1. Pojęcie polityki

• pojęcie niewyjaśnione od czasów Arystotelesa,

• działanie publiczne, państwowe, włączenie się w dysputę.

W przeszłości polityka była traktowana jako sztuka rządzenia, stanowiąca naturalny przejaw życia człowieka - integralnej części społeczeństwa. Wg Arystotelesa - polityka to działanie zmierzające do osiągnięcia dobra wspólnego (pojęcie kontrowersyjne zmodyfikowane w XVI wieku). W sensie filozoficznym jest działalnością ludzi związaną z walką o władzę - jej zdobycie, utrzymanie i wykorzystanie w interesie społecznym, grupowym, a nawet indywidualnym. Polityka jest tworem człowieka ”uspołecznionego”, a jej źródłem jest sam człowiek. Polityka jest wreszcie jedną z fundamentalnych kategorii marketingu politycznego.

Polityka jako skuteczne działanie - pragmatyzm, realizm.

Polityka to sztuka rządzenia państwem.

Kategorie polityki:

1. formalno-prawne - wszystkie działania instytucji państwowych,

2. behawioralne - określane jako władza, wpływ i konflikt - analizowanie zachowań politycznych, popularna w XVIII wieku, odrodziła się w 1913 roku w USA,

3. funkcjonalne - funkcja systemu społecznego, może ułatwić rozwiązanie problemu, osiągnąć konsensus,

4. racjonalna - polityka to podejmowanie decyzji, to rządzenie sprawowanie władzy,

5. polityka to proces społeczny, odrębna dyscyplina życia społecznego, w którym występuje zjawisko działania politycznego.

2. Władza polityczna

Problem z jedną definicją władzy:

• Wg teorii społecznej Osowskiego - zależność o charakterze emocjonalnym, w którym podmiot władzy posiada prawa do decydowania nad podmiotem władanym,

• Normatywna koncepcja władzy - zjawisko społeczne, polega na samoorganizowaniu się ludzi. Bez władzy panowałaby anarchia. Powstaje ad hoc z samej potrzeby. W naturze człowieka istnieje chęć władania i dominacji, ale z drugiej strony istnieje chęć bycia władanym.

• Władza - stosunek społeczny, w którym zamknięta, określona grupa - „elita” sprawuje władzę nad masą.

• Władza jako jądro polityki

• Jest celem działalności politycznej

• Stanowi cenę, jaką społeczeństwo płaci politykom za sprzedawany towar (cena ta to przyzwolenie na rządzenie w imieniu i w interesie konkretnych ludzi)

• Jest legalnym siedliskiem polityki, ważnym ogniwem rynku politycznego

• Ostatecznie jest władzą ogółu (władzą wolnych i równych obywateli jako ciała zbiorowego)

• Pojęcie historyczne:

• Arystoteles - władza to rządy ludzi wywodzących się z elit

• Platon - zwolennik elityzmu i idealizmu filozoficznego. Uważał, że władza i działania polityczne mają charakter konfliktogenny. Konflikt jest naturalną cechą władzy.

• Św. Tomasz z Akwinu - człowiek to jednostka podporządkowana państwu, która jest tworem Boga (i jemu jest podporządkowana).

• Machiavelli - władza to działanie w celu osiągnięcia korzyści, „cel uświęca środki”.

• John Lock - działanie polityczne powinno być skoncentrowane na zapewnieniu obywatelom bezpieczeństwa.

• Smith - państwo to stróż nocny, powinno zagwarantować bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne.

• Friedmann - działaniem człowieka powinna być wolna wola, ważny jest skutek.

• Monteskiusz i Rousseau - władza powinna gwarantować człowiekowi wolność i równość. Legitymizacja władzy - wyrażanie zgody na jej istnienie.

• Libset - wszelkie wysiłki podejmowane przez państwo zmierzają do usankcjonowania systemu.

• Antoszewski i Herbut - władza to wyrażenie zgody przez rządzonych, na to by być w sposób praworządny rządzonym.

