PRAWO CYWILNE Z UMOWAMI W ADMINISTRACJI

1. ŹRÓDŁA I ZASADY POLSKIEGO PRAWA CYWILNEGO

Źródłami prawa są fakty uznawane w danym systemie prawnym za fakty prawotwórcze. Ich wytworem są generalne i abstrakcyjne normy prawa, wskazujące kto, w jakich okolicznościach, jak ma postąpić.

Źródła prawa cywilnego w Polsce:

- prawo stanowione - akty prawa powszechnie obowiązujące (art. 87 Konstytucji);

- prawo zwyczajowe - faktem prawotwórczym jest praktyka stałego stosowania przez organy państwowe określonej reguły postępowania;

- orzecznictwo - przez swą działalność interpretacyjną, a zwłaszcza inferencyjną (wnioskowanie z norm o normach) oraz przez uznawanie zwyczajów może wpływać na ustalenie (konkretyzację) norm prawnych;

- nauka - sama w sobie nie stanowi źródła prawa cywilnego, jednak często inspiruje działalność legislacyjną.

Zasady prawa cywilnego:

- uznanie i ochrona osobowości każdego człowieka w równej mierze - zdolność prawna przysługująca każdemu człowiekowi;

- pełna i równa ochrona mienia - prawo własności;

- zakaz nadużywania praw podmiotowych - zapobiega wykonywaniu praw podmiotowych niezgodnie z akceptowanymi powszechnie regułami moralnymi;

- autonomia woli - kompetencja podmiotów prawa cywilnego do swobodnego kształtowania stosunków cywilnoprawnych przez czynności prawne, w szczególności przez umowy (tzw. swoboda umów);

- ochrona zaufania - nakaz moralny dotrzymywania danego słowa oraz ponoszenia odpowiedzialności za błędny przekaz informacji; pewność obrotu prawnego.

2. WYKŁADNIA I STOSOWANIE PRAWA CYWILNEGO

Organem powołanym do stosowania prawa cywilnego jest co do zasady sąd powszechny.

Trójczłonowy model stosowania prawa cywilnego:

- ustalenie stanu faktycznego sprawy;

- ustalenie, jaka norma lub jakie normy są właściwe dla rozważanego stanu faktycznego;

- określenie w końcowej decyzji sędziego konsekwencji prawnych stanu faktycznego na podstawie zastosowanej normy lub norm prawnych.

Wykładnia prawa stosowana jest w celu ustalenia treści normy, właściwej do rozstrzygnięcia sprawy. Jest to swoisty proces myślowy. Wykładnie w prawie cywilnym:

- wykładnia językowa - odwołuje się do reguł znaczeniowych i składniowych języka;

- wykładnia systemowa - opiera się na założeniu spójności systemu prawa - niedopuszczalna jest wykładnia prowadząca do jego wewnętrznej sprzeczności;

- wykładnia funkcjonalna - opiera się na funkcji i celu przepisu - normy prawa mają być dostosowane do istniejących stosunków społeczno - gospodarczych, a nie odwrotnie.

Wyniki wykładni:

- wynik stwierdzający - wykładnia językowa pozwala na jednoznaczne określenie treści przepisu;

- wynik rozszerzający - należy przyjąć szerszy zakres zastosowania normy, niż wynikałoby z reguł wykładni językowej;

- wynik zwężający - należy przyjąć węższy zakres obowiązywania normy, niż wynikałoby to z dosłownego brzmienia przepisu - zasadą jest zawężające interpretowanie wyjątków;

- wynik derogujący - ze względu na pozajęzykowe dyrektywy wykładni przepis nie ma doniosłości normatywnej, mimo że w świetle wykładni językowej należałoby mu znaczenie takie przypisać.

3. POJĘCIE STOSUNKU CYWILNOPRAWNEGO

Stosunek cywilnoprawny to stosunek prawny, regulowany normami prawnymi stosunek społeczny tetyczny (zależność społeczna) między co najmniej dwoma podmiotami prawa, regulowany przepisami prawa cywilnego.

Stosunki takie istnieją tylko pomiędzy podmiotami prawa cywilnego (np. sprzedający-kupujący) nie są to relacje podmiot-przedmiot (np. właściciel-rzecz). Może mieć charakter majątkowy lub niemajątkowy.

Elementy stosunku cywilnoprawnego:

· podmioty - są to osoby posiadające zdolność prawną;

· treść - skorelowane prawa i obowiązki stron;

· przedmiot stosunku - wyznaczone treścią stosunku zachowania jego stron;

· normę prawna wyznaczającą stosunek;

· zdarzenia, z którymi system prawny wiąże powstanie, zmianę i wygaśnięcie stosunku cywilnoprawnego.

4. PODMIOTY, TREŚĆ I PRZEDMIOT STOSUNKÓW CYWILNOPRAWNYCH

Podmiotami prawa cywilnego są osoby fizyczne (każdy człowiek) i osoby prawne (są to jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawna np. Skarb państwa, spółki z o.o. spółki akcyjne, fundacje, kościoły, stowarzyszenia, związki zawodowe itp.) Osobowość prawną można nabyć z chwilą zarejestrowania we właściwym rejestrze sądowym.

Przedmiot stosunku cywilnoprawnego to zachowanie się podmiotów stosunku cywilnoprawnego zgodnie z treścią wynikającego z tego stosunku praw i obowiązków (zachowanie dozwolone, nakazane, zakazane).

Przedmioty stosunków cywilnoprawnych:

- rzeczy:

1. ruchome i nieruchome - grunty, budynki, części budynków, księgi wieczyste;

2. oznaczone co do gatunku i co do tożsamości;

3. pożytki.

- przedmioty inne niż rzeczy:

1. materialne niebędące rzeczami - ciecze, gazy, kopaliny, zwierzęta w stanie wolnym;

2. niematerialne - energia, dobra o charakterze intelektualnym, dobra osobiste, pieniądze, papiery wartościowe;

3. przedsiębiorstwo;

4. zbycie przedsiębiorstwa;

5. odpowiedzialność za długi związane z prowadzeniem zbytego przedsiębiorstwa;

- majątek i mienie

Treścią stosunku cywilnoprawnego są obowiązki i prawa podmiotów stron tego stosunku.

5. OSOBY FIZYCZNE I OSOBY PRAWNE

Osoba fizyczna - człowiek jako uczestnik stosunków cywilnoprawnych.

Atrybutem każdej osoby fizycznej jest zdolność prawna, wyrażająca się tym, że może ona być podmiotem praw i obowiązków.

Zdolność do czynności prawnych zdobywana jest przez osoby fizyczne dopiero po osiągnięciu odpowiedniej dojrzałości umysłowej, niezbędnej do podejmowania decyzji co do kształtowania wiążących je stosunków prawnych, a tracą ją z kolei w razie zaniku tej cechy (art. 11-22 KC). Jeżeli osoba fizyczna nie posiada zdolności do czynności prawnych, czynności tych dokonuje w jej imieniu przedstawiciel ustawowy (rodzic, opiekun).

Osoba prawna to jeden z rodzajów podmiotów prawa cywilnego. Osobę prawną definiuje się zazwyczaj jako trwałe zespolenie ludzi i środków materialnych w celu realizacji określonych zadań, wyodrębnione w postaci jednostki organizacyjnej wyposażonej przez prawo (przepisy prawa cywilnego) w osobowość prawną. Taka jednostka organizacyjna ma wtedy pełnię podmiotowości prawnej, w szczególności nabywa zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych (atrybuty przysługujące osobom fizycznym z racji samego istnienia). Wśród osób prawnych nauka prawa (nie samo prawo!) rozróżnia dwa rodzaje: korporacje (związki osób) i fundacje (masy majątkowe). Osoba prawna jest tworem abstrakcyjnym - nie istnieje namacalnie. W związku z tym w nauce prawa istnieje kilka teorii wyjaśniających istotę osoby prawnej.

W Polsce kwestie wspólne dla wszystkich osób prawnych są regulowane przez kodeks cywilny, który też ustanawia jedną z tych osób, o specjalnym statusie - skarb państwa.

6. SKARB PAŃSTWA I JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO JAKO PODMIOTY

Skarb państwa to samo państwo występujące w charakterze podmiotu cywilnoprawnego. W języku prawniczym określa się go również mianem fiskus.

-istnieje tylko jeden Skarb Państwa w RP;

-nie powstaje, ani nie gaśnie wskutek jakichś szczególnych zdarzeń prawnych;

-nie prowadzi się dla niego żadnego rejestru;

-nie posiada on również swojej siedziby;

-jako odrębna osoba prawna Skarb Państwa sam odpowiada za swoje zobowiązania;

-działa przez jednostki organizacyjne, które w stosunkach cywilnoprawnych i procesowych pojawiają się jako tzw. stationes fisci;

-zarządzaniem mieniem państwa i reprezentacją w stosunkach cywilnoprawnych Skarbu Państwa zajmują się kierownicy.

Jednostki samorządu terytorialnego

Konstytucja RP stanowi podstawę do uznania każdej jednostki samorządu terytorialnego za osobę prawną.

Gminy:

-podstawowa jednostka samorządu terytorialnego;

-jako osoba prawna ma ona swój własny majątek;

-nie posiada wyodrębnionego systemu organów, które miałyby wyłącznie kompetencje w sferze stosunków cywilnoprawnych;

-może tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, które wyposażone są w odrębną osobowość prawną.

Związki międzygminne:

-w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki międzygminne (związki gmin), które posiadają osobowość prawną przez zarejestrowanie w odpowiednim rejestrze;

-nie posiadają wyodrębnionego systemu organów;

-organem wykonawczym jest zarząd, a jego kompetencje określa statut związku.

Powiat:

-osobowość prawna pozwala mu występować bezpośrednio w stosunkach cywilnoprawnych, a także dysponować należącym do niego mieniem;

-oświadczenia woli w imieniu powiatu składają jeden lub dwóch członków zarządu i osoba upoważniona przez zarząd.

Województwo:

-posiada osobowość prawną i własne mienie, którym dysponuje samodzielnie;

-oświadczenia woli w imieniu województwa składa marszałek województwa wraz z członkiem zarządu, chyba że statut województwa stanowi inaczej;

-wojewódzkimi osobami prawnymi są także samorządowe jednostki organizacyjne, którym ustawy przyznają osobowość prawną oraz osoby prawne, które mogą być tworzone na podstawie odrębnych ustaw wyłącznie przez województwo.

7. PRAWA PODMIOTOWE I ICH OCHRONA

Prawo podmiotowe jest to wynikająca za stosunku prawnego sfera możności postępowania w określony sposób, przyznana przez normę prawną w celu ochrony interesów podmiotu uprawnionego i przez normę prawną zabezpieczona. Prawo podmiotowe istnieje bez względu na to czy uprawniony z niego korzysta. Zabezpieczenie przez normę prawną polega na tym, że w razie naruszenia praw podmiotowych państwo umożliwi podmiotowi uprawnionemu skorzystanie z pomocy aparatu państwowego.

Ochrona praw podmiotowych:

- samoobrona - uprawniony odpiera niebezpieczeństwo, które grozi jego prawom podmiotowym;

- samopomoc - uprawniony własnym działaniem, stosując przymus fizyczny, przywraca naruszone prawo podmiotowe do poprzedniego stanu albo zapewnia mu należyte zabezpieczenie;

- ochrona sądowa - art.6; dokonując ustaleń faktycznych na podstawie materiału dowodowego sąd korzysta ze szczególnych środków ustalania zwanych domniemaniami (domniemania faktyczne i prawne).

http://www.arslege.pl/18/materialy-edukacyjne/41/prawa-podmiotowe-pojecie-klasyfikacja-ochrona/

8. PRAWO WŁASNOŚCI I INNE PRAWA RZECZOWE

Prawo własności jest to podstawowe, najmocniejsze prawo rzeczowe. Konstytucja RP chroni prawo własności i dziedziczenia, zapewnia równą ochronę prawną, zapewnia, że własność może zostać ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w takim zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.

