I Materialne prawo administracyjne - wykłady

Normy prawa materialnego to normy zawarte w przepisach prawa administracyjnego powszechnie obowiązującego, które określają treść praw i obowiązków (zachowania się) ich adresatów.
Normy prawa administracyjnego materialnego to takie normy przynależące do prawa administracyjnego, które wyznaczają status podmiotów, które w stosunku administracyjno-prawnym występują w charakterze podmiotu administracyjnego ( podległego kompetentnemu podmiotowi administracji publicznej) oraz normy, które ustanawiają dla administracji publicznej podstawy do wyznaczania takiego statusu. (Szewczyk)

Rodzaje (typy) norm prawa materialnego- wyodrębnione z uwagi na sposób konkretyzowania obowiązków czy uprawnień ich adresatów
1) normy konkretyzowane przez akt administracyjny
• stosowanie norm ogólnych prawa 

materialnego następuje przez akt administracyjny, czyli decyzje w rozumieniu KPA
• normy prawa materialnego mogą ustanawiać pewnego rodzaju nakazy lub zakazy, dają podstawę do roszczeń o uzyskanie określonego uprawnienia w drodze aktu indywidualnego (nakłada na indywidualnie określonego adresata obowiązki lub przyznaje określone uprawnienia)
• wyznacza przestanki na jakich może nastąpić odebranie, nadanie lub ograniczenie praw jednostki ( np. art.28 ustawy Prawo budowlane - ustala przesłanki uzyskania pozwolenia na budowę)
2) normy stosowane bezpośrednio (kontrolna rola organów)
• normy prawa materialnego określają wprost bez potrzeby wydania aktu indywidualnego (tj. aktu stosowania prawa, obowiązki adresata)
• rola organu administracji sprowadza się do kontroli ich przestrzegania, ewentualnej realizacji obowiązku ze środków przymusu ( głównie egzekucyjnego) 
• ustanawianie obowiązków następuje przez przepis ogólny bez potrzeby wydawania aktów indywidualnych ( np. ustawa Prawo o ruchu drogowymustala obowiązki uczestnika ruchu)
Niekiedy wyodrębnia się różnego rodzaju:
• inspekcje np.: sanitarną, ochrony środowiska .
• nadzory (np.: nadzór farmaceutyczny, budowlany)
których celem jest kontrola czy adresat norm powszechnie obowiązujących z których wprost wynikają określone obowiązki przestrzega nakazów i zakazów w nich zawartych.
Przepisy takie zawierają z reguły fragmenty procedur kontrolnych. W następstwie czynności kontrolnych mogą być wydane decyzje administracyjne:
• sankcje egzekucyjne
• kary administracyjne
3) normy konkretyzowane przez czynności materialno-techniczne
• normy prawa materialnego ustalają prawa czy obowiązki adresata bez potrzeby wydawania aktu indywidualnego, ale jednocześnie ustalają obowiązki organu administracji publicznej do podjęcia określonej czynności materialnoprawnej (czynności urzędowej) polegającej na przykład:
- prowadzeniu rejestru (np. pojazdów mechanicznych)
- ewidencji (np. działalności gospodarczej)
- stwierdzenia faktu zameldowania
organ wydaje dowody rejestracyjne, zaświadczenia, dowody osobiste, paszporty.
W takich sytuacjach organ konkretyzuje (stosuje) przepis ogólny poprzez czynności materialnotechniczne uregulowane ustawą.
Gdy następuje odmowa dokonania tych czynności wprowadza się wymóg wydania decyzji administracyjnej, aby strony mogły korzystać ze środków ochrony przewidzianych w KPA (od czynności materialnotechnicznych nie służą środki odwoławcze)
Granice regulacji - ustalenie zakresu przedmiotowego materialnego prawa administracyjnego: 
Zależy od:
• założeń ustrojowych państwa
• metody regulacji czy dla osiągnięcia określonych celów bardziej skuteczna jest regulacja prawa cywilnego czy też instytucje materialnego prawa administracyjnego)
• granic ingerencji administracyjnej - administrację ocenia się za efekty uzyskane, bierze się pod uwagę kryterium celowości, ekonomiczności czy sprawności działania.

Prawo administracyjne- są to normy zawarte w przepisach prawa administracyjnego, aktualnie obowiązujące, które określają treść i obowiązki adresata.

Akt administracyjny - jest to objaw woli organu administracji publicznej o charakterze władczym, który kształtuje prawa i obowiązki jednostki w konkretnej sytuacji./wg Leońskiego/

Akt administracyjny - to władcze działanie prawne organu administracyjnego skierowane na wywołanie konkretnych indywidualnie oznaczonych skutków prawnych /

Akt administracyjny to sformalizowany objaw woli organu administracyjnego podjęty na podstawie prawa i w granicach przysługujących temu organowi kompetencji i skierowany do zindywidualizowanego adresata w konkretnej sprawie wywołujący skutki prawne w sferze prawa administracyjnego a niekiedy również w sferze innych działów prawnych. /Boć/ 
Adresatem może być obywatel lub inny podmiot prawa publicznego lub prywatnego

Prawidłowy akt musi być wydany zgodnie z
• prawem materialnym w drodze aktu administracyjnego
• prawem ustrojowym / przez organ rzeczowo i miejscowo kompetentny
• prawem procesowym/ w odpowiednim trybie
» z właściwym wykorzystaniem samodzielności prawnej /przyznanej przez normy prawa materialnego, ustrojowego i procesowego

Rodzaje / klasyfikowanie/
1) ze względu na sposób kształtowania stosunków:
• konstytutywne - tworzą nowa sytuacje prawną, zmieniają lub uchylają stosunki prawne / np. zmiana nazwiska, wydanie paszportu/ » 
• deklatoryjne -potwierdzają istniejący stan prawny wynikający z ustaw /np. stwierdzenie nabycia obywatelstwa
2) ze względu na adresata :
• zewnętrzne - adresowane do odrębnych podmiotów prawnych np. do obywatela, spółki
z o.o. przedstawicieli państwowych
• wewnętrzne - skierowane są do organów , instytucji, pracowników podległych służbowo organowi wydającemu akt / będzie to również polecenie służbowe, regulaminy) -'
3) ze względu na zakres prawną regulacji wydania aktu
• związane (formalne)- warunki wydania aktu są wyrażone określone normami prawa
• swobodne (nieformalne) - warunki wydania aktu nie są określone norami prawa / np. nakaz ustny ewakuacji podczas powodzi/
4) w celu wyrażenia woli adresata
• za zgodą adresata - wyrażona jest najczęściej w postaci wniosku / np. podanie o przyjęcie na studia
• bez zgody adresata - wydanie z urzędu nakładające obowiązek prawny / np. nakaz rozbiórki budowli
5) w celu wywołania skutków prawnych


II Administracyjno-prawna reglamentacja niektórych wolności obywatelskich -Prawo zrzeszania się i zgromadzeń

Ustawa o stowarzyszeniach

Zgodnie z Konstytucja RP- wolność zrzeszania się to-prawo obywatelskie.
• każdemu przysługuje wolność zrzeszania się *
• ustawa określa tryb sądowej rejestracji i formy nadzoru
• zakazane są zrzeszenia, których cel lub działalność jest sprzeczna z konstytucją lub ustawą - odmowa rejestracji lub zakazu działania orzekana przez sąd 

Wolność do organizowania zrzeszeń członkostwa:
• partie polityczne, związki zawodowe, organizacje zrzeszające rolników, pracodawców
• ustawa określa rodzaje zrzeszeń podlegających sądowej rejestracji 
Sąd nie może nie zezwolić na utworzenie stowarzyszenia. - ale może wydać zakaz lub odmówić rejestracji.
Stowarzyszenie jest:
• dobrowolnym - nikogo nie można przymuszać do członkostwa lub utrudniać wstąpienie, nie może wymagać od członków zrzeszenia bezwzględnego posłuszeństwa
• samorządnym - samodzielnie określa cel, program i strukturę organizacyjną i same podejmują akty związane z działalnością
• trwałym- powołane do ciągłości działania a nie tylko do doraźnych celów, posiadają strukturę we własnym zakresie w granicach ustawy, wolne zgromadzenie, organ zarządzający i kontrolny
• o celach nie zarobkowych - praca społeczna członków stowarzyszenia - do prowadzenia spraw stowarzyszenia mogą zatrudniać pracowników (stowarzyszenie zwykłe mogą prowadzić działalność gospodarczą, jeżeli dochód służy do realizacji zadań statutowych.)

Prawo tworzenia stowarzyszeń:
• osoby niepozbawione praw publicznych
• posiadające zdolność do czynności prawnych i z ograniczoną zdolnością prawną, niepełnoletni również mają prawo, ale ograniczone ( bez prawa wyborczego)
• cudzoziemcy zamieszkujący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej według zasad określonych w ustawie - mogą zrzeszać się również cudzoziemcy nieposiadający miejsca zamieszkania w RP, jeżeli statut stowarzyszenia tak przewiduje 
Ograniczenia:
• podmiotowe - ustawa zakazuje tworzenia stowarzyszeń o bezwzględnym podporządkowaniu się
• nikt nie może ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności lub pozostawania poza nim
• ustawa przewiduje ograniczenia prawa zrzeszania się w zakresie niezbędnym dla bezpieczeństwa państwowego
• zakaz tworzenia stowarzyszeń sprzecznych z konstytucją i ustawami
• ograniczenia dla żołnierzy i policji w przynależności do stowarzyszeń poza wojskowych - potrzebna jest zgoda przełożonych
• Rodzaje stowarzyszeń:
• stowarzyszenia zarejestrowane (wpis krajowego rejestru sądowego stowarzyszeń)
• stowarzyszenia zwykłe
• związki stowarzyszeń zarejestrowanych

1) Stowarzyszenia zarejestrowane:
Obowiązek rejestracji w Sadzie Wojewódzkim -wpis do rejestru (rejestry są jawne i dostępne dla wszystkich)
Wymagania:
• zgłoszenie, co najmniej 15 osób
• powołanie komitetu założycielskiego
• uchwalenie statutu
• komitet składa wniosek do sądu dołączając listę założycieli, protokół z wyboru komitetu założycielskiego, statut i wszelki informacje dotyczące adresu, siedziby
« Sąd rozpatruje wniosek o rejestrację w ciągu 3 miesięcy, jeżeli wniosek lub dołączone zalącznad nie spełniają wymagań - Sąd odmawia rejestracji
• Sąd wydaje postanowienie o rejestracji, stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną
Sąd zawiadamia o rejestracji organ nadzorujący ( starosta właściwy terytorialnie, w przypadku jednostki samorządu terytorialnego - wojewoda) i dołącza odpis wniosku z załącznikami
Obowiązki stowarzyszenia:
• informowanie organu nadzorującego o zmianach w składzie zarządu jak i o zmianach dokonywanych w statucie
• posiadać władze stowarzyszenia-walne zgromadzenie lub zebranie delegatów, zarząd i o
• Stowarzyszenia mogą posiadać majątek - pochodzący ze składek, darowizn, ofiarności publicznej.
Wyjątkowo mogą prowadzić działalność gospodarczą i otrzymywać dotacje,- jeżeli przepisy prawa to przewidują .
Rozwiązanie stowarzyszenia:
- na podstawie własnej uchwały
- na podstawie postanowienia sądu rejestrowego - na wniosek nadzoru administracyjnego, gdy:
- stowarzyszenie nie wykazuje aktywności
- liczba członków jest mniejsza od wymaganej ilości (co najmniej 15 osób)
- nie posiada władz przewidzianych w ustawie 
Likwidator:
• na podstawie własnej uchwały - zarząd pełni funkcję likwidatora
• na podstawie postanowienia sądu rejestrowego - organ wyznacza likwidatora
Likwidator składa po zakończeniu likwidacji wniosek o wykreślenie stowarzyszenia z rejestru
Koszty likwidacji pokrywa się z majątku stowarzyszenia a w razie braku majątku pokrywa je skarb państwa. Majątek zlikwidowanego stowarzyszenia przeznacza się na cel ustalony w statucie lub uchwale walnego zgromadzenia. Gdy brak takich postanowień, sad orzeka o przeznaczeniu majątku.

2) Stowarzyszenia zwykle
• nie posiadają osobowości prawnej i nie mogą posiadać 
• zgłoszenie - wymóg to, co najmniej 3osoby
• uchwalenie regulaminu (zamiast statutu), który określa nazwę, siedzibę, teren działania, cel oraz przedstawicieli stowarzyszenia - reprezentantów 
• poinformowanie właściwego organu terytorialnie o fakcie założenia, liczbie członków, ustanowionym regulaminie
• jeżeli wciągu 30 dni od zawiadomienia organu nie ma zakazu to stowarzyszenie może rozpocząć działalność ( sad rejestrowy i prokurator może zakazać rozpoczęcia działalności) 

Ograniczenia:
• nie mogą powoływać jednostek terenowych •nie mogą łączyć się w związki stowarzyszeń
• nie mogą zrzeszać osób prawnych
• przyjmować darowizn, spadków i zapisów
• otrzymywać dotacje i korzystać z ofiarności publicznej
• środki finansowe uzyskiwać wyłącznie ze składek członkowskich

Związki stowarzyszeń
• Stosuje się odpowiednio przepisy o stowarzyszeniach zarejestrowanych (art.22 ustawy)
• co najmniej 3 osoby
• mogą być powołane przez inne osoby prawne, jeżeli jednak są to podmioty realizujące cele zarobkowe to mogą być tytko członkami wspierającymi 
• Stowarzyszenia wyższej użyteczności ( forma uspołecznionej administracji państwowej- statut nadawała Rada ministrów- cel realizacja zadań administracji państwowej dotyczących korzystania ze środków publicznych - art. 52 zmiana, - że staja się stowarzyszeniami z dniem wejścia ustawy w rozumieniu jej przepisów. 
Nadzór nad stowarzyszeniami 
• Organy: Wojewoda właściwy terytorialnie i starosta mają kompetencje kontrolne a nadzorcze Sądy rejestrowe. Organ kontrolujący może i ma prawo żądać:
• odpisu uchwal walnego zgromadzenia
• przeglądać dokumenty związane z działalnością 
• żądać niezbędnych wyjaśnień, analizować
• może stwierdzić określone stany rzeczy, ale nie może ich korygować, może zwrócić się z tym do sadu. 
Sąd - na wniosek organu nadzorującego lub prokuratora może: 
• udzielić upomnienia
• uchylić niezgodną z prawem lub statutem uchwalę stowarzyszenia
• rozwiązać, - jeżeli działalność wskazuje rażące lub uporczywe naruszanie prawa ( zawiesić w działaniach zarząd, wezwać do usunięcia nieprawidłowości w określonym terminie)
• ustanowić kuratora, - który reprezentuje stowarzyszenie w bieżących sprawach majątkowych

Prawo o zgromadzeniach (ustawa)
Ustawa rozróżnia 2 rodzaje: zgromadzenie i zgromadzenie publiczne.
Zgromadzenie - to zgrupowanie, co najmniej 15 osób, (jeżeli zbierze się mniej to ustawa nie obowiązuje) w celu wspólnych obrad lub wyrażenia
wspólnego stanowiska.
Art. 4 ustawy wyłącza zgromadzenia organizowane przez organy państwa, organy samorządowe
i kościelne (w miejscach należących do kościoła - place publiczne, pomieszczenia użyteczności publicznej, drogi wymagają uzgodnienia)
Pojęcie zgromadzenia publicznego (art 1 ust 6) 
• otwarta przestrzeń dostępna dla każdego
• organizator nie zna wszystkich uczestników
• wymaga uprzedniego zawiadomienia władzy-gminy właściwego terytorialnie ze względu na miejsce zgromadzenia
• zgłoszenie nie później niż 3 dni przed i najwcześniej -30 dni przed 
Co powinno zawierać zgłoszenie, (co powinno interesować Wójta Gminy, Miasta)
• dane dotyczące organizatora (imię nazwisko lub nazwę firmy, adres)
• język, w jakim będą się porozumiewać uczestnicy zgromadzenia 
• cel, program
• miejsce zgromadzenia
• datę, godzinę rozpoczęcia i przewidywany czas trwania -
• przewidywaną liczbę uczestników
• projektowaną trasę przejazdu, (jeżeli zgromadzenie będzie się przemieszczać)
• określenie przez organizatora środków ochrony- organizator może zażądać ochrony policji dla uczestników zgromadzenia
Ograniczenia przedmiotowe:
• dla ochrony bezpieczeństwa, zdrowia moralności publicznej
• praw i wolności innych osób « ochrony pomników zagłady
Ograniczenia podmiotowe:
• prawo organizowania przez osoby mające zdolność do czynności prawnych
• zakaż uczestniczenia z bronią lub innymi niebezpiecznymi przedmiotami
Organ może milczeć lub wydać decyzję o zakazie - organ zakazuje- decyzja zakazująca
• jeżeli jego cel lub odbycie sprzeciwiają się ustawie lub przepisom karnym (popełnienie przestępstwa) 
• odbycie zgromadzenia może zagrażać życiu, mieniu.
Jeżeli organ przewiduje wydanie decyzji zakazującej to w terminie 3 dni od zawiadomienia o organizacji zgromadzenia nie później jednak niż 24 godziny przed.

