EMERYTURY I RENTY PODLEGAJĄCE KOORDYNACJI WSPÓLNOTOWEJ NA PODSTAWIE ROZPORZĄDZENIA 1408, ESUS-ćw


EMERYTURY I RENTY PODLEGAJĄCE KOORDYNACJI WSPÓLNOTOWEJ NA PODSTAWIE ROZPORZĄDZENIA 1408/71

Informacje zawarte na tej stronie dotyczą osób, które:

Koordynacja wspólnotowa w zakresie emerytur i rent - wprowadzenie

W związku z uzyskaniem przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej, od dnia 1 maja 2004 r. w Polsce obowiązują wspólnotowe regulacje z zakresu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w obszarze emerytur i rent.

Przepisy Unii Europejskiej nie wprowadzają jednolitych warunków nabywania prawa do świadczeń emerytalno-rentowych, lecz pozostawiają tę kwestię wewnętrznym regulacjom poszczególnych państw członkowskich.

Tak więc rodzaje świadczeń emerytalno-rentowych oraz warunki ich nabycia każde państwo członkowskie określa samodzielnie (np. wiek uprawniający do emerytury lub renty, staż wymagany do nabycia prawa do emerytury lub renty).

Z uwagi na to, że Unia Europejska zachowała istnienie wewnętrznych systemów zabezpieczenia społecznego poszczególnych państw członkowskich, niektóre osoby podejmujące pracę w określonych państwach mogłyby - w przypadku braku wspólnotowych przepisów koordynujących różne krajowe systemy zabezpieczenia społecznego - nie uzyskać żadnych uprawnień do świadczeń ze względu na niespełnienie w żadnym z państw, w których wykonywały pracę, warunku posiadania stażu wymaganego do nabycia prawa do świadczeń.

Ponadto, w niektórych państwach członkowskich uprawnienia do świadczeń emerytalno-rentowych mogą zależeć od faktu zamieszkania w danym państwie, czy też od posiadania obywatelstwa tego państwa, co ograniczałoby uprawnienia emerytalno-rentowe pracowników lub osób prowadzących działalność na własny rachunek, migrujących z innych państw.

W celu realizacji zasady swobodnego przepływu osób w obrębie Unii Europejskiej, konieczne stało się zagwarantowanie osobom, które podejmują pracę w różnych państwach członkowskich, że nie będą ponosiły z tego powodu negatywnych konsekwencji w sferze uprawnień do świadczeń emerytalno-rentowych. Temu służyć ma koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego państw członkowskich.

Systemy zabezpieczenia społecznego - w tym systemy emerytalno-rentowe - obowiązujące w poszczególnych państwach członkowskich, podlegają koordynacji w celu wyeliminowania kolizji krajowych ustawodawstw, zarówno w sferze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, jak i w sferze opłacania składek na ubezpieczenia.

Niniejsza strona prezentuje podstawowe informacje dotyczące regulacji wynikających z przepisów wspólnotowych o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, które od 1 maja 2004 r. mają zastosowanie w sprawach polskich emerytur i rent dla osób, które oprócz okresów ubezpieczenia w Polsce, przebyły również okresy ubezpieczenia w innych państwach członkowskich.

Przepisy wspólnotowe o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego obowiązują we wszystkich państwach członkowskich i mają pierwszeństwo przed regulacjami krajowymi, jeżeli krajowe regulacje pozostają w sprzeczności ze wspólnotowymi regulacjami prawnymi.

Na przepisy te można powoływać się od dnia 1 maja 2004 r. również przed polskimi instytucjami ubezpieczenia społecznego (ZUS, KRUS, organami emerytalno-rentowymi Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwa Sprawiedliwości) oraz przed polskimi sądami.

Podstawowe przepisy prawne w zakresie emerytur i rent podlegających koordynacji wspólnotowej

Emerytury i renty

Przepisy prawa wspólnotowego

Od dnia 1 maja 2004 r. w Polsce obowiązują wspólnotowe przepisy prawne, stanowiące podstawę koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego państw członkowskich, m.in. w zakresie emerytur i rent.

Należą do nich przede wszystkim:

Podstawowym aktem prawnym regulującym wspólnotową koordynację systemów zabezpieczenia społecznego jest Traktat z dnia 25 marca 1957 r. ustanawiający Wspólnotę Europejską (tzw. Traktat Rzymski), stanowiący podstawę funkcjonowania Wspólnoty Europejskiej. 
Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską jest umową międzynarodową, której postanowienia są wiążące dla wszystkich państw będących członkami Unii Europejskiej. 
Postanowienia art. 42 (dawnego art. 51) tego Traktatu nakazują wprowadzenie na obszarze Unii Europejskiej koordynacji krajowych systemów zabezpieczenia społecznego. 
Na podstawie tego przepisu wydano rozporządzenia wspólnotowe, dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

W zakresie emerytalno-rentowym istotne znaczenie mają przepisy Tytułu III - Postanowienia szczególne, dotyczące różnych grup świadczeń:

Rozporządzenie 574/72 jest rozporządzeniem wykonawczym w stosunku do rozporządzenia 1408/71, jednakże charakter prawny obydwu tych aktów prawnych oraz ich moc obowiązująca - jako rozporządzeń wspólnotowych - są jednakowe.

W zakresie emerytalno-rentowym istotne znaczenie mają przepisy Tytułu IV - Wykonywanie szczególnych przepisów rozporządzenia w odniesieniu do różnego rodzaju świadczeń:

Rozporządzenie to rozszerza przepisy rozporządzeń 1408/71 i 574/72 na obywateli państw trzecich, którzy nie są jeszcze objęci tymi przepisami wyłącznie ze względu na ich obywatelstwo.

Przepisy wspólnotowe mają wyższą rangę niż przepisy ustawodawstwa polskiego i pierwszeństwo w stosowaniu, w sytuacji gdyby okazało się, że polskie przepisy regulują daną kwestię odmiennie niż przepisy unijne.

W przypadku gdy przepisy prawne jednego z państw członkowskich przewidują przyznawanie emerytury lub renty cudzoziemcom w innej wysokości niż obywatelom tego państwa, obywatel polski ubiegający się o emeryturę lub rentę z tego państwa może powołać się bezpośrednio na zasadę równego traktowania, określoną w art. 3 rozporządzenia 1408/71, co oznacza konieczność pominięcia przez instytucję właściwego państwa członkowskiego stosowania krajowych przepisów dyskryminujących osobę posiadającą obywatelstwo polskie i w efekcie konieczność przyznania emerytury lub renty w takiej samej wysokości, jak obywatelom tego państwa.

Rozporządzenia wspólnotowe z zakresu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego państw członkowskich zastępują - w ramach zakresu podmiotowego i przedmiotowego - dwustronne umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym zawarte przez Rzeczpospolitą Polską z państwami członkowskimi, tj.:

  1. Porozumienie między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Łotewską dotyczące ubezpieczeń społecznych z dnia 20.12.1934 r. (Dz.U. 1935 nr 47, poz. 322)

  2. Umowę z dnia 5.04.1948 r. pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Czechosłowacką o współpracy w dziedzinie polityki i administracji społecznej (Dz.U. 1949 nr 6, poz. 32)

  3. Umowę z dnia 5.04.1948 r. pomiędzy Rzecząpospolitą Polską i Republiką Czechosłowacką o ubezpieczeniu społecznym (Dz.U. 1949 nr 6, poz. 34)

  4. Konwencję Generalną z dnia 9.06.1948 r. pomiędzy Polską a Francją o zabezpieczeniu społecznym (Dz.U. 1949 nr 24, poz. 158)

  5. Umowę z dnia 16.01.1958 r. pomiędzy Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Federacyjnej Ludowej Republiki Jugosławii o ubezpieczeniu społecznym (Dz.U. 1959 nr 19, poz. 114), w odniesieniu do Republiki Słowenii

  6. Umowę z dnia 16.01.1958 r. o współpracy w dziedzinie polityki społecznej między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Federacyjnej Ludowej Republiki Jugosławii (Dz.U. 1959 nr 19, poz. 116), w odniesieniu do Republiki Słowenii

  7. Umowę z dnia 14.02.1959 r. między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Węgierską Republiką Ludową o współpracy w dziedzinie polityki społecznej (Dz.U. 1959 nr 67, poz. 416), która utraciła moc obowiązującą z dniem 29.12.2005 r. na podstawie Protokołu z dnia 17.06.2005 r. między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Węgierskiej o przeglądzie umów dwustronnych (Dz. U. 2006 r. nr 88, poz. 613)

  8. Konwencję Generalną z dnia 26.11.1965 r. między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Królestwem Belgii o zabezpieczeniu społecznym (Dz.U. 1967 nr 40, poz. 201)

  9. Umowę z dnia 25.04.1973 r. pomiędzy Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec o ubezpieczeniu społecznym pracowników wysłanych przejściowo na obszar drugiego Państwa (Dz.U. 1974 nr 42, poz. .250)

  10. Umowę z dnia 3.05.1985 r. między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Republiki Greckiej o ubezpieczeniu społecznym osób zatrudnionych na terytorium drugiego państwa (Dz.U. 1986 nr 30, poz. 147), umowę z dnia 3.05.1985 r. między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Republiki Greckiej o uregulowaniu niektórych problemów zabezpieczenia społecznego (niepublikowana)

  11. Umowę z dnia 8.12.1990 r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o zabezpieczeniu społecznym (Dz.U. 1991 nr 108, poz. 468)

  12. Konwencję z dnia 1.07.1996 r. między Rzecząpospolitą Polską a Wielkim Księstwem Luksemburga w sprawie zabezpieczenia społecznego (Dz.U. 2001 nr 143, poz. 1596)

  13. Umowę z dnia 7.09.1998 r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Austrii o zabezpieczeniu społecznym (Dz.U. 2000 nr 104, poz. 1105)

  14. Konwencję z dnia 22.02.2001 r. między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Hiszpanii o zabezpieczeniu społecznym (Dz.U. 2004 nr 28, poz. 244)

  15. Umowę z dnia 9.06.2005 r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Bułgarii o zabezpieczeniu społecznym (Dz. U. 2006 r. nr 172, poz. 1231)

z wyjątkiem:

Państwa członkowskie, w których obowiązują przepisy prawne o koordynacji wspólnotowej

Wspólnotowe przepisy prawne, stanowiące podstawę koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, obowiązują na terytoriach:

zwanych dalej państwami członkowskimi.

