Hałas i ochrona przed hałasem

Hałas jest wynikiem nakładania się różnych dźwięków, które ulegają zmieszaniu w sposób pozbawiony ładu. Hałasem nazywamy w mowie potocznej każdy przeszkadzający dźwięk.
Wpływ hałasu na organizm ludzki jest różny, lecz przede wszystkim atakuje układ nerwowy. Jest on tym bardziej niebezpieczny, że jego skutki rzadko ujawniają się od razu - częściej kumulują się w czasie. Jednak czasem może on być powodem nawet natychmiastowej śmierci.
Najczęściej stosowaną miarą hałasu jest poziom dźwięku wyrażany w decybelach - dB. Zakres spotykanych w środowisku poziomów dźwięku jest dość rozległy, począwszy od wartości progowych, tj. poziomu 0 dB, będących jeszcze w stanie wywołać u człowieka wrażenie słuchowe (próg słyszalności), po wartości powodujące fizyczne odczucie bólu - 130 dB (granica bólu).
Hałas może wywierać niekorzystny wpływ na zdrowie człowieka, świat zwierzęcy i roślinny. Szkodliwość hałasu zależy od jego natężenia i częstotliwości, charakteru zmian w czasie, długotrwałości działania. Szczególnie dokuczliwy jest hałas występujący w postaci pojedynczych impulsów dźwiękowych (trzask, huk) lub w postaci ciągu takich impulsów.
W widmie hałasu mogą występować składowe w zakresie infradźwięków i ultradźwięków, które wywierają dodatkowy szkodliwy wpływ na organizm ludzki.
Wraz z hałasem najczęściej występują wibracje. Wibracje to drgania mechaniczne przenoszone na konstrukcję budynku bądź ciało człowieka jako rezultat bezpośredniego kontaktu mechanicznego miedzy źródłem drgań i odbiorca.

ŹRODLA HAŁASU I WIBRACJI
W dzisiejszym zurbanizowanym świecie mamy do czynienia z powszechnością występowania zjawisk hałaśliwych i wibracyjnych. Występują one zwłaszcza w dużych miastach, wzdłuż tras komunikacyjnych, wokół obiektów przemysłowych i usługowych o charakterze wytwórczym..
Fizycznymi źródłami hałasu w środowisku są najczęściej:
- maszyny, urządzenia i narzędzia (np. młoty pneumatyczne, sprężarki, wiertarki, szlifierki);
- część procesów technologicznych generujących hałasy aerodynamiczne (np. zrzuty pary pod ciśnieniem);
- pojazdy komunikacji drogowej, szynowej, lotniczej, wodnej;
- inne pojazdy (ciągniki rolnicze, maszyny budowlane itp.);
- urządzenia komunalne (windy, hydrofory, transformatory, pompy).
Ze wzglądu na źródło i miejsce występowania hałasu, wyróżnia się hałas: przemysłowy, komunikacyjny (drogowy, kolejowy, lotniczy), komunalny (osiedlowy), mieszkaniowy (domowy).

HAŁAS KOMUNIKACYJNY
Do najpowszechniejszych i najbardziej uciążliwym źródeł hałasu i wibracji, szczególnie w środowisku zurbanizowanym, należy komunikacja drogowa. Jest to spowodowane faktem, ze samochód dociera praktycznie wszędzie, nawet w bezpośrednim sąsiedztwie obiektów wymagających ochrony przed hałasem. Poziomy dźwięku środków komunikacji drogowej są duże i wynoszą. 75-90 dB.

HAŁAS PRZEMYSŁOWY
Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w miejscu pracy określają przepisy, normy i zalecenia. Do określenia dokładnych wartości hałasu dopuszczalnego trzeba brać pod uwagę m.in. czas działania hałasu oraz jego maksymalne i szczytowe wartości:
- poziom ekspozycji dziennej (8godz) nie powinien przekraczać 85 dB,
- poziom ekspozycji tygodniowej nie może przekraczać 85 dB dziennie,
- max. poziom dźwięku nie może przekroczyć 115 dB,
- szczytowy poziom dźwięku nie może przekroczyć wartości 135 dB.

