Sąd powszechny w kontroli aktów indywidualnych administracji publicznej.

Sąd administracyjny a sąd powszechny w kontroli administracji publicznej

Sądowa kontrola administracji publicznej jest sprawowana przez sądy powszechne i sądy szczególne. W 1980 r powołano NSA od tego czasu rola sądów powszechnych w kontroli administracji stała się mniej widoczna jednak z czasem umocniła się a nawet uległa poszerzeniu.

Wspólnym założeniem obu tych sądów jest to że są nie działa z urzędu a czyni to dopiero na żądanie uprawnionego podmiotu zgłoszone w przypisanej formie, a także łączy ich wiele tożsamych zasad postępowania sądowego.

Sąd administracyjny -> jest w zasadzie sądem kasacyjnym, orzekającym o zgodności albo niezgodności z prawem aktu lub czynności organu administracyjnego.

Gdy zaskarżony akt (decyzja, postanowienie) lub czynność prawna okaże się niezgodna z prawem sąd ten albo uchyla, albo stwierdza jego nieważność lub niezgodność z prawem.W orzeczeniu zawiera ocenę prawną kontrolowanego aktu oraz wytyczne co do stosowania prawna w danej sprawie indywidualnej lub stwierdza bezskuteczność zaskarżonej czynności. Wtedy sprawa powraca do organów administracji publicznej, które mogą :

--->Wykonać utrzymany w mocy akt,

--->Po obaleniu aktu podjąć działanie zmierzające do ponownego rozstrzygnięcia sprawy.

Wg ustawy sąd administracyjny powołany jest do formułowania w swoich orzeczeniach zwrotów stosunkowych- wypowiedzi kwalifikujących określone zachowanie jako zgodne albo niezgodne z prawem. Przy tej ocenie konieczna jest znajomość dwóch norm prawnych:

*1* Norma odniesienia- wynika z przepisów nakazujących, dozwalających lub zakazujących, odnoszących się do konkretnego zachowania sądu kontrolującego administrację.

Wyznaczają podstawowy zakres i kryteria kontroli sprawowanej przez sąd administracyjny, odsyłają do przepisów odrębnych co do prawa do skargi w niektórych sprawach. Z przepisów tych wynika iż sąd a. nie jest powołany do bezpośredniej ingerencji w samo administrowanie , zastępowanie organów administracyjnych w rozstrzyganiu spraw co do istoty

*2* Norma dopełnienia- tworzy się ją z treści przepisów, ustanawiających na rzecz organu administracji kompetencję do określonego zachowania urzędowego , które podlega kontroli sądu. Jest to norma dużo bardziej skomplikowana od poprzedniej dlatego ze na jej treść składają się elementy z wielu przepisów prawnych. Chodzi o przepisy stanowiące o właściwości organów administracyjnych, dopuszczające stosowanie w określonych prawnych form działania administracji, upoważniające określone osoby do występowania w charakterze organów administracji publicznej., a także o przepisy postępowania adm. Ogólnego lub szczególnego.

W każdej rozpatrywanej sprawie treść normy dopełnienia będzie inna, bo jeżeli SA w niej stałe element (Np. właściwość organu, stosowanie zezwolenia lub zakazu) to zawsze będą tez elementy zmienne, wynikające z odrębności procesowych zaznaczających się w pozycji strony, w zagadnieniach dowodowych.

Sad administracyjny :

--->Rozpatruje kwestie prawne na podstawie stanu faktycznego i prawnego ustalonego przez organ adm.

--->Formułuje w swoim orzecznictwie zwrot stosunkowy o zgodności lub niezgodności działania( bezczynności) z prawem.

Skarga wnoszona do SA zapewnia zrealizowanie bezpośredniego celu zaskarżenia, czyli obalenia kwestionowanego działania oraz jego skutków albo tez zwalczanie bezczynności. Cel zasadniczy jednak osiągany jest dopiero wskutek ponownego załatwienia sprawy przez organ adm.

Sąd powszechny. -kontrolujący administrację publiczną jest przede wszystkim sądem cywilnym. Rozpatruje on sprawę pod względem merytorycznym i orzeka, co do jej istoty.

Sady powszechne działają czasem w sytuacji czasowej niedopuszczalności drogi sądowej orzekając w sprawach rozpatrywanych najpierw przez organy administracji publicznej. W sprawach takich najpierw w postępowaniu administracyjnym zapada decyzja, a potem, czy to na skutek powództwa strony, czy szczególnego środka zaskarżenia, sprawa przechodzi na drogę postępowania sądowego i kończy ją wyrok sądowy.- Jest to swojego rodzaju kontrola.

Zaś szczególnym rodzajem kontroli jest ocena przez sąd powszechny ważności decyzji administracyjnej w ramach rozstrzygnięcia kwestii wstępnej na początku postępowania sądowego. Ogólnie sąd ten jest związany decyzją administracyjną, ale jeżeli taka kontrola incydentalna, ujawni, że decyzja została wydana przez organ niewłaściwy lub bez żądanej podstawy prawnej to sąd cywilny nie będzie nią związany.

Kontrola ta wpływa w szczególny sposób na trwałość decyzji, gdyż uznaje prawomocność dzięki postępowaniu sądowemu, które utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

Sąd powszechny w kontroli administracji publicznej w sprawach indywidualnych

Sąd powszechny jest powołany do kontroli decyzji administracyjnych jedynie w przypadku wyraźnego umocowania przepisem ustawowym. Nie można wykorzystać stosunku cywilnego do tego celu, aby orzeczeniem sądu powszechnego podważyć decyzję wydaną przez organ administracji państwowej, gdyż w ten sposób stworzyłoby się szczególny środek obalania decyzji administracyjnej za pomocą orzeczenia sądu powszechnego, czyli ingerencji sądownictwa cywilnego w sferę zastrzeżoną dla administracji państwowej.

Dopuszczalność drogi sądowej:

---> jest powołany do rozstrzygnięcia sprawy, w której wydano już wcześniej decyzję administracyjna-->czasowa niedopuszczalność drogi sądowej.
--->sąd z mocy ustawy jest powołany do rozpoznania odwołania lub innego środka zaskarżenia decyzji administracyjnej-->sąd powszechny jako organ odwoławczy.

*1* działa jako organ odwoławczy od decyzji administracyjnych w sprawcach ubezpieczeń społecznych(rent i emerytur). Kontrola ta sprawowana jest w pełnym zakresie, sąd powszechny posiada kompetencje kasacyjno- reformatorskie. W postępowaniu sadowym wyodrębnia się fazę wstępnego badania sprawy, gdzie:
-->można postanowić o zwróceniu organowi rentowemu sprawy o ponowne rozpatrzenie. Organ rentowy jest wtedy strona postępowania przed sadem, może jednocześnie zmienić swoja decyzje , uwzględniając w całości lub części żądanie strony wówczas postępowanie zostaje w odpowiednim momencie umorzone.

-->sąd albo oddala odwołanie albo uwzględniając je zmianie zaskarżona decyzję w całości lub części orzekając co do istoty sprawy. W przypadku gdy odwołanie dotyczy nie wydania decyzji sąd nakazuje organowi w określonym terminie ową decyzję wydać, lub orzeka co do istoty.

-->Sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok wraz z poprzedzającą go decyzją organu rentowego i przekazać całą sprawę organowi rentownemu do ponownego rozpoznania.

*2* art. 479§ 2 pkt 3 kpc - sprawy gospodarcze, które należą do właściwości sądu cywilnego z mocy ustaw

-->Przepisy o ochronie konkurencji i konsumentów

-->Prawo energetyczne

-->Prawo telekomunikacyjne

-->Prawo pocztowe

-->Przepisy o transporcie kolejowym.

Od wyroku II instancji we wszystkich wymienionych sprawach służy stronom skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego.

Sąd Najwyższy w kontroli administracji publicznej w sprawach indywidualnych.
SN nie jest ani sądem powszechnym ani szczególnym. Zajmuje odrębne miejsce jako naczelny organ sadowy.

Historia:

W okresie przejściowym ( do końca 2003) środkiem służącym do wykonywania przez SN funkcji kontrolnych administracji publicznej było rozpoznawanie rewizji nadzwyczajnych. Rewizje nadzwyczajne od orzeczeń NSA wnoszone do SN aż do czasu wprowadzenia dwuinstancyjności sądownictwa administracyjnego miały znaczny wpływ na kształtowanie orzecznictwa administracyjnego.

SN tylko na podstawie szczególnego przepisu SN mógł wejść w kompetencje NSA i bezpośrednio skontrolować również zaskarżona do NSA decyzje administracyjną.

Od wejścia w życie ustawy o NSA z 1995 pytania prawne składów orzekających NSA były rozpoznawane przez składy siedmiu sędziów NSA.

Prawo do sądu administracyjnego.

Z zasady państwa demokratycznego wynika prawo do procesu oraz prawo do sądu.
Konstytucja RP stanowi ze NSA i sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje orzekanie o zgodności z ustawami uchwal organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.

Przedmiot postępowania sądowoadministracyjnego.
Przedmiotem postępowania sądowoadministracyjnego są sprawy sądowoadministracyjne
1.---> Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracyjne i stosują środki określone w ustawie. Kontrola ta obejmuje orzekanie w sprawie skarg na:

-Decyzje administracyjne
-Postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postępowanie rozstrzygające sprawę, co do istoty
-Postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie
-Inne akty niż wyżej określone

-Akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej
-Akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków
-Akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego
-Bezczynność organów.
2.--->Sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość miedzy organami jednostek samorządu terytorialnego i miedzy samorządowymi kolegiami odwoławczymi, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej.

Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach

-Wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach miedzy organami administracji publicznej

-Wynikających z podległości służbowej miedzy przełożonymi i podwładnymi

-Odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej chyba, że obowiązek ten wynika z przepisów

-Wiz wydawanych przez konsulów
3.--->Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów

Sprawa sądowoadministracyjna to rozpoznanie i rozstrzygniecie przez sąd administracyjny skargi na zgodność prawem działania lub bezczynności organów wykonujących administrację publiczną.

Granice postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym a NSA .

--->W postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym przedmiotem postępowania jest sprawa sądowo adm. a wiec rozpoznania rozstrzygnięcia skargi na działanie lub bezczynności organu.

--->W postępowaniu przed NSA przedmiotem postępowania jest rozstrzygniecie i rozpoznanie skargi kasacyjnej, ponadto rozpoznanie i rozstrzygniecie sporów o właściwość oraz innych spraw przekazanych na mocy odrębnych ustaw. NSA jest właściwy do prowadzenia postępowania pomocniczego- w sprawach uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżność w orzecznictwie sądów administracyjnych i budzących wątpliwość w konkretnej sprawie sądowo administracyjnej.

Rodzaje skarg do sądu administracyjnego. Wyznacza je zakres właściwości sądów administracyjnych.

Metody określenia właściwości sądów administracyjnych:
--->Klauzula generalna, polega na tym, ze w zasadzie do właściwości sądów administracyjnych należą wszystkie sprawy, o ile przepisem nie są spod niej wyłączone. Zazwyczaj jest uzupełniana enumeracją negatywną wyjątków.

--->Enumeracja pozytywna, polega na tym ze do właściwości sadów administracyjnych należą wyłącznie sprawy poddane tej właściwości wyraźnym przepisem prawa.

Skargi na decyzje administracyjne.
Decyzja administracyjna w postępowaniu administracyjnym i postępowaniu podatkowym jest forma rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej-wyznaczają ją przepisy prawa materialnego poza wyjątkami z prawa procesowego). W orzecznictwie sądowym przyjęto, że bez znaczenia jest nazwa nadana rozstrzygnięciu( decyzja czy potwierdzenie). Zatem kryterium kwalifikującym akt organu administracji do kategorii decyzji będzie władcze i jednostronne rozstrzygniecie o prawach lub obowiązkach indywidualnych jednostki, spełniające wymaganie posiadania tego minimum elementów przewidzianych przez przepisy prawa procesowego, które będzie jeszcze wystarczające, aby zaliczyć akt do decyzji istniejących w obrocie.
Zaskarżenie decyzji może ograniczać się do zakwestionowania uzasadnienia decyzji, ale tylko w przypadkach, gdy rozstrzygniecie sprawy zostało umieszczone w uzasadnieniu, lub gdy wadliwość uzasadnienia prowadzi do ustawowych podstaw wadliwości decyzji administracyjnej.

Zaskarżeniu do sądu administracyjnego podlegają decyzje ostateczne, czyli takie, przy których wyczerpano już środki zaskarżenia, jakie służyły skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. Niewykorzystanie prawa odwołania lub wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy powoduje niedopuszczalność skargi, chyba ze została ona złożona przez prokuratora lub RPO. Do określenia właściwości sądów administracyjnych do rozpoznania skarg na decyzje administracyjne została zastosowana metoda klauzuli generalnej uzupełnionej enumeracją negatywną.

Skarga na postanowienia.
--->Postanowienie, na które służy zażalenie. Nie przyjęto tutaj zasady dwuinstancyjności. Jeżeli chodzi o zaskarżalność zaświadczeń to uregulowano to w ten sposób, iż- zaskarżeniu będzie podlegało zaświadczenie, a w razie jego niewydania zaskarżeniu będzie podlegała bezczynność organu administracji publicznej.
--->Postanowienie kończące postępowanie, tj. postanowienia o niedopuszczalności odwołania, o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania oraz postępowanie o odmowie przywrócenia terminu do złożenia odwołania a w postępowaniu podatkowym tez postanowienie o pozostawieniu odwołania bez rozpatrzenia, postanowienia te kończą postępowanie odwoławcze.
--->Postanowienia rozstrzygające sprawę, co do istoty. Do tego rodzaju postanowień zaliczymy postanowienie o zatwierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia ugody. Postanowienia te są również zaskarżalne na drodze administracyjnej. W postępowaniu egzekucyjnym podlegają zaskarżeniu do NSA postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie. Postanowienia, na które nie służy zażalenie dotyczą głównie kwestii dowodowych, prawidłowość zaś postępowania dowodowego jest jedna z istotnych przesłanek kontroli zgodności z prawem decyzji administracyjnej.

Zaskarżeniu do sądu administracyjnego podlegają postanowienia ostateczne w sprawie. Niewykorzystanie prawa zażalenia powoduje niedopuszczalność skargi- chyba, że skargę wnosi prokurator lub RPO.

Skarga na inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikającego z przepisów prawa.

Do innych owych aktów zaliczamy zaświadczenie.
Do innych owych czynności zaliczamy czynności materialno-techniczne np. czynność rejestracji-> polegająca na stwierdzeniu przez organ administracji państwowej faktów mających znaczenie prawne, przy czym dokonanie tej czynności pozostaje w związku z obowiązkiem ciążącym na określonych podmiotach obowiązkiem. Czynnością materialno-techniczną będzie wpis w rejestrze organizatorów usług turystycznych i pośredników turystycznych.

Przesłanka dopuszczalności skargi jest wezwanie na piśmie właściwego organu- w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu czynności.

Skarga na bezczynność organu wykonującego administrację publiczną.
Sąd administracyjny jest właściwy do rozpoznawania i rozstrzygania w sprawie skarg na bezczynność w takich granicach, w jakich służy skarga na decyzje administracyjną, postanowienia wydawana w postępowaniu administracyjnym oraz egzekucyjnym i zabezpieczającym, akty i czynności z zakresu administracji publicznej dotyczącej przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Przesłanka dopuszczalności- wyczerpanie środków zaskarżenia, jakie służyły skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. W razie skargi na niewydanie decyzji w ustawowo określonym terminie służy zażalenie a w postępowaniu podatkowym ponaglenie W przypadku bezczynności w zakresie wydania innego aktu lub niepodjęcia czynności z zakresu administracji publicznej przesłanką dopuszczalności skargi jest wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.

Skarga na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej.

Kompetencje do stanowienia prawa miejscowego mają samorządy wszystkich szczebli, a zatem samorząd województwa, samorząd powiatowy oraz samorząd gminny. Na podstawie ustaw samorządowych organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego wydają przepisy prawa miejscowego, a w szczególności: statuty, zasady gospodarowania mieniem, zasady i tryb korzystania z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
Sąd administracyjny jest właściwy do rozpoznawania i rozstrzygania skarg na akty prawa miejscowego terenowych organów administracji rządowej. Prawo skargi do sądu administracyjnego na akty prawa miejscowego tworzy wraz ze skargą konstytucyjną do Trybunału Konstytucyjnego pełny system kontroli sądowej prawotwórczej działalności administracji publicznej.
Przesłanka dopuszczalności- wezwanie organu do usunięcia naruszenia prawa. Przesłanka ta nie obowiązuje w zakresie skarg organu nadzoru na uchwały lub zarządzenia organów jednostek samorządu terytorialnego.

Skargi na akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej.
Jest to prawo do zaskarżenia uchwał i zarządzeń w sprawach z zakresu administracji publicznej, organów jednostek samorządu terytorialnego, które nie są przepisami prawa miejscowego. A zatem zaskarżeniu będą podlegać uchwały i zarządzenia organów jednostek samorządu terytorialnego o charakterze ogólnym, (np. regulaminy) jak i o charakterze indywidualnym ( np. uchwały o likwidacji szkoły)

Przesłanka dopuszczalności-wezwanie organu do usunięcia naruszenia prawa. Zakres obowiązywania tej przesłanki jest taki sam jak przy zaskarżaniu aktów prawa miejscowego.

Skarga na akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego.
Sąd administracyjny jest właściwy do rozpoznawanie skarg na rozstrzygnięcia nadzorcze województwa, zarządzenie zastępcze wydane przez wojewodę, zarządzenie zastępcze wydane w samorządzie powiatowym oraz w samorządzie gminnym. Wszelkie ustawy samorządowe wyłączyły spod właściwości sądu administracji uchwały sejmu o rozwiązaniu organów stanowiących.

Przesłanka dopuszczalności- wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.

Skarga na niewykonanie wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Służy w przypadku rozpoznania skargi na działanie lub bezczynność organów wykonujących administrację publiczną.

Przedmiot skargi- naruszenie przepisów ustawy, które stanowią o mocy oceny prawnej orzeczenia sądu o skutkach prawomocnego orzeczenia sądu.

Przesłanka dopuszczalności- pisemne wezwanie właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy.

Skargi w sprawach, w których ustawy szczególne przewidują sądową kontrolę.

Sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę, i stosują środki określone w tych przepisach -> nie określa rodzaju spraw. Charakter spraw rozważany jest na podstawie konstytucji mianowicie prawo jednostki do sądu i związane z tym rozwiązanie, co do ustroju wymiaru sprawiedliwości. Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów. Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej.
Skarga ta służy na mocy przepisów szczególnych:
--->Inicjatorowi referendum służy skarga do SA na uchwałę organu stanowiącego samorządu terytorialnego, odrzucającą wniosek mieszkańców o przeprowadzenie referendum, a także na niedotrzymanie terminu rozpatrzenia wniosku.
--->Gdy organ samorządu województwa, powiatu, gminy nie wykonuje czynności nakazanych prawem albo przez podejmowane czynności prawne lub faktyczne narusza prawa osób trzecich.

Przesłanka dopuszczalności- wezwanie do usunięcia naruszenia prawa.
--->Przedsiębiorcy i podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych oraz niedziałające w celu osiągnięcia zysku są obowiązane do udzielenia prasie informacji o swojej działalności, o ile na podstawie odrębnych przepisów informacja nie jest objęta tajemnicą lub nie narusza prawa do prywatności. Na niezachowanie wspomnianego zachowania służy skarga do SA w terminie 30 dni. W postępowaniu stosuje się przepisy o zaskarżeniu do sądu decyzji administracyjnej.