Odwołanie od decyzji w terminie 3 dni - odwołanie nie wstrzymuje decyzji. (Rozpatrzenie przez wojewodę w ciągu 3 dni). W decyzji zakazującej organ gminy, Wojewoda nie może określić innego miejsca i czasu odbycia się zgromadzenia, trasy przejazdu lub przemarszu.

Jeżeli zgromadzenia są organizowane przy Ambasadach, Konsulatach- to organ gminy powinien powiadomić Policję i Urząd Ochrony Państwa.
Rada gminy może wyznaczyć na terenie gminy miejsca gdzie zgromadzenie może być organizowane bez opowiadania się wójtowi, burmistrzowi-uchwała Rady gminy - akt prawa miejscowego, adresat określony generalnie (abstrakcyjny - powszechnie obowiązujący)

Do organizatora zgromadzenia należy:
• zgromadzenie publiczne musi mieć przewodniczącego, który otwiera, kieruje i zamyka zgromadzenie.
• przewodniczącym może być organizator lub osoba, której powierzono przewodniczenie, organizator może doprowadzić do wyboru
przewodniczącego przez uczestników zgromadzenia. Organizator odpowiada by osoba, której powierzył przewodniczenie prowadziła je zgodnie z prawem.
• Przewodniczący jest uprawniony do żądania opuszczenia zgromadzenia przez osobę lub osoby, które swoim zachowaniem uniemożliwiają odbycie zgromadzenia. Może zwrócić się o pomoc do policji i straży miejskiej.
Prawo rozwiązania zgromadzenia przysługuje i jest obowiązkiem przewodniczącemu w sytuacji, gdy zgromadzenie sprzeciwia się ustawie. Organ Gminy ( wójt, Burmistrz, Prezydent Miasta) może delegować swoich przedstawicieli, którzy powinni mieć odpowiednie upoważnienie i powinni być znani przewodniczącemu. Policja również może delegować swoich przedstawicieli.
Przedstawiciele gminy - nie mogą rozwiązać zgromadzenia - nadzorują korzystanie z wolności.
Kompetencje przedstawicieli gminy aktualizują się wówczas, kiedy uprzedzą przewodniczącego o potrzebie rozwiązania zgromadzenia a on się wzbrania - to mogą 3 - krotnie ustnie ( pod rygorem natychmiastowej wykonalności) ostrzec
uczestników o możliwości rozwiązania zgromadzenia -24 godziny pisemne zawiadomienie organizatora.
Każdy może się odwołać w terminie 3 dni - skargę do NSA - Sad rozpatruje skargę w terminie 7 dni.
Policja nie może legalnego zgromadzenia rozwiązać, żądać opuszczenia miejsca zgromadzenia lub stosować środków przymusu bezpośredniego. Każdy, kto przeszkadza lub usiłuje przeszkodzić w organizowaniu, przebiegu, zwołuje zgromadzenie bez wymaganego zawiadomienia albo przewodniczy takiemu zgromadzeniu, przewodniczy nawet po rozwiązaniu zgromadzenia przez przewodniczącego lub przedstawiciela organu gminy, bierze udział posiadając broń, środki wybuchowe lub inne niebezpieczne narzędzia podlega karze.
Z chwilą rozwiązania lub zamknięcia zgromadzenia uczestnicy są zobowiązani opuścić bezzwłocznie miejsce zgromadzenia. Żołnierzom zabrania się uczestniczyć w zgromadzeniach o charakterze politycznym w umundurowaniu.

Administracyjny status obywatela — obywatelstwo polskie
Obywatelstwo- instytucja, o której stanowi konstytucja, ustawa z dnia 15 lutego 1962 roku o obywatelstwie polskim (Dz. U. nr 28 z 2000 r poz.353)
Obywatelstwo polskie nabywa się przez narodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi :
(art.34. Konstytucji RP)
Pojęcie obywatelstwa definiuje nauka prawa, oznacza węzeł prawny łączący dana osobę z państwem.
Obywatelstwo -jest to trwała więź określonej osoby z państwem, która obejmuje wzajemne prawa i obowiązki (def. wg. Leoństóego)

Więź określonej osoby z państwem obejmuje wzajemne prawa i obowiązki obywatela wobec państwa i państwa wobec obywatela:
• dostęp do służby publicznej
• obywatel polski jest zobowiązany do obrony ojczyzny
• Obywatel polski może odpowiadać za szpiegostwo
• dostępność do niektórych zawodów (np. sędzią może być tylko osoba posiadająca obywatelstwo polskie)

Nabywanie obywatelstwa polskiego:

1) zasada ciągłości - obywatelami polskimi są osoby, które posiadają obywatelstwo polskie na podstawie dotychczasowych przepisów ( od
uzyskania niepodległości powstały 3 ustawy -
(08.01.1951 r, 13.02.1962 r, 28.01.2000 r)
2) zasada wyłączności obywatelstwa polskiego - obywatel polski nie może być równocześnie uznawany za obywatela innego państwa 9 może posiadać wiele obywatelstw, ale wobec władz polskich jest obywatelem polskim a nie cudzoziemcem)
3) zasada równouprawnienia małżonków - samo zawarcie związku małżeńskiego nie wywołuje zmian w obywatelstwie małżonków ( zmiana obywatelstwa jednego z małżonków nie pociąga za sobą zmiany obywatelstwa drugiego małżonka)
Sposoby nabycia obywatelstwa polskiego: (4 sposoby) .
1) z mocy prawa:
• przez urodzenie z rodziców polskich - prawo krwi (art.4.ustawy)
• dziecko urodzone lub znalezione w Polsce, - gdy oboje rodzice są nieznani bądź nieokreślone jest ich obywatelstwo - prawo ziemi ( zasada
terytorialna- pomocniczy charakter)
2) w drodze aktu administracyjnego:
• instytucja naturalizacji - czyli nadania obywatelstwa ( art.8) cudzoziemcowi na jego wniosek, jeżeli zamieszkuje na terytorium RP co najmniej 5 lat
• mała naturalizacja - uznanie za obywatela polskiego ( art.9) osoby o nieokreślonym obywatelstwie, na jego wniosek, jeżeli zamieszkuje na terytorium R P co najmniej 5 lat
Decyzja ma charakter konstytutywny wydawana na wniosek zainteresowanego.

3) przez oświadczenie woli - mogą złożyć (decyzja przyjęcia- prawo opcji - wyboru):
• dziecko po ukończeniu 16 lat a przed uzyskaniem pełnoletności (art.6. ust.3) 
• cudzoziemiec pozostający w związku małżeńskim, co najmniej 3 lata (art.10)
• osoba, która utraciła polskie obywatelstwo wskutek zawarcia związku małżeńskiego
z cudzoziemcem, po ustaniu tego małżeństwa, - jeżeli złożą odpowiednie oświadczenie woli przed właściwym organem i organ wyda decyzieo
przyjęciu oświadczenia

Reintegracja- powrót do poprzedniego obywatelstwa (art.6 i 11 ust.1)
4) przez repatriację - ( również z mocy prawa) to jednoczesne zapewnienie powrotu na terytorium danego państwa i uzyskanie przez powracającego
obywatelstwa polskiego.
Reguluje ustawa z 5 grudnia 2000 roku o repatriacji.
Określa zasady nabycia obywatelstwa polskiego w drodze repatriacji, prawa repatrianta, a także zasady i tryb udzielania pomocy repatriantom i członkom ich rodzin.
W preambule do ustawy mówi się, że powinnością państwa polskiego jest umożliwienie repatriacji Polakom, którzy pozostali i na Wschodzie a zwłaszcza w azjatyckiej części byłego ZSRR i na wskutek deportacji zesłani i innych prześladowań narodowościowych lub politycznych nie mogli w Polsce nigdy się osiedlić.

Wojewoda i konsul RP prowadza rejestry:
• wniosków o nabycie obywatelstwa polskiego oraz osób, które nabyły obywatelstwo polskie
• wniosków o wyrażenie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego oraz osób, które obywatelstwo utraciły
• oświadczeń o wyborze dla dziecka obywatelstwa państwa obcego
Repatriant - repatriantem jest osoba polskiego pochodzenia, która przybyła do RP na podstawie wizy w celu repatriacji z zamiarem osiedlenia się.

Wymogi wynikające z definicji repatrianta:
• pochodzenie polskie
• przybycie na terytorium RP
• posiadanie wizy
• repatriacja
• osiedlenie się na stałe
Nabycie obywatelstwa polskiego (art. 40)
Osoba przybywająca do RP na podstawie wizy w celu repatracji nabywa obywatelstwo polskie z mocy prawa z dniem przekroczenia granicy RP.

Uznanie za osobę polskiego pochodzenia (kogo się uznaje) (art.5.1)

Uznaje się osobę deklarującą narodowość polską i spełniającą łącznie następujące warunki:
• co najmniej jedna z jej rodziców lub dziadków albo dwoje j pradziadków było narodowości polskiej
• wykaże ona swój związek z polskością, w szczególności przez pielęgnowanie mowy polskiej, polskich tradycji
oba te punkty musza być kumulatywnie spełnione.
• uznaje się również deklarującą narodowość polską, która posiadała w przeszłości obywatelstwo polskie oraz spełniającą warunek określony w
ustawie 1 pkt.2 (ust2)
Decyzje w sprawach określonych w ust.1 wydaje konsul.

Dowody uzasadniające polskie pochodzenie:

Mogą być dokumenty wydane przez polskie władze państwowe lub kościelne, a także przez władze byłego ZSRR, dotyczące wnioskodawcy lub jego rodziców, dziadków lub pradziadków a w szczególności:
• polskie dokumenty tożsamości
• akty stanu cywilnego lub ich odpisy albo metryki chrztu poświadczające związek z polskości
• dokument potwierdzający odbycie służby wojskowej w wojsku polskim, zawierający wpis informujący o narodowości polskiej.
• dokumenty tożsamości lub inne dokumenty urzędowe zawierające wpis informujący o narodowości polskiej

Komu nie może być wydana wiza repatrianta (art.8) - osobie, która:

• utraciła obywatelstwo polskie nabyte w drodze repatriacji na podstawie niniejszej ustawy lub:
• repatriowała z terytorium RP albo PRL na podstawie umów repatriacyjnych zawartych wiatach 1947- 1957 przez RP albo PRL z Białoruską SRR,
ukraińską SRR, Litewską SRR i ZSRR do jednego z państw będących stroną tych umów, lub:
• w czasie pobytu poza granicami RP działała na szkodę podstawowych interesów RP, lub:
• uczestniczyła lub uczestniczy w łamaniu praw człowieka

Komu może być wydana wiza w celu repatriacji (art.9.1)
Osobie polskiego pochodzenia, która przed dniem wejścia wżycie ustawy zamieszkiwała na stałe na terytorium obecnej Republiki Armenii, Republiki Kazachstanu, Republiki Kazahstanu, Republiki Tadżykistanu, republiki Turkiestanu, republiki Uzbekistanu albo w azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej.

Ust.2.- również dziecku wyżej wymienionej osoby Uznanie za repatrianta:

Może być uznana osoba, która spełnia łącznie następujące warunki;
• jest pochodzenia polskiego
• przed dniem wejścia ustawy wżycie, zamieszkiwała na stale na terytorium określonym w art.9 (Azja)
• nie zachodzą wobec niej okoliczności art.8
• przebywa na terytorium RP na czas oznaczony
• złoży wniosek do wojewody w terminie 12-miesięcy od ukończenia szkoły wyższej
Osoba, która jest już w Polsce

Cudzoziemcy

Cudzoziemiec - osoba, która nie posiada obywatelstwa polskiego (art.2)

Definicje (art.4) użyte w ustawie
1) dokument podróży - dokument uznany przez właściwy organ RP, uprawniający do przekroczenia granicy, wydany cudzoziemcowi przez organ państwa obcego, organ polski lub organizację międzynarodową albo podmiot upoważniony przez organ państwa obcego lub obca władzę o charakterze państwowym.
2) granica- granica państwowa RP w rozumieniu ustawy z dnia 12 października 1990 roku o ochronie granicy państwowej (DZ.U. nr 78, [póz. 461
3) przewoźnik - osoba fizyczna lub prawna zajmująca się zarobkowym przewozem osób drogą powietrzną, morską lub lądową.
4) strefa tranzytowa lotniska międzynarodowego - teren lotniska międzynarodowego na terytorium RP, rozciągający się między pokładem statku powietrznego a stanowiskiem kontroli granicznej, który obejmuje płytę oraz pomieszczenia lotniska.
5) wiza- zezwolenie wydane cudzoziemcowi przez organ polski lub organ, którego właściwość w tej sprawie wynika z postanowienia umów międzynarodowych obowiązujących w RP, uprawniające do wjazdu na terytorium RP, przejazdu przez terytorium, pobytu na nim i wyjazdu z terytorium RP w czasie, w celu i na warunkach w nim określonych.
6) zezwolenie na pracę - zezwolenie na pracę wydawane na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1994 roku o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (DZ.U. z 2003 roku nr 58, nr 90, nr 122).
7) zgoda na pobyt tolerowany- w rozumieniu ustawy z dnia 13 czerwca 2003 roku o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP.
Art.11.- wnioski sporządza się w języku polskim. Wniosek o wydanie wizy przez konsula może być sporządzony w języku obcym wskazanym przez konsula.