W środowisku pracy występuje nie tylko hałas „słyszalny” tonalny, ale również hałas o częstotliwościach niesłyszalnych dla ucha ludzkiego.
Hałas infradźwiękowy o bardzo niskiej częstotliwości, poniżej 20 Hz emitowany jest przez maszyny i urządzenia przepływowe, takie jak sprężarki, silniki wysokoprężne, młoty, wentylatory przemysłowe, dmuchawy wielkopiecowe. Źródłem infradźwięków mogą być masy wody w zaporach i kanałach wodnych, transport lądowy, wodny i lotnictwo. Fale infradźwiękowe osiągają bardzo duże długości (najkrótsza fala ma długość 17m) mogą się rozchodzić na duże odległości od źródła (nawet setki km) i stwarzać w ten sposób zagrożenie na znacznym obszarze. Hałas ten u źródła może osiągać poziom dochodzący do 135 dB. Zagrożenie jest tym większe, że od wartości poziomów 130 dB może występować dodatkowo zjawisko rezonansu narządów wewnętrznych, które może doprowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu komórek, tkanek i narządów, powodując przy poziomach pow. 160 dB mechaniczne zniszczenie struktur organizmu.
Hałas ultradźwiękowy o wysokiej częstotliwości, powyżej 20 000 Hz (20kHz) emitowany jest przez m.in. lutownice ultradźwiękowe, wanny lutownicze, zgrzewarki, płuczki, narzędzia pneumatyczne, sprężarki, palniki, niektóre maszyny włókiennicze.
Ultradźwięki są wykorzystywane w procesach technologicznych, a także w diagnostyce medycznej, w przemyśle spożywczym, w defektoskopii itp. Ultradźwięki mogą być bardzo niebezpieczne przy nieodpowiednim stosowaniu i nieprzestrzeganiu podstawowych zasad obsługi urządzeń ultradźwiękowych.
Zarówno w przypadku ultradźwięków jak i infradźwięków istnieją szczegółowe normy określające dopuszczalne wartości poziomów ciśnienia akustycznego.
Reakcje obronne występuję zarówno przy pełnej sprawności organu słuchu, jak też przy braku lub obniżonej zdolności odbierania bodźców akustycznych. Na podstawie tego negatywnego działania hałasu skutki jego oddziaływania można podzielić na:
- dokuczliwość,
- dokuczliwość powodującą narastające zmęczenie i obniżenie gotowości do pracy,
- przejściowe lub trwałe zmiany funkcji wegetatywnych,
- uszkodzenie organu słuchu,
- uszkodzenie innych organów (przy bardzo dużych poziomach dźwięku).
Niektórzy lekarze rozróżniają tzw. zespół pohałasowy obejmujący: bóle i zawroty głowy, osłabienie, labilność emocjonalną, zwiększoną pobudliwość nerwową, zaburzenie snu, bóle w okolicy serca, zwiększoną potliwość, zmniejszenie ciężaru ciała, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, uszkodzenie (ubytek) słuchu. Hałas wpływa również na zmniejszenie zrozumiałości mowy, zaburza wzrok i rozprasza uwagę.

KIERUNKI DZIAŁAŃ
W ZAKRESIE OCHRONY PRZED HAŁASEM

Istnieje wiele metod ochrony przed hałasem w pracy. Najskuteczniejszą metoda jest niepodejmowanie pracy w zakładach, w których występuje nadmierny hałas. Jednak nie zawsze jest to rozwiązanie najkorzystniejsze. Tak więc jeżeli już musimy przebywać w środowisku hałaśliwym to przede wszystkim dbajmy o własny słuch. Do podstawowych ochron osobistych zaliczają się ochronniki słuchu popularnie zwane nausznikami lub słuchawkami choć ani nie chronią przed mrozem, ani nie służą do słuchania.
Mając już ochronniki możemy zacząć interesować się, czy nie można wyciszyć źródła hałasu (maszyny, urządzenia). Równolegle można dążyć do takiego ustawienia maszyn, aby dźwięki przez nie emitowane nie nakładały się na siebie i nie nasilały hałasu ogólnego. Inna metodą jest komasowanie hałaśliwych urządzeń w jednym miejscu i poprzez np. automatykę ograniczanie liczby osób zagrożonych, a tych, którzy muszą już zostać w niebezpiecznych miejscach wyposażanie w specjalne ochrony i ograniczanie czasu ekspozycji.
Dobre rezultaty uzyskuje się dzięki zastosowaniu specjalnych ekranów dźwiękochłonnych, paneli, materiałów i ustrojów dźwiękoizolacyjnych i dźwiękochłonnych.