Art. 44 Kodeksu Cywilnego „mieniem jest własność i inne prawa majątkowe”.

Podmiotem prawa własności może być każda osoba fizyczna, prawna poza wyjątkami określonymi w przepisach prawa, np. cudzoziemiec nie może być podmiotem prawa własności póki nie otrzyma zezwolenia ministra MSWiA.

Przedmiotem prawa własności są rzeczy w rozumieniu kodeksu cywilnego - przedmioty materialne.

Własność jest prawem uniwersalnym, może przysługiwać każdemu. Własność jest też prawem bezterminowym. Trwa ona tak długo jak długo istnieje rzecz będąca przedmiotem własności.

Podstawowe pojęcia związane z prawem rzeczowym to:

- Własność

- Zasiedzenie

- Użytkowanie wieczyste

- Prawa rzeczowe ograniczone

- Użytkowanie

- Służebność

- Zastaw

- Posiadanie

9. WIERZYTELNOŚĆ

Wierzytelność - prawo podmiotowe przysługujące wierzycielowi; uprawnienie do żądania spełnienia świadczenia z określonego stosunku zobowiązaniowego przysługujące wierzycielowi wobec dłużnika i składające się z jednego lub wielu roszczeń lub praw kształtujących.

10. POJĘCIE CZYNNOŚCI PRAWNEJ

Czynność prawna - świadome i zgodne z przepisami prawa zachowanie, zmierzające do wywołania skutków prawnych mocą odpowiednich oświadczeń woli składających się na treść czynności prawnej. Czynności prawne są podstawowym źródłem stosunków prawnych w obrębie prawa cywilnego. Aby dokonywać czynności prawnych trzeba mieć zdolność do czynności prawnych.

11. Pojęcie zobowiązania

Zobowiązanie - jest rodzajem stosunku cywilnoprawnego. Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien to świadczenie spełnić. Świadczenie to, może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.

12. Pojęcie i rodzaje świadczeń

Świadczenie - określone, wynikające z treści zobowiązania, zachowanie się dłużnika czyniące zadość interesom wierzyciela. Świadczenie zawsze powinno być wykonywane z zamiarem wywiązania się z zobowiązania. Świadczenie może polegać na działaniu lub zaniechaniu. Istotne jest aby świadczenie było możliwe do wykonania (jeżeli zachodzi pierwotna niemożliwość świadczenia to zobowiązanie w ogóle nie powstaje).

Rodzaje świadczeń:

A). czynne (działanie) i bierne (zaniechanie)

B). pieniężne (polega na przekazaniu z majątku dłużnika do majątku wierzyciela określonej wartości majątkowej wyrażonej w jednostkach pieniężnych, czyli sumy pieniężnej) i niepieniężne (dłużnik zobowiązany jest do jakiegokolwiek innego zachowanie się, niż zapłata kwoty pieniężnej.)

C). jednorazowe (ściśle określone, jednorazowe zachowanie się dłużnika), okresowe (wiele jednakowych zachowań dłużnika, powtarzających się w pewnych odstępach czasu) lub ciągłe (określone zachowanie dłużnika przez czas trwania zobowiązania).

D). podzielne (może być zrealizowane w częściach bez istotnych zmian) lub niepodzielne (charakteryzuje się tym, że nie można wykonać go częściowo bez istotnej zmiany jego przedmiotu lub wartości)

E). świadczenia uboczne (wspomagają realizację świadczenia głównego lub je uzupełniają; przykłady: odsetki, danie zabezpieczenia, złożenie rachunku z zarządu, przedstawienie spisu masy majątkowej albo zbioru rzeczy)

F). oznaczone do co tożsamości ( przedmiotem jest rzecz indywidualnie oznaczoną) oznaczone co do gatunku ( przedmiotem jest rzecz określona tylko wg cech rodzajowych i wymaga jeszcze konkretyzacji)

G). rezultatu (polega na osiągnięciu z góry ściśle określonego rezultatu (np. umowa sprzedaży)) starannego działania (polega na tym, że działalność jest odpowiednio ukierunkowana, przy czym dłużnik nie ma obowiązku wskazanego celu osiągnąć (np. działanie lekarza/adwokata))

13. Dług i odpowiedzialność

Dług - to zespół obowiązków dłużnika. Wykonanie tych obowiązków, ma na celu zaspokojenie interesu wierzyciela.

Odpowiedzialność - ujemne konsekwencje ponoszone przez podmioty prawa w związku z zaistnieniem zdarzeń negatywnie ocenianych przez prawo;

Dwa rodzaje odpowiedzialności:

1. Osobista - jest majątkowa i nieograniczona (odpowiedzialność z całego majątku). Wierzyciel ma wybór z czego chce zaspokoić swoją wierzytelność i wybór przymusowego sposobu zaspokojenia.

Jeśli dług przekracza majątek dłużnika to każdy wierzyciel otrzyma częściowe zaspokojenie po zestawieniu (proporcjonalnych) wszystkich wierzytelności.

2. Rzeczowa - powstaje na podstawie praw zabezpieczających wierzytelność - zastawu (rzecy ruchome) i hipoteki (nieruchomości). Odpowiada się pewnym przedmiotem. Nie jest istotne do kogo należy przedmiot (więc można przedmioty obciążone zastawem/hipoteką sprzedać), a do kogo zastaw/hipoteka, które obciążają rzecz także po sprzedaniu.

Hipoteka lub zastaw może znajdować się na rzeczy nie należącej do dłużnika (jeśli właściciel się zgodzi czyli de facto poręczy majątkowo za dłużnika). Właściciel musi się na to zgodzić i znosić możliwość zaspokojenia się wierzyciela z jego własności.

Wierzyciel taki ma pierwszeństwo zaspokojenia się przed innymi dłużnikami właściciela zastawu lub hipoteki.

14. Umowa jako czynność prawna

Umowa jest najczęściej spotykaną czynnością prawną, a więc świadomym, celowym działaniem zmierzającym do wywołania określonego skutku prawnego. Umowa to zarazem najważniejsze i najpowszechniej występujące w praktyce obrotu cywilnoprawnego źródło zobowiązań. Umożliwia ona ponadto przekształcenie istniejących stosunków prawnych.

Umowa jest instrumentem prawnym, który pozwala podmiotom na świadome i celowe kształtowanie ich sytuacji prawnej poprzez doprowadzenie do powstania, zmiany lub ustania stosunków cywilnoprawnych.

Prawo cywilne przyznaje w szerokim zakresie osobom fizycznym i osobom prawnym autonomię (swobodę) w zakresie kształtowania własnej sytuacji prawnej. W granicach uznanych przez porządek prawny podmioty prawa cywilnego suwerennie rozstrzygają o nawiązaniu, zmianie lub ustaniu stosunków cywilnoprawnych.

Zatem można przyjąć, że przez umowę rozumie się czynność prawną, której elementami koniecznymi są:

- uczestnictwo co najmniej dwóch stron, a więc także dwóch oświadczeń woli,

- złożenie zgodnego oświadczenia woli przez wszystkie strony co do mających nastąpić skutków prawnych

Istotą zawarcia umowy jest zgodność (konsens) oświadczeń woli dwóch lub więcej stron, złożonych dla wywołania skutków prawnych polegających na powstaniu, zmianie lub ustaniu skutku prawnego.

W świetle prawa polskiego umowa składa się z dwóch lub więcej oświadczeń woli o różnej, ale wzajemnie sobie odpowiadającej treści, ponadto strony zgodnie tworzą swymi oświadczeniami jednolity stosunek prawny o określonej treści.

Niezbędną częścią składową umowy są oświadczenia woli jej stron. Przez pojęcie to najczęściej rozumie się zewnętrzny przejaw powzięcia woli (decyzji) wywołania określonych skutków prawnych w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilnoprawnego. Zgodnie z art. 60 KC, jest to zachowanie się osoby dokonującej czynności prawnej, ujawniające jej wolę na zewnątrz w sposób dostateczny.

15. Umowy adhezyjne i swobodnie negocjowane 317-319,403

Umowy adhezyjne -to tzw. Umowy przystąpienia; umowa adhezyjna to jednostronnie formułowana propozycja umowy, na którą druga strona może się zgodzić albo odmówić, nie mając żadnego wpływu na treść umowy (bez możliwości negocjowania warunków umowy).

Swoboda kontraktowania jest ograniczona do minimum - tj. do swobody podjęcia decyzji o zawarciu kontraktu przez przyjęcie wszystkich jego postanowień.

Dotyczy to szczególnie towarów i usług masowych, takich jak dostawa nośników energii (elektryczność, gaz itp.), usługi ubezpieczeniowe, transportowe itd.

Umowy swobodnie negocjowane -umowa jest zawierana w wyniku swobodnych negocjacji kontrahentów, rokowań co do treści umowy, wspólne docieranie do konsensusu.

16. Zawarcie umowy

Umowa jest to dwustronna czynność prawna która dochodzi do skutku poprzez zgodne oświadczenia woli dwóch stron. Umowa obejmuje zgodny zamiar stron, który ma wywołać powstanie, zmianę lub ustanie skutków prawnych.

Umowa może zostać zawarta zasadniczo w trzech trybach:

- w trybie ofertowym (złożenie oferty i jej przyjęcie przez drugą stronę)

- w trybie negocjacji

- w trybie aukcji lub przetargu

Aby dokonywać czynności prawnych trzeba mieć zdolność do czynności prawnych.

Podstawą każdej umowy jest konsensus, czyli zgodność oświadczeń woli stron. Bez zaistnienia konsensu (dyssens) nie można mówić o zawarciu umowy, bowiem jego brak oznacza brak zgody co do treści zawieranej umowy, a podkreślić należy, że właśnie przez zgodne oświadczenia woli wszystkich jej uczestników (stron) umowa dochodzi do skutku.

17. Ofertowy tryb zawarcia umowy

A). Polega on na wymianie przez strony przyszłego stosunku prawnego oświadczeń woli, z których jedno - jeśli spełnia ustanowione przepisami prawa przesłanki - stanowi ofertę, drugie zaś jest oświadczeniem woli jej przyjęcia.

Ofertę zdefiniować można jako: oświadczenie woli osoby fizycznej lub prawnej (oferenta), skierowane do innej osoby fizycznej lub prawnej (oblata), które zawiera propozycję zawarcia umowy i określa jej istotne postanowienia.

Oferta powinna:

· zawierać stanowczą propozycję zawarcia umowy,

· określać istotne postanowienia oferowanej umowy,

· mieć wyraźny i konkretny charakter

B). Związanie ofertą

• Jeżeli oferent nie oznaczył w ofercie terminu, w ciągu którego oczekiwać będzie odpowiedzi, oferta złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie;

• złożona w inny sposób przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia

W wypadku przyjęcia oferty, oferent ma obowiązek realizacji przedmiotowej umowy.

C). Przyjęcie oferty

Oświadczenia woli oferenta i oblata muszą być ze sobą zgodne.

Jeżeli przedsiębiorca otrzymał od osoby, z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych, ofertę zawarcia umowy w ramach swej działalności, brak niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty.(jest to tzw. dorozumiane przyjęcie oferty).

Milczące przyjęcie - Jeżeli według ustalonego w danych stosunkach zwyczaju lub według treści oferty dojście do składającego ofertę oświadczenia drugiej strony o jej przyjęciu nie jest wymagane, w szczególności jeżeli składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy, umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania; w przeciwnym razie oferta przestaje wiązać.

