUDNOŚĆ W PRAWIE MIĘDZYNARODOWYM

Obywatelstwo- stała więź pr. os. fiz. Z państwem

Sposoby nabycia obywatelstwa:

1. przez urodzenie

1. zasada ius soli (ameryk.)

2. zasada ius sanguinis (europ.) W Polsce wyjątkowo uzupełnienie zasadą ziemi dla dziecka którego : rodzice są nieznani, nie mają żadnego obywat. lub nie można ustalić ich obywatelstwa.

2. przez opcję

3. przez nadanie- naturalizacja

4. przez przysposobienie

5. przez odzyskanie z mocy pr.- w stos. do repatriantów

Podwójne obywatelstwo-os.fiz. ma więcej niż 1 obywatelstwo

• dziecko pochodzi od rodz., którzy są obywatelami państwa stos. zasadę krwi, urodziło się w państwie stos. zasadę ziemi

• emigrant uzyskał obyw. państwa emigracji, a nie utracił obyw. państwa z którego pochodzi

Bezpaństwowość (apatrydzi)

• rodzicom,obyw. państwa w którym obowiązuje zasada ziemi, rodzi się dziecko w państwie, w którym obow. zasada krwi

• os.fiz. została pozbawiona obyw. 1 państwa, a nie zdążyła nabyć obyw. innego

TRAKTOWANIE CUDZOZIEMCÓW

1. traktowanie narodowe (równouprawnienie ogólne)

2. traktowanie specjalne (równouprawnienie szczegółowe)

3. traktowanie w sposób najbardziej uprzywilejowany

MIĘDZYNAR. RUCH OSOBOWY

Przenoszenie się

• os. fiz. czasowo lub na stałe

• z jednego państwa

• do drugiego.

RODZ. MIĘDZYNAR. RUCHU OSOBOWEGO:

1. emigracja (polityczna, zarobkowa)

2. czasowy ruch os.pozaturystyczny (mały ruch graniczny, sezonowe migracje pracownicze)

3. międzynar. ruch turystyczny

DOKUMENTY OBOWIĄZUJĄCE W MIĘDZYNAR. RUCHU OS.

1. paszport

• zwykły

• dyplomatyczny

• służbowy MSZ

• blankietowy

wiza

cudzoziemcowi można odmówić wizy jeśli: (Polska)

1. został wcześniej wydalony z RP

2. został skazany w Polsce lub za granicą za zbrodnię lub występek

3. istnieje uzasadnione podejrzenie, że prowadzi działalność mającą na celu pozbawienie niepodległości RP bądź działalność terrorystyczną, przewozi broń, materiały wybuchowe lub środki odurzające

4. jego pobyt zagroziłby zdrowiu publ.

5. jego wjazd lub pobyt są niepożądane ze wzgl.na bezpieczeństwo i obronność państwa albo z uwagi na konieczność ochrony ładu i porządku publ.

EKSTRADYCJA

Wydanie władzom obcego państwa os. ściganej przez te władze za popełnione przestępstwa (na ogół pospolite). Nie wydaje się przestępców politycznych; wyjątek- klauzula zamachowa

Własnych obywateli państwa na ogół nie wydają

Przy ekstradycji obowiązują zazwyczaj następujące zasady:

• nie wydaje się, z reguły, własnych obywateli

• nie wydaje się przestępców politycznych, którym przysługuje prawo azylu (przestępcom wojennym nie przysługuje azyl)

• obowiązek ekstradycji przestępców pospolitych istnieje jedynie w wypadku obowiązywania odpowiedniej umowy

• ekstradycja może nastąpić tylko wówczas, jeśli czyn będący podstawą żądania ekstradycyjnego jest przestępstwem według ustawodawstwa karnego obu państw (zasada identyczności)

• państwo, któremu przestępca został wydany, może sądzić go jedynie za czyn, wymieniony w żądaniu ekstradycyjnym (zasada specjalizacji)

• nie wydaje się zazwyczaj osób, które popełniły lżejsze przestępstwa (zagrożone karą do 1 roku pozbawienia wolności)

• można odmówić ekstradycji, jeśli według ustawodawstwa kraju, w którym znajduje się przestępca, wyrok nie może być wykonany na skutek upływu terminu przedawnienia (nie dotyczy osób, którym zarzuca się popełnienie ciężkich zbrodni międzynarodowych)

AZYL

Udzielenie schronienia cudzoziemcowi ściganemu w kraju ojczystym lub w państwie trzecim za popełnienie przestępstwa polit. lub z innych względów polit.

1. terytorialny

2. dyplomatyczny (Ameryka Łacińska) może być udzielany w:

• pomieszczeniach misji dyplomat.,

• na pokładzie okrętu wojennego i samolotu wojskowego

• w bazach wojennych

Osoby ścigane ze wzgl. polit. oraz przestępcy polit.

Wyjęcie os.korzystającej z tego pr. spod jurysdykcji państwa pobytu.

ZBRODNIA LUDOBÓJSTWA

1. mordowanie członków określonej grupy ludzkiej

2. powodowanie ciężkiego uszkodzenia ciała lub umysłu u członków określonej gr.ludzkiej

3. rozmyślne narzucanie grupie warunków życia, obliczonych na spowodowanie jej całkowitego lub częściowego fizycznego wyniszczenia

4. stosowanie środków zmierzających do zapobieżenia urodzinom w grupie

5. przymusowe przenoszenie dzieci z jednej gr. do drugiej

PR. DYPLOMATYCZNE I KONSULARNE

DYPLOMACJA:

• polityka zagraniczna państwa

• sztuka prowadzenia rokowań

1. oficjalna działalność państwa występującego na zewn.

2. za pośrednictwem swoich organów

3. mająca na celu realiz. polit. zagr. państwa

4. w drodze prowadzenia rokowań i zawierania umów międzynar.