3. Legitymizacja władzy politycznej wg M. Webera

Weber wyróżnił 3 czyste” typy władzy (koncentrując się na źródłach aprobaty społeczeństwa względem rządzących). Legitymizacja utożsamiana jest z praworządnością, takim stanem w polityce, w którym wszelkie działania mają charakter zgodny z obowiązującym prawem bądź zwyczajem.

1. władza tradycyjna - kształtowała się w całej historii na podstawie zwyczaju i tradycji, religii. Wynika z uznania prawomocności władzy istniejącej od dziesiątków lat. Rodzaj świętości przekazywanej z pokolenia na pokolenie.

2. władza charyzmatyczna - system legitymizuje wybitna osoba o nieprzeciętnych umiejętnościach i o wielkiej charyzmie politycznej (wynika z emocjonalnego związku społeczeństwa z rządzącymi).

3. Władza legalna, prawna - prawo pisane, stanowione legitymizuje system. Stanowi rezultat rozwoju państwa i społeczeństwa. Władza czerpie swe korzenie z istniejącego prawa i ustanowiona jest zgodnie z obowiązującymi zasadami i normami.

Wg Webera w praktyce nie występują one samodzielnie, lecz wzajemnie, w mniejszym lub większym stopniu się uzupełniają.

4. Typologia władzy politycznej

1. Tradycyjna - aby rościć pretensje do praworządności należy posiadać takie wartości jak: boskie pochodzenie, nadprzeciętne umiejętności, gdzie organizacja państwowa jest najczęściej odbiciem królestwa niebieskiego na ziemi.

2. Liberalno - demokratyczna - większość przy akceptacji praw mniejszości decyduje o władzy.

3. prawomocność jako przekonanie - koncepcja Schtilmanna - wystarczy, by być przekonanym, że dany system jest prawomocny. Owo przekonanie może się budzić u polityków, albo u opinii publicznej. System i moralność mają drugorzędne znaczenie.

4. Behawioralna - najbliższa Machiavellemu - liczy się skutek, zrealizowanie celów politycznych, trzeba być lisem i lwem.

5. Autorytet w polityce

Politycy chcąc zwiększyć swoje poważanie u wyborców powołują się na różne autorytety, np. papieża. Powaga znaczenia autorytetu w polityce. Cechy osobowościowe autorytetu politycznego:

• Prestiż

• Szacunek

• Powaga

• Poważanie

• Wyrocznia

Autorytet polityczny zdobywa się, gdy uzyskuje się poparcie w masach, w społeczeństwie. Można go zdobywać w myśl konwencji zasługi lub za działalność w warunkach demokratycznych. Powinien się on wykształcić w sposób naturalny, im bardziej wykształcony w sposób naturalny tym autorytet jest silniejszy. Dla budowy autorytetu politycznego ważna jest jego realność. Budowany w sposób fikcyjny przypomina mit. Często rozumiany jest jako część władzy. Władza powinna cieszyć się autorytetem, zależy to od sposobu rządzenia.

Istotą autorytetu politycznego jest miarodajność i efektywność w oddziaływaniu na duże grupy społeczne, mniej ważne są ewentualne słuszności przy adekwatności głoszonych poglądów, lansowanych postaw czy środków oddziaływania. W rozwoju historycznym autorytet ewaluował od autorytetu przywódcy, opartym na szacunku do jego siły, wiedzy i doświadczenia w społeczeństwie pierwotnym poprzez autorytet religii jako instytucji i ideologii, strzegącej istniejącego systemu władzy oraz panującej hierarchii społecznej w społeczeństwach niewolniczych i feudalnych aż do lansowania autorytetu rozumu indywidualnego przez rewolucje mieszczańskie. Źródłem autorytetu może być siła społecznego poparcia, czy zaplecze społeczne; mogą mieć charakter realny lub fikcyjny. Autorytet polityczny jest atrybutem władzy i zarazem środkiem jej oddziaływania.

