CO TO JEST BANK KOMERCYJNY?

BANK KOMERCYJNY.

Tworząc nowy system bankowy, przyjęto założenia, że zmiany w bankowości będą wyprzedzać proces transformacji systemu gospodarczego. Przyjęto koncepcję dwupoziomowego modelu bankowości poprzez wydzielenie bezpośredniej działalności kredytowej z banku centralnego i powierzenie jaj bankom komercyjnym.

Banki komercyjne funkcjonują jako samodzielne podmioty gospodarcze, posiadają osobowość prawną i działają na zasadach rozrachunku ekonomicznego. Jednocześnie jako instytucje publicznego zaufania maja obowiązek zapewnić bezpieczeństwo przechowywanych środków pieniężnych i ich alokację w przedsięwzięcia o takim stopniu ryzyka, które są w stanie kontrolować bez szkody dla klientów.

W obecnym systemie bankowości komercyjnej każdy bank, poza jedynie bankiem centralnym, jest przedsiębiorstwem, którego przedmiotem działania jest obrót pieniądzem i jego surogatami. W warunkach gospodarki rynkowej banki muszą pogodzić dwa cele:

-maksymalizacja zysku;

-konieczność zapewnienia bezpieczeństwa środków deponentów.

Banki komercyjne pełnią trzy podstawowe funkcje:

-kredytową (urzeczywistnia się przez udzielanie przedsiębiorstwom i ludności kredytów i pożyczek)

-pieniężna (realizowana jest dzięki tworzeniu przez banki komercyjne zdecentralizowanego pieniądza bankowego)

-lokacyjne (uzewnętrznia się poprzez przyjmowanie i lokowanie pieniądza rezerwowego i oszczędnościowego).

Na działalność banków komercyjnych wpływa wiele czynników o charakterze makroekonomicznym. Dotyczy to zwłaszcza polityki pieniężnej i fiskalnej, inflacji i koniunktury gospodarczej. Saldo zadłużenia zagranicznego oraz bilans obrotów handlowych z zagranicą mogą mieć wpływ na wielkość przychodów z opłat i prowizji.

Podstawowe funkcje banków w gospodarce:

1.Koncentracja kapitałów polegająca na wykorzystywaniu drobnych oszczędności do wielkich inwestycji bankowych. System bankowy jest zasilany w ponad dwóch trzecich drobnymi oszczędnościami gospodarstw domowych.

2.Transformacja pieniądza w czasie, większość pieniędzy jest składana w bankach na czas nieokreślony, (czyli na konta bieżące) i na krótkie terminy. Pieniądze te są wykorzystywane przez bank do operacji na dłuższe terminy, niekiedy nawet kilkuletnie. Wielka różnica w stopie procentowej lokat bieżących i depozytów krótkoterminowych z jednej strony, a oprocentowanie długoterminowych kredytów i papierów wartościowych z drugiej strony, przynosi bankom zysk.

3.Realizacja rozliczeń finansowych między różnymi czynnikami życia gospodarczego.

ORGANIZACJA BANKU KOMERCYJNEGO

Organizowanie działalności banku to między innymi tworzenie w jego ramach komórek organizacyjnych mających wypełnić określone, odmienne zadania.

Zespół organów władz banku i podporządkowanych im komórek organizacyjnych określany jest jako struktura organizacyjna banku.

W bankach komercyjnych występują następujące typowe piony funkcjonalne takie jak: Bankowości detalicznej; Bankowości korporacyjnej i inwestycyjnej ; peracyjny ;Logistyki i administracji

W większości banków istnieje trójszczeblowy układ komórek organizacyjnych:Departamenty /dyrekcje/Zespoły /wydziały, biura/Wyspecjalizowane stanowiska pracy jedno - lub wieloosobowe

Charakterystyczną dla struktury organizacyjnej banków jest podział na:

Centralę zadania sztabowe i usługowe dla oddziałów,

Oddziały operacyjne /filie, agencje / - z wyjątkiem małych,lokalnych banków.

W skład centrali banku wchodzą:Komórki sztabowe - gabinet prezesa,departament kontroli i audytu, analiz makroekonomicznych, kadr i szkolenia, rachunkowości Komórki operacyjne - departament kredytów konsorcjalnych,centrum bankowości prywatnej, operacji kapitałowychKomórki usługowe - departament windykacji, centralne archiwum,Departament technologii informacyjnych

Oddziały operacyjne są tworzone zwykle poza siedzibą centrali i wykonują działalność operacyjną w zakresie sprzedaży produktów i usług w terenie.

W zależności, głównie od ustalonej strategii rozwoju struktury organizacyjne banków ulegają zmianom. Szczególnie w ostatnich latach obserwujemy dynamiczne zmiany struktur i procedur bankowych w związku z wejściami własnościowymi banków zagranicznych do większości polskich banków.

DLACZEGO BANK RÓŻNI SIĘ OD PRZEDSIĘBIORSTWA?

Bank - specyficzna forma przedsiębiorstwa, instytucja finansowa, instytucja zaufania publicznego, dąży do realizacji zysków.

Bank jest więc przedsiębiorstwem, znacznie się jednak różniącym od przedsiębiorstw innych typów. Wyraźnie widoczna jest specyfika banków zarówno w sferze formalnoprawnej, jak i w funkcjach pełnionych w gospodarce, inne są też zasady księgowości i sprawozdawczości księgowej. Zasadniczą ustawą regulującą działalność większość przedsiębiorstw jest Kodeks Handlowy. Dla banków komercyjnych nadrzędną rolę odgrywa Prawo bankowe. Istotne znaczenie w reglamentowaniu działalności banków mają zarządzenia i zalecenia NBP, zupełnie nie dotyczące innych przedsiębiorstw.

Specyfika banków odnosi się też do księgowości i sprawozdawczości. Podstawowe zasady sporządzania takich dokumentów, jak bilanse i rachunki wyników są zawsze takie same, ale poszczególne pozycje w tych dokumentach są inne, inna jest też znaczna część terminologii. System podatkowy banków i innych przedsiębiorstw jest teoretycznie taki sam, np.; podatek od zysków brutto wynosi te same 40%, ale w praktyce istnieją czynniki inaczej określające jego wielkość. Banki mają np.; prawo do tworzenia części rezerw na „złe kredyty” bezpośrednio z zysku brutto, co oczywiście znacznie zmniejsza wielkość płaconego podatku. Trudno też w odniesieniu do produktów bankowych myśleć o wprowadzeniu podstawowego dla przedsiębiorstw podatku, jakim jest VAT.

JAKIE SĄ ORGANY STATUTOWE BANKÓW /STRUKTURA ORGANIZACJI BANKU/

Bankiem kieruje Zarząd, któremu przewodniczy Prezes Zarządu banku. Dokładny zakres obowiązków członków Zarządu precyzuje statut banku. W praktyce w wielu bankach Prezesi odgrywają rolę decydującą. Zarząd banku jest kontrolowany przez Radę Nadzorczą, której musi regularnie udostępniać całą dokumentację. O wszystkich zasadniczych kwestiach dotyczących przyszłości banku decydują właściciele, czyli Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy. Zmiany w statucie banku, podział zysków za rok ubiegły, przyjęcie sprawozdań rocznych, zatwierdzenie planów rozwoju banku, mianowanie Rady Nadzorczej, zmiany w wysokości kapitału akcyjnego muszą być przyjęte przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy. Polityka kadrowa w banku jest realizowana przez Zarząd. Zwykle najważniejsze decyzje w tym zakresie podejmuje Prezes banku.

JAKIE OPERACJE PROWADZĄ BANKI KOMERCYJNE?

RODZAJE OPERACJI BANKOWYCH:

Do podstawowej działalności banków należy gromadzenie środków pieniężnych, udzielanie kredytów i pożyczek pieniężnych oraz przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych. Operacje bankowe są to sposoby i techniki wykonywania czynności bankowych:

OPERACJE CZYNNE (AKTYWNE) obejmują w szczególności działalność kredytową, operacje dłużnymi papierami wartościowymi i lokaty udzielone innym bankom, a także inne należności, w tym rozliczenia międzyokresowe czynne;

Operacje aktywne - operacje zwiększające majątek trwały banku oraz wartości niematerialne i prawne, przechowywanie środków pieniężnych ( są to głównie środki znajdujące się w formie gotówki w skarbcach bankowych- do operacji tych zaliczane są także operacje związane z kształtowaniem rezerwy obowiązkowej w NBP), działalność kredytowa, operacje lokat międzybankowych czynnych (dokonywanie lokat w innych bankach), inwestycje w papiery wartościowe, inne operacje aktywne.

Wymienione operacje przeprowadzane przy użyciu aktywów mają za zadanie przynoszenie zysku; podstawowym kryterium oceny tych operacji jest przynoszenie zysku; podstawowym kryterium oceny tych operacji jest więc ich dochodowość. Największe dochody przynoszą dwa typy operacji aktywnych: akcja kredytowa i inwestycje w papiery wartościowe.

OPERACJE BIERNE (PASYWNE) polegające na pozyskiwaniu środków przez bank, obejmują przede wszystkim wkłady oszczędnościowe i lokaty terminowe, emitowane przez banki papiery wartościowe, pozyskiwane depozyty od podmiotów finansowych oraz inne zobowiązania, w tym rozliczenia międzyokresowe bierne;

Pasywa - wielkość sumy pasywów świadczy o możliwościach finansowych banku i pokazuje, jak wielkimi środkami dysponuje bank w danym momencie.

Pasywa można podzielić na dwie części:

środki własne (kapitały własne brutto), to wszystkie Pasywne (bierne) - operacje pozyskiwania pieniędzy przez bank.

środki obce, czyli zobowiązania banku. Składają się na nie dwie pozycje: depozyty (lokaty) klientów, w bilansach nazywane zobowiązaniami wobec klientów; i lokaty innych banków (w bilansach nazywane jako zobowiązania wobec instytucji finansowych lub lokaty międzybankowe bierne), Kapitały własne netto i inne środki własne rezerwy na „złe kredyty”.

OPERACJE POŚREDNICZĄCE (USŁUGOWE, KOMISOWE) są związane z prowadzeniem rachunków, dokonywaniem rozliczeń pieniężnych, obrotem walutami, pośrednictwem w obrocie papierami wartościowymi, inkasa gotówki oraz usług skarbcowych.

BANK JEST INSTYTUCJĄ ZAUFANIA PUBLICZNEGO. DLACZEGO?