Ustalanie uprawnień do polskich emerytur i rent z zastosowaniem przepisów o koordynacji dotyczy:

Państwami członkowskimi Unii Europejskiej są:

Państwami należącymi do Europejskiego Obszaru Gospodarczego niebędącymi członkami Unii Europejskiej są:

Osoby, których dotyczą przepisy prawne o koordynacji wspólnotowej w zakresie emerytur i rent

Postanowienia rozporządzeń 1408/71 i 574/72 o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w zakresie emerytur i rent dotyczą pracowników i osób prowadzących działalność na własny rachunek, którzy podlegają lub podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku państw członkowskich i są obywatelami jednego z państw członkowskich bądź też są bezpaństwowcami lub uchodźcami zamieszkałymi na terytorium jednego z państw członkowskich oraz członków rodzin wyżej wymienionych osób, a także osób pozostałych przy życiu po wymienionych osobach.

Postanowienia rozporządzeń wspólnotowych dotyczą osób wykonujących szeroko rozumianą działalność zawodową, zarówno pracę najemną (na cudzy rachunek - są zatrudnione, wykonują pracę na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej itp.) jak i pracę na własny rachunek (prowadzą działalność gospodarczą, są twórcami, artystami, prowadzą działalność w zakresie wolnego zawodu) oraz osób, które nie są już aktywne zawodowo, a podlegały wcześniej ustawodawstwu przynajmniej jednego państwa członkowskiego (były tam ubezpieczone, zatrudnione, wykonywały pracę na podstawie umowy-zlecenia, umowy agencyjnej lub wykonywały inną pracę).

Postanowienia rozporządzeń 1408/71 i 574/72 o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w zakresie emerytur i rent dotyczą np. osoby ubiegającej się o przyznanie polskiej emerytury, która podlegała przez 2 lata polskim ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy zlecenia, a następnie przez 28 lat podlegała francuskiemu ustawodawstwu z tytułu zatrudnienia.

Przepisy te dotyczą również członków rodzin i osób ubiegających się o świadczenia po śmierci pracowników i osób prowadzących działalność na własny rachunek, np. dzieci oraz pozostałego przy życiu współmałżonka, ubiegających się o przyznanie renty rodzinnej po obywatelu norweskim, który przed śmiercią był zatrudniony 15 lat w Szwecji, a następnie w Polsce wykonywał przez 7 lat pozarolniczą działalność gospodarczą.

Rozporządzenie stosuje się również do osób pozostałych przy życiu po śmierci pracowników lub osób prowadzących działalność na własny rachunek, którzy podlegali ustawodawstwu jednego lub kilku państw członkowskich, niezależnie od obywatelstwa tych osób, jeśli osoby pozostałe przy życiu są obywatelami jednego z państw członkowskich bądź też bezpaństwowcami lub uchodźcami, zamieszkałymi na terytorium jednego z państw członkowskich.

Dotyczy to np. zamieszkałej w Hiszpanii obywatelki polskiej, ubiegającej się o przyznanie renty rodzinnej po małżonku - obywatelu amerykańskim, który był zatrudniony przez 25 lat w Polsce.

Na mocy postanowień rozporządzenia 859/2003, stosowanie rozporządzeń 1408/71 i 574/72 zostało od 1.06.2003 r. rozszerzone na osoby, które są obywatelami państw trzecich (tj. państw innych niż państwa Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii), jak również na członków ich rodzin oraz osób pozostałych po ich śmierci, pod warunkiem że legalnie zamieszkują na terytorium któregokolwiek państwa członkowskiego i znajdują się w sytuacji, która dotyczy więcej niż jednego państwa członkowskiego.

Dotyczy to np. zamieszkałego w Polsce obywatela Chin, ubiegającego się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, który przebył okresy ubezpieczenia (zatrudnienia, prowadzenia działalności na własny rachunek) w Belgii oraz w Austrii.

Podstawowe zasady koordynacji wspólnotowej w zakresie emerytur i rent

Do podstawowych zasad wspólnotowej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w zakresie emerytur i rent należą:

Zgodnie z tą zasadą obywatele państw członkowskich, do których mają zastosowanie postanowienia rozporządzeń 1408/71 i 574/72, podlegają obowiązkom i korzystają z praw wynikających z ustawodawstwa każdego państwa członkowskiego na tych samych warunkach co obywatele tego państwa.

Stosowanie tej zasady powoduje, że polski obywatel ubiegający się o emeryturę lub rentę z tytułu ubezpieczenia (pracy) we Francji - w zakresie warunków nabywania prawa do świadczeń, zasad ustalania wysokości tych świadczeń, zasad i trybu przyznawania oraz wypłaty świadczeń - powinien być traktowany przez instytucję francuską tak samo jak obywatele francuscy, niezależnie od tego, w którym państwie członkowskim mieszka.

Zgodnie z tą zasadą, przy ustalaniu prawa i obliczaniu wysokości emerytur i rent przysługujących na podstawie ustawodawstwa jednego państwa członkowskiego uwzględniane są okresy ubezpieczenia (pracy) lub okresy zamieszkania przebyte na terytorium każdego innego państwa członkowskiego.

Okresy zamieszkania za granicą w państwach członkowskich mogą zostać uwzględnione w Polsce tylko w przypadkach, gdy wewnętrzne przepisy prawne danego państwa uzależniają nabycie prawa do świadczeń od przebycia okresów zamieszkania na ich terytorium (jest tak np. w Szwecji, czy Finlandii).

Jeżeli pracownik lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, ubiegająca się o przyznanie emerytury lub renty w jednym państwie członkowskim ma zbyt krótki okres ubezpieczenia (pracy) - niewystarczający do nabycia uprawnień do świadczeń na podstawie wewnętrznych przepisów prawnych tego państwa, do okresów ubezpieczenia (pracy) przebytych w tym państwie dolicza się okresy ubezpieczenia (pracy) lub okresy zamieszkania przebyte we wszystkich innych państwach członkowskich.

Zgodnie z tą zasadą, 65-letniemu mężczyźnie (ur. przed 1.01.1949 r.), który pracował (był ubezpieczony) w Polsce przez okres 15 lat oraz w Szwecji przez okres 11 lat, ubiegającemu się o przyznanie polskiej emerytury, do polskich okresów składkowych i nieskładkowych mających wpływ na uprawnienia do emerytury (15 lat) zostanie doliczony 11-letni okres ubezpieczenia w Szwecji, co w konsekwencji będzie skutkować spełnieniem przez zainteresowanego warunku posiadania wymaganego (do nabycia prawa do emerytury) okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego dla mężczyzn co najmniej 20 lat i - jeżeli wszystkie inne warunki zostaną spełnione - przyznaniem prawa do polskiej emerytury.

Tak więc osoba, która w ciągu całego swego życia pracowała w różnych państwach członkowskich i w żadnym nie przebyła okresu ubezpieczenia (pracy) wymaganego do nabycia uprawnień do emerytury lub renty na podstawie wewnętrznych przepisów prawnych, spełniła natomiast warunek dotyczący posiadania wymaganego stażu, biorąc pod uwagę wszystkie udowodnione okresy ubezpieczenia (pracy) lub okresy zamieszkania w różnych państwach członkowskich, nie będzie postawiona w gorszej sytuacji niż osoba, która całe życie była ubezpieczona w jednym państwie.

Zgodnie z tą zasadą emerytury i renty nabyte na podstawie ustawodawstwa jednego lub kilku państw członkowskich nie mogą doznać żadnego uszczerbku, w szczególności nie mogą zostać obniżone, zmienione, zawieszone lub uchylone z tego powodu, że osoba uprawniona do tych świadczeń przebywa lub ma miejsce zamieszkania na terytorium innego państwa członkowskiego niż państwo zobowiązane do wypłaty świadczeń.

Stosowanie tej zasady powoduje, że jeżeli ustawodawstwo jednego z państw członkowskich przewiduje wypłacanie dodatku do emerytury lub renty wyłącznie osobom zamieszkałym w tym państwie, dodatek taki będzie wypłacany również osobom uprawnionym do emerytury lub renty z instytucji ubezpieczeniowej tego państwa, zamieszkałym w każdym innym państwie członkowskim.

Z zasadą zachowania praw nabytych związana jest zasada transferu świadczeń, zgodnie z którą emerytury i renty przysługujące z instytucji ubezpieczeniowej danego państwa osobom uprawnionym, zamieszkałym w innym państwie członkowskim, mogą być przekazywane do państwa zamieszkania świadczeniobiorcy.

Zgodnie z tą zasadą polska instytucja ubezpieczeniowa (ZUS, KRUS, organ emerytalno-rentowy MON, MSWiA, MS) obowiązana jest przekazywać polską emeryturę lub rentę osobie uprawnionej, zamieszkałej np. w Hiszpanii.