6. Charyzma polityczna

Charyzma - zwrócił na nią uwagę Weber. Jest to pewna cecha przysługująca wyjątkowej jednostce - polityk to mesjasz mający zbawić społeczeństwo. Cechę tą można mieć od urodzenia lub ją nabyć. Istota charyzmy polityka polega na niecodzienności i niepowtarzalności cech osobistych. Często polityk wspiera się kultem osobistym i magiczną rolą. Polityk może być obdarzony łaską jak Św. Paweł.

Polityk charyzmatyczny będzie politykiem radykalnym, który rzuca wyzwanie ustalonemu porządkowi chcąc dotrzeć do jego „podstaw”. Trudno odnaleźć się mu w ustabilizowanej demokracji, łatwiej w okresach transformacji. Pojawił się w XX wieku w Europie Wschodniej, zazwyczaj są to przedstawiciele partii. Ludność wierzy, że polityk charyzmatyczny jest zbawcą, może się pojawić w okresie kryzysu.

Cele polityka charyzmatycznego:

• Zdobycie władzy, stara się przekonać, że tylko on jest w stanie sprawować władzę, inne rządy doprowadzą do anarchii,

• Proponuje ludziom program ocalenia kraju - zazwyczaj populistyczny,

• Pokazuje alternatywną wizję reform czy ustroju, oferuje społeczeństwu inna drogę niż droga wyznaczona przez władzę.

7. Polityk - aktor polityczny

Aktor polityczny - jednostka lub grupa osób uczestniczących w roli podmiotu w sytuacji politycznej, którą kreuje, kształtuje na scenie politycznej. Traktuje politykę jako teatr. Jego udział w polityce to pewna rola. W odgrywaniu tej roli pomagają mu najczęściej inni politycy i elektorat. W klasycznym ujęciu aktor polityczny przywiązuje szczególną uwagę do miejsca, czasu i wartości. Wie, bowiem jak długo, gdzie, i kiedy ma skończyć grać. Są to najczęściej politycy sezonowi, tacy jak Stan Tymiński. W systemach demokratycznych, gdzie występuje kadencyjność pełnienia funkcji politycznych, aktorzy polityczni nie są zainteresowani działalnością długofalową i nie chcą podejmować i ponosić kosztów decyzji, które przynoszą efekty w długim okresie. W istotnej mierze jest zdeterminowany swoimi cechami psychicznymi i właściwościami zachowania. dążąc do skutecznego funkcjonowania na scenie politycznej w kontaktach ze społeczeństwem przedkłada powierzchowność nad ważkie problemy społeczno - polityczne i ekonomiczne.

8. Polityk - ekspert polityczny

Osoba, której kompetencje uznaje jej środowisko zawodowe.

• Bierze udział w debacie politycznej

• Sprawuje władzę bądź wywiera wpływ na sprawowanie władzy, sposób podejmowania decyzji

• Każdy polityk realizuje w rzeczywistości własny program polityczny

Rola suflera - podpowiadacza

Sufler to ekspert do kreowania wizerunku. Obserwuje sposób poruszania się polityka i koordynuje poprawiania błędów. Obserwuje również przeciwników. (np. Jan Maria Rokita)

9. Aksjologia polityczna - normy polityczne

Mówi się o niej w relacjach etyki z polityką. Są to wartości ukształtowane na podstawie jakiś przekonań w dużych i bardzo ważnych grupach społecznych. Są to wartości, które pojawiają się w programach politycznych i są lansowane przez decydentów politycznych.

W działaniach politycznych aksjologia ma kryteria: prakseologiczne - sprawnościowe (sprawność, korzystność, ekonomiczność, prostota - by osiągnąć cel) i akseologiczne - wartościujące.

10. Wartości i normy polityczne

WARTOŚCI POLITYCZNE (Laswell) - pożądane zdarzenie, sytuacja lub sposób postępowania. Jest wszystkim, co cenne i warte zabiegów, pragnień i wysiłku ludzkiego.