PR.DYPLOMATYCZNE- zespół norm regulujących organiz. sużby dyplomat. państwa, określających przywileje i immunitety dyplomat.

ŹR. PR. DYPLOMAT.:

1. pr.zwyczajowe dyplomat. międzynar.

2. umowy miedzynar. wielostronne (np. Regulamin Wiedeński 1815, Protokół Akwizgrański 1818, Konw. Wied. O Stos. Dyplomat 1961)

3. umowy międzynar. dwustronne

4. normy pr.wewn.

USTANOWIENIE STOS. DYPLOMAT.

1. wstępne porozumienie

2. umowa określająca warunki

3. wymiana misji dyplomat.

FUNKCJE MISJI DYPLOMAT.:

1. reprezentowanie państwa wys. w państwie przyjmującym

2. ochrona interesów państwa wys. I jego obywateli w państwie przyjm. w granicach ustalonych przez pr. międzynar.

3. prowadzenie rokowań z rządem państwa przyjm.

4. zaznajamianie się wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami panującymi w państwie przyjmującym i z rozwojem zachodzących w nim wydarzeń oraz zdawanie z tego sprawy rządowi państwa wys.

5. popieranie przyjaznych stos. pomiędzy państwem wys. a państwem przyjm. oraz rozwijanie pomiędzy nimi stos. gosp., kult., naukowych.

PERSONEL MISJI

1. personel dyplomatyczny - radcowie, sekretarze, attache

2. personel administracyjno-techniczny - personel kancelaryjny, tłumacze, szyfranci, radiotelegrafiści

3. personel służby misji dyplomat.

KORPUS DYPLOMAT.

1. wszyscy szefowie misji akredytowanych w danym państwie (zn. węższe)

2. szefowie misji, członkowie personelu dyplomat. wraz z rodzinami (zn. szersze)

Na czele korpusu stoi dziekan- szef misji najwyższej klasy, posiadający pierwszeństwo przed innymi, jako najdłużej pełniący funkcję w danym państwie

KLASY SZEFÓW MISJI (art.14 konw. Wied.) :

1. ambasadorów i nuncjuszów, akredytowanych przy gł.państw o raz innych szefów misji równorzędnego stopnia ;

2. posłów, ministrów i internuncjuszów akredytowanych przy gł.państw

3. charges d'affaires en pied, en titre, akredytowanych przy ministrach spraw zagr.

Charges d'affaires ad interim- pracownicy misji, którzy czasowo nią kierują w czasie nieobecności szefa

ZERWANIE STOS. DYPLOMAT.

• może być reakcją na postępowanie ocenione jako poważne naruszenie praw, interesów lub godności państwa,

• w sytuacji, kiedy państwo przyjmujące nie zapewnia misji warunków normalnego wykonywania funkcji, a w szczególności nie zapewnienia jej należytego bezpieczeństwa.

• może być również zastosowane jako sankcja wobec państwa naruszającego pokój lub dopuszczającego się aktu agresji

• wybuch wojny powoduje zerwanie stosunków dyplomatycznych.

MIANOWANIE SZEFA MISJI:

1. państwo wys. upewnia się czy os.przewidziana na szefa misji będzie mile widziana w państwie przyjm.

2. odpowiedź twierdząca - agrement

3. państwo wys. wystawia nowo mianowanemu przedst.dyplomat. tzw. listy uwierzytelniające, które wręcza on nast. gł.państwa przyjm.

4. wręczenie listów jest jednoznaczne z oficjalnym pełnieniem funkcji

WYGAŚNIĘCIE FUNKCJI CZŁ. MISJI

1. z inicjatywy samego przedstawiciela dyplomat.

2. Z woli państwa wys.

3. Z woli państwa przyjmującego (uznanie obcego dyplomaty za persona non gratta, innych czł. misji za os. niepożądaną)

4. Na skutek wypadków losowych lub powst. okoliczności zewnętrznych, uniemożliwiających dalsze istnienie obrotu dyplomat.

PRZYWILEJE I IMMUNITETY DYPLOMATYCZNE są to prawa i ulgi udzielane obcym przedstawicielom dyplomatycznym, ich szefom i personelowi tych placówek. Celem tych przywilejów i immunitetów jest zapewnienie skutecznego wykonywania funkcji przez misje dyplomatyczne, jako reprezentujące państwo.

Przywileje i immunitety dyplomatyczne można podzielić na dwie grupy:

1. przysługujące placówkom

• nienaruszalność pomieszczenia placówki

• bezwzględna nietykalność archiwów i dokumentów

• zwolnienie od wszelkich opłat i podatków państwowych, regionalnych lub komunalnych w odniesieniu do pomieszczeń misji - zarówno własnych jak i dzierżawionych (nie dotyczy opłat za gaz, światło telefon...)

• swoboda niekontrolowanego porozumiewania się w celach urzędowych z własnym rządem oraz innymi misjami i konsulatami swego państwa (wraz z kurierami dyplomatycznymi, korespondencją kodowaną czy szyfrowaną) - jedynie używanie i instalacja radiowa stacji nadawczej przez misje wymaga zgody państwa przyjmującego

• przywileje celne: zwolnienie przedstawicielstw dyplomatycznych od cła i rewizji celnej za przywiezione zza granicy przedmioty do użytku służbowego (druki, flagi, pieczęcie, dokumenty...)

• misja dyplomatyczna oraz jej szef mają prawo używania flagi i godła swego państwa na pomieszczeniach misji oraz jego środkach transportu

• przysługujące osobiście szefowi i personelowi placówki i ich rodzinom

• nietykalność osobista przedstawiciela dyplomatycznego (immunitet od jurysdykcji karnej państwa przyjmującego)

• przedstawiciel dyplomatyczny zwolniony jest od wszelkich opłat i podatków osobistych i rzeczowych (za wyjątkiem podatków pośrednich, tj. tych, które normalnie wliczane są w cenę towarów i usług) - immunitet fiskalny

• nie jest zobowiązany do składania zeznań w charakterze świadka

• przywileje celne: zwolnienie od cła i rewizji celnej

• Personel administracyjny i techniczny korzysta z ograniczonych przywilejów i immunitetów.