Przyjęcie oferty z zastrzeżeniami - Przyjęcie oferty dokonane z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej treści poczytuje się za nową ofertę. W stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień niezmieniających istotnie treści oferty poczytuje się za jej przyjęcie. W takim wypadku strony wiąże umowa o treści określonej w ofercie, z uwzględnieniem zastrzeżeń zawartych w odpowiedzi na nią.

D). Czas i miejsce zawarcia umowy

- W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane - w chwili przystąpienia przez drugą stronę do wykonania umowy.

- W razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu, a jeżeli dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu nie jest wymagane albo oferta jest składana w postaci elektronicznej - w miejscu zamieszkania albo w siedzibie składającego ofertę w chwili zawarcia umowy.

E). Odwołalność oferty - oferta może być skutecznie odwołana, jeżeli oświadczenie o odwołaniu dotrze do adresata przed wysłaniem przez niego oświadczenia o przyjęciu oferty. Jednakże oferty nie można odwołać, jeżeli wynika to z jej treści lub określono w niej termin przyjęcia.

F). Złożenie oferty w postaci elektronicznej

§ 1. Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie.

§ 2. Przedsiębiorca składający ofertę w postaci elektronicznej jest obowiązany przed zawarciem umowy poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny i zrozumiały o:

1) czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy;

2) skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty;

3) zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy;

4) metodach i środkach technicznych służących wykrywaniu i korygowaniu błędów we wprowadzanych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej stronie;

5) językach, w których umowa może być zawarta;

6) kodeksach etycznych, które stosuje, oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej.

§ 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio, jeżeli przedsiębiorca zaprasza drugą stronę do rozpoczęcia negocjacji, składania ofert albo do zawarcia umowy w inny sposób.

§ 4. Przepisy § 1-3 nie mają zastosowania do zawierania umów za pomocą poczty elektronicznej albo podobnych środków indywidualnego porozumiewania się na odległość. Nie stosuje się ich także w stosunkach między przedsiębiorcami, jeżeli strony tak postanowiły.

18. Przetarg

Etapy:

-Ogłoszenie

-Składanie ofert na piśmie

-Porównanie ofert przez organ

-Powiadomienie o najkorzystniejszej ofercie

• W ogłoszeniu przetargu należy określić czas, miejsce, przedmiot oraz warunki przetargu albo wskazać sposób udostępnienia tych warunków. Ogłoszenie oraz warunki przetargu mogą zostać zmienione lub odwołane. Jest to możliwe tylko wtedy, gdy zastrzeżono to w ich treści.

• Organizator od chwili udostępnienia warunków, a oferent od chwili złożenia oferty zgodnie z ogłoszeniem przetargu są obowiązani postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia, a także warunków przetargu.

• Oferta złożona w toku przetargu przestaje wiązać, gdy została wybrana inna oferta albo gdy przetarg został zamknięty bez wybrania którejkolwiek z ofert, chyba, że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej.

• Organizator jest obowiązany niezwłocznie powiadomić na piśmie uczestników przetargu o jego wyniku albo o zamknięciu przetargu bez dokonania wyboru.

• W warunkach przetargu można zastrzec, że przystępujący do aukcji albo przetargu powinien, pod rygorem niedopuszczenia do nich, wpłacić organizatorowi określoną sumę albo ustanowić odpowiednie zabezpieczenie jej zapłaty (wadium).

• Organizator oraz uczestnik przetargu może żądać unieważnienia zawartej umowy, jeżeli strona tej umowy, inny uczestnik lub osoba działająca w porozumieniu z nimi wpłynęła na wynik aukcji albo przetargu w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami. (miesiąc od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o istnieniu przyczyny unieważnienia, ale nie później niż rok od dnia zawarcia umowy).

19. Aukcja

Etapy:

-ogłoszenie (art. 70¹§2 KC)

-składanie ofert (Przystąpienie - złożenie oferty)

-kto złoży ofertę korzystniejszą jest nią zobowiązany

-przebicie - zakończenie aukcji na rzecz oferenta z najkorzystniejszą ofertą

• W ogłoszeniu aukcji należy określić czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji albo wskazać sposób udostępnienia tych warunków. Ogłoszenie oraz warunki aukcji mogą zostać zmienione lub odwołane. Jest to możliwe tylko wtedy, gdy zastrzeżono to w ich treści.

• Organizator od chwili udostępnienia warunków, a oferent od chwili złożenia oferty zgodnie z ogłoszeniem aukcji są obowiązani postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia, a także warunków aukcji.

• Aukcja zostaje rozstrzygnięta, a oferta przestaje wiązać, jeżeli inny uczestnik aukcji, tzw. licytant złożył ofertę korzystniejszą. W warunkach aukcji można zastrzec inaczej. Zawarcie umowy w wyniku aukcji następuje z chwilą udzielenia tzw. przybicia

• W przypadku, gdy ważność umowy zależy od spełnienia szczególnych wymagań, zarówno organizator aukcji, jak i jej uczestnik, którego oferta została przyjęta, mogą dochodzić zawarcia umowy

• W warunkach aukcji można zastrzec, że przystępujący do aukcji albo przetargu powinien, pod rygorem niedopuszczenia do nich, wpłacić organizatorowi określoną sumę albo ustanowić odpowiednie zabezpieczenie jej zapłaty (wadium).

• Organizator oraz uczestnik aukcji może żądać unieważnienia zawartej umowy, jeżeli strona tej umowy, inny uczestnik lub osoba działająca w porozumieniu z nimi wpłynęła na wynik aukcji albo przetargu w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami. (miesiąc od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o istnieniu przyczyny unieważnienia, ale nie później niż rok od dnia zawarcia umowy)

20. Negocjacje

W takim przypadku umowa zostaje zawarta, gdy strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem negocjacji.

Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.

Podmiot, która rozpoczął lub prowadził negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, a w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązany do naprawienia szkody, jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.

21. Forma oświadczenia woli, swoboda formy, wyjątki

Forma:

Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej.

Przejaw woli zostanie uznany za oświadczenie woli w sensie prawnym, jeśli zostaną spełnione następujące warunki:

- swoboda (nie przymuszone)

- zrozumiałość (z treści musi wynikać zgoda)

- złożenie na serio

Wyjątki:

• Prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie.

• Jeżeli w umowie zastrzeżono postępowanie w formie pisemnej lub innej szczególnej formie, należy tej formy przestrzegać, ale tylko wtedy gdy nieprzestrzeganie tej formy objęte jest rygorem nieważności (w umowie zaznaczone jest że inna forma nie będzie akceptowana)

• osoba nie mogąca pisać ale mogąca czytać może złożyć na umowie odcisk palca, a inna osoba obok tego odcisku wpisuje jej imię i nazwisko i podpisuje się obok za siebie jako potwierdzająca lub inna osoba może się podpisać jako ta niepisząca ale za potwierdzeniem przez notariusza bądź innego organu upoważnionego (wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, marszałek województwa)

• Oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej.

22. Rodzaje form czynności prawnych

1. zwykła forma pisemna

zamieszczenie własnoręcznego podpisu przez osobę dokonującą czynności na dokumencie zawierającym jej oświadczenie woli. Nie jest konieczne sporządzanie własnoręcznym pismem całego dokumentu, wyjątek stanowi wymóg własnoręcznego sporządzenia testamentu. Z formą pisemną zrównana jest forma dokumentu elektronicznego z bezpiecznym podpisem elektronicznym.

2. Forma pisemna z urzędowo poświadczoną datą

dokonanie czynności prawnej musi być zapisane w jakimkolwiek dokumencie urzędowym

3. Forma pisemna z notarialnie lub urzędowo poświadczonymi podpisami

4. forma aktu notarialnego

5. formy zastępcze dla pisma (to co wyżej z odciskiem palca i forma elektroniczna)

23. Przedstawicielstwo - pojęcie i rodzaje, zbliżone instytucje prawne

Jest to dokonanie czynności prawnej przez przedstawiciela, której skutki oddziałują bezpośrednio na reprezentowanego.

Umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe np. rodzice - dzieci) albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo)

24. Pełnomocnictwo

Pełnomocnictwo to taki stosunek prawny gdy jedna osoba występuje w charakterze i na rzecz drugiej osoby na podstawie zawartego między nimi stosunku prawnego, tzn. Nie na podstawieu stawy, ale na mocy oświadczenia woli. W stosunku do pełnomocnictwa źródłem umocowania jest więc jednostronne oświadczenie woli reprezentowanego zwanego mocodawcą. Natomiast przedstawiciela określa się w tym stosunku prawnym mianem pełnomocnika. Oznacza to, że do tego, aby powstał prawny stosunek pełnomocnictwa, wystarczy, że mocodawca złoży oświadczenie woli osobie, która będzie go reprezentować. Dla wielu czynności prawnych wystarczy, że mocodawca udzieli pełnomocnictwa ustnie, natomiast są też sytuacje, kiedy do tego aby pełnomocnictwo było ważne wymagana jest specjalna forma- np. Pisemna, czy też w formie aktu notarialnego.

Forma pełnomocnictwa

Jak to już zostało wspomniane, pełnomocnictwo może być udzielone w dowolnej formie, chyba że: pod sankcją nieważności przewidziana została forma szczególna.

Rodzaje pełnomocnictwa

Wyróżniamy następujące typy pełnomocnictw: 1)pełnomocnictwo ogólne, umocowanie do czynności zwykłego zarządu np. do pobierania czynszu; 2)pełnomocnictwo rodzajowe 3)pełnomocnictwo szczególne, które dotyczy indywidualnie określonej czynności prawnej.

Przykłady: Pełnomocnictwo ogólne- czynności zwykłego zarządu, czyli prowadzenie spraw związanych z np. bieżącym zarządem nieruchomością; Pełnomocnictwo szczególne- np. sprzedaż określonego mieszkania, sprawy dotyczące małżonków (zawarcie małżeństwa). Adwokat będący pełnomocnikiem małżonka w przypadku rozwodu czy separacji musi mieć pełnomocnictwo do tej konkretnej sprawy (rozwodu, separacji) nie wystarczy pełnomocnictwo ogólne. Pełnomocnictwo rodzajowe, to takie, dzięki któremu któremu pełnomocnik będzie mógł dokonywać w imieniu mocodawcy czynności prawnych określonego rodzaju np. sprzedawanie nieruchomości, zawieranie umów o pracę w imieniu przedsiębiorstwa.

Warte podkreślenia jest również to, że pełnomocnik ma prawo powoływania dalszych pełnomocników dla mocodawcy jeżeli przyzwolenie takie wynika z:

• udzielonego pełnomocnictwa

• ustaw

• ze stosunku prawnego

25. Prokura

Prokura jest to pełnomocnictwo udzielone przez przedsiębiorcę jednej lub kilku osobom fizycznym, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Pod rygorem nieważności powinna zostać udzielona na piśmie.

Udzielenie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców, określając jej rodzaj, a przy prokurze łącznej - także sposób wykonywania.

Wygaśnięcie

W razie: wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru, ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji, przekształcenia przedsiębiorcy lub śmierci prokurenta prokura wygasa. Natomiast nie wygasa w razie śmierci przedsiębiorcy lub utraty przez niego zdolności do czynności prawnych. Wygaśnięcie prokury przedsiębiorca powinien zgłosić do rejestru przedsiębiorców.