Bank obraca prawie wyłącznie pieniędzmi pochodzącymi z depozytów bankowych klientów. Transformacja pieniądza w czasie zakłada wykorzystanie lokat bezterminowych i krótkoterminowych na dłuższe terminy. Jeśli taki bank straci zaufanie klientów- jest oczywiste, że będą oni chcieli szybko wycofać swoje wkłady. Tymczasem bank nie może żądać od kredytobiorców, aby oddali pieniądze przed terminem. W tej sytuacji bank staje się niewypłacalny. Bank traci, więc płynność. Umocnieniu zaufania do banku ma służyć przestrzeganie tajemnicy bankowej. Jest ona obowiązkiem dla banku i jego pracowników, naruszenie tajemnicy bankowej jest karalne. Prawo bankowe postanawia, że tajemnicą są objęte informacje o obrotach i stanach rachunków bankowych, czyli w praktyce o depozytach i kredytach klientów. Tajemnicą objęte też są m.in. gwarancje i poręczenia bankowe oraz zawartość skrytek sejfowych. Bank jest, więc traktowany jako instytucja zaufania publicznego. Bardzo istotnym postanowieniem jest wyłączenie z tajemnicy bankowej stosunków między bankami. Prawo bankowe wyraźnie stwierdza: „Banki mogą przekazywać sobie nawzajem informacje o udzielonych kredytach oraz o obrotach i stanach rachunków bankowych w zakresie, w jakim te informacje są potrzebne w związku z udzieleniem kredytów, pożyczek, poręczeń i gwarancji bankowych”.

Zaufanie bankowe może pozyskać dobre przedsiębiorstwo bankowe, efektywne pod względem ekonomicznym i zapewniające wysoką jakość usług. Z kolei warunkiem rozwoju przedsiębiorstwa jest zaufanie klientów, którzy decydują o tym, komu powierzyć swoje pieniądze.

DZIAŁALNOŚĆ KREDYTOWA BANKÓW.

Kredytem nazywamy pożyczki udzielone przez bank. Działalność kredytową normuje Prawo bankowe, zarządzenia nadzoru bankowego oraz ogólne normy dotyczące pożyczek, zawarte w Kodeksie Cywilnym i innych ustawach.

Rachunki zysków i strat banków wskazują wyraźnie, że najważniejszym źródłem ich dochodów jest kredyt. Ważnymi wskaźnikami świadczącymi o polityce danego banku są: udział kredytów w sumie aktywów oraz stosunek masy kredytów udzielonych do kapitałów własnych banku i do depozytów.

Każdy bank uzyskuje z tytułu akcji kredytowej dwa zasadnicze rodzaje wpływów:

-oprocentowanie

-prowizję

Prowizją kredytową nazywamy opłatę klienta za usługi bankowe zawiązane z udzieleniem kredytu. Banki zwykle pobierają prowizje w momencie wypłacenia kredytu.

Oprocentowanie jest pobierane od sumy niespłaconego kapitału ( czyli od sumy kredytu, wynikającej z umowy). Wbrew pozorom, kredytobiorca zwykle nie otrzymuje do ręki całego kapitału kredytu, bank bowiem z góry potrąca prowizję. Bank najczęściej chce, aby spłata odsetek zaczęła się jak najszybciej, pozawala to na lepszą obserwację kredytobiorcy, zmniejsza ryzyko bankowe.

Większość wpływów banku z kredytów wynika z ich oprocentowania. Przy kredytach dla ludności oprocentowanie jest najczęściej podawane z góry i nie zależy od oceny klienta. Przy kredytach gospodarczych w większości banków publikowana jest tzw. Podstawowa stopa procentowa

RODZAJE KREDYTÓW (TYPY KREDYTÓW).

Ze względu na formę płatności kredyty:

-gotówkowe (są w całości wypłacane w gotówce np.; kredyt lombardowy”)-bezgotówkowe (pieniądze są wypłacane przelewem na konto dostawcy lub wykonawcy usługi)

Ze względu na walutę, w jakiej dokonana jest transakcja kredyty:

-złotowe

-dewizowe są nominowane (wyrażone) w określonej walucie, ale wypłacone w złotych po kursie dnia. Są one zawracane także w złotych, a płatności są naliczane wg kursu danej waluty w dniach spłat.

Okresu kredytowania:

Kredyty krótkoterminowe (do 1 roku)

Kredyty średnioterminowe (od 1 do 3 lat)

Kredyty długoterminowe (powyżej 3 lat)

Ze względu na przeznaczenie kredytów:

Kredyty gospodarcze:

-kredyty w rachunku bieżącym (udzielane tylko przedsiębiorstwom, które od dawna współpracują z bankiem oraz przedsiębiorstwom uznanym za przyszłościowych partnerów tego banku - ze względu na wysokie zyski, dynamikę rozwoju lub wielkości przepływów na rachunku bieżącym. W uproszczeniu można powiedzieć, że kredyt e rachunku bieżącym jest zawierany na mocy umowy zezwalającej kredytobiorcy na debet, czyli ujemne saldo rachunku, w określonym czasie i do określonej wysokości.

-kredytu obrotowe, służą zaspokojeniu potrzeb przedsiębiorstw w zakresie środków obrotowych. Są one przeznaczone na pokrycie potrzeb związanych z zakupem materiałów i towarów. Wpływy banku z kredytu obrotowego to prowizja i oprocentowanie przy kredytach krótkoterminowych spłacane zwykle w jednej racie, a przy dłuższych w ratach kwartalnych.

-kredyty inwestycyjne, kredyty przeznaczone na wydatki związane z rzeczowymi środkami trwałymi. Są to kredyty udzielane na dłuższy okres. Kosztem kredytu jest oprocentowanie i prowizja.

Kredyty w rachunku kredytowym - oznacza otwarcie dla kredytobiorcy wydzielonego rachunku, na którym ewidencjonowany jest tryb wykorzystywania i spłaty udzielonego kredytu. Może być udzielony jako: Kredyt docelowy - na sfinansowanie jednej ściśle określonej transakcji, Kredyt na wymagalne zobowiązania - zobowiązania powodujące krótkotrwałe trudności płatnicze, Kredyt sezonowy, Kredyt w linii kredytowej.

Kredyty dla ludności:

-kredyty gotówkowe, zaliczamy do nich m.in. kredyty dla ludności w rachunkach bieżących, drobne pożyczki gotówkowe o bardzo zróżnicowanych nazwach i kredyty lombardowe. Kredyt gotówkowy jest udzielany najczęściej bez konieczności podawania jego przeznaczenia. Zabezpieczeniem jest gwarancja ze strony jednego lub kilku żyrantów; klient zwykle musi przedstawić zaświadczenie o zarobkach, zgodę współmałżonka na zaciągnięcie kredytu oraz informację o swoim zadłużeniu.

Kredyty lombardowe to kredyty udzielane pod zastaw rzeczy ruchomych, najczęściej metali szlachetnych i wyrobów z nich oraz papierów wartościowych

-kredyty ratalne, kredyty na zakup dóbr trwałego użytku (na zakup samochodów, sprzętu gospodarstwa domowego). Oprocentowanie kredytów ratalnych jest zależne od długości okresu spłaty. Im dłuższy jest okres kredytowania, tym wyższe oprocentowanie. Cechą szczególną większości kredytów ratalnych jest to ze nie są one udzielane w banku, ale w sklepie lub domu towarowym.

Kredyt dyskontowy - (wekslowy) ułatwiający klientom banku wcześniejsze uzyskanie gotówki w przypadku gdy sprzedający towary lub usługi przyjął od odbiorcy zapłatę w postaci weksla,

Kredyt akceptacyjny mający formę akceptu wystawionego przez klienta weksla, którego ewentualnym płatnikiem może być bank (weksel ciągniony na bank akceptujący).

Kredyt hipoteczny mający charakter długoterminowego kredytu inwestycyjnego związanego z finansowaniem budowy nowych lub rozbudową istniejących przedsiębiorstw oraz szeroko rozumianym budownictwem mieszkaniowym. Kredyt udzielany jest pod zabezpieczenie hipoteczne, co daje bankowi gwarancje jego spłaty, nawet wówczas, gdy przedmiot kredytu zmieni jego właściciela.

Kredyty budowlano-mieszkaniowe.

-kredyty budowlane udzielane na budowę domu, zabezpieczeniem jest hipoteka na nieruchomości Kredytobiorcami są osoby fizyczne i osoby prawne; większość takich kredytów jest udzielana przedsiębiorstwom.

-kredyty mieszkaniowe, udzielane najczęściej na zakup już zbudowanego mieszkania; ich wielkość jest zróżnicowana, a zabezpieczeniem jest hipoteka na mieszkaniu.

MONITORING BANKOWY

Monitoring bankowy - kontrolowanie spłaty kredytu:

-bieżący - sprawdzenie terminowości wpłat, kontrolowanie racjonalności wydatkowania środków udostępnionych przez bank, analizowanie dokumentów (kondycja finansowa kredytobiorcy);

-okresowy - raz na jakiś czas.

Monitoring kredytowy jest to system bieżącej i systemowej weryfikacji zdolności kredytowej klienta w toku funkcjonowania kredytu.. Podstawowym celem jest systematyczne analizowanie poszczególnych umów kredytowych, a także struktury jakościowej portfela kredytowego na szczeblu oddziału i całego banku.

Funkcje monitoringu:

-funkcja informacyjna

-funkcja zabezpieczeniowa.

Funkcja informacyjna odnosząca się do monitoringu całego portfela kredytowego, umożliwia okresowe dostarczanie jednostkom zarządzającym portfelem informacji o:

-elementach składowych portfela (podział kredytów wg; rodzajów, wartości poszczególnych kredytów, branż, regionów, sektorów własnościowych, klas ryzyka, zabezpieczeń prawnych)

rozwoju działalności kredytowej w okresie porównawczym (zmiany w klasach ryzyka, rodzajach zabezpieczeń, sektorach)

Funkcja zabezpieczająca sprowadzająca się do działań zapobiegawczych oraz eliminowania następstw aktywnego ryzyka bankowego. Potencjalnym stratom zapobiega, bowiem możliwe wczesne rozpoznanie przyczyn i istoty odchyleń w przebiegu procesu kredytowania.

Procedury monitoringu kredytowego obejmują zarówno obszar kredytów w sytuacji regularnej (kredyty normalne), jak i w sytuacji nieregularnej (kredyty poniżej standardu, wątpliwe, stracone).

KREDYTY DLA OSÓB FIZYCZNYCH.

kredyty gotówkowe, zaliczamy do nich m.in. kredyty dla ludności w rachunkach bieżących, drobne pożyczki gotówkowe o bardzo zróżnicowanych nazwach i kredyty lombardowe. Kredyt gotówkowy jest udzielany najczęściej bez konieczności podawania jego przeznaczenia. Zabezpieczeniem jest gwarancja ze strony jednego lub kilku żyrantów; klient zwykle musi przedstawić zaświadczenie o zarobkach, zgodę współmałżonka na zaciągnięcie kredytu oraz informację o swoim zadłużeniu.

Kredyty lombardowe to kredyty udzielane pod zastaw rzeczy ruchomych, najczęściej metali szlachetnych i wyrobów z nich oraz papierów wartościowych

kredyty ratalne, kredyty na zakup dóbr trwałego użytku (na zakup samochodów, sprzętu gospodarstwa domowego). Oprocentowanie kredytów ratalnych jest zależne od długości okresu spłaty. Im dłuższy jest okres kredytowania, tym wyższe oprocentowanie. Cechą szczególną większości kredytów ratalnych jest to ze nie są one udzielane w banku, ale w sklepie lub domu towarowym. Przy takim kredycie współuczestniczy trzech

partnerów: bank, który pożycza pieniądze, przedsiębiorstwo handlowe, które dostarcza towar i kredytobiorca, spłacający zakupiony towar w ratach.