KLASY SZEFÓW PLACÓWEK KONSULARNYCH

• konsulów zawodowych - obywatel państwa wysyłającego, funkcjonariusz resortu służby zagranicznej

• konsulów honorowych - obywatel państwa przyjmującego, zajmujący się działalnością gospodarczą na jego terenie, utrzymujący stosunki z państwem wysyłającym, które powierza mu pewien zakres funkcji konsularnych

• Szefowie placówek konsularnych dzielą się na cztery klasy:

• konsulów generalnych

• konsulów mianowani przez organy centralne

• wicekonsulów

• agentów konsularnych (może być powołany przez konsula)

IMMUNITET KONSULARNY jest nieco węższy niż immunitet dyplomatyczny.

Podstawowe różnice:

• immunitet nienaruszalności korespondencji nie rozciąga się na prywatne dokumenty i korespondencję konsula

• nietykalność osobista i immunitet jurysdykcyjny są nieco ograniczone: funkcjonariusz konsularny może być aresztowany i poddany więzieniu zapobiegawczemu tylko w przypadku popełnienia ciężkiej zbrodni

• członkowie placówki konsularnej w przeciwieństwie do przedstawicieli dyplomatycznych mogą być wzywani przez sądy miejscowe w charakterze świadka

• immunitet celny konsulów jest częściowo ograniczony

\

OPIEKA KONSULARNA OBEJMUJE:

• - ochronę interesów państwa, które konsul reprezentuje, i jego obywateli
  - wystawianie paszportów i wiz
  - udzielanie pomocy własnym obywatelom w zakresie funkcji urzędów notarialnych i urzędów stanu cywilnego
  - prowadzenie spraw spadkowych własnych obywateli
  - reprezentowanie ich przed sądami i innymi władzami państwa przyjmującego
  - wykonywanie nadzoru nad statkami i samolotami
  - ochrona interesów małoletnich i ubezwłasnowolnionych, zwłaszcza gdy zachodzi konieczność ustanowienia opieki lub kontroli
  - reprezentowanie w ramach obowiązującego w państwie pobytu ustawodawstwa przed jego sądami i władzami administracyjnymi nieobecnych obywateli własnego państwa w celu zabezpieczenia ich praw i interesów

ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE

Pozarządowe - os. pr. lub fiz.; nie są podmiotami pr.międz., powst. na podst. pr.wewn. państwa, w którym zostały zarejestrowane

Organiz. międzynar. rządowa- forma współpracy państw ustalona w wielostronnej umowie międzynar., obejmująca względnie stały zakres uczestniików i której podst. cechą jest istnienie stałych organów o określonych kompetencjach i uprawnieniach, działających dla realizacji wspólnych celów.

CECHY PODMIOTOWOŚCI ORGANIZACJI MIĘDZYNAR.:

1. ius tractatum (ius contrahendi)- pr. Do zawierania umów międzynar.

2. bierne pr.legacji

3. uczestniczą w konferencjach międzynar.

4. korzystają z przywilejów i immunitetów dyplomat.

5. ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone innemu podmiotowi pr. międzynar.

6. może wyst. z roszczeniami w stos. do innego podmiotu pr.międzynar., który wyrządził jej szkodę

PODZIAŁY ORGANIZACJI MIĘDZYNAR.

1. wedle zakresu podmiotowego

• powszechne

• regionalne

• wedle zakresu przedmiotowego

• o kompetencjach ogólnych

• o kompetencjach wyspecjalizowanych

3. wedle możliwości przystąpienia

• otwarte

• półotwarte

• zamknięte

4. wedle stopnia władzy nad członkami

• klasyczne (tradycyjne)- nie mogą podejmować decyzji wiążących dla państw członk.

• Ponadnarodowe (ponadpaństwowe) - państwa członkowskie przekazały im część swych pr. suwerennych

5. wedle celów i skutków działania

• koordynujące - intensyfikują współpracę państw członk.

• Integracyjne - prowadzą do przemian strukturalnych w gospodarce państw członk.

PROCES TWORZENIA ORG. MIĘDZYNAR.

Warunki:

• Rozwój gosp. w wymiarze międzynar.

• Dobre warunki polit.

• Przekonanie państw o potrzebie współpracy w ramach org.międzynar.

Inicjatywa:

• Państwa

• Istniejąca organiz. Międzynar.

• Os.fiz. (nie polityk na stanowisku)

Rola inicjatora:

• Opracowanie projektu umowy założycielskiej

• Wybór państw zapraszanych na konferencję założycielską

• Zorganizowanie konferencji założycielskiej

Konferencja założycielska:

• Opracowanie ostatecznej wersji umowy założycielskiej

• Przyjęcie ostatecznej wersji umowy założycielskiej

1. głosowanie

2. konsensus (powszechna zgoda, brak sprzeciwów)

Podpisanie umowy przez przedstawicieli państw

Ratyfikacja

FUNKCJE ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH:

Podstawowa funkcja- polega na politycznym procesie:

1. ujawniania zakresu zgodności interesów państw członkowskich

2. osiągania ogólnego porozumienia w sprawach wspólnych zadań odpowiadających zakresowi zgodności interesów

3. osiągania porozumienia w sprawie środków realizacji takich wspólnych zadań

Podział podstawowej funkcji w zależności od różnych typów procesu polit. :

1. funkcje regulacyjne

2. funkcje kontrolne

3. funkcje operacyjne

PODZIAŁ ORGANÓW ORGANIZ. MIĘDZYNAR.:

1. wg. Ich składu

• składające się z państw

1. plenarne

2. o ograniczonym składzie

2. składające się z os.fiz.