Istnieje ścisły związek między wartościami a kulturą. W kulturach świata można wyróżnić 2 grupy wartości: instrumentalne (przydatne do osiągnięcia innych wartości) i autonomiczne (będące celem samym w sobie, o charakterze ponadczasowym). Współczesne społeczeństwa demokratyczne u podstaw zjawisk politycznych wyróżniają przede wszystkim następujące wartości: niezależność i bezpieczeństwo narodowe, rozwój gospodarczy i dobrobyt, wolność i porządek konstytucyjny. Podział wartości politycznych (Kazimierz Dziubka):

• Wartości makrospołeczne - mają charakter ogólnospołeczny, dotyczą zachowań i kultury całego społeczeństwa, akceptowane przez większość, np. wartości konstytucyjne

• Wartości mikrospołeczne - znajdują poklask w małych grupach społecznych, często maja wymiar subkulturowy; np. partia - idea państwa świeckiego,

• Wartości autoteiczne - wartości same w sobie, np. naród, państwo, demokracja

• Wartości instrumentalne - środki, które mogą prowadzić do realizacji wartości autoteicznych np. powszechne prawo wyborze

• Wartości pierwotne - wyższe racje, cele nadrzędne, np. interes narodowy, racja stanu

• Wartości wtórne - wynikają z wartości pierwotnych, centralnych np. racja stanu -wejście Polski do UE

• Wartości deklarowane - powstają tylko w sferze werbalnej, służą jako uzasadnienie stanowienia norm i wzorców politycznych, społecznych i kulturowych, są postulatami godnymi realizacji

• Wartości zrealizowane - zrealizowane wartości werbalne

• Wartości racjonalne - podmioty - partie, politycy, dążąc do realizacji tych wartości są realistami, liczą się z rzeczywistością,

• Wartości nieracjonalne

• Wartości trwale - przez dłuższy okres czasu obowiązują w ramach systemu i nie są podważalne - demokracja

• Wartości efemeryczne - mają w założeniu charakter czasowy i podlegają przeobrażeniom wewnętrznym w wyniku zmian w aktualnej sytuacji społeczno-politycznej lub zmian w hierarchii jednostek, np. pomoc dla rolników

• Wartości pozytywne i negatywne

NORMY POLITYCZNE - reglamentują tę część stosunków społecznych, która dotyczy przede wszystkim relacji między wielkimi grupami społecznymi (klasy, narody). Ich przedmiotem są grupy społeczne jako pewne dające się wyróżnić całości. To normy, jakimi kierują się w swych działaniach partie polityczne i organizacje społeczne (np., związki zawodowe). Podobne reguły zawarte są w statusach partyjnych, programach i w uchwałach. Normy to sposoby działań służące do osiągnięcia jakiejś wartości (Dobrzyńska).

Typy norm politycznych (Lucyna Szot):

- sprzężone z normami prawnymi (np. w prawie konstytucyjnym, w ustawie a prawach politycznych - swoboda ich zakładania)

- jako reguły polityczne, wynikające z ideologii, doktryny politycznej lub programu politycznego, mające charakter norm niepisanych i niesformalizowanych

- jako reguła zachowania, której adresatami są podmioty polityczne (np. status partii)

- regulujące zachowania prowadzące do zamierzonego celu

- regulujące postępowanie podmiotów w sferze międzynarodowych stosunków politycznych.