PODMIOTY POSTĘPOWANIA SĄDOWO ADMINISTRACYJNEGO

Sąd administracyjny

Prawo do sądu to prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

Prawo do sprawiedliwego rozpoznania- to prawo do niezależnego, bezstronnego i niezawisłego sądu.

Prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpoznania sprawy- to prawo do kolegialnego rozpoznania, przyjęcie trzyosobowego składu (od zasady tej przewiduje się wyjątki)
Zgodnie z Konstytucją- sądami administracyjnymi są Naczelny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sądy administracyjne.

***Wojewódzkie sądy administracyjne. ***

---> tworzy się dla jednego województwa lub dla większej liczby województw.
---> Prezydent RP na wniosek Prezesa NSA w drodze rozporządzenia, tworzy i znosi wojewódzkie sądy administracyjne oraz ustala ich siedziby i obszar właściwości, a także może tworzyć, poza siedzibą sądu, i znosić wydziały zamiejscowe tych sądów.
--->Skład wojewódzkiego sądu administracyjnego:

a). Prezes sądu

b). Wiceprezes lub wiceprezesi sądu

c). Sędziowie.
Wojewódzki sąd administracyjny orzeka w składzie trzech sędziów.

Wyjątki:
-> sąd na posiedzeniu nie jawnym orzeka w składzie jednego sędziego,

-> postępowanie uproszczone jest prowadzone przez jednego sędziego,

-> postępowanie mediacyjne prowadzone jest przez jednego sędziego

Właściwość rzeczowa i miejscowa wojewódzkich sądów administracyjnych:

Właściwość rzeczowa - wojewódzkie sądy administracyjne są właściwe we wszystkich sprawach sądowoadministracyjnych - z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wojewódzkie sądy administracyjne są właściwe do rozpoznawania wyżej wymienionych rodzajów skarg.

Właściwość miejscowa- do rozpoznania sprawy właściwy jest wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność została zaskarżona.
Rozwiązanie szczególne- przyznano Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej delegację ustawową, do przekazania w drodze rozporządzenia, wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu rozpoznania spraw określonego rodzaju należących do właściwości innego wojewódzkiego sądu administracyjnego, jeżeli jest to celowe.
Wojewódzki sąd administracyjny właściwy w chwili wniesienia skargi pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Naczelny Sąd Administracyjny

Skład NSA:

a). Prezes NSA

b). Wiceprezesi

c). Sędziowie

NSA orzeka w składzie trzech sędziów (rozpoznanie skargi kasacyjnej, rozstrzygnięcie sporu o właściwość)

Wyjątki:

->Na posiedzeniu niejawnym orzeka w składzie jednego sędziego.

->Uchwały przewidziane wart. 15 § l pkt 2 i 3 Naczelny Sąd Administracyjny podejmuje w składzie siedmiu sędziów, całej izby lub w pełnym składzie.

Właściwość NSA:

1) rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych;

2) podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;

3) podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;

4) rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej;

5) rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw.

Instytucja wyłączenia sędziego.

*Przyczyny wyłączenia z mocy ustawy sędziego w sprawach:

1) w którym jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki;

2) swojego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia;

3) osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

4) w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem jednej ze stron;

5) w których świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą;

6) w których brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator;

7) w których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej.

Powody wyłączenia trwają także po ustaniu uzasadniającego je małżeństwa, przysposobienia lub kurateli. Podlega wyłączeniu sędzia w postępowaniu objętym skargą o wznowienie postępowania, jeżeli brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie

Naruszenie instytucji wyłączenia sędziego z mocy ustawy powoduje nieważność postępowania. Jest to jedna z podstaw żądania wznowienia postępowania z powodu nieważności.

*Wyłączenie sędziego na wniosek.

Sąd wyłączy sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem zachodzi stosunek osobisty tego rodzaju, że mógłby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego. Wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza na piśmie lub ustnie do protokołu posiedzenia w sądzie, w którym sprawa się toczy. We wniosku należy uprawdopodobnić przyczyny wyłączenia.

Jeżeli strona zgłasza wniosek na rozprawie, powinna oprócz uprawdopodobnienia przyczyny wyłączenia uprawdopodobnić, że przyczyna wyłączenia powstała dopiero później (po wyznaczeniu składu orzekającego) lub później stała jej się znana.

W razie zgłoszenia wniosku o wyłączenie sędziego w złej wierze sąd administracyjny, oddalając wniosek o wyłączenie, może skazać zgłaszającego wniosek na grzywnę do wysokości przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów.

Sędzia, który stwierdzi, że zachodzą podstawy jego wyłączenia, jest obowiązany zawiadomić o tym sąd i wstrzymać się od udziału w sprawie.

O wyłączeniu sędziego rozstrzyga sąd administracyjny, w którym sprawa się toczy. Postanowienie wydaje sąd w składzie trzech sędziów na posiedzeniu niejawnym po złożeniu wyjaśnień przez sędziego, którego wniosek dotyczy.

W razie gdy sąd administracyjny nie może podjąć postanowienia z powodu braku dostatecznej liczby sędziów, Naczelny Sąd Administracyjny wyznacza inny sąd do rozpoznania wniosku.

Wyłączenie innych osób biorących udział w postępowaniu.

Przepisy o wyłączeniu sędziego stosuje się odpowiednio do wyłączenia: protokolanta, referendarza sądowego, asesora sądowego oraz prokuratora.

Asesorzy sądowi i referendarze sądowi.

Czynności sędziowskie mogą podejmować asesorzy sądowi i referendarze sądowi.

Prezes Sądu Administracyjnego może za zgodą kolegium sądu powierzyć asesorowi sądowemu pełnienie czynności sędziowskich w tym sądzie na czas określony, nieprzekraczający pięciu lat.

Referendarze sądowi wykonują czynności w postępowaniu mediacyjnym oraz podejmują czynności sędziowskie określone w ustawie

Strony postępowania sądowoadministracyjnego; Podmioty na prawach strony, uczestnicy postępowania.
W postępowaniu sądowoadministracyjnym występują dwie strony:
--->skarżący- jest nim podmiot legitymowany do złożenia skargi do sądu administracyjnego,
--->strona przeciwna- jest to organ wykonujący administrację publiczną, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi.
Każda strona procesowa ma zapewnione w procesie jednakowe środki ochrony i jednakowe możliwości ich użycia przez podejmowanie odpowiednich czynności- (tzw. zasada równości środków procesowych).

Podmioty na prawach strony:

Osoby, które brały udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosły skargi, jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy ich interesu prawnego. Mogą uczestniczyć po stronie skarżącego albo organu administracji publicznej. Udział na prawach strony w postępowaniu sądowym można określić pojęciem z procesu cywilnego współuczestnictwo materialne, którego elementem charakterystycznym jest to, że przedmiot sporu dotyczy praw i obowiązków wspólnych dla współuczestników, a zatem gdy zaskarżone działanie lub bezczynność organu administracji publicznej kształtuje lub w inny sposób wpływa na prawa lub obowiązki osoby, która nie złożyła skargi do sądu.

Uczestnik
Osoba, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego. O dopuszczeniu do udziału rozstrzyga sąd w formie postanowienia. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie przysługuje zażalenie. Osoba ta może uczestniczyć w postępowaniu po stronie skarżącego lub strony przeciwnej.

Zdolność sądowa stron, podmiotów na prawach stron, uczestników w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
Zdolność sądową mają:

1) osoby fizyczne i osoby prawne;

2) państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne nieposiadające osobowości prawnej;

3) inne, niewymienione wyżej, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli przepisy prawa dopuszczają możliwość nałożenia na te jednostki obowiązków lub przyznania uprawnień lub skierowania do nich nakazów i zakazów, a także stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa;

4) organizacje społeczne, choćby nie miały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób.

Dopuszczalność uzupełnienia braków zdolności sądowej: (np. brak wpisu do rejestru jednostki organizacyjnej, który nadaje jednostce status osoby prawnej).Jeżeli brak daje się uzupełnić, sąd wyznacza odpowiedni termin. W razie, gdy braki nie zostały uzupełnione, sąd zniesie postępowanie, w zakresie, w jakim jest ono dotknięte brakami, i w miarę potrzeby wyda odpowiednie postanowienie. Sąd z urzędu bada zdolność prawną skarżącego. W razie, gdy braki nie mogą być usunięte, wyda postanowienie o odrzuceniu skargi.

Zdolność procesowa w postępowaniu sądowoadministracyjnym.

Zdolność procesowa to zdolność do podejmowania ze skutkiem prawnym czynności procesowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Zdolność sądowa stanowi konieczną przesłankę dla zdolności procesowej, zaś osoby pozbawione lub ograniczone w swej zdolności procesowej mogą być stronami lub uczestnikami postępowania.
Zdolność procesową mają:

1) osoby fizyczne mające pełną zdolność do czynności prawnych

2) osoby prawne;

3) państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne niemające osobowości prawnej;

4) inne jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, jeżeli przepisy prawa dopuszczają możliwość nałożenia na te jednostki obowiązków lub przyznania uprawnienia lub skierowania do nich nakazów i zakazów, a także stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa;

5) organizacje społeczne, choćby nie miały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób.

Dopuszczalność podjęcia czynności w postępowaniu w razie braków w zakresie zdolności procesowej.

Jeżeli braki te dają się uzupełnić sąd wyznaczy odpowiedni termin. Sąd może dopuścić tymczasowo do czynności stronę niemającą zdolności procesowej z zastrzeżeniem, że przed upływem wyznaczonego terminu braki będą uzupełnione. Jeżeli braków tych nie można uzupełnić albo nie zostały w wyznaczonym terminie uzupełnione, sąd zniesie postępowanie w zakresie, w jakim jest ono dotknięte brakami, i w miarę potrzeby wyda odpowiednie postanowienie. Sąd z urzędu bada zdolność procesową stron postępowania. Jeżeli braki w tym zakresie nie zostaną uzupełnione, wydaje postanowienie o odrzuceniu skargi.

Reprezentacja stron w postępowaniu sądowo administracyjnym. Dwie sytuacje:

---,>gdy z powodu braku zdolności procesowej strona działa przez przedstawiciela ustawowego, lub gdy zdolność procesowa przysługuje osobom prawnym bądź innym jednostkom organizacyjnym, które mają zdolność sądową (przedstawicielstwo stron);

---,>gdy strony postępowania lub przedstawiciel stron umocowuje do działania pełnomocnika (pełnomocnictwo procesowe).

Przedstawicielstwo strony w postępowaniu sądowo administracyjnym.

--->>Reprezentacja osoby fizycznej niemającej zdolności procesowej.
Przedstawiciel ustawowy ma obowiązek wykazania swojego umocowania dokumentem przy pierwszej czynności w postępowaniu. Jeżeli przedstawiciel ustawowy nie ma należytego umocowania, sąd dopuści do czynności, z zastrzeżeniem, że przed upływem wyznaczonego terminu brak ten będzie uzupełniony. Nie uzupełnienie tego braku powoduje odrzucenie skargi przez sąd. Jeżeli strona nie ma przedstawiciela ustawowego, a czynność podejmowana nie cierpi zwłoki sąd na wniosek osoby przeciwnej ustanowi kuratora. Postanowienie sądu w tym zakresie może zapaść na posiedzeniu nie jawnym. W przypadkach, w których ustanowienie przedstawiciela ustawowego powinno nastąpić z urzędu, sąd zwraca się do właściwego sądu opiekuńczego (np. dla małoletniego, który nie ma opiekuna). Gdy strona utraciła zdolność procesową w toku postępowania bądź w razie śmierci przedstawiciela ustawowego, sąd zawiesza postępowanie z urzędu.

-->>Osoby prawne i inne jednostki organizacyjne mające zdolność sądową dokonują czynności w postępowaniu przez organy lub osoby uprawnione do działania w ich imieniu.
Za Skarb Państwa podejmuje czynności w postępowaniu organ jednostki organizacyjnej, lub organ jednostki nadrzędnej. Organ albo osoba podejmująca czynności ma obowiązek wykazania swojego umocowania dokumentem przy pierwszej czynności w postępowaniu. Jeżeli strona nie ma organu powołanego do jej reprezentacji, sąd na wniosek strony przeciwnej ustanowi kuratora, jeżeli strona ta podejmuje przeciwko drugiej stronie czynności niecierpiące zwłoki. Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Gdy zachodzi podstawa do ustanowienia kuratora, a braki w składzie organu dają się usunąć, sąd wyznaczy do ich usunięcia termin, z sankcją zniesienia postępowanie lub też zawiesi postępowanie z urzędu, jeżeli braki te powstały w trakcie postępowania.

Pełnomocnictwo procesowe.

Strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników. Ustawa w zakresie złożenia skargi i innych czynności procesowych przed wojewódzkim sądem administracyjnym nie przyjmuje przymusu pełnomocnictwa procesowego. Odmienna reguła jest przyjęta w zakresie:

1) skargi kasacyjnej do NSA,

2) zażalenia na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej

3) skargi o wznowienie postępowania, gdy do wznowienia postępowania właściwy jest NSA

Pełnomocnikiem strony może być:

1) adwokat lub radca prawny,

2) inny skarżący lub uczestnik postępowania,

3) rodzice, małżonek, rodzeństwo, lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia,

4) także inne osoby, jeżeli przewidują to przepisy szczególne.

Ograniczenia

-Pełnomocnictwo udzielone przez osobę fizyczną, która nie jest przedsiębiorcą, składane przez radcę prawnego, powinno zawierać oświadczenie pełnomocnika w przedmiocie pozostawania w stosunku pracy.

- Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. Dotyczy to również państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej.

Zakres przedmiotowy pełnomocnictwa to:

l) pełnomocnictwo ogólne - do prowadzenia spraw przed sądami administracyjnymi,

2) pełnomocnictwo do prowadzenia poszczególnych spraw,

3) pełnomocnictwo do niektórych tylko czynności postępowania, np. wniesienia skargi, reprezentacji na rozprawie.
1 i 2- obejmuje z mocy prawa umocowanie do:

-wszystkich łączących się ze sprawą czynności w postępowaniu, nie wyłączając skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego jej wniesieniem;

-udzielenia dalszego pełnomocnictwa na zasadach określonych w odrębnych przepisach;

-cofnięcie skargi w całości lub w części, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym postępowaniu;

-odbiór kosztów postępowania

- Strona może określić szerszy zakres pełnomocnictwa, który jest oceniany według treści pełnomocnictwa oraz przepisów prawa cywilnego.

Strona udziela pełnomocnictwa w formie pisemnej lub tez w formie ustnej na posiedzeniu sądu przez złożenie przez stronę oświadczenia i wpisanie jego treści do protokołu. Pełnomocnictwo wymaga podpisu mocodawcy, gdy strona nie może się podpisać, podpisuje je osoba upoważniona określając, dlaczego strona sama się nie podpisała.
Warunkiem dopuszczenia do skutecznego dokonania przez pełnomocnika czynności procesowej jest przedstawienie pełnomocnictwa przy pierwszej czynności procesowej przez dołączenie do akt sprawy pełnomocnictwa z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa. Adwokat, radca prawny, doradca podatkowy i rzecznik patentowy mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa.
Sąd może odstąpić od zasady obowiązku przedstawiania pełnomocnictw przy pierwszej czynności i dopuścić tymczasowo do podjęcia naglącej czynności osobę niemogącą przedstawić pełnomocnictwa, wyznaczając termin, do złożenia pełnomocnictwa lub zatwierdzenie czynności przez stronę. Jeżeli termin upłynął sąd pomija czynności procesowe tej osoby.

Czynności procesowe podjęte przez pełnomocnika wywołują skutki wobec mocodawcy. W razie gdy mocodawca staje jednocześnie z pełnomocnikiem może niezwłocznie prostować lub odwoływać oświadczenia pełnomocnika.

Udzielenie pełnomocnictwa jest skuteczne w postępowaniu do czasu wypowiedzenia,

- w stosunku do sądu wypowiedzenie pełnomocnictwa przez mocodawcę odnosi skutek prawny od dnia zawiadomienia go o tym,

-w stosunku do strony przeciwnej i innych uczestników od dnia doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd.

-Adwokat lub radca prawny, który wypowiedział pełnomocnictwo, jest obowiązany działać za stronę jeszcze przez dwa tygodnie chyba, że mocodawca zwolni go od tego obowiązku. Taki też czas działania za mocodawcę obowiązuje, co do innych pełnomocników, ale z ograniczeniem a mianowicie tylko, jeżeli jest to konieczne do uchronienia mocodawcy od niekorzystnych skutków prawnych.

Instytucja wygaśnięcia pełnomocnictwa- ma miejsce w razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej.

W takim przypadku pełnomocnik procesowy działa aż do czasu zawieszenia postępowania. W razie śmierci pełnomocnika, jeżeli strona nie działa przed sądem osobiście, jest to podstawą do zawieszenia postępowania.

Prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich.

Przesłanki do udziału w postępowaniu

--->ochrona praworządności,

--->ochrona praw człowieka i obywatela.

Przesłanki te są niezależne od siebie.

W postępowaniu sądowo administracyjnym mają oni prawo:

1) wziąć udział w każdym toczącym się postępowaniu;

2) wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego na działanie lub bezczynność organu wykonującego administrację publiczną;

3) wnieść skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego;

4) wnieść zażalenie do Naczelnego Sądu Administracyjnego;
5) wnieść skargę o wznowienie postępowania sądowo administracyjnego.

Prokuratorowi i Rzecznikowi Praw Obywatelskich przysługują, jeżeli korzystają z przyznanych praw, prawa strony w postępowaniu sądowo administracyjnym.

Organizacja społeczna
W zakresie swojej działalności statutowej, może brać udział w postępowaniu sądowoadministracyjnym w przypadkach określonych w ustawie. Może ona być:
- stroną postępowania sądowoadministracyjnego

- uczestnikiem postępowania.

Organizacja społeczna może uczestniczyć w postępowaniu w zakresie jej statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób. Sąd dopuszcza organizację społeczną w formie postanowienia. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie przysługuje zażalenie.

CZYNNOŚCI PROCESOWE W POSTĘPOWANIU SĄDOWOADMINISTRACYJNYM

Postępowanie sądowoadministracyjne---> to regulowany prawem procesowym ciąg czynności procesowych sądu administracyjnego i innych podmiotów postępowania, podjętych w celu rozstrzygnięcia sporu o zgodność z prawem działania lub zaniechania działania przez organ wykonujący administrację publiczną.

Czynności procesowe---> to czynności podjęte przez podmiot postępowania sądowo administracyjnego w formie, treści i trybie regulowanym prawem procesowym, których celem jest wywołanie skutków prawnych w postępowaniu sądowo administracyjnymi. Elementy konstytutywne czynności procesowej:

-> musi ją podjąć podmiot postępowania sądowoadministracyjnego,

-> musi zachować formę przewidzianą prawem procesowym

Klasyfikacja czynności procesowe ze względu na podmiot:
---> czynności procesowe sądu- to wszelkie czynności sądu lub jego organów zastępczych względnie pomocniczych, które mogą wywrzeć skutki prawne dla procesu. Dzieli się je na:
l) czynności przygotowawcze, które mają na celu przygotowanie rozstrzygnięcia skargi; mogą być przez sąd zmienione, uzupełnione

2) czynności orzekania - wiążą sąd i mogą być uchylone tylko w trybie uregulowanym przepisami prawa.
Warunki konieczne dla czynności procesowych sądu:

-> muszą być dokonane przez sąd w rozumieniu przepisów prawa

-> muszą być dokonane w formie uregulowanej prawem procesowym

-> muszą być podjęte w postępowaniu wobec stron lub uczestników postępowania
Wadliwe czynności procesowe obowiązują, dopóki nie zostaną uchylone we właściwym trybie (w wyniku złożenia skargi kasacyjnej, skargi o wznowienie postępowania, zażalenia).