Kredyt dyskontowy - (wekslowy) ułatwiający klientom banku wcześniejsze uzyskanie gotówki w przypadku gdy sprzedający towary lub usługi przyjął od odbiorcy zapłatę w postaci weksla,

Kredyt akceptacyjny mający formę akceptu wystawionego przez klienta weksla, którego ewentualnym płatnikiem może być bank (weksel ciągniony na bank akceptujący).

Kredyt hipoteczny mający charakter długoterminowego kredytu inwestycyjnego związanego z finansowaniem budowy nowych lub rozbudową istniejących przedsiębiorstw oraz szeroko rozumianym budownictwem mieszkaniowym. Kredyt udzielany jest pod zabezpieczenie hipoteczne, co daje bankowi gwarancje jego spłaty, nawet wówczas, gdy przedmiot kredytu zmieni jego właściciela.

Kredyty budowlano-mieszkaniowe.

-kredyty budowlane udzielane na budowę domu, zabezpieczeniem jest hipoteka na nieruchomości ( gruncie na którym rozpoczęto budowę). Kredytobiorcami są osoby fizyczne i osoby prawne; większość takich kredytów jest udzielana przedsiębiorstwom.

-kredyty mieszkaniowe, udzielane najczęściej na zakup już zbudowanego mieszkania; ich wielkość jest zróżnicowana, a zabezpieczeniem jest hipoteka na mieszkaniu.

Kredyty budowlano-mieszkaniowe są najczęściej nazywane kredytami hipotecznymi ze względu na to że ich podstawowym zabezpieczeniem jest hipoteka.

KREDYTY DLA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH

Kredyty gospodarcze - to większość sum kredytów, przeznaczane są na cele gospodarcze

kredyt na rach. bieżącym dla przedsiębiorstw

- kredyt obrotowy (składniki aktywów surowce, towary)

- kredyt inwestycyjny

kredyty w rachunku bieżącym (udzielane tylko przedsiębiorstwom, które od dawna współpracują z bankiem oraz przedsiębiorstwom uznanym za przyszłościowych partnerów tego banku - ze względu na wysokie zyski, dynamikę rozwoju lub wielkości przepływów na rachunku bieżącym. W uproszczeniu można powiedzieć, że kredyt e rachunku bieżącym jest zawierany na mocy umowy zezwalającej kredytobiorcy na debet, czyli ujemne saldo rachunku, w określonym czasie i do określonej wysokości.

-kredytu obrotowe, służą zaspo9kojeniu potrzeb przedsiębiorstw w zakresie środków obrotowych. Są one przeznaczone na pokrycie potrzeb związanych z zakupem materiałów i towarów. Wpływy banku z kredytu obrotowego to prowizja i oprocentowanie przy kredytach krótkoterminowych spłacane zwykle w jednej racie, a przy dłuższych w ratach kwartalnych.

-kredyty inwestycyjne, kredyty przeznaczone na wydatki związane z rzeczowymi środkami trwałymi. Są to kredyty udzielane na dłuższy okres. Kosztem kredytu jest oprocentowanie i prowizja.

Kredyty w rachunku kredytowym - oznacza otwarcie dla kredytobiorcy wydzielonego rachunku, na którym ewidencjonowany jest tryb wykorzystywania i spłaty udzielonego kredytu. Może być udzielony jako: Kredyt docelowy - na sfinansowanie jednej ściśle określonej transakcji, Kredyt na wymagalne zobowiązania - zobowiązania powodujące krótkotrwałe trudności płatnicze, Kredyt sezonowy, Kredyt w linii kredytowej.

KREDYTY KRÓTKO, ŚREDNIO I DŁUGO OKRESOWE.

OBRÓT KRAJOWY

KRÓTKOTERMINOWYCH*

*dyskontowych

*lombardowych

*akceptacyjnych

*akceptacyjno - rembursowych*

*obrotowych

*innych

ŚREDNIOTERMINOWYCH

*kupieckich

*zaopatrzeniowych

*inwestycyjnych

*innych

DŁUGOTERMINOWE

*zaopatrzeniowych

*inwestycyjnych

*innych

OBRÓT ZAGRANICZNY

kupieckich

zaopatrzeniowych

inwestycyjnych

proeksportowych

finansowych

celowych

innych kredytów

depozytów bankowych /bank to bank

innych depozytów

udziały w kapitałach

skup walorów zagranicznych

skup wierzytelności

KREDYTY INWESTYCYJNE: PROSTE, DYSKONTOWE.

Kredyty inwestycyjne - udzielane na finansowanie nowych, odtworzenie zużytych lub modernizację istniejących środków trwałych. Są to kredyty długoterminowe.

Kredyt dyskontowy - (wekslowy) ułatwiający klientom banku wcześniejsze uzyskanie gotówki w przypadku gdy sprzedający towary lub usługi przyjął od odbiorcy zapłatę w postaci weksla,

Kredyt akceptacyjny mający formę akceptu wystawionego przez klienta weksla, którego ewentualnym płatnikiem może być bank (weksel ciągniony na bank akceptujący ).

kredyt hipoteczny mający charakter długoterminowego kredytu inwestycyjnego związanego z finansowaniem budowy nowych lub rozbudową istniejących przedsiębiorstw oraz szeroko rozumianym budownictwem mieszkaniowym. Kredyt udzielany jest pod zabezpieczenie hipoteczne, co daje bankowi gwarancje jego spłaty, nawet wówczas, gdy przedmiot kredytu zmieni jego właściciela.

JAKOŚĆ AKCJI KREDYTOWEJ, KOSZTÓW.

KREDYTY NORMALNE - regularnie spłacane / 4,5% rezerwy bezpiecznej /

KREDYT POD OBSERWACJĄ:

-spłata opóźniona powyżej 7 dni,

-spłata opóźniona od 7-13 dni

-spłata powyżej miesiąca, tzw. kredyt poniżej standardu

-spłata 3-6 miesięcy, tzw. kredyt wątpliwy

-powyżej 6 miesięcy, tzw. kredyt stracony.

UMOWA KREDYTOWA.

Umowa kredytowa - dokument, na podstawie, którego bank przyznaje nam pieniądze, jest potwierdzeniem warunków kredytu wymienionych we wniosku kredytowym

Umowa kredytowa składa się z 2-ch części:

• Umowa właściwa

• Regulamin

Umowa ta jest wiążąca, klient może ją przyjąć lub odrzucić. Wyjątkiem są silni klienci, którzy traktowani są na lepszych warunkach i dopuszczone są tu negocjacje, najczęściej dotyczą spłaty kredytu.Gdy umowa zostaje podpisana, kredyt jest wypłacony. Duże kredyty wypłacane są przelewami, nie płaci się kredytobiorcy tylko dostawcy. Pozwala to na kontrolowanie przez bank przepływów finansowych.

Wniosek kredytowy zawiera: cel kredytu; sumę kredytu; czas spłaty; warunki spłaty; czy przyznany jednorazowo, czy transzami; formę oprocentowania; zabezpieczenia; walutę; rachunki w innych bankach; kredyty w innych bankach; w przypadku dużych kredytów sprawozdania finansowe (bilanse, rachunki zysków i strat, prognozy na przyszłość, cash flow, zestawienie wierzytelności)

ZDOLNOŚĆ KREDYTOWACO TO JEST I JAK SIĘ BADA ZDOLNOŚĆ KREDYTOWĄ?

ZDOLNOŚĆ KREDYTOWA-to zdolność do terminowego i kompletnego wypełnienia zobowiązań oraz warunków umowy kredytowej. Zdolność kredytowa klienta to zdolność do spłaty kapitału wraz z odsetkami w umownych terminach płatności.

PODSTAWOWE KATEGORIE ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ:

1)zdolność kredytowa pod względem formalnoprawnym zdolność klientów do podejmowania czynności prawnych, w tym do zawierania umów kredytowych. Wiarygodność prawna oznacza zdolność prawną do wejścia w stosunki umowne z bankiem,

2)zdolność kredytowa pod względem merytorycznym, tj wiarygodność ekonomiczna kredytobiorcy

-personalny Na ocenę wiarygodności ekonomicznej z personalnego punktu widzenia składa się badanie elementów determinujących zaufanie do osoby kredytobiorcy i charakter, stan cywilny, stan majątkowy, reputacja, kwalifikacje zawodowe, doświadczenie, lojalność, solidność, itd.

-ekonomiczny Ekonomiczne aspekty oceny merytorycznej zd. Kredytowej sprowadza się do analizy sytuacji ekonomiczno-finansowej kredytobiorcy oraz jakości zabezpieczeń prawnych kredytu.

Zdolność kredytowa podmiotów gosp. odbywa się na 3 obszarach

Zdolność finansowa - tzn., że bank musi sprawdzić, zdobyć lub uaktualnić dokumenty z urzędu dzielnicy na zarejestrowaną działalność gospodarczą, musi dostarczyć dokumenty nazwane regon.

Zdolność kredytowa osobista - wypracowana przez pracownika zdolność osobista kierownictwa

Właściwa zdolność kredytowa - musi polegać na pewnych metodach, są to metody:

Logiczno - dedukcyjne - polegają na tym, że są 4 dokumenty, na podstawie zależności podejmuje się oceny klienta w skali 1÷5

Empiryczne - wskaźnikowe, 7 obszarów działania: magazyn itp

Jakościowe - polega na uwzględnieniu elementów niemierzalnych, np. jakość przepisów prawa. Ważne jest ustalenie tabeli punktacji i sposobu przeliczania wartości niewymiernych w wartości wymierne.

RYZYKO /TZW. STRATA FINANSOWA, CZAS TRWANIA/, ZDOLNOŚĆ KREDYTOWA

Aktywne ryzyko kredytowe - wiąże się z udzielaniem kredytów i wynika z niepewności zwrotu przez kredytobiorcę w ustalonym terminie przypadających rat kapitałowych i należnych odsetek. Skalę występowania aktywnego ryzyka kredytowego przedstawia poziom należności nieprawidłowych (w sytuacji nieregularnej) w ogólnej kwocie kredytów bankowych. Kredyty tzw. niespłacalne wpływają na sztuczne podwyższanie aktywów bankowych.

Pasywne ryzyko kredytowe - wiąże się z refinansowaniem, to jest pozyskiwaniem przez bank środków na prowadzenie swojej działalności. Występuje, gdy zmieniają się warunki pozyskiwania przez bank środków, np. następuje zmiana oprocentowania środków obcych, zmiana kursu walut, wcześniejsze wycofanie depozytów niż planowano. Źródłami finansowania mogą być depozyty klientów lub innych banków, środki otrzymane z banku centralnego, emisja papierów wartościowych.

ZABEZPIECZENIE ZWROTNOŚCI KREDYTU

Formę zabezpieczenia kredytu ustala bank w negocjacjach z kredytobiorcą, biorąc pod uwagę rodzaj, wysokość oraz okres spłaty kredytu, a także jego stan majątkowy oraz status prawny. Zabezpieczenie prawne zwrotności kredytu zapewnia bankom uprzywilejowaną pozycję w dochodzeniu jego wierzytelności od kredytobiorcy w przypadku jego niewypłacalności lub likwidacji.