Ustawa normuje:

1) sprawy dokumentów uprawniających do przekroczenia granicy RP
• ważny paszport lub inny właściwy dokument
• wiza polskich organów (udzielanie wiz art.26)
Rodzaje wiz:
• pobytu w tej sferze na okres nie dłuższy niż 2 dni
• tranzytowa - uprawnia do przejazdu przez terytorium RP na okres nie dłuższy niż 5 dni
• wjazdowa- uprawnia do jednokrotnego wjazdu na terytorium RP - okres ważności 1 rok ( w celu repatriacji, przesiedlenia, realizacji zezwolenia na osiedlenie się, zamieszkanie na czas określony) 
• pobytowa - uprawnia do wjazdu i nieprzerwanego pobytu na terytorium RP lub kilku pobytów w następujących po sobie przez okres:
a) 3 miesięcy w okresie 6-ciu miesięcy liczonych od dnia pierwszego wjazdu - tj. wiza krótkoterminowa
b) roku w okresie ważności wizy -tj: wiza długoterminowa
• dyplomatyczna 
• służbowa uprawnia do wjazdu na terytorium RP w okresie 6-ciu miesięcy
• kurierska od daty jej wystawienia oraz pobytu i wjazdu w niej określonym
• dyplomatyczna tranzytowa - uprawnia na przejazd terytorium RP cudzoziemcowi, który posiada prawo wjazdu do państwa docelowego lub państwa graniczącego z RP na okres nie dłuższy niż 5 dni
Udzielanie wiz należy do kompetencji wojewodów. Udzielanie wizy lub odmowa - jest decyzją administracyjna. Są to decyzje uznaniowe i są natychmiast wykonalne.

Wyjątki przebywania cudzoziemca bez ważnej wizy: (art.3)
• gdy uzyska azyl lub status uchodźcy- kompetencja MSW
• gdy uzyska kartę stałego pobytu -wdaje ją wojewoda po zasięgnięciu opinii Wojewódzkiego Policji
2) obowiązku rejestracji i obowiązku meldunkowego
Rejestracja- obowiązek przed upływem 3 dni od przekroczenia granicy
Meldunek - niezależnie od rejestracji- wydaje wojewoda na zasadach przepisów ogólnych.
W czasie pobytu na stałe cudzoziemiec ma obowiązek posiadać dowód tożsamości.
3) udzielania azylu i kart stałego pobytu
4) wydalania z terytorium RP (wydalenie, zatrzymanie, areszt i pobyt w strzeżonych ośrodkach).
Decyzję wydaje Wojewoda ( art.92) w trybie KPA ( także inne organy) z urzędu lub na wniosek Komendanta Wojew. Policji albo na wniosek Komendanta Oddziałów Straży granicznej.
• wydalenie może nastąpić z przyczyn określonych w ustawie tj, z przyczyn uzasadniających wydalenie i negatywną decyzję. 9 art.88). Decyzja powinna zawierać: (art.90):
- termin opuszczenia terytorium RP
- może wskazywać trasę przejazdu
- może wskazywać miejsce przekroczenia granicy
- areszt - prokurator może wydać postanowienie o zastosowaniu aresztu celem wydalenia
- strzeżone ośrodki - tworzy i znosi Minister Spraw Wewnętrznych

Zażalenie- na postanowienie prokuratora o wyznaczeniu przymusowego miejsca pobytu lub zastosowania aresztu w celu wydalenia rozpatruje Sąd Rejonowy.
Każda czynność ustawy jest w oparciu o wniosek.

Kontrola legalności (art.85) - kontrole legalności pobytu cudzoziemca rozpatrują:
• Prezes Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców,
• Wojewoda,
• organy służby celnej, _
• organy straży granicznej
• organy policji

Zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony — udziela się na wniosek cudzoziemca

Art.53 - zezwolenia udziela się cudzoziemcowi który:
1. uzyskał przyrzeczenie lub przedłużenie przeznaczenia wydania zezwolenia na pracę,
2. prowadzi działalność gospodarczą,
3. zamierza kontynuować twórczość artystyczną
4. bierze udział w szkoleniach i strażach. Zawodowych w ramach programu UE
5. jest małżonkiem obywatela polskiego 
6. zamierza przebywać w celu połączenia z rodziną

Zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony udziela się każdorazowo na okres niezbędny do realizacji celu pobytu na terytorium RP nie dłuższy jednak niż 2 lata. (art.56)

Odmawia się zezwolenia na zamieszkanie , jeżeli: (Art. 57)
• nie spełnia wymogów art. 53
• dane wskazują że jego pobyt jest niepożądany (wykaz)
• okoliczności wskazują że pobyt będzie inny lub jest inny niż deklarowany
• związek małżeński został zawarty w celu obejścia przepisów o udzielenie zezwolenia na zamieszkanie 
• wymagają tego względy obronności, bezpieczeństwa
• mogłoby spowodować obciążenie dla pomocy społecznej
• stwierdzono chorobę zakaźna lub zakażenie podlegające obowiązkowemu leczeniu się
• nie wywiązuje się z zobowiązań podatkowych wobec Skarbu państwa
w decyzji o odmowie można zobowiązać do opuszczenia terytorium RP w terminie określonym w decyzji.
Cofa się zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony: (Art. 58)
• • « ustała przyczyna, dla której zostało udzielone,
• występują okoliczności, o których mowa w art( 57) dotyczącym odmowy (powyżej)
• wykorzystywał je do realizacji innego celu, niż ten, dla którego zostało udzielone
• opuścił na stałe terytorium R P

Decyzję wydaje wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamierzonego pobytu cudzoziemca. Cudzoziemiec przebywający za granicą składa wniosek za pośrednictwem konsula. Przed wydaniem decyzji wojewoda zobowiązany jest zwrócić się do:
• komendanta oddziału Straży granicznej o zajęcie stanowiska
• komendanta wojew. Policji i szefa ABW- czy wjazd i pobyt stanowi zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa albo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Wniosek cudzoziemca przebywającego na terenie RP- złożony, co najmniej 45 dni przed upływem okresu pobytu oznaczonego w posiadanej wizie lub terminu ważności poprzedniego zezwolenia zamieszkania.

Zezwolenie na przesiedlenie się: (art.64)
1. jest udzielane cudzoziemcowi, który spełni łącznie 3 warunki
• wykaże istnienie trwałych więzów rodzinnych lub ekonomicznych
• ma zapewnione mieszkanie i utrzymanie
• bezpośrednio przed złożeniem wniosku przebywał nieprzerwanie na terytorium RP, co najmniej 5 lat ( na podstawie wiz, zezwolenia na czas oznaczony lub w związku z posiadaniem statusu uchodźcy)
2. małoletniemu dziecku cudzoziemca urodzonemu na terenie, R P jeżeS co najmniej jeden z przedstawicieli ustawowych posiadał w dniu jego urodzenia zezwolenie na osiedlenie się
3. cudzoziemcowi, który zawarł związek małżeński z obywatelem polskim, - jeżeli przebywał nieprzerwanie przed złożeniem wniosku na terytorium RP
• 2 lata i od dnia zawarcia związku małżeńskiego upłynęły, co najmniej 3 lata
4. cudzoziemcowi przebywającemu na terytorium RP-10 lata posiadającemu status uchodźcy-8 lat
5. dziecku obywatela polskiego pozostającego pod jego władzą rodzicielską

Łączny okres pobytu na podstawie wiz zaliczany do okresu pobytu nie może przekroczyć roku.

Odmowa na osiedlenie się iart.66) - odmawia się osiedlenia się, jeżeli:
• nie spełnia wymogów art.64 ust. 1 jak wyżej
• dane są w wykazie cudzoziemców których pobyt jest niepożądany
• wymagają względy obronności, bezpieczeństwa państwa, ochrony porządku publicznego
• zawarto związek małżeński w celu obejścia przepisów,
• złożył wniosek z nieprawdziwymi danymi, zeznał nieprawdę, zataił prawdę, podrobił dokumenty
• nie wywiązuje się z zobowiązań wobec Skarbu Państwa

Cofa się zezwolenie na osiedlenie się (art.67) jeżeli:
• wymagają tego względy obronności, bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego bądź interes RP
• w postępowaniu o udzielenie zezwolenia zaznał nieprawdę, zataił prawdę, przerobił, podrobił dokument
• został skazany prawomocnym wyrokiem RP za przestępstwo umyślne na karę, co najmniej 3 lat pozbawienia wolności.
• Opuścił na stale terytorium RP 

Decyzje w sprawie udzielenia zezwolenia na osiedlenie się wydaje wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamierzonego pobytu cudzoziemca (art.70.)
Zezwolenia wydaje się na wniosek cudzoziemca - uzasadnienie wniosku, przedstawienie ważnego dokumentu podróży, fotografie osób objętych wnioskiem, niezbędne dokumenty.

Karta pobytu i inne dokumenty wydawane cudzoziemcowi (art.72)

Kartę pobytu wydaje się cudzoziemcowi, który uzyskał: 
1. zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony - (ważna przez okres zezwolenia)
2. zezwolenie na osiedlenie się - ważna 10 lat "
kartę pobytu wydaje się po wjeździe na terytorium R P
3. status uchodźcy
4. zgodę na pobyt tolerowany

karta pobytu w okresie jej ważności potwierdza:
• tożsamość cudzoziemca
• uprawnia , wraz z dokumentem podróży do wielokrotnego przekraczania granicy bez konieczności uzyskania wizy.

Polski dokument podróży dla cudzoziemca: (art.73)
• wydaje się na wniosek cudzoziemca . .
• uprawnia go do wielokrotnego przekraczania granicy
• jest ważny przez okres 2 lat 
• posiadanie go nie zwalnia od obowiązku podjęcia działań w celu uzyskania dokumentu podróży

Polski dokument tożsamości cudzoziemca
1) Może być wydany:
• małoletniemu cudzoziemcowi urodzonemu na terytorium RP .
• przebywającemu na terenie RP bez opieki rodziców który nie posiada dokumentu podróży
• jeżeli nie sprzeciwia się temu interes RP, przemawia za tym dobro dziecka
• uzyskanie dokumentu podróży napotyka trudne przeszkody
Wydaje się na wniosek przedstawiciela ustawowego małoletniego lub z urzędu

2) może być wydany cudzoziemcowi w szczególnym przypadku:
• nie posiada żadnego obywatelstwa '
• przebywa na terytorium R P bez dokumentu podróży
• jeżeli przemawia za tym interes RP
• gdy uzyskanie przez niego innego dokumentu potwierdzającego tożsamość nie jest możliwe 
Wydaje się na wniosek cudzoziemca

Polski dokument cudzoziemca: 
• jest ważny 1 rok
• po upływie tego terminu może być wydany kolejny dokument na okres nie dłuższy niż 2 lata
• potwierdza tożsamość cudzoziemca podczas pobytu
• nie potwierdza jego obywatelstwa 
• nie uprawnia do przekroczenia granicy ,
Posiadanie go nie zwalnia cudzoziemca od obowiązku uzyskania wizy lub zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub na osiedlenie się.

Tymczasowy dokument podróży dla cudzoziemca (art.75) wydaje się dla cudzoziemca:
1) posiadającego zezwolenie na osiedlenie się:
• który podczas pobytu za granicą utracił swój dokument podróży
• dokument podróży uległ zniszczeniu .
• dokument podróży utracił ważność ;
• zamierzającemu powrócić na terytorium RP, gdy uzyskanie przez niego innego dokumentu podróży nie jest możliwe Wydaje się na wniosek cudzoziemca l uprawnia do jednokrotnego wjazdu na terytorium RP.
2) cudzoziemcowi przebywającemu na terytorium RP, który:
• nie posiada dokumentu podróży kraju pochodzenia
• dokument podróży uległ zniszczeniu
• dokument podróży utracił ważność
• zamierzającemu opuścić terytorium RP gdy uzyskanie przez niego dokumentu podróży nie jest możliwe

Wydaje się na wniosek cudzoziemca, także z urzędu. Uprawnia do wyjazdu z terytorium RP. Tymczasowy polski dokument podróży dla cudzoziemca jest ważny przez okres w nim oznaczony, nie dłuższy jednak niż 7 dni.

Dane w karcie pobytu i pozostałych dokumentach: zawierają dane organu wydającego ( nazwę organu, datę wydania, datę wpływu i datę ważności dokumentu)(art76)

Wymiana dokumentów - (bez tymczasowego polskiego dokumentu) następuje w przypadku: 
• zmiany danych
• zmiany wyglądu utrudniającego ustalenie tożsamości
• uszkodzenia
• upływu terminu ważności karty pobytu
• ich utraty lub zniszczenia
Wymiany dokumentów dokonuje wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu.
Wnioski o wydanie bądź wymianę zawierają:
• dane cudzoziemca i objęte wnioskiem osoby
• adres zameldowania ma pobyt stały lub czasowy ponad 2 miesiące :
• fotografie osób objętych wnioskiem
• dokumenty niezbędne do potwierdzenia danych

Utrata karty pobytu (art.79)
Obowiązek zawiadomienia wojewody, który wydał w terminie 3 dni od dnia utraty. W przypadku znalezienia należy bez zwłocznie zawiadomić
wojewodę, zwrócić niezwłocznie jeżeli wydano nową.

Zwrot dokumentów (art.80)
1) karty pobytu:
• po doręczeniu dokumentu potwierdzającego nabycie obywatelstwa polskiego
• decyzji o cofnięciu zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony lub na osiedlenie się
2) polski dokument podróży dla cudzoziemca
• po doręczeniu dokumentu podróży lub decyzji o cofnięciu zezwolenia na osiedlenie się
3) polski dokument tożsamości cudzoziemca:
• po doręczeniu dokumentu potwierdzającego nabycie obywatelstwa polskiego tub innego państwa
Dokumenty zwraca się organowi wydającemu.
Organy wydające dokumenty (81)
1} kartę stałego pobytu- wojewoda, który wydał zezwolenie na zamieszkanie lub osiedlenie się
2) polski dokument podróży dla cudzoziemca - wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca, wydaje po uzyskaniu zgody Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców
3) polski dokument tożsamości cudzoziemca - wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca, wydaje po uzyskaniu zgody Prezesa Urzędu do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców
4) tymczasowy polski dokument podróży dla cudzoziemca-za granicą konsul, w kraju wojewoda
Odmowa wydania dokumentów następuje w drodze decyzji: Art.83 opłaty za wydanie i wymianę dokumentów
Cudzoziemiec wjeżdżający na terytorium RP powinien posiadać:
• środki finansowe niezbędne do pokrycia kosztów wjazdu, przejazdu przez terytorium RP. pobytu na nim i wyjazdu
• lub dokumentów umożliwiających uzyskanie takich środków
• zezwolenie na wjazd do innego państwa lub na powrót do kraju pochodzenia Posiadanie środków finansowych może być potwierdzone przez okazanie zaproszenia

Zaproszenia - wystawianie zaproszeń - (kto wystawia) (art.16)
1) obywatel polski zamieszkały na terytorium RP
2) cudzoziemiec przebywający legalnie przez okres 5 lat na terytorium RP lub posiadający zezwolenie na osiedlenie się .
3) osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, mająca siedzibę na terytorium R P
Zaproszenie uzyskuje ważność z chwilą wpisania go na wniosek zapraszającego do ewidencji zaproszeń - jest ważne przez okres 1 roku. (art.17) Wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę - wpisuje zaproszenie do ewidencji zaproszeń lub wydaje decyzji o odmowie wpisania albo o unieważnieniu (art. 8)
Zaproszenie powinno zawierać:
• dane osobowe lub firmy zapraszającej i zapraszanego
• zobowiązanie się zapraszającego do pokrycia kosztów związanych z pobytem i wjazdem cudzoziemca (koszty leczenia, wydalenia)
• określenie czasu
• nazwę organu który dokonał wpisu do ewidencji zaproszeń
• podpis zapraszającego

W przypadku nie wykonania zobowiązań przez zapraszającego - wojewoda określi w drodze decyzji wysokość kosztów poniesionych przez Skarb państwa związanych z pobytem cudzoziemca.
Koszty (które powinien pokryć zapraszający) podlegają egzekucji należności pieniężnych.