• w zależności od miejsca, jakie zajmują w strukturze organizacji

• główne - przewidziane w statucie organiz.

• pomocnicze - przewidziane w statucie lub tw. w miarę potrzeby przez org. gł.

3. w zależności od okresu na jaki zostały powołane

• stałe

• czasowe (organy ad hoc)

4. w zależności od ich funkcji (podział nie jest jednoznaczny)

• decydujące o wszystkich ważniejszych sprawach, które można określić jako organy polit., deliberujące; są to organy naczelne

• organy wykonawcze, zarządzające organizacją w oparciu o decyzje o charakterze ogólnym, podjęte przez organ naczelny

• organy administracyjne, pełniące funkcje administracyjno-usługowe i techniczne

• organy kontrolne

• organy pokojowego załatwiania sporów

• organy konsultacyjne i doradcze

UCHWAŁY ORGANIZACJI MIĘDZYNAR.

1.

1. pro foro externo- do post. państw poza organiz., adresatami są państwa członk.

2. pro foro interno- adresatami są organy organiz., państwa w zakresie ich działalności w organizacji

2.

1. prawnie wiążące ( o ch.normatywnym)

2. o charakterze zaleceń, życzeń, propozycji, sugestii, nie mające mocy wiążącej; mogą mieć znaczenie polit. i praktyczne

ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH

KARTA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH

26 VI 1945 r.

Wielostronna umowa międzynar., otwarta warunkowo.

W razie sprzeczności między zobowiązaniami wynikającymi z Karty, a zobowiązaniami z jakiejkolwiek innej um.międzynar. zobowiązania wynikające z Karty przeważają.

PROCEDURY ZMIANY KARTY:

1. zwykłe zmiany (poprawki) uchwalone przez Zgromadzenie Ogólne - większością 2/3 wszystkich członków ONZ; musi być ratyfikowana przez 2/3 członków Organiz.

2. rewizja Karty dokonana przez ogólną konferencję członków Organizacji, zwołaną w tym celu. Większością 2/3 głosów; wymagana ratyfikacja przez wszystkich stałych członków Rady Bezpieczeństwa

CHARAKTER PR. ONZ:

• powszechna org. międzynar. o bardzo szerokich celach i zadaniach

• podmiot pr.międzynar.

• korzysta z ius contrahendi, przywilejów i immunitetów oraz biernego pr. legacji

• korzysta na terytorium każdego z członków ze zdolności pr.

PAŃSTWO STARAJĄCE SIĘ O PRZYJĘCIE DO ONZ:

1. musi być państwem miłującym pokój

2. musi przyjąć zobowiązania zawarte w Karcie

3. musi być zdolne i zdecydowane zobowiązania te wykonywać, przy czym ocena tych kwalifikacji kandydata należy do Organizacji

O przyjęciu państwa w poczet członków ONZ decyduje Zgromadzenie Ogólne na zlecenie Rady Bezpieczeństwa

WYKLUCZENIE Z ONZ:

1. żadne państwo nie może być wykluczone z ONZ wbrew woli któregokolwiek z wielkich mocarstw

2. nie może być wykluczone żadne z wielkich mocarstw

Członek ONZ, który uporczywie łamie zasady Karty, może być usunięty z Organizacji na mocy uchwały Zgromadzenia Ogólnego podjętej na zlecenie Rady Bezpieczeństwa (art.6).

ZAWIESZENIE

Zgromadzenie Ogólne może, na zlecenie Rady Bezpieczeństwa, zawiesić w korzystaniu z praw i przywilejów członka ONZ, przeciwko któremu Rada Bezpieczeństwa zastosowała środki przymusu lub środki prewencyjne. Członek ONZ, który zalega z opłatą składek, nie ma prawa głosowania w Zgromadzeniu Ogólnym, jeśli zaległość wynosi lub przekracza sumę składek należnych za dwa lata (art. 19).

CELE ONZ:

• zapewnienie trwałego pokoju

• rozwijanie przyjaznych stos. Między państwami

• popieranie współpracy międzynar. W dziedzinie gospodarczej, społ., kulturalnej, humanitarnej oraz poszanowania pr.człowieka

• ONZ ma być środkiem harmonizującym działalność międzynar.

ZASADY DZIAŁANIA ONZ

• uznanie zasady równości suwerennej wszystkich jej członków (ust. 1)

• przestrzeganie Karty (ust. 2)

• pokojowe rozstrzyganie sporów (ust. 3)

• wyrzeczenie się groźby użycia siły oraz jej użycia przeciw integralności terytorialnej lub niezawisłości politycznej jakiegokolwiek państwa (ust. 4)

• poparcie dla ONZ przy stosowanych przez nią środkach i zakazach udzielania pomocy państwu, przeciwko któremu środki te zostały zastosowane (ust. 5)

• zakaz ingerencji w sprawy należące do kompetencji wewnętrznej państwa (ust. 7)

STRUKTURA ORGANIZACYJNA ONZ

ONZ posiada sześć głównych organów o wyraźnie określonych w Karcie NZ kompetencjach:

• Zgromadzenie Ogólne - składa się z wszystkich państw - członków, z których każde posiada jeden głos, choć może mieć do pięciu delegatów; ZO ma charakter konferencji międzynarodowej zajmującej się wszystkim sprawami z zakresu Karty NZ; ZO może podejmować uchwały, mające charakter zaleceń; przeważnie podejmuje decyzje na zlecenie RB, np. dotyczące przyjęcia, zawieszenia i wykluczenia członka; ZO zatwierdza budżet i ustala składki członkowskie, nadzoruje RGS i RP, zatwierdza porozumienia i układy, wybiera niektórych członków organów ONZ; poza tym rozpatruje ogólne zasady utrzymania pokoju i bezpieczeństwa, współpracy międzynarodowej i wiele innych

• Rada Bezpieczeństwa ponosi odpowiedzialność za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, zajmuje się wszelkimi sporami i sytuacjami, stosuje sankcje, przymus; składa się z pięciu stałych członków (Rosja, Chiny, Francja, USA i UK) oraz dziesięciu niestałych wybieranych przez ZO co dwa lata; ważne uchwały w RB zapadają większością dziewięciu głosów (w tym głosy pięciu stałych członków, którym przysługuje prawo weta) zaś proceduralne uchwały zwykłą większością dziewiątki; RB nie może zastosować sankcji wobec członka stałego, udziela zaleceń ZO...