-osobiste (odpowiada całym swoim majątkiem -kaucja, lokata środków pieniężnych, poręczenie wg prawa cywilnego, weksel własny in blanco, poręczenie wekslowe, gwarancja bankowa)

-rzeczowe (wierzyciel egzekwuje swoje roszczenia z zastawionych rzeczy lub praw majątkowych-zastaw, hipoteka).

AKREDYTYWA I INKASA.

Akredytywa

Należy do tradycyjnych form rozliczeń i znajduje zastosowanie w obrotach krajowych i zagranicznych. Rozliczanie polega na zarezerwowaniu przez bank określonych środków dłużnika (odbiorcy) z przeznaczeniem ich na uregulowanie wierzytelności dostawcy, po spełnieniu przez niego warunków ustalonych przez dłużnika. Otwarcie akredytywy następuje na wniosek dłużnika, określający dokumenty, jakie powinien złożyć dostawca dla dokonania wypłaty. Akredytywa wygasa po wyczerpaniu środków wydzielonych na rachunku dłużnika oraz po upływie terminu jej ważności.

Procedura realizacji akredytywy.

Rozliczanie polega na zarezerwowaniu przez bank określonych środków dłużnika (odbiorcy) z przeznaczeniem ich na uregulowanie wierzytelności dostawcy, po spełnieniu przez niego warunków ustalonych przez dłużnika. Otwarcie akredytywy następuje na wniosek dłużnika, określający dokumenty, jakie powinien złożyć dostawca dla dokonania wypłaty. Akredytywa wygasa po wyczerpaniu środków wydzielonych na rachunku dłużnika oraz po upływie terminu jej ważności.

inkaso dokumentowe

Forma rozliczeń w obrotach zagranicznych i usługa świadczona przez banki. Polega na wydaniu dokumentów płatnikowi (kupującemu) przez bank, w zamian za zabezpieczenie tej zapłaty w przyszłości np. poprzez wystawienie weksla. Zasada inkasa dokumentowego jest to, że zapłata za towar następuje bez prawa uprzedniego zbadania stanu towaru przez importera. Jest stosowane, gdy: Eksporter i importer maja do siebie zaufanie oraz gotowość i możliwość do zapłaty jest niepodważalna, Polityczne, ekonomiczne i prawne warunki importera są uregulowane, Międzynarodowy system płatności nie jest krępowany przez ograniczenia, Towar dostarczany nie jest wykonany na zamówienie.

Procedura realizacji inkasa dokumentowego.

Zleceniodawca (eksporter) składa do swojego banku uprzednio uzgodnione z importerem dokumenty wraz z instrukcją przedłożenia ich importerowi,

Bank przekazujący przesyła je do banku inkasującego określając, kiedy i na jakich warunkach dokumenty winny być wydane importerowi,

Bank inkasujący informuje importera, na bazie otrzymanych instrukcji z banku zleceniodawcy, o warunkach na jakich płatnik może wejść w posiadanie dokumentów,Jeśli importer dokonuje płatności w zamian za dokumenty, bank inkasujący przesyła należność do banku przekazującego, celem uznania rachunku zleceniodawcy,Jeśli importer otrzymuje dokumenty w zamian za akcept traty (weksla), bank inkasujący zwraca zaakceptowaną tratę (weksel) do banku przekazującego lub przechowuje w swoich aktach, na bazie powierniczej, do terminu płatności.

TECHNIKI ROZLICZEŃ TRANSAKCJI: FORFAITING FAKTORING

Forfaiting -to usługa bankowa polegająca na skupie wierzytelności handlowych wymagalnych w terminach o dłuższym okresie zapłaty bez prawa regresu w stosunku do poprzedniego posiadacza wierzytelności.

Usługa ta odnosi się w szczególności do wierzytelności handlowych powstałych w stosunkach wymiennych z zagranicą.

Sprzedawca tych wierzytelności odstępuje bankowi (forfaiterowi) przyszłe przychody pieniężne, który od tej pory ponosi pełne ryzyko(handlowe i polityczne) związane z daną transakcją.

Faktoring, czyli skup wierzytelności. Banki występujące w roli faktorów podpisują umowę z przedsiębiorstwem, od którego odkupują należności. Ta umowa ma określony czas ważności, podany jest też limit płatności, a banki mają prawo do odmowy skupu wierzytelności, jeśli wypłacalność wystawcy nie jest uznana za pewną. Zgodnie z tą umową, klient przekłada bankowi fakturę i dostaje większość należności. Reszta pieniędzy po potrąceniu kosztów faktoringu, wpłynie na rachunek klienta po wywiązaniu się ze zobowiązań przez wystawcę faktury. Tym wystawcą jest najczęściej odbiorca towarów sprzedanych przez klienta.

Faktorzy pobierają z tego tytułu wynagrodzenie, składające się z:

-prowizji, wysokości 0,2-3% wartości faktury;

-oprocentowania, które jest zwykle zależne od stopy WIBOR (stopa lokat międzybankowych) na dany okres od stopy kredytu redyskontowego NBP.

Factoring może też dotyczyć transakcji handlu zagranicznego, czyli w praktyce - zapłaty polskim przedsiębiorstwom za wierzytelności firm zagranicznych. Taka usługa jest nazywana faktoringiem eksportowym.

Umowy faktoringowe dotyczą zwykle należności, których termin upływa w okresie krótszym niż trzy miesiące. Niektóre banki skupują też - na podobnych zasadach - faktury o okresie płatności dłuższym niż trzy miesiące; jednak nazywają tę czynność forfaitingiem. Umowy forfaitingowe są zwłaszcza często podpisywane przez banki z firmami leasingowymi.

CZEKI

Czek - pisemny dokument za pomocą, którego posiadacz funduszy zdeponowanych w banku wydaje polecenie natychmiastowej wypłaty pewnej sumy pieniędzy na korzyść osoby trzeciej lub samego zleceniodawcy. Obok przelewu bankowego jest on instrumentem obiegu pieniądza bezpośredniego, służącego do spłaty zaciągniętych długów. Czek może być imienny lub na okaziciela, może być kasowy (płatny gotówką) bądź rozrachunkowy (do obrotu bezgotówkowego). Czek nie ma cechy powszechnej wymienialności. Nie jest prawnym środkiem płatniczym.

Czeki obsługują dużą część transakcji rynkowych. Są substytutem pieniądza w jego funkcji cyrkulacji i środka płatniczego.

Rodzaje czeków:

czek bankierski - podpisane bezwarunkowe zlecenie banku ciągnącego dla innego banku lub dla siebie samego w celu wypłacenia sumy osobie wymienionej z nazwiska lub nie (biorcy)

czek gwarantowany - płatność gwarantowana przez bank

czek handlowy - zwany prywatnym, ciągniony nie przez bank

czek podróżny - wystawiony na standardowe kwoty przez banki i inne instytucje finansowe w różnych walutach i ciągniony na samą instytucję wydającą, stosowany np. w czasie pobytu za granicą

czek gotówkowy - trasant zleca bankowi wypłacenie gotówki

czek rozrachunkowy - trasant zleca bankowi obciążenie swego rachunku i uznanie rachunku remitenta. Odmianą jest czek potwierdzony.

Ustawowe elementy czeku niezbędne dla jego ważności to:

nazwa „czek”,

bezwarunkowe polecenie zapłaty oznaczonej na czeku sumy pieniężnej,

oznaczenie miejsca płatności,

oznaczenie daty i miejsca wystawienia,

oznaczenie trasata (osoby, która ma zapłacić lub wykupić czek /ostatecznie bank wystawcy czeku/,

podpis wystawcy czeku /trasanta /.

WEKSEL

Weksel jest dokumentem zobowiązującym wystawcę lub wskazaną przez niego osobę do bezwarunkowego zapłacenia określonej kwoty pieniężnej w oznaczonym terminie. Charakteryzuje się tym, że złożenie na nim podpisu stanowi podstawę i przyczynę zobowiązania wekslowego.

Weksel własny - (inaczej suchy, prosty) jest to papier wartościowy sporządzony w formie ściśle przez prawo wekslowe określonej, zawierający bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy zapłacenia określonej sumy pieniężnej we wskazanym miejscu i czasie oraz stwarzający bezwarunkową odpowiedzialność osób na nim podpisanych.

Weksel trasowany - (inaczej ciągniony, trata) jest to papier wartościowy sporządzony w formie ściśle określonej przepisami prawa wekslowego, zawierający skierowane do oznaczonej osoby bezwarunkowe polecenie zapłacenia określonej sumy pieniężnej w oznaczonym miejscu i czasie oraz stwarzający bezwarunkową odpowiedzialność osób na nim podpisanych.

Weksel in blanco - dokument zawierający co najmniej podpis wystawcy weksla bądź także niektóre elementy weksla.. Weksel stanowi dokument stwierdzający istnienie samodzielnego, oderwanego od przyczyny zewnętrznej zobowiązania pieniężnego,

Weksel - pisemne zobowiązanie wystawcy dokumentu, sporządzone na specjalnym blankiecie skarbowym, do bezterminowej zapłaty w oznaczonym terminie określonej sumy pieniężnej osobie wymienionej w tym dokumencie (wierzycielowi). Są weksle handlowe - rezultat aktu kupna - sprzedaży, i weksle finansowe - nie reprezentujące operacji finansowych, wystawione w celu otrzymania pożyczki z banku (sola).

Weksel prosty (własny) - np. skarbowy to pisemne zobowiązanie skarbu państwa z terminem płatności 3- lub 6-miesięcznym.

Weksel ciągniony (trasowany) - trata - wystawiony przez wierzyciela, polecającego dłużnikowi wypłacenie określonej sumy pieniężnej w oznaczonym miejscu i czasie jemu samemu lub wymienionej osobie trzeciej. Dłużnik swoim podpisem potwierdza na tracie swoje zobowiązanie. Trata może być płatna za okazaniem lub po pewnym czasie.

Weksel długoterminowy - płatny w jakiś czas po okazaniu.

Awal - poręczenie osoby trzeciej.

Wymień elementy niezbędne dla ważności weksla.

nazwa „weksel” w tekście dokumentu, w języku w którym go wystawiono,bezwarunkowe polecenie zapłaty określonej kwoty,nazwisko trasata,oznaczenie terminu płatności,oznaczenie miejsca płatności,nazwisko remitenta na rzecz lub na którego zlecenie dokonuje się zapłaty,oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla,

podpis trasanta

Różnice między wekslem a czekiem

WEKSEL

1.jest narzędziem kredytu 2.wystawcę jest osoba fizyczna i prawna posiadająca zdolność wekslową 3.weksel może mieć pokrycie po jego wystawieniu (jest bowiem środkiem kredytu) 4.jest on przedstawiony do przyjęcia trasatowi (bankowi) 5.musi być wystawiony na określona osobę (nie na okaziciela) 6.może być płatny w oznaczonym dniu, za okazaniem, w pewien czas po dacie lub po okazaniu. 7.nie można go odwołać 8.wyrażenie „do rozrachunku” na wekslu i jego zakreślenie jest niedopuszczalne 9.biura notarialne i urzędy pocztowe sporządzają protest jeśli dłużnik odmawia zapłaty. 10.wystawca odpowiada cywilnie wobec posiadacza weksla w przypadku nie zapłaty weksla 11.posiadacz weksla nie musi przyjmować zapłaty przed terminem jego płatności 12.osoba u której płatny jest weksel, może być osoba trzecia lub wskazana na wekslu.