Dowody osobiste i paszporty

Dowody osobiste i paszporty to podstawowe dokumenty którymi posługuje się obywatel polski.
Oba dokumenty nie są decyzjami administracyjnymi tylko dokumentami urzędowymi. ;
Są czynnościami materialnotechnicznymi, uregulowanymi przepisami prawa powszechnie obowiązującego.
• Odmowa wydania paszportu lub dowodu osobistego powinna posiadać charakter decyzji administracyjnej ( możliwość złożenia środków odwoławczych)
• Posiadanie dowodu osobistego wraz z osiągnięciem określonego wieku
• Upowszechnienie się paszportu w związku z turystyką, rozwojem kontaktów międzynarodowych w różnych dziedzinach działalności gospodarczej

Dowody osobiste- ustawa o ewidencji ludności i dowodach osobistych (DZ.U. z 1984 r nr 32)
• obywatele polscy oraz osoby zamieszkałe w kraju, których obywatelstwo polskie nie zostało stwierdzone , mają obowiązek posiadania dokumentu tożsamości
• dokumenty tożsamości to przede wszystkim dowody osobiste, tymczasowe dowody osobiste i tymczasowe zaświadczenia tożsamości
• obowiązek posiadania dowodu osobistego dotyczy obywateli polskich zamieszkałych w kraju wraz z ukończeniem 18 lat
• osoby w wieku 16 lat do 18 lat mają obowiązek uzyskania tymczasowego dowodu, gdy pozostają w stosunku pracy lub nie zamieszkują wspólnie z osobami sprawującymi władze rodzicielska
• forma fakultatywna- osoby w wieku 13-18 lat w innych sytuacjach mogą otrzymać dowód tymczasowy
• osoba, której obywatelstwo nie zostało stwierdzone, uzyskuje tymczasowe zaświadczenia tożsamości
• dowód osobisty wydaje się na czas nieoznaczony, podobnie tymczasowe zaświadczenie tożsamości
• dowód tymczasowy wydaje się na okres ukończenia 18 lat
• ustawa ustala obligatoryjną treść dowodów osobistych i tymczasowych zaświadczeń

Zakazuje się:
• zatrzymywania dokumentów stwierdzających tożsamość (przy przyjmowaniu do pracy lub jako zabezpieczenie wykonani świadczenia
Ustala się obowiązki:
wymiany dowodu osobistego lub dowodu tymczasowego w sytuacjach gdy:
• nastąpiła zmiana nazwiska i imienia
• dokument został uszkodzony
• upłynął okres jego ważności (tymczasowe)
• nastąpiła utrata dokumentu( obowiązek powiadomienia organu gminy o utracie dokumentu w ciągu 24 godzin)
• wydaje się zaświadczenie o utracie dokumentu
• w przypadku znalezienia należy złożyć ten dokument najbliższemu organowi gminy
• należy zwrócić dowód osobisty lub tymczasowe zaświadczenie tożsamości w razie utraty obywatelstwa
• w przypadku zgonu posiadacza dowodu zwrotu dokumentu dokonuje osoba zobowiązana do zgłoszenia zgonu w świetle prawa przepisów prawa o aktach stanu cywilnego

Paszporty: (ustawa o paszportach (DZ.U.1991 r)
Paszport - dokument urzędowy, który uprawnia do przekroczenia granicy i pobytu za granicą polskiego obywatela, a także poświadcza jego obywatelstwo oraz tożsamość osób w nim wskazanych. 
paszportów:
1) paszport „zwykły"
2) dyplomatyczny
3) służbowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych
4) blankietowy
• paszporty dyplomatyczne i służbowe wydaje, wznawia i dokonuje w nich zmian Minister Spraw Zagranicznych ( wznawiać ich ważność i dokonywać w nich zmian za granicą może konsul)
• Konsul wydaje paszporty blankietowe za granicą i to obywatelom polskim nie posiadającym paszportu wydanego w Polsce w celu umożliwienia
powrotu do kraju
• pozostałe paszporty wydaje wojewoda, .chodź wyjątkowo za granica może to uczynić konsul, a w wyjątkowych przypadkach paszport może wydać
Minister spraw Wewnętrznych i Administracji.
• Wojewoda może wydać polski dokument podróży cudzoziemcowi przebywającemu na terytorium RP i nie posiadającego dokumentu swojego państwa (dokument podróży uprawnia do przekroczenia granicy RP.
Prawo otrzymania paszportu jest rodzajem prawa podmiotowego obywatela RP- pozbawienie lub ograniczenie tego prawa może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych ustawą.

Forma obligatoryjna - kiedy należy odmówić wydania paszportu:
• organ powinien odmówić wydania paszportu na wniosek określonych organów
• czyni to na wniosek sady lub, gdy toczy się przeciwko danej osobie postępowanie karne lub cywilne
• na wniosek organów prowadzących postępowanie przygotowawcze lub wykonawcze w sprawie karnej ściganej z oskarżenia publicznego lub w
sprawie karno-skarbowej . na wniosek Prokuratora Generalnego, jeżeli przeciwko danej osobie podjęto czynności związane z popełnieniem przestępstwa przez nią za
granicą

Forma fakultatywna- dotycząca odmowy wydania paszportu:
• gdy zachodzi obawa niewykonania ustawowego obowiązku, potwierdzonego orzeczeniem sadu lub decyzją uprawnionego organu
• gdy skazano osobę ubiegającą się o paszport za przestępstwo popełnione za granicą( a czyn jest jednocześnie karany w Polsce)
• lub, gdy uzyskano informację, że popełnił przestępstwo lub wykroczenie z chęci zysku (przeszkoda czasowa)
W sprawach uzasadnionych ważnym interesem osoby ubiegającej się o paszport - mimo przesłanek uzasadniających odmowę paszportu- można wydać paszport uprawniający do jednokrotnego przekroczenia granicy.

Unieważnienie paszportu (przesłanki), obowiązują tutaj postanowienia KPA o unieważnieniu decyzji oraz o wznowieniu postępowania.
• unieważnienie na wskutek utraty obywatelstwa polskiego przez osobę posiadającą paszport
• obowiązek zwrotu paszportu organowi bez względy na sposób unieważnienia, który rrwże być wymuszony na podstawie przepisów o egzekucji.

Ewidencja ludności: (ustawa o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz.U. nr 32 póz. 176)
Ustawa określa:
• obowiązek meldunkowy obywateli także cudzoziemców .
• określone czynności materialnotechniczne organów gminy
• nakłada określone obowiązki na najemców, właścicieli domów, lokali, administratorów, dozorców domów, zakłady pracy czy sołtysów.

Pobyt stały i pobyt czasowy.

Meldowanie na pobyt stały:
Pobytem starym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania.

Pobyt czasowy - jest to przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego w innej miejscowości, lecz pod innym adresem.
W razie wątpliwości , czy mamy do czynienia ze stałym lub czasowym zameldowaniem decyduje nie werbalna treść oświadczenia woli, lecz także okoliczności faktyczne wskazujące na zamiar rzeczywisty (wyrok S A).

Obowiązek zameldowania:
• mają osoby, które przebywają nieprzerwanie dłużej niż 2 miesiące i są zameldowane na pobyt czasowy chyba, że okoliczności wskazują, iż mamy do czynienia z pobytem czasowym (ustawa wymienia te okoliczności - np. odbywanie służby wojskowej, przebywanie w wiezieniu)
• przy zameldowaniu na pobyt stały lub czasowy trwający dKtzej niż 2 miesiące należy przedstawić potwierdzenie uprawnień do przebywania w lokalu lub pomieszczeniu
• dopełniając obowiązku należy przedstawić dokument stwierdzający tożsamość a w przypadkach uzasadnionych inny dokument
• osoba przebywająca w określonej miejscowości pod tym samym adresem dłużej niż 3 doby, jest zobowiązana zameldować się na pobyt stały lub czasowy najpóźniej przed upływem czwartej doby
• jeżeli przebywa w zakładzie hotelarskim, zakładzie udzielającym pomieszczenia w związku np. z nauką, leczeniem , opieką społeczną powinna to uczynić przed upływem 24 godzin od przybycia (zameldowania dokonuje kierownik jednostki)
• osoba, która opuszcza miejsce stałego lub czasowego pobytu na okres ponad 2 miesięcy, ma obowiązek wymeldowania się
• wyjazd za granice na okres dłuższy niż 2 miesiące stwarza obowiązek zgłoszenia wyjazdu i powrotu 
• obowiązek związany z urodzeniem, zmianą stanu cywilnego, zmianą nazwiska lub imienia ciąży na urzędzie stanu cywilnego
• zgłoszenie zgonu w urzędzie stanu cywilnego zastępuje wymeldowanie
• obowiązek meldunkowy wczasowiczów i turystów w trybie uproszczonym- dokonuje kierownik domu ( placówki wczasowe) lub upoważnione przez niego osoby przed upływem 24 godzin od przybycia
• osoby przebywające turystycznie poza zakładami wypoczynkowymi w danej miejscowości są zwolnione z obowiązku meldunkowego
• uczestników wycieczek zorganizowanych przez instytucje melduje kierownik wycieczki przedstawiając listę uczestników
• zwalnia się od obowiązku meldunkowego uczestników kolonii i obozów

Obowiązki właścicieli domów, osób wynajmujących lokale:

• obowiązek potwierdzenia faktu pobytu osoby zgłaszającej pobyt stały lub czasowy trwający ponad 2 miesiące 
• właściciel lub zarządca budynku jest zobowiązany wskazać czy danej osobie przysługuje uprawnienie do przebywania w lokalu należy powiadomić właściwy organ o niedopełnieniu obowiązku meldunkowego lub o opuszczeniu lokalu
• dozorca, administrator domu lub właściciel jest zobowiązany powiadomić właściwy organ
o niedopełnieniu obowiązku meldunkowego lub obowiązku wymeldowania się
• obowiązek ten ciąży na wsi na sołtysie
• gdy powstają wątpliwości czy daną osobę należy zameldować na pobyt stały czy czasowy w sytuacji nasuwającej wątpliwości przy interpretacji, wydaje się decyzje administracyjną w pierwszej instancji wójt lub burmistrz (prezydent miasta) na wniosek strony lub z urzędu,
• gdy dana osoba utraciła uprawnienia do przebywania w lokalu lub bez wymeldowania opuściła dotychczasowe miejsce stałego pobytu i nie przebywa w nim przez okres, co najmniej 6 miesięcy, a nowego miejsca pobytu nie można ustalić, decyzje te wydaje również wójt lub burmistrz

Akty stanu cywilnego

Wiąże się z rejestracją określonych faktów dotyczących osób fizycznych - strefa regulacji administracyjnoprawnej powiązanej z problematyką prawa cywilnego.
Akty stanu cywilnego są dokumentami publicznymi i stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych.
Do tych zdarzeń ustawa zalicza:
• urodzenia
• małżeństwa
. zgony
• sprawy innych zdarzeń mających wpływ na stan cywilny
Rejestracja stanu cywilnego ustala stan cywilny i jest podstawa do ewidencji ludności, stanowi dowód w postępowaniach przed organami państwa.
Z ksiąg stanu cywilnego wydaje się:
• odpisy zupełne lub skrócone akty stanu cywilnego
• zaświadczenia - o dokonanych wpisach lub ich braku, zaginięciu lub zniszczeniu
Zaświadczenia i odpisy są wydawane na wniosek:
• organu państwowego, osoby której stan cywilny został stwierdzony,
• krewnych w linii prostej, małżonka, rodzeństwa, przedstawiciela ustawowego 
• oraz na wniosek podmiotów, które wykażą interes prawny

Akta stanu cywilnego- stanowią swoiste dokumenty publiczne- ustawa przewiduje wydawanie aktów administracyjnych w formie decyzji i postanowień.

W formie decyzji administracyjnej - następuje odmowa dokonania czynności związanych z rejestracją stanu cywilnego, nie przewidzianych w ustawie a mogących mieć wpływ na stan cywilny
W formie postanowienia- stosuje się dla wyrażenia zgody na wyniesienie ksiąg, udostępnienie przedstawicielom organów państwowych instytucji naukowych celem przeglądnięcia.
Unieważnienie, sprostowanie, ustalenie treści aktu stanu cywilnego następuje w trybie sadowym w postępowaniu nieprocesowym.

Księgi stanu cywilnego - prowadzi się w urzędach stanu cywilnego. Czynności z zakresu rejestracji dokonuje Kierownik urzędu stanu cywilnego lub jego zastępcy.

Z mocy ustawy kierownikiem urzędu stanu cywilnego jest wójt lub burmistrz ( prezydent miasta). Rada gminy może jednak powołać innego kierownika urzędu stanu cywilnego jego zastępcę lub zastępców.
Urzędy stanu cywilnego wchodzą w skład urzędu gminy. Wojewoda może utworzyć urzędy S.C. dla kilku okręgów lub na obszarze gminy utworzyć kilka
urzędów S.C.
W szczególnych sytuacjach ustawa przewiduje właściwość konsula lub właściwość kapitana statku.

Zasady ogólne sporządzania aktów stanu cywilnego i prowadzenia ksiąg:
• akt urodzenia, małżeństwa, zgonu sporządza się oddzielnie dla każdego aktu 
• akty stanu cywilnego mogą zawierać tylko te dane wymagane przez prawo
• nie można w nich zamieszczać danych naruszających prawa osobiste
• kierownik urzędu stanu cywilnego obowiązany jest zażądać dowodów potwierdzających prawdziwość danych zgłoszonych do wpisów ksiąg ( w razie niezgody przeprowadzić postępowanie wyjaśniające) 
• odpowiednio je zabezpieczyć i przechowywać

Akt urodzenia - należy dokonać zgłoszenia w terminie 14 dni ( gdy dziecko urodziło się martwe w ciągu 3 dni)
Podmioty zobowiązane do zgłoszenia: ojciec, lekarz, położna, matka
Jeżeli dziecko urodzi się w szpitalu lub zakładzie obowiązek spoczywa na tym zakładzie.