• Rada Gospodarcza i Społeczna (równocześnie organ doradczy ZO) jest podstawowym organem zajmującym się sprawami gospodarczymi i społecznymi (prawa człowieka, zdrowie, kultura) oraz koordynacją działań systemu NZ; liczy 54 członków wybieranych na trzy lata - co roku zmienia się 1/3; każde państwo ma jeden głos, a decyzje zapadają większością głosów

• Rada powiernicza - organ sprawujący nadzór nad terytoriami powierniczymi, który w związku z ich dekolonizacją zawiesił swa działalność

• Sekretariat zajmuje się obsługa techniczno - administracyjną organów międzyrządowych, wypełnia polecenia tych organów, wprowadza w życie ich decyzje, zarządza programami i agencjami; składa się z funkcjonariuszy międzynarodowych, a na jego czele stoi Sekretarz Generalny (wybierany na pięć lat) jako szef administracji zwraca uwagę RB na sprawy zagrażające pokojowi i bezpieczeństwu.

• MTS

ORGANIZACJA WYSPECJALIZOWANA:

1. musi być organizacją międzynarodową

2. powszechną

3. musi posiadać szerokie kompetencje

4. musi być związana z ONZ formalną umową; umowy takie zawiera z ramienia ONZ Rada Gosp.i Społ. a zatwierdza ZO

UKŁADY ONZ Z ORGANIZ. WYSPECJALIZOWANYMI ZAWIERAJĄ:

1. potwierdzenie uprawnień koordynacyjnych ONZ w odniesieniu do działaln. Org. wyspecjalizowanych

2. zobowiązanie org. wyspecjalizowanych do współpracy z ONZ i udzielania im pomocy

3. prawo wzajemnego uczestnictwa w obradach

4. zapewnienie wymiany inf. i dok.

5. pr. organizacji wyspecjalizowanych zwracania się o opinie doradcze do MTS

ORGANIZACJE REGIONALNE wyróżnia:

• ich terytorialny zakres działania

• regionalna (ograniczona kwestia członkostwa) - zrzeszają członków z określonego regionu

• ogólność celów mających zasięg terytorialny (tylko państwa członkowskie), np. zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa w określonym regionie geograficznym

• cele wszechstronne, odnoszące się do wszystkich dziedzin życia społecznego

• możność do stosowania siły jedynie dla odparcia napaści zbrojnej lub z upoważnienia RB

• są to głównie organizacje rządowe

• stanowią ponad 70% wszystkich organizacji

• Do grupy tej można zaliczyć:

• OPA (Organizacja Państw Amerykańskich) - skupia państwa amerykańskie /wpływ panamerykanizmu/

• OJA (Organizacja Jedności Afrykańskiej) - skupia państwa afrykańskie /wpływ panafrykanizmu/

• LPA (Liga Państw Arabskich) - skupia państwa arabskie /wpływ panarabizmu/

• WE (Wspólnoty Europejskie)

• UZE (Unia Zachodnioeuropejska)

ORGANIZACJE WOJSKOWE:

• Pakt Północnoatlantycki

• Układ Warszawski

• Rada Europy

UMOWY I ORGANIZACJE GOSPODARCZE:

KNU (klauzula największego uprzywilejowania) to jedno z podstawowych postanowień umów handlowych. Na mocy tej klauzuli kontrahenci gwarantują sobie wzajemnie takie traktowanie (tzn. równie uprzywilejowane, nie gorsze) jak traktowany jest inny kraj trzeci najbardziej w danej dziedzinie uprzywilejowany.

Istnieją jednak sytuacje, w których korzyści lub przywileje przyznawane jakiemuś państwu lub obszarami nie muszą być przenoszone na inne państwa korzystające z KNU:

1. tzw. mały ruch graniczny

2. handel a własnymi koloniami i posiadłościami

3. szczególne sytuacje pr., polit. czy uświęcone tradycją

4. unia celna

5. handel z krajami rozwijającymi się

GATT (Układ Ogólny w sprawie Taryf Celnych i Handlu) został podpisany w Genewie w 1947r.
Podstawowym celem GATT jest liberalizacja handlu międzynarodowego i przyczynienie się do jego rozwoju. W tym celu przewiduje się istotne zredukowanie taryf celnych oraz eliminację ograniczeń ilościowych. Podstawową zasada GATT jest równe traktowanie stron i zakaz dyskryminacji na podstawie KNU.


Do głównych funkcji GATT należy:

• ocena sytuacji w handlu międzynarodowym i poszukiwanie środków dla usunięcia przeszkód w jego rozwoju

• rokowania w sprawie redukcji ceł, prowadzone na specjalnych konferencjach (tzw. rundach)

• rozstrzyganie sporów dotyczących wykonywania zobowiązań

• udzielanie członkom zezwoleń na uchylenie (derogację) niektórych zobowiązań

do 1994 r.

ŚWIATOWA ORGANIZACJA HANDLU (WTO)

Następczyni GATT - od 1994 r.

RWPG -do 1991

SPORY MIĘDZYNARODOWE I SPOSOBY ICH ZAŁATWIANIA

ŹRÓDŁA KONFLIKTÓW, CZYLI SPORÓW MIĘDZYNARODOWYCH:

• różnice:

ekonomiczne,

religijne,

społeczne,

polityczne,

ideologiczne,

kulturalne,

rasowe,

narodowe

• momenty prestiżowe (pod pretekstem), zwłaszcza w państwach o rządach dyktatorskich

Spory wynikają w poszczególnych dziedzinach:

• gospodarczej (walka konkurencyjna na obcych rynkach)

• terytorialnej (spory graniczne)

• ideologicznej itp.