11. Elity polityczne - teorie elit

Elita polityczna to grupa ludzi, która z racji piastowania określonych urzędów lub zajmowania strategicznych stanowisk w organizacjach pozapaństwowych dąży do zapewnienia sobie regularnego i znaczącego wpływu na politykę. Termin elita polityczna (eligere) oznacza „dokonywać wyboru”. Wyróżniamy 3 główne metody wyodrębniania elit:

- metoda pozycyjna - elitę tworzą osoby zajmujące strategiczną pozycję w państwie (prezydent, premier)

- metoda reputacyjna - elitę polityczną tworzą osoby, które w mniemaniu opinii publicznej mają istotny wpływ na decyzje państwowe

- metoda decyzyjna - tworzą osoby rzeczywiście podejmujące decyzje bądź mające na nie istotny wpływ

Teorie elit - sformułowane na przełomie XIX i XX wieku

• Vilfredo Pareto - teoria krążenia elit

Elita danego społeczeństwa - ludzie o wysokim stopniu inteligencji, siły charakteru, sprytu, umiejętności; wykluczał ocenę zasług i użyteczności tych klas.

Klasy społeczne, wśród nich zaś klasa wyższa tworzą elitę, „arystokrację” - ludzi najlepszych w danej dziedzinie. Równowaga społeczna jest zapewniona tak długo, jak długo większość członków elity wydaje się być wyposażona w pewne cechy zapewniające im władzę.

Społeczeństwo dzieli się na klasę niższą - nieelitę i wyższą - elitę (ta zaś na elitę rządzącą i nierządącą).

Krążenie elit powoduje, że elita rządząca jest w stanie ciągłego i powolnego przeobrażania się (zmiana elity następuje na dwa sposoby: albo dokooptowuje się wybrane jednostki - infiltracja albo dochodzi do rewolucji - obalenia starej elity).

• Gaetana Mosca - władza spoczywa w rękach mniejszości (elity). Istnieje możliwość przejścia władzy z rąk jednej elity do drugiej, ale nigdy władza nie będzie sprawowana przez większość. Mosca akcentuje istnienie i znaczenie klasy „pośredniej”, występującej między klasą polityczną a masami. Jedność klasy rządzącej jest gwarantowana przez wspólne interesy rządzących oraz model organizacji mniejszości rządzącej. Grupa społeczna staje się elitą lyb klasą polityczną dzięki swej organizacji, pozwalającej na realizację celów elity.

• Harold Laswell - elita - szczyt klasy rządzącej, ludzie posiadający w jakiejś grupie największą władzę.

Teorie elit opierają się czterech zasadniczych założeniach:

- każde społeczeństwo dzieli się na rządzącą mniejszość i rządzoną większość

- strukturą pośredniczącą między alitami a masami jest subelita

- elita sprawuje władzę posługując się formułą polityczną, która jest narzędziem uprzywilejowanej społecznej pozycji elity, np. religijnej, ekonomicznej

-każda elita po pewnym czasie zostaje zastąpiona inną - rotacja może przybrać 2 formy: między kategoriami elit rządzących (elita wojskowa, gospodarcza) lub między elitą a resztą ludności.

12. Teoria behawioralna w polityce

Stworzona w latach dwudziestych XX wieku. W latach sześćdziesiątych renesans tej teorii w krajach anglosaskich.

Założenia behawioryzmu:

• Konieczność wyjaśniania i opisywania zjawisk oraz procesów społecznych poprzez bezpośrednią i/lub pośrednią obserwację i analizę zachowań ludzi. Realizacja tego założenia wymaga uwzględnienia 2 perspektyw badawczych: psychologicznej (w której należy poszukiwać wewnętrznych determinant zachowań) oraz ilościowego (statystycznego) kontekstu zachowań, co oznacza, że badania powinny koncentrować się na pomiarze ich rodzajów, rozmiarów i częstotliwości. Metodami badawczymi realizującymi te zadania są: statystyczne badania uczestnictwa politycznego, w szczególności badania wyborcze, badania ankietowe i wywiady, eksperymenty laboratoryjne oraz zastosowanie teorii gier do badania podejmowania decyzji politycznej.