Zgodnie z tą zasadą instytucje ubezpieczeniowe jednego państwa członkowskiego uwzględniają w ramach stosowanego przez nie ustawodawstwa określone zdarzenia (np. wystąpienie wypadku przy pracy, powstanie choroby zawodowej, rozwiązanie stosunku pracy, wyczerpanie okresu zasiłkowego), od spełnienia których ustawodawstwo tego państwa uzależnia nabycie lub zachowanie prawa do świadczeń albo realizację wypłaty świadczeń, również wtedy gdy zdarzenia te wystąpiły na terytorium innego państwa członkowskiego.

Zgodnie z tą zasadą instytucja ubezpieczeniowa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu zainteresowany podlegał w chwili wystąpienia wypadku przy pracy (w drodze do pracy lub z pracy), a które to ustawodawstwo uzależnia przyznanie świadczeń od wystąpienia takiego wypadku na terytorium tego państwa, jest obowiązana uwzględnić wypadek przy pracy (w drodze do pracy lub z pracy), który miał miejsce na terytorium każdego innego państwa członkowskiego, tak jakby wystąpił na własnym terytorium.

Ustalanie uprawnień oraz obliczanie wysokości emerytur i rent podlegających koordynacji wspólnotowej

Ustalanie uprawnień oraz obliczanie wysokości emerytur i rent osobom zamieszkałym w Polsce lub w innych państwach członkowskich, posiadającym oprócz polskich okresów ubezpieczenia (pracy) również okresy ubezpieczenia przebyte w innych państwach członkowskich

Informacje ogólne

Przepisy prawne państw członkowskich mogą przewidywać różne rodzaje świadczeń emerytalno-rentowych oraz różne warunki nabywania uprawnień do tych świadczeń. Aby nabyć uprawnienia do świadczeń z danego państwa członkowskiego należy spełnić warunki przewidziane przez ustawodawstwo tego państwa. Przed podjęciem pracy w danym państwie członkowskim warto w instytucji tego państwa uzyskać informację, jakie warunki nabywania uprawnień do świadczeń emerytalno-rentowych przewiduje ustawodawstwo wewnętrzne tego państwa.

Warunki wymagane do nabycia prawa do polskiej emerytury i renty, zasady obliczania ich wysokości, zasady i tryb przyznawania oraz wypłaty tych świadczeń, określają polskie przepisy emerytalno-rentowe.

W ramach powszechnego systemu emerytalno-rentowego, realizowanego przez ZUS, podstawowym aktem prawnym w zakresie emerytur i rent jest ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2004 nr 39, poz. 353 z późn. zm.).

Do świadczeń emerytalno-rentowych objętych wyżej wymienioną ustawą należą:

Warunki nabywania uprawnień do świadczeń emerytalno-rentowych, określone w przepisach prawnych państw członkowskich (w tym Polski) podlegają modyfikacjom w wyniku stosowania rozporządzeń 1408/71 i 574/72.

Obywatelstwo innego państwa członkowskiego lub miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim

Posiadanie obywatelstwa innego państwa członkowskiego, czy też zamieszkiwanie w innym państwie członkowskim nie może stanowić przeszkody dla nabycia prawa do emerytury i renty w żadnym państwie członkowskim. 
Wynika to między innymi z zasady równego traktowania, zgodnie z którą osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę z państwa członkowskiego X, będącą obywatelem państwa członkowskiego Y, należy traktować tak samo jak obywateli państwa X, niezależnie od tego, w którym państwie członkowskim osoba ta mieszka.

Jeżeli zgodnie z ustawodawstwem danego państwa członkowskiego pewien okres ubezpieczenia lub okres zamieszkania może zostać uwzględniony przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty wyłącznie pod warunkiem posiadania przez osobę ubiegającą się o świadczenie obywatelstwa tego państwa, warunek ten nie ma zastosowania do osób posiadających obywatelstwo każdego innego państwa członkowskiego.

Jeżeli zgodnie z ustawodawstwem danego państwa członkowskiego pewien okres ubezpieczenia może zostać uwzględniony przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty wyłącznie pod warunkiem posiadania przez osobę ubiegającą się o świadczenie miejsca zamieszkania na terytorium tego państwa, warunek ten nie ma zastosowania do osób posiadających miejsce zamieszkania na terytorium każdego innego państwa członkowskiego.

Sumowanie okresów przebytych w różnych państwach

W państwach członkowskich do nabycia uprawnień do świadczeń emerytalno-rentowych konieczne jest zwykle udowodnienie określonej długości okresów ubezpieczenia lub okresów zamieszkania. 
W przypadku gdy okres ubezpieczenia lub zamieszkania przebyty w danym państwie członkowskim jest krótszy od wymaganego do nabycia prawa do emerytury lub renty na podstawie przepisów prawnych tego państwa, instytucja rozpatrująca wniosek o świadczenia uwzględnia - przy ustalaniu prawa do świadczeń - wszystkie okresy ubezpieczenia lub zamieszkania przebyte w każdym innym państwie członkowskim, jeśli okresy te się nie pokrywają.

Przykład

67-letni mężczyzna (ur. przed 1.01.1949 r.) ubiega się o polską emeryturę. 
W Polsce przebył okresy ubezpieczenia (okresy składkowe) wynoszące 18 lat, a w Irlandii okresy ubezpieczenia wynoszące 8 lat. 
W związku z tym, że polski okres ubezpieczenia (18 lat) jest krótszy od wymaganego do nabycia prawa do polskiej emerytury (co najmniej 20 lat), instytucja polska - przy ustalaniu uprawnień do emerytury - uwzględni irlandzki okres ubezpieczenia wynoszący 8 lat. 
Wobec udowodnienia łącznie w Polsce i w Irlandii 26-letniego okresu ubezpieczenia, zainteresowany spełnia warunki do nabycia prawa do polskiej emerytury.

Obliczenie wysokości świadczenia, jeżeli dla uzyskania prawa uwzględniono okresy zagraniczne

Osobom, którym uprawnienia do emerytury lub renty ustalane są na podstawie łączonych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania, przebytych w dwóch lub więcej państwach członkowskich, wysokość świadczenia obliczana jest z uwzględnieniem proporcji okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych w danym państwie członkowskim (państwie właściwym) w stosunku do sumy okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych we wszystkich państwach członkowskich - zgodnie z zasadą pro rata temporis.

W takich przypadkach instytucja właściwa państwa członkowskiego oblicza wysokość emerytury lub renty w dwóch etapach:

Przykład

65-letni mężczyzna (ur. przed 1.01.1949 r.) ubiega się o emeryturę. 
Wyżej wymieniony pracował: 
- w Polsce - przez okres 10 lat, 
- w Szwecji - przez okres 5 lat, 
- w Holandii - przez okres 10 lat. 
W każdym z wymienionych państw członkowskich zainteresowany pracował dłużej niż 1 rok, a zatem instytucje: polska, szwedzka i holenderska ustalą uprawnienia do emerytury. 
Biorąc pod uwagę wyłącznie polski okres ubezpieczenia (10 lat), mężczyzna ten nie spełnia warunków wymaganych do nabycia prawa do polskiej emerytury. Spełni jednak warunki wymagane do nabycia prawa do polskiej emerytury po uwzględnieniu okresów ubezpieczenia przebytych w Szwecji (5 lat) i w Holandii (10 lat). 
Instytucja polska obliczy wysokość polskiej emerytury w dwóch etapach: 
- w pierwszej kolejności obliczy kwotę teoretyczną - pełną wysokość polskiej emerytury, jaka przysługiwałaby zainteresowanemu, gdyby wszystkie okresy ubezpieczenia (polski, szwedzki, holenderski) zostały przebyte zgodnie z polskimi przepisami, 
- następnie obliczy kwotę rzeczywistą - częściową wysokość polskiej emerytury, obliczoną z uwzględnieniem proporcji polskich okresów ubezpieczenia w stosunku do sumy okresów ubezpieczenia przebytych w Polsce, Szwecji i w Holandii. 
Tak obliczona kwota częściowej polskiej emerytury będzie wypłacana zainteresowanemu. 
Instytucje ubezpieczeniowe pozostałych państw (Szwecji i Holandii), w których również przebyte zostały okresy ubezpieczenia, ustalą prawo i obliczą wysokość emerytury, stosując przepisy prawne obowiązujące w tych państwach, z zastosowaniem - jeśli będzie to konieczne - przepisów unijnych, dotyczących uwzględniania okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych w innych państwach członkowskich.

Obliczenie wysokości świadczenia, jeżeli dla uzyskania prawa nie ma konieczności uwzględniania okresów zagranicznych

W przypadku gdy okresy ubezpieczenia lub zamieszkania przebyte w danym państwie członkowskim są wystarczające do nabycia prawa do emerytury lub renty na podstawie przepisów prawnych tego państwa, instytucja właściwa danego państwa członkowskiego ustala prawo i oblicza wysokość świadczenia z uwzględnieniem wyłącznie okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych w tym państwie członkowskim. 
Instytucja właściwa tego państwa członkowskiego oblicza również wysokość świadczenia z uwzględnieniem łączonych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych we wszystkich państwach członkowskich, a następnie porównuje uzyskane wysokości świadczeń w celu przyznania świadczenia w wysokości najkorzystniejszej dla zainteresowanego.