CZEK

1.jest narzędziem płatności 2.bank jest trasatem

3.po jego wystawieniu musi mieć pokrycie 4,czek nie podlega przyjęciu przez trasata 5.może być wystawiony na okaziciela lub na inną osobę 6.płatny jest w przypadku okazania 7.może być odwołany w niektórych sytuacjach 8.może mieć formę czeku do rozrachunku lub zakreślonego 9.poprzez biura notarialne i oświadczenia trasata sporządzane są protesty w wyniku których dłużnik odmawia zapłaty 10.wystawca odpowiada cywilnie i karnie wobec posiadacza czeku w przypadku nie zapłaty czeku 11.można przedstawić czek do zapłaty przed dniem wystawienia 12.osoba u której czek jest płatny może być tylko bank 13.oprocentowanie zastrzeżone uważa się za nie napisane 14.nie można indosować czeku na trasata 15.czek nie może być przyjęty w zastaw 16.nie sporządza się odpisów z czeku, a wtóropisy sporządza się gdy czek wystawiony jest w jednym kraju, a płatny w drugim

Podobieństwa między czekiem a wekslem

WEKSEL

1.zobowiązania abstrakcyjne 2.w tekście dokumentu jest nazwa „weksel” w języku w jakim go wystawiono 3.jest poleceniem zapłaty bezgotówkowej 4.w wekslu występują trzy strony: trasant, remitent, trasat 5.wystawca może go na własne zlecenie wystawić i może być trasatem 6.może go przenosić przez indos 7.zawiera polecenie zapłaty oznaczonej kwoty pieniężnej 8.dłużnicy odpowiadają solidarnie wobec posiadacza weksla 9.każda osoba podpisana na wekslu odpowiada niezależnie od zobowiązań innych podpisanych osób 10.poprzez poszukiwanie zwrotne dochodzi się roszczeń z weksla aby postępowanie nakazowe było uproszczone może wnieść pozew

CZEK

1.zobowiązania abstrakcyjne 2.w tekście dokumentu jest nazwa „czek” w języku w jakim go wystawiono 3.jest poleceniem zapłaty bezgotówkowej 4.w wekslu występują trzy strony: trasant, remitent, trasat 5.wystawca może go na własne zlecenie wystawić i może być trasatem. Wyjątkiem jest czek na okaziciela. 6.może go przenosić przez indos 7.zawiera polecenie zapłaty oznaczonej kwoty pieniężnej 8.dłużnicy odpowiadają solidarnie wobec posiadacza weksla 9.każda osoba podpisana na wekslu odpowiada niezależnie od zobowiązań innych podpisanych osób 10.poprzez poszukiwanie zwrotne dochodzi się roszczeń z weksla aby postępowanie nakazowe było uproszczone może wnieść pozew

ZADANIA BANKU CENTRALNEGO

Bank Centralny realizuje z reguły trzy podstawowe zadania:

1.Zachowanie wartości pieniądza krajowego,

2.Ochrona stabilności systemu finansowego,

3.Podnoszenie efektywności polityki pieniężnej.

Ad.1) Wśród zadań NBP nadrzędne miejsce zajęło umocnienie pieniądza polskiego oraz wspieranie gospodarki państwa. Te generalne dyrektywy przeniknęły system oddziaływania NBP na funkcjonowanie innych banków oraz określiły jego stanowisko w procesie współdziałania w kształtowaniu i realizacji planów, a zwłaszcza polityki pieniężno - kredytowej.

Bank Centralny jest regulatorem całego obiegu pieniężnego wewnątrz kraju oraz równowagi bilansu płatniczego z jednej strony, a z drugiej - bankierem państwa w zakresie udzielania kredytów dla rządu, obsługi długu państwowego oraz kasowej obsługi budżetu. Obowiązkiem banku centralnego jest dbanie o stabilność waluty narodowej, a także oddziaływanie na gospodarkę narodową, żeby następował jej stały rozwój, wzrost dochodu narodowego oraz spadek bezrobocia.

Bank centralny:

reguluje cyrkulację emitowanego pieniądza (gotówkowego i żyrowego),

reguluje wielkość pieniądza bankowego tworzonego przez banki operacyjne,

reguluje płynność całego systemu bankowego,

kształtuje potencjał kredytowy banków operacyjnych poprzez odpowiednie instrumenty.

Ad.2) Bank centralny ma również za zadanie ochronę stabilności systemu finansowego, który składa się z infrastruktury prawnej oraz instytucji finansowych. Aktywność i kompetencje banku centralnego powinny przejawiać się w:

Kształtowaniu norm ostrożnościowych oraz przepisów regulujących organizację zadań przewidzianych przez prawo,

Realizowaniu uprawnień do wydawania koncesji na otwieranie nowych banków oraz podejmowaniu decyzji o ich cofnięciu jeśli funkcjonowanie banku jest niezgodne z obowiązującymi przepisami lub też wyniki ekonomiczne banku zagrażają bezpieczeństwu danego banku i stanowią zagrożenie dla jego klientów.

Prawo bankowe i ustawa o NBP przewidziały usytuowanie nadzoru bankowego w banku centralnym (Główny Inspektorat Nadzoru Bankowego). NBP realizuje stały nadzór nad instytucjami bankowymi na podstawie rocznych bilansów, miesięcznych sprawozdań i bieżących meldunków. Podstawowym celem tego nadzoru jest zapewnienie bezpieczeństwa środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych oraz zagwarantowanie zgodności działalności banków z przepisami prawnymi.

W ramach sprawowania nadzoru bankowego bank centralny może przekazać bankowi określone zalecenia, a w przypadku krańcowym - nawet cofnąć decyzję o wydaniu zgody na prowadzenie działalności.

Do zadań nadzoru bankowego należy niedopuszczenie do:

Naruszenia prawa bankowego oraz innych przepisów prawnych obowiązujących banki,

Utraty płynności przez bank,

Takiego pogorszenia się rentowności banku, które groziłoby jegi likwidacją.

Ad.3) Podnoszenie efektywności polityki pieniężnej dokonywane jest przez odpowiedni dobór i konstrukcję instrumentów finansowych, za pomocą, których realizowana jest polityka pieniężna. Obecnie NBP wykorzystuje cztery narzędzia:

Obowiązkowe minimalne rezerwy,

Kredyt redyskontowy,

Operacje otwartego rynku,

Kredyt lombardowy.

FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO

Pełni trzy podstawowe funkcje

1. Jest bankiem banków

2. Jest bankiem państwa obsługuje budżet państwa utrzymuje fundusze realizuje wydatki i udziela pożyczek

3. Utrzymuje rezerwy walutowe, reguluje kurs waluty krajowej na rynku walutowym

FUNKCJE NBP:

Bank emisyjny - emituje pieniądze; ustala wzory, ilość, zabezpieczenia; decyduje o emisji bonów pieniężnych; dokonuje obsługi bonów skarbowych i obligacji (wypuszczanych przez radę ministrów); organizuje obieg pieniężny tzn. reguluje podaż pieniądza na rynku i dostosowuje ja do warunków gospodarczych; wpływa na kreację pieniądza przez banki np. normy kredytowe

Bank banków - nadzoruje działalność innych banków (bo nakłada normy); udział innym bankom kredytów: redyskontowego - pod zastaw weksli, lombardowego - pod zastaw papierów wartościowych, dziel sztuki, nieruchomości.

Bank państwa - obsługa i organizacja rachunków zagranicznych; pożyczki dla rządu; administracja długiem publicznym; zarządzanie rezerwami złota i rezerwami dewizowymi; utrzymywanie kursu walutowego

OBSZARY ODDZIAŁYWANIA BANKU CENTRALNEGO NA BANK KOMERCYJNY

Mówi się o tzw. 6 obszarach oddziaływania BC na banki komercyjne, jest to nic innego jak przełożenie prawa na działania banku komercyjnego.

REGULACJE MAKROEKONOMICZNE - odnoszą się do całej gospodarki

REZERWA OBOWIĄZKOWA - banki są zobowiązane odprowadzać 4,5% od uzyskanych depozytów, czyli tych a'vista i terminowych.

OPERACJE OTWARTEGO RYNKU - funkcja emisyjna, BC ma prawo oceniania czy ilość pieniądza na rynku, czyli podaż pieniądza jest duża czy mała.

ZAKAZY - ograniczenia, limity, np. dotyczące akcji kredytowej dotyczące kredytowania kopalń węgla kamiennego,

ALOKACJA ŚRODKÓW - tzn., że BC uznaje, że trzeba środki pieniężne przenosić w to miejsce gdzie są te pieniądze potrzebne, np. kredyt studencki, kredyt dla rolników, kredyt ekologiczny.

REGULACJE STRUKTURALNE - zgodnie z przepisami prawa każdy bank, który uzyskał licencję musi wykonywać wszystkie czynności bankowe a więc pozyskiwać środki, udzielać kredytu i być pośrednikiem finansowym, musi zakładać lokaty terminowe i ROR - y, musi udzielać kredytu, musi przyjmować opłaty za telewizję, światło, gaz itp. może założyć biura maklerskie, fundusz emerytalny, ubezpieczeniowy, może udzielać kredytów hipotecznych.

REGULACJE OSTROŻNOŚCIOWE - zgodnie z przepisami prawa np. komisja nadzoru bankowego zdecyduje o tym, kto ma być prezesem banku i członkiem zarządu.

REGULACJE PRAWNE - banki komercyjne muszą się stosować do wytycznych zawartych i w ustawie o prawie bankowym i ustawie NBP i jeszcze jakiś innych zarządzeniach prezesów, np. tajemnica bankowa - tylko określonym, upoważnionym osobom i instytucjom wolno udostępnić dane bankowe, bank musi przeciwdziałać „praniu pieniędzy”.

REGULACJE ZABEZPIECZAJĄCE - polegają głównie na zabezpieczeniu naszych pieniędzy, wkładów, depozytów. Przede wszystkim chodzi o bezpieczeństwo wkładów jest to związane z zabezpieczeniem wkładu, bankowy fundusz gwarancyjny - zapewnia nam w przypadku upadłości banku zwrot pieniędzy liczony w Euro.

INSTRUMENTY BANKU CENTRALNEGO

Bank centralny w swej polityce pieniężnej wykorzystuje przede wszystkim cztery narzędzia:

1.obowiązkowe minimalne rezerwy płynności - mają na celu ograniczenie podaży pieniądza, a także przeciwdziałanie występowania niewypłacalności banków handlowych i braku ich płynności.