Spory mogą być wynikiem:

• naturalnego narastania sprzeczności (np. przeszłość historyczna)

• sztucznie tworzonych i prowokowanych okoliczności (np. prestiżowe) dla danych celów

Spór może mieć znaczenie:

• istotne dla odnośnego państwa

• drugo - lub trzeciorzędne - tendencja do wyolbrzymiania wagi sporu

Sposoby rozstrzygania sporów międzynarodowych:

• w przeszłości na drodze pokojowej lub w drodze wojny lub zastosowania siły, bądź groźby jej użycia

• obecnie głównie Karta NZ zabrania uciekania się do wojny, użycia siły w stosunkach międzynarodowych, a nawet groźby jej użycia jeśli jest to niezgodne z celami ONZ

• Karta NZ mówi, że członkowie ONZ powinni załatwiać lub rozstrzygać spory w drodze pokojowej, zgodnie z zasadami sprawiedliwości i prawa międzynarodowego, na zasadzie suwerennej równości państw (swoboda wyboru pokojowych środków)

• rodzaje pokojowych środków rozstrzygania sporów:

1. środki nie mające mocy wiążącej dla stron (rokowania, dobre usługi, komisje badawcze i pojednawcze, pośrednictwo)

2. środki wiążące strony (rozjemstwo, czyli arbitraż i sądownictwo międzynarodowe)

3. środki rozstrzygania sporów przez niesądowe organy międzynarodowe (odwołanie się do organów lub układów regionalnych - organizacje międzynarodowe)

W przypadku, gdy dalsze trwanie sporu mogłoby zagrażać międzynarodowemu pokojowi i bezpieczeństwo RB ONZ może wezwać strony do załatwienia sporu przy pomocy wskazanego przez nią środka.

ROKOWANIA DYPLOMATYCZNE to negocjacje, pertraktacje, konsultacje. Mają na celu znalezienie wspólnej formuły rozwiązującej spór.


Może to nastąpić:

- na drodze wzajemnych ustępstw
- rezygnacji przez jedną stronę ze swych pretensji bądź uznania pretensji przez drugą

Wynikiem rokowań może być:
- ostateczne uregulowanie konfliktu
- porozumienie odnośnie wyboru innego środka jego uregulowania
- stwierdzenie, iż nie doszło do rozstrzygnięcia sporu

Rokowania mogą toczyć się:

• ustnie

• pisemnie drogą wymiany not lub listów

• na „spotkaniach na szczycie”

• na konferencjach międzynarodowych

* * *

DOBRE USŁUGI I POŚREDNICTWO (MEDIACJA) oferują państwa trzecie, organizacje lub organy międzynarodowe (nawet osoby), gdy bezpośrednie rokowania między państwami konfliktu nie są w stanie załatwić sporu (zbyt wielkie napięcie, brak stosunków dyplomatycznych). Dobre usługi i pośrednictwo polegają na tym, że państwo trzecie lub inny czynnik starają się skłonić strony do podjęcia bezpośrednich rokowań (drogą przekazania noty jednej ze stron drugiej stronie). Różnica między nimi polega na tym, że dobre usługi mają za zadanie utorować drogę bezpośrednim rokowaniom między stronami sporu, zaś pośrednictwo polega na aktywnym udziale „pośrednika” w rokowaniach.

KOMISJE BADAWCZE (ŚLEDCZE)mają za zadanie ustalenie stanu faktycznego dotyczącego sporu jeśli między stronami sporu doszło do odmienności stanowisk odnośnie tego stanu, co odbywa się za zgoda obu stron. Komisja taka składa się w części z obywateli państw stron konfliktu, a w części z obywateli państw nie zainteresowanych, której przewodniczy obywatel państwa postronnego. Formą komisji badawczej jest instytucja pełnomocników (komisarzy) pogranicznych

KOMISJE POJEDNAWCZE (KONCYLIA) starają się nie tylko ustalić stan faktyczny sporu, lecz również starają się doprowadzić strony do uregulowania sporu, do pojednania, przygotowując projekt porozumienia odnośnie istniejącego konfliktu. Skład podobny jak u komisji badawczych (patrz wyżej).

MIĘDZYNARODOWE ROZJEMSTWO (ARBITRAŻ) wydaje orzeczenie rozjemcze sporu, które ma charakter wiążący dla obu stron konfliktu, przy czym procedurę te można zastosować jedynie za zgodą państw - stron, które same wyznaczają arbitraż lub arbitrów.


Stały Trybunał Rozjemczy to stała komisja rozjemcza, składająca się z 4 arbitrów, wybranych przez państwa sporu i przewodniczącego (superarbitra - obywatela państwa neutralnego), wybranego przez tych 4 arbitrów. Przedmiotem rozjemstwa bywają zazwyczaj spory prawne, choć mogą być nimi także spory zawierające przewagę elementów politycznych.

SĄDOWNICTWO MIĘDZYNARODOWE pełni identyczne funkcje jak sądy rozjemcze, z tą różnicą, że przy arbitrażu istnieje możliwość wpływu stron na skład sędziów, czego nie ma przy sądownictwie międzynarodowym.

• Sąd międzynarodowy jest instytucją stałą i państwa sporu nie biorą udziału w jego utworzeniu.

• Sytuacja sędziów jest bardziej niezawiła niż arbitrów.

• Sądy międzynarodowe nie mają jurysdykcji obowiązkowej.

• Państwo może złożyć oświadczenie zawierające jego zobowiązanie w sprawie przyjęcia jurysdykcji odnośnego sądu międzynarodowego (klauzula fakultatywna lub opcyjna).

