Głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna Jacq.) - gatunek rośliny z rodziny różowatych. Pochodzi z obszarów zachodniej Azji, Kaukazu, Europy i Afryki Północnej, rozprzestrzenił się także na innych obszarach Afryki, w Australii, Nowej Zelandii i Ameryce Północnej. W Polsce jest pospolity na całym niżu i w niższych położeniach górskich. Jest także uprawiany. Inne nazwy: głożyna, ciernie białe, jaworek, bodlak, bulimączka.

Morfologia

Pokrój

Krzew lub niskie drzewo. Dorasta do 6-8 m wysokości, ma silnie zdrewniałe cierniste gałęzie.

Liście

Są 3-7 klapowe lub sieczne, wyposażone w przylistki, głęboko wcięte. Klapy liści są całobrzegie, lub z nielicznymi tylko ząbkami pod szczytami.

Kwiaty

Zebrane w podbaldachy. Są koloru biało kremowego, mają 5-dzielny kielich o rurce zrośniętej z zalążnią, 5-płatkową koronę, 1 słupek z pojedynczą szyjką (wyjątkowo tylko zdarzają się z dwoma szyjkami) i liczne pręciki. Działki kielicha trójkątne lub lancetowate, odgięte i silnie przylegające do owocu. Płatki korony białe, okrągławe.

Owoce

Kuliste o średnicy 7-10 mm z jedną pestką, o barwie od jasnokoralowej do ciemnobrunatnej.

Biologia i ekologia

Roślina wieloletnia, megafanerofit, nanofanerofit. Obrzeża lasów, zarośla, przydroża. Kwitnie w okresie od maja do czerwca. Ma przedsłupne kwiaty^. Owoce dojrzewają w okresie sierpień - październik, rozsiewane są przez zwierzęta (zoochoria).

Zastosowanie

• Roślina lecznicza - zarówno kwiaty jak i owoce głogu wykazują działanie lecznicze podobne, jak głogu dwuszyjkowego.

• Roślina ozdobna: często sadzony, szczególnie odmiany o barwnych kwiatach. Używany też na żywopłoty - są nie tylko gęste, ale w zasadzie nie do pokonania przez ludzi i zwierzęta.

• Kulinaria. Owoce są jadalne na surowo, bardziej jednak nadają się na przetwory.

Głóg dwuszyjkowy (Crataegus laevigata (Poir.) DC.) - gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny różowatych. Rodzimym obszarem jego występowania jest Europa. W Polsce jest pospolity na całym obszarze. Status gatunku we florze Polski: gatunek rodzimy.

Morfologia

Pokrój

Ciernisty krzew liściasty, osiągający wysokość 4 m.

Łodyga

Gałęzie silnie splątane, elastyczne. Kora gładka, szara. Na gałązkach liczne, ostre ciernie o długości 1-2 cm.

Liście

Pojedyncze, o długości 2-5 cm, odwrotnie jajowate, u podstawy klinowate, z dużymi, zwykle trwałymi przylistkami, górą ciemnozielone, dołem jaśniejsze. Wyrastają na cienkich ogonkach, do połowy długości są całobrzegie, w górnej części blaszki 3-5 klapowe. Kształt liści u różnych okazów dość zmienny.

Kwiaty

Drobne kwiaty tworzą baldachogrona. Zbudowane są z 5 działek kielicha, 5 wolnych, białych lub różowawych płatków korony oraz licznych pręcików i 1 dolnego słupka z 2 szyjkami (od tego właśnie pochodzi nazwa gatunkowa).

Owoc

Niemal kulisty owoc jabłkowaty ciemnoczerwonego koloru ma długość ok. 1 cm. W środku zawiera 2 pestki (czasami trzy). Jest jadalny, stanowi też przysmak wielu zwierząt.

Biologia i ekologia

Siedlisko: widne lasy, zarośla, miedze, zbocza, polany. Występuje na całym niżu, oraz w niższych położeniach górskich. Jest odporny na suszę i ciężkie warunki klimatyczne, może też rosnąć na jałowych glebach. Przedsłupne kwiaty zakwitają w maju i są owadopylne. Roślina miododajna.

Zmienność

• Występuje w Polsce w 2 podgatunkach: C. laevigata (Poir) DC. ssp. laevigata i C. laevigata (Poir) DC. ssp. palmstruchii (Lindman) Franco.

• Tworzy mieszańce z głogiem odgiętodziałkowym subsp. rhipidophylla (C. x macrocarpa Hegetschw.), g. odgiętodziałkowym subsp. palmstruchii i głogiem jednoszyjkowym (C. x media Bechst.)^[5].

Zastosowanie

Roślina ozdobna: często sadzony, szczególnie odmiany o kwiatach pełnych i kwiatach intensywnie wybarwionych na czerwony kolor. Używany też na żywopłoty - są nie tylko gęste, ale w zasadzie nie do pokonania przez ludzi i zwierzęta.

• Roślina lecznicza:

• Surowiec zielarski: kwiatostany, zwykle z najbliższymi liśćmi (Inflorescentia Crataegi-Flos Crataegi). Owoce też mają działanie lecznicze, ale dwukrotnie słabsze. Głóg zawiera: saponiny, flawonoidy, związki purynowe (adenina, guanina), nukleozydy (adenozyna, guanozyna), garbniki, witaminy, związki kumarynowe (eskulina, fitosterole).

• Działanie: rozkurczające naczynia wieńcowe serca i uspokajające. W postaci naparu lub nalewki spirytusowej stosuje się przy nadciśnieniu, przy nerwicach, bezsenności, dolegliwościach wieku starczego oraz w leczeniu po zawale mięśnia sercowego. Wykazuje działanie podobne do substancji czynnych naparstnicy purpurowej, ale w odróżnieniu od niej działa łagodnie i nie wykazuje oddziaływań ubocznych. Wskazane jest używanie obu tych ziół równocześnie, ze względu na ich korzystny synergizm.

• Zbiór i suszenie: kwiatostany zbiera się na początku kwitnięcia, owoce jesienią. Suszyć należy w temp. do 40 °C, możliwie szybko.

• Z owoców głogu można robić wino i różnego rodzaju przetwory spożywcze, np. dżem, herbatki owocowe.

• Drewno głogu jest twarde - bywa wykorzystywane do wyrobów tokarskich.

---