Przykład

65-letni mężczyzna (ur. przed 1.01.1949 r.) ubiega się o emeryturę. 
Wyżej wymieniony pracował: 
- w Polsce - przez okres 26 lat, 
- w Wielkiej Brytanii - przez okres 6 lat, 
- w Belgii - przez okres 3 lat. 
W każdym z państw zainteresowany pracował dłużej niż 1 rok, a zatem instytucje: polska, brytyjska i belgijska ustalą uprawnienia do emerytury. 
Biorąc pod uwagę wyłącznie polski okres ubezpieczenia (26 lat), zainteresowany spełnia warunki wymagane do nabycia prawa do polskiej emerytury. 
Instytucja polska obliczy wysokość polskiej emerytury w dwóch wariantach: 

a następnie porówna kwoty świadczeń ustalone w obydwu wariantach i przyzna emeryturę w korzystniejszej dla zainteresowanego wysokości. Instytucje ubezpieczeniowe pozostałych państw (Belgii i Wielkiej Brytanii), w których również przebyte zostały okresy ubezpieczenia, ustalą prawo i obliczą wysokość emerytury, stosując przepisy prawne obowiązujące w tych państwach, z zastosowaniem - jeśli będzie to konieczne - przepisów unijnych, dotyczących uwzględniania okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych w innych państwach członkowskich.

Okres ubezpieczenia krótszy niż 1 rok

W odniesieniu do osób, które posiadają okresy ubezpieczenia lub zamieszkania w dwóch lub więcej państwach członkowskich, instytucja każdego z państw, w których zostały przebyte te okresy, ustala uprawnienia do emerytury lub renty, jeżeli okres ubezpieczenia lub zamieszkania w danym państwie wynosi co najmniej 1 rok, chyba że z wewnętrznych przepisów prawnych tego państwa członkowskiego wynikają uprawnienia do emerytury lub renty dla osób posiadających okresy krótsze niż 1 rok.

Jeżeli osoba była ubezpieczona (pracowała) w trzech państwach członkowskich i w każdym z tych państw przebyła okresy ubezpieczenia (pracy) dłuższe niż 1 rok, instytucje wszystkich trzech państw członkowskich, w których przebyte zostały te okresy, ustalają uprawnienia do świadczeń emerytalno-rentowych. 
Rozpatrzenie wniosku przez instytucje ubezpieczeniowe trzech państw członkowskich nie oznacza, że w każdym z tych państw osoba nabędzie prawo do emerytury lub renty - w każdym bowiem z tych państw spełnione muszą być warunki wymagane do nabycia uprawnień do świadczeń. 
W przypadku spełnienia warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia, wynikających z ustawodawstw każdego z tych państw, z zastosowaniem - jeśli jest to konieczne - postanowień rozporządzenia 1408/71, dotyczących uwzględniania okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych w innych państwach członkowskich i przyznania świadczeń przez instytucje tych państw, osoba zainteresowana pobierać będzie emeryturę lub rentę z trzech państw członkowskich.

Jeżeli przebyty w jednym z państw członkowskich okres ubezpieczenia lub zamieszkania jest krótszy niż 1 rok i z tytułu tego okresu nie przysługują żadne uprawnienia do świadczeń na podstawie wewnętrznych przepisów prawnych, instytucja tego państwa nie rozpatruje wniosku o emeryturę lub rentę. Ten krótszy niż 1 rok okres ubezpieczenia lub zamieszkania uwzględnią - przy ustalaniu uprawnień do świadczeń - instytucje innych państw członkowskich, w których również zostały przebyte okresy ubezpieczenia lub zamieszkania.

Przykład

Zainteresowany, 65-letni mężczyzna (ur. przed 1.01.1949 r.) który pracował (był ubezpieczony) w Austrii przez okres 6 miesięcy oraz w Polsce przez okres 24 lat i 6 miesięcy, ubiega się o emeryturę. W związku z tym, że okres ubezpieczenia przebyty w Austrii jest krótszy niż 1 rok i z jego tytułu nie przysługują austriackie świadczenia, instytucja polska przy ustalaniu uprawnień i obliczaniu wysokości polskiej emerytury uwzględni okres ubezpieczenia w Polsce i Austrii wynoszący łącznie 25 lat.

Uwaga!

W celu uzyskania szczegółowych informacji w indywidualnych sprawach osób zainteresowanych uzyskaniem polskiej emerytury lub renty z zastosowaniem przepisów o koordynacji, pytania należy kierować do jednostek organizacyjnych ZUS realizujących rozporządzenia 1408/71 i 574/72.

Renty z tytułu niezdolności do pracy (inwalidztwa)

Ze względu na różnice w ustawodawstwach państw członkowskich, rozporządzenie 1408/71 określa szczególne zasady ustalania prawa do rent z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy).

Zasady ustalania prawa do renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) oraz obliczania jej wysokości są w systemach państw członkowskich zróżnicowane.

Zasadniczo w państwach członkowskich wyodrębnia się dwa rodzaje systemów dotyczących przyznawania rent inwalidzkich (rent z tytułu niezdolności do pracy):

Rozporządzenie 1408/71 różnicuje sytuację osoby ubiegającej się o rentę inwalidzką (rentę z tytułu niezdolności do pracy) w zależności od tego, jakiego rodzaju systemowi osoba podlegała w czasie swojej aktywności zawodowej.

W przypadku gdy osoba podlegała wyłącznie ustawodawstwom państw członkowskich, zgodnie z którymi wysokość renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) nie jest uzależniona od długości przebytych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania (typ A), uprawnienia tej osoby do renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) ustala wyłącznie instytucja tego państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu osoba podlegała w chwili wystąpienia inwalidztwa (niezdolności do pracy).

Ustawodawstwa państw członkowskich, zgodnie z którymi wysokość renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) nie jest uzależniona od długości przebytych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania (typ A), wymienione są w załączniku IV (część A) do rozporządzenia 1408/71.

W przypadku gdy osoba podlegała ustawodawstwom dwóch lub więcej państw członkowskich, z których przynajmniej jedno było ustawodawstwem, zgodnie z którym wysokość renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) jest uzależniona od długości przebytych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania (typ B), uprawnienia tej osoby do renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) ustalają instytucje właściwe każdego z państw, których ustawodawstwom osoba podlegała, w sposób analogiczny jak uprawnienia do emerytury.

Jeżeli osoba pracowała np. w trzech państwach członkowskich, przy czym co najmniej w jednym z tych państw występuje ustawodawstwo, na podstawie którego wysokość renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) zależy od długości przebytych okresów ubezpieczenia lub zamieszkania (typ B) i w każdym z wymienionych państw osoba przebyła okresy ubezpieczenia (zamieszkania) wynoszące co najmniej 1 rok, uprawnienia do renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) ustalają instytucje każdego z tych państw. 
W przypadku gdy osoba zainteresowana spełni warunki wymagane do nabycia prawa do renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) w każdym z wymienionych państw, w których przebyła okresy ubezpieczenia (zamieszkania), przyznane jej zostaną renty z każdego z tych państw.

Wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest uzależniona od długości przebytych okresów ubezpieczenia (składkowych i nieskładkowych), a zatem uprawnienia do renty osoby, która podlegała ustawodawstwu polskiemu (typ B) i ustawodawstwom innych państw członkowskich (typ A lub typ B) ustalają instytucje właściwe wszystkich państw, w których przebyte zostały okresy ubezpieczenia (okresy zamieszkania), w sposóbanalogiczny jak uprawnienia do emerytury.

Przykład

Zainteresowany, który przebył okresy ubezpieczenia: w Austrii - 5 lat i w Polsce - 8 lat, ubiega się o rentę z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) w związku z niezdolnością do pracy powstałą w czasie zatrudnienia w Polsce. 
Zgodnie z przepisami prawnymi obydwu tych państw, wysokość renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) zależy od długości przebytych okresów ubezpieczenia. 
Uprawnienia do renty z tytułu inwalidztwa (niezdolności do pracy) ustalą instytucje obu państw - zgodnie ze stosowanymi przez te instytucje przepisami, analogicznie jak w przypadku emerytury.

Uwaga!

W celu uzyskania szczegółowych informacji w indywidualnych sprawach osób zainteresowanych uzyskaniem polskiej renty z tytułu niezdolności do pracy z zastosowaniem przepisów o koordynacji, pytania należy kierować do jednostek organizacyjnych ZUS realizujących rozporządzenia 1408/71 i 574/72.

Renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

Warunki nabywania prawa do polskich rent z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej oraz wysokość tych świadczeń określają przepisy ustawy z dnia 20.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673 z późn. zm.). Świadczenia pieniężne, o których mowa w ww. ustawie, w tym:

podlegają wspólnotowej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Warunki nabywania uprawnień do rent z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej, określone w polskich przepisach prawnych podlegają modyfikacjom w wyniku stosowania postanowień rozporządzenia 1408/71.

Zasada podstawowa

Osobie, która podlegała ustawodawstwom dwóch lub więcej państw członkowskich, renta z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługuje wyłącznie od instytucji tego państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu osoba podlegała w chwili zajścia wypadku przy pracy lub w chwili powstania choroby zawodowej.

Przykład

Zainteresowany był zatrudniony kolejno: 
- w Norwegii przez okres 4 lat, 
- w Szwecji przez okres 2 lat, 
- w Polsce przez okres 1 roku. 
W czasie zatrudnienia w Polsce uległ wypadkowi przy pracy i ubiega się o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy. 
Właściwą do ustalenia uprawnień do renty jest w tym przypadku instytucja polska, bowiem w chwili gdy miał miejsce wypadek przy pracy zainteresowany podlegał polskiemu ustawodawstwu.

Zasada szczególna

Jeżeli osoba, u której rozpoznano chorobę zawodową, wykonywała pracę, która poprzez swój charakter mogła spowodować tę chorobę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, świadczenia, o które ta osoba lub osoby pozostałe po jej zgonie mogą się ubiegać, przyznawane są wyłącznie na podstawie ustawodawstwa ostatniego z państw, w których wykonywana była praca narażająca na chorobę zawodową, jeśli warunki wymagane do nabycia prawa do renty na podstawie ustawodawstwa tego państwa zostaną spełnione.