Przepisy regulują formy nadawania imion (nie mogą być ośmieszające), kierownik S.C. może odmówić nadania takiego imienia.
Jeśli po sporządzeniu aktu rodzice nie dokonali wyboru imienia, dokonuje go kierownik urzędu S.C. a rodzice w ciągu 6 miesięcy
sporządzenia aktu urodzenia mogą złożyć oświadczenie na piśmie o zmianie imienia

Zawieranie małżeństw - ustawa reguluje:
• sprawy dokumentów jakie powinny przedłożyć osoby zamierzające zawrzeć związek małżeński. •
• obowiązek kierownika urzędu S.C. sprawdzenia tożsamości osób wstępujących w związek małżeństwo
• zawierania małżeństw poza lokalem urzędu S.C.
• zawarcia małżeństwa przed konsulem
• akt małżeński sporządza się niezwłocznie po jego zawarciu
• nazwiska, które będą nosiły osoby zawierające związek i ich dzieci zrodzone z małżeństwa wpisuje się do aktu na podstawie pisemnego oświadczenia przyszłych małżonków

Akt zgonu:
• zgon należy zgłosić nie później niż w ciągu 3 dni a jeśli nastąpił na wskutek choroby zakaźnej - w ciągu 24 godzin
• do zgłoszenia zobowiązani są: małżonek, dzieci zmarłego, najbliżsi krewni i powinowaci, osoby zamieszkałe w lokalu, w którym nastąpił zgon, osoby będące przy śmierci, administrator domu, szpital lub zakład gdzie nastąpił zgon.
• akt zgonu sporządza się na podstawie karty zgonu (ustawa określa, jakie dane powinien on zawierać)
• przepisy określają również treść aktu zgonu w razie śmierci osoby o nieustalonej tożsamości

Akty stanu cywilnego zajmują się sprawami zmiany imion i nazwisk, co pozwala obywatelom polskim lub osobom nie posiadającym przynależności państwowej stale zamieszkującym w Polsce na zmianę imienia i nazwiska, w szczególności, gdy jest one ośmieszające, nie licujące z godnością człowieka, nie posiada brzmienia polskiego.

IV. Administracyjnoprawna reglamentacja tzw. wolnych zawodów

Wolne zawody obejmują grupę osób wykonujących czynności wymagające wysokich kwalifikacji odbycia odpowiedniej praktyki oraz pozostawienia im samodzielności w wykonywaniu zawodu.
Wolne zawody - obecnie zawody zaufania publicznego - 4 cechy:
• wysokie kwalifikacje i przygotowanie teoretyczne
• odpowiedzialność przygotowania praktycznego
• samodzielność w wykonywaniu zawodu
• odpowiedzialność w wykonywaniu zawodu

Konstytucja RP w art. 65. usL1 zapewnia wolność wyboru i wykonywania zawodu
„Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki określa ustawa”
Ograniczenia - tytko ze względu na ważny interes publiczny.
Art 31 ust. 3 Konstytucji:
„Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawianie tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw."
Według Trybunału Konstytucyjnego artykuł ten jest źródłem zasady proporcjonalności - wynika z niej nakaz ważenia, ustalania proporcji, czy ingerencja w wolność jest usprawiedliwiona. 
Art. 17 ust. 1 Konstytucji:
„W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonywające zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego dla jego ochrony." 
Podział wolnych zawodów ze względu na rodzaj wykonywanych czynności:
• w. zawody prawnicze (adwokaci, radcowie prawni, notariusze, komornicy sądowi)
• w. zawody medyczne (lekarze, lekarze weterynarii, dentyści, farmaceuci, pielęgniarki i położne, psychologowie)
• w. zawody techniczne (architekci, inżynierowie budownictwa, urbaniści, osoby pełniące wykwalifikowane funkcje w górnictwie i geologii)
• inne wolne zawody (biegli rewidenci, doradcy podatkowi, rzecznik patentowy)

Ograniczenia w dostępie do zawodu:
• instytucja dopuszczenia do zawodu
• instytucja przyzwolenia wykonywania zawodu
Wolność wykonywania zawodu 
• poza samorządem zawodowym - nie wolno
• formy wykonywania zawodu narzucone prze ustawodawcę (osobiście, w ramach stos. Pracy, udziału w spółce)
• nakaz ubezpieczenia-żeby odpowiedzialność niebyła iluzoryczna
• podlega szczególnej odpowiedzialności
• limitowanie odpłatności za usługi
• działalność edukacyjna - podnoszenie kwalifikacji

Zawody prawnicze
Reglamentacja administracyjooprawna dotyczy adwokatów, radców prawnych, notariuszy oraz komorników sądowych. Reglamentację realizują organy samorządu zawodowego.

Adwokat - ustawa Prawo o adwokaturze
Zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawne, udzielanie porad prawnych sporządzanie opinii prawnych, opracowywanie projektów aktów prawnych, występowanie przed sądami i innymi organami.
Wykonywany jest w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim.
Siedzibę na jego wniosek wyznacza okręgowa rada adwokacka.
O przyjęciu na aplikację adwokacką rozstrzyga okręgowa rada adwokacka, po przeprowadzeniu konkursu.
O dopuszczeniu do wykonywania zawodu decyduje samorząd adwokacki. Następuje po odbyciu aplikacji i złożeniu egzaminów.
Okręgowa rada adwokacka decyduje o wpisie na listę adwokatów.
Skreślenie z listy - dokonuje organ rady okręgowej.
Przyczyny odwołania lub skreślenia - śmierć, rezygnacja, orzeczenie dyscyplinarne, utrata obywatelstwa polskiego, objęcie stanowiska w organach
wymiaru sprawiedliwości, w organach ścigania, notariacie.

Radca prawny - ustawa o radcach prawnych
Wykonywanie zawodu polega na świadczeniu pomocy prawnej podmiotom gospodarczym, jednostkom organizacyjnym oraz osobom fizycznym z wyłączeniem spraw rodzinnych, opiekuńczych i karnych.
O dopuszczeniu do wykonywania zawodu decyduje organ samorządu. Następuje po odbyciu aplikacji i złożeniu egzaminów.
Rada okręgowa izby radców prawnych decyduje o wpisie na listę adwokatów.
Skreślenie z listy - dokonuje organ samorządu
Przyczyny odwołania lub skreślenia - śmierć, rezygnacja, orzeczenie dyscyplinarne, utrata obywatelstwa polskiego, objęcie stanowiska w organach wymiaru sprawiedliwości, w organach ścigania, notariacie.

Notariusz - ustawa Prawo o notariacie
Regulacja ustawowa szczegółowa - największe ograniczenia:
• ochrona prawna
• obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej
• przepisy stanowiła o czynnościach kancelaryjnych, jak godziny otwarcia kancelarii
• czynności mają charakter dokumentów urzędowych
• notariusz używa pieczęci urzędowej z wizerunkiem orła
• siedzibę kancelarii notarialnych podejmuje Minister Sprawiedliwości 

Odpowiedzialność dyscyplinarna: Ponoszona za przewinienia zawodowe, uchybienia powadze lub godności zawodu.

Komornicy sadowi - powoływani przez Ministra Sprawiedliwości 
Jest funkcjonariuszem publicznym przy sadzie rejonowym.

Zawody medyczne
Obejmują osoby zajmujące się zdrowiem w szerokim tego słowa znaczeniu - także leczeniem zwierząt i farmacją.

Lekarze - ustawa o zawodzie lekarza 
Wymagania do wykonywania zawodu: .
• obywatelstwo polskie
• dyplom odpowiedniej uczelni 
• odbycie stażu podyplomowego
• złożenie egzaminu państwowego
Okręgowa rada lekarska przyznaje pełne lub ograniczone prawo do wykonywania zawodu, prowadzi rejestr wydanych uprawnień. 
Lekarz obowiązany jest przestrzegać zasad Kodeksu Etyki Lekarskiej. 
Odpowiedzialność - przed sadami lekarskimi 
Najwyższa sankcja- pozbawienie prawa do wykonywania zawodu.

Weterynarze - ustawa o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych
Dopuszczenie do wykonywania zawodu - wpis na fetę lekarzy weterynarii przez okręgową radę lekarsko-weterynaryjną
Wymagania - odpowiedni dyplom, obywatelstwo polskie, zdolność do czynności prawnych.
Przed rozpoczęciem wykonywania zawodu musi uzyskać wpis na terenie tej izby okręgowej, na którym ma wykonywać zawód.
Odpowiedzialność - przed sadami lekarsko-weterynaryjnymi (okręgowym sądem lekarsko -weterynaryjnym - I instancja i Krajowym Sadem Lekarsko-Weterynaryjnym jako sadem II instancji)
Kary - upomnienie, zawieszenie w prawach wykonywania zawodu, pozbawienie prawa wykonywania zawodu.

Dentyści-ustawa o zawodzie lekarza (tak samo jak lekarze)
Nadzór-organy samorządu zawodowego 

Pielęgniarki i położne - ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej
Zawody te można wykonywać po stwierdzeniu tego prawa przez okręgowa rade pielęgniarek i położnych.
Zasady wykonywania zawodu: przestrzeganie tajemnicy zawodowej, obowiązek informowania pacjenta o stanie zdrowia, obowiązek wykonywania
zleceń lekarskich, a przede wszystkim zasady wykonywania za zezwoleniem samorządu zawodowego praktyki indywidualnej.

Farmaceuci - ustawa o izbach aptekarskich
Po sprywatyzowaniu większości aptek zawód farmaceuty stał się ponownie zawodem wolnym
Jest wykonywany w aptekach, ale także w hurtowniach środków farmaceutycznych.
Wykonywanie zawodu polega na produkcji, sporządzaniu, dystrybucji środków farmaceutycznych, udzielanie o nich informacji, kierowanie apteką lub hurtownia.
Wymagania - wyższe wykształcenie, odbycie praktyki, uzyskanie wpisu przez okręgowa izbę aptekarską.

Psychologowie - ustawa o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów
Świadczenie usług psychologicznych.
Prawo do wykonywania tego zawodu powstaje z chwila wpisu na listę psychologów Regionalnej Izby Psychologów-po odbyciu stażu zawodowego.

Zawody techniczne
Zalicza się do nich regulacje dotyczące wykonywania samodzielnych funkcji technicznych, wykwalifikowanych funkcji w górnictwie i w geologii,samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii
Zawody architekta, inżyniera budownictwa i urbanisty - określa ustawa o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa i urbanistów.
Normują także ustawy Prawo budowlane, o zagospodarowaniu przestrzennym.
Warunkiem wykonywania samodzielnych funkcji technicznych jest wpisanie na listę członków właściwej izby samorządu zawodowego.

Inne zawody
Biegły rewident - ustawa o biegłych rewidentach i ich samorządzie
Są uprawnieni do badania sprawozdań finansowych.
Zawód ten może być wykonywany przez osoby prowadzące działalność gospodarczą, jako wspólnicy spółek, przez osoby pozostające w stosunku pracy w określonych podmiotach.
Kwalifikacje - wyższe wykształcenie, dwuletnia aplikacja, trzyletnia praktyka, pozytywny egzamin.
Wpisu dokonuje Krajowa Rada Rewidentów, również skreśla z listy.
Odpowiedzialność dyscyplinarna - za naruszenie zasad etyki zawodowej i za naruszenie zasad określonych w ustawie.

Kary - kara zawieszenia w czynnościach zawodowych na okres do 3 lat, co w konsekwencji oznacza ograniczenie lub pozbawienie uprawnień typu publicznoprawnego.
Orzeka - samorządowy organ Krajowy Sąd Dyscyplinarny, I i II instancji.

Doradca podatkowy - ustawa o doradztwie podatkowym
Zawód ten może wykonywać osoba spełniająca warunki - wyższe wykształcenie, dwuletnia praktyka zawodowa, złożony egzamin na doradcę podatkowego i została wpisana na listę doradców podatkowych.
Wpisu dokonuje się na wniosek danej osoby. Wpis na listę daje prawo do wykonywania zawodu oraz do używania tytułu „doradca podatkowy”.
Decyzje o wpisie na listę i skreśleniu z listy oraz o odmowie dopuszczenia do egzaminu - są decyzjami administracyjnymi.
Służy od nich skarga do NSA na zasadach ogólnych.
Doradcy podatkowi tworzą samorząd zawodowy na szczeblu centralnym - Krajową Izbę Doradców Podatkowych.
Można tworzyć regionalne oddziały izby i oddziały zamiejscowe sadów dyscyplinarnych.

Rzecznik patentowy - ustawa o rzecznikach patentowych
Zawód zaufania publicznego, polega na świadczeniu pomocy w sprawach własności przemysłowej.
Wykonanie zawodu jest możliwe po dokonaniu wpisu, który prowadzi Urząd patentowy.
Rzecznicy patentowi maja obowiązek przynależenia do samorządu zawodowego, który stanowi Polska Izba Rzeczników Patentowych. .

VI Korzystanie z rzeczy powszechnego użytku
Rzeczy powszechnego użytku to rzeczy przeznaczone dla każdego, służące ogółowi społeczeństwa.
W szczególnych przypadkach na podstawie zezwolenia administracyjnego lub koncesji (nadania koncesjonariuszowi pewnego władztwa publicznego). Problem korzystania z rzeczy jest regulowany przepisami prawa administracyjnego i regulacja cywilno-prawną.

Rzeczy powszechnego użytku należą do kategorii rzeczy publicznych - 3 kategorie:
Własność podmiotów publicznych:
1) mienie fiskalne - nieruchomości (nabywanie kJ skarbu państwa w drodze przetargu, od prywatnego
2) majątek administracyjny (budynki, rzeczy służące samej administracji np. budynek urzędu)
3) rzeczy powszechnego użytku- przeznaczone do korzystania przez każdego w pewnych granicach
• drogi publiczne
• tereny rekreacyjne (parki)
• lasy państwowe
• wody płynące
• granice morza
• kąpieliska

Korzystanie z dróg publicznych
(Ustawa o drogach publicznych, Ustawa o autostradach i Prawo o ruchu drogowym)

Droga publiczna to droga, z której może korzystać każdy zgodnie z jej przeznaczeniem

Kategorie dróg publicznych - wyodrębnione z punktu widzenia ich utrzymania (budowy, konserwacji, zarządzania) Kategorie dróg:
• drogi krajowe, ekspresowe i autostrady- drogi międzyregionalne i międzynarodowe
• wojewódzkie - siedziby regionów i województw
• powiatowe - komunikacja pomiędzy siedzibami powiatów i gmin
• gminne - drogi komunalne zapewniające dojazdy do przylegających nieruchomości
Drogi krajowe stanowią własność Skarbu Państwa, drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne stanowią własność właściwego samorządu województwa.

Drogi publiczne ze względu na stopień dostępności i obsługi przyległego terenu dzielą się na:
• drogi ogólnodostępne
• drogi ekspresowe 
• autostrady

droga lub pas drogowy- wydzielony pas terenu, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów oraz do ruchu pieszych, wraz z leżącymi w jego ciągu obiektami inżynierskimi, placami, zatokami postojowymi oraz znajdującymi się w wydzielonym pasie terenu chodnikami, ścieżkami rowerowymi, drogamizbiorczymi, drzewami i krzewami oraz urządzeniami związanymi z prowadzeniem i zabezpieczeniem ruchu.
ulica- droga na terenie zabudowy miast i wsi, łącznie z torowiskami pojazdów szynowych komunikacji miejskiej, wydzielona liniami rozgraniczającymi
jezdnia - część drogi przeznaczona do ruchu pojazdów
korona drogi- jezdnia z poboczem, zatokami autobusowymi, a przy drogach dwujezdniowych również z pasami awaryjnego postoju i pasem dzielącym jezdnię
droga ekspresowa- droga przeznaczona wyłącznie dla ruchu pojazdów samochodowych i nie obsługująca przyległego terenu wyposażona w jedną lub dwie jezdnie
autostrada- droga przeznaczona wyłącznie dla ruchu pojazdów samochodowych i nie obsługująca przyległego terenu, wyposażona w co najmniej w dwie trwale rozdzielone jednokierunkowe jezdnie.
Obiekt mostowy- most, wiadukt, estakada, tunel, kładka dla pieszych, przejście podziemnie, przepust
budowa drogi- wykonywanie nowego połączenia drogowego między określonymi miejscami
modernizacja drogi- wykonywanie robót w wyniku, których następuje podwyższenie parametrów technicznych i eksploatacyjnych
utrzymanie drogi- wykonywanie robót remontowych, konserwacyjnych, porządkowych, odśnieżanie i zwalczanie śliskości zimowej
ochrona drogi- to działania niedopuszczajace do niewłaściwego jej użytkowania i zniszczenia.