Uprawnienia prokurenta

Wprawdzie prokura nie może zostać przeniesiona, ale prokurent może ustanowić pełnomocnika do wykonania poszczególnych czynności albo pewnego rodzaju czynności. Prokurent powinien złożyć własnoręczny podpis zgodnie ze wzorem podpisu, jaki znajduje się w aktach rejestrowych. Musi też zamieścić dopisek wskazujący na prokurę, jeżeli z treści dokumentu nie wynika, że działał jako prokurent. Aby prokurent mógł zbyć przedsiębiorstwo, oddać je do czasowego korzystania, zbyć lub obciążyć nieruchomość, powinien mieć pełnomocnictwo do poszczególnej czynności.

26. Oświadczenie woli

Oświadczenie woli - przejaw woli ludzkiej zmierzający do wywołania skutku prawnego w postaci powstania, zmiany, ustania stosunku prawnego. Oświadczeniem woli jest każde zachowanie człowieka wyrażające jego wolę w sposób dostateczny. Może być złożone nie tylko na piśmie, ale także ustnie, jak również wyrażone przez gest. (60 KC)

RESZTA PRZY PKCIE 23

27. Wady oświadczenia woli

• choroba psychiczna

• niedorozwój umysłowy

• zaburzenia czynności psychicznych (trwałe lub okresowe)

• pozorność (złożenie oświadczenia woli pozornego, które nie ma wywołać skutków prawnych lub zrobione jest dla żartu)

• błąd (mylne wyobrażenie lub brak tego wyobrażenia u osoby oświadczającej swoją wolę o rzeczywistym stanie rzeczy)

• groźba (wymuszenie oświadczenia woli i stanowi jego wadę jeśli jest poważne i bezprawne)

• podstęp osoby trzeciej (celowe, świadome działanie osoby, która ten błąd wywołuje)

W przypadku wystąpienia którejś z przesłanek oświadczenie woli traci swoją moc prawną bezwzględnie lub względnie.

Bezwzględnie - czynności zaistniałe wskutek złożenia oświadczenia tracą ważność

względnie - nie tracą ważności, chyba że składający oświadczenie działał w złej wierze

28. Wyzysk

Jest to jedno z ograniczeni swobody zawierania umów, otóż ze względu na zasady współżycia międzyludzkiego (zasady moralne) treści umów należy kontrolować pod względem wyzysku. Odnoszą się wyłącznie do umów wzajemnych.

Umowa jest wadliwa, gdy spełnione zostaną przesłanki

1. obiektywne (kwalifikowana dysproporcja) - jedna ze stron w zamian za swoje świadczenie przyjmuje świadczenie którego wartość majątkowa jest rażąco wysoka

2. subiektywne - strona która przyjmuje te świadczenie rażąco wysokie wykorzystuje celem jego przyjęcia przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony.

Umowa spełniająca powyższe przesłanki jest bezwzględnie nieważna, jednakże nieważność taką musi orzec sąd konstytutywnym wyrokiem. Pokrzywdzony ma czas na wszczęcie postępowania sądowego do 2 lat od dnia podpisania umowy. Jednakże nieważność nie jest orzekana od razu, początkowo pokrzywdzony może żądać zmniejszenia świadczenia lub wyrównania świadczeń, a gdy okaże się to niemożliwe żąda unieważnienia.

29. Umowa przedwstępna, umowa ramowa, list intencyjny

Umowa przedwstępna - polega na tym iż jedna lub obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości umowy , zwanej umową przyrzeczoną.

Wykorzystywana jest w sytuacjach gdy strony nie mogą, nie chcą lub niewygodne jest zawarcie umowy w danej chwili, ale chcą one zapewnić sobie zawarcie tej umowy w przyszłości.

Zawarcie umowy przyrzeczonej jest świadczeniem.

Na podstawie umowy przedwstępnej nie można domagać się świadczeń, które miały być określone w umowie przyrzeczonej.

Przesłanki ważności:

1. umowa przedwstępna określa istotne postanowienia umowy przyrzeczonej i

2. ustala termin w ciągu którego umowa przyrzeczona ma być zawarta

W razie nie wywiązania się z umowy przyrzeczonej przez jedną ze stron, przewidziane są skutki:

1.słabsze - naprawienie szkody tj. jeżeli pokrzywdzony poniósł jakąś szkodę ze względu na nie zawarcie umowy, strona która nie zawarła jej zobowiązana jest do naprawienia szkody

2.silniejsze - pokrzywdzony może żądać zawarcie umowy i sąd może nakazać takie zawarcie

Wynikające z umowy przedwstępnej roszczenia o zawarcie umowy wygasają z upływem roku od dnia w którym zawarta miała być umowa przyrzeczona, chyba że sąd oddalił żądanie jej zawarcia, wtedy przedawnienie następuje po roku od uprawomocnienia się orzeczenia.

Umowa ramowa - Na mocy umowy ramowej, strony niejako określają harmonogram przyszłych działań w zakresie zawierania kolejnych umów. Umowa ramowa określa co do zasady sposób zawierania umów wykonawczych, a także niektóre elementy treści tych umów. Postanowienia umowy ramowej w tym zakresie są raczej ogólne, choć wyjątkowo czasami zawierają także zobowiązanie do zawarcia określonych umów w przyszłości. Zatem uznać

należy, że umowa ramowa co do zasady przystosowana jest do powtarzającego się w przyszłości zawierania umów wykonawczych do samej umowy ramowej.

Umowa ramowa jest bardzo podobna do umowy przedwstępnej jednakże nie ma tak silnej mocy wiążącej i jest to pojęcie używane nie w prawie cywilnym a w PZP.

List intencyjny - jest to dokument zawierający informację o zawieraniu w przyszłości umów itp. (tak jak umowa przedwstępna) jednakże umowa przedwstępna musi zawierać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej dzięki czemu można dochodzić roszczeń za niewywiązanie się strony. List intencyjny takich postanowień nie zawiera dlatego też nie można od niego dochodzić roszczeń. Poprzez podpisanie listu intencyjnego, żadna ze stron nie nabywa zobowiazania, a zatem druga strona nie może żądać jego wykonania. Należy jednak pamiętać, że o tym czy dana umowa uznana zostanie za list intencyjny czy też będzie to umowa przedwstępna w rozumieniu prawa cywilnego, nie decyduje nazwa umowy ale to czy zawiera ona istotne postanowienia umowy przyszłej.

30. Umowa o świadczenie niemożliwe.

Umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna! Niemożliwość świadczenia jest jedną z ograniczeń swobody zawierania umów. Jednakże nieważność tej umowy istnieje tylko wtedy gdy świadczenie było niemożliwe do wykonania już w momencie podpisywania umowy. W przypadku gdy stało się niemożliwe do wykonania później umowa jest ważna i zastosowanie mają przepisy o nie wykonaniu zaobowiązania.

31. Swoboda umów - pojęcie i ograniczenia

Naczelna zasada prawa zobowiązań rozumiana jako uprawnienia podmiotów do swobodnego kształtowania treści stosunku cywilnoprawnego z wykorzystaniem umów. Strony mogą użożyć stosunek prawny wg. swego uznania byleby treść umowy nie była sprzeczna z naturą stosunku, ustawą (ale też aktami podustawowymi wydanymi na mocy upoważnienia zawartego w ustawie) i zasadami współżycia społęcznego. Ograniczenia kodeksowe dotyczą nie tylko treści umowy, ale też jej celu. Zasada ta nie może być odnoszona do stosunków prawnorzeczowych oraz w prawie spadkowym. Na swobodę umów składają się cztery elementy: swoboda w zawieraniu umowy; swoboda w wyborze kontrahenta; swoboda w wyborze formy zawarcia umowy; wybór trybu zawarcia umowy (po za sytuacjami okreslonymi w ustawie zainteresowani mogą decydować czy konsensus zostanie osiągnięty w trybie rokowań, przetargu czy trybie ofertowym itp.).

32. Dodatkowe zastrzeżenia umowne

Mają na celu ochronę trwałości umowy i zabezpieczenie jej wykonania są to:

zadatek; umowne prawo odstąpienia; odstępne; karę umowną.

Mają one na celu większe uwzględnienie interesó stron przez powstanie zobowiązania.

33. Warunek

Uzależnia powstanie lub ustanie skutku prawnego od zdarzenia przyszłego i niepewnego.

34. Termin

Uzależnia powstanie lub ustanie skutku prawnego od zdarzenia przyszłego i pewnego.

35. Zadatek

Może stanowić dowód zawarcia umowy, zaliczkę, zabezpieczenie wykonania zobowiązania lub też odstępne. O tym jaką pełni funkcję decydują strony w treści umowy (jeśli tego nie zrobią będzie stanowił dowód zawarci umowy). Jego istotąjest wzmocnienie zobowiązania, zapewnienie jego wykonania. Może być dany w pieniądzu, rzeczach będących przedmiotem świadczenia lub rzeczach nie mających bezpośrednio zwiazku ze zobowiązaniem. Strona, która nie wykona swojego zobowiązania (za co ponosi odpowiedzialność) traci zadatek (jeśli sama go dała), albo obowiązana jest go zwrócić w dwukrotnej wysokości (jeśli go dostała). Strona uprawniona nie musi z tego korzystać i może żądać spełnienia zobiowiązania na ogólnych zasadach, żaś druga strona nie może zwolnić sieod obowiązku świadczenia przez zwrot zadatku lub odpowiednio jego podwójnej wartości. Zadatek jest skuteczny jeżeli zostanie wręczony przed, w trakcie lub po zawarciu umowy. Wysokość zadatku nie powinna przekraczać wartości przyszłego zobowiązania.

36. Odstąpienie od umowy i umowne prawo odstąpienia

Przysługuje w ciągu oznaczonego terminu, nie wymaga podawania warunków, chyba że strony tak postanowią. Nie można go sptosować do umów, które nie mogą być zawierane z klauzulą warunkowego rozwiązania. Skorzystanie z niego wymaga złożenia drugiej stronie oświadczenia woli (którego nie można zmienić/odwołać). W razie jego wykonania umowa uważana jest za nie zawartą (dokonane świadczenie podlega zwrotowi, przy czym w wypadku rzeczy w oznaczonym terminie zmiany w jej substancji nie mogą przekroczyć granic zwykłego zarządu, a w wypadku usług, które nie podlegają zwrotowi stronie wykonującej należy się odpowiednie wynagrodzenie). Można zastrzec prawo do korzystania z tego dodatkowego zatrzeżenia w wypadkuziszczenia warunku okreslonego w ustawie (przede wszystkim niewykonanie zobowiązania).

37. Odstępne

Jest to modyfuikacja prawa odstąpienia od umowy. Jednej lub obu stronom wolno od umowy odstąpić za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne). Oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne tylko wtedy, gdy zostało złożone jednocześnie z zapłatą odstępnego.

38. Kara umowna

Ten instrument prawny należy łączyć z niewykonaniem lub nienalezytym wykonaniem zobowiązania, bo tylko wtedy można ją zastrzec. Zastępuje ona świadczenie odszkodowawcze, nie zaś świadczenie podstawowe. Strony mogą postanowić, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego (i tylko takiego) nastąpi poprzez zapłatę określonej sumy. Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej. Kara umowna należy się wierzycielowi w ustalonej wcześniej wysokości bez względu na rzeczywistą wysokość poniesionej szkody. Dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej w dwóch przypadkach: gdy wykonał już swoje zobowiązanie w znacznej części; gdy kara umowna jest rażąco wysoka. Wypłata kary umownej nie może dla wierzyciela oznaczać utraty innych roszczeń przysługujących mu na wypadek niewykoannia lub nienalezytego wykonania zobowiazania.

39. Wykonanie zobowiązania - zasady ogólne

Polega na spełnieniu przez dłużnika świadczenia, do którego był on zobowiązany. Oczywiście zobowiązanie zostanie wykonane wtedy, gdy świadczenie zostanie spełnione w sposób należyty.