Przykład

Zainteresowany był zatrudniony jako górnik kolejno: 
- w Czechach przez okres 2 lat, 
- w Polsce przez okres 12 lat, 
- w Hiszpanii przez okres 2 lat. 
W czasie zatrudnienia w Hiszpanii stwierdzono u niego chorobę zawodową, związaną z pracą górniczą. Zainteresowany zwrócił się z wnioskiem o przyznanie renty z tytułu choroby zawodowej. 
Właściwą do ustalenia uprawnień do renty jest w tym przypadku instytucja hiszpańska, bowiem zainteresowany ostatnio wykonywał pracę narażającą na chorobę zawodową w Hiszpanii (podlegał hiszpańskiemu ustawodawstwu). 
W przypadku spełnienia warunków wymaganych do nabycia prawa do renty z tytułu choroby zawodowej na podstawie ustawodawstwa hiszpańskiego - instytucja hiszpańska przyzna zainteresowanemu rentę z tytułu choroby zawodowej.

Uwaga!

W celu uzyskania szczegółowych informacji w indywidualnych sprawach osób zainteresowanych uzyskaniem polskiej renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej z zastosowaniem przepisów o koordynacji, pytania należy kierować do jednostek organizacyjnych ZUS realizujących rozporządzenia 1408/71 i 574/72.

Renta rodzinna jako świadczenie dla sierot

Zgodnie z postanowieniami rozporządzenia 1408/71, pojęcie "świadczenia dla sierot" oznacza zasiłki rodzinne i, w danym przypadku, zasiłki dodatkowe lub specjalne, przewidziane dla sierot zgodnie z ustawodawstwem danego państwa członkowskiego.

Świadczenia dla sierot przyznawane są zgodnie z niżej podanymi zasadami, niezależnie od tego, na terytorium którego państwa członkowskiego zamieszkuje sierota:

Postanowienia rozporządzenia 1408/71 przewidują, że renty sieroce, z wyjątkiem rent przyznanych na podstawie systemów ubezpieczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, traktowane są jako świadczenia dla sierot, jeżeli zmarły w jakimkolwiek czasie podlegał systemowi, zgodnie z którym udziela się wyłącznie zasiłków rodzinnych lub dodatkowych albo specjalnych zasiłków dla sierot. Zasiłki takie przewidują przepisy: belgijskie, duńskie, francuskie, irlandzkie oraz brytyjskie (patrz: załącznik VIII do rozporządzenia 1408/71).

W przypadku ubiegania się przez sierotę o rentę rodzinną z ZUS (z wyjątkiem rent rodzinnych przysługujących na podstawie ustawy z dnia 20.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych), opisane wyżej zasady ustalania uprawnień do świadczeń dla sierot mają zastosowanie, jeżeli zmarły w jakimkolwiek czasie podlegał - oprócz ustawodawstwa polskiego - również ustawodawstwu innego państwa członkowskiego (np. ustawodawstwu Wielkiej Brytanii), które nie przewiduje rent sierocych, a tylko zasiłki rodzinne lub specjalne zasiłki dla sierot.

W konsekwencji, zgodnie z tymi specjalnymi regulacjami, obowiązek wypłaty świadczeń dla sierot ciąży na instytucji tylko jednego z państw członkowskich, w których zmarły przebył okresy ubezpieczenia. 
Instytucją zobowiązaną do wypłaty świadczenia dla sieroty jest instytucja tego państwa członkowskiego, na terytorium którego zamieszkuje sierota, o ile prawo do świadczeń przysługuje jej w tym państwie. 
W przypadku, gdy zmarły nie był ubezpieczony w państwie, w którym zamieszkuje sierota, zobowiązaną do wypłaty świadczeń dla sierot jest instytucja państwa, w którym zmarły posiadał najdłuższe okresy ubezpieczenia (zamieszkania), a w przypadku gdy okresy ubezpieczenia (zamieszkania) w różnych państwach członkowskich były równej długości - instytucja państwa, w którym okresy ubezpieczenia (zamieszkania) zmarły przebył ostatnio.
Jeśli zatem osoba zmarła, po której ma być ustalone prawo do świadczenia dla sieroty, posiadała okresy ubezpieczenia (zamieszkania) w Polsce oraz w państwie członkowskim, w którym przewiduje się jedynie zasiłki rodzinne lub specjalne zasiłki dla sierot (np. we Francji, w Wielkiej Brytanii, czy też w Belgii), a sierota ubiegająca się o świadczenia po nim mieszka:

Jednakże instytucje pozostałych państw członkowskich, w których zmarły posiadał okresy ubezpieczenia lub zamieszkania, zobowiązane są do ustalenia świadczeń przysługujących sierocie w tym państwie oraz do zawieszenia tych świadczeń do wysokości świadczeń dla sierot przysługujących z państwa zobowiązanego do ich wypłaty. Instytucje te wypłacają sierocie dodatki w wysokości odpowiadającej różnicy między kwotą własnego świadczenia a kwotą świadczenia przysługującego z państwa zobowiązanego do wypłaty świadczeń dla sierot.

Przykład

Osoba posiadała okresy zatrudnienia (ubezpieczenia) w Polsce, w Niemczech i we Francji. 
Po śmierci tej osoby, wniosek o rentę rodzinną zgłosiła sierota zamieszkała we Francji. 
Na podstawie ustawodawstwa francuskiego nie przysługuje renta rodzinna dla sieroty, a jedynie specjalne zasiłki sieroce (Francja dokonała odpowiedniego wpisu w załączniku VIII do rozporządzenia 1408/71). 
Ustawodawstwa: polskie i niemieckie przewidują renty rodzinne dla sierot. 
Właściwą do ustalenia uprawnień do świadczeń dla sieroty jest w takim przypadku instytucja państwa zamieszkania sieroty, będąca jednocześnie instytucją właściwą dla zmarłego. 
Uprawnienia sieroty do świadczenia ustali instytucja francuska, tj. instytucja państwa zamieszkania sieroty. Instytucja francuska przyzna wynikający z ustawodawstwa francuskiego zasiłek sierocy oraz rozpocznie wypłatę tego świadczenia. 
Instytucje: polska i niemiecka ustalą prawo do rent rodzinnych dla sieroty na podstawie stosowanych przepisów prawnych, a następnie zawieszą to prawo do wysokości francuskiego zasiłku sierocego. 
W przypadku gdyby wysokość polskiej lub niemieckiej renty rodzinnej dla sieroty była wyższa od francuskiego zasiłku sierocego, instytucje polska lub niemiecka zobowiązane będą do wypłaty dodatku stanowiącego różnicę pomiędzy wysokością polskiej lub niemieckiej renty rodzinnej dla sieroty a wysokością francuskiego zasiłku sierocego.

Powyższe - szczególne zasady - dotyczą wyłącznie świadczeń dla sierot (czyli dzieci ubiegających się o rentę rodzinną z ZUS), nie odnoszą się natomiast do rent rodzinnych dla innych niż sieroty osób uprawnionych, takich jak: wdowa, wdowiec, czy rodzice zmarłego.

Zasiłek pogrzebowy z tytułu śmierci emeryta lub rencisty albo członka rodziny emeryta lub rencisty

Uprawnienia do zasiłku pogrzebowego z tytułu śmierci emeryta lub rencisty albo członka rodziny emeryta lub rencisty ustala instytucja, która wypłacała emeryturę lub rentę, nawet jeżeli emeryt lub rencista mieszkał w chwili śmierci w innym - niż właściwe dla emerytury lub renty - państwie członkowskim lub gdy zgon nastąpił w innym państwie członkowskim.

Zasiłek pogrzebowy z tytułu śmierci osoby zamieszkałej w innym niż Polska państwie członkowskim, uprawnionej wyłącznie do polskiej emerytury lub renty (albo członka rodziny takiej osoby), przyznaje polska instytucja ubezpieczeniowa (m.in. ZUS), stosując w tym zakresie przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2004 nr 39, poz. 353 z późn. zm.).

Przykład

Osoba zamieszkała we Francji, której ZUS wypłaca polską emeryturę, zmarła w czasie pobytu w Hiszpanii. Jej syn zamieszkały w Hiszpanii, który pokrył koszy pogrzebu, ubiega się o zasiłek pogrzebowy. 
Instytucją właściwą do ustalenia uprawnień do zasiłku pogrzebowego jest w tym przypadku instytucja państwa członkowskiego, którego ustawodawstwu zmarły podlegał, tj. polska instytucja (ZUS). 
Przyznany przez ZUS polski zasiłek pogrzebowy zostanie przekazany synowi osoby zmarłej, zamieszkałemu w Hiszpanii.

W przypadku zgonu osoby uprawnionej do emerytury lub renty na podstawie ustawodawstw dwóch lub więcej państw członkowskich, przy czym jedno z tych państw było państwem zamieszkania emeryta lub rencisty (osoby uprawnionej do emerytury lub renty) w chwili jego śmierci (zgon nastąpił na terytorium państwa zamieszkania), uprawnienia do zasiłku pogrzebowego ustalane są wyłącznie na podstawie ustawodawstwa państwa, na terytorium którego osoba zamieszkiwała w chwili śmierci. Prawo do zasiłku pogrzebowego wynikające z przepisów pozostałych państw członkowskich, właściwych dla emerytury lub renty, wygasa.

W przypadku zgonu osoby uprawnionej do emerytury lub renty na podstawie ustawodawstw dwóch lub więcej państw członkowskich, przy czym żadne z tych państw nie było państwem zamieszkania osoby zmarłej w chwili zgonu (zgon nastąpił na terytorium innego państwa członkowskiego niż państwo właściwe dla emerytury lub renty albo poza terytorium Unii Europejskiej), uprawnienia do zasiłku pogrzebowego ustalane są wyłącznie na podstawie ustawodawstwa państwa członkowskiego, któremu zmarły ostatnio podlegał. Uprawnienia do zasiłku pogrzebowego na podstawie ustawodawstw innych państw członkowskich, właściwych dla emerytury lub renty, wygasają.