--->czynności procesowe stron- to wszelkie czynności podejmowane przez te podmioty w celu wywołania skutku prawnego w procesie, a zatem w zakresie jego powstania, zmiany, zakończenia.

Elementy konstytutywne czynności procesowych stron to:

l) spełnienie wymogów co do treści i formy określonej przez prawo procesowe;

2) dokonanie czynności procesowej w terminie przewidzianym prawem procesowym

--->czynności procesowe uczestników postępowania.

Elementy konstytutywne czynności procesowych uczestników - takie same jak przy stronie.
* Cechą czynności procesowych stron i uczestników postępowania jest możliwość prawna ich odwołania przez złożenie oświadczenia woli.

Pisma procesowe. - Obejmują wnioski i oświadczenia stron oraz wnioski i oświadczenia uczestników postępowania składane w celu wszczęcia postępowania i jego przebiegu.

Każde pismo procesowe powinno zawierać:

1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;

2) oznaczenie rodzaju pisma;

3) osnowę wniosku lub oświadczenia;

4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika. Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny.

5) wymienienie załączników.

--->Jeżeli pismo procesowe jest pierwszym pismem w sprawie, powinno zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku - adresu do doręczeń lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sprawy, pisma dalsze - sygnaturę akt.

--->Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który przedtem nie złożył pełnomocnictwa.

--->Strona, która wnosi pismo, powinna do niego dołączyć jego odpisy i odpisy załączników w celu doręczenia ich stronom, a ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych. Odpisami mogą być uwierzytelnione fotokopie bądź uwierzytelnione wydruki poczty elektronicznej.

Forma

Obowiązuje forma pisemna. Przepis szczególny może dopuścić formę ustną, np. udzielenie pełnomocnictwa na posiedzeniu sądu przez oświadczenie złożone przez stronę i wciągnięte do protokołu.
Uchybienie warunków formalnych.

Jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, przewodniczący wzywa stronę do jego uzupełnienia lub poprawienia w terminie siedmiu dni pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania, chyba że ustawa stanowi inaczej. Na zarządzenie przysługuje zażalenie.

Pismo poprawione lub uzupełnione w terminie wywołuje skutki od dnia jego wniesienia

Doręczenia
Ustawa przyjmuje zasadę doręczania z urzędu przez sąd. Wyjątkiem jest, że adwokaci i radcy prawni mogą doręczać sobie nawzajem pisma bezpośrednio za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty

Sposób doręczenia przez sąd:

- przez pocztę,

- przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione przez sąd osoby lub organy.

- za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej. Dowodem doręczenia jest potwierdzenie transmisji.

- wręczenie adresatowi pisma bezpośrednio w sekretariacie sądu

Pisma w postępowaniu sądowym i orzeczenia doręcza się w odpisach.

Osoby, którym dokonuje się doręczeń.

---> Jeżeli stroną jest osoba fizyczna- osobiście, a gdy nie ma zdolności procesowej - jej przedstawicielowi ustawowemu. Doręczenia żołnierzom zasadniczej służby wojskowej za pośrednictwem dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni służbę. Doręczenia osobom pozbawionym wolności dokonuje się za pośrednictwem administracji odpowiedniego zakładu.
--->Jeżeli stroną jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, pisma doręcza się organowi uprawnionemu do reprezentowania ich przed sądem łub do rąk pracownika upoważnionego do odbioru pism.

Sytuacja, gdy ustanowiono pełnomocnika.

W razie gdy strony ustanowiły pełnomocnika lub osobę upoważnioną do odbioru pism w postępowaniu sądowym, doręczenia należy dokonać tym osobom. Pełnomocnikowi kilku osób doręcza się jeden egzemplarz pisma i załączników. Uprawnionemu przez kilku uczestników postępowania do odbioru pism w postępowaniu sądowym doręcza się po jednym egzemplarzu dla każdego uczestnika.

Jeżeli jest kilku pełnomocników jednej strony, sąd doręcza pismo tylko jednemu z nich.

Sytuacja, gdy strona mieszka za granicą:

Strona zamieszkała za granicą, jeżeli nie ustanowiła pełnomocnika do prowadzenia sprawy, jest obowiązana wraz z wniesieniem skargi ustanowić pełnomocnika do doręczeń. Gdy tego nie zrobi pisma w postępowaniu sądowym pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. Jeżeli ze skargi wynika, że uczestnikiem postępowania sądowego jest osoba zamieszkała za granicą, sąd doręczając odpis skargi, zawiadamia tę osobę o obowiązku ustanowienia pełnomocnika do doręczeń. Przepisów o obowiązku ustanowienia pełnomocnika do doręczeń nie stosuje się, jeżeli inaczej stanowi umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita jest stroną.



Sytuacja, w której nie jest znane miejsce pobytu.

Jeżeli stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, ma być doręczona skarga lub inne pismo w postępowaniu albo orzeczenie wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw, doręczenie do chwili zgłoszenia się strony albo jej przedstawiciela lub pełnomocnika może nastąpić tylko do rąk kuratora ustanowionego na wniosek strony zainteresowanej przez sąd orzekający. Sąd ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane. O ustanowieniu kuratora przewodniczący ogłasza publicznie w budynku sądowym i urzędzie właściwej gminy, w sprawach zaś większej wagi, gdy uzna to za potrzebne, także w prasie. Doręczenie staje się skuteczne w momencie jego doręczenia kuratorowi lub tez po upływie wyznaczonego terminu od dnia wywieszenia obwieszczenia w budynku sądowym.

W razie, gdy okaże się, że żądanie ustanowienia kuratora lub wywieszenia pisma nie było uzasadnione, sąd zarządzi doręczenie pisma w sposób właściwy, a w miarę potrzeby zniesie na wniosek strony zainteresowanej postępowanie prowadzone z udziałem kuratora lub po wywieszeniu pisma w budynku sądu.

Czas, miejsce i sposób doręczenia.

Czas --->W dni ustawowo wolne od pracy oraz w porze nocnej doręczeń można dokonywać tylko w wyjątkowych przypadkach, za uprzednim zarządzeniem prezesa sądu. Za porę nocną uważa się czas od godziny dwudziestej pierwszej do godziny siódmej.

Miejsce doręczeń---> ustanowiono kolejność miejsca doręczeń.

--->mieszkanie

--->miejsce pracy lub tam, gdzie się adresata zastanie.

Pisma dla przedsiębiorców i wspólników spółek handlowych, wpisanych do rejestru sądowego doręcza się na adres podany w rejestrze, chyba, że strona wskazała inny adres do doręczeń.

Strony i ich przedstawiciele mają obowiązek zawiadomić sąd o każdej zmianie swojego zamieszkania, adresu do doręczeń lub siedziby. W razie zaniedbania tego obowiązku pisma pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba, że nowy adres jest sądowi znany.

Doręczenie właściwe - doręczenie pisma osobie, która jest jego adresatem

Doręczenie zastępcze -doręczający może doręczyć pismo dorosłemu domownikowi, administracji domu lub dozorcy, jeżeli osoby te nie mają sprzecznych interesów i podjęły się oddania mu pisma

Jeżeli nie można doręczyć pisma w sposób właściwy lub zastępczy, pismo składa się na okres siedmiu dni w placówce pocztowej lub w urzędzie gminy, a zawiadomienie o tym umieszcza w skrzynce na korespondencję lub na drzwiach mieszkania adresata lub w miejscu wskazanym jako adres do doręczeń, na drzwiach biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe.

Adresat pisma (strona, uczestnik postępowania), osoba, która podjęła się oddania pisma potwierdza odbiór pisma i jego datę własnoręcznym podpisem. Jeżeli tego nie może lub nie chce uczynić, doręczający sam oznacza datę doręczenia oraz przyczyny braku podpisu. Jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma, zwraca je sądowi z adnotacją o odmowie jego przyjęcia i datą odmowy. Pismo wraz z adnotacją dołącza się do akt sprawy.

Doręczający stwierdza na potwierdzeniu odbioru sposób doręczenia, a na doręczonym piśmie zaznacza dzień doręczenia i opatruje to stwierdzenie własnoręcznym podpisem.

Doręczenie pisma ma znaczenie dla określenia dnia wywołania skutku prawnego, dla obliczenia terminów. Przepisy o doręczeniach mają stronom zapewnić możliwość zapoznania się z treścią pisma, natomiast to, czy adresat wykorzysta tę możliwość nie ma znaczenia prawnego dla oceny skuteczności doręczenia.

Posiedzenia sądowe.

--->Posiedzenia jawne - odbywają się z udziałem stron i uczestników postępowania oraz publiczności. Na posiedzeniu jawnym wstęp na salę sądową mają poza stronami i osobami wezwanymi tylko osoby pełnoletnie. Sąd zarządza odbycie całego posiedzenia lub części przy drzwiach zamkniętych:
-> z urzędu -publiczne rozpoznanie sprawy zagraża moralności, bezpieczeństwu państwa lub porządkowi publicznemu, a także, gdy mogą być ujawnione okoliczności objęte tajemnicą państwową lub służbową.
-> na wniosek strony -jeżeli wymaga tego ochrona życia prywatnego strony lub inny ważny interes prywatny.

Podczas posiedzenia odbywającego się przy drzwiach zamkniętych mogą być obecni na sali: strony, ich przedstawiciele ustawowi i pełnomocnicy, prokurator oraz osoby zaufania po dwie z każdej strony.

Ogłoszenie orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie odbywa się publicznie.

--->Posiedzenia niejawne- ten rodzaj może wprowadzić tylko przepis szczególny. Na posiedzeniu niejawnym mogą być rozpoznawane kwestie wpadkowe, kwestie dotyczące braków formalnych czynności procesowych stron, dopuszczalności skargi, a także rozpoznanie skargi. Na posiedzenie niejawne mają wstęp tylko osoby wezwane.

Wyznaczenie i przebieg posiedzeń sądowych.
Posiedzenia sądowe wyznacza przewodniczący z urzędu, ilekroć wymaga tego stan sprawy. O posiedzeniach jawnych zawiadamia się strony na piśmie lub przez ogłoszenie podczas posiedzenia. Stronie nieobecnej na posiedzeniu jawnym należy zawsze doręczyć zawiadomienie na następne posiedzenie. Zawiadomienie powinno być doręczone, co najmniej na siedem dni przed posiedzeniem. W przypadkach pilnych termin ten może być skrócony do trzech dni.

Elementy zawiadomienia o posiedzeniu.

l) imię, nazwisko albo nazwę i siedzibę zawiadamianego oraz adres zawiadamianego;

2) sąd oraz miejsce i czas posiedzenia;
3) skarżącego oraz przedmiot sprawy;
4) cel posiedzenia;

5) skutki niestawiennictwa.
Sąd może w celu dokładnego wyjaśnienia sprawy zarządzić stawienie się stron lub jednej z nich osobiście albo przez pełnomocnika.

O posiedzeniu należy też zawiadomić podmioty na prawach strony, organizację społeczną dopuszczoną przez sąd do udziału w postępowaniu.

Nieobecność stron lub ich pełnomocników na rozprawie nie wstrzymuje rozpoznania sprawy. Chyba, że sąd stwierdzi nieprawidłowości zawiadomienia stron lub nieobecność strony lub jej pełnomocnika wywołało nadzwyczajne wydarzenie lub inna znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć, odracza rozprawę, chyba, że strona lub jej pełnomocnik wnieśli o jej rozpoznanie w czasie ich nieobecności.

W celu zapewnienia stronom udziału w postępowaniu sąd odroczy rozprawę, jeżeli postanowi zawiadomić o toczącym się postępowaniu sądowym osoby, które dotychczas nie brały udziału w sprawie w charakterze strony.

W posiedzeniu sądu bierze udział prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich, jeżeli wnieśli skargę albo, gdy zgłosili swój udział w postępowaniu przed sądem, a zatem sąd obowiązany jest zawiadomić o terminie rozprawy. Nieobecność prokuratora lub Rzecznika Praw Obywatelskich na rozprawie nie wstrzymuje rozpoznania skargi przez sąd.

Posiedzenia sądowe odbywają się w budynku sądowym. Dopuszczalne jest przeprowadzenie posiedzenia poza tym budynkiem tylko wówczas, gdy czynności sądowe muszą być wykonywane w innym miejscu albo gdy odbycie posiedzenia poza budynkiem sądowym ułatwia przeprowadzenie sprawy lub przyczynia się znacznie do zaoszczędzenia kosztów.

Przebiegiem posiedzenia kieruje przewodniczący, który otwiera, prowadzi i zamyka posiedzenia, udziela głosu, zadaje pytania, upoważnia do zadawania pytań i ogłasza orzeczenia. Przewodniczący może odebrać glos, gdy przemawiający go nadużywa, jak również uchylać pytania, jeżeli uzna je za niewłaściwe lub zbyteczne.

Po wywołaniu sprawy rozprawę rozpoczyna sprawozdanie sędziego, który zwięźle przedstawia na podstawie akt stan sprawy ze szczególnym uwzględnieniem zarzutów skargi. Po złożeniu sprawozdania strony, najpierw skarżący, a potem organ, zgłaszają ustnie swoje żądania i wnioski oraz składają wyjaśnienia. Przewodniczący udziela głosu pozostałym stronom według ustalonej przez siebie kolejności.

Sąd administracyjny powinien podejmować czynności zmierzające do szybkiego załatwienia sprawy i dążyć do jej rozstrzygnięcia na pierwszym posiedzeniu. Dlatego odroczenie rozprawy może nastąpić:

- tylko, gdy daje do tego podstawę przepis prawa

-na zgodny wniosek stron tylko z ważnej przyczyny

Przewodniczący zamyka rozprawę, gdy:
- sąd uzna sprawę za dostatecznie wyjaśnioną
- gdy ma być przeprowadzony jeszcze uzupełniający dowód z dokumentów znanych stronie, a przeprowadzenie rozprawy, co do tego dowodu sąd uznał za zbyteczne.

Od orzeczeń przewodniczącego wydanych w toku rozprawy strony mogą odwołać się do czasu zamknięcia rozprawy do składu orzekającego.

Protokół z posiedzenia sądowego.

Elementy protokołu:

1) oznaczenie sądu, miejsca i daty posiedzenia, imiona i nazwiska sędziów, protokolanta, prokuratora, stron, jak również obecnych na posiedzeniu przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz oznaczenie sprawy i wzmiankę, co do jawności;

2) informacje o przebiegu posiedzenia: wnioski i twierdzenia stron, wymienienie zarządzeń i orzeczeń wydanych na posiedzeniu oraz informacje o tym, czy zostały ogłoszone zamiast podania wniosków i twierdzeń można w protokole powołać się na pisma przygotowawcze;

3) informacje o czynnościach stron mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

4) podpis przewodniczącego i protokolanta

Przebieg czynności protokołowanych może być utrwalony za pomocą aparatury dźwiękowej, o czym należy uprzedzić wszystkie osoby uczestniczące w czynności.

Strony mogą żądać sprostowania lub uzupełnienia protokołu na następnym posiedzeniu, nie później jednak niż w terminie trzydziestu dni. Strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były obecne, na najbliższym posiedzeniu, zwrócić uwagę sądowi na uchybienia przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powołania się na takie uchybienia w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo gdy strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła, zastrzeżeń bez swojej winy. Z posiedzenia niejawnego sporządza się notatkę urzędową, jeżeli nie wydano orzeczenia.

Termin

Terminem nazywa się zastrzeżenie dodatkowe czynności prawnej, przez które jej skutek zostaje ograniczony w czasie.

Wyróżniamy:
---> Termin materialny- jest to okres, w którym może nastąpić ukształtowanie praw lub obowiązków jednostki.
Uchybienie terminu materialnoprawnego wywołuje skutek wygaśnięcia praw lub obowiązków o charakterze materialnoprawnym lub wywołuje skutek prawny materialnej trwałości ukształtowanych praw przez wyłączenie dopuszczalności uchylenia (zmiany) decyzji lub wyłączenie dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji.
--->Termin procesowy- jest okres do dokonania czynności procesowej przez podmioty postępowania lub uczestników postępowania.

Uchybienie terminu procesowego wywołuje skutek prawny w płaszczyźnie procesowej przez uzależnienie skuteczności procesowej od zachowania terminu. Strona, podmiot na prawach strony, uczestnik postępowania może bronić się przed negatywnymi skutkami uchybienia terminu czynności procesowej, wnosząc prośbę o przywrócenie terminu.
Z kolei terminy procesowe dzielimy na:

-> Terminy ustawowe - są wyznaczone wprost w przepisach ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie delegacji ustawowej. Terminy ustawowe nie mogą być przez sąd ani skracane, ani przedłużane.

Zachowanie terminu ustawowego jest warunkiem skuteczności czynności procesowej dokonanej przez te podmioty a jego uchybienie powoduje bezskuteczność czynności procesowej. Jednak od negatywnych skutków uchybienia terminu strona (podmiot na prawach strony, uczestnik) może bronić się, wyłącznie składając wniosek o przywrócenie terminu. Naruszenie terminu ustawowego jest podstawą do orzeczenia przez sąd na wniosek skarżącego o wymierzeniu grzywny w wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów.

Terminy ustanowione w ustawach samorządowych łączą w sobie elementy terminu ustawowego - w ciągu 30 dni i terminu sądowego - sąd wyznacza termin nie później niż w ciągu 30 dni od dnia wpłynięcia skargi. Uchybienie terminu ustawowego przez sąd administracyjny nie powoduje bezskuteczności orzekania.

-> Terminy sądowe -są wyznaczane przez sąd lub przewodniczącego. Przewodniczący może z ważnej przyczyny przedłużyć termin sądowy z urzędu lub na wniosek strony zgłoszony przed upływem terminu, a także skrócić termin sądowy na wniosek strony. Terminami są m.in.: terminy wyznaczone przez sąd do usunięcia braków w zakresie zdolności sądowej lub procesowej albo wyznaczenie terminu rozprawy. Uchybienie terminu sądowego w zależności od tego, jakiej czynności dotyczy, wywołuje różne następstwa prawne.

- uchybienie terminu do dokonania czynności przez stronę powoduje jej bezskuteczność

- niezachowanie terminu stawienia się na rozprawę ma tylko znaczenie dla możliwości obrony interesu prawnego przez skarżącego, a po stronie organu wykonującego administrację publiczną - obrony zgodności z prawem podjętego działania lub bezczynności.

Sposób obliczania terminu.

Terminy ustawowe- biegną od zdarzenia prawnego wskazanego w przepisie prawa. (Termin do złożenia skargi biegnie od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie, a gdy chodzi o skargi na inne niż decyzje lub postanowienia, akty lub czynności, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania do usunięcia naruszenia prawa

Terminy sądowe - rozpoczynają się od ogłoszenia w tym przedmiocie postanowienia lub zarządzenia, a gdy ustawa przewiduje doręczenie z urzędu - od jego doręczenia.

Termin oblicza się według przepisów prawa cywilnego, z zastrzeżeniem, że jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy.

Termin uważa się za zachowany, jeżeli pismo zostało oddane w polskim urzędzie pocztowym lub w polskim urzędzie konsularnym. To samo dotyczy złożenia pisma przez żołnierza w dowództwie jednostki wojskowej albo przez osobę pozbawioną wolności w administracji zakładu karnego oraz przez członka załogi polskiego statku morskiego u kapitana statku.