-zasada realnego wykonania zobowiązania (realnym wykonywaniem zobowiązania jest wykonanie go przez dłużnika w taki sposób, w jaki został określony w stosunku zobowiązaniowym (umowie)).

-zasada należytej staranności (obowiązek stron stosunków umownych do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju. Nadmierna, przesadna staranność jest przekroczeniem ogólnie przyjętych wymogów należytej staranności, która jest jednocześnie starannością optymalną i normalną. Krańcowym przeciwieństwem nadmiernej staranności jest rażące i świadome niedbalstwo).

-zasada odpowiedniej jakości świadczenia (o tym jakie to wykoanie w konkretnych warunkach decyduje treść zobowiązania. O jakości świadczenia mogądecydowaćustawy, szczególnie tam gdzie zależne od niej jest bezpieczeństwo ludzi).

-zasada osobistego wykonania zobowiązania (dłużnik sam powinien spełnić świadczenie. Zasada ta nie ma charakteru bezwglednego, gdyż co do zasady inne osoby mogą wykonać zobowiązanie w imieniu dłużnika, ale zaróno korzystne następstwa tych działań jak i ujemne konsekwencje zostaną zapisane na rachunek dłużnika)

-zasada niedopuszczalności odmowy przyjęcia świadczenia częściowego (wierzyciel może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego tylko wtedy gdy naruszony będzie jego uzasadniony interes).

Osobami uczestniczącymi w wykoaniu zobowiażania są dłużnik i wierzyciel oraz osoba trzecia.

Miejsce wykonania zobowiązania określa treść zobowiązania lub właściwość zobowiązania, a jeśli brak takich ustaleń i właściwości to miejsce to wyznacza zamieszkanie lub siedziba lub siedziba dłużnika.

Termin wykonania zobowiązania wyznacza treść zobowiązania. Jeśli brak takiego zapisu należy rozważyć czy właściwośćzobowiazania może go wyznaczyć, w ostateczności zobowiazanie powinno być wykonane niezwłocznie po wezwaniu do wykonania przez wierzyciela.

40. Skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania

Powinnościądłużniak jest należyte wykonanie zobowiązania. Jeśli tego nie uczyni wierzyciel jest uprawniony dochodzić świadczenia przy wykorzytsaniu przymusu (postępowanie egzekucyjne). Czasem można je uzupełnić o roszczenia dodatkowe, a jeśli uległo ono istotniej przemianie to wierzyciel zamiast wykonania może domagać się naprawienia wyrządzonej szkody. Czasem wierzyciel może też uzyskać innego rodzaju uprawnienie np. prawo odstąpienia od umowy (nieprzyjęcie świadczenia) lub roszczenie o wykonanie zastępcze.

Jeżeli niemożliwość świadczenia jest następstwem okoliczności za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, zobowiązanie wygasa. Dłużnik nie ma obowiązku naprawienia szkody.

Skutki niewykonania zobowiązania:

-obowiązek naprawienia szkody

-nieprzyjęcie świadczenia

-nabycie rzeczy na koszt dłużnika

-wykonanie zastępcze na koszt dłużnika

41. OPÓŹNIENIE I ZWŁOKA ORAZ ICH SKUTKI.

OPÓŹNIENIE- jest to takie przekroczenie terminu spełnienia świadczenia, za którego okoliczności dłużnik nie ponosi odpowiedzialności.

Skutki:

1. W przypadku opóźnienia świadczenia niepieniężnego wierzyciel może żądać wykonania świadczenia, ale nie ma roszczeń odszkodowawczych.

2. W przypadku opóźnienia świadczenia pieniężnego wierzyciel może domagać się odsetek za czas opóźnienia, nawet jeśli nie poniósł żadnej szkody i gdy opóźnienie nie wyniknęło z winy dłużnika.

ZWŁOKA DŁUŻNIKA- jest to niedotrzymanie terminu spełnienia świadczenia wskutek okoliczności, za które odpowiedzialność ponosi dłużnik. Zgodnie z artykułem 476 KC jeśli termin nie został wyznaczony , uważa się za niego dzień, w którym dłużnik został niezwłocznie wezwany przez wierzyciela do spełnienia świadczenia.

W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać (skutki)<art. 477 KC>:

1. Spełnienia świadczenia zgodnie z treścią zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej za nieterminowe wykonanie zobowiązania.

2. Jeśli wskutek zwłoki dłużnika świadczenie utraciło dla wierzyciela całkowicie lub w przeważającym stopniu znaczenie, wierzyciel może świadczenia nie przyjąć i żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania. Odszkodowanie obejmuje wtedy całą wartość niespełnionego w terminie świadczenia.

Zaostrzenie zasad odpowiedzialności za zwłokę <art. 478 KC>: ma miejsce wtedy, gdy w trakcie trwania zwłoki rzecz oznaczona co do tożsamości, została utracona lub uszkodzona.(wyjątek: jeśli utrata lub uszkodzenie, miałoby miejsce nawet wtedy, gdy świadczenie zostałoby spełnione w terminie)

3.. Wierzycielowi przysługuje tzw. wykonanie zastępcze <art. 480 KC>:

a). <art.479 KC> Jeżeli przedmiotem świadczenia jest określona ilość przedmiotów określona tylko co do gatunku, w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może(bez zgody sądu!) nabyć na jego koszt taka sama ilość rzeczy tego samego gatunku albo żądać od dłużnika zapłaty ich wartości, zachowując w oby przypadkach prawo do odszkodowania za szkodę wynikłą ze zwłoki.

b). W razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania czynienia, wierzyciel może, zachowując roszczenie o naprawienie szkody , żądać upoważnienia od sądu do wykonania czynności na koszt dłużnika, o ile świadczenie nie wymaga jego osobistego działania. Jeśli świadczenie polega na zaniechaniu, wierzyciel może, zachowując prawo do roszczenia o naprawienie szkody, żądać upoważnienia przez sąd do usunięcia jej na koszt dłużnika lub usunąć na jego koszt to, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił.

ZWŁOKA WIERZYCIELA- wierzyciel dopuszcza się zwłoki, gdy bez uzasadnionego powodu bądź uchyla się od przyjęcia świadczenia, odmawia dokonania czynności bez której świadczenie nie może być spełnione, bądź oświadcza dłużnikowi, że nie przyjmie świadczenia.

Skutki zwłoki wierzyciela <art. 486 KC>:

1. Dłużnik może żądać naprawienia wynikłej ze zwłoki szkody; może również złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego.

2. Niespełnienie w terminie świadczenia, wskutek zwłoki wierzyciela, powoduje uchylenie ujemnych dla dłużnika konsekwencji związanych ze zwłoka lub opóźnieniem

ZWŁOKA PRZY UMOWACH WZAJEMNYCH SKUTKI:

1.Jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Może również bądź bez wyznaczenia terminu dodatkowego, bądź też po jego bezskutecznym upływie żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.

2. Jeżeli świadczenia obu stron są podzielne, a jedna ze stron dopuszcza się zwłoki tylko co do części świadczenia, uprawnienie do odstąpienia od umowy przysługujące drugiej stronie ogranicza się, według jej wyboru, albo do tej części, albo do całej reszty nie spełnionego świadczenia. Strona ta może odstąpić od umowy w całości, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce.

 Jeżeli uprawnienie do odstąpienia od umowy wzajemnej zostało zastrzeżone na wypadek niewykonania zobowiązania w terminie ściśle określonym, strona uprawniona może w razie zwłoki drugiej strony odstąpić od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego. To samo dotyczy wypadku, gdy wykonanie zobowiązania przez jedną ze stron po terminie nie miałoby dla drugiej strony znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce.

42. NIEMOŻLIWOŚĆ ŚWIADCZENIA.

Za niemożliwe należy uznać przede wszystkim świadczenia :

a)polegające na działaniach niewykonalnych w świetle praw natury;

b)realizowane przez czynność konwencjonalną kiedy to zostały naruszone reguły konstruujące tę czynność jak również podjęte działania niezgodne z tymi regułami;

c)które na skutek zjawisk społecznych uniemożliwiają wykonanie zobowiązania (np. wojna, rozruchy, strajk powszechny);

d)w świetle ekonomicznym okazują się nieracjonalne (niemożliwość gospodarcza lub praktyczna) np. poszukiwanie igły w stogu siana.

Przy zobowiązaniach:

1.Pierwotna niemożliwość świadczenia - Świadczenie było obiektywnie (dla każdej osoby, nie tylko dla dłużnika) niemożliwe już w chwili powstania zobowiązania to umowa jest nieważna. Strona, która w chwili zawarcia umowy wiedziała o tym, że nie da się go wykonać musi naprawić szkodę, jaką poniosła osoba, która nie wiedziała, że zobowiązania nie da się wykonać.

2.Następcza niemożliwość świadczenia-  Jeżeli świadczenie stało się niemożliwe skutkiem okoliczności:

a).za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, zobowiązanie wygasa.

b). jeśli dłużnik ponosi odpowiedzialność wierzyciel może, według swego wyboru, żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania, albo odstąpić od umowy.

Jeżeli przedmiotem świadczenia była rzecz, która po powstaniu zobowiązania została zbyta, utracona lub uszkodzona Dłużnik musi wydać surogaty (to co uzyskał w zamian za rzecz) świadczenia.

Umowy wzajemne:

Zawiniona przez jedna ze stron umowy niemożliwość świadczenia:

Jeżeli jedno ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność strona zobowiązana, druga strona może, według swego wyboru, albo żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania, albo od umowy odstąpić. Jeżeli świadczenie jest tylko w pewnej części niemożliwe do spełnienia, a spełnienie go w całości nie miałoby już wartości i znaczenia dla drugiej strony, strona ta może od umowy odstąpić (Strona, która odstępuje od umowy zobowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko to, co od niej na mocy umowy, uzyskała a także może domagać się naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania)

Niezawiniona przez jedna ze stron umowy niemożliwość świadczenia:

Jeśli żadna strona nie ponosi odpowiedzialności za okoliczności uniemożliwiających wykonanie świadczenia strona, która miała to świadczenie spełnić, nie może żądać świadczenia wzajemnego , jeśli je już otrzymała je zwrócić wg przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu się.

Przy niemożności spełnienia tylko części świadczenia, strona ta traci prawo do odpowiedniej części świadczenia wzajemnego. A druga strona może od umowy odstąpić, jeśli wykonanie świadczenia nie ma już dla niej wartości i znaczenia.

43. UMOWY WZAJEMNE - POJĘCIE

Umowa polega na zgodnym oświadczeniu woli (konsens) i jest najczęstszą formą zawarcia stosunków z zakresu prawa prywatnego. Oświadczenia powinny być zgodne, ale wzajemnie przeciwstawne, jedno powinno być zwierciadlanym odbiciem drugiego. Bez znaczenia dla ważności umowy jest to w jaki sposób doszło do wyrażenia konsensu (werbalnie, pisemnie lub w sposób dorozumiany). Wola stron umowy powinna być tłumaczona w oparciu o reguły wykładni prawa, a nie w sposób zrozumiany potocznie.

Dyssens -powstaje, gdy strony złożą oświadczenia woli niezgodnej treści.

Dyssens jawny- strony wyrażają swoją wole w sposób zrozumiały dla 2 strony, można się powołać na nieważność umowy.