• W składzie sędziów może uczestniczyć obywatel państwa - strony, czasami nawet włącza się specjalnie takie osoby do składu sądu (prawo państwa - stron do delegowania sędziego ad hoc).

• Pierwszym międzynarodowym sądem był Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej w Hadze (1921r.), który przekształcił się w 1946r. w Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości.

MIĘDZYNARODOWY TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI (organizacja, funkcje)

• Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości to organ sądowy ONZ. Status MTS stanowi integralną część Karty NZ.

• Trybunał składa się z 15 sędziów niezawisłych, wybieranych na 9 lat przez ZO oraz RB z listy osób wyznaczonych przez grupy narodowe Stałego Trybunału Rozjemczego.

• Co 3 lata następuje odnowienie 1/3 składu Trybunału. Jest dopuszczalna reelekcja.

• W Trybunale nie może być jednocześnie 2 sędziów z tego samego państwa.

• Wykształciła się praktyka, ze w jego skład wchodzą zawsze sędziowie z 5 wielkich mocarstw, stałych członków RB.

• Sędzia MTS pełni wyłącznie te funkcję i korzysta z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych. Trybunał wybiera na 3 lata Przewodniczącego i Wiceprzewodniczącego ze swego grona oraz Sekretarza Trybunału na 7 lat.

• Sędzia ad hoc - może być powołany w skład sędziów MTS w jakiejś sprawie, sporze, przez każdą ze stron sporu, jeśli w komplecie sędziowskim nie ma obywatela któregoś z państwa - strony. MTS ma za zadanie rozstrzyganie sporów międzynarodowych

• Sprawa rozpoczyna się w Trybunale po wniesieniu doń przez państwo - powoda sprawy na piśmie i zarejestrowaniu jej przez Sekretarza MTS.

• Jeśli Trybunał uzna się za kompetentny do rozpatrzenia sprawy, nadaje jej dalszy bieg.

• Językami oficjalnymi są angielski i francuski. P

• postępowanie składa się z części pisemnej i ustnej.

• Strony są reprezentowane przez swych przedstawicieli, którzy mogą korzystać z pomocy doradców i adwokatów.

• Posiedzenia Trybunału są jawne, chyba że sąd postanowi inaczej, albo strony nie wyrażą na to zgody. Narady Trybunału są zawsze tajne. Decyduje większość głosów, w razie równości - głos Przewodniczącego.

• Wyrok MTS posiada moc tylko w stosunkach między stronami. Wyroki MTS są ostateczne.
  MTS wydaje również opinie doradcze w kwestiach prawnych na żądanie RB, ZO i innych organów NZ i organizacji wyspecjalizowanych, jeśli uzyskają na to upoważnienie ZO. Opinia doradcza nie ma charakteru obowiązującego, a charakter zalecenia, które czasami może być uznane za wiążące.

KOMPETENCJE MTS (art. 36 Statutu)

• MTS może rozpatrywać spory, których stronami są państwa.

• Prawo występowania przed Trybunałem mają przede wszystkim państwa będące członkami ONZ. Państwa, nie będące członkami ONZ, mogą stać się stronami Statutu MTS na podstawie specjalnej uchwały ZO podjętej na zalecenie RB.

• Również inne państwa mogą występować przed Trybunałem, następuje to bądź na podstawie zawartych umów przewidujących kompetencję MTS, bądź specjalnego porozumienia odnośnie skierowania konkretnego sporu do Trybunału (wtedy RB określa warunki korzystania z MTS).

• Państwo może być pozwane przez Trybunał tylko wtedy, gdy wyraziło na to swą zgodę, bądź w danym wypadku, bądź też w specjalnej deklaracji, oświadczając, że przyjmuje jurysdykcję Trybunału we wszystkich sprawach lub w ich określonej kategorii, albo też w sprawach określonych w obowiązujących je umowach.

• Jurysdykcja MTS nie jest więc obligatoryjna, lecz fakultatywna, tj. oparta na zgodzie państw poddania sporów orzecznictwu Trybunału, wyrażonej w odpowiedniej formie.

• Państwa, będące stronami Statusu MTS składają Sekretarzowi Generalnemu ONZ specjalne deklaracje zawierające klauzulę fakultatywną (opcyjną), w których jurysdykcję Trybunału uznają za przymusową w określonych kategoriach sporów i w określonym zazwyczaj czasookresie. Tak więc poszczególne państwa decydują o tym, czy i w jakim stopniu poddają się jurysdykcji MTS.

• Inną formą przyjęcia jurysdykcji Trybunału w ściśle określonym zakresie jest uczestnictwo w wielostronnych umowach międzynarodowych i statutach organizacji wyspecjalizowanych, przewidujących kompetencje MTS dla spraw wynikających z interpretacji i zastosowania tych umów.

• MTS może rozpatrywać jedynie spory natury prawnej. Do kategorii tej, zgodnie z art. 36 Statutu, należą spory dotyczące:

1. wykładni traktatu

2. każdej kwestii prawa międzynarodowego

3. istnienia faktu, który w razie stwierdzenia, stanowiłby pogwałcenie zobowiązania międzynarodowego

4. rodzaju lub wysokości odszkodowania, należnego za pogwałcenie zobowiązania międzynarodowego

ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE

zaczynają odgrywać ważną rolę w rozstrzyganiu sporów między państwami. Na przykład Rada Liga Narodów mogła sięgać do poszczególnych środków uregulowania sporu (mediacja, koncyliacja) lub też mogła przedłożyć spór Zgromadzeniu Ligi.

Spory kwalifikowane -> Rada Bezpieczeństwa

1. na wniosek państwa lub państw

2. na wniosek Zgromadzenia Ogólnego

3. z inicjatywy Sekretarza Generalnego

4. z urzędu

ŚRODKI ODWETOWE

1. retorsje

2. represalia ( zasada proporcjonalności - stosunkowości)

3. embargo

4. blokada pokojowa

PRAWO PRZECIWWOJENNE

Zespół norm utrudniających lub prawnie uniemożliwiających wybuch wojny.