Rezerwy te banki muszą utrzymywać w postaci depozytów na ich rachunkach w banku centralnym lub jako pieniądz gotówkowy w kasie. Wysokość tych rezerw określają banki centralne w formie procentu od nagromadzonych w bankach handlowych depozytów. Bank centralny może ustalić jedną stawkę procentową od sumy wszystkich rodzajów depozytów lub też zróżnicować stawki % dla poszczególnych rodzajów depozytów. (w Polsce mamy do czynienia z tą drugą formą)

System obowiązkowych minimalnych rezerw płynności pozwala na zwiększyć bądź ograniczyć możliwość kreacji zdecentralizowanego pieniądza wkładowego. Skuteczność tego wskaźnika jest duża, jednak bank centralny nie może zmieniać wskaźnika zbyt często, gdyż powodowałoby to brak stabilności monetarnej i ekonomicznej w kraju.

Polityka ta może, więc mieć charakter długofalowy.

Nie jest to instrument szybkiego działania.

Wadą jest to, że zmiany podawane są bankom z góry, gdyż bankom nie jest łatwo dostosować się di nich.

Polityka zmian wskaźnika rezerw obowiązkowych działa w jednakowym stopniu na wszystkie banki - w tym także ślepo oddziałuje jednocześnie na banki o nadmiarze jak i niedoborze rezerw.

2. kredyt redyskontowy - polega na odkupywaniu od banków handlowych weksli, które poprzednio banki te dyskontowały swoim klientom. Dyskonto polega na zakupie weksli za kwotę niższą od nominalnej, przy czym różnica ta jest wyznaczona przez stopę dyskontową.

Bank handlowy, pragnący zwiększyć nagle swoją płynność w celu zwiększenia akcji kredytowej lub sprostania zwiększonym nagle przekazom do innych banków czy wypłatom gotówkowym, może przedstawić ten weksel/le do redyskonta w banku centralnym. Bank centralny obniżając lub podwyższając swoją stopę redyskontową może zachęcać lub zniechęcać banki handlowe do operacji redyskontowych weksli, wpływając przez to na ich zdolność do udzielania kredytów.

Polityce kształtowania stopy redyskontowej banku centralnego towarzyszy często stosowanie limitów kwotowych i jakościowych w odniesieniu do przedstawianych do redyskonta weksli.

Stosowanie polityki redyskontowej w niewielkim stopniu umożliwia kontrolę banków, bo:

Banki cechuje duża niezależność finansowa od banku centralnego,

W operacjach redyskontowych stroną inicjującą są banki handlowe, to one decydują czy weksle będą sprzedawane, czy nie,

Banki handlowe mogą korzystać z innych możliwości, np. lokat międzybankowych,

Nawet gdy banki rozliczeniowe są znacznie zadłużone w banku centralnym, to polityka tej drugiej strony może nie mieć wpływu na ogólne rozmiary kredytowania w gospodarce (np. banki mogą wkalkulować zwyżkę stopy redyskontowej w koszt kredytów udzielanych swoim klientom,

przyczyną braku skuteczności polityki redyskontowej są międzynarodowe ruchy kapitałów krótkoterminowych. Zwyżka stopy redyskontowej wywołuje wzrost rynkowych stóp procentowych. Z zagranicy napływają kapitały do banków krajowych, ich rezerwy wzrastają, tak, że nie muszą uciekać się do pomocy banku centralnego. Potrzeba przywrócenia równowagi bilansu płatniczego kraju może stać w sprzeczności z celem utrzymania wewnętrznej stabilności finansowej. Np.: celowość ograniczenia napływu kapitału z zagranicy może wymagać obniżenia stopy redyskontowej, podczas gdy interes gospodarki wewnętrznej może wymagać aby stopę tę podwyższać w celu ostudzenia koniunktury gospodarczej. Na ogół zmiany stopy redyskontowej odgrywają rolę psychologiczną, są miarą oceny bieżącej sytuacji gospodarczej kraju i sygnałem intencji władz. Ów efekt informacyjny może mieć wpływ na postępowanie banków. W wysoko rozwiniętych krajach polityka stopy redyskontowej odgrywa rolę pomocniczą w stosunku do innych instrumentów polityki monetarnej. Ze stopą redyskontową są powiązane inne stopy procentowe - np.: skarb państwa jest zmuszony dostosować stopę procentową sprzedawanych weksli do poziomu stopy banku centralnego. W zasadzie stopa redyskontowa stanowi pułap stopy rynku międzybankowych nadwyżek gotówkowych.

3. Operacje otwartego rynku - polegają na sprzedaży i zakupie przez bank centralny publicznych papierów wartościowych (np.: bonów skarbowych, obligacji państwowych, weksli skarbowych) oraz prywatnych papierów wartościowych (np.: obligacji przedsiębiorstw). Skupując od banków handlowych papiery wartościowe, bank centralny umożliwia im zwiększenie wolumenu udzielonych kredytów. Sprzedając papiery wartościowe bankom handlowym, bank centralny wpływa na ograniczenie akcji kredytowej (zmniejsza obieg pieniężny). W praktyce występują dwie podstawowe grupy operacji otwartego rynku:

Warunkowe - transakcje warunkowego zakupu, zwanego repo - bank centralny zawiera z bankami handlowymi umowę o kupnie na krótki okres (1-14 dni) papierów wartościowych z jednoczesnym obowiązkiem ich odsprzedaży po ustalonym kursie. W istocie, zatem operacje te stanowią krótkookresowe pożyczki udzielane bankom komercyjnym, w celu zwiększenia ich płynności. Transakcje warunkowej sprzedaży, zwanej reverse repo - bank centralny sprzedaje bankom komercyjnym papiery wartościowe, które zobowiązuje się odkupić po krótkim okresie (1-14 dni). Operacje te stanowią krótkookresowe pożyczki banku centralnego od banków komercyjnych i maja na celu ograniczenie płynności banków komercyjnych.

Bezwarunkowe - operacje bezwarunkowego zakupu lub bezwarunkowej sprzedaży, - w których bank centralnych nie zobowiązuje się do odsprzedaży czy odkupienia papierów wartościowych po upływie określonego terminu. Operacje bezwarunkowego zakupu i bezwarunkowej sprzedaży służą także do regulowania płynności banków komercyjnych. Efekty ich działania występują jednak w dłuższym okresie czasu, co wiąże się z terminem wykupu papierów wartościowych dopiero przez ich emitentów. Zalety operacji otwartego rynku:

Inicjuje je bank centralny - sprzedaje bądź kupuje tyle papierów wartościowych, ile uznaje za pożądane z punktu widzenia polityki monetarnej,

Operacje te mogą być dokonywane w dowolnej skali - zależy to od woli banku centralnego, zmiany następują w sposób ciągły - instrument ten jest, więc elastyczny i oddziaływuje na gospodarkę łagodnie i płynnie,

Służą bieżącemu kompensowaniu niekorzystnych tendencji na rynku monetarnym w zakresie podaży pieniądza centralnego.

Instrument ten ma bezpośredni, łatwo przewidywalny wpływ na płynność sektora bankowego. Wadą tego instrumentu jest to, że tak jak stopa redyskontowa weksli kształtuje międzynarodowe ruchy kapitałów (może wystąpić sprzeczność z polityką wewnętrzną). Polityka otwartego rynku uważana jest za najskuteczniejszy instrument polityki monetarnej. Jej stosowanie możliwe jest w tych krajach, gdzie funkcjonuje rozwinięty rynek papierów wartościowych, zwłaszcza rynek weksli skarbowych.

Zawsze papiery wartościowe są kupowane od banku centralnego, gdy są tanie i na odwrót, sprzedawane są, gdy ich cena jest wysoka.

4. Kredyt lombardowy - jest udzielany przez bank centralny bankom handlowym na bardzo krótkie kilkudniowe terminy pod zastaw papierów wartościowych, zwykle do wysokości 75% ich wartości nominalnej.

REGUŁY BANKOWE

Znaczenie problemu płynności dla działalności banków stało się przyczyną powstania reguł zabezpieczania płynności banków komercyjnych, które mogłyby ukierunkować postępowanie tych banków.

Cel tworzenia tych reguł jest następujący:

Dają one obserwatorom spoza banku możliwość oceny działalności danego banku z punktu widzenia kryterium płynności

Mogą służyć jako wytyczne dla polityki operacyjnej banku, który musi się liczyć z tym, że wskaźniki ustalone według tych reguł są brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji przez klientów banku.

Reguły zabezpieczenia płynności zawierają 2 podstawowe elementy:

Dążenie do synchronizowania strumieni wpłat i wypłat poprzez wzięcie pod uwagę bądź przeciętnych przewidywanych wpłat wierzycieli, bądź też przewidywanych wypłat z banku

Dążenie do zabezpieczenia środków dla przewidywanego strumienia wypłat w przewidywanym czasie za pomocą wszystkich dostępnych przedsięwzięć.

„ZŁOTA REGUŁA”

„złotą regułę bankową” można, sformułować następująco: Terminowi płatności pasywów powinny odpowiadać odpowiednie kwoty i terminy aktywów.

Reguła to wymaga żeby działalność aktywna i pasywna banku była zgodna, co do kwot i terminów.

Złotą regułę bankową należy ocenić krytycznie, gdyż:

Nie uwzględnia istniejącej w rzeczywistości cichej, bezumownej prolongaty wkładów, wychodząc z założenia, że wszystkie uzgodnione terminy będą się zgadzać z rzeczywistymi

Nie bierze pod uwagę nowych wpłat depozytów, uznaje, bowiem że jedynym źródłem spłat są spłacane kredyty, a także własne środki

Nie bierze pod uwagę możliwości otrzymania środków na rynku pieniężnym /pieniądz dzienny , tygodniowy itp./

Jeżeli nawet bank zrezygnuje z transformacji środków to i tak nie jest bezpieczny, gdyż istnieje ryzyko niespłacenia kredytów w terminie.

„REGUŁA OSADU WE WKŁADACH”

Reguła „osadu we wkładach” uwzględnia istnienie możliwości prolongaty wkładów na rachunkach, a także nowych wkładów, które zastępują dotychczasowe. Stwarza to podstawę do transformacji terminów w banku, co oznacza, że część wszystkich wkładów bankowych może zostać wykorzystana „ponad termin wkładów” w operacjach aktywnych.

Realizacja tej reguły przez bank stwarza pewne trudności:

Ustalenie wahań w zakresie wykorzystania środków w ciągu dłuższego czasu /np. roku/ wykazuje bardzo duże zmiany/ np. w terminach płacenia podatków/ a to oznacza konieczność p[osiadania odpowiednich rezerw na dany termin.

Mogą zaistnieć nieprzewidziane płatności, co także oznacza konieczność utrzymania określonej rezerwy.

Istnieje konieczność bardziej dokładnego planowania wpłat i wypłat poszczególnych klientów według określonych rodzajów tych wkładów a także zachowania klientów muszą być stałe.

„REGUŁA PRZESUNIĘĆ”

Aktywna polityka inwestowania prowadzona przez bank powinna być tak zorganizowana żeby w przypadku powstania wyraźnego napięcia w zakresie płynności likwidacja aktywów przed ich umownie przewidzianym terminem płatności mogła nastąpić bez większych strat.

Rozszerzenie źródeł pokrycia ewentualnych trudności płatniczych banku wymaga określenia możliwości i warunków refinansowania aktywów banku.