Dyssens ukryty - gdy strony inaczej odbierają wyrażenie woli 2 strony, de facto umowa nigdy nie została zawarta i nie można się powołać na jej nieważność

Umowa musi wskazywać precyzyjne określenie stron umowy(imię, nazwisko, nazwa firmy) oraz jakie skutki prawne wywoła, dlatego konsens też dzielimy na 2 rodzaje:

Konsens maksymalny- wskazuje na wszelkie ograniczenia umowne kształtowane przez normy prawne i zakres nimi określany

Konsens minimalny- oznacza, że strony umowy nie musza określać wszystkich konsekwencji prawnych umowy, a tylko te najistotniejsze(ze względu na charakter umowy lub oczekiwania stron.)

44. WYKONANIE ZOBOWIĄZAŃ Z UMÓW WZAJEMNYCH

Świadczenia z umów wzajemnych powinny być spełnione jednocześnie( dlatego każda ze stron może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego) chyba że z umowy, z ustawy albo z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu wynika, ze jedna ze stron ma je spełnić wcześniej.

Jeżeli jedna ze stron ma spełnić świadczenie wcześniej, a spełnienie świadczenia przez 2 stronę jest wątpliwe ze względu na jej stan majątkowy, strona zobowiązana do wcześniejszego świadczenia może powstrzymać się z jego spełnieniem, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego lub nie da zabezpieczenia - możliwości te nie przysługują stronie, jeśli wiedziała o złym stanie majątkowym 2 strony.

45. SKUTKI NIEWYKONANIA ZOBOWIĄZAŃ Z UMÓW WZAJEMNYCH

1. Skutki wynikające ze zwłoki lub opóźnienia( punkt 41 opracowania)

-prawo odstąpienia od umowy

-naprawienie szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania

-możliwość żądania wykonania zobowiązania, jeśli ma to jeszcze jakąś wartość dla strony poszkodowanej

2.Skutki wynikające z niemożności jednego ze świadczeń wzajemnych(punkt 42 opracowania)

-strona może żądać naprawieniu szkody lub

- odstąpić od umowy

46. PRZYCZYNY WYGASNIĘCIA ZOBOWIĄZANIA

Zobowiązania wygasa gdy:

1. Zostaje wykonane zgodnie z treścią umowy.

2.W razie pierwotnego niewykonania, obowiązek zamienia się na naprawienie szkody i po naprawieniu szkody zobowiązanie wygasa.

3. Wygaśnięcia zobowiązania z zaspokojeniem wierzyciela:

a).Potrącenie(kompensacja)- polega na umorzeniu 2 przeciwstawnych wierzytelności w momencie gdy podmiot A będący wierzycielem podmiotu B jest jednocześnie jego dłużnikiem w ramach innego zobowiązania. Wskutek potrącenia wierzytelności umarzają się nawzajem i zobowiązanie wygasa.

b).Odnowienie(nowacji)- jest umową wskutek której dotychczasowe zobowiązanie wygasa, przez zaciągnięcie nowego zobowiązania. W celu umorzenia dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela : spełnić inne świadczenie lub spełnić to samo, ale z innej podstawy prawnej

c). świadczenie w miejsce wykonania(wypełnienia) - do wygaśnięcia zobowiązania jest potrzebna nie tylko umowa dotycząca zmiany przedmiotu świadczenia ale i jego rzeczywiste spełnienie

d). Przypadki gdy złożenie do depozytu sądowego ma takie same skutki, jak wykonanie zobowiązania, więc jego wygaśnięcie

4. Wygaśnięcie zobowiązania bez zaspokojenia wierzyciela:

a). gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

b).z powodu rozwiązania stosunku prawnego lub wypowiedzenia umowy przez oświadczenie woli uprawnionego

c).rozwiązania z powodu nadzwyczajnych okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności

d). śmierć dłużnika zobowiązanego do świadczenia osobistego

e).spełnienia się warunku rozwiązującego

f). nadejście terminu zakończenia stosunku zobowiązaniowego

g). nadejście celu, w jakim stosunek został zawarty

47. Umowa sprzedaży

Pojęcie

Umowa sprzedaży - sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Sprzedaż jest umową: konsensualną (zgodne oświadczenia woli), odpłatną, dwustronnie zobowiązującą i wzajemną.

Dla zawarcia sprzedaży nie jest wymagana żadna szczególna forma za wyjątkiem sprzedaży: nieruchomości (forma aktu notarialnego), przedsiębiorstwa(forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi).

Przedmiotem sprzedaży może być każda rzecz (także energia i prawa majątkowe).

Prawa i obowiązki stron

Sprzedawca powinien zapewnić rzeczy całość i nienaruszalność. Sprzedawca ponosi koszty wydania, a kupujący odebrania rzeczy. Przy przesłaniu w inne miejsce koszty ponosi kupujący.

Gdy kupujący nie odbiera rzeczy w wyznaczonym terminie, sprzedawca może przechować ją na koszt kupującego, albo sprzedać ją na rachunek kupującego (przy wcześniejszym wyznaczeniu mu dodatkowego terminu do odebrania, chyba że rzecz może się np. zepsuć).

Sprzedawca musi udzielić kupującemu wszystkie informacje dotyczące rzeczy, wydać kupującemu posiadane dokumenty, które jej dotyczą oraz załączyć instrukcję dotyczącą sposobu korzystania z tych rzeczy.

Rękojmia za wady

Rękojmia to szczególny rodzaj odpowiedzialności sprzedawcy wobec kupującego za jakość lub stan prawny rzeczy.

Rękojmia za wady fizyczne ma miejsce gdy: rzecz ma wadę zmniejszającą jej wartość, użyteczność, rzecz nie ma właściwości które miał posiadać, rzecz została wydana w stanie niezupełnym.

Wada prawna polega na: rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej, rzecz jest obciążona prawem osoby trzeciej (np. zastaw, najem), dane prawo nie istnieje.

Sprzedawca jest zwolniony z rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy, oraz gdy wady fizyczne powstały po odebraniu rzeczy przez kupującego. Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć.

Warunkiem skorzystania z niej kupujący musi dochować akt staranności (zawiadomić sprzedawcę), oraz zawiadomić przed upływem terminów reklamacyjnych (za wady fizyczne jest to miesiąc od wykrycia wady). Gdy sprzedawca wadę zataił lub zapewnił, że wady nie istnieją utrata rękojmi nie następuje mimo niezachowania terminu.

Dochowanie aktu staranności nie jest konieczne w przypadku wad prawnych rzeczy.

W przypadku stwierdzenia wady fizycznej kupującemu przysługują uprawnienia do: odstąpienia od umowy (chyba że sprzedawca niezwłocznie wymienił rzecz albo usunął wady), obniżenia ceny, naprawienia rzeczy, dostarczenia rzeczy wolnej od wad.

Kupujący niezależnie od rękojmi może żądać naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady. Jeżeli sprzedawca nie ponosi winy, kupującemu należy się tylko odszkodowanie w granicach negatywnego interesu umownego (np. koszty zawarcia umowy, odebrania, przewozu, przechowania rzeczy).

W przypadku wady prawnej kupującemu przysługują uprawnienia do: odstąpienia od umowy, obniżenia ceny, dostarczenia rzeczy wolnej od wad. Niezależnie kupujący może domagać się naprawiania szkody.

Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasa po upływnie 1 roku, wady budynku po upływnie 3 lat licząc od dnia kiedy rzecz została wydana. Za wady prawne wygasa po upływnie 1 roku od chwili dowiedzenia się o wadzie.

Gwarancja jakości

Gwarant(sprzedawca lub wytwórca rzeczy) zobowiązuje się do: usunięcia wady lub dostarczenia rzeczy wolnej od wad. Do powstania gwarancji konieczne jest wręczenie przez sprzedawcę kupującemu dokumentu gwarancyjnego. Termin gwarancji wynosi rok, chyba że gwarant oznaczył inny termin. Odpowiedzialność gwaranta obejmuje tylko wady powstałe z przyczyn tkwiących w sprzedanej rzeczy. Koszty dostarczenia rzeczy obciążają gwaranta.

Kupujący może dokonać wyboru czy skorzystać z uprawnień przysługujących mu z tytułu rękojmi czy gwarancji.

Szczególne rodzaje sprzedaży

Sprzedaż na raty: może być dokonywana jedynie przez sprzedawcę zawodowo trudniącego się zbywaniem towarów, kupującym może być jedynie osoba fizyczna, która nabywa rzeczy w celach konsumpcyjnych. Przedmiotem są jedynie rzeczy ruchome. Cena płatna jest w określonych ratach, zaś rzecz zostaje wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny. Kupujący zobowiązany jest do terminowego płacenia rat, może jednak zapłacić przed terminem. W umowie może być zastrzeżona natychmiastowa wymagalność całkowitej ceny na wypadek nieterminowego płacenia rat, kupujący musi być w zwłoce z zapłatą co najmniej 2 rat, a suma zaległych rat przewyższa jedną piątek umówionej ceny. W tej sytuacji sprzedawca może też odstąpić od umowy (przed musi wyznaczyć mu dodatkowy termin zapłaty).

Sprzedaż z zastrzeżeniem własności rzeczy sprzedanej: gdy zapłata ceny ma wystąpić w przyszłości. W sytuacji takiej przeniesienie własności rzeczy na kupującego następuje po uiszczeniu całości ceny.

Sprzedaż na próbę: przeniesienie własności rzeczy następuje dopiero gdy kupujący uzna przedmiot za dobry i zawiadomi o tym sprzedawcę. Sprzedawca może wyznaczyć kupującemu odpowiedni termin. Gdy kupujący rzecz odebrał i nie złożył oświadczenia przed upływem terminu uważa się, że uznał przedmiot sprzedaży za dobry.

Sprzedaż z zastrzeżeniem prawa odkupu: umożliwia sprzedawcy ponowne nabycie uprzednio sprzedanego przedmiotu. Kupujący musi odsprzedać kupioną rzecz. Prawo odkupu może być zastrzeżone na okres do 5 lat.

Sprzedaż z zastrzeżeniem prawa pierwokupu: określonemu podmiotowi przysługuje uprawnienie do pierwszeństwa kupna rzeczy na wypadek, gdyby zobowiązany zawarł umowę sprzedaży z osobą trzecią. Uprawniony (jeżeli nie zastrzeżono innego terminu) może wykonać przysługujące mu prawo pierwokupu w ciągu 1 miesiąca (jeżeli jest to nieruchomość) lub 1 tygodnia (rzeczy ruchome) od zawiadomienia o sprzedaży. Konsekwencją braku uwzględnienia osoby z prawem pierwokupu w umowie jest jedynie odpowiedzialność odszkodowawcza. Jeżeli uprawnionym jest Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego(JST), współwłaściciel lub dzierżawca, sprzedaż jest nieważna.

Sprzedaż nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub JST

Sprzedaż takiej nieruchomości następuje w drodze przetargu lub w drodze bezprzetargowej, stosownie do przepisów ustawy. W przypadku zbywania nieruchomości osobą fizycznym i prawnym przysługuje pierwszeństwo w ich nabyciu.

Pierwszeństwo to przysługuje osobie, która spełnia jeden z warunków: przysługuje jej roszczenie o nabycie nieruchomości z mocy ustawy, jest poprzednim właścicielem nieruchomości (który został pozbawiony jej przed 5.12.1990) lub jego spadkobiercą, jest najemcą lokalu mieszkalnego, a najem został nawiązany na czas nieoznaczony.

Wojewoda (w drodze zarządzenia) lub rada lub sejmik (w drodze uchwały) mogą przyznać pierwszeństwo w nabywaniu lokali ich najemcom lub dzierżawcom. Najemców lokali zawiadamia się na piśmie o przeznaczeniu nieruchomości do zbycia i przysługującym im pierwszeństwie nabycia.