W celu ochrony środowiska i zdrowia ludzkiego przed hałasem należy podjąć działania zmierzające do:
1. Przeanalizowania i wprowadzenia koniecznych zmian w inżynierii ruchu drogowego:
- wprowadzenia stref ograniczonego ruchu lub całkowitej eliminacji pojazdów z wybranych ulic i rejonów miasta,
- poprawienia organizacji ruchu gwarantującej płynność jazdy,
- budowę obwodnic miejskich,
- ukończenie pierwszej i budowę następnych linii mera
- poprawy stany nawierzchni ulic i torowisk tramwajowych,
- budowę ścieżek rowerowych,
-stworzenia systemu preferencji dla komunikacji zbiorowej, rozwijanie systemów "Park and Ride" (dojazd do przystanku komunikacji zbiorowej, zaparkowanie pojazdu i kontynuowanie podróży komunikacją zbiorową),
-wyeliminowania z produkcji oraz stopniowe eliminowanie z użytkowania środków transportu, maszyn i urządzeń, których hałaśliwość nie odpowiada standardom Unii Europejskiej;
2. Zmniejszenie uciążliwości związanej z istniejącym poziomem hałasu poprzez:
- budowę ekranów i przegród akustycznych,
- zwiększenie ilości izolacyjnych pasów zadrzewień,
- stosowanie dźwiękochłonnych elewacji,
- wymianę okien na dźwiękoszczelne w domach mieszkalnych przy trasach intensywnego ruchu;
3. Opracowania kompleksowego planu akustycznego oraz prowadzenie odpowiedniego planowania przestrzennego, które pozwoli na:
- ocenę uciążliwości lub zagrożeń hałasem,
- zakwalifikowanie istniejących obiektów i obszarów do odpowiednich stref akustycznych, uniknięcie pomyłek lokalizacyjnych przy budowie nowych obiektów, w tym lokalizowanie nowych miejsc pracy w obszarach charakteryzujących się mniejszym natężeniem ruchu komunikacyjnego,
- programowanie przewidywanego poziomy hałasu innych jego parametrów, dobór metod i środków zmierzających do ograniczenia i utrzymania na możliwie niskim poziomie,
- analizę trendów zachodzących w klimacie akustycznym,
- rozstrzygnięcie spraw związanych ze zwalczaniem hałasu, nakładanie kar i odszkodowań, rozpatrywanie skarg i wniosków mieszkańców oraz podejmowanie decyzji dotyczących likwidacji źródeł hałasu;
4. Ograniczenie liczby lotów samolotów szczególnie w porze nocnej;
5. Rozwinięcia systemu monitoringu lokalnego poprzez:
- opracowanie programu monitoringu lokalnego
- uruchamianie stacji monitoringu całodobowego, w punktach szczególnej uciążliwości hałasu drogowego,
- prowadzenie monitoringu okresowego w kilku wybranych punktach miasta;
6. Prowadzenia działalności edukacyjnej o zagrożeniu środowiska i zdrowia ludzkiego hałasem.

Hałas w warunkach naturalnych jest praktycznie nie do uniknięcia. Towarzyszy nam w domu, pracy, na spacerze oraz przy korzystaniu z wszelkich zdobyczy cywilizacji.

Zestawienie subiektywnych doznań ludzi poddanych wibracji o częstotliwości 1-20 Hz
Stopień nasilenia objawów
Doznania subiektywne Umiarkowany [Hz] O dużej intensywności [Hz]
Utrudnione oddychanie, bezdech 4 do 8 1 do 3
Ból w klatce piersiowej 4 do 11 5 do 7
Mimowolne skurcze mięśni 1 do 10 4,5 do 9
Drgania szczęki - 6 do 8
Ból w jamie brzusznej 4 do 14 4,5 do 10
Wzrost napięcia mięśniowego 10 do 20 13 do 20
Ból w okolicy lędźwiowej 6,5 do 20 8 do 12
Zawroty głowy 9 do 12 13 do 20
Uczucie ucisku na krtań 9 do 20 12 do 16
Utrudnienie mowy 7 do 20 13 do 20
Parcie na kał 9 do 20 10,5 do 16
Parcie na mocz 9 do 20 10 do 18
Ogólnie złe samopoczucie 1 do 20 4,5 do 9

Zakresy częstotliwości rezonansowych wibracji dla poszczególnych narządów są następujące:
- - głowa - (4 - 25) Hz,
- - gałki oczne - (60-90) Hz,
- - szczęka - (6-8) Hz,
- - krtań, tchawica, oskrzela - (12-16) Hz,
- - narządy klatki piersiowej - (5-9) Hz,
- - żołądek - (4,5-10) Hz.