Zakaz agresji

Agresor- państwo, które:

• wypowie wojnę innemu państwu

• dokona najazdu za pomocą sił zbrojnych na terytorium innego państwa, nawet bez wypowiedzenia wojny

• zaatakuje za pomocą sił lądowych, morskich lub powietrznych terytorium, okręty lub samoloty innego państwa, nawet bez wypowiedzenia wojny

• zastosuje blokadę morską wybrzeża lub portów innego państwa

• udzieli poparcia zbrojnym bandom, które zorganizowały się na jego terytorium i dokonują napadu na terytorium innego państwa lub odmówi, pomimo żądania państwa napadniętego, wydania na swym własnym terytorium wszelkich będących w jego mocy zarządzeń w celu pozbawienia tych band pomocy lub opieki

BEZPIECZEŃSTWO ZBIOROWE

System wspólnego zapobiegania agresji, oparty na umowie międzynarodowej. Zasada zbiorowej samoobrony.

Może mieć charakter uniwersalny lub regionalny

System sankcji Rady Bezpieczeństwa

• środki tymczasowe - stosowane przed podjęciem sankcji

• sankcje niewojskowe

• sankcje wojskowe

ROZBROJENIE

Zmniejszenie potencjału wojskowego aż do całkowitej jego likwidacji

• powszechne i całkowite

• kroki częściowe

PRAWO KONFLIKTÓW ZBROJNYCH

KONFLIKT ZBROJNY-

• przejawy walki zbrojnej między państwami, nawet wówczas, kiedy wojna nie zostanie wypowiedziana,

• konflikty zbrojne w których nie uczestniczą strony uznane za podmioty pr.międz. (za strony wojujące)

PRAWO WOJENNE-

zespół norm regulujących walkę zbrojną państw (lub innych podm.pr.międz.). Obowiązuje wszystkie strony konfliktu zbrojnego.

PODSTAWOWE ZASADY PR.WOJENNEGO:

1. strony wojujące nie maja nieograniczonego pr.wyboru środków szkodzenia nieprzyjacielowi

2. zasadniczym celem wojny jest pokonanie przeciwnika i narzucenie mu swojej woli

3. działania wojenne powinny być prowadzone przeciwko siłom zbrojnym przeciwnika, a nie przeciwko ludności

4. wojna jest stos. między państwami, a nie między ludnością jednego państwa a drugiego.

OBSZAR WOJNY-

Terytoria, na których siły zbrojne stron wojujących mogą prowadzić działania wojenne. Są to terytoria państw wojujących oraz obszary morza pełnego.

• TEATR WOJNY - Ta część obszaru wojny, na której rzeczywiście toczą się działania wojenne

WOJNA LĄDOWA

SIŁY ZBROJNE:

1. armia regularna

2. siły porządkowe

3. korpusy ochotnicze

4. powstanie masowe

ad 2 i 3 muszą:

1. mieć odpowiedzialnego dowódcę

2. mieć stały i z daleka rozpoznawalny znak odróżniający

3. jawnie nosić broń

4. przestrzegać praw i zwyczajów wojennych

ad 4. muszą

1. jawnie nosić broń

2. przestrzegać praw i zwyczajów wojennych

Szpiedzy

Dezerterzy

Najemcy

KROKI NIEPRZYJACIELSKIE

• środki szkodzenia nieprzyjacielowi

• bombardowania i oblężenia

• broń chemiczna i bakteriologiczna

• broń jądrowa (atomowa)

użycie broni jądrowej sprzeczne jest z:

1. zasadą humanitaryzmu

2. zasadą, że walka zbrojna prowadzona jest przeciwko siłom zbr. przeciwnika, a nie ludności cywilnej

3. przepisami dot. bombardowania

4. zasadą, że nie można używać środków walki powodujących nadmierne cierpienia

5. zasadą, że w wyniku kroków nieprzyjacielskich nie mogą być poszkodowane państwa neutralne

JENIEC WOJENNY

Członek sił zbrojnych państwa wojującego, który znalazł się we władzy nieprzyjaciela.

• Powinni być traktowani w sposób humanitarny

• Państwo zatrzymujące może jeńca internować w obozach, miastach lub innych miejscowościach

• Prawo nie zakazuje ucieczki jeńca

• W czasie niewoli jeńcy podlegają prawu, regulaminom i rozkazom obowiązującym w państwie zatrzymującym

• Mogą być zatrudnieni jako robotnicy

• Mają prawo do poszanowania honoru i czci

OKUPACJA WOJENNA

Przejściowe zajęcie przez siły zbrojne państwa wojującego części lub całości terytorium nieprzyjaciela i ustanowienie tam faktycznej władzy

WOJNA MORSKA

Ma na celu zniszczenie sił zbrojnych przeciwnika, a także osłabienie go gospodarczo

Morskie siły zbrojne - okręty, łodzie podwodne

AKTY WROGIE

Własność nieprzyjacielska na morzu nie jest chroniona; prawo łupów, może być także wykonywane w stos. do statków i ładunków neutralnych

WOJNA POWIETRZNA

1. akty walki dokonywane w przest. pow. państw wojujących lub nad pełnym morzem przez siły lotnicze str.wojujących

2. akty walki dokonane z pow. w stos. do lądu lub morza

3. akty wrogie, jak udział w blokadzie wojennej lub wykonywania pr.łupów

SIŁY ZBROJNE

Wojskowe statki powietrzne

ZAKOŃCZENIE WOJNY

Zakończenie działań wojennych

• rozejm

• kapitulacja (rozejm kapitulacyjny)

• rzeczywiste wygaśnięcie działań

Zakończenie wojny:

• wejście w życie traktatu pokoju

• złożenie jednostronnych deklaracji

• faktyczne nawiązanie przez państwa wojujące stosunków pokojowych

25

1

---