Zaburzenia spostrzegania
Złudzenia (iluzje)- błędna ocena wrażeń zmysłowych, nie zawsze są zaburzeniami psychicznymi, istotą złudzenia jest zła ocena wrażeń zmysłowych, dzielimy je na: fizjologiczne i patologiczne.
Omamy- doznawanie wrażeń, bez doznawania jakichkolwiek bodźców zewnętrznych, cechy wspólne omamów:
1. powstają bez bodźców zewnętrznych;
2. towarzyszy im poczucie realności;
3. pojawiają się bez woli chorego;
4. nie podlegają korekcji i perswazji.
Omamy dzielimy ze względu na analizatory: wzrokowe, słuchowe, dotykowe (w psychozie alkoholowej), smakowe, węchowe.
Złudzenia percepcyjne:
Są spostrzeganiem zależności między elementami bodźca w sposób niezgodny z fizyczną rzeczywistością.
Dostarczają one argumentów przemawiających za złożonym przetwarzaniem informacji w procesie spostrzegania prostych sytuacji bodźcowych.
Występują, gdy: sytuacja bodźcowa jest wieloznaczna, brakuje kluczowych informacji, składniki są w nieoczekiwanych relacjach, nie występują znane nam wzorce.
Złudzenie torów kolejowych
(złudzenie Ponzo)
Równoległe odcinki są jednakowej długości , jednak spostrzega się górny odcinek jako dłuższy od dolnego. Złudzenie to można wyjaśnić w oparciu o nieświadome wnioskowanie na podstawie dwóch przesłanek:
przedmioty tej samej wielkości w obrazie na siatkówce mają różną wielkość ponieważ wraz z oddaniem się jednego z tych przedmiotów w przestrzeni jego wielkość się zmniejsza (przesłanka ta jest ogólna i odnosi się do wiedzy nabytej w ciągłym kontakcie człowieka ze środowiskiem);
długości przedstawionych odcinków, z których pierwszy znajduje się dalej od drugiego, w obrazie na siatkówce są takie same (przesłanka ta jest szczegółowa i odpowiada konkretnej sytuacji bodźcowej).
Pokój Amesa
Schemat pokoju ma kształt trapezoidalny, jednak jest spostrzegany jako prostokątny. Doświadczenie wytwarza w reprezentacji poznawczej schemat standardowego pokoju. Błędne założenia decydują o złudzeniu.
Złudzenie Księżyca
Kiedy patrzymy na księżyc nisko nad horyzontem, wydaje się nam on bardziej oddalony, a więc większy niż w zenicie.
Złudzenie Muellera-Lyera
Nasze doświadczenie z narożnikami pomieszczeń lub budynków przyczynia się do spostrzegania linii pionowej budynku po lewej stronie jako bliższej, a zatem krótszej. Linia pomieszczenia po lewej stronie wydaje się natomiast bardziej oddalona, a więc dłuższa.
Wyższy niż szerszy?
Względna wysokość przyczynia się do złudzenia, że linie pionowe wydają się nam dłuższe od linii poziomych o tej samej (obiektywnie) długości.
Złudzenie Muellera-Lyera Złudzenie Zoellnera
Wieloznaczność:
Ukazuje w jaki sposób pojedynczy obraz na poziomie sensorycznym może prowadzić do wielorakich interpretacji na poziomach percepcji i interpretacji.
Figury wieloznaczne charakteryzują się niestałością (spostrzeganie przeskakuje w czasie patrzenia od jednej interpretacji do drugiej).
Wieloznaczność może pojawiać się w:
fazie percepcji - obiekt można interpretować jako dwa lub więcej różnych przedmiotów z otoczenia (nie można rozpoznawać dwu możliwych interpretacji jednocześnie; system percepcyjny przeskakuje od jednej decyzji do drugiej na podstawie koncentracji na pewnych cechach lokalnych);
fazie identyfikacji i rozpoznawania - obiekt można interpretować jako należący do różnych kategorii (w obu interpretacjach spostrzegany przedmiot ma ten sam kształt fizyczny; dwuznaczność pojawia się w momencie ustalenia, jaki obiekt ten kształt przedstawia i jak go zaklasyfikować, mając do dyspozycji różne informacje dodatkowe).
1