Żyć zdrowo, jak żyć w zdrowym środowisku

W dzisiejszym środowisku zdrowiu dzieci i dorosłych zagraża wiele zagrożeń, np. zanieczyszczenie powietrza na skutek rozwoju produkcji przemysłowej (działalność przedsiębiorstw emitujących zanieczyszczenia do atmosfery, spaliny samochodów) i związane z tym alergie, choroby dróg oddechowych, a także choroby cywilizacyjne np. z powodu nieprawidłowego odżywiania się (cukrzyca, otyłość) oraz spowodowane brakiem aktywności fizycznej - na skutek zbyt długiego siedzenia przed telewizorem i komputerem, np. choroby serca i układu krążenia, wady kręgosłupa.
Niektórych z tych zagrożeń można uniknąć lub zredukować je, prowadząc zdrowy tryb życia i przestrzegając określonych zasad dotyczących odżywiania i higieny od najmłodszych lat życia. Każdy z nas pragnie zdrowego, długiego, szczęśliwego życia. Na zdrowy tryb życia składa się wiele czynników i to może nas zniechęcać. Lecz wszyscy ci, którzy podjęli ten trud, mówią, że było warto.

Odżywianie

Właściwe odżywianie oznacza dostarczenie organizmowi możliwie najlepszych składników odżywczych, aby był zdrowy i funkcjonował najlepiej jak potrafi. Właściwe odżywianie oznacza przyjmowanie składników odżywczych, które: mogą zapewnić dobrą sprawność umysłową i równowagę emocjonalną, gwarantują dobrą kondycję, mogą zmniejszyć ryzyko chorób, wpływają korzystnie na długość zdrowego życia.

Cele właściwego odżywiania

• Poprawienie koncentracji

• Podwyższenie współczynnika inteligencji

• Poprawienie sprawności fizycznej

• Poprawienie jakości snu

• Zwiększenie odporności na infekcje

• Ochrona przed chorobami

• Przedłużenie życia

Higiena

Utrzymanie właściwej higieny ciała powinno stać się nie tylko przykrym obowiązkiem, ale nawykiem każdego człowieka.
Higiena osobista polega na regularnym myciu ciała, myciu zębów, regularnej zmianie i praniu odzieży oraz bezpośrednim unikaniu zabrudzeń. Niektórymi ze skutków zdrowotnych zaniedbań higieny osobistej mogą być choroby.

Ruch

By utrzymać dobrą kondycję i świetną figurę, potrzebny nam jest ruch. Nie musimy stawiać sobie od razu bardzo wysokich wymagań i porywać się na trudne ćwiczenia. Wystarczy zacząć od dłuższego spaceru. Ruch na świeżym powietrzu dostarczy nam odpowiedniej dawki tlenu. Energiczne maszerowanie i głęboki oddech poprawią krążenie krwi, a co za tym idzie, pracę serca i mózgu. Najważniejsze jest pozytywne nastawienie i regularna praca nad sobą. Każdy powinien wybrać taką formę ruchu, jaka mu odpowiada i przynosi zadowolenie. Efekty systematycznych treningów da się szybko zauważyć, bowiem zyskujemy lepszą sprawność, zręczność, energię.

Relaks

Stres dotyka każdego z nas. Jeśli się przeciąga, jest długotrwały, może spowodować wiele nieprzyjemnych skutków. Problemy z trawieniem, ból żołądka, bezsenność, nerwowość to stany, z którymi trzeba umieć sobie radzić. Można relaksować się na różne sposoby: czytać książkę, oglądać ciekawy film, zdrzemnąć się, czy pomarzyć przy filiżance ciepłej herbaty. Relaks można połączyć z ruchem. Dobrymi przykładami są: szusowanie na nartach, piesze pokonywanie tras turystycznych, jazda na rowerze, zabawy na plaży, czy pływanie. Świetnym sposobem relaksu jest kąpiel w ciepłej wodzie. Woda zmywa z nas wszystkie troski, pomaga rozluźnić mięśnie i wyciszyć się.

Przypisy:

Pakiet edukacyjny „Współczesne zagrożenia człowieka” Regionalny ośrodek edukacji ekologicznej

http://www.sciaga.pl/tekst/16320-17-halas_i_ochrona_przed_nim

http://www.sciaga.pl/tekst/63919-64-jak_zdrowo_zyc_zdrowe_srodowisko

http://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:CEJf3dUx3eYJ:www.powiatstrzelecki.pl/

---