Przywrócenie terminu.
Dopuszczalność przywrócenia terminu jest obwarowana przesłankami materialnymi i formalnymi:
---> Przesłanki materialne - muszą wystąpić łącznie
l) uchybienie terminu przez stronę bez własnej winy, po upływie roku od uchybionego terminu jego przywrócenie jest dopuszczalne tylko w przypadkach wyjątkowych;

2) przywrócenie terminu nie jest dopuszczalne, jeżeli uchybienie terminu nie powoduje dla strony ujemnych skutków w zakresie postępowania sądowego.
---> Przesłanki formalne
1) złożenie przez stronę wniosku w formie pisma procesowego o przywrócenie terminu. W piśmie zawierającym wniosek o przywrócenie terminu strona musi uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu.

2) równocześnie z wnioskiem należy dopełnić czynności procesowej, dla której został ustanowiony termin;

3) pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu musi zostać złożone w ciągu siedmiu dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. Termin do złożenia wniosku może zostać przywrócony.

Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu strona wnosi do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu siedmiu dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. Wyjątkiem jest---> Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ ten nie jest właściwy do wyprowadzenia skutków prawnych uchybienia przez stronę skarżącą terminu.

Sąd rozpoznaje wniosek o przywrócenie terminu na posiedzeniu niejawnym, a następnie w formie postanowienia orzeka bądź o przywróceniu lub odmowie przywrócenia terminu. Na postanowienie te służy zażalenie.

Spóźniony(wniesiony po upływie 7 dni) lub z mocy ustawy niedopuszczalny (wniosek o przywrócenie terminu, który nie jest terminem procesowym, a terminem materialnoprawnym) wniosek o przywrócenie terminu sąd odrzuci na posiedzeniu. Sąd może, stosownie do okoliczności, wstrzymać postępowanie lub wykonanie orzeczenia w związku z wniesionym wnioskiem.

Postępowanie, którego przedmiotem jest rozpoznanie i rozstrzygnięcie wniosku o przywrócenie terminu, jest postępowaniem incydentalnym. Po rozpoznaniu wniosku o przywrócenie terminu sąd może natychmiast przystąpić do rozpoznania sprawy sądowoadministracyjnej.

KOSZTY POSTĘPOWANIA
Koszty postępowania to koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie.
Koszty sądowe
---> obejmują one opłaty sądowe( wpis i opłata kancelaryjna) i zwrot wydatków.

W związku z ustaleniem wysokości opłat na stronach postępowania ciążą określone obowiązki:

-> w każdym piśmie wszczynającym postępowanie sądowe w danej instancji należy podać wartość przedmiotu zaskarżenia, jeżeli od tej wartości zależy wysokość opłaty. Oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia zaokrągla się wzwyż do pełnych złotych. Do wartości przedmiotu zaskarżenia nie wlicza się odsetek i kosztów związanych z należnością główną

-> uiszczenie opłaty sądowej przy wniesieniu pisma do sądu podlegającego opłacie.

Sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie zostanie uiszczona należna opłata. Jeżeli strona nie uiściła opłaty sądowej, przewodniczący wzywa ją (z wyjątkiem pism, z których treści wynika, że podlegają odrzuceniu), aby pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania uiścił opłatę w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia wezwania. Stronie zamieszkałej lub mającej siedzibę za granicą wyznacza termin do uiszczenia opłaty nie krótszy niż dwa miesiące. Nie wzywa się do uiszczenia opłaty stałej, jeżeli pismo jest wniesione przez adwokata lub radcę prawnego.

Nieuiszczenie w terminie opłaty sądowej jest podstawą do podjęcia przez przewodniczącego, a jeżeli nie uiszczono opłaty od skargi, skargi kasacyjnej, zażalenia oraz skargi o wznowienie postępowania, sąd podejmie postanowienie o odrzuceniu skargi- służy zażalenie, które jest wolne od opłat. Sąd nie podejmie żadnej czynności także wówczas, gdy obowiązek uiszczenia lub uzupełnienia opłaty powstanie na skutek ustalenia wyższej wartości przedmiotu zaskarżenia, cofnięcia przyznanego prawa pomocy albo uchylenia kurateli przed wyznaczeniem terminu rozprawy.

W razie, gdy nie została uiszczona należna opłata sądowa, a strona nie została wezwana do jej uiszczenia, sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie w danej instancji nakaże ściągnąć tę opłatę od strony, która była obowiązana ją uiścić albo od innej strony, gdy z orzeczenia tego wynika obowiązek poniesienia kosztów postępowania przez tę stronę. W sytuacji, gdy sąd nie orzekł o obowiązku ponoszenia kosztów sądowych lub nie objął orzeczeniem całej kwoty należnej z tego tytułu, o kosztach tych orzeka w formie postanowienia, wydanego na posiedzeniu niejawnym, wojewódzki sąd administracyjny. Na postanowienie to przysługuje zażalenie, jeżeli strona nie składa środka odwoławczego, co do istoty sprawy. Od zażalenia nie pobiera się opłaty sądowej.

Prawo do żądania kosztów sądowych przedawnia się z upływem trzech lat, licząc od dnia, w którym koszty należało uiścić.
Opłatę prawomocnie uchyloną w całości lub części postanowieniem sądu oraz różnicę między kosztami pobranymi a kosztami należnymi, a także pozostałość zaliczki wpłaconej na pokrycie wydatków zwraca się stronie z urzędu na jej koszt. Prawo to przedawnia się z upływem trzech lat, licząc od dnia powstania tego prawa.

Umorzenia, odroczenia, rozłożenia na raty kosztów sądowych następuje gdy ściągnięcie byłoby połączone z niewspółmiernymi trudnościami lub groziłoby dłużnikowi zbyt ciężkimi skutkami.

Wpis.

Od pism wszczynających postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym i NSA pobiera się wpis. Pismami wszczynającymi postępowanie są: skarga, skarga kasacyjna oraz skarga o wznowienie postępowania.

Ustawa nie określa wysokości wpisu, przyznając Radzie Ministrów delegację do wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu. W rozporządzeniu należy uwzględnić, że wpis nie może być niższy niż sto złotych, wpis stosunkowy nie może być wyższy niż 4% wartości przedmiotu zaskarżenia i nie może przekroczyć stu tysięcy złotych, a wpis stały wyższy niż dziesięć tysięcy złotych, a także że wpis stały powinien być zróżnicowany w zależności od rodzaju i charakteru sprawy.

Opłata kancelaryjna.

Pobiera się ją za stwierdzenie prawomocności oraz wydawanie odpisów, zaświadczeń, wyciągów i innych dokumentów na podstawie akt. Opłatę kancelaryjną za odpis orzeczenia z uzasadnieniem, doręczonego na skutek żądania zgłoszonego w terminie siedmiodniowym od ogłoszenia, pobiera się przy zgłoszeniu wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i jego doręczenie. Jeżeli opłata nie została uiszczona, przewodniczący zarządzi ściągnięcie jej od strony, która złożyła wniosek.

Nie pobiera się opłaty kancelaryjnej za odpis orzeczenia z uzasadnieniem podlegającym doręczeniu z urzędu.

Wydatki. Zalicza się tu:

l) należności tłumaczy i kuratorów ustanowionych w danej sprawie,

2) koszty ogłoszeń oraz diety i koszty podróży należne sędziom i pracownikom sądowym z powodu wykonania czynności sądowych poza budynkiem sądowym, określone w odrębnych przepisach.

Strona, która wniosła o podjęcie czynności połączonej z wydatkami, jest obowiązana wpłacić zaliczkę na ich pokrycie. Jeżeli wniosek złożyło kilka stron albo sąd zarządził wykonanie czynności z urzędu, zaliczkę powinny wpłacić strony w częściach równych lub w innym stosunku według uznania sądu. Wysokość zaliczki i termin jej wpłacenia wyznacza sąd. Jeżeli wydatki okażą się większe od wpłaconej zaliczki, sąd nakaże jej uzupełnienie.

W razie nie wpłacenia zaliczki, kwotę potrzebną na pokrycie wydatków wykłada się tymczasowo z części budżetu sądu administracyjnego, którą zwraca strona zobowiązana do wpłacenia zaliczki w terminie 14 dni od wezwania przez przewodniczącego.

Jeżeli strona mieszka za granicą termin wyznacza przewodniczący; termin ten nie może być krótszy niż dwa miesiące od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli strona nie uiści kwoty wyłożonej z budżetu w określonym terminie, sąd na posiedzeniu niejawnym wyda postanowienie nakazujące ściągnięcie wyłożonej kwoty. bez wstrzymania biegu postępowania.

Zasady, co do ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego.

---> Zasady ponoszenia kosztów w fazie wszczęcia i toku postępowania.

Osoba występująca z żądaniem rozstrzygnięcia sporu o zgodność z prawem działania lub bezczynności organu wykonującego administrację publiczną musi uiścić koszty sądowe (wpis) pod rygorem odrzucenia skargi, a co do innych czynności - pozostawienia ich bez biegu.

Co do kosztów udziału w postępowaniu, to przyjętą regułą jest, że strony ponoszą koszty związane ze swoim udziałem, chyba że przepis szczególny wprowadzi w tym zakresie rozwiązanie szczególne.

---> zasady ponoszenia kosztów zakończonego postępowania.

Czy, kto i w jakiej wysokości powinien zwrócić koszty procesu? Składa się z:

1. Zasada odpowiedzialności za wynik postępowania.
W postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym obowiązuje reguła zwrotu kosztów postępowania skarżącemu przez stronę przeciwną (organ). Prawo to jednak przysługuje tylko w razie uwzględnienia skargi lub umorzenia postępowania. Zwrot kosztów stronie skarżącej od organu przysługuje także w razie, gdy sąd umorzył postępowanie ze względu na uwzględnienie w całości skargi przez organ, a także, gdy sąd umarza postępowanie w sytuacji gdy w wyniku przeprowadzonego postępowania mediacyjnego organ uchylił lub zmienił akt albo podjął czynność. W razie gdy po stronie skarżącej występuje kilku uprawnionych w sprawie, zwrot kosztów przysługuje każdemu z nich odpowiednio do udziału w sprawie. Jeżeli uprawnienia lub obowiązki skarżących związane z przedmiotem zaskarżenia są wspólne, zwrot kosztów następuje na ich rzecz solidarnie.

W postępowaniu przed NSA wszczętym na podstawie skargi kasacyjnej- strony co do zasad zwrotu mają równe prawa.

W razie uwzględnienia skargi należy się stronie, która wniosła skargę kasacyjną zwrot poniesionych przez nią niezbędnych kosztów postępowania kasacyjnego:

1) od organu, jeżeli w wyniku skargi kasacyjnej został uchylony wyrok sądu I instancji oddalający skargę;

2) od skarżącego, jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi kasacyjnej został uchylony wyrok sądu I instancji uwzględniający skargę.

W razie oddalenia skargi kasacyjnej strona, która wniosła skargę kasacyjną, jest obowiązana zwrócić niezbędne koszty postępowania kasacyjnego poniesione przez:

l) organ, jeżeli zaskarżono skargą kasacyjną wyrok sądu I instancji oddalający skargę;

2) skarżącemu, jeżeli zaskarżono skargą kasacyjną wyrok sądu I instancji uwzględniający skargę.

2. Zasada zwrotu kosztów niezbędnych.
Niezbędne-> to poniesione przez stronę koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub pełnomocnika oraz równowartość utraconego zarobku wskutek stawiennictwa. Suma kosztów przejazdu i równowartość utraconego zarobku nie może przekroczyć wynagrodzenia jednego adwokata lub radcy prawnego.


3. Zasada stosunkowego rozdzielenia kosztów postępowania.
W razie częściowego uwzględnienia skargi sąd może w uzasadnionych przypadkach zasądzić na rzecz skarżącego od organu tylko część kosztów, jeżeli skarga została uwzględniona w części niewspółmiernej do przedmiotu sporu ustalonej w celu pobrania wpisu.

4. Zasada zawinienia.
Niezależnie od wyników niektórych spraw, sąd może nałożyć na stronę obowiązek zwrotu kosztów - w całości lub w części wywołanych jej niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem.

5. Zasada koncentracji kosztów postępowania.
Sąd rozstrzyga o zwrocie kosztów w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie. Wniosek strony o zwrot kosztów sąd rozstrzyga w każdym orzeczeniu uwzględniającym skargę oraz w postanowieniu o umorzeniu postępowania ze względu na uwzględnienie skargi przez sąd oraz w wyroku rozpoznającym skargę kasacyjną. Strona traci uprawnienie do żądania zwrotu kosztów, jeżeli najpóźniej przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia nie zgłosi wniosku o przyznanie należnych kosztów.

Zwolnienie od kosztów sądowych.
Zwolnienie z mocy prawa oparte jest: na kryterium przedmiotowym (rodzaju spraw), jak na kryterium podmiotowym.
Przedmiotowe:

a) z zakresu pomocy i opieki społecznej;
b) dotyczących statusu bezrobotnego, zasiłków oraz innych należności i uprawnień przysługujących osobie bezrobotnej;

c) dotyczących chorób zawodowych, świadczeń leczniczych oraz świadczeń rehabilitacyjnych;
d) ze stosunków pracy i stosunków służbowych;
e) z zakresu ubezpieczeń społecznych;

f) z zakresu powszechnego obowiązku obrony.

Podmiotowe:
1) prokuratorowi i Rzecznikowi Praw Obywatelskich;
2) kuratorowi strony wyznaczonemu przez sąd orzekający lub przez sąd opiekuńczy dla danej sprawy.
Zwolnienie przysługuje stronie, której zostało przyznane prawo pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym, w zakresie określonym w prawomocnym postanowieniu o przyznaniu pomocy.

Zwolnienie z mocy prawa od kosztów sądowych oznacza całkowite zwolnienie z obowiązku wnoszenia opłat sądowych, jak i ponoszenia wydatków. Taki sam zakres dotyczy zwolnienia udzielanego postanowieniem sądu.

Prawo pomocy

Może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania. Prawo pomocy nie przysługuje stronie w razie oczywistej bezzasadności jej skargi.

Zakres prawa pomocy- to zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

Zakres przyznania prawa pomocy- może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym.
Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.
Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

Przesłanki przyznania zakresu pomocy społecznej.

---> Osobie fizycznej:

l) w zakresie całkowitym - gdy wykaże, że nie jest może ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;

2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

--->Osobie prawnej, innej jednostce organizacyjnej niemającej osobowości prawnej:

1) w zakresie całkowitym-, jeżeli wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania;

2) w zakresie częściowym-, jeżeli wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.

Tryb udzielenia prawa pomocy.

Przyznaje się stronie na jej wniosek, który zawiera oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a jeżeli wniosek składa osoba fizyczna ponadto dokładne dane o stanie rodzinnym oraz oświadczenie strony o niezatrudnieniu lub niepozostawaniu w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub rzecznikiem patentowym.

Wniosek składa się na urzędowym formularzu, według ustalonego wzoru. Wniosek o przyznanie prawa pomocy, który nie został złożony na urzędowym formularzu lub, którego braków strona nie uzupełniła w zakreślonym terminie, pozostawia się bez rozpoznania.

Rozpoznanie wniosku należy do wojewódzkiego sądu administracyjnego, w którym sprawa ma się toczyć lub już się toczy. Strona, która nie ma miejsca zamieszkania, na obszarze właściwego sądu, w którym sprawa ma się toczyć lub się toczy, może złożyć wniosek w innym wojewódzkim sądzie administracyjnym, który przesyła się niezwłocznie do sądu właściwego.

Czynności w zakresie postępowania o przyznanie prawa pomocy mogą wykonywać referendarze sądowi, wydając zarządzenia oraz postanowienia. Na te zarządzenia oraz postanowienia służy sprzeciw w terminie 7 dni od dnia doręczenia.

Przyznane prawo pomocy może być cofnięte w całości lub w części, jeżeli się okaże, że okoliczności, na których podstawie je przyznano, nie istniały lub przestały istnieć. Przyznanie prawa pomocy wygasa ze śmiercią strony, która je uzyskała.

POSTĘPOWANIE PRZED WOJEWODZKIM SĄDEM ADMINISTRACYJNYM

Wszczęcie ogólnego postępowania sądowoadministracyjnego

Postępowanie to może być wszczęte wyłącznie na podstawie złożonej przez legitymowany podmiot skargi. Dopuszczalność działania przez sąd administracyjny z urzędu jest expressis verbis uregulowana w ustawie - (np. wszczęcie postępowania w razie zaginięcia lub zniszczenia akt).

Legitymacja do złożenia skargi.
Uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacja społeczna, w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym, uprawnionym do wniesienia skargi jest również inny podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi. Konstrukcja legitymacji nie jest jednolita a klasyfikację w tym zakresie można oprzeć na rodzaju chronionego interesu. Wyróżniamy:

-1- Legitymacja do złożenia skargi na podstawie ochrony interesu prawnego (indywidualnego).
Uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny O tym, czy jednostka ma w danej sprawie chroniony interes prawny, przesądza przepis prawa(materialne, procesowe i ustrojowe). Dopuszczalność odrzucenia skargi należy ograniczyć tylko do przypadków, gdy skarżący nie powołuje się na swój interes prawny. Na podstawie ustaw samorządowych i ustaw odrębnych legitymację do złożenia skargi mają:

- województwo, którego interes prawny, uprawnienie albo kompetencja zostały naruszone.

- powiat lub związek powiatów, którego interes prawny, uprawnienie albo kompetencja zostały naruszone.

- gmina lub związek międzygminny, których interes prawny, uprawnienie albo kompetencja zostały naruszone.

Prawa do wniesienia skargi przez RPO.

Legitymacja Rzecznika Praw Obywatelskich jest powiązana z ochroną interesu prawnego, choć nie jest to interes własny Rzecznika, a jednostki, której prawa i wolności zostały naruszone działaniem lub bezczynnością organu wykonującego administrację publiczną. RPO nie jest uprawniony do wniesienia rewizji nadzwyczajnej od wyroku NSA w sprawie ze skargi spółki akcyjnej na decyzję organu podatkowego. Działalność RPO obejmuje te podmioty, które mogą korzystać z konstytucyjnie gwarantowanych wolności i praw podstawowych( osoby fizyczne, korporacje prawa prywatnego i o charakterze majątkowym oraz inne osoby prawne-, ale tylko w tych granicach konstytucyjnych praw)

-2- Legitymacja oparta na ochronie interesu publicznego.
W oparciu o ochronę interesu publicznego legitymację do złożenia skargi do sądu administracyjnego ma:
---> Prokurator-, który wnosi skargę ze względu na potrzebę ochrony obiektywnego porządku prawnego, z tego względu w skardze powinien wywieść naruszenie prawa. Nie musi jednak wykazać negatywnych następstw naruszenia przepisów prawa dla określonych interesów. Nie ma on legitymacji do zaskarżania rozstrzygnięć nadzorczych.
---> Organ nadzoru - wnosi skargę na uchwałę organu województwa, na uchwałę organu powiatu, na uchwałę lub zarządzenie organu gminy, związku, porozumienia między gminnego. Legitymacja przysługuje po upływie 30 dni od dnia doręczenia uchwały lub zarządzenia w trybie określonym ustawami samorządowymi.
---> Organ nadzoru nad samorządem zawodowym. - Takie rozwiązanie przyjmuje ustawa o izbach lekarskich- gdzie zaskarżona zostaje uchwała organu samorządu lekarzy- ministrowi właściwemu do spraw zdrowia.
---> Na takiej konstrukcji oparta jest legitymacja -"Na prawomocne orzeczenie Urzędu Patentowego, kończące postępowanie w sprawie, a rażąco naruszające prawo, Prezes Urzędu Patentowego, Prokurator Generalny RP oraz RPO mogą wnieść skargę do sądu administracyjnego w terminie 6 miesięcy od dnia doręczenia stronie orzeczenia".

-3- Legitymacja do wniesienia skargi na podstawie ochrony interesu społecznego.