Przykład

Osoba zamieszkała w Polsce, z tytułu pracy w Polsce, w Hiszpanii i we Francji pobiera polską emeryturę (wypłacaną przez ZUS), a także emeryturę hiszpańską oraz emeryturę francuską. 
Uprawnienia do zasiłku pogrzebowego z tytułu zgonu tej osoby (zgon nastąpił na terytorium Polski) ustali polska instytucja właściwa (ZUS). 
Uprawnienia do zasiłku pogrzebowego z Francji i z Hiszpanii wygasają.

Uwaga!

W celu uzyskania szczegółowych informacji w indywidualnych sprawach osób zainteresowanych uzyskaniem polskiego zasiłku pogrzebowego z tytułu śmierci emeryta lub rencisty albo członka jego rodziny, pytania należy kierować dojednostek organizacyjnych ZUS realizujących rozporządzenia 1408/71 i 574/72.

Ocena niezdolności do pracy dla celów rentowych

W przypadku, gdy warunkiem uzyskania renty rodzinnej z ZUS jest bycie niezdolnym do pracy, oceny niezdolności do pracy, jej stopnia, ustalenia daty powstania niezdolności, trwałości lub jej przewidywanego okresu oraz innych okoliczności związanych z niezdolnością do pracy mających wpływ na prawo do renty, dokonuje w formie orzeczenia lekarz orzecznik ZUS (a w razie zgłoszenia sprzeciwu wobec orzeczenia lekarza orzecznika ZUS ? komisja lekarska ZUS). 
Orzeczenie wydaje lekarz orzecznik także wtedy, gdy osoba ubiegająca się o to świadczenie mieszka na stałe w innym państwie członkowskim. W takich przypadkach lekarz orzecznik ZUS dokonuje oceny niezdolności do pracy na podstawie opinii lekarskiej sporządzonej przez odpowiednią instytucję (lekarza) w państwie zamieszkania osoby zainteresowanej lub na podstawie dokumentacji dostarczonej przez osobę ubiegającą się o rentę.

Szczególne zasady ustalania emerytur i rent wynikające z polsko-niemieckiej umowy z 1975 r.

W stosunkach polsko-niemieckich, obok przepisów wspólnotowych dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, na mocy zastrzeżeń do rozporządzenia nr 1408/71, nadal zastosowanie znajduje polsko-niemiecka umowa z 1975 r. o zaopatrzeniu emerytalnym i wypadkowym.

Zgodnie z postanowieniami tej umowy, osobom, które przed 1 stycznia 1991 r. przebyły okresy ubezpieczenia również w drugim państwie i które po 31 grudnia 1990 r. nie przesiedliły się do drugiego państwa, świadczenia emerytalno-rentowe ustala instytucja ubezpieczeń społecznych tylko jednego państwa, tj. państwa zamieszkania (odpowiednio Polski albo Niemiec). Przejmuje ona na siebie ciężar finansowania świadczeń za ww. okresy ubezpieczenia przebyte przed 1 stycznia 1991 r. w drugim państwie.

Przesiedlenie się emeryta lub rencisty do drugiego państwa lub do jakiegokolwiek innego państwa po 31 grudnia 1990 r. powoduje, że emeryturę lub rentę należy ustalić ponownie, tym razem w obu państwach: Polsce i Niemczech. W każdym z tych państw prawo do emerytury lub renty ustalane jest na podstawie wyłącznie własnych okresów ubezpieczenia lub na podstawie łączonych okresów ubezpieczenia w wysokości częściowej, odpowiadającej stosunkowi własnych okresów do sumy okresów ubezpieczenia w Polsce i w Niemczech.

Zastosowanie ww. umowy w odniesieniu do rent rodzinnych powoduje, że instytucją ubezpieczeniową obowiązaną do finansowania rent rodzinnych z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych przez zmarłego w Polsce i w Niemczech przed 1.01.1991 r. jest instytucja państwa zamieszkania wnioskodawcy (odpowiednio instytucja niemiecka albo instytucja polska, tj. ZUS), natomiast z tytułu okresów ubezpieczenia przebytych przez zmarłego po 31.12.1990 r. instytucja państwa, w którym okresy te zostały przebyte.

Ustalanie uprawnień oraz obliczanie wysokości emerytur i rent osobom zamieszkałym w innych niż Polska państwach członkowskich, posiadającym wyłącznie polskie okresy ubezpieczenia (pracy)

Osoby zamieszkałe za granicą w państwach członkowskich, które posiadają okresy ubezpieczenia (okresy zatrudnienia lub prowadzenia działalności na własny rachunek) wyłącznie w Polsce, mogą ubiegać się o polskie świadczenia emerytalno-rentowe, jeśli spełnią warunki wymagane do nabycia prawa do świadczeń, wynikające z polskich przepisów emerytalno-rentowych.

Warunki wymagane do nabycia prawa do polskiej emerytury i renty określają przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Polskie świadczenia emerytalno-rentowe, przyznane osobie, która podlegała polskiemu ustawodawstwu, zamieszkałej w innym niż Polska państwie członkowskim, mogą być, na wniosek, transferowane do państwa zamieszkaniaosoby uprawnionej.

Uwaga!

W celu uzyskania szczegółowych informacji w indywidualnych sprawach osób zainteresowanych uzyskaniem polskiej emerytury lub renty z zastosowaniem przepisów o koordynacji, pytania należy kierować do jednostek organizacyjnych ZUS realizujących rozporządzenia 1408/71 i 574/72.

Ustalanie uprawnień oraz obliczanie wysokości emerytur i rent osobom zamieszkałym w Polsce, posiadającym okresy ubezpieczenia (pracy) lub okresy zamieszkania przebyte wyłącznie w innych niż Polska państwach członkowskich

Osobom zamieszkałym w Polsce, posiadającym okresy ubezpieczenia (zatrudnienia, prowadzenia działalności na własny rachunek) lub okresy zamieszkania przebyte wyłącznie w innych niż Polska państwach członkowskich, uprawnienia do emerytury lub renty ustalają i świadczenia te wypłacają instytucje właściwe państw członkowskich, w których okresy zostały przebyte, jeśli osoby te spełnią warunki wymagane do nabycia uprawnień do świadczeń wynikające z przepisów obowiązujących w tych państwach.

Przyznane przez instytucje państw członkowskich świadczenia emerytalno-rentowe mogą być - na wniosek - przekazywane do Polski - państwa zamieszkania osoby uprawnionej.

Uwaga!

Osoby zamieszkałe w Polsce, zainteresowane uzyskaniem świadczeń emerytalno-rentowych z tytułu okresów ubezpieczenia lub zamieszkania przebytych w innych niż Polska państwach członkowskich, mogą zwracać się bezpośrednio do właściwych instytucji państw członkowskich, w których były ubezpieczone (przebyły okresy zamieszkania) lub za pośrednictwem polskich instytucji miejsca zamieszkania (jednostek organizacyjnych ZUS realizujących rozporządzenia 1408/71 i 574/72).

Przekazywanie (transfer) emerytur i rent przysługujących osobom zamieszkałym w państwach członkowskich

Postanowienia rozporządzeń 1408/71 i 574/72 gwarantują osobom uprawnionym do emerytur i rent, zamieszkałym na terytorium państwa członkowskiego innego niż państwo właściwe (państwo, w którym znajduje się instytucja zobowiązana do wypłaty świadczeń), przekazywanie (transfer) tych świadczeń do państwa zamieszkania osoby uprawnionej.

Polskie emerytury i renty wypłacane są w terminach miesięcznych, w dniu ustalonym w decyzji organu rentowego jako termin płatności świadczeń.

Za dzień wypłaty polskich świadczeń emerytalno-rentowych przekazywanych za granicę do państwa członkowskiego uważa się dzień przekazania należności do banku lub innej instytucji pośredniczącej w wypłacie świadczeń.

Polskie emerytury i renty przekazywane za granicę, ustalone w kwotach niższych od najniższej emerytury, mogą być wypłacane w innych niż miesięczne terminach ustalonych w decyzji organu rentowego.

Świadczenia polskie przekazywane są świadczeniobiorcom zamieszkałym w innych niż Polska państwach członkowskich w kwotach brutto lub netto (tzn. po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy w Polsce), w zależności od postanowień umów międzynarodowych o unikaniu podwójnego opodatkowania łączących Polskę z państwem zamieszkania świadczeniobiorcy.

Przekazywanie przez ZUS emerytur i rent osobom uprawnionym zamieszkałym za granicą w innych niż Polska państwach członkowskich odbywa się bez pośrednictwa instytucji emerytalno-rentowej państwa zamieszkania świadczeniobiorców i realizowane jest głównie drogą bankową na indywidualne rachunki bankowe emeryta lub rencisty ZUS w państwie zamieszkania.

Jednostka organizacyjna ZUS, przekazująca polskie świadczenia emerytalno-rentowe bezpośrednio osobom uprawnionym zamieszkałym w innych niż Polska państwach członkowskich, przeprowadza kontrolę istnienia dalszego prawa świadczeniobiorców do pobierania świadczeń. W tym celu okresowo przesyła emerytom i rencistom zamieszkałym za granicą - do wypełnienia i własnoręcznego podpisania - formularz "Poświadczenie życia i zamieszkania". W razie zaistnienia okoliczności uniemożliwiających lub utrudniających emerytowi lub renciście złożenie podpisu na takim formularzu, istnienie dalszego prawa do pobierania świadczeń przez tego emeryta lub rencistę może potwierdzić własnoręcznym podpisem upoważniona osoba sprawująca faktyczną opiekę nad emerytem lub rencistą. Własnoręczność podpisu złożonego na formularzu przez zamieszkałego za granicą emeryta, rencistę lub upoważnioną osobę sprawującą faktyczną opiekę nad emerytem lub rencistą, może być potwierdzona przez właściwy urząd lub osobę do tego upoważnioną w państwie zamieszkania wymienionych osób, albo przez osobę upoważnioną w polskiej placówce dyplomatycznej lub konsularnej.