• Obowiązek poszukiwania na podstawie rzetelnego materiału empirycznego - związków przyczynowych zachodzących między badanymi zjawiskami oraz dążenie do określenia względnie trwałych prawidłowości rządzących zachowaniami jednostek i grup społecznych

• Rozumienie życia społeczeństwa jako dynamicznego, żywiołowego procesu, co pociąga za sobą obowiązek badania przyczyn, przebiegu i rezultatów przekształceń (modyfikacji, zmian) praktyki społeczeństwa

• Przyjęcie metodologicznej dyrektywy holizmu - całościowego ujęcia zachowań ludzkich - co powoduje konieczność poszukiwania wszelkiego rodzaju czynników warunkujących badane zachowania (analiza wieloczynnikowa) i nakłada obowiązek respektowania podejścia interdyscyplinarnego

• Rezygnacja z podejścia wartościującego (aksjologicznego, ideologicznego), gdyż deformuje ono proces poznawczy. Sądy wartościujące ustępują tu miejsca zdaniom opisowym, bezstronnym, charakterystykom funkcji badanych zjawisk i procesów (ale bez rezygnacji z badania roli wartości, jako jednego z czynników wpływających na zachowania i procesy polityczne)

• Dążenie do stworzenia teorii zawierającej zbiór praw rządzących rozwojem rzeczywistości społecznej.

13. Rodzaje zachowań społecznych

Zachowanie to znajdowanie się w określonym stanie, który można scharakteryzować w kategoriach relacji podmiotu zachowującego się i jego otoczenia.

Uwzględnienie celów politycznych - narzędzi i środków za pomocą, których pewne zachowania się kreują.

Na zachowania w największym stopniu wpływają eksperci. Twórcy działań społecznych muszą brać pod uwagę:

• Manifestowane potrzeby, interesy i wartości

• Trzeba dokładnie zdiagnozować potrzeby

• Należy wziąć pod uwagę zachowania pozytywne i negatywne, takie, które mają się zdarzyć dziś i w przyszłości

Zachowania społeczne mogą być:

• Aktywne (czynne - jeśli reakcje podmiotu zachowującego się dają się zaobserwować przez podmioty funkcjonujące w otoczeniu)

• Bierne (brak reakcji)

Zachowania czynne i bierne mogą być pozytywne i negatywne. Specyficznym rodzajem zachowań są działania - te wg Pszczołowskiego mogą być celowe, świadome i dobrowolne.

14. Pięcioelementowa teoria działań wg J. Zieleniewskiego

5-elementowy cykl działania zorganizowanego:

• Uświadomienie sobie rzeczywistych celów działania i ich wzajemnego stosunku,

• Planowane działanie (obmyślenie środków i sposobów działania, dostosowanych zarówno do celów jak i warunków; organizowanie toków działań)

• Pozyskanie i rozmieszczenie zasobów (instrumenty i narzędzia) potrzebnych do wykonania planu

• Realizowanie planu, im bardziej udoskonalona struktura organizacyjna, tym bardziej powodzenie całego procesu zależy od dokładności realizacji wszystkich, choćby pozornie drobnych szczegółów planu

• Kontrola realizacji planu - porównanie realizacji z odpowiednimi wzorcami i wyciągnięcie wniosków na przyszłość.

15. Model racjonalnego podejmowania decyzji wg Ch. Linbloma

5 etapów postępowania:

1. Definiowanie i uszeregowanie wartości.

2. Wyszczególnienie zgodnych z nimi celów.

3. Rozpoznanie wszystkich istotnych opcji lub środków dla osiągnięcia tych celów.

4. Ocena wszystkich konsekwencji tych opcji i ich porównanie.

5. Porównanie opcji lub kombinacji opcji, które mogą doprowadzić do maksymalnego poziomu wartości najwyższej rangi.

16. Zachowania i działania społeczne

Zachowanie się (Pszczołowski) wyraża się ruchem lub bezruchem, wykonanym świadomie lub nie-. Specyficznym rodzajem zachowań są działania, ale nie każde zachowanie się zaliczymy do działania (zachowania się odruchowego, mimowolnego nie uznamy za działanie). Pojęcie zachowania ma szerszy zakres; działanie jest jedną z postaci zachowania, w wyróżnioną wedle kryteriów celowości, świadomości i dowolności. U podstaw zachowań i działań danych podmiotów leżą różnorakie potrzeby, interesy i wartości; charakter, cel i skutek działania podlegają tożsamym bądź zróżnicowanym ocenom formułowanym przez jego sprawcę i inne podmioty.