Mają ją podmioty, których udział w ochronie interesu społecznego jest określony wprost w przepisach prawa, tj.:
---> organizacja społeczna- może w postępowaniu sądowym występować, broniąc własnego interesu prawnego oraz w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym.

Przesłanki ograniczające legitymację organizacji społecznej dotyczące interesów pranych innych osób:

-1->stanowi ograniczenie udziału w postępowaniu administracyjnym. Takie ograniczenie powoduje, że organizacja społeczna ma legitymację do złożenia skargi na decyzje administracyjne, postanowienia, ponieważ tylko te akty podejmowane są w postępowaniu administracyjnym, w którym ma przyznane prawo do udziału organizacja społeczna.

-2->to udział organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym (podatkowym). Tylko zatem, jeżeli organizacja społeczna została dopuszczona w formie postanowienia do udziału w postępowaniu, ma legitymację do złożenia skargi. Wadliwość postanowienia o dopuszczeniu organizacji społecznej nie może być jednak podstawą do odrzucenia skargi, w tym zakresie sąd jest nim związany.

Legitymacji nie mają na tej podstawie jednostki pomocnicze wspólnot samorządowych (sołectwo, osiedle, dzielnica), ustawy samorządowe nie przyznają im prawa do udziału w postępowaniu administracyjnym;

---> podmiot, którego legitymację można wywieść z ochrony interesu społecznego, którym jest inicjator referendum lokalnego -na uchwałę organu stanowiącego samorządu terytorialnego odrzucającego wniosek w sprawie przeprowadzenia referendum, jak i na niedotrzymanie ustawowego terminu oraz na postanowienie wojewódzkiego komisarza wyborczego odrzucające wniosek o przeprowadzenie referendum, jak i niedotrzymanie ustawowego terminu
---> redaktor naczelny- środki masowego przekazu (prasa, radio, telewizja) mają sprawować kontrolę społeczną i z tego względu legitymację redaktora naczelnego można zaliczyć do opartej na przesłankach ochrony interesu społecznego. Choć nie można zapominać, że otrzymanie informacji jest niezbędne do wykonywania zawodu dziennikarza, co łączy się z elementami interesu indywidualnego.

-4- Legitymacja do złożenia skargi, której konstrukcja nie opiera się na ochronie interesu prawnego, publicznego, społecznego.
Każdemu przysługuje prawo dostępu do informacji publicznej. Żądanie informacji publicznej złożone władzy publicznej lub innemu podmiotowi wykonującemu zadania publiczne daje legitymację do złożenia skargi do sądu.

Przesłanki dopuszczalności skargi do sądu administracyjnego.

Dopuszczalność drogi postępowania przed sądem administracyjnym jest obwarowana wieloma ograniczeniami, do których należy m.in.:
--->właściwość sądu administracyjnego
--->skutecznie dostępu do tej drogi postępowania mogą żądać tylko podmioty, którym jest przyznana ta legitymacja
---> wyczerpanie środków obrony przed organem wykonującym administrację publiczną. Formy te są różne w zależności od rodzaju skargi. Wyróżniamy:

-1- Skarga na akty podjęte w postępowaniu administracyjnym(podatkowym).
Przesłanka dopuszczalności -> Skargę można wieść po wyczerpania środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Należy, zatem wyróżnić dwie sytuacje:
--->przesłanką dopuszczalności skargi na decyzje, postanowienia, bezczynność jest wyczerpanie środków zaskarżenia. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie
--->przepisy prawa procesowego nie przyznają prawa do odwołania, zażalenia, wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy- skarga do sądu administracyjnego służy bez konieczności podjęcie obrony przed organem wykonującym administrację publiczną.
Wyczerpanie środków zaskarżenia nie jest przesłanką obowiązującą, gdy skargę do sądu wnosi prokurator lub RPO.

-2- Skarga na akty z zakresie nieobjętym drogą postępowania administracyjnego. (np. czynności materialno-techniczne, akty prawa miejscowego)
W razie zaskarżenia innych aktów, jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi i nie stanowi inaczej, należy przed wniesieniem skargi wezwać na piśmie właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa. Przesłanka ta nie obowiązuje, gdy ustawa w oparciu, o która akt został wydany, jej nie wprowadza lub uchyla jej obowiązywanie.

Pierwszeństwo obrony na drodze administracyjnej.

Brak jest zakazu niedopuszczalności skargi do sądu administracyjnego z powodu tego, że toczy się postępowanie w celu uchylenia, zmiany lub stwierdzenia nieważności aktu albo innej czynności.
Weryfikacja na drodze administracyjnej ma pierwszeństwo, jeżeli postępowanie administracyjne zostało wszczęte przed złożeniem skargi. Nie powoduje jednak odrzucenia skargi, jedynie zawieszenie postępowania sądowoadministracyjnego. Jeżeli jako pierwsze zostało wszczęte postępowanie sądowoadministracyjne, ma ono pierwszeństwo, a postępowanie administracyjne wówczas podlega umorzeniu, gdy jest to postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji lub wznowienia postępowania.

Strona skarżąca będzie mogła dokonać wyboru drogi weryfikacji przez cofnięcie skargi lub żądania umorzenia nadzwyczajnego trybu postępowania ze względu na złożenie skargi do sądu administracyjnego.

Wymagania formalne wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Treść skargi---> Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać: 1) wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności,
2) oznaczenie organu, którego działania łub bezczynności skarga dotyczy,
3) określenie naruszenia prawa.
Jeżeli jest kilku skarżących tę samą decyzję, postanowienie, inny akt lub czynność albo bezczynność organu wykonującego administrację publiczną, skarga może być wniesiona w jednym piśmie. W razie, gdy jedną skargą zaskarżono różne akty, czynności lub bezczynność, przewodniczący zarządza rozdzielenie tych skarg.

Forma skargi---> może być składana wyłącznie w formie pisemnej.

Termin do wniesienia skargi---> Regulacja terminu do złożenia skargi jest dostosowana do rodzaju skargi.

-> Skargę na decyzje (postanowienia) wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia skarżącemu decyzji (postanowienia).

-> Skargę na innego rodzaju akty lub czynności wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie 60 dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcia naruszenia prawa.

-> Prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie 6 m-cy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie 6 m-cy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Termin ten nie ma zastosowania do wnoszenia skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej

-Termin do zaskarżenia rozstrzygnięcia nadzorczego przez wspólnoty samorządowe regulują ustawy samorządowe, przyjmując termin trzydziestu dni od dnia ich doręczenia.

Do obliczania terminu stosuje się przepisy prawa cywilnego, z tym, że, jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych

Uchybienie ustawowego terminu do złożenia skargi powoduje bezskuteczność skargi.

Od negatywnych skutków uchybienia terminu strona skarżąca może bronić się, składając do sądu administracyjnego wniosek o przywrócenie terminu.

Tryb wnoszenia skarg---> Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ nie jest właściwy do podjęcia czynności sprawdzających dopuszczalność skargi, legitymację skarżącego czy spełnienie wymagań formalnych. Organ obowiązany jest przekazać skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia.

Powrót do trybu pośredniego wymagał ustanowienia gwarancji wypełnienia przez organ obowiązku przekazania skargi sądowi, w taki sposób:
l) wymierzenie przez sąd, na wniosek skarżącego, grzywny organowi w wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim

2), jeżeli organ nie przekazał skargi sądowi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości;

3) zawiadomienie przez skład orzekający lub prezesa sądu organów właściwych do rozpatrzenia petycji, skarg i wniosków o przypadkach naruszenia obowiązków przez organ;

4) możliwość rozpoznania sprawy w trybie uproszczonym

Uiszczenie wpisu od skarg--->Od skargi pobiera się wpis.

Moc skargi do sądu administracyjnego.
Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. Skarga ma natomiast moc środka względnie suspensywnego, gdzie ustawa reguluje wstrzymanie wykonania aktu lub czynności, przyznając w tym zakresie właściwość organowi, a następnie po przekazaniu skargi sądowi:

-> w razie wniesienia skargi na decyzję lub postanowienie - organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może wstrzymać z urzędu lub na wniosek skarżącego ich wykonanie w całości lub w części, chyba, że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym jest uzależnione nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności, albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania;

-> w razie wniesienia skargi na inny akt lub czynność z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa - właściwy organ może z urzędu lub na wniosek skarżącego wstrzymać wykonanie aktu lub czynności w całości lub części;

-> na uchwałę organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków oraz na akty terenowych organów administracji rządowej - właściwy organ może z urzędu lub na wniosek skarżącego wstrzymać wykonanie uchwały lub aktu w całości lub w części, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie
-> wstrzymanie wykonania rozstrzygnięć nadzorczych reguluje ustawa samorządowa.

Odmowa wstrzymania wykonalności przez organ nie pozbawia skarżącego prawa do złożenia wniosku do sądu.Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawy szczególne wyłączą wstrzymanie ich wykonania. Sąd może wstrzymać wykonanie zaskarżonego aktu, ale też i innych podjętych w granicach tej samej sprawy.

Postanowieniem w sprawie wstrzymania aktu lub czynności sąd nie jest związany, może je zmienić lub uchylić w każdym czasie w przypadku zmiany okoliczności. Postanowienie w sprawie wstrzymania może zostać wydane na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie o wstrzymaniu lub odmowie wstrzymania służy zażalenie do NSA.

Granice rozporządzalności prawem skargi przez skarżącego.

Skarżący może cofnąć skargę. Cofnięcie skargi wiąże sąd. Sąd uzna cofnięcie skargi za niedopuszczalne, jeżeli zmierza ono do obejścia prawa lub spowodowałoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych wadą nieważności. Dopuszczalność cofnięcia skargi jest dostosowana do instytucji zakazu reformationis in peius, który nie obowiązuje w granicach naruszenia prawa skutkującego stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności.

Stadia postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym.

Postępowanie wstępne.

Przewodniczący wydziału lub wyznaczony sędzia zarządza skompletowanie akt niezbędnych do rozpoznania sprawy. W pierwszej fazie wstępnej skompletowanie akt jest niezbędne do ustalenia dopuszczalności podjęcia postępowania w sprawie. Po otrzymaniu skargi i skompletowaniu akt przewodniczący bada skargę. W razie, gdy skarga jest dotknięta brakami, które można usunąć, np. brak podpisu skarżącego, wzywa stronę skarżącą do ich usunięcia w terminie. Bada zdolność sądową i procesową stron i w razie stwierdzenia braku kieruje sprawę na posiedzenie niejawne. Bada dopuszczalność skargi i w razie ustalenia wstępnego jej niedopuszczalności kieruje sprawę na posiedzenie niejawne.

Na posiedzeniu niejawnym sąd bada (po pierwsze) niedopuszczalność skargi

Przyczyny niedopuszczalności skargi

Przedmiotowe:

1) sprawa będąca przedmiotem skargi nie należy do właściwości sądu administracyjnego.

Sąd administracyjny jest obowiązany zbadać, czy w sprawie będącej przedmiotem skargi jest właściwy. Jeżeli stwierdzi, że w sprawie nie jest właściwy, odrzuci skargę, wyjątkiem jest, że sąd nie może odrzucić skargi, jeżeli w tej sprawie sąd powszechny uznał się za niewłaściwy. Gdy z kolei sąd ustali, że sprawa należy do właściwości innego sądu administracyjnego, przekaże sprawę właściwemu sądowi administracyjnemu. Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Sąd, któremu sprawa została przekazana, jest związany postanowieniem o przekazaniu sprawy, z wyjątkiem Naczelnego Sądu Administracyjnego. Czynności dokonane w sądzie niewłaściwym pozostają w mocy;

2) skarga została złożona w sprawach, w których sąd administracyjny nie jest właściwy (np. w sprawie wynikającej z nadrzędności i podległości w stosunkach, między organami administracji publicznej

3) skarga została złożona na akt nieistniejący, (np. decyzję niedoręczoną lub nieogłoszoną);

4) skarga została wniesiona bez wyczerpania środków zaskarżenia lub, gdy przedmiotem zaskarżenia jest akt podjęty poza postępowaniem administracyjnym, bez wezwania do usunięcia naruszenia prawa;

5), gdy skarga dotyczy sprawy pomiędzy tymi samymi stronami, która jest w toku lub już została prawomocnie osądzona.
Podmiotowe:

1) gdy została złożona przez podmiot niemający legitymacji do złożenia skargi- ze skargi wynika, że sprawa nie dotyczy interesu prawnego wnoszącego skargę lub skargę wniosła organizacja społeczna, która nie brała udziału w postępowaniu lub wniosła skargę na akt niepodejmowany w postępowaniu;

2) jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej, albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa przez przedstawiciela albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie. Sąd odrzuci skargę dopiero wówczas, gdy brak nie, zostanie uzupełniony.

Na posiedzeniu niejawnym sąd bada ( po drugie) zachowanie terminu do wniesienia skargi.
Uchybienie terminu, jeżeli nie został przywrócony, powoduje odrzucenie skargi

(po trzecie) bada czy uzupełniono w wyznaczonym termin, braki formalne skargi (np. brak podpisu)

Po przeprowadzonym badaniu sąd odrzuca skargę:
1) jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego,

2) wniesiona została po upływie terminu do jej wniesienia,

3) gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi,

4) jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona,

5) jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów, jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie
6) jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne.

Jeżeli w wyniku czynności przewodniczącego lub wyznaczonego sędziego albo w wyniku przeprowadzenia postępowania niejawnego sąd ustali, że nie ma podstaw do odrzucenia skargi, sprawę kieruje się do rozpoznania.

Postępowanie mediacyjne.- To szczególny etap postępowania sądowego po ustaleniu dopuszczalności skargi i spełnieniu wymagań formalnych.
Prowadzone jest na wniosek stron lub bez wniosku stron, przed wyznaczeniem rozprawy. Celem jego jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz, przyjęcie przez strony ustaleń, co do sposobu jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa.

Odbywa się ono z udziałem stron, a także podmiotów na prawach strony i dopuszczonego uczestnika postępowania, a prowadzone jest przez sędziego lub wyznaczonego przez przewodniczącego referendarza sądowego.

Z posiedzenia mediacyjnego sporządza się protokół, w którym zamieszcza się stanowiska stron, a w szczególności dokonane przez strony ustalenia, co do sposobu załatwienia sprawy. Protokół podpisuje prowadzący oraz strony.

Wynik postępowania mediacyjnego ma znaczenie dla następnych stadiów postępowania sądowego. Jeżeli bowiem strony dokonają ustaleń w postępowaniu mediacyjnym, organ uchyla lub zmienia zaskarżony akt albo wykonuje lub podejmuje inną czynność stosownie do okoliczności sprawy w zakresie swojej właściwości i kompetencji. Na akt wydany na podstawie ustaleń postępowania mediacyjnego mogą strony lub podmiot, któremu jest przyznana legitymacja do złożenia skargi, wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia aktu albo wykonania lub podjęcia czynności. Skargę rozpoznaje sąd łącznie ze skargą wniesioną w sprawie. Jeżeli skarga na akt lub czynność, wydane lub podjęte na podstawie ustaleń postępowania mediacyjnego, nie została wniesiona albo skarga ta została oddalona, sąd umarza postępowanie w sprawie, w której prowadzono postępowanie mediacyjne.

Wynikiem postępowania mediacyjnego jest też brak dokonania ustaleń. W takim przypadku rozpoznanie sprawy sądowoadministracyjnej następuje na rozprawie.

Samokontrola organu wykonującego administrację publiczną.

Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy.
Przesłanką dopuszczalności jest uwzględnienie skargi w całości, co oznacza uwzględnienie zarzutów i wniosków skargi oraz powołanej podstawy prawnej. Inną przesłanką ograniczającą dopuszczalność samokontroli jest związanie organu przepisami o właściwości, co powoduje, że tylko, jeśli na podstawie przepisów prawa jest właściwy do weryfikacji decyzji, może uwzględnić skargę.

Postępowanie rozpoznawcze.
Sąd rozpoznaje tutaj sprawę sądowoadministracyjną.
Sąd może zarządzić połączenie kilku oddzielnych spraw toczących się przed nim w celu łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia, jeżeli mogły być objęte jedną skargą lub, jeżeli pozostają one ze sobą w związku. Granice postępowania wyznacza zakres działania lub bezczynności organu administracji publicznej- gdyż sąd bada zgodność decyzji z prawem.

W przypadku, gdy organ administracji publicznej nie dokonał pełnej autorytatywnej konkretyzacji stosunku materialnoprawnego, strona może w terminie 14 dni od doręczenia lub ogłoszenia decyzji żądać jej uzupełnienia, co do rozstrzygnięcia.

Sąd rozpoznaje na podstawie akt sprawy, a wyjątek dopuszczalny jest tylko wtedy, gdy organ wykonujący administrację publiczną nie przesłał akt sprawy. W takim przypadku na żądanie skarżącego sąd rozpoznaje sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości.

Sąd rozpoznaje na podstawie akt sprawy tzn. sąd rozpoznaje sprawę na podstawie stanu faktycznego istniejącego w dniu podjęcia zaskarżonego działania lub bezczynności. Sąd, zatem nie uwzględnia okoliczności faktycznych, które powstały po podjęciu działania, jednak sąd może z urzędu lub na wniosek strony przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów, jeżeli jest to niezbędne do wyjaśnienia wątpliwości i nie spowoduje nadmiernego przedłużenia postępowania w sprawie- do przeprowadzenia takie postępowania stosuje się odpowiednio przepisy k.p.c.

Wymaga rozważenia również stan prawny, na którego podstawie sąd dokonuje oceny zgodności z prawem działania lub bezczynności organu wykonującego administrację publiczną. Miarodajny jest stan prawny obowiązujący w dniu podjęcia zaskarżonego działania lub bezczynność. Sąd jednak jest obowiązany uwzględnić wyrok Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności ustawy lub innego aktu normatywnego z Konstytucją, ustawą, umową międzynarodową.

Forma postępowania rozpoznawczego- jest nią rozprawa, która jest prowadzona w trybie zwykłym. Dopuszczalne jest także przeprowadzenie rozpoznania w trybie uproszczonym, jeżeli:
1) decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności, albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania;

2) strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie 14 dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy;

3) organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, gdy skarżący złożył żądanie rozpoznania sprawy na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości.

Rozpoznanie w trybie uproszczonym może być zastosowane, gdy wymagane jest przyspieszenie załatwienia sprawy.

W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego. Na posiedzeniu niejawnym mogą uczestniczyć tylko osoby wezwane.

Zawieszenie i umorzenie postępowania sądowoadministracyjnego.

Zawieszenie postępowania sądowoadministracyjnego.
---> z mocy prawa- zaprzestanie czynności przez sąd wskutek siły wyższej
---> na mocy orzeczenia sądu podjętego z urzędu:
a).Obligatoryjnie:

1) w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez niegozdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela. Nie zawiesza się postępowania w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego.

2) jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie

3) jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowoscipozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu,

4) jeżeli w stosunku do strony zostało wszczęte postępowanie upadłościowe a sprawa dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłości Nie wstrzymuje to wydani orzeczenia, jeżeli nastąpiło po zamknięciu rozprawy

5) w razie przedstawienia przez sąd w tym postępowaniu pytania prawnego( Trybunałowi Konstytucyjnemu)

6) w razie wniesienia skargi po wszczęciu postępowania administracyjnego w celach zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania.
b).Fakultatywnie:

1) jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym

2) jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy sądowoadministracyjnej

3) jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu skarżącego lub niewykonania przez skarżącego innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu

4) w razie śmierci pełnomocnika, chyba że strona działa przed sądem osobiście.