Należy tutaj brać pod uwagę następujące czynniki:

Ocenę solidarności aktywów z punktu widzenia możliwości ich refinansowania, a to wiąże się z wymaganiami, jakie stanowią jednostki refinansujące swoim klientom.

Kwotę osiągniętą dzięki likwidacji aktywów bankowych, która będzie zależała od zmian, jakie zajdą w zakresie rynkowej stopy procentowej dla należności o równej solidności.

Koszty związane z transakcją likwidacji aktywów, wynikające także z czasu, w jakim te transakcje następują.

Ocenę elastyczności zbytu aktywów, tj. porównanie kosztów koniecznego zbytu aktywów do ich wartości.

Wpływy z tytułu likwidacji aktywów, które będą zależeć także od zmiany kursu walutowego, jeżeli odstąpiony aktyw występuje w obcej walucie.

„REGUŁA MAKSYMALNEGO OBCIĄŻENIA”

Reguła z jednej strony uwzględnia formalne terminy płatności pasywów, / czyli maksymalne obciążenie / z drugiej jednak strony - zwraca mniejszą uwagę na terminy płatności aktywów, eksponując możliwości ich odstąpienia przed tym terminem.

Suma strat, która musi być wzięta pod uwagę przy tego rodzaju przedwczesnym odstępowaniu określonych aktywów nie może być większa niż kapitał własny

Oznacza to, że terminowa spłata wszystkich zobowiązań powinna być zabezpieczona całym kapitałem banku.

Z tego z kolei wynika, że:

Cała wartość likwidowanych aktywów musi być równa lub większa od sumy wymagalnych zobowiązań.

Strata poniesiona w związku z koniecznością likwidacji aktywów musi być równa lub mniejsza od funduszy własnych banku.

Należy sporządzać specjalny bilans dla ochrony depozytariusza /tzw. bilans depozytowy, / który by kontrolował i określał, jak bank jest przygotowany na wypadek paniki wśród klientów.

Przy ocenie zdolności płatniczej banku należy brać pod uwagę nie tyle wartość nominalną tych aktywów ile wartość pomniejszoną o wszystkie koszty upłynnienia tych aktywów. Z tego wynika, że bank można uznać za bardziej płynny, kiedy są spełnione następujące warunki:

Im lepsza jest solidność należności

Im mniejsza jest różnica między należnościami o stałym oprocentowaniu a wierzytelnościami o takim oprocentowaniu

Im krótsze są terminy wymagalności aktywów

Im wyższe jest oprocentowanie nominalne

Im wyższy jest kapitał i rezerwy banku w stosunku do całości aktywów.

Tak, więc ta reguła stanowi próbę przeciwstawienia posiadanym przez bank funduszom własnym sumy strat, które bank może ponieść w przypadku utraty płynności. Zwraca uwagę na ryzyko banku z tytułu większego zaangażowania się kredytowego w jednym przedsiębiorstwie. A przede wszystkim jest podkreślana konieczność robienia odpisów na fundusze rezerwowe, zabezpieczające przed utratą płynności przy dużym ryzyku.

• „REGUŁA BADOWSKIEGO”

JAKIE SĄ CELE BANKU CENTRALNEGO.

CELE BANKU CENTRALNEGO

-realizuje inne cele niż banki komercyjne

-nie dąży do osiągania zysku

-ma ogromne zyski, które ma obowiązek przekazywać do skarbu państwa

-nie musi już pokrywać deficytu budżetowego

-równocześnie wykonuje funkcję banku emisyjnego, banku banków oraz centralnego banku państwa

-polityka pieniężna rozum--regulowania wielkości pieniądza.

-stabilizacja poziomu cen.

-równowaga polityki zewnętrznej, osiągnięcie wzrostu gospodarczego.

-wielkość pieniądza banku centralnego to jest; emisja banku centralnego jak również pośrednio emisję banków komercyjnych

CELE FUNKCJONOWANIA BANKU CENTRALNEGO

1). STABILNOŚĆ CEN (CEL)

Mierzy się wysokością inflacji; Podstawowe działania wynikające z działalności; Opracowane strategie na okres 4 lat,; średniookresowa ; Strategia banku centralnego; Obowiązek obniżenia wysokości inflacji

a).Monetarne Przejawiają się one ilością pieniądza na rynku; Mierzy się agregatami ilościowymi masy pieniądza (Mo- M4)

b). Inflacyjne Realizacja celów bezpośrednich (obecnie w Polsce), czyli osiągnięcie inflacji 4%; Realizacja celów pośrednich (obniżanie wskaźnika inflacji, czyli obniżenia wartości pieniądza na rynku)

2). STABILNOŚĆ RYNKU BANKOWEGO (CEL)

W celu ograniczenia upadłości bezpieczeństwa wkładów ludności; Bank Centralny jest odpowiedzialny za działalność banków komercyjnych; Ograniczenie upadku banków komercyjnych; Zachowanie bezpieczeństwa środków pieniężnych zgromadzonych w bankach; Efekt domina - banki komercyjne są ze sobą powiązane i jeden bank upadając pociąga za sobą inne)

3). DĄŻENIE DO WZROSTU GOSPODARCZEGO (CEL)

Bank centralny nie ma obowiązku do dążenia do wzrostu gospodarczego; Może jedynie wykorzystując swoją pozycję, instrumenty i bieżącą działalność wspomagać rząd w realizacji tego celu; Czyli nie jest odpowiedzialny za wzrost gospodarczy i PKB

4).CEL RÓWNOWAGA ZEWNĘTRZNA (BILANS HANDLOWY I PŁATNICZY) (CEL)

Obsługuje wszystkie należności związane z naszym krajem

-Bilans handlowy (to, co kupujemy i sprzedajemy)

-Bilans płatniczy pojęcie szersze niż bilans handlowy jest to bilans handlowy + wymiana z tytułu płatności kapitałowej (nawet te środki, które są pożyczone od instytucji zagranicznych ) jest to niekorzystne

5) STABILNOŚĆ KURSU WALUTOWEGO

-płynny kurs walutowy:

-NBP odpowiedzialny za utrzymanie kursu walutowego na takim poziomie żeby gwarantował i wpływał na wzrost gospodarczy

-obecnie kurs walutowy jest zaniżany

-wpływa to na niekorzystną sytuację w gospodarce, na bilans handlowy i płatniczy

TYPY GWARANCJI BANKOWYCH.

2 podstawowe kryteria:

ODWOŁALNOŚĆ UDZIELONEJ GWARANCJI

Ze względu na odwołalność udzieloną gwarancji wyróżnia się gwarancje:

Odwołalne - charakteryzują się tym, że bądź to w wyniku zajścia pewnych okoliczności bądź to z upływu określonego czasu gwarant może odwołać udzieloną gwarancję.

Nieodwołalne - charakteryzuje się tym, że ich treść nie przewiduje możliwości jednostronnego rozwiązania. Zobowiązanie, zawierają one klauzulę, przez którą bank obliguje się do nie odwoływania udzielonej gwarancji i to nawet w przypadku gdy zleceniodawca wystąpiłby z wyraźnym o to żądaniem.

WARUNKOWOŚĆ ZOBOWIĄZANIA BANKU GWARANTA.

Stosując kryterium warunkowości należy odróżnić 2 rodzaje gwarancji bankowych:

Gwarancje warunkowe

Cechą charakterystyczną gwarancji warunkowej bankowej jest to, że świadczenie gwaranta uzależnione jest od spełnienia określonych warunków.

Okoliczności ich spełnienia mogą być określone bardzo różnie, np.

* żądanie beneficjenta musi znaleźć potwierdzenie w ściśle określonych dokumentach przedstawionych gwarantowi - gwarancja dokumentowa.

Przykładem typowych dokumentów wymaganych przez gwaranta muszą być: wyciąg z konta beneficjenta, faktura, dokumenty spedycyjne, listy przewozowe czy polisy ubezpieczeniowe.

* żądanie beneficjenta musi być poparte dokumentami sporządzonymi przez osoby trzecie, np. komisje rzeczoznawców czy izby handlowe. W pewnych przypadkach realizacja gwarancji uzależniona jest od dostarczenia przez beneficjenta orzeczenia sądowego lub komisji arbitrażowej.

* żądania przedstawione gwarantowi muszą być odpowiednio umotywowane przez beneficjenta.

Gwarancje bezwarunkowe, czyli na pierwsze żądanie.

Pełnią rolę nadrzędną w stosunku do różnych rodzajów gwarancji. W obrocie krajowym strony chcą zawrzeć zobowiązanie gwarancyjne bezwarunkowe. W tekście listu gwarancyjnego zamieszczają klauzulę typu „gwarantujemy zapłacić na pierwsze żądanie”, „gwarantujemy bezwarunkowo i na pierwsze żądanie” lub „gwarantujemy zapłacić bezwarunkowo bez względu na jakikolwiek sprzeciw”

Zwrot „na pierwsze żądanie” jest jedynie automatycznie używanym w zobowiązaniach zaciąganych w profesjonalnym obrocie i nie wyłącza wcale możliwości podnoszenia zarzutów przez beneficjenta gwarancji.

Efekt wyłączenia zarzutów można by w takim przypadku osiągnąć dzięki zamieszczeniu w tekście umowy zwrotu, np.: ”bez prawa powoływania się na jakiekolwiek okoliczności” bądź podobne.

CHARAKTERYSTYKA GWARANCJI NAJCZĘŚCIEJ SPOTYKANYCH W OBROCIE HANDLOWYM I UDZIELANYCH PRZEZ BANKI.

Rodzaje gwarancji bankowych

Gwarancja bankowa jako niezależne zabezpieczenia wykorzystywana jest w różnych sytuacjach.

Kryterium ich rozróżnienia opiera się na przedmiocie długu ze stosunku podstawowego.

Do najczęściej spotykanych gwarancji udzielanych przez banki należą:

Gwarancja przetargowa /wadialna/

Gwarancja prawidłowego wykonania umowy

Gwarancja zwrotu zaliczki

Gwarancja zapłaty:

Gwarancja zapłaty zaliczki

Gwarancja terminowego dokonania płatności za zakupione towary i usługi

Gwarancja zapłaty akredytywy

Gwarancja opłacenia dokumentów nadesłanych do inkasa

Gwarancja analizowania weksli

Gwarancja spłaty kredytu

Gwarancja zapłaty cła

Gwarancja spłaty rat leasingowych

Gwarancja zapłaty za towary sprzedane ze składu konsygnacyjnego

Inne rodzaje gwarancji bankowych:

• Gwarancja rewolwingowa

• Gwarancja na nagłych przypadkach.

1.2 Pojęcie bankowości elektronicznej

Bankowość elektroniczna (e-banking) jest formą usług oferowanych przez banki, polegającą na umożliwieniu klientowi dostępu do jego rachunku za pośrednictwem komputera (bądź innego urządzenia elektronicznego, np. bankomatu, czy telefonu) i łącza telekomunikacyjnego (np. linii telefonicznej). Usługi bankowości elektronicznej charakteryzują się tym, że nie ma bezpośredniego kontaktu klienta z pracownikiem banku, a usługa jest zautomatyzowana (a co za tym idzie także zestandaryzowana).