Przepisów o pierwszeństwie nie stosuje się jeżeli zbycie następuje dla realizacji celów publicznych.

Gospodarowanie tych nieruchomości odbywa się na zasadzie jawności. Musi być podane do publicznej wiadomości wykaz nieruchomości przeznaczonych do sprzedaży.

Naruszenie pierwszeństwa przez Skarb Państwa lub JST rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą.

48. Umowa darowizny

Pojęcie

Darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Darowizna ma charakter umowy konsensualnej, nieodpłatnej i jednostronnie zobowiązującej.

Dla oświadczenia darczyńcy przepisy KC wymagają dochowania formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności.

Jednak oświadczenie darczyńcy staje się ważne , jeżeli przyrzeczone przez niego świadczenie zostało spełnione.

Prawa i obowiązki stron

Obowiązkiem darczyńcy jest dokonanie bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Darczyńca obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Gdy darowizną jest świadczenie pieniężne, a darczyńca opóźnia się z jego spełnieniem, obdarowany może żądać odsetek od dnia wytoczenia powództwa. Jeżeli darowana rzecz ma wady darczyńca musi naprawić szkodę, chyba ze obdarowany mógł wadę z łatwością zauważyć.

Darczyńca może nałożyć na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, tzw. polecenie. Może ono polegać na dokonaniu czynności prawnej(np. wpłata na rzecz fundacji) jak i faktycznej (np. opieka nad grobem). Przedmiotem polecenia może być zachowanie o charakterze majątkowym lub niemajątkowym. Może mieć ono na względzie interes osoby trzeciej (np. opieka), darczyńcy (np.wystawienie grobu), obdarowanego (np.podjęcie nauki) lub interes społeczny (np.ufundowanie stypendium).

Wypełnienia polecenia można domagać się po wykonaniu darowizny. Z tym żądaniem może wystąpić: darczyńca, spadkobiercy darczyńcy, organ państwowy. Obdarowany może zostać zwolniony z wykonania polecenia gdy: jest to usprawiedliwione wskutek istotnej zmiany stosunków, lub gdy wyda przedmiot darowizny w naturze w takim stanie w jakim przedmiot ten się znajduje(jest to upoważnienie przemienne. Pozwala dłużnikowi na zwolnienie się z długu przez wykonanie innego świadczenia). Obok wykonania polecenia obdarowany musi dostarczyć darczyńcy środków których brak mu do utrzymania. Darczyńca może się tego domagać tylko gdy po spełnieniu świadczenia będącego darowizną popadnie w niedostatek. Obdarowany może się z tego zwolnić zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia.

Odwołanie darowizny

Darczyńca może odwołać darowiznę, po zawarciu umowy ale przed jej wykonaniem jeżeli jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że popadnie w niedostatek. Po wykonaniu darowizny też można ją odwołać jeśli obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności(zachowanie skierowane przeciwko darczyńcy, świadomie i w nieprzyjaznym zamiarze). Darowizna może z tego powodu zostać odwołana przez: darczyńcę (chyba że przebaczył obdarowanemu), spadkobierców darczyńcy (po jego śmierci, lub zabicia darczyńcy przez obdarowanego).

Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia dowiedzenia się o niewdzięczności obdarowanego.

Odwołanie z powyższych przyczyn nie jest dopuszczalne gdy darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego (np. darowizna w wdzięczności za istotną pomoc).

Rozwiązanie umowy

Umowa może zostać rozwiązana na skutek zgodnego oświadczenia woli stron, a także przez sąd (może jej żądać przedstawiciel osoby ubezwłasnowolnionej, jeżeli darowizna dokonana przez nią (przed ubezwłasnowolnieniem) jest nadmierna ze względu na wartość i bark uzasadnionych pobudek). Nie można żądać jej po upływnie 2 lat od wykonania.

49. Umowa o dzieło

Pojęcie

Przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty.

Ma charakter konsensualny, dwustronnie obowiązujący, odpłatny i wzajemny, a do jej zawarcia nie jest konieczna żadna forma. Jest to umowa rezultatu (przyjmujący zamówienie odpowiada za osiągnięcie określonego rezultatu).

Prawa i obowiązki stron

Na przyjmującym zamówienie ciąży obowiązek wykonania dzieła w sposób, który winien być określony w umowie. Wykonanie może polegać na jego stworzeniu lub przetworzeniu do takiej postaci, w jakiej poprzednio nie istniało.

Dzieło może mieć charakter materialny albo niematerialny (np. utwór, ale musi być utrwalone w materialnej postaci)

Zamawiający może kontrolować przyjmującego. Gdy materiały do wykonania dzieła dostarczy zamawiający, przyjmujący powinien złożyć rachunek i zwrócić niezużytą część. Gdy dzieło zostało zniszczone wskutek wadliwości materiału zamawiającego, przyjmujący może żądać za wykonaną pracę wynagrodzenia jeżeli uprzedził zamawiającego o niebezpieczeństwie zniszczenia. Gdy strony nie określiły inaczej wynagrodzenie należy się w chwili oddania dzieła. Zamawiający płaci wynagrodzenie za niewykonanie dzieła, jeśli przyjmujący był gotów je wykonać lecz doznał przeszkody z przyczyn zamawiającego. Wysokość wynagrodzenia może zostać określona w jeden z następujących sposobów: wynagrodzenie kosztowe (polega na określeniu przez strony wynagrodzenie na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów, w razie zmienienia wysokości cen w trakcie wykonywania dzieła, każda ze stron może żądać zmiany wynagrodzenia, gdyby zaszła konieczność znacznego podwyższenia kosztów zamawiający może od umowy odstąpić i zapłacić przyjmującemu odpowiednią część wynagrodzenia), wynagrodzenie ryczałtowe (polega na określeniu wynagrodzenia jako oznaczonej kwoty, nie można żądać podwyższenia wynagrodzenia, chyba że jest to szczególny przypadek, gdy przyjmującemu zamówienie groziło by rażącą stratą, sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę), przez wskazanie podstaw do jego ustalenia (np. poprzez wskazanie odpowiednich cenników), zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju (gdy strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do jego ustalenia), jeżeli wynagrodzenia nie da się ustalić w żaden sposób należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy.

Zakończenie umowy

Umowa o dzieło wygasa z chwilą odebrania dzieła, może być jednak rozwiązana z inicjatywy zamawiającego przed ukończeniem w drodze odstąpienia: w każdej chwili bez uzasadnionej przyczyny (zamawiający musi zapłacić wynagrodzenie minus to co przyjmujący zaoszczędził nie wykonując dzieła), jeżeli przyjmujący opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak że nie prawdopodobne jest by zdążył je ukończyć (zamawiający nie musi wyznaczyć innego terminu), jeżeli przyjmujący wykonuje dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową (zamawiający najpierw musi wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć termin, po jego upływnie może odstąpić od umowy). Do rozwiązania umowy może dojść z inicjatywy przyjmującego gdy do wykonania dzieła potrzeba jest współdziałanie zamawiającego, a tego współdziałania brak. Umowa kończy się wskutek śmierci lub niezdolności do pracy.

Rękojmia za wady dzieła

Przyjmujący odpowiada za wady wykonanego przez siebie dzieła fizyczne i prawne. Uprawnienia przysługujące zamawiającemu dzieło uzależnione są od tego czy są one usuwalne czy nieusuwalne, oraz czy są istotne czy nieistotne. Gdy wady są usuwalne zamawiający może domagać się ich usunięcia. Gdy wad się nie da usunąć zamawiający może odstąpić od umowy (gdy wady są istotne) lub żądać obniżenia wynagrodzenia (gdy nie są).

Przedawnienie

Roszczenia przedawniają się z upływem 2 lat od dnia oddania dzieła, lub dnia w którym miało być oddane.

50. Zlecenie i umowa o świadczenie usług

Umowa o świadczenie usług

Jest to umowa w ramach której jedna ze stron zobowiązuje się do dokonania określonych usług. Usługi to wszelkie czynności, działania zobowiązane na rzecz innej osoby. Działania te muszą bądź zmierzać do określonego rezultatu (np. umowa o dzieło), bądź cechować je musi jedynie określona staranność (np. zlecenie).

Zlecenie: pojęcie

Zleceniobiorca zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla zleceniodawcy.

Umowa ma charakter odpłatny lub nieodpłatny. Jest umową konsensualna i dwustronnie obowiązującą. Przedmiotem jest dokonanie czynności prawnej. Zlecenie nie obejmuje umów, których przedmiotem jest wykonanie czynności faktycznych (świadczenie usług). Zleceniobiorca nie ponosi odpowiedzialności za osiągniecie rezultatu a jedynie za dołożenie należytej staranności w jego osiągnięciu. Dokonanie przez zleceniobiorcę czynności prawnej może przybrać dwojaką postać: zleceniobiorca może działać w imieniu i na rachunek zleceniodawcy jako zastępca bezpośredni (pełnomocnik), może też działać w imieniu własnym, ale na rachunek zleceniodawcy jako zastępca pośredni. Umowa może zostać zawarta w dowolnej formie.

Prawa i obowiązki stron

Obowiązkiem zleceniodawcy jest zapłata zleceniobiorcy. Chyba że zleceniobiorca wykona czynność nieodpłatnie. Wynagrodzenie należy się po wykonaniu zlecenia. Jeżeli zlecenie wymaga wydatków zleceniodawca musi udzielić zaliczki. Umowa zlecenia jest oparta na zaufaniu pomiędzy stronami. Sposób jej wykonania pozostawiony jest zleceniobiorcy. Zleceniobiorca może powierzyć zlecenie osobie trzeciej gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności bądź wynika to z umowy. Obowiązany jest zawiadomić zleceniodawcę o swoim zastępcy. Jeżeli zleceniobiorca ponosi odpowiedzialność za czynności zastępcy, ich odpowiedzialność jest solidarna. Zleceniobiorca musi informować o przebiegu sprawy i złożyć sprawozdanie z wykonania zlecenia.

Zakończenie umowy

Kończy się wraz z wykonaniem zlecenia. Wcześniej może to nastąpić wskutek wypowiedzenia, śmierci lub utraty do czynności prawnych jednej ze stron. Obie strony mogą wypowiedzieć zlecenie w każdym czasie. Możliwość ta może być wyłączona w umowie. Śmierć zleceniodawcy nie stanowi przyczyny wygaśnięcia, zleceniobiorca powinien prowadzić te czynności nadal dopóki spadkobierca lub przedstawiciel ustawowy zleceniodawcy nie będzie mógł zarządzić inaczej.

Przedawnienie

Roszczenia przedawniają się na zasadach ogólnych, za wyjątkiem przedawniających z upływem 2 lat : roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków, roszczenia z tytuły utrzymania, pielęgnowania wychowanie lub nauki.

51. Najem

Pojęcie

Wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzeczy do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Jest to umowa konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna i wzajemna. Przedmiotem mogą być rzeczy ruchome jak i nieruchomości. Najem może być zawarty na czas oznaczony lub nieoznaczony. Zawarcie umowy nie wymaga zachowania żadnej szczególnej formy.

Najem nieruchomości na czas dłuższy niż rok wymaga formy pisemnej.

Prawa i obowiązki stron

Obowiązkiem wynajmującego jest znoszenie używania rzeczy stanowiącej jego własność przez najemcę. Najemca nie jest uprawniony do pobierania pożytków z rzeczy. Wynajmujący powinien wydać najemcy rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku i utrzymywać ją w takim stanie przez czas trwania najmu. Gdy najemca ulepszył rzecz najętą, wykonawca może zatrzymać ulepszenie płacąc najemcy albo żądać przywrócenia stanu poprzedniego.