W sytuacji, gdy postępowanie sądowoadministracyjne zostało zawieszone z powodu, że rozstrzygnięcie sprawy sądowoadministracyjnej zależy od wyniku postępowania karnego lub administracyjnego, a postępowania te nie zostały jeszcze rozpoczęte, ich rozpoczęcie zaś zależy od wniosku strony, sąd wyznaczy termin do wszczęcia postępowania, a jeśli postępowanie może być wszczęte z urzędu lub na wniosek innego podmiotu (np. prokuratora), sąd może zwrócić się do właściwego organu o rozpoczęcie tego postępowania. Sąd może z urzędu w razie gdy w ciągu roku od daty postanowienia o zawieszeniu postępowaniu, nie zgłasza się lub nie zostaną wskazani następcy prawni zmarłej strony, zwrócić sic do sądu spadku o ustanowienie kuratora spadku, chyba że kurator wcześniej został ustanowiony.

Sąd jest obowiązany wydać postanowienie o podjęciu zawieszonego postępowania, w szczególności:

l) w razie śmierci strony - od dnia zgłoszenia się lub wskazaniu następców prawnych zmarłego albo od dnia ustanowienia we właściwej drodze kuratora spadku;

2) w razie utraty zdolności sądowej - od dnia ustalenia ogólnego następcy prawnego;

3) w razie braku przedstawiciela ustawowego - od dnia jego ustanowienia

4) gdy rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego postępowaniu, a zatem gdy postępowanie zawieszono z przyczyny prejudycjalności - od dnia uprawomocnienia się orzeczenia kończącego to postępowanie; sąd może jednak i przedtem stosownie do okoliczności, podjąć dalsze postępowanie.
Wyjątek

Sąd umorzy postępowanie zawieszone z powodu braku adresu lub wskazania złego adresu skarżącego lub niewykonania przez skarżącego innych zarządzeń, co powoduje, że nie można sprawie nadać dalszego biegu, jeżeli w ciągu 3 lat od daty postanowienia o zawieszeniu strony nie złożą wniosku o jego podjęcie.
Sąd umorzy postępowanie w razie stwierdzenia braku następcy prawnego strony, która utraciła zdolność sądową, a w każdym razie po upływie 3 lat od daty postanowienia o zawieszeniu z tej przyczyny.

--->zawieszenie postępowania na zgodny wniosek stron- zależy to od uznania sądu.

Sąd postanowi podjąć postępowanie na wniosek jednej ze stron, nie wcześniej jednak niż po upływie trzech miesięcy od zawieszenia postępowania. Sąd umorzy postępowanie, jeżeli nie interesowano się tym przez 3 lata.

Skutki prawne zawieszenia postępowania sądowoadministracyjnego.
1.Skutki prawne dla biegu terminów rozważane są w dwóch przypadkach:

- w przypadku zawieszenia postępowania na zgodny wniosek strony lub niemożności nadania sprawie dalszego biegu- (np. braku adresu) - zawieszenie wstrzymuje tylko bieg terminów sądowych, a terminy ustawowe nie ulegają wstrzymaniu.

- we wszystkich innych przypadkach zawieszenia żadne terminy nie biegną i zaczynają biec dopiero od dnia podjęcia postępowania. Terminy sądowe w miarę potrzeby wyznacza się na nowo.

2. Skutki prawne dla dopuszczalności podejmowania czynności procesowych:

-zakaz podejmowania tych czynności, z wyjątkiem tych, które maja na celu podjęcie postępowania albo wstrzymanie aktu lub czynności. Czynności podejmowane przez strony, niedotyczące tych przedmiotów wywołują skutki od dnia podjęcia postępowania.

Forma orzeczenia w przedmiocie zawieszenia postępowania.

Sąd orzeka o zawieszeniu, odmowie zawieszenia, podjęciu lub odmowie podjęcia zawieszonego postępowania w formie postanowienia, które może zapaść na posiedzeniu niejawnym- służy zażalenie

Umorzenie zawieszonego postępowania następuje w formie postanowienia, może zapaść na posiedzeniu niejawnym- służy skarga kasacyjna.

Umorzenie postępowania sądowoadministracyjnego.

Ma miejsce, gdy wystąpią zdarzenia prawne, które ze względu na ich trwałe, a nie przejściowe, skutki prawne powodują, że postępowanie nie może dalej toczyć się w celu rozstrzygnięcia sprawy sądowoadministracyjnej.

Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania:

1) jeżeli skarżący skutecznie cofnął skargę;

2) w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłą, chyba, że udział w sprawie zgłasza osoba, której interesu prawnego dotyczy wynik tego postępowania;

3) gdy postępowanie z innych przyczyn stało się bezprzedmiotowe (np. gdy organ, uwzględniając w całości skargę, uchylił zaskarżony akt czy w wyniku postępowania mediacyjnego organ uchylił zaskarżony akt).

Postanowienie o umorzeniu postępowania może zapaść na posiedzeniu niejawnym- służy skarga kasacyjna.

Orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Ostatnim stadium postępowania przed sądami administracyjnymi jest podjęcie orzeczenia rozstrzygającego sprawę sądowoadministracyjną. W tym stadium dochodzi do udzielenia lub odmowy ochrony prawnej interesowi prawnemu strony skarżącej lub innemu interesowi reprezentowanemu przez stronę skarżącą.
Orzeczenia sądu administracyjnego są podejmowane w różnych stadiach postępowania, w zależności od tego, co jest przedmiotem ich rozstrzygnięcia, a więc będą to orzeczenia dotyczące:
l) toku postępowania, np. postanowienia o umorzeniu postępowania;

2) kwestii wpadkowych, np. postanowienia o przywróceniu terminu;

3) rozstrzygnięcia sprawy sądowoadministracyjnej.

Zarządzenie-> wydawane przez sąd, przewodniczącego lub wyznaczonego sędziego oraz zarządzenia referendarza sądowego, np. zarządzenie o pozostawieniu wniosku o przyznanie pomocy prawnej bez rozpoznania.

Orzeczenia sądu administracyjnego dzielą się na wyroki i postanowienia. Jeżeli ustawa nie przewiduje wydania wyroku, sąd wydaje orzeczenie w formie postanowienia.
Rodzaje wyroków.

-1- Wyroki w sprawach skarg na decyzję lub postanowienie.

Wojewódzki sąd administracyjny, uwzględniając skargę, może wydać:

l) wyrok o uchyleniu decyzji (postanowienia) w całości lub części, jeżeli w wyniku rozpoznania sprawy ustalił, że decyzja została wydana:

--->z naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy- musi istnieć związek przyczynowy pomiędzy treścią decyzji a naruszeniem normy prawa materialnego.

--->z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego.
--->z naruszeniem innych przepisów postępowania, jeżeli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy- musi wykazać istnie związku przyczynowego pomiędzy treścią decyzji a naruszeniem norm prawa postępowania.

2) stwierdza nieważność decyzji, jeżeli decyzja (postanowienie) jest dotknięta jedną z wad wyliczonych wart. 156 § 1 k.p.a.-> Przesłanki postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji (postanowienia):

3) wyrok stwierdzający niezgodność z prawem decyzji lub postanowienia- stwierdzenie niezgodności z prawem będzie dotyczyło przypadków, gdy występują przesłanki negatywne uregulowane w k.p.a., o.p. lub przepisach szczególnych, które wyłączają uchylenie decyzji lub postanowienia, oraz przesłanki negatywne dopuszczalności stwierdzenia nieważności decyzji.

-2-Wyroki w sprawie skarg na inne niż decyzje i postanowienia akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa.
Sąd, uwzględniając tego rodzaju skargę, uchyla zaskarżony akt albo stwierdza bezskuteczność zaskarżonej czynności. Artykuł 146 § 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi dopuszcza wyjątek od kasacyjnego charakteru kompetencji judykacyjnej sądu administracyjnego, a mianowicie stanowi, że sąd może' w wyroku uznać uprawnienie lub obowiązek wynikające z przepisów prawa.

-3-Wyroki w sprawach skarg na bezczynność organów wykonujących administrację publiczną.
Sąd uwzględniając skargę na bezczynność organu wykonującego administrację publiczną, zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa.

-4-Wyroki w sprawie skarg na uchwałę lub zarządzenie organów jednostek samorządu terytorialnego albo związku jednostki samorządu terytorialnego oraz przepisy prawa miejscowego organów administracji rządowej.

Sąd uwzględniając skargę na uchwałę lub akt, stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności. Nie stwierdza się nieważności po upływie roku od dnia ich podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały lub zarządzenia w terminie określonym ustawami samorządowymi, albo jeżeli są one aktami prawa miejscowego. Uchwała lub zarządzenie tracą moc prawną z dniem orzeczenia o ich niezgodności z prawem.

-5-Wyroki w sprawie skarg na akty nadzoru.

Sąd, uwzględniając skargę jednostki samorządu terytorialnego na akt nadzoru, uchyla ten akt. Nie jest zatem dopuszczalne zastosowanie sankcji nieważności wobec aktu nadzoru nawet w razie podjęcia go z rażącym naruszeniem prawa.

-6-Wyroki w sprawie skarg na inne niewymienione wyżej akty lub czynności.
(np. na odmowę udzielenia na podstawie prawa prasowego informacji). Sąd, uwzględniając skargę, uchyla lub stwierdza bezskuteczność aktu lub czynności.

Zakaz reformationis in peius.

Sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu.

Wyrok.
Wydanie wyroku---> może być wydany jedynie przez sędziów, przed którymi odbyła się rozprawa poprzedzająca bezpośrednio wydanie wyroku. Sąd wydaje wyrok po niejawnej naradzie sędziów. W czasie narady może być obecny tylko protokolant. Przebieg narady i głosowanie nad orzeczeniem jest tajne, a zwolnienie od zachowania w tym względzie tajemnicy nie jest dopuszczalne.

Narada obejmuje dyskusję, głosowanie nad mającym zapaść orzeczeniem i zasadniczymi powodami rozstrzygnięcia oraz spisanie sentencji wyroku. Sentencję wyroku podpisuje cały skład sądu. Podpisanie wyroku jest warunkiem jego prawidłowości, co oznacza, że ogłoszenie wyroku niepodpisanego jest naruszeniem przepisów postępowania.

Sposób głosowania-przewodniczący zbiera głosy sędziów, poczynając od najmłodszego stażem na stanowisku sędziego sądu administracyjnego, sam zaś głosuje ostatni. Sprawozdawca, jeżeli jest wyznaczony, głosuje pierwszy. Wyrok zapada większością głosów.

Sędzia, który przy głosowaniu nie zgodził się z większością, może przy podpisaniu sentencji zgłosić zdanie odrębne i jest obowiązany uzasadnić je na piśmie przed podpisaniem uzasadnienia. Zdanie odrębne może dotyczyć także samego uzasadnienia. Zgłoszenie zdania odrębnego podaje się do wiadomości, a jeżeli członek składu orzekającego, który zgłosił zdanie odrębne, wyraził na to zgodę, także jego nazwisko. Jest to jedyny wyjątek od zasady tajności narady i głosowania.

Treść i forma wyroku---> Wyrok składa się z sentencji i uzasadnienia.

Sentencja wyroku powinna zawierać: oznaczenie sądu, imiona i nazwiska sędziów, protokolanta oraz prokuratora, jeżeli brał udział w sprawie, datę i miejsce rozpoznania sprawy i wydania wyroku, imię i nazwisko lub nazwę skarżącego, przedmiot zaskarżenia oraz rozstrzygnięcie sądu. Sentencję wyroku podpisuje cały skład sądu.

Uzasadnienie- nie jest zawsze elementem obligatoryjnym. Znaczenie procesowe uzasadnienia jest istotne zwłaszcza z uwagi na to, że jest ono przedstawieniem wyniku kontroli wykonywania administracji publicznej. Przy wyroku oddalającym uzasadnienie jest szczególnie ważkie dla przekonania strony skarżącej, co do zasadności rozstrzygnięcia. Odejście od obowiązku uzasadniania z urzędu wyroków służyć ma odciążeniu sądów.

--->Sąd z urzędu jest obowiązany sporządzić uzasadnienie wyroku uwzględniającego skargę. Sąd sporządza uzasadnienie w terminie czternastu dni od dnia ogłoszenia wyroku albo podpisania sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym.

--->W sprawach, w których skargę oddalono, uzasadnienie wyroku sporządza się na wniosek strony zgłoszony w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyroku albo doręczenia sentencji wyroku. Uzasadnienie wyroku sporządza się w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia wniosku. Odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku następuje postanowieniem wydanym na posiedzeniu niejawnym. Na postanowienie to służy zażalenie.

Uzasadnienie wyroku powinno zawierać zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie.

Uzasadnienie wyroku podpisują sędziowie, którzy brali udział w jego wydaniu. Jeżeli którykolwiek z sędziów nie może podpisać uzasadnienia, przewodniczący lub inny sędzia składu orzekającego zaznacza na wyroku przyczynę braku podpisu.

W wyroku uwzględniającym skargę sąd rozstrzyga też wniosek strony o zwrot kosztów postępowania.

Ogłoszenie i doręczenie wyroku--->

Ogłoszenie wyroku następuje na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę. W sprawie zawiłej sąd może odroczyć ogłoszenie wyroku na czas do 14 dni. W postanowieniu o odroczeniu sąd powinien wyznaczyć termin ogłoszenia wyroku i ogłosić go niezwłocznie po zamknięciu rozprawy. Termin ten może być przedłużony tylko raz i co najwyżej o 7 dni.

Ogłoszenie wyroku następuje na posiedzeniu jawnym. Nieobecność stron nie wstrzymuje ogłoszenia. Jeżeli ogłoszenie było odroczone, może go dokonać jednoosobowo przewodniczący lub jeden z sędziów składu orzekającego.

Jeżeli orzeczenie zostało wydane na posiedzeniu niejawnym odpis sentencji wyroku doręcza się stronie, jeżeli uzasadnienia wyroku nie sporządza się z urzędu.

Stronie działającej bez adwokata lub radcy prawnego, obecnej przy ogłoszeniu wyroku, przewodniczący udzieli wskazówek, co do sposobu i terminów wniesienia środka odwoławczego. Stronie działającej bez adwokata lub radcy prawnego, która na skutek pozbawienia wolności była nieobecna przy ogłoszeniu wyroku, sąd z urzędu w ciągu tygodnia od ogłoszenia wyroku doręcza odpis jego sentencji z pouczeniem o terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia. Jeżeli sąd doręcza odpis sentencji wyroku wydanego na posiedzeniu niejawnym stronie działającej bez adwokata lub radcy prawnego, poucza ją o terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia.

Doręczenie odpisu wyroku -z uzasadnieniem sporządzanym z urzędu doręcza się każdej stronie. Jeżeli uzasadnienie wyroku zostało sporządzone na wniosek strony, odpis wyroku z uzasadnieniem doręcza się tylko tej stronie, która złożyła wniosek.

Moc wyroku---> rozważając moc wyroku, należy uwzględnić dwie kwestie:

-związanie sądu wyrokiem Sąd jest związany wyrokiem od chwili jego ogłoszenia, a jeżeli wyrok został wydany na posiedzeniu niejawnym - od podpisania sentencji wyroku

- skutki prawne prawomocności.

Sprostowanie wyroku---> sąd może z urzędu sprostować w wyroku niedokładności, błędy pisarskie albo rachunkowe lub inne oczywiste omyłki. Z żądaniem sprostowania mogą wystąpić strony. Sprostowanie sąd może postanowić na posiedzeniu niejawnym. O sprostowaniu umieszcza się wzmiankę na oryginale wyroku, a na żądanie stron także na udzielonych im odpisach. Dalsze odpisy powinny być zredagowane w brzmieniu uwzględniającym postanowienie o sprostowaniu. Na postanowienie o sprostowaniu lub odmowie sprostowania służy zażalenie. Jeżeli sprawa toczy się przed NSA, sąd ten może z urzędu sprostować wyrok I instancji.

Uzupełnienie wyroku--->sStrona może w ciągu czternastu dni od doręczenia wyroku z urzędu, a gdy wyroku nie doręcza się stronie - od dnia ogłoszenia zgłosić wniosek o uzupełnienie wyroku, jeżeli sąd nie orzekł o całości skargi albo nie zamieścił w wyroku dodatkowego orzeczenia, które według przepisów ustawy powinien był zamieścić z urzędu. Wniosek o uzupełnienie wyroku, co do zwrotu kosztów sąd może rozpoznać na posiedzeniu niejawnym.

Orzeczenie uzupełniające wyrok zapada w formie wyroku, chyba, że uzupełnienie dotyczy wyłącznie kosztów.

Wykładnia wyroku--->sąd, który wydał wyrok, rozstrzyga postanowieniem wątpliwości, co do jego treści.

Wykładni sąd dokonuje w formie postanowienia, które może zapaść na posiedzeniu niejawnym.

Postanowienia.

Jeżeli ustawa nie przewiduje wydania wyroku to sąd wydaje orzeczenie w formie postanowienia. Można je podzielić:
---> kończące postępowanie
---> wydane w toku postępowania.
Postanowienia mogą być wydawane na posiedzeniach jawnych (na rozprawie) i na posiedzeniach niejawnych.

Rozstrzygnięcia zawarte w postanowieniach niekończących postępowania w sprawie, wydanych na posiedzeniach jawnych, wpisuje się do protokołu bez spisywania odrębnej sentencji, jeżeli nie przysługuje na nie zażalenie.

Postanowienia ogłaszane na rozprawie sąd uzasadnia, gdy podlegają one zaskarżeniu, i doręcza stronom

Postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym sąd doręcza z urzędu stronom.

Uzasadnienie postanowienia należy sporządzić w terminie 7 dni od dnia wydania postanowienia.

Do postanowień stosuje się odpowiednio przepisy o wyrokach, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

Moc postanowień---> postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym wiążą od chwili, w której zostały podpisane wraz z uzasadnieniem, a jeżeli sąd nie uzasadnia postanowienia, od chwili podpisania sentencji. Postanowienia niekończące postępowania w sprawie mogą być uchylone i zmienione wskutek zmiany okoliczności sprawy choćby były zaskarżalne, a nawet prawomocne.

Prawomocność orzeczeń---> W doktrynie wyróżnia się:

--->prawomocność formalną - polega na niemożności zmiany rozstrzygnięcia zawartego w orzeczeniu sądowym za pomocą zwykłych środków odwoławczych, czyli na niezaskarżalności orzeczenia sądowego drogą tych środków

--->prawomocność materialną - ma dotyczyć skutków rozstrzygnięcia ze względu na jego treść, zawartą w orzeczeniu sądowym.

Prawomocność orzeczenia stwierdza na wniosek strony oraz z urzędu, gdy po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu I instancji akta administracyjne sprawy zwraca się organowi administracji publicznej, załączając odpis orzeczenia ze stwierdzeniem jego prawomocności. Prawomocność stwierdza wojewódzki sąd administracyjny na posiedzeniu niejawnym, a do czasu, gdy akta sprawy znajdują się w NSA - ten Sąd.

Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko, co do tego, co w związku ze skargą stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia. Zakres powagi rzeczy osądzonej wyznacza moc prawomocności materialnej dla dopuszczalności podjęcia weryfikacji działania lub bezczynności organów wykonujących administrację publiczną na drodze sądowej i administracyjnej.

ŚRODKI ODWOŁAWCZE OD ORZECZEŃ WOJEWODZKICH SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH.
Jedną z podstawowych zasad konstytucyjnych jest zasada dwuinstancyjności, która występuje w różnych modelach:
1) model apelacyjny, polegający na dwukrotnym merytorycznym rozpoznaniu i rozstrzygnięciu sprawy przez I instancję, a następnie - w wyniku wniesienia środka odwoławczego - przez II instancję;

2) model kasacyjny, polegający na rozpoznaniu i rozstrzygnięciu sprawy przez I instancję, a następnie w wyniku wniesienia środka zaskarżenia - kontroli orzeczenia przez II instancję. W razie ustalenia wadliwości orzeczenia II instancja ma wyłącznie kompetencje kasacyjne, a zatem wyłącznie do uchylenia zaskarżonego orzeczenia;

3) model mieszany, który łączy w sobie elementy systemu apelacyjnego i kasacyjnego.
Przyjęto model kasacyjny od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych.