Świadczeniobiorca zamieszkały za granicą w państwie członkowskim obowiązany jest informować jednostkę organizacyjną ZUS przekazującą mu emeryturę lub rentę o każdorazowej zmianie miejsca zamieszkania oraz o wszystkich okolicznościach mających wpływ na prawo lub wysokość świadczeń.

Emerytury i renty przyznane z zastosowaniem rozporządzenia 1408/71 osobom zamieszkałym na terytorium państwa trzeciego, tj. poza Unią Europejską i Europejskim Obszarem Gospodarczym oraz Szwajcarią, przekazywane są na takich samych warunkach i w takim samym zakresie, jak obywatelom państwa członkowskiego zamieszkałym na terytorium tego państwa trzeciego. 
Wypłata polskich emerytur i rent, ustalonych z uwzględnieniem łączonych okresów ubezpieczenia w Polsce i w innych państwach członkowskich, osobom zamieszkałym na terytorium państwa trzeciego realizowana jest zgodnie z art. 132 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2004 nr 39, poz. 353 z późn. zm.). Oznacza to, że emeryturę lub rentę wypłaca się - na wniosek osoby uprawnionej - osobie przez nią upoważnionej do odbioru, zamieszkałej w Polsce, lub na rachunek bankowy emeryta lub rencisty w Polsce.

Uwaga!

W celu uzyskania szczegółowych informacji w indywidualnych sprawach osób zainteresowanych przekazywaniem polskiej emerytury lub renty do państwa zamieszkania świadczeniobiorcy, pytania należy kierować do jednostek organizacyjnych ZUS realizujących rozporządzenia 1408/71 i 574/72.

Postępowanie prowadzone przez ZUS w sprawach emerytur i rent podlegających koordynacji wspólnotowej

O przyznanie emerytur i rent podlegających koordynacji wspólnotowej zgodnie z postanowieniami rozporządzeń 1408/71 i 574/72 mogą ubiegać się:

Instytucjami właściwymi w Polsce, które są zobowiązane do rozpatrywania wniosków zgłaszanych przez osoby zainteresowane uzyskaniem emerytur i rent podlegających koordynacji wspólnotowej są:

  1. Zakład Ubezpieczeń Społecznych - w odniesieniu do osób, które były pracownikami lub prowadzącymi pozarolniczą działalność na własny rachunek.

  2. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego - w odniesieniu do rolników.

  3. Wojskowe Biuro Emerytalne w Warszawie - w odniesieniu do żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego:

    1. o ubiegających się o emeryturę, jeżeli łączny okres służby wynosi co najmniej:
      - 10 lat - dla zwolnionych ze służby przed dniem 1.01.1983 r. oraz 
      - 15 lat - dla zwolnionych ze służby po dniu 31.12.1982 r.

    2. o ubiegających się o rentę inwalidzką, jeżeli ostatnim okresem był okres służby wojskowej.

    3. w zakresie rent rodzinnych po ww. osobach - jeżeli spełniony jest warunek wymieniony w pkt a) lub b)

  4. Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w Warszawie - w odniesieniu do funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu (służb bezpieczeństwa publicznego), funkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej:

    1. o ubiegających się o emeryturę, jeżeli łączny okres służby wynosi co najmniej: 
      - 10 lat - dla zwolnionych ze służby przed dniem 1.04.1983 r. oraz 
      - 15 lat - dla zwolnionych ze służby po dniu 31.03.1983 r.

    2. o ubiegających się o rentę inwalidzką, jeżeli ostatnim okresem był okres służby w jednej z tych formacji.

    3. w zakresie rent rodzinnych po ww. osobach - jeżeli spełniony jest warunek wymieniony w pkt a) lub b)

  5. Biuro Emerytalne Służby Więziennej w Warszawie - w odniesieniu do funkcjonariuszy Służby Więziennej:

    1. o ubiegających się o emeryturę, jeżeli łączny okres służby wynosi co najmniej: - 10 lat - dla zwolnionych ze służby przed dniem 1.04.1983 r. oraz - 15 lat - dla zwolnionych ze służby po dniu 31.03.1983 r.

    2. o ubiegających się o rentę inwalidzką, jeżeli ostatnim okresem był okres takiej służby,

    3. w zakresie rent rodzinnych po ww. osobach - jeżeli spełniony jest warunek wymieniony w pkt a) lub b)

  6. Ministerstwo Sprawiedliwości - w odniesieniu do sędziów i prokuratorów.

W przypadku osób, które posiadają łączone okresy ubezpieczenia przebyte w Polsce jako pracownicy lub osoby prowadzące pozarolniczą działalność na własny rachunek oraz jako rolnicy, instytucją właściwą do rozpatrzenia wniosku o emeryturę lub rentę jest:

KRUS albo ZUS są również instytucjami właściwymi do rozpatrzenia wniosku o emeryturę dla żołnierzy zawodowych oraz funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego, Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu (służb bezpieczeństwa publicznego), funkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej, posiadających okresy służby krótsze niż wymienione w pkt. 3-5. 
W dalszej części zawarto informacje dotyczące trybu rozpatrywania wniosków o emerytury i renty podlegające koordynacji, w sytuacji gdy instytucją właściwą do rozpatrzenia wniosku jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Wszczęcie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych postępowania w sprawach emerytur i rent podlegających koordynacji wspólnotowej następuje na podstawie wniosku zgłoszonego przez osobę zainteresowaną lub jej pełnomocnika do właściwej jednostki organizacyjnej ZUS.

Przyznanie świadczeń ustalanych z zastosowaniem rozporządzeń 1408/71 i 574/72 następuje od daty wynikającej z krajowych przepisów państw członkowskich.

Przyznanie polskich emerytur i rent z zastosowaniem regulacji unijnych dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego następuje nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek oraz:


W Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wyznaczone zostały następujące jednostki, współpracujące z właściwymi instytucjami państw członkowskich przy rozpatrywaniu wniosków emerytalno-rentowych na podstawie rozporządzeń 1408/71 i 574/72:

 

Lp.

Jednostka organizacyjna ZUS rozpatrująca wnioski o emerytury i renty podlegające koordynacji wspólnotowej

- właściwa w odniesieniu do osób: posiadających wyłącznie polskie okresy ubezpieczenia, zamieszkałych w następujących państwach:

Albo

zamieszkałych w Polsce lub za granicą, posiadających łączone okresy ubezpieczenia polskie i zagraniczne, w tym ostatnio przebyte w następujących państwach:

1.

I Oddział ZUS w Łodzi 
Wydział Realizacji 
Umów Międzynarodowych 
ul. Zamenhofa 2 
90-431 Łódź 
telefony: 
+ 48 (42) 638-29-67 
+ 48 (42) 638-29-34 (od 12 do 15)
+ 48 (42) 638-24-80 
fax: + 48 (42) 638-24-59

Cypr 
Grecja 
Hiszpania 
Malta 
Portugalia 
Włochy

2.

Oddział ZUS w Nowym Sączu
Wydział Realizacji 
Umów Międzynarodowych
ul. Węgierska 11
33-300 Nowy Sącz
telefony:
+48 (18) 449 84 06 do 13
+48 (18) 449 84 15 do 70
+48 (18) 449 84 72
+48 (18) 449 84 81

Czechy 
Słowacja

3.

Oddział ZUS w Tarnowie Wydział Realizacji 
Umów Międzynarodowych 
ul. Kościuszki 32 
33-100 Tarnów 
telefony: 
+ 48 (14) 621-43-71 do 74 wew. 306, 461, 362, 458, 459

Austria 
Lichtenstein 
Słowenia 
Węgry 
Szwajcaria

4.

Oddział ZUS w Opolu 
Wydział Realizacji 
Umów Międzynarodowych 
ul. Wrocławska 24 
45-701 Opole 
telefony: 
+ 48 (77) 451-16-81
+ 48 (77) 451-17-58
+ 48 (77) 451-17-61

Niemcy

5.

Oddział ZUS w Szczecinie
Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych
u. Andre Citroena 2 
70-772 Szczecin
Telefony:
+48(91) 8101802 
+48(91) 8101804 
+48(91) 8101808 
+48(91) 8101811 
+48(91) 8101814 
+48(91) 8101817 
fax: +48(91) 8101803 

Adres do korespondencji:
ul. Matejki 22 
70-530 Szczecin

Dania 
Estonia 
Finlandia 
Islandia 
Litwa 
Łotwa 
Norwegia 
Szwecja

6.

I Oddział ZUS w Warszawie 
Wydział Realizacji 
Umów Międzynarodowych
ul. Kasprowicza 151 
01-949 Warszawa 
telefony: 
+ 48 (22) 569-36-04
+ 48 (22) 569-36-13
+ 48 (22) 569-35-93
+ 48 (22) 569-36-50

Belgia
Bułgaria 
Francja 
Holandia 
Irlandia 
Luksemburg
Rumunia
Wielka Brytania

Możliwe jest również złożenie wniosku w oddziale ZUS właściwym dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy, który przekaże wniosek do rozpatrzenia właściwej jednostce organizacyjnej ZUS.