Obowiązkiem najemcy jest uiszczanie czynszu, może być oznaczony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju.

Wynajmujący może podwyższyć czynsz, informując co najmniej na miesiąc naprzód. Najemca może rzecz najętą oddać osobie trzeciej do bezpłatnego używania albo w podnajem, wymagana jest jednak zgoda wynajmującego.

Drobne wydatki związane ze zwykłym używaniem rzeczy obciążają najemcę. Większe wydatki obciążają wynajmującego. Jeżeli tego nie zrobi najemca może dokonać naprawy na koszt wynajmującego.

Rękojmia za wady rzeczy

Gdy wady uniemożliwiają przewidziane w umowie używanie rzeczy najemca może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia, jeżeli wynajmujący nie usunął ich w czasie odpowiednim. Jeżeli wady jedynie ograniczają przydatność rzeczy do użytku, najemca może żądać obniżenia czynszu na czas trwania wad.

Zakończenie umowy

Umowa może zostać rozwiązana za wypowiedzeniem przez wynajmującego i najemcę, z zachowaniem terminów określonych w umowie, bądź w KC (czynsz płatny w odstępach większych niż miesiąc - 3 miesiące, płatny miesięcznie - 1 miesiąc, płatny w krótszych odstępach czas - 3 dni, płatny codziennie - 1 dzień). W lokalu użytkowym najem można wypowiedzieć najpóźniej 3 miesiące przed. Umowa zawarta na czas oznaczony kończy się z upływem tego czasu. Jeżeli po tym upływnie najemca dalej używa rzeczy oznacza to że najem został przedłużony na czas nieokreślony. Uprawnienie wypowiedzenia umowy bez zachowania terminów przysługuje wynajmującemu: gdy najemca nie płaci czynszu co najmniej 2 pełne okresy płatności (po uprzednim zawiadomieniu go o tym), gdy najemca używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową lub przeznaczeniem ich( i mimo upomnienia nie przestaje), gdy najemca zaniedbuje rzecz tak ze grozi jej uszkodzenie, gdy najemca niewłaściwie się zachowuje wobec innych.

Najemca może wypowiedzieć tylko wtedy jeżeli rzecz ma wady, a wynajmujący nie usuwa ich. Jeżeli wynajmujący o nich wiedział od początku to nie może, chyba że zagrażają zdrowiu. Po zakończeniu najmu, najemca obowiązany jest zwrócić rzecz w stanie niepogorszonym, nie ponosi on jednak odpowiedzialności za zużycie będące następstwem prawidłowego używania rzeczy.

Najem lokalu mieszkalnego

KC określa najem: lokali mieszkalnych i lokali użytkowych (do innych celów niż mieszkaniowe). Umowa najmu lokalu mieszkalnego wchodzącego w skład mieszkaniowego zasobu gminy lub innej JST może być zawarta wyłącznie na czas nieoznaczony, chyba że najemca chce inaczej. Wynajmujący lokal może podwyższyć czynsz, informując o tym na 3 miesiące wstecz. Na żądanie najemcy wynajmujący musi w terminie 14 dni podać na piśmie przyczynę podwyżki. Podwyżek czynszu nie można dawać częściej niż co 6 miesięcy. Wynajmujący jest obowiązany do zapewnienia sprawnego działania istniejących instalacji i urządzeń związanych z budynkiem. Do obowiązków wynajmującego należy m.in.: utrzymanie w należytym stanie porządku i czystości pomieszczeń i urządzeń budynku służących do wspólnego użytku mieszkańców, dokonywanie napraw budynku, jego pomieszczeń i urządzeń. Najemca jest zobowiązany utrzymywać lokal we właściwym stanie technicznym i higieniczno-sanitarnym.

Najemcę obciąża naprawa i konserwacja: podłóg, wykładzin, okien i drzwi, wbudowanych mebli, trzonów kuchennych,, zabezpieczeń instalacji elektrycznej, pieców węglowych, centralnego ogrzewania, przewodów odpływowych urządzeń sanitarnych, innych elementów wyposażenia lokalu. Przed wydaniem lokalu najemcy strony sporządzają protokół, w którym określają stan techniczny i stopień zużycia znajdujących się w nim instalacji i urządzeń. Protokół stanowi podstawę rozliczeń przy zwrocie lokalu. Najemca lokalu powinien udostępnić wynajmującego lokal w celu dokonania: przeglądu stanu i wyposażenia technicznego lokalu, wykonania przez wynajmującego za najemcę prac. Jeżeli rodzaj koniecznej naprawy tego wymaga, lokator obowiązany jest opróżnić lokal i przenieść się na koszt właściciela do lokalu zamiennego (na czas nie dłuższy niż rok).

W lokalu mieszkalnym wynajmujący może wypowiedzieć umowę najmu nie później niż na pół roku naprzód, jeżeli zamierza sam w nim zamieszkać (tylko w przypadku gdy najemca może dostać lokal zamienny, gdy nie to wynajmujący musi 3 lata wcześniej wypowiedzieć). Wynajmując może wypowiedzieć umowę miesiąc przed gdy najemca: pomimo upomnienia nadal używa lokalu w sposób sprzeczny z umową, nie płaci czynszu przez przynajmniej 3 pełne okresy płatności, wynajął komuś lokal bez zgody wynajmującego. Najemca może wypowiedzieć umowę najmu najpóźniej 3 miesiące przed. Po śmierci najemcy wstępują z mocy prawa w stosunek najmu małżonek, dzieci, inne osoby pozostające w faktycznie wspólnym pożyciu z najemcą (tej samej płci też).

Przedawnienie

Roszczenia najemy i wynajmującego przedawniają się po 1 roku od dnia zwrotu rzeczy.

52. Zabezpieczenie wykonania umowy (hipoteka, zastaw, poręczenie)

Poręczenie

Poprzez umowę poręczenia osoba zabezpieczająca cudzy dług, czyli poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela do wykonania określonego zobowiązania na wypadek gdyby dłużnik zobowiązania tego nie wykonał. Oświadczenie musi być złożone w formie pisemnej. Na wierzycielu ciąży obowiązek niezwłocznego zawiadomienia poręczyciela o fakcie opóźniania się przez dłużnika ze spełnieniem świadczenia. Poręczyciel powinien niezwłocznie zawiadomić dłużnika o tym. Gdy poręczyciel zapłacił dług, musi zawiadomić o tym dłużnika, jeżeli go nie zawiadomi a dłużnik zobowiązanie wykona, poręczycielowi nie przysługuje zwrot. Gdy poręczyciel dokona zapłaty długu za który porę3czył przysługuje mu roszczenie zwrotne od dłużnika.

Zastaw zwykły

Polega na tym, że w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można rzecz ruchomą obciążyć prawem, na którego mocy wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z tej rzeczy bez względu na to, czyją stał się własnością.

Przedmiotem zastawu mogą być również prawa zbywalne, w tym prawa inkorporowane w papierach wartościowych.

Wygaśnięcie wierzytelności powoduje automatycznie wygaśnięcie prawa zastawu. Zastaw może być umowny i ustawowy. Do ustanowienia zastawu umownego potrzebna jest umowa pomiędzy właścicielem rzeczy a wierzycielem. Zastaw ustawowy powstaje na mocy szczególnych przepisów, w przypadku zaistnienia wymaganych przez nie okoliczności. Zastawca musi być pozbawiony posiadania przedmiotu zastawu przez cały okres obciążania go zastawem, jeżeli zastawnik zwróci rzecz zastawcy zastaw wygasa.

Zaspokojenie zastawnika z rzeczy obciążonej zastawem następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym.

Zastaw rejestrowy

Jest szczególną odmianą zastawu ustanawianą w celu zabezpieczenia wierzytelności istniejącej lub przyszłej, powstająca wskutek zawarcia umowy zastawniczej i wpisu do rejestru zastawów, którą można obciążyć rzecz ruchomą lub majątkowe prawo zbywalne. Do ustanowienia zastawu rejestrowego konieczne jest spełnienie 2 wymogów: zawarcie umowy pomiędzy osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu a wierzycielem oraz dokonanie wpisu zastawu do rejestru zastawów. W przeciwieństwie do zastawu zwykłego zastaw rejestrowy nie wymaga dla swojego powstania wydania zastawnikowi zastawu (może on nadal pozostawać w posiadaniu zastawcy).

Wpisy zastawu do rejestru dokonywany jest przez sądy rejonowe. Zaspokojenie roszczeń zastawnika następuje w drodze sądowego postępowania egzekucyjnego, dopuszcza jednak możliwość poza egzekucyjna: zaspokojenie zastawnika poprzez przejęcie przedmiotu na własność, poprzez sumy uzyskanej ze sprzedaży przedmiotu w drodze przetargu publicznego, z dochodu jaki przynosi przedsiębiorstwo zastawcy w skład którego wchodzi przedmiot. Jeżeli strony umowy nie zawarły w niej odpowiednich postanowień jedyną możliwością jest droga egzekucyjna. Zbycie przedmiotu obciążonego zastawem nie powoduje wygaśnięcia zastawu, zastawnik może dochodzić zaspokojenia z przedmiotu niezależnie czyją stał się własnością.

Hipoteka

Jest prawem, którym można obciążyć nieruchomość w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z tej nieruchomości bez względu czyją stała się własnością.

Hipoteka tak jak zastaw jest prawem akcesoryjnym. Zabezpiecza ona tylko wierzytelności pieniężne i może być wyrażona tylko w oznaczonej sumie pieniężnej. Nie daje ona wierzycielowi możliwości korzystania z nieruchomości ani nie ogranicza prawa do rozporządzania nią przez właściciela. Przedmiotem z reguły jest nieruchomość ale można ją obciążyć także: część ułamkową nieruchomości (jeśli ma współwłaściciela), użytkowanie wieczyste, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, inna wierzytelność zabezpieczona hipoteką. Hipoteka może występować jako hipoteka łączna, która zabezpiecza jedną wierzytelność poprzez obciążenie jednocześnie kilku nieruchomości. Jedna nieruchomość może być równocześnie obciążona kilkoma hipotekami, o ich kolejności rozstrzyga kolejność dokonania wpisów hipoteki do księgi wieczystej.

Hipoteka umowna to następstwo umowy o ustanowieniu hipoteki zawieranej pomiędzy wierzycielem a właścicielem. Hipoteka przymusowa -nie jest konieczne zawieranie umowy, hipoteka taka powstaje niezależnie, nawet wbrew woli właściciela nieruchomości. Można ją również uzyskać na podstawie tymczasowego zarządzenia sądu lub postanowienia prokuratora. Dla obydwóch hipotek by powstały niezbędny jest wpis do księgi wieczystej.

Hipoteka kaucyjna może zabezpieczać wierzytelności o wysokości nieustalonej w chwili ustanowienia hipoteki. Zabezpiecza ona wierzytelność do oznaczonej sumy najwyższej. Może być ona (tak samo jak umowna i przymusowa) przekształcona w hipotekę zwykłą.

Hipoteka daje wierzycielowi pierwszeństwo w zaspokojeniu się z obciążonej nią nieruchomości a nie do przejęcia jej na własność. Zaspokojenie wierzyciela następuje według przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym. Przejęcie nieruchomości przez wierzyciela na własność może nastąpić tylko w wyniku postępowania egzekucyjnego, gdy nie powiedzie się próba sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji. Wygaśniecie hipoteki może nastąpić bez wygaśnięcia wierzytelność poprzez zrzeczenie się zabezpieczenia hipotecznego przez wierzyciela, jest skuteczne dopiero gdy nastąpi wykreślenie hipoteki. Wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej bez ważnej podstawy prawnej wygasa po upływie 10 lat.

---