Zachowanie (Zieleniewski) - znajdowanie się w określonym stanie, który można scharakteryzować w kategoriach relacji podmiotu zachowującego się i jego otoczenia.

Charakterystyka różnych aspektów działań społecznych.

1. Podjęte działania społeczne wyrażają dążenia związane ze społeczną więzią.

2. Działania oparte są na społecznej wiedzy danego podmiotu społecznego.

3. Podmiot działania jest świadomy z uczestnictwa w danej inicjatywie społecznej.

4. Działania podmiotu są zorientowane na innych.

5. Działania podmiotu stanowią element szerszych, wielopodmiotowych procesów współpracy lub walki.

6. Podmiot planuje swoje działania przewidując reakcje społeczne.

Działania społeczne wywołują określony oddźwięk społeczny, tworzą fakty społeczne.

17. Elementy składowe działań politycznych

Działanie polityczne (Ryszka) - planowe przekształcenie jednej sytuacji w drugą.

(Klementewicz) - jednostkowa lub zbiorowa czynność podmiotów społecznych, spontaniczna lub zorganizowana, odwołująca się - wprost lub pośrednio - do interesów wielkich grup społecznych i wartości właściwych tym grupom; działanie to podejmowane jest w ramach istniejących stosunków władzy lub wbrew tym stosunkom, regulowanych zwykle normami prawnymi lub normami „statusowymi”.

(Chmaj, Żmigrodzki) - podejmowanie i realizacja decyzji politycznych przez zorganizowane podmioty, wynikiem czego jest powstanie określonych faktów politycznych i kształtowanie się określonych procesów politycznych.

Wyróżniamy 5 elementów składowych działania:

1. Podmioty polityczne (zbiorowi lub indywidualni uczestnicy polityki, podejmujący w sposób względnie trwały świadome, suwerenne i zaplanowane działania; to politycy, partie, publicyści, dziennikarze, rząd, obywatele w roli wyborcy)

2. Cel działań (antycypowane stany rzeczywistości lub też intencjonalne dążenia, mające spowodować zmiany obiektywnej sytuacji w kierunku zgodnym z oczekiwaniami podmiotów politycznych. Może być to: zdobycie i utrzymanie władzy w państwie, ale i jej osłabienie, korzyści materialne i niematerialne, osłabienie bądź wzmocnienie władzy, kształtowanie kultury politycznej)

3. Metody (sposoby osiągania celów oparte na: przymusie, autorytecie, walce, konflikcie, szykanach, agresji, buncie, wojnie, manifestacjach, zamachu stanu, koncyliacji, arbitrażu, etyczności)

4. Środki (różnorakie zasoby, bez których posiadania realizacja celów nie jest możliwa; to: ludzie odgrywający rolę wykonawców decyzji, pieniądze, rozwiązanie wynikające z systemu politycznego

5. Skutki - te mogą być: główne i uboczne, zgodne lub niezgodne z rzeczywistością, zaplanowane bądź nie, integrujące bądź dezintegrujące dany podmiot; wzmacniające i osłabiające system polityczny, pozytywne i negatywne, zaplanowane i przypadkowe.

18. Rodzaje działań politycznych (kryterium zinstytucjonalizowane)

Podział dokonany przez Bodnara:

• Zinstytucjonalizowane - podejmowane w ramach organizacji i zgodnie z obowiązującymi normami i dyrektywami.

• Niezinstytucjonalizowane - podejmowane poza organizacją lub w organizacji ale niezgodne z obowiązującymi normami.