Skarga kasacyjna.

Jest instytucją procesową, która stwarza możliwość prawną legitymowanym podmiotom żądania weryfikacji orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego przez NSA-, który ma wyłącznie kompetencje kasacyjne - uchylenia zaskarżonego orzeczenia. Wyjątkiem jest---,>jeżeli NSA stwierdzi, że w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym nie naruszono przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę.

Przedmiot zaskarżenia--->tym środkiem odwoławczym są wyroki oraz postanowienia kończące postępowanie w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Podstawy skargi kasacyjnej--->Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:
1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;
2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Legitymację do złożenia skargi kasacyjnej ma--->

l) skarżący oraz organ i uczestnicy postępowania

2) prokurator - niezależnie' od tego, czy brał udział w postępowaniu, jeżeli według jego oceny wymaga tego ochrona praworządności lub praw człowieka i obywatela

3) Rzecznik Praw Obywatelskich - niezależnie od tego, czy brał udział w postępowaniu, jeżeli według jego oceny wymaga tego ochrona praworządności lub praw człowieka i obywatela.

Przymus zastępstwa---> obowiązek sporządzenia skargi przez podmioty powołane do pomocy prawnej reprezentacji stron.

Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, a także może być sporządzona przez: l) doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych,
2) rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej.

Przymus zastępstwa obowiązuje bezwzględnie, oznacza to, że jeżeli skarga nie została sporządzona przed odpowiednie podmioty to podlega odrzuceniu.
Przymus zastępstwa nie obowiązuje, gdy skargę kasacyjną sporządza sędzia, prokurator, notariusz, radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem albo, gdy skargę kasacyjną wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.

Podmiot wnoszący skargę kasacyjną ma prawo cofnięcia skargi kasacyjnej. Cofnięcie skargi kasacyjnej wiąże NSA, który jest związany granicami tej skargi.

Wymagania skargi kasacyjnej.
Wymagania co do treści skargi kasacyjnej można podzielić na

-materialne - obejmują wszystko, co nie zalicza się do formalnych

-formalne- stawiane pismom procesowym.
Elementy skargi kasacyjnej--->
Formalne:
1) oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem, czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części;

2) przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie;

3) wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany

Do skargi kasacyjnej należy dołączyć jej odpis w celu doręczenia jej stronom.
Materialne:
1) określenie zakresu zaskarżenia orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego
2) podstawy kasacji i ich uzasadnienie
3) wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu uchylenia lub zmiany.
Ważnym elementem strony materialnej skargi kasacyjnej jest jej podpisanie przez adwokata, radcę prawnego lub w określonym zakresie - doradcę podatkowego, rzecznika patentowego. Brak podpisu powoduje odrzucenie skargi.

Braki formalne mogą zostać usunięte, wymagania materialne zaś prowadzą do niedopuszczalności skargi kasacyjnej.

Termin do wniesienia skargi kasacyjnej---> wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin ten wiąże też prokuratora i RPO z zastrzeżeniem, że gdy orzeczenia nie doręczono stronie (skargę oddalono, a strona nie wniosła wniosku o sporządzenie uzasadnienia), prokurator i RPO może w terminie 30 dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie 30 dni od doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.

Tryb wnoszenia skargi kasacyjnej---> wnosi się do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który wydał zaskarżone orzeczenie.

Wpis od skargi kasacyjnej--->od skargi kasacyjnej pobierany jest wpis.


Postępowanie ze skargą kasacyjną.

1. Postępowanie wstępne toczy się przed wojewódzkim sądem administracyjnym oraz przed NSA.

Postępowanie wstępne przed wojewódzkim sądem administracyjnym.

Skargę kasacyjną wnosi się w trybie pośrednim, a mianowicie do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który na posiedzeniu niejawnym bada wniesioną skargę kasacyjną, a mianowicie bada:

l) zachowanie terminu do wniesienia skargi;

2) dopuszczalność skargi.
Dopuszczalność skargi kasacyjnej jest wyznaczona przesłankami przedmiotowymi i podmiotowymi. Ponadto skarga jest niedopuszczalna, jeżeli nie czyni zadość wymaganiom materialnym.

3) zachowanie wymagań formalnych, co do treści skargi. Jeżeli skarga zawiera braki, sąd wzywa do ich usunięcia w wyznaczonym terminie.
W razie, gdy wojewódzki sąd administracyjny stwierdzi, że skargę kasacyjną wniesiono po upływie ustawowego terminu, że skarga kasacyjna jest niedopuszczalna lub jeżeli nie usunięto braków w wyznaczonym terminie, skargę odrzuci.

NSA na posiedzeniu niejawnym odrzuci skargę kasacyjną, jeżeli ulegała ona odrzuceniu przez wojewódzki sąd administracyjny, albo zwróci ją temu sądowi w celu usunięcia dostrzeżonych braków.

Jeżeli skarga kasacyjna została złożona z uchybieniem ustawowego terminu lub jest niedopuszczalna, a wojewódzki sąd w tym zakresie uczynił ustalenia nieprawidłowe, to wówczas NSA podejmuje postanowienie o odrzuceniu skargi.

W razie, gdy wojewódzki sąd administracyjny nie wezwał do usunięcia braków skargi kasacyjnej, przekaże ją temu sądowi w celu podjęcia czynności usunięcia tych braków oraz wyprowadzenia konsekwencji, gdy braki te nie zostaną usunięte w wyznaczonym terminie.

Strona, która nie korzysta z tego środka odwoławczego, może wnieść do wojewódzkiego sądu administracyjnego odpowiedź na skargę kasacyjną w terminie czternastu dni od doręczenia jej odpisu skargi kasacyjnej.

Po upływie terminu do wniesienia odpowiedzi lub po zarządzeniu doręczenia odpowiedzi wnoszącemu skargę kasacyjną, wojewódzki sąd administracyjny niezwłocznie przedstawi skargę kasacyjną wraz z odpowiedzią i aktami sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu.

Postępowanie rozpoznawcze przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.

NSA kontroluje wyrok lub postanowienie określone w skardze kasacyjnej. Na wniosek strony NSA rozpoznaje również te postanowienia wojewódzkiego sądu administracyjnego, które nie podlegają zaskarżeniu w drodze zażalenia, a miały wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Granice rozpoznania---> NSA rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej. Od tej jednak zasady ustawa wprowadza wyjątek, stanowiąc, że NSA z urzędu bierze pod rozwagę nieważność postępowania, która zachodzi:

1) jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna;

2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany;

3) jeżeli w tej sprawie toczy się postępowanie wcześniej wszczęte przed sądem administracyjnym albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona;

4) jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy;

5) jeżeli strona została pozbawiona możliwości obrony swych praw;

6) jeżeli wojewódzki sąd administracyjny orzekł w sprawie, w której właściwy jest NSA

strona skarżąca może, z zachowaniem przymusu zastępstwa, dokonać tej zmiany w ustawowym terminie do złożenia skargi kasacyjnej.
NSA rozpoznając skargę kasacyjną jest związany tylko i wyłącznie wskazanymi podstawami tej skargi.

Forma postępowania rozpoznawczego---> NSA rozpoznaje skargę na rozprawie w składzie trzech sędziów, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Odstępstwo od tej reguły jest dopuszczone w razie, gdy NSA rozpoznaje skargę kasacyjną:
l) na postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego kończącego postępowanie w sprawie;
2) jeżeli skarga jest oparta na naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a strona, która wniosła skargę kasacyjną, zrzekła się rozprawy, pozostałe zaś strony, w terminie czternastu dni od doręczenia skargi kasacyjnej, nie zażądały przeprowadzenia rozprawy.

Skierowanie rozpoznania skargi kasacyjnej na posiedzenie niejawne należy do oceny NSA.

Rozpoznanie skargi kasacyjnej następuje w składzie trzech sędziów, na posiedzeniu niejawnym - w składzie jednego sędziego.

W razie gdy przy rozpoznaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, NSA może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała jest w tej sprawie wiążąca. Skład siedmiu sędziów może przejąć sprawę do rozpoznania.

Orzeczenia NSA---> NSA po rozpoznaniu skargi kasacyjnej wydaje:

--->wyrok oddalający skargę kasacyjną, jeżeli nie ma usprawiedliwionych podstaw albo, jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu;
--->wyrok uwzględniający skargę kasacyjną- uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby ten sąd nie mógł rozpoznać jej w innym składzie - innemu sądowi. Sąd, któremu sprawa została przekazana, jest związany wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez NSA. Wykładnia wiąże też strony, które nie mogą oprzeć skargi kasacyjnej od orzeczenia wydanego w wyniku ponownego rozpoznania sprawy przez wojewódzki sąd administracyjny na podstawach sprzecznych z tą wykładnią;

--->wyrok merytoryczno-reformacyjny-, jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, NSA może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. Jeżeli skarga uległa odrzuceniu albo istniały podstawy do umorzenia postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, NSA postanowieniem uchyla wydane w sprawie orzeczenie oraz odrzuca skargę lub umarza postępowanie.

Struktura wyroku i postanowienia NSA jest taka jak wojewódzkiego sądu administracyjnego - z tą różnicą, że NSA uzasadnia z urzędu wyroki i postanowienia w terminie trzydziestu dni.

Regulacja postępowania kasacyjnego.
Jeżeli nie ma szczególnych przepisów postępowania przed NSA, do postępowania tego stosuje się odpowiednio przepisy postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym, z tym, że NSA uzasadnia z urzędu wyroki i postanowienia w terminie trzydziestu dni. Odpowiednie zastosowanie oznacza, że należy przy zastosowaniu przepisów regulujących postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym rozważyć cechy charakterystyczne postępowania kasacyjnego, które w następstwie będą podstawą do ustalenia, które przepisy mają zastosowanie wprost, które odpowiednio, a których nie można zastosować. Na przykład wprost będą miały zastosowanie przepisy o posiedzeniach sądu, doręczeniach, terminach, ogłoszeniu, doręczeniu wyroku.

Odpowiednio należy zastosować, np. przepis ustanawiający zakaz reformationis in peius. Nie będą miały zastosowania przepisy regulujące postępowanie mediacyjne, uproszczone.

Zażalenia.

Drugim środkiem odwoławczym jest zażalenie. Nie jest wyłącznym środkiem odwoławczym od postanowień, albowiem jeżeli chodzi o postanowienia kończące postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym, to od tych postanowień służy skarga kasacyjna. Prawo zażalenia do NSA służy od postanowień wojewódzkiego sądu administracyjnego w przypadkach przewidzianych w ustawie (np. na postanowienie o przywróceniu terminu albo o odmowie jego przywrócenia służy zażalenie; na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie przysługuje zażalenie; postanowienie o cofnięciu pomocy prawnej). Ponadto zażalenie służy, na postanowienia, których przedmiotem jest:

l) przekazanie sprawy innemu sądowi administracyjnemu;

2) wstrzymanie lub odmowa wstrzymania wykonania decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;

3) zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;

4) odmowa sporządzenia uzasadnienia wyroku;

5) sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;

6) oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;

7) odrzucenie skargi kasacyjnej;

8) odrzucenie zażalenia;

9) zwrot kosztów postępowania, jeżeli strona nie wnosi skargi kasacyjnej;

10) ukaranie grzywną.

Legitymacja do złożenia zażalenia--->służy stronom postępowania, uczestnikom postępowania oraz osobom, organizacji społecznej, których sąd nie dopuścił do udziału w postępowaniu, prokuratorowi, RPO.

Przy zażaleniu nie obowiązuje przymus zastępstwa - z wyjątkiem, gdy przedmiotem zażalenia jest odrzucenie skargi kasacyjnej.

Warunki formalne zażalenia--->treść i forma zażalenia powinny czynić zadość wymaganiom pisma procesowego oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wnioski o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia.

Termin--->zażalenie wnosi się w terminie siedmiu dni od doręczenia postanowienia.

Wpis--->warunkiem formalnym zażalenia jest uiszczenie wpisu.

Postępowanie zażaleniowe --->możemy podzielić na fazę postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym i fazę właściwą przed NSA. Zażalenie wnosi się do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który akta sprawy wraz z zażaleniem przedstawia NSA po doręczeniu zażalenia pozostałym stronom. Odpowiedź na zażalenie może być wniesiona wprost do NSA w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia zażalenia.

Jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, wojewódzki sąd administracyjny, który wydał zaskarżone postanowienie, może na posiedzeniu niejawnym, nie przedstawiając akt NSA, uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo. Od ponownie wydanego postanowienia przysługują środki odwoławcze na zasadach ogólnych.

Wojewódzki sąd administracyjny może wstrzymać wykonanie zaskarżonego postanowienia do czasu rozstrzygnięcia zażalenia. Postanowienie może zapaść na posiedzeniu niejawnym.

Postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym---> NSA rozpoznaje zażalenie na posiedzeniu niejawnym. Do postępowania toczącego się na skutek zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy o skardze kasacyjnej.

Zażalenie na zarządzenia przewodniczącego---> przepisy o zażaleniu stosuje się do zarządzenia przewodniczącego, jeżeli ustawa przewiduje wniesienie zażalenia (np. zażalenie na zarządzenie przewodniczącego w sprawie kosztów. jeżeli strona nie składa środka odwoławczego co do sprawy).

OBALANIE PRAWOMOCNYCH ORZECZEN.

Wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego---> instytucja tworząca możliwość prawną ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem sądu ( NSA i wojewódzkich), jeżeli zachodzą enumeratywnie wyliczone w ustawie przyczyny wznowienia postępowania.

Zakres przedmiotowy---> można żądać wznowienia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym orzeczeniem- zarówno gdy postępowanie zostało zakończone wyrokiem, jak również gdy zostało zakończone prawomocnym postanowieniem.

Niedopuszczalne jest dalsze wznowienie postępowania (niezależnie od tego kto wnosi skargę, i niezależnie od tego, na jakich przyczynach skarga jest oparta) zakończonego prawomocnym orzeczeniem wydanym na skutek skargi o wznowienie postępowania. Nie dotyczy to sytuacji, w której postępowanie zostało zakończone odrzuceniem skargi o wznowienie.

Przedawnienie dopuszczalności wznowienia postępowania--->po upływie pięciu lat od uprawomocnienia się orzeczenia nie można żądać wznowienia postępowania - z wyjątkiem przypadku, gdy strona była pozbawiona możliwości działania lub nie była należycie reprezentowana. Jest to termin materialnoprawny, a zatem nie podlega przywróceniu.

Legitymacja--->postępowanie to może być wszczęte na żądanie, nigdy z urzędu. Legitymację do złożenia skargi mają więc strony oraz uczestnik na prawach strony, uczestnicy dopuszczeni przez sąd do udziału w postępowaniu. Mają oni takie same prawa jak strona. Sporządzenie skargi o wznowienie postępowania, gdy właściwy do jej rozpoznania jest NSA jest objęte przymusem zastępstwa. Legitymację ma również ma prokurator oraz RPO.

Przyczyny wznowienia postępowania sądowoadministracyjnego:

Z przyczyn nieważności:

a) jeżeli w składzie sądu uczestniczyła osoba nieuprawniona albo jeżeli orzekał sędzia wyłączony z mocy ustawy, a strona przed uprawomocnieniem się orzeczenia nie mogła domagać się jego wyłączenia;

b) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana lub jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia postępowania, jeżeli przed uprawomocnieniem się orzeczenia niemożność działania ustała lub brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe.

Z przyczyn restytucyjnych:

a) orzeczenie zostało oparte na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym;

b) orzeczenie zostało uzyskane za pomocą przestępstwa, z powodu przestępstwa można żądać wznowienia postępowania jedynie wówczas, gdy czyn został ustalony prawomocnym wyrokiem skazującym, chyba że postępowanie karne nie może być wszczęte lub że zostało umorzone z innych przyczyn niż brak dowodów;

c) w razie późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu;

d) w razie późniejszego wykrycia prawomocnego orzeczenia dotyczącego tej samej sprawy. W tym przypadku przedmiotem rozpoznania przez sąd jest nie tylko zaskarżone orzeczenie, lecz również z urzędu inne prawomocne orzeczenie dotyczące tej samej sprawy.
Odrębnie uregulowane:

Można żądać wznowienia postępowania w przypadku gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na którego podstawie zostało wydane orzeczenie.

Treść i forma skargi o wznowienie postępowania---> Skarga ta powinna:

-> spełniać warunki pisma procesowego,

-> zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, podstawę wznowienia i jej uzasadnienie, okoliczności stwierdzające zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz żądanie o uchylenie lub zmianę zaskarżonego orzeczenia.

Termin wniesienia skargi--->trzy miesiące. Termin ten liczy się od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, a gdy podstawą jest pozbawienie możliwości działania lub brak należytej reprezentacji - od dnia, w którym o orzeczeniu dowiedziała się strona, jej organ lub jej przedstawiciel ustawowy. Jeżeli przyczyną, na której oparto skargę o wznowienie postępowania jest orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Moc skargi o wznowienie postępowania--->skarga ma moc względnie suspensywną. Wniesienie skargi o wznowienie postępowania nie tamuje wykonania zaskarżonego orzeczenia. W razie uprawdopodobnienia, że zgłaszającemu wniosek grozi niepowetowana szkoda, sąd może wstrzymać wykonanie orzeczenia.

Właściwość sądu administracyjnego--->do wznowienia postępowania z przyczyn nieważności właściwy jest sąd, który wydał zaskarżone orzeczenie, a jeżeli zaskarżono orzeczenia sądów obu instancji, właściwy jest NSA. Do wznowienia postępowania na innej podstawie właściwy jest sąd, który ostatnio orzekał w sprawie.

Konstrukcja prawna wznowienia postępowania--->oparta jest na niedewolutywności. W celu zagwarantowania obiektywnego rozpoznania skargi o wznowienie postępowania wprowadzona jest instytucja wyłączenia sędziego. Należy wyróżnić sytuację wyłączenia sędziego od rozpoznania skargi o wznowienie postępowania, gdy brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie postępowania. Podlega on wówczas wyłączeniu z mocy prawa Drugi zakres wyłączenia sędziego, którego udziału lub zachowania się w poprzednim postępowaniu dotyczy skarga, wyłączony jest od orzekania w postępowaniu ze skargi o wznowienie postępowania Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wprowadza ograniczenia, które wymagają oceny, czy występują podstawy do wyłączenia sędziego z mocy prawa. Jeżeli zaś chodzi o wyłączenie sędziego z powodu jego zachowania się w poprzednim postępowaniu i dotyczy tego skarga, to wymaga to oceny, czy istnieje związek pomiędzy zachowaniem się sędziego a przyczyną wznowienia postępowania (np. gdy sędzia dopuścił się przestępstwa). Ta druga podstawa wyłączenia sędziego rozszerza obowiązek wyłączenia, obejmując nie tylko sędziów, którzy wydali orzeczenie objęte skargą o wznowienie, ale również i sędziów, którzy mogli mieć związek z poprzednio prowadzonym postępowaniem.