Drogom publicznym i obiektom mostowym nadaje się numeracje., dla poszczególnych kategorii dróg właściwy zarządca drogi prowadzi ewidencje dróg.

Korzystanie z dróg publicznych może być uzależnione od wniesienia opłaty które mogą być pobierane za:
• przejazdy po autostradach i drogach ekspresowych (ustawa o autostradach płatnych)
• przeprawy promowe na drogach publicznych
• przejazdy po drogach publicznych pojazdów ponadgabarytowych
• parkowania pojazdów samochodowych na drogach
• przejazdy przez obiekty mostowe
• wjazd i poruszanie się po drogach strefy śródmiejskiej (strefa ograniczonego parkowania)

Za przejazd po drogach publicznych pojazdów określonych w ustawie bez zezwolenia określonego przepisami Prawa ruchu drogowego lub niezgodnie z warunkami podanymi w zezwoleniu oraz za nieziszczenie opłat pobiera się kary pieniężne.

Do zarządcy drogi należy w szczególności
• opracowanie projektów i planów rozwoju 
• pełnienie funkcji inwestora
• utrzymanie nawierzchni, chodników, z drogą i jej zabezpieczeniem ftp.

Ustawa przewiduje wydawanie zezwoleń na określone użytkowanie dróg, wymaga zezwolenia lokalizowanie w pasie drogowym -szczególnie w uzasadnionych przypadkach urządzeń i obiektów nie związanych z gospodarką drogową lub potrzebami ruchu. Wymaga zezwolenia, prowadzenie wszelkich robót w pasie drogowym.

Ustawa nakłada na użytkowników dróg publicznych obowiązki dotyczące poszczególnych kategorii użytkowników dróg: pieszych, pojazdów zaprzęgowych i korzystających z pojazdów. Wprowadza nakazy i zakazy ogólne, gdy chodzi o ruch pojazdów i nakazy i zakazy służące utrzymaniu porządku i bezpieczeństwa: 
• posiadanie kwalifikacji i udokumentowanie uprawnień (posiadanie przy sobie przez użytkownika)
• opłacenie składki OC
• korzystanie z pasów bezpieczeństwa
• zakaz kierowania pojazdem w stanie nietrzeźwości
• obowiązek używania hełmów ochronnych przez kierujących motocyklem lub motorowerem
• prowadzenie nauki jazdy i oznakowanie
• podjęcia działań w razie wypadku drogowego (udzielenie pomocy, powiadomienie odpowiednich służb - policji i pogotowia)
• wprowadza się zakaz zaśmiecania i zanieczyszczania dróg
• wypuszczania zwierząt na drogę, pędzenia zwierząt
• samowolnego umieszczania w pasie drogowym jakichkolwiek znaków, napisów, symboli
• zatrzymywanie i postój może się odbywać jedynie w miejscach wyznaczonych lub w miejscu i warunkach niepowodujących zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym
• dotyczące dopuszczenia pojazdów do ruchu na drogach publicznych ( wymagania dotyczące warunków technicznych pojazdów, ewidencji, technicznych badań okresowych)
• obowiązek rejestracji pojazdów (obowiązek ewidencji pojazdów przez wojewodę)
• określa kto może kierować pojazdem ( wymagania dotyczące wieku, sprawności fizycznej i psychicznej oraz wymagane umiejętności, posiadające uprawnienia ( prawo jazdy odpowiedniej kategorii lub karty rowerowe, motorowerowe i woźnicy, świadectwo kwalifikacji
• sprawdzeniu kwalifikacji przez egzaminatora w ośrodku egzaminowania wyznaczonym przez wojewodę
• kompetencje organów zezwalających i cofających uprawnienia (kompetencji do wydawania szczególnych decyzji w tym zakresie)

Zasady korzystania z dróg publicznych
• powszechne- dostępne dla każdego w granicach ustawy bez żadnego zezwolenia ( mchu, postoju pojazdu, ruchu pieszych, może być korzystanie odpłatnie (strefy ograniczonego postoju, autostrady)
• szczególne - urządzanie zjazdów i wjazdów ( zezwolenia maja charakter uznaniowy) lokalizowanie obiektów związanych z potrzebami ( reklamy) prowadzenie robót w pasie drogowym umieszczanie urządzeń infrastruktury. Z użytkowaniem dróg publicznych związane są decyzje administracyjne dotyczące zezwolenia na szczególne korzystanie z dróg publicznych i dotyczy to:
• odbywających się na drogach zawodów sportowych ( rajdy, zawody kolarskie) i innych imprez które mogą spowodować utrudnienie w ruchu lub wymagają korzystania z drogi w sposób szczególny.( decyzje wydaje wojewoda po zasięgnięciu opinii Komendanta Wojewódzkiego Policji, a w przypadku dróg ekspresowych i autostrad - Minister Transportu l Gospodarki Morskiej, po zasięgnięciu opinii Komendanta Głównego Policji.

Korzystanie z wód
Reglamentacje administracyjno prawną korzystania z wód reguluje ustawa "Prawo wodne"

Przedmiotem regulacji jest:
• pozwolenia wodnoprawne
• ochrona wód przed powodzią i przed zanieczyszczeniem, melioracje wodne
• zaopatrzenie w wodę i spółki wodne
• księgi wodne i kataster gospodarki wodnej

W ustawa stanowi iż, wody stanowią własność Państwa, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, również grunty pokryte państwowymi wodami płynącymi, w granicach określonych liniami brzegowymi głównie wód śródlądowych.
Ustawę stosuje się również do morskich wód wewnętrznych i morza terytorialnego
Nie zalicza jedynie powierzchowne wody stojące oraz wody w studniach i rowach stanowiące własność właścicieli gruntów, na których się znajdują.

Wody dzieli się na:
• powierzchniowe i podziemne
• śródlądowe (płynące i stojące)
• woda morza terytorialnego i morskie wody wewnętrzne
Wody są rzeczami powszechnego użytku z uwagi na ich własność jak i sposób użytkowania: mają służyć głownie dla potrzeb ludności i gospodarki narodowej. Z wód korzysta się na zasadach powszechności, chociaż ustawa wprowadza w pewnych przypadkach różne formy reglamentacji publicznoprawnej:
• jeżeli właścicielem nie jest państwo ustawa przewiduje za odszkodowanie ( ustalone w trybie administracyjnym przez wojewodę) na powszechne
korzystanie z tych wód
• ustala się, że, właściciel gruntu zobowiążmy jest umożliwić dostęp do wody
• pozostawić przejście lub przejazd dla swobodnego ruchu wzdłuż wód
• pozwolić na wykonywanie rybactwa i wędkarstwa
• przybijania i mocowania do brzegów statków i tratew
• ustawiania znaków żeglugi
• wykonywanie robót konserwatorskich

Rodzaje korzystania z wód:
1) korzystanie powszechne - dotyczy wód powierzchniowych, które stanowią własność państwa do zaspakajania potrzeb osobistych, gospodarstwa domowego lub rolnego, bez stosowania urządzeń specjalnych oraz wypoczynku i uprawiania turystyki, sportów wodnych i wędkarstwa, wydobywanie żwiru, piasku i innych materiałów (tylko w miejscach wyznaczonych przez kierownika urzędu rejonowego) Korzystanie z morskich wód wewnętrznych i morza terytorialnego nie obejmuje wydobywanie żwiru, piasku i innych materiałów, roślin
2) zwykłe korzystanie - dotyczy właścicieli gruntów w celu zaspakajania potrzeb własnych właściciela , gospodarstwa domowego i gospodarstwa własnego. Nie może ono jednak naruszać pewnych dóbr i może podlegać pewnym ograniczeniom:
• nałożenie obowiązku wykonani odpowiednich urządzeń zabezpieczających przed zanieczyszczeniami (organ gminy)
• zabronić wprowadzania ścieków
• nie może prowadzić do wyrządzenia szkody na nieruchomościach sąsiednich
• może nakazać przywrócenie gruntu do stanu poprzedniego
• nałożyć obowiązek zapłacenia odszkodowania w drodze decyzji administracyjnej kierownik urzędu rejonowego może nałożyć obowiązek zwykłego korzystania z wód cudzych

Korzystanie z wód wykraczające poza korzystanie powszechne lub zwykłe
Korzystanie z wód na podstawie pozwolenia wodnoprawnego, decyzji administracyjnej w rozumieniu KPA. Wydaje je kierownik urzędu rejonowego chyba że ustawa stanowi inaczej o właściwościach innych organów( organów gminy lub wojewody)
• wprowadzanie ścieków do wód lub ziemi
• dokonywanie przewozów międzybrzegowych
• dokonywanie spławu drewna
• korzystanie z wód dla celów rybackich
• piętrzenie wód
• pobór wód podziemnych
• wspólne korzystanie z wód przez wiele zakładów

Obowiązki właścicieli wody i właścicieli nieruchomości:

Utrzymanie wód stanowi obowiązek właściciela - obowiązek utrzymania:
• tworzących brzeg wody budowli lub murów niebędących urządzeniami wodnymi
• utrzymywanie śródlądowych wód powierzchniowych polegające na zachowaniu lub odtworzeniu stanu ich dna lub brzegów
• konserwacji i remoncie budowli regulujących swobodny spływ wód
Podziału kosztów dokonuje w drodze decyzji organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego.
Do obowiązku właścicieli wód śródlądowych należy:
• zapewnienie utrzymania w należytym stanie technicznym koryt cieków naturalnych oraz kanałów dbałość o utrzymanie dobrego stanu ekologicznego wód
• regulowanie stanu wód, przepływów w ciekach naturalnych oraz kanałach stosownie do możliwości
• zapewnienie swobodnego spływu wód powodziowych oraz lodów
• współudział w odbudowywaniu ekosystemów zdegradowanych przez niewłaściwą eksploatację
• umożliwienie wykonywania obserwacji i pomiarów

Zabrania się grodzenia nieruchomości przyległych do wód powierzchniowych publicznych
w odległości nie mniejszej niż 1,5 m od linii brzegu, a także zakazywanie lub uniemożliwianie przechodzenia przez ten obszar. ( zakaz nie dotyczy
grodzenia terenów stref ochronnych na podstawie ustawy)

Właściciel nieruchomości przyległej do powierzchniowych wód śródlądowych jest obowiązany:
• umożliwić dostęp do wody na potrzeby wykonywania robót związanych z utrzymaniem wód
• umożliwić dostęp do części wody umożliwiające korzystanie z nich (części te wyznacza wójt, burmistrz lub prezydent miasta w drodze decyzji)
• właścicielowi nieruchomości przysługuje odszkodowanie odpowiednio od właściciela wody na warunkach określonych w ustawie

Właściciel gruntu nie może:
• zmieniać stanu wody na gruncie a zwłaszcza kierunku odpływu
• odprowadzać ścieki oraz wody na grunty sąsiednie
Na właścicielu gruntu ciąży obowiązek:
• usunięcia przeszkód oraz zmian w dopływie wody powstałych na jego gruncie( nawet spowodowane przez osoby trzecie)
• jeżeli spowodowane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody szkodliwe wpływają na grunty sąsiednie
Wójt, burmistrz lub prezydent może w drodze decyzji nakazać właścicielowi przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonania zabezpieczeń przed
Szkodami

Zasada ochrony wód: wody podlegają ochronie, niezależnie od tego czyją stanowią własność. (poprawa jakości wód, stosunków biologicznych, osiąganie dobrego stanu ekologicznego).
Oceny jakości wód powierzchniowych l podziemnych dokonuje się w ramach państwowego monitoringu środowiska.

Ze względu na ochronę zasobów wodnych mogą być ustanawiane- strefy ochronne ujęć wody i obszary ochronne zbiorników śródlądowych.
Pozwolenie wodnoprawne wydaje się na czas oznaczony z tym że następcy prawni podmiotu, który uzyskał pozwolenie wstępują w prawa i obowiązki
określone w pozwoleniu.
Po wydaniu zezwolenia poprzez decyzję można nałożyć na podmiot dodatkowe obowiązki (np. wykonanie ekspertyzy, naprawienie szkody)
Przy wydawaniu decyzji stosuje się postanowienia KPA.

Prawo wodne przewiduje ustalanie warunków decyzji, przygotowania operatu wodnoprawnego, ustalenia sytuacji, w których może odmówić pozwolenia lub je cofnąć, w jakich sytuacjach zarządza się rozprawę wodnoprawną.

Rozstrzyganie sporów- wynikających z wydawania pozwoleń ( dotyczące np. o udział w kosztach wykonani i utrzymania) rozstrzyga organ właściwy do wydania pozwolenia. Decyzje organu administracji o odszkodowaniach można zaskarżać do sądu cywilnego.

Prawo wodne łączy się z zagadnieniami dotyczącymi:
• zagadnień w zakresie pozwoleń związanych z budownictwem wodnym
• ochroną środowiska (ochrona przed zanieczyszczeniami)
• problemy melioracji .
• zaopatrzenia w wodę
• spółek wodnych ( tworzonych dla wykonania, utrzymywania i eksploatacji określonych urządzeń np. melioracji wodnych, odprowadzania ścieków, powstających dobrowolnie lub na mocy decyzji administracyjnej, posiadające osobowość prawną i korzystających z pomocy państwa)
• ksiąg i katastrów wodnych - ważnych dokumentów uwidaczniającymi pewne stany faktyczne i prawne dotyczące wód ( księgi -wpis pozwoleń wodnoprawnych, spółek wodnych i katastry - służące do ewidencjonowania i bilansowania zasobów wód i urządzeń wodnych)

Korzystanie z zakładów publicznych
Korzystanie z zakładów publicznych tj. zakładów państwowych należących do innych podmiotów prawa publicznego ( głównie samorządu terytorialnego ), można traktować jako korzystanie z rzeczy publicznych (nieodpłatnie lub odpłatnie)
Prywatne i publiczne korzystanie ( państwo nie może zaspokoić wszystkich potrzeb obywateli z w zakresie usług socjalnych, oświatowych, zdrowotnych- dopuszcza zakłady prywatne - czasami nadaje im cechy instytucji publicznej)
1) placówki oświatowe - przedszkola, szkoły, poradnie psychologiczno-pedagogiczne,
• publiczne przedszkola i szkoły-zapewniają bezpłatne nauczanie
• prywatne- na zasadzie umowy cywilnoprawnej - odpłatnie
2) Szkoły Wyższe - część systemu nauki i systemu edukacji narodowej, dostęp jest wolny lub też odbywa się na zasadzie rekrutacji
3) Zakłady Opieki Zdrowotnej - szpitale, przychodnie, zakłady pomocy doraźnej
• zakłady publiczne- utrzymywanie ze środków publicznych (świadczenia dla osób ubezpieczonych) i korzystających odpłatnie « prywatne- korzystanie ze świadczeń odpłatnie
4) biblioteki - publiczne ogólnodostępne, utrzymywane przez gminę, szkolne- uczniowie pedagodzy (bezpłatnie)
5) muzea - powszechnie dostępne

VII Reglamentacja administracyjnoprawna działalności gospodarczej
Reglamentacja administracyjnoprawna - sprowadza się do ograniczenia swobody działalności gospodarczej za pomocą środków prawnych.
Ograniczenia administracyjnoprawne działalności w różnych okresach czasu były różnie kształtowane przez obowiązujące prawo i zależało od ustroju państwa.