Przykład

Zainteresowany, zamieszkały w Szczecinie, przebył okresy ubezpieczenia jako pracownik w trzech państwach członkowskich: w Polsce, w Czechach oraz ostatnio w Austrii, z tytułu których ubiega się o przyznanie polskich, czeskich i austriackich świadczeń emerytalnych. 
Ze względu na to, że zainteresowany posiada łączone okresy ubezpieczenia polskie i zagraniczne, w tym ostatnio przebyte w Austrii, wniosek o przyznanie emerytury powinien złożyć do Oddziału ZUS w Tarnowie - Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych - jako właściwej w odniesieniu dla tego zainteresowanego jednostki organizacyjnej ZUS. 
Może on również złożyć wniosek do Oddziału ZUS w Szczecinie, czyli do Oddziału swojego miejsca zamieszkania, który po skompletowaniu przekaże wniosek do Oddziału ZUS w Tarnowie. 
Oddział ZUS w Tarnowie - Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych podejmie postępowanie mające na celu ustalenie prawa do polskiej emerytury oraz przekaże skompletowane wnioski o emeryturę czeską i o emeryturę austriacką - w celu ich rozpatrzenia - do właściwych instytucji Czech i Austrii.

Przykład

Zainteresowany, zamieszkały w Łodzi, przebył okresy ubezpieczenia wyłącznie za granicą w dwóch państwach członkowskich: we Francji i w Belgii, z tytułu których ubiega się o przyznanie francuskich i belgijskich świadczeń emerytalnych. 
Wniosek o przyznanie emerytur z Francji oraz z Belgii może złożyć bezpośrednio do instytucji belgijskiej, w której ubezpieczony był ostatnio. 
Możliwe jest również złożenie wniosku za pośrednictwem wyznaczonej jednostki organizacyjnej ZUS, którą w przypadku zainteresowanego jest I Oddział ZUS w Warszawie - Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych, współpracujący z właściwymi instytucjami francuskimi i belgijskimi.

Przykład

Zainteresowany, zamieszkały w Szwecji, przebył okresy ubezpieczenia wyłącznie w Polsce jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność na własny rachunek, z tytułu których ubiega się o przyznanie polskiej emerytury. 
Wniosek o przyznanie polskiej emerytury może złożyć bezpośrednio do polskiej wyznaczonej jednostki organizacyjnej ZUS. Ze względu na państwo zamieszkania, właściwy dla zainteresowanego jest Oddział ZUS w Szczecinie - Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych. 
Możliwe jest również złożenie wniosku za pośrednictwem szwedzkiej instytucji ubezpieczeniowej, która przekaże wniosek do Oddziału ZUS w Szczecinie.

Przykład

Zainteresowany, zamieszkały we Włoszech, przebył okresy ubezpieczenia w dwóch państwach członkowskich: w Polsce jako pracownik i jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność na własny rachunek oraz okresy ubezpieczenia we Włoszech, z tytułu których ubiega się o przyznanie polskich i włoskich świadczeń emerytalnych. 
Wniosek o przyznanie emerytur z Polski i Włoch powinien złożyć we właściwej włoskiej instytucji ubezpieczeniowej miejsca zamieszkania, która podejmie postępowanie mające na celu ustalenie uprawnień do włoskiej emerytury oraz przekaże wniosek o polską emeryturę do I Oddziału ZUS w Łodzi, tj. do właściwej do załatwienia wniosku zainteresowanego o polską emeryturę jednostki organizacyjnej ZUS.

Przykład

Zainteresowany, zamieszkały na Cyprze, przebył okresy ubezpieczenia w czterech państwach: na Łotwie, na Cyprze, w Estonii i ostatnio w Polsce (jako pracownik), z tytułu których ubiega się o przyznanie łotewskich, estońskich i polskich świadczeń emerytalnych. 
Wniosek o przyznanie emerytury z Łotwy, Cypru, Estonii i Polski powinien złożyć do jednostki organizacyjnej ZUS, którą w przypadku zainteresowanego jest Oddział ZUS w Szczecinie, ze względu na to, że ostatnim zagranicznym okresem ubezpieczenia zainteresowanego jest okres estoński. 
Możliwe jest również złożenie wniosku do instytucji państwa zamieszkania, tj. instytucji cypryjskiej, która przekaże wniosek do Oddziału ZUS w Szczecinie. 
Oddział ZUS w Szczecinie podejmie postępowanie mające na celu ustalenie uprawnień do polskiej emerytury oraz przekaże skompletowane wnioski o emeryturę łotewską, cypryjską oraz estońską - w celu ich rozpatrzenia - do właściwych instytucji tych państw.

Zgodnie z przepisami wspólnotowymi, wniosek o przyznanie emerytury lub renty złożony w instytucji jednego z państw członkowskich uważa się za złożony w instytucjach wszystkich państw członkowskich, w których przebyte zostały okresy ubezpieczenia. 
Data złożenia wniosku w instytucji jednego państwa członkowskiego jest wiążąca dla instytucji właściwej każdego innego państwa członkowskiego, w którym wnioskodawca był ubezpieczony.

W celu uzyskania informacji w sprawach świadczeń emerytalno-rentowych podlegających koordynacji unijnej i bilateralnej, uruchomiona została elektroniczna usługa umożliwiającą klientom ZUS składanie zapytań dotyczących tego obszaru pod linkiem: e-inspektorat.zus.pl

Usługa umożliwia składanie przez klientów zapytań i uzyskanie odpowiedzi z ZUS dotyczących świadczeń emerytalno-rentowych podlegających koordynacji unijnej i bilateralnej na podstawie umów międzynarodowych i zabezpieczeniu społecznym. Przed zadaniem pytania do należy dokonać rejestracji w systemie, podając imię, nazwisko, adres i inne dane kontaktowe.

Przy pomocy powyższego systemu zapytań możliwe jest również kontaktowanie się z jednostką realizującą umowy międzynarodowe ZUS w sprawach toczących się w tej jednostce (należy podać numer sprawy, nr świadczenia lub inne informacje umożliwiające identyfikację sprawy).

Zgodnie z przepisami rozporządzeń 1408/71 i 574/72 złożenie wniosku o przyznanie emerytury lub renty podlegającej koordynacji wspólnotowej dokonywane jest zgodnie z zasadami określonymi w krajowym ustawodawstwie, stosowanym przez instytucję, do której wniosek ten został złożony.

Osoba zainteresowana uzyskaniem emerytury lub renty podlegającej koordynacji zgłasza wniosek w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych zgodnie z zasadami określonymi w polskich przepisach emerytalno-rentowych (ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Wniosek o świadczenia powinien zostać złożony na krajowych formularzach obowiązujących w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych:

Wnioskodawca powinien wypełnić właściwy formularz w sposób czytelny, podając pełne i wiarygodne informacje, a następnie formularz podpisać.

Do wniosków krajowych: ZUS Rp-1 lub ZUS Rp-2 powinny zostać dołączone przez wnioskodawcę:

Wypełnione przez wnioskodawcę formularze ZUS Rp-1E, ZUS Rp-1R lub ZUS Rp-2 stanowią - w dalszym postępowaniu - podstawę do opracowania przez właściwe jednostki organizacyjne ZUS unijnych formularzy wniosków:

Wymienione formularze unijne (odpowiednio: E 202 PL, E 203 PL, E 204 PL) wraz z formularzem E 207 PL przekazywane są następnie przez właściwą jednostkę organizacyjną ZUS do właściwych instytucji państw członkowskich, w których wnioskodawca przebył zagraniczne okresy ubezpieczenia. Informacje podane w wymienionych formularzach będą stanowić podstawę dla instytucji właściwych wszystkich państw członkowskich, w których przebyte zostały okresy ubezpieczenia, do rozpoczęcia postępowania mającego na celu ustalenie prawa do emerytury lub renty za okresy ubezpieczenia przebyte w poszczególnych państwach.

Formularze wniosków ZUS Rp-1E, ZUS Rp1R i ZUS Rp-2, oraz formularz unijny E 207 PL dostępne są we wszystkich terenowych jednostkach organizacyjnych ZUS.

Możliwe jest również pobranie tych formularzy ze stron internetowych ZUS - w celu ich wypełnienia i przekazania do właściwych dla zainteresowanych jednostek organizacyjnych ZUS.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Instrukcje i wytyczne techniczne obowiązujące na podstawie rozporządzeninstrukcje
Instrukcje i wytyczne techniczne obowiązujące na podstawie rozporządzeninstrukcje
Docelowy układ autostrad (na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 2004 r
fizyka220Wyznaczanie stałej Plancka i pracy wyjścia na podstawie zjawiska fotoelektrycznego, Nr ćw
sprawka fizyka, fizyka220Wyznaczanie stałej Plancka i pracy wyjścia na podstawie zjawiska fotoelektr
D19190431 Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu w sprawie uregulowania obrotu przetworami ropy
Do nabycia prawa do renty na podstawie art 444 § 2 KC
Portfele mieszane na podstawie funduszy emerytalnych
Do nabycia prawa do renty na podstawie art 444 § 2 KC
Zarzadzanie Infrastruktura Kolejowa w Polsce na podstawie prawa polskiego i wspolnotowego
D19240872 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 października 1924 r w sprawie podwyższenia dodatk
D19200642 Rozporządzenie Prezesa Głównego Urzędu Ziemskiego w sprawie uchylania uchwał spółek drobn
D19200209 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych o przedłużeniu mocy obowiązującej rozporządzeń
D19220389 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 maja 1922 r w przedmiocie podwyższenia dodatków d
D19240324 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 marca 1924 r w przedmiocie podwyższenia dodatków
ING Lojalność wobec klientów na podstawie ING Banku Śląskiego S A

więcej podobnych podstron