Stadia postępowania w sprawie o wznowienie:

1) stadium wstępne---> sąd na posiedzeniu niejawnym bada, czy skarga została wniesiona w terminie oraz czy opiera się na ustawowej przyczynie wznowienia. Na żądanie sądu zgłaszający skargę o wznowienie postępowania jest obowiązany uprawdopodobnić okoliczności stwierdzające zachowanie terminu lub dopuszczalność wznowienia. W razie braku jednego z tych wymagań sąd skargę o wznowieniu postępowania odrzuci, w przeciwnym razie skargę skieruje do rozpoznania na rozprawie. W postępowaniu wstępnym sąd orzeka w składzie jednego sędziego;

2) stadium rozpoznania--->na rozprawie ( w składzie 3 sędziów) sąd rozstrzyga przede wszystkim o dopuszczalności wznowienia i odrzuca skargę, jeżeli brak ustawowej podstawy wznowienia albo termin do wniesienia skargi nie został zachowany. Możliwe jest połączenie badania dopuszczalności wznowienia postępowania z merytorycznym rozpoznaniem sprawy. Takie połączenie zależy od oceny sądu.

Wybór jednego ze wskazanych sposobów jest przede wszystkim uzależniony od przyczyn, ze względu na które została złożona skarga o wznowienie postępowania:
--->jeżeli tą podstawą są przyczyny nieważności, to sąd dokonuje ustalenia, czy skarga została wniesiona z zachowaniem terminu i czy jest dopuszczalna
--->jeżeli podstawą jest jedna z przyczyn restytucyjnych, bardziej celowe jest połączenie dopuszczalności wznowienia z rozpoznaniem sprawy. Przy takim połączeniu, jeżeli sąd stwierdzi niedopuszczalność wznowienia postępowania, kończy je postanowieniem o odrzuceniu skargi.

Sąd rozpoznaje sprawę na nowo w granicach, jakie zakreśla podstawa wznowienia. Nie jest dopuszczalne wystąpienie poza nie.

3) stadium orzekania--->rodzaje wyroku ze względu na relacje do skargi można podzielić na:

---> wyroki uwzględniające skargę. W razie uwzględnienia skargi sąd może:
a) zmienić zaskarżony wyrok
b) uchyla wyrok i w zależności od ustaleń skargę do sądu administracyjnego odrzuca lub umarza postępowanie
c) jeżeli przyczyną wznowienia postępowania było wykrycie prawomocnego orzeczenia dotyczącego tej samej sprawy, sąd uchyla jedno z orzeczeń, utrzymując w mocy inne prawomocne orzeczenie, albo uchyla wszystkie prawomocne orzeczenia dotyczące tej samej sprawy i orzeka co do istoty sprawy albo przekazuje sprawę właściwemu wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu do rozpoznania i rozstrzygnięcia o tej sprawie;

---> wyroki nieuwzględniające skargi o wznowienie postępowania. Wyrok o oddaleniu podejmuje sąd, gdy po rozpoznaniu skargi o wznowienie stwierdził jej niezasadność.

Postępowanie może również zakończyć się podjęciem postanowienia o odrzuceniu skargi, w razie gdy sąd połączył badanie dopuszczalności skargi o wznowienie postępowania z rozpoznaniem sprawy i w tej fazie stwierdził niedopuszczalność skargi.

Od orzeczeń wojewódzkiego sądu administracyjnego służy skarga kasacyjna. Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania jest postępowaniem przed I instancją, chyba że postępowanie prowadzi NSA.

Unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego.

NSA unieważnia prawomocne orzeczenie sądu administracyjnego wydane w sprawie, które ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegało orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania i odrzuca skargę, jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym w ustawie. Sąd orzeka na wniosek Prezesa NSA. Jest to rozwiązanie przyznające NSA kompetencję do sprawowania nadzoru nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych. Konstytucja RP nie przyznaje NSA kompetencji nadzorczych, ale ustawa tak, gdyż: NSA sprawuje nadzór nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie orzekania w trybie określonym ustawami, a w szczególności rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń tych sądów i podejmuje uchwały wyjaśniające zagadnienia prawne oraz rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości NSA na mocy innych ustaw.

Przedmiotem wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego może być zarówno orzeczenie wojewódzkiego sądu administracyjnego, jak i NSA.

Dopuszczalność złożenia wniosku o unieważnienie prawomocnego orzeczenia sądu administracyjnego jest ograniczona:

1) rodzajem naruszenia prawa w orzeczeniu sądu, a mianowicie, jeżeli sąd administracyjny orzekał w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądu administracyjnego w chwili orzekania,

2), jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym ustawą, a zatem gdy złożenie skargi kasacyjnej jest niedopuszczalne.

Do rozpoznania wniosku stosuje się odpowiednio przepisy o rozpoznaniu skargi kasacyjnej- z uwzględnieniem szczególnych cech postępowania o unieważnienie.

GWARANCJE SKUTECZNOSCI ORZECZEŃ SĄDOW ADMINISTRACYJNYCH. ROSZCZENIE ODSZKODOWAWCZE.

Po uprawomocnieniu się orzeczenia sądu I instancji akta administracyjne sprawy zwraca się organowi administracji publicznej, załączając odpis orzeczenia ze stwierdzeniem jego prawomocności. Termin do załatwienia sprawy ,przez organ administracji publicznej określony w przepisach prawa lub wyznaczony przez sąd liczy się od dnia doręczenia akt organowi.

Organ administracji publicznej jest związany oceną prawną i wskazaniami co do dalszego postępowania wyrażonymi w orzeczeniu sądu Niewykonanie oceny prawnej i wskazań co do dalszego postępowania jest działaniem z naruszeniem przepisów prawa, a zatem stanowi podstawę do uwzględnienia skargi na działanie lub bezczynność organu wykonującego administrację publiczną.

Zapewnienie skuteczności orzecznictwa - w tym celu wprowadzono następujące gwarancje:

1) wprowadzono skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego na niewykonanie wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność oraz na bezczynność organu po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność aktu lub czynności.
Strona po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia skargi może wnieść w tym przedmiocie skargę, żądając wymierzenia temu organowi grzywny. Grzywnę wymierza się do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów

2) instytucja, która ma gwarantować skuteczność orzecznictwa sądów administracyjnych, jest możliwość podjęcia orzeczenia merytorycznego. W razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność oraz w razie bezczynności organu po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność aktu lub czynności, po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy, strona może wnieść skargę w tym przedmiocie, żądając wymierzenia temu organowi grzywny. Sąd w tym przypadku, oprócz orzeczenia o grzywnie, może ponadto orzec o istnieniu lub nieistnieniu uprawnienia lub obowiązku, jeżeli pozwala na to charakter sprawy oraz niebudzące uzasadnionych wątpliwości okoliczności jej stanu faktycznego i prawnego

3) gwarancją jest przyznanie roszczenia o odszkodowanie. Osobie (skarżącemu, podmiotowi na prawach strony), która poniosła szkodę wskutek niewykonania orzeczenia sądu, służy roszczenie o odszkodowanie na zasadach określonych w kodeksie cywilnym. Odszkodowanie przysługuje od organu, który nie wykonał orzeczenia sądu. Jeżeli organ w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku o odszkodowanie nie wypłacił odszkodowania, uprawniony podmiot może wnieść powództwo do sądu powszechnego.

Roszczenia o odszkodowania--->przewidziane wówczas gdy :

l) osoba poniosła szkodę na skutek niewykonania orzeczenia

2) sąd wyrokiem uchylił zaskarżoną decyzję, a organ, rozpatrując sprawę, ponownie umorzył postępowanie oraz w razie, gdy sąd stwierdził nieważność aktu lub ustalił przeszkodę prawną uniemożliwiającą stwierdzenie nieważności aktu stronie, który poniósł szkodę, służy odszkodowanie od organu, który wydał decyzję.
Jeżeli organ nie uwzględni wniosku odszkodowania, to osoba, która poniosła szkodę, może dochodzić roszczenia na drodze postępowania przed sądem powszechnym.

POSTĘPOWANIE ODRĘBNE I POSTĘPOWANIE POMOCNICZE

Postępowanie odrębne---> jest to postępowanie w sprawie rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi oraz sporów kompetencyjnych między organami tych jednostek a organami administracji rządowej.

Postępowania pomocnicze---> zaliczymy tu postępowanie w sprawie zaginięcia lub zniszczenia akt i postępowanie w sprawie podejmowania uchwał.

POSTĘPOWANIE W SPRAWIENI ZAGINIĘCIA LUB ZNISZCZENIA AKT.

Przedmiot postępowania--->odtworzeniu ulegają akta zaginione lub zniszczone w całości lub w części. W sprawie prawomocnie zakończonej odtworzeniu podlega orzeczenie kończące postępowanie w sprawie oraz ta część akt, która jest niezbędna do ustalenia jego treści i do wznowienia postępowania.

Właściwość sądu--->do odtworzenia akt sprawy będącej w toku właściwy jest sąd, w którym ostatnio toczyła się sprawa. Jeżeli właściwy byłby NSA, Sąd ten przekaże odtworzenie akt sądowi I instancji, chyba że chodzi o odtworzenie tylko akt tego sądu.

Postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt w sprawie prawomocnie zakończonej przeprowadza sąd, w którym sprawa toczyła się w I instancji.

Stadia postępowania.

---> Wszczęcie postępowania--->Sąd wszczyna postępowanie z urzędu lub na wniosek strony. Sąd wszczyna postępowanie tylko na wniosek strony, jeżeli zaginięcie lub zniszczenie akt nastąpiło wskutek siły wyższej.

Wniosek o odtworzenie akt musi spełniać wymogi pisma procesowego, a także należy określić dokładnie sprawę, dołączyć wszelkie urzędowo poświadczone odpisy znajdujące się w posiadaniu zgłaszającego wniosek oraz wskazać znane mu miejsca, w którym dokumenty lub ich odpisy się znajdują.

---> Postępowanie rozpoznawcze---> przewodniczący wzywa osoby, organy administracji publicznej wskazane we wniosku oraz znane sądowi urzędowo do złożenia w określonym terminie poświadczonych urzędowo odpisów dokumentów będących w ich posiadaniu albo do oświadczenia, że ich nie mają. Jeżeli osoba wezwana nie ma dokumentu lub odpisu, a przed wezwaniem była w jego posiadaniu, powinna wyjaśnić, gdzie dokument lub odpis się znajduje. Sąd może skazać na grzywnę, w wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów, każdego, kto nie uczyni zadość wezwaniu przewodniczącego. Po doręczeniu poświadczonych urzędowo odpisów dołącza się je do akt, a odpis zarządzenia o tym doręcza się stronom.

W razie, gdy odtworzenia akt nie można przeprowadzić w trybie wyżej wskazanym, przeprowadzane jest właściwe postępowanie rozpoznawcze. Przewodniczący wzywa strony do złożenia dokładnych oświadczeń, co do treści zaginionych lub zniszczonych pism oraz dowodów na zawarte w nich twierdzenia, nie wyłączając prywatnych odpisów oraz innych pism i notatek, które mogą być pomocne przy odtworzeniu akt. Sąd z urzędu przeprowadza dochodzenie, nie pomijając żadnej okoliczności, która może mieć znaczenie dla ustalenia treści zaginionych lub zniszczonych akt. Sąd bierze pod uwagę wpisy do repertoriów i innych ksiąg biurowych. Sąd może też przesłuchać w charakterze świadków sędziów, prokuratorów, protokolantów, pełnomocników stron i inne osoby, które uczestniczyły w postępowaniu lub, które mogą wypowiedzieć się, co do treści akt, jak również może zarządzić przesłuchanie stron. Do przeprowadzenia dowodów stosuje się odpowiednio przepisy k.p.c.

---> Orzeczenie---> po przeprowadzeniu właściwego postępowania rozpoznawczego sąd orzeka postanowieniem, w jaki sposób i w jakim zakresie zaginione akta mogą być odtworzone lub że odtworzenie akt jest niemożliwe. Na postanowienie przysługuje zażalenie.

Jeżeli akta nie mogą być odtworzone lub zostały odtworzone w części niewystarczającej do podjęcia dalszego postępowania, skarga albo środek odwoławczy mogą być wniesione ponownie w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym postanowienie w tym przedmiocie stało się prawomocne. We wszystkich innych przypadkach sąd podejmuje postępowanie w takim stanie, w jakim okaże się to możliwe przy uwzględnieniu akt pozostałych i odtworzonych. Na postanowienie, co do podjęcia dalszego postępowania przysługuje zażalenie.

POSTĘPOWANIE PRZED NSA W SPRAWIE PODEJMOWANIA UCHWAŁ.

Przedmiotem postępowania jest:

-1- podejmowanie uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;

-2- podejmowanie uchwał zawierających rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej.

->1->Postępowanie jest prowadzone na wniosek Prezesa NSA, Prokuratora Generalnego, RPO
->2-> postępowanie jest prowadzone na podstawie postanowienia składu orzekającego sądu. Wniosek o podjęcie uchwały oraz uchwały NSA wymaga uzasadnienia.

NSA podejmuje uchwały w składzie siedmiu sędziów, całej Izby lub pełnym składzie. Prezes NSA kieruje wniosek do rozpoznania do jednego ze składów. Skład siedmiu sędziów może w formie postanowienia przekazać zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi Izby, a Izba pełnemu składowi NSA. Do podjęcia uchwały przez pełny skład NSA lub przez pełny skład Izby wymaga się obecności, co najmniej dwóch trzecich sędziów każdej z Izb.

Uchwały podejmowane są w głosowaniu jawnym zwykłą większością głosów.

W posiedzeniach całego składu NSA lub w posiedzeniu Izby udział Prokuratora Generalnego lub jego zastępcy jest obowiązkowy. W posiedzeniu składu siedmiu sędziów bierze udział prokurator Prokuratury Krajowej.

NSA może w formie postanowienia odmówić podjęcia uchwały zwłaszcza, gdy nie zachodzi potrzeba wyjaśnienia wątpliwości.

Moc uchwały---> Jeżeli jakikolwiek skład sądu administracyjnego rozpoznający sprawę nie podziela stanowiska zajętego w uchwale składu siedmiu sędziów, całej Izby albo w uchwale składu NSA, przedstawia powstałe zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia odpowiedniemu składowi. W takim przypadku rozpatrzenie sprawy odroczy. Odpowiednio skład siedmiu sędziów, skład Izby, pełny skład NSA podejmuje ponowną uchwalę. Uchwała jest wiążąca. Odmowa podjęcia uchwały jest niedopuszczalna.

Jeżeli skład jednej Izby NSA wyjaśniający zagadnienie prawne nie podziela stanowiska zajętego w uchwale innej Izby, przedstawia to zagadnienie do rozstrzygnięcia pełnemu składowi NSA.

POSTĘPOWĄNIE W SPRAWIE PRZEWLEKŁOSCI ROZPOZNANIA SPRAWY SĄDOWOADMINISTRACYJNEJ.

Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, nie zależny, bezstronny i niezawisły sąd. Prawo do szybkiego rozpoznania sprawy sądowoadministracyjnej ma zapewnić skuteczność ochrony interesu prawnego. Przewlekłość postępowania sądowoadministracyjnego może prowadzić do bezprzedmiotowości ochrony praw jednostki.

Prawo skargi na przewlekłość postępowania---> przysługuje skarżącemu oraz uczestnikowi postępowania na prawach strony, jeżeli po wszczęciu postępowania nastąpiło naruszenie prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne do wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Prawo skargi na przewlekłość służy ponownie w tej samej sprawie po upływie dwunastu miesięcy, od daty wydania w sprawie przewlekłości orzeczenia.

Właściwość sądu do rozstrzygnięcia w sprawie przewlekłości--->sądem właściwym do rozpoznania skargi jest:- jeżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym - Naczelny Sąd Administracyjny. Skargę na przewlekłość postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym rozpoznaje Naczelny Sąd Administracyjny. Sąd rozpoznaje skargę w składzie trzech sędziów.

Wymagania materialne i formalne skargi na przewlekłość postępowania--->Przesłanką dopuszczalności skargi jest przewlekłość postępowania, które zostało zaczęte. Datą wszczęcia postępowania sądowoadministracyjnego jest przekazanie skargi do sądu administracyjnego, akt sprawy i odpowiedzi na skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Datą wszczęcia postępowania kasacyjnego jest data wpływu skargi kasacyjnej do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Skargę wnosi się do sądu, przed którym toczy się postępowanie, a zatem odpowiednio do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a w zakresie postępowania kasacyjnego, po przekazaniu skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego do tego właśnie sądu.

Skarga na przewlekłość postępowania powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego, a ponadto powinna zawierać:

1) żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w sprawie, której skarga dotyczy;

2) przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie. Skarga może zawierać żądanie wydania sądowi rozpoznającemu sprawę zalecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności oraz zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej. Skarga podlega opłacie stałej w wysokości 100 zł.

Tryb rozpoznania skargi na przewlekłość--->

1) postępowanie wstępne- sąd bada dopuszczalność skargi na przewlekłość. W razie, gdy skarga została wniesiona przez nieuprawniony podmiot lub, gdy jest niedopuszczalna z przyczyn ustawowo określonych - ponowienia skargi przed upływem dwunastu miesięcy od daty wydania orzeczenia w sprawie przewlekłości, sąd skargę odrzuca. Sąd odrzuca skargę na przewlekłość, jeżeli nie spełnia wymogów, co do treści bez wezwania do uzupełnienia braków;

2) postępowanie rozpoznawcze- sąd, rozpoznając skargę, ustala w szczególności terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia w sprawie sądowoadministracyjnej, uwzględnia charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenia dla strony, która wniosła skargę na przewlekłość oraz zachowanie stron, Sąd bada kolejność ustalenia rozpoznawania spraw ,nieuzasadnione odroczenie rozpoznania sprawy, w tym na wniosek strony. Sąd, rozpoznając skargę na przewlekłość, zawiadamia o toczącym się postępowaniu Skarb Państwa - prezesa odpowiednio wojewódzkiego sądu administracyjnego lub Prezesa NSA. Skarbowi Państwa, reprezentowanemu przez prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego lub Prezesa NSA, w razie zgłoszenia udziału w sprawie przysługują prawa strony.

Postępowanie prowadzone jest z zastosowaniem odpowiednio przepisów o postępowaniu zażaleniowym;

3) podjęcie orzeczenia. Sąd rozpoznaje skargę na przewlekłość postępowania w formie postanowienia. Postanowienia NSA są niezaskarżalne, a zatem od postanowienia nie służy zażalenie. Rozpoznając skargę na przewlekłość NSA:

1) oddala skargę, jeżeli jest niezasadna;

2) uwzględnia skargę, stwierdzając, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania.

W postanowieniu uwzględniającym skargę na żądanie skarżącego, sąd może:

a) zlecić podjęcie przez sąd rozpoznający sprawę odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie. Zalecenia nie mogą wkraczać w zakres oceny faktycznej i prawnej sprawy;

b) przyznać od Skarbu Państwa odpowiednią sumę pieniężną w wysokości nieprzekraczającej 10000 zł. Wpłaty przyznanej sumy dokonuje sąd prowadzący postępowanie, w którym nastąpiła przewlekłość postępowania, ze środków własnych.

Odpis postanowienia uwzględniającego skargę doręcza NSA prezesowi właściwego sądu wojewódzkiego lub Prezesowi NSA.

NSA rozpoznaje skargę na przewlekłość w terminie dwóch miesięcy, licząc od daty złożenia skargi. Uwzględniając skargę, sąd z urzędu zwraca uiszczoną opłatę.

Roszczenie odszkodowawcze---> Ustawa o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki reguluje prawo do wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym. Prawo to przysługuje:

l) stronie, której uwzględniono skargę na przewlekłość. Strona ta może w odrębnym postępowaniu dochodzić naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa. Postanowienie uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym;

2) strona, która nie wniosła skargi na przewlekłość, może dochodzić naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania, co do istoty sprawy.

---