Przepisy porządkowe zawarte w ustawie o działalności gospodarczej:
• oznaczenie siedziby i miejsca prowadzenie działalności (na zewnątrz, druki, pieczątki stosowane przez podmiot gospodarczy)
• oznaczenie wyrobów w przypadku działalności wytwórczej
• obowiązek posiadania rachunku bankowego ( przy działalności przekraczającej pewne kwoty)i zawiadomieniu o nim urzędu skarbowego i informacje o innych posiadanych rachunkach bankowych
• prowadzenie działalności gospodarczej na podstawie wpisu do ewidencji, koncesjonowaniu lub zezwolenia

Działalność gospodarcza ewidencjonowana:
• ewidencji podlega każda działalność gospodarcza, chyba, że dana działalność nie podlega reglamentacji albo tez podlega reglamentacji w formie koncesji
• nie wymaga zgłoszenia do ewidencji działalność gospodarcza określona w ustawie jako działalność ekonomiczna wykonywana osobiście i stanowiąca dodatkowe źródło dochodu np.. wytwarzanie przedmiotów użytku domowego i gospodarskiego, sprzedaż nieprzetworzonych produktów rolnych, ogrodniczych, runa leśnego i owoców leśnych.
• działalność wytwórcza w rolnictwie podlegająca innym przepisom
• działalność osób prawnych, która rejestrowana jest przez sąd
• która podlega ściślejszym formom reglamentacji - koncesjonowanie lub wymóg uzyskania pozwolenia na podstawie przepisów szczególnych.

Elementy postępowania ewidencyjnego:
• ewidencja jest jawna
• obowiązek zgłaszania organowi zmian stanu faktycznego i prawnego
• właściwości organów prowadzących postępowanie- organy samorządu gminy (wójt, burmistrz, organ II instancji to wojewoda)
• organ w pewnych sytuacjach może odmówić wpisu do ewidencji, ( kiedy do działalności nie stosuje się przepisów ustawy, lub nie podlega ona rejestracji, gdy podlega koncesjonowaniu, gdy zgłoszenie zawiera braki formalne (nieusunięte w terminie określonym przez organ)
• decyzja o wykreśleniu z ewidencji - zawiadomienie o zaprzestaniu prowadzenia działalności albo wydania uprawomocnienia orzeczenia sądu zakazującego osobie fizycznej prowadzenia działalności

Czynności ewidencyjne - forma czynności materialnoprawnych, które tworzą nowe sytuacje prawne.( od czynności materialnoprawnych nie służy odwołanie ani skarga do NSA)

Z decyzją administracyjną mamy do czynienia wówczas, gdy organ wydaje decyzje o odmowie wpisania do ewidencji lub, gdy następuje wykreślenie z ewidencji ( możliwość podjęcia czynności dla ochrony interesów prawnych - odwołanie się) Do postępowania ewidencyjnego stosuje się przepisy KPA, chyba, że ustawa o działalności gospodarczej stanowi inaczej.

Działalność gospodarcza - zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Dzielność gospodarcza to:
• prowadzona w celach zarobkowych i na rachunek własny .
• cel — przynoszenie zysku
• prowadzona samoistnie - nie w drodze pełnomocnictwa lub na podstawie stosunku pracy

Przedsiębiorca:
• przedsiębiorca może podjąć działalność po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców
• wykonuje działalność gospodarcza na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumenta
• zobowiązany jest spełniać określone przepisami warunki wykonywania działalności w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem zdrowia ludzkiego i moralności publiczną a także ochrony środowiska
• jeżeli przepisy nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności działalność powinna być wykonywana bezpośrednio przez osobę posiadająca takie uprawnienia.

Koncesja - akt administracyjny ( konstytutywny mający charakter pozwolenia administracyjnego) nadający osobie fizycznej lub prawną uprawnienia " do wykonywania określonej działalności najczęściej produkcyjną lub usługową. Wiąże się z odstąpieniem monopolu państwa na rzecz podmiotów niepaństwowych w celu realizowania zadań publicznych.

Udzielenie, zmiana koncesji lub cofnięcie, ograniczenie zakresu następuje w drodze decyzji administracyjną ( w razie naruszenia warunków koncesji) należy do
• Ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności
• koncesji udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat
• ograniczenie liczby koncesji - organ koncesyjny ogłasza w Monitorze sądowym oraz 
dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym
Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć, jeżeli:
• nie spełnia warunków określonych w ustawie
• ze względu na zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa
• ze względu na ważny interes publiczny
• udzielono koncesji innemu przedsiębiorcy
Organ koncesyjny-kontrola w zakresie:
• zgodności wykonywanej działalności z udzielona koncesją
• może wezwać przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych uchybień (w terminie)

Koncesja od zezwolenia różni się trybem ich wydawania i ma charakter uznaniowy.

Koncesjonowaniem objęte są sfery aktywności ważne z punktu widzenia interesu publicznego( np. koncesja na transport lotniczy, przewóz kolejami eksploatacje autostrad) o dziedziny aktywności uprzednio zastrzeżone przez państwo ( np. poszukiwanie i wydobywanie kopalin, rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych) czy dziedziny ważne z uwagi na bezpieczeństwopaństwa
(wytwarzanie i obrót bronią oraz amunicją, ochrona mienia i osób)
• podmiot prywatny na skutek uzyskania koncesji nabywa niekiedy uprawnienia przysługujące organom administracji publicznej
• zmniejszono liczbę sytuacji, w których wymagane jest posiadanie koncesji
• o wydaniu, odmowie wydania, zmianie, cofaniu koncesji decyduje właściwy minister, podmiot musi załatwiać sprawy w stolicy i oprócz tego traci jedna instancję w odwołaniach, bo rozpatruje je ten sam organ)
• przy wydawaniu ograniczonej ilości koncesji ( wniosek złożyło kilku przedsiębiorców) prowadzi się tylko jedno postępowanie i przeprowadza rozprawę administracyjną (przedsiębiorca może zgłosić o nadanie informacjom zawartym we wniosku „klauzuli poufności")
W pewnych sytuacjach zastąpiono wymóg koncesji wymogiem uzyskania zezwolenia.
(w formie decyzji administracyjną - forma wyrażenia zgody przez organ.
- na czas nieoznaczony - chyba, że wnioskodawca zgłasza takie roszczenie lub, gdy przewidują to przepisy szczególne
- można tez ubiegać się o promesę zezwolenia

Przedsiębiorca - mały, który w poprzednim roku obrotowym:
- zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz
- osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczających równowartość w złotych 7 milionów euro lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w złotych 5 milionów euro. 
średni - niebędący małym przedsiębiorcą, który:
- zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz
- osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczających równowartość w złotych 40 milionów euro lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w złotych 27 milionów euro.

Promesa - przedsiębiorca, który zamierza podjąć działalność podlegającą koncesjonowaniu, może ubiegać się o przyrzeczenie wydania koncesji.
- w promesie można uzależnić udzielenie koncesji od spełnienia warunków wykonywanej działalności
- w promesie ustala się okres ważności, nie może być krótszy niż 6 miesięcy
Przedsiębiorca, któremu cofnięto koncesje może wystąpić z wnioskiem ponowne udzielenie nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o cofnięciu.

Zezwolenie - to rodzaj aktu administracyjnego, który ustala uprawnienia w sferze prawa administracyjnego lub wyraża zgodę na dokonanie przedsięwzięcia lub podjęcia czynności dopuszczonej normami prawa administracyjnego.
- zezwolenie wydaje się na czas nieoznaczony reszta warunków tak samo jak przy koncesji - kontrola, spełnienie warunków, promesa - 3 lata dla ponownego wznowienia.

Oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych 

• przedsiębiorcy zagraniczni - wykonywanie działalności gospodarczą na terytorium RP mogą tworzyć oddziały z siedziba na terytorium RP
• jest zobowiązany ustanowić osobę upoważnioną w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego
• oddział może podjąć działalność gospodarcza po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców
• oddział jest zobowiązany używać nazwy przetłumaczoną na język polski oraz z dodaniem wyrazu „oddział w Polsce"
• prowadzić oddzielną rachunkowość w języku polskim
• zgłaszać właściwemu ministrowi do spraw gospodarki wszelkie zmiany stanu faktycznego i prawnego w terminie 14 dni
Minister właściwy do spraw gospodarki po zasięgnięciu opinii ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności - wydaje lub cofa decyzję Przedsiębiorcy zagraniczni mogą tworzyć przedstawicielstwa, które
• mogą prowadzić działalność w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego
• utworzenie wymaga dokonania wpisu do ewidencji o przedstawicielstw - wydaje się zaświadczenie

Zezwolenia oparte na odrębnych podstawach prawnych
• rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych w oparciu o tryb ustalony w ustawie
• o radiofonii i telewizji- odrębny tok działania (publiczna informacja o możliwości uzyskania koncesji)
• odmowa zarejestrowania oraz wydanie zakazu rozpowszechniania programu wymaga decyzji administracyjnej
• tryb udzielania koncesji na budowę i eksploatacje autostrad prowadzony w trybie przetargowym (przewiduje to ustawa o autostradach płatnych)
• ustawa o kolejach przewiduje instytucje zezwolenia dotyczące korzystania z kolei użytku nie publicznego ( także zezwolenia na połączenia tych kolei z PKP, zezwolenia na przewóz osób i przesyłek na kolejach
• usługi telekomunikacyjne - lub zezwolenia na zakładanie i użytkowanie urządzeń radiokomunikacyjnych i telekomunikacyjnych
• pozwolenia na przewóz i wywóz określonych towarów za granice, prowadzenie agencji celnych (prawo celne)
• w sferze oświaty, zdrowia i kultury - jednostki prywatne prowadzą działalność w celach zarobkowych wyręczając administracje publiczną w realizacji zadań
• prowadzenie uczelni niepaństwowych - udziela je Minister Edukacji narodowej w trybie KPA po zasięgnięciu opinii Rady Głównej szkolnictwa wyższego,
• ustawa o systemie oświaty - postępowanie ewidencyjne dotyczące prowadzenia szkół i placówek niepublicznych - prowadzona ewidencji przez kuratorów oświaty i częściowo przez odpowiednich ministrów- wykreślenie i odmowa następuje w drodze decyzji administracyjnej
• zakłady opieki zdrowotnej- niepubliczne prowadzone na zasadach odpłatności ( po spełnieniu wymogów ustawy)- wpis do rejestru prowadzonego przez wojewodę w formie decyzji administracyjnej, odmowa wpisu lub wykreślenie również w formie decyzji administracyjnej
• zadania w dziedzinie kultury fizycznej - prawo o stowarzyszeniach, sportowych spółek, udzielenie koncesji na profesjonalne uprawianie sportu przez spółki akcyjne i polskie związki sportowe

VIII Zabezpieczenie społeczne i pomoc społeczna
• formą realizacji funkcji administracji jest udzielanie pomocy osobom znajdującym się w trudniej sytuacji życiowej. Rolę państwa reguluje publiczne prawo socjalne. (ustawa z 29 listopada 1990 r o pomocy społecznej).
• postanowienia konstytucji RP odnoszą się tylko do niektórych postaci zabezpieczenia i pomocy społecznej. Przy tym niektóre postanowienia
ustawy zasadniczej odnoszą się tylko do obywateli polskiego.
• ustawa wskazuje na cele oraz zasady udzielania pomocy społecznej. Pomoc społeczną traktuje się w ustawie jako realizacje polityki społecznej państwa, która ma zmierzać do przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych jednostki i rodziny.
• Organy administracji publicznej mają współpracować w realizacji zadań ze związkami wyznaniowymi, odpowiednimi organizacjami społecznymi, związkami zawodowymi itp.
• Realizacja pomocy społecznej to nie tylko udzielanie świadczeń, ale także:
- rozbudowa infrastruktury socjalnej,
- analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenie pomocy społeczną 
- pobudzanie aktywności społecznej w zakresie zaspakajania potrzeb osób wymagających pomocy tzw. praca socjalna

Ustawa ustala, kto jest uprawniony do korzystania z pomocy społecznej:
• osoby o w trudnych sytuacjach życiowych, w których same nie są w stanie ich pokonać: 
- ubóstwo, sieroctwo, bezdomność
- potrzebę ochrony macierzyństwa
- bezrobocie - upośledzenie fizyczne lub umysłowe 
- długotrwała choroba
- bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych
- bezradność w sprawach prowadzenia gospodarstwa domowego
- alkoholizm i narkomania
- trudności w przystosowaniu się do życia po opuszczeniu zakładu karnego

Prawo do korzystania z pomocy społecznej przysługuje:
• obywatelom polskim, jeśli zamieszkują i przebywają na terytorium R P
• cudzoziemcom, gdy posiadają zezwolenie na pobyt stały albo, gdy legitymują się statusem uchodźcy, a umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej

Prawo do uzyskania pomocy społecznej jest prawem podmiotowym i należy zapewnić ochronę procesową jego realizacji.
W sprawach tych mają zastosowanie przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, z wyjątkiem sytuacji gdzie przewidziane świadczenie następuje na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Formy świadczeń pomocy społecznej.
• rodzaj i forma świadczeń jest odpowiednia do okoliczności uzasadniającej udzielenia pomocy
• świadczenia są udzielane bezpłatnie, odpłatnie lub za częściową odpłatnością
• świadczenia pieniężne (zasiłek stały, okresowy, wyrównawczy, renta socjalna, bezzwrotny zasiłek specjalny okresowy lub celowy)
• pozostałe świadczenia ( udzielenie schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania), obowiązek ten ciąży na gminie poprzez realizację tymczasowych miejsc noclegowych w noclegowniach, domach dla bezdomnych lub w innych miejscach, dostarczanie bielizny, odzieży, obuwia oraz zapewnienie jednego gorącego posiłku dziennie.
• świadczenia w formie usług opiekuńczych przysługujące osobom samotnym, które z powodu wieku lub innych przyczyn pozbawione są pomocy innych osób
W przypadku niemożności zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania można ubiegać się o umieszczenie w domu pomocy społecznej.
• inne formy pomocy społecznej to poradnictwo specjalistyczne, praca socjalna, świadczenia w naturze lub pieniężne w celu ekonomicznego usamodzielnienia ( np. udostępnienie maszyn i narzędzi pracy, wypłacanie zasiłków celowych lub udzielanie pożyczek)
• umieszczanie dzieci i małoletnich w rodzinach zastępczych

Ustala się zasady zwrotu wydatków za świadczenie pobrane z naruszeniem przepisów o dochodach uprawniających do świadczeń, pobrania świadczeń niezależnych oraz zasady odpłatności okresowych świadczeń, a w szczególności zasady odpłatności za pobyt w domu opięła społecznej.
Zadania w zakresie udzielania pomocy społecznej ciążą na organach administracji rządowej, a przede wszystkim na gminie i powiecie. 
W gminie tworzy się ośrodki pomocy społecznej, które realizują zadania gminy zlecone i własne zgodnie z ustaleniami rady gminy.