W zależności od banku i wykorzystywanego oprogramowania, może ona pozwalać jedynie na bierny wgląd w stan konta i ewentualne uzyskanie ogólnych informacji na temat usług banku (np. oprocentowanie lokat), bądź również na aktywne dokonywanie operacji na rachunkach, takich jak przelewy, zakładanie lokat, czy zamawianie czeków).

Jednym z rodzajów bankowości elektronicznej jest tzw. bankowość internetowa, która umożliwia dostęp do rachunku bankowego przy wykorzystaniu technologii przeglądarek internetowych. Oprócz Internet Banking do usług bankowości elektronicznej zaliczyłem także Home Banking, polegający na kontakcie klienta z bankiem również poprzez sieć, ale przy wykorzystaniu specjalnego oprogramowania i często także urządzeń kodujących (np. tokenu). Rodzajem zautomatyzowanego kontaktu jest także Phone Banking - dyspozycje do banku wydajemy, wybierając tonowo odpowiednią kombinację cyfer (zaliczyłem tu także usługi z wykorzystaniem telefonii komórkowej). Natomiast najbardziej rozpowszechnione dotychczas są usługi elektroniczne z wykorzystaniem kart bankomatowych, bądź płatniczych (zakupy).

Sfery e-bankingu

We wstępnych rozważaniach nad tematem wyodrębniłem trzy podstawowe płaszczyzny (sfery) bankowości elektronicznej. A mianowicie:

Sferę technologiczno - komunikacyjną (stosowane urządzenia, oprogramowanie i zabezpieczenia oraz wykorzystywane kanały komunikacyjne),

Sferę usługową (oferowane usługi bankowe),

Sferę społeczną.(wiedza o usługach, zainteresowanie nimi, zaufanie klientów do oferowanych usług itp.)

Phone Banking

Jedną z pierwszych zautomatyzowanych usług oferowanych klientom był tzw. Phone Banking. Nazywany w bankach bankofonem, teleserwisem itp. umożliwia uzyskanie za pomocą telefonu (pracującego w trybie wybierania tonowego) całodobowego dostępu do prowadzonych przez bank rachunków oraz uzyskanie różnych informacji związanych z ofertą banku. Serwis działa w sposób zautomatyzowany poprzez bezpośrednie połączenie z systemem komputerowym, w oparciu o uprzednio nagrane komunikaty głosowe. Każdy klient korzystający z automatycznego serwisu telefonicznego otrzymuje swój prywatny telekod, którego wstukanie umożliwia dostęp do rachunku.

Home Banking

Następną oferowaną usługą jest tzw. Home Banking umożliwiający szersze korzystanie z usług bankowych na odległość. Usługa ta polega na bezpośredniej komunikacji z bankiem za pośrednictwem sieci rozległej i specjalnego oprogramowania po stronie klienta. Programy te umożliwiają zarówno bierny, jak i aktywny dostęp do rachunku bankowego, a co za tym umożliwiają przeprowadzanie większość standardowych. Jest to również źródło informacji o kursach walut, raportów z rynku kapitałowego, wyników sesji giełdowych czy też o oferowanych przez bank innych produktach, jak kredyty i lokaty. Przesyłanie danych w tym systemie jest zabezpieczane na różne sposoby, stosuje się między innymi: różne algorytmy szyfrowania, klucze sprzętowe, wejście do systemu za pomocą hasła, podpisy elektroniczne. Do tego aby korzystać z Home Bankingu potrzebny jest komputer (minimum PC 486, 4 MB RAM, z systemem operacyjnym Windows, a niekiedy wystarczy nawet DOS), dostęp do sieci, odpowiednie oprogramowanie, konto w banku, telefon, a często także urządzenia kodujące i sprawdzające autentyczność danych. Instalację oprogramowania przeprowadza zwykle specjalista z banku, który szkoli też nowych klientów. Z uwagi na dość duże koszty, home banking wykorzystywany jest głównie przez firmy. Stosowanie home bankingu zmniejsza nacisk na personel banku, operatorzy bankowi są odciążeni z ilości prowadzonych operacji co pozwala uniknąć wielu błędów, które w znacznym stopniu opóźniają efektywność pracy całej infrastruktury bankowej. Wykorzystanie zdalnych usług bankowych umożliwia wysoki stopień przepływu informacji, który jest elastyczny, szybki i dostępny. Poniżej przedstawiam jeden z programów wykorzystywanych w Home Bankingu:

Warto też wspomnieć o innej, może mniej znanej propozycji niektórych banków. Jest nią Mobile Home Banking. W tym przypadku urządzeniem odbierającym jest pager posiadany przez klienta banku. Pozwala on na przesyłanie np. informacji o stanie konta, dokonanych wpłatach czy realizację zleceń przelewu o stałych porach dnia.

3.2.3 Internet Banking (WWW Banking)

Wzrastająca od połowy lat dziewięćdziesiątych popularność i dostępność Internetu sprawiły, że sektor bankowy zainteresował się również i tym medium, upatrując w nim łatwy dostęp do rynku detalicznego i indywidualnego klienta. I rzeczywiście, bankowość internetowa, znana także jako Internet Banking, stała się w niedługim czasie nowym, a przy tym tanim kanałem dystrybucyjnym dla wielu banków. Bankowość internetowa na świecie obecnie coraz częściej zastępuje lub uzupełnia dotychczas stosowane rozwiązania - tzw. bankowości domowej (Home Banking), czy też Phone Banking. Kierowana jest głównie do klientów indywidualnych. Home banking pozwala klientowi banku na dostęp do swojego konta bankowego przy użyciu specjalnego oprogramowania, które łącząc się bezpośrednio z serwerem banku przesyła wszelkie niezbędne dane. Internet banking pozwala robić to samo bez użycia specjalnego oprogramowania i potrzeby nawiązywania bezpośredniego połączenia z bankiem - dostęp do konta odbywa się poprzez Internet, za pomocą przeglądarki WWW. Z konta w wirtualnym oddziale banku może korzystać praktycznie każdy kto dysponuje komputerem klasy PC z dostępem do Internetu i zainstalowaną przeglądarką WWW (Netscape Navigator, MS Internet Explorer). Internet Bankig umożliwia, dokonywanie wszystkich klasycznych operacji bankowych, bez wychodzenia z domu i co najważniejsze często taniej, niż w tradycyjny sposób. Transmisja danych jest szyfrowana. Stosowane są różne formy uwierzytelniania klientów (zarówno silne, jak i słabe). Poniżej przedstawiam główną stronę wirtualnego banku Inteligo:

3.2.4 WAP Banking

WAP Banking jest nową usługą wprowadzaną ostatnio przez banki. Usługa ta zapewnia dostęp do operacji bankowych za pośrednictwem telefonu komórkowego GSM wyposażonego w przeglądarkę WAP. Do tej pory pilotażowy program wapowski uruchomił WBK S.A., natomiast zapowiada taką usługę Fortis Bank S.A.

WAP (ang. Wireles Application Protocol) - jest procedurą dostępu do Internetu, przy wykorzystaniu osobistych urządzeń przenośnych, takich jak telefony komórkowe. WAP jest otwartym, globalnym standardem łączności pomiędzy terminalami bezprzewodowymi, a Internetem lub innymi sieciami komputerowymi. Umożliwia on projektowanie nowoczesnych, interakcyjnych, funkcjonujących w czasie rzeczywistym usług bezprzewodowych, takich jak np. zlecenia operacji bankowych.

Posiadając konto w banku (najczęściej jest to to samo konto co w przypadku Internet Bankingu) oraz odpowiednio skonfigurowany telefon z WAP-em użytkownik ma możliwość zarządzania swoim kontem praktycznie z dowolnego miejsca o dowolnym czasie. Możliwości jakie są oferowane w tej usłudze są z reguły nieco skromniejsze od tych oferowanych w Internet Bankingu.

3.2.5 SMS Banking

System ten oferuje przede wszystkim bierny dostęp do rachunków bankowych. Po każdej operacji wykonanej na danym koncie bank wysyła informację tekstową do klienta, informującą go o dokonanej transakcji i aktualnym stanie koncia. Banki przyjmują jedynie dyspozycje z uaktywnionych przez klienta numerów telefonów komórkowych.

Natomiast spotykany jest także aktywny dostęp do rachunku tą drogą (mało rozpowszechniony). A mianowicie, wysyłając do banku krótkie wiadomości tekstowe, o z góry ustalonej treści, można dokonywać prostych operacji bankowych takich jak składanie przelewu na określony wcześniej rachunek czy zakładanie lokat.

3.2.6 E-mail Banking

Spotykane są dwie odmiany E-mail Bankingu. Pierwsza z nich ma bierny charakter. Klient posiada na serwerze bankowym skrzynkę poczty elektronicznej. Na koniec każdego dnia bank wysyła na tę skrzynkę informację, informującą użytkownika systemu o dokonanych tego dnia transakcjach i aktualnym stanie konta (oczywiście jeżeli danego dnia nie została wykonana żadna operacji e-mail nie jest w ogóle wysyłany). Poniżej przedstawiona jest jedna z tego typu wiadomości:

Natomiast drugą oferowaną formą E-mail Bankingu (aktywną), jest usługa EmailMoney, choć faktycznie jest ona odmianą WWW lub WAP Bankingu. Umożliwia ona dokonywanie przelewów. Aby skorzystać z tej usługi nie trzeba znać numeru rachunku odbiorcy, wystarczy adres jego poczty elektronicznej. W celu dokonania takiego przelewów na stronach internetowych banku podajemy adres e-mail odbiorcy, kwotę jaką chcemy mu przesłać oraz pytanie i odpowiedź dla celów weryfikacyjnych. Nadawca takiego przekazu dostaje od banku powiadomienie o nim na swoją skrzynkę pocztową. Następnie loguje się na witrynie banku w celu podania odpowiedzi na zadane pytanie, a gdy się wszystko zgadza podaje numer rachunku bankowego, na który mają być przelane środki pieniężne.

3.2.7 Telegazeta

Jest to mało rozpowszechniony kanał i bardzo rzadko spotykany. Telegazeta umożliwia wyłącznie bierny dostęp do rachunku bankowego. Udostępnia klientowi informacje o stanie jego środków pieniężnych na rachunku bankowym. W Polsce kanał ten funkcjonuje jedynie w Invest Banku za pośrednictwem dekodera Polsatu.

3.2.8 Bankomaty

Bankomaty są obecnie jedną z najbardziej rozpowszechnionych dróg komunikacji klienta z bankiem. Stały się kolejnym środkiem ku zwiększeniu komfortu realizacji operacji przez klienta. Bankomat pozwala na sprawdzanie stanu konta, wykonywanie operacji bezgotówkowych i pobieranie pieniędzy z rachunku za pomocą, udostępnionej w ramach rachunku, karty płatniczej/bankomatowej. Aby wykonać operację należy zwykle podać czterocyfrowy kod PIN. Obecnie bankomaty oplatają cały świat coraz gęstszą siecią pozwalając na dokonanie transakcji prawie w każdym miejscu na świecie, przez 24 godziny na dobę. W niedalekiej przyszłości bankomaty mogą zastąpić kioski multimedialne, przystosowane m. in. do wypłaty gotówki.

---