Pracownik socjalny - zadaniem jego jest udzielanie fachowej pomocy.
Rada Pomocy Społecznej - organ opiniodawczy- doradczy tworzony przy Ministrze Pracy i Opieki Społecznej.

Formy pomocy społecznej przewidziane w odrębnych przepisach.

Ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz.U. z 1997 r. nr 25)
• zadania zostały podzielone między Prezesa Krajowego Urzędu Pracy, samorząd wojewódzki, administrację samorządową i rządową na szczeblu powiatu.
• wojewódzkie( wchodzące w skład urzędu marszałkowskiego)
• powiatowe urzędy pracy realizujące zadania administracji rządowej i samorządowej , wchodzą w skład powiatowej administracji zespolonej
Ustawa z 14 grudnia 1994 roku przewiduje różne formy udzielania pomocy bezrobotnym:
• wydawanie decyzji przez kierowników powiatowych urzędów pracy dotyczących statusu bezrobotnego
• przydzielania lub odmowy przedzielania różnego rodzaju zasiłków 
Działalność ta ma charakter władczy w formie aktu administracyjnego.
• pośrednictwo, inicjowanie i kierowanie bezrobotnych na szkolenia
• prowadzenie poradnictwa zawodowego
• udzielanie pożyczek z Funduszu Pracy
• zwrot części kosztów pracodawcom, którzy organizują prace interwencyjne dla bezrobotnych
• zwrot części kosztów organizatorom robot publicznych zatrudniających bezrobotnych
• pośrednictwo pracy
• zasiłki dla bezrobotnych ( decyzje przyznające zasiłek zarejestrowanym bezrobotnym, jeśli spełniają kryteria ustawowe)

Ustawa z 24 kwietnia 1 977 roku o przeciwdziałaniu narkomani
• działalność wychowawcza i zapobiegawcza (promocja zdrowia psychicznego, zdrowego stylu życia i informowanie o szkodliwości narkomanii)
• przymusowe leczenie i rehabilitacja w stosunku do osób, które nie ukończyły 18 lat ( orzeka je sąd rodzinny- nie organ administracji publicznej)
Ustawa z 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmie
• nakłada na organy administracji rządowej ora samorządu terytorialnego obowiązki podejmowania działań zmierzających do ograniczenia spożycia napojów alkoholowych. Działania te nie mają charakteru władczego.

Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 
( Dz.U. nr 123)
• przewiduje trzy stopnie niesprawności : znaczy, umiarkowany, lekki
• orzeczenie ustalające stopień niesprawności stanowi podstawę do przyznania uprawnień i ulg
• o niepełnosprawności orzekają odrębne organy: powiatowe zespoły do spraw orzekania o stopniu niepełnosprawności i druga instancja- wojewódzkie zespoły do spraw orzekania, od których orzeczeń służy odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych
Pomoc polega głównie na:
• rehabilitacji osób niepełnosprawnych
• ochronie osób zatrudnionych ( zakaz zatrudniania powyżej 8 godzin, w porze nocnej, prawo do przerw w pracy, prawo do dodatkowego urlopu)
• udzielanie pożyczek na rozpoczęcie działalności gospodarczej Pracodawcy zatrudniający osoby niepełnosprawne korzystają z określonych ulg

IX Ciężary publiczne - świadczenia osobiste i rzeczowe

Ciężary publiczne - obowiązki nakładane na obywateli dla wykonania określonych zadań należących do administracji publicznej. Ciężary publiczne to także podatki, opłaty, którymi zajmuje się prawo finansowe, nakłada się je w celu realizacji konkretnych zadań ciążących na administracji.
Podatki i podobne świadczenia finansowe pobierane są z reguły bez wskazania konkretnego celu przeznaczenia.
Podatki i podobne świadczenia są obciążeniami dotyczącymi wszystkich podmiotów znajdujących się w określonej sytuacji. I na podstawie procedur podatkowych

Typologia ciężarów publicznych:
• ciężary powszechne - nakłada się na obywateli ( inne podmioty) bez względu na stopień zainteresowania danego podmiotu celem, którego dotyczą świadczenia
• ciężary szczególne - dotyczą tych podmiotów, które są zainteresowane celem, dla którego wprowadzono dane świadczenia.
• świadczenia osobiste - polegają na wykonaniu pewnych prac, usług
• świadczenia rzeczowe - dotyczą dostarczenia rzeczy, narzędzi ( niekiedy można się od nich uwolnić poprzez odpowiednie opłaty pieniężne) 
Świadczenia osobowe i rzeczowe występują w sytuacjach szczególnych ( klęski żywiołowe, stan wojenny). 
1) Świadczenia na rzecz obrony państwa
W czasie pokoju - przygotowanie obrony państwa, Obowiązek świadczeń osobistych może być nałożony w czasie pokoju tylko w związku z ćwiczeniami wojskowymi, ćwiczeniami w obronie cywilnej i ćwiczeniami praktycznymi w zakresie samoobrony oraz obsługi przedmiotów świadczeń rzeczowych. 
Świadczenia osobiste polegają na:
• wykonywaniu różnego rodzaju prac doraźnych w celu przygotowania obrony kraju. Ciążą one na obywatelach polskich w wieku od 6 do 60 lat
• obowiązek użycia własnych narzędzi prostych
• obowiązek doręczania dokumentów powołania do czynnej służby oraz wezwań do wykonywania świadczeń przy użyciu posiadanych środków transportowych ( tzw. kurierzy) tylko w celu sprawdzenia gotowości mobilizacyjnej Sił Zbrojnych.
• czas wykonywania świadczeń nie może przekraczać jednorazowo 12 godzin, a w przypadku kurierów i obsługujących przedmioty świadczeń rzeczowych - 48 godzin.
• za świadczenia przysługuje określone w ustawie wynagrodzenie w formie ryczałtu. Zakład pracy ma obowiązek zwolnienia pracownika na czas
niezbędny do wykonywania świadczenia
• nałożenie obowiązku następuje w formie decyzji administracyjnej lub wezwania.
• decyzje wydaje wójt lub burmistrz na wniosek woskowego komendanta uzupełnień lub organu obrony cywilnej
• odwołanie do wojewody służy nie tylko osobie zobowiązanej, ale również organowi występującemu z wnioskiem,
• decyzję traktuje się jak kartę powołania do czynnej służby, czego konsekwencja nie wykonania decyzji może być zastosowanie przymusu
bezpośredniego. 
• W przypadku kurierów obok decyzji pojawia się swoisty akt „wezwanie", kierowane do zobowiązanej osoby po uprawomocnieniu się decyzji od której nie przysługuje odwołanie

Świadczenia rzeczowe w czasie pokoju mogą obejmować określonym krąg podmiotów: urzędy, instytucje państwowe, podmioty gospodarcze i inne jednostki organizacyjne.
• oddaniu, udostępnieniu do korzystania z rzeczy posiadanych nieruchomości i rzeczy ruchomych
• za użytkowanie rzeczy przysługuje ryczałt wypłacany na zasadach określonych w ustawie
• świadczenia rzeczowe mogą być wykonywane na rzecz Sił Zbrojnych, formacji obrony cywilnej i państwowych jednostek organizacyjnych.
• ustawa określa czasookres świadczeń w zależności od celu, któremu służą ( ćwiczenia wojskowe, sprawdzenie gotowości mobilizacyjnej itp) 
Obowiązek nie może być nakładany częściej niż trzy razy w roku.
• przedmiot wezwany do spełnienia świadczenia obowiązany jest oddać przedmiot w stanie przydatnym do użytku, a biorący ma obowiązek używać go zgodnie z przeznaczeniem i w sposób odpowiadający jego właściwościom.
• Decyzje o nałożeniu świadczeń rzeczowych wydaje wójt, burmistrz, na wniosek komendanta uzupełnień lub właściwego organu obrony cywilnej -decyzja ostateczna - to wezwanie do wykonani świadczenia - podmiot ma obowiązek informowania wójta lub burmistrza o rozporządzaniu rzeczą lub nieruchomością, będącą przedmiotem świadczeń rzeczowych.

W czasie mobilizacji i w czasie wojny:
• świadczenia osobiste jednorazowo nie mogą przekraczać 7 dni.
• polegają na wykonywaniu różnych prac doraźnych na rzecz Sił Zbrojnych, obrony cywilnej lub państwowych jednostek wykonujących zadania na potrzeby obrony państwa.
• świadczenia mogą obciążać urzędy i instytucje państwowe, podmioty gospodarcze i inne jednostki organizacyjne, ale również obywateli -osoby fizyczne
• nie mogą być nimi objęte dobra kultury będące pod specjalna ochroną.
• świadczenia osobiste i rzeczowe nakłada się w drodze decyzji wójta, burmistrza.
• osoby udzielające świadczeń korzystają z bezpłatnej opieki zdrowotnej

Świadczenia szczególne - szczególność ich wyraża się w przedmiocie świadczeń, jak też w zakresie podmiotowym. Mogą one obciążać tylko terenowe organy administracji rządowej, instytucje państwowe, organy samorządu terytorialnego, podmioty gospodarcze i inne jednostki organizacyjne nie mogą osoby fizyczne.
• obowiązek dostosowania posiadanych nieruchomości i rzeczy do potrzeb obrony państwa, (przystosowanie obiektów budowlanych wytwarzanych rzeczy, gromadzenie i konserwacja przedmiotów służących do wykonywania zadań)
• obowiązuje zasada odpłatności- po nałożeniu obowiązku w trybie administracyjnym następuje zawarcie umowy z wykonawca świadczenia.
• zakwaterowanie przejściowe ( świadczenie rzeczowe) - w szczególnych sytuacjach w razie konieczności rozmieszczenia wojsk, żołnierzy lub pracowników wojskowych, magazynowania lub przechowania uzbrojenia, sprzętu wojskowego
• zakwaterowaniu przejściowemu nie podlegają obiekty: należące do policji, szkół wyższych, obiekty kultu religijnego
• Zajęcie nieruchomości następuje na podstawie decyzji administracyjnej wydawanej w stosunku do podmiotów państwowych lub samorządu terytorialnego, lub umowy zawieranej z osobą fizyczną lub prawną, nie będącą podmiotem państwowym lub komunalnym
• w stanie wyjątkowym i wojennym oraz w okresie ogłaszania mobilizacji wydaje się decyzje administracyjne, którym nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności. Decyzje wydaje dowódca jednostki wojskowej.
2) Świadczenia w przypadku klęsk żywiołowych:
Normowane przez różne przepisy- dwa akty ważne prawne to: dekret o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych oraz ustawa o stanie wyjątkowym, przepisy ustaw: o ochronie przeciwpożarowej, o drogach publicznych, prawo wodne. Przewidują one świadczenia na okres szczególny, a więc maja zastosowanie w przypadku klęsk żywiołowych.

Kęska żywiołowa- to wszelkiego rodzaju zdarzenia żywiołowe: (wg dekretu)
• zagrażające bezpieczeństwu życia lub mienia większej ilości osób
• mogące wywołać poważne zakłócenia gospodarki narodowej a w szczególności w komunikacji miejskiej na skutek nadmiernych opadów śnieżnych (potrzeba zorganizowania akcji społecznej do zwalczania)
• powódź (prawo wodne) -
• katastrofa budowlana (prawo budowlane)
• zagrożenia dla zakładu górniczego, bezpieczeństwa powszechnego czy środowiska naturalnego - prawo geologiczne i górnicze ( chodź nie mają charakteru klęsk żywiołowych), definicja nie obejmuje pożarów chodź one maja znamiona kieski żywiołowej. 
Świadczenia w przypadku klęski żywiołowej - osobiste, rzeczowe lub dla celów zorganizowania akcji społecznej: 
• udzielanie pierwszej pomocy osobom, które uległy nieszczęśliwym wypadkom
• udostępnienie pomieszczenia poszkodowanym na czas niezbędny dla udzielenia pierwszej pomocy i schronienia
• przyjęcie na przechowanie i pilnowanie mienia poszkodowanych
• zabezpieczenie zagrożonego inwentarza żywego (dostarczanie paszy i pomieszczeń) 
• pełnienie warty w celu zapobieżenia rozszerzaniu się klęski
• wykonywanie określonych prac
• dostarczanie narzędzi i środków przewozowych

Obowiązki nakładane w drodze aktu generalnego terenowego organu administracji publicznej (ogłaszany w sposób zwyczajowo przyjęty) oraz powołania do świadczenia konkretnego podmiotu. Oba akty są natychmiast wykonalne.
Wprowadzenie stanu wyjątkowego w razie klęski żywiołowej - generalny charakter, świadczenia rzeczowe i osobiste, które obciążają obywateli polskich oraz cudzoziemców przebywających na terenie RP, jednostki organizacyjne państwa, spółdzielnie, organizacje społeczne.
• podejmowanie natychmiastowej akcji ratunkowej
• pełnienie wart
• udostępnianie pomieszczeń
• wykonywanie robót
• dostarczanie narzędzi i środków transportowych niezbędnych do zwalczania klęski żywiołowej
• zagospodarowania określone gruntu dla ochrony przed powodzią
• poddaniu się szczepieniom ochronnym i przymusowemu leczeniu w celu zwalczania chorób zakaźnych, wykonywania określonych prac w celu zwalczania epidemii.

Obowiązki te można wprowadzać „na zasadach i w trybie określonym w odrębnych ustawach i przepisach wydanych na ich podstawie". Wprowadzać mogą je odpowiednie organy, gdy przewidują je przepisy szczególne ( np. prawa wodnego jako środki ochrony przed powodzią)

Wojewodowie -upoważnieni przez ustawę do wydawania rozporządzeń porządkowych jako swoistych rozporządzeń wykonawczych np. mogą zawierać nakaz opuszczenia przez osoby lub ewakuowania mienia na ustalonym obszarze. Na całym terytorium RP takie akty może stanowić Rady Ministrów.

Obok aktów ogólnych również przepisy dotyczące poszczególnych działów administracji, dla sytuacji szczególnych przewidują świadczenia osobiste i rzeczowe, np. o drogach publicznych, - jeżeli zarząd dróg nie dysponuje odpowiednimi środkami ( niekorzystne warunki atmosferyczne zator drogowy, przerwanie komunikacji)- poprzez rozporządzenie wykonawcze wojewody (np. polegające na dostarczeniu pojazdów tub sprzętu budowlanego z obsługą). Świadczenie wykonuje się na „wezwanie" ( może być telefoniczne).
W przypadku powodzi ( prawi wodne) - Organy Gminy mogą nakładać obowiązki świadczeń polegających na wykonaniu pilnych prac np. zabezpieczanie wałów, nawet przez mieszkańców terenów zagrożonych powodzią, zarządzić ewakuację ludności.

Ustawa o ochronie przeciwpożarowej przewiduje świadczenia rzeczowe i finansowe. Ustawa
o ochronie gruntów rolnych i leśnych przewiduje możliwość wydawania przez kierownika rejonowego urzędu administracji ogólnej decyzji administracyjnej nakładającej obowiązek rekultywacji i zagospodarowania gruntów, dotyczy to również sytuacji zdewastowania lub degradacji gruntów w wyniku klęsk żywiołowych.

---