19. Rodzaje działań politycznych wg Sobkowiaka

1. Aktywne (czynne) i bierne

2. Racjonalne (świadome i celowe podjęcie pewnych czynności, które winny przynieść zaplanowane korzyści) i nieracjonalne

3. Kontrolowane bądź niekontrolowane (zgodne z planem)

4. Konsensualne (podmiot uważa, że kooperacja pozytywna z innymi podmiotami jest skuteczną droga realizacji własnych interesów) i konfliktowe

5. Konformistyczne (zgodne z wartościami i normami) i nonkonformistyczne (podmiot działania lekceważy, narusza lub łamie wartości i normy obowiązujące w pewnych kręgach społecznych)

6. Indywidualne i grupowe

7. Dobrowolne i przymusowe

8. Jawne i niejawne (zakamuflowane)

9. Zachowawcze (stabilizujące istniejący porządek) i rewolucyjne

10. Etyczne (realizowane zgodnie z obowiązującym w pewnej przestrzeni społecznej systemem norm moralnych) i nieetyczne

20. Typologia uwarunkowań politycznych wg Sobkowiaka

4 ogólne czynniki warunkujące działania polityczne:

- uwarunkowania systemowe - normatywna i behawioralna strona systemu ogólnospołecznego (w tym politycznego) - aspekt normatywny to idee, wartości i instytucje współtworzące dany system oraz określające jego powinności i pożądany sposób funkcjonowania. Aspekt behawioralny to rzeczywisty (a nie modelowy) sposób skonstruowania i funkcjonowania systemu

- uwarunkowania środowiskowe - aktorzy i konkretne właściwości bezpośredniego otoczenia danego podmiotu działającego, w którym odgrywa on różne role i zaspokaja większość sowich potrzeb i interesów (to oddziaływania rodzin, grup nieformalnych, lokalnych organizacji i instytucji o charakterze politycznym, religijnym czy ekonomicznym)

- uwarunkowania sytuacyjne - czynniki towarzyszące konkretnym działaniom politycznym w określonym czasie (zarówno stałe elementy otoczenia jak i czynniki pojawiające się ad hoc)

- uwarunkowania osobowościowe - specyficzne dla danej jednostki cechy psychospołeczne, wpływające na jej procesy poznawcze i wykonawcze (np. intelekt, emocje, motywacje, pamięć, zainteresowania)

21. Teoria racjonalności politycznej

W Polityce trudno jest podejmować egoistyczne działania. Działanie polityczne często bywają racjonalne - niezwykle ważna jest tu intuicja. W prakseologii spotyka się racjonalność rzeczową - podmiot zawsze osiągnie swój cel, gdy będzie dążył całą siłą do niego. Podmiot zawsze zrobi wszystko by jego działania były racjonalne.

Typologia działań racjonalnych (Jabłoński):

1. Racjonalność normatywna - podmiot działa zgodnie z otoczeniem, jeśli nie narusza wartości występujących w tym otoczeniu

2. Racjonalny aktor - podmiot nie interesuje się zbiorowością. Interesuje go realizacja określonego celu.

22. Wichrowatość społeczna = socjotechniczna

Szczególny stan otoczenia podmiotu działania, przejawiający się w pewnych postawach i zachowaniach ludzi będących adresatami tegoż działania. Wichrowatość oznacza, że pewna ilość ludzi początkowo akceptująca dany podmiot i pozytywnie reagująca na bodźce zawarte w danym działaniu zmienia swoje zachowania i/lub postawy na krytyczne wobec podmiotu. W konsekwencji osoby te zmieniają swą podatność na wspomniane bodźce lub też całkowicie je odrzucają. Główne przyczyny wichrowatości (Mlicki): 1) nieprawidłowość lub fragmentaryczność informacji o tym, że podmiot działania oszukał, realizując cele niezgodnie z celami oficjalnymi - korzystnymi dla adresatów działania; 2) skłanianie ludzi do realizacji wielu nietożsamych lub wykluczających się celów jednocześnie, co może prowadzić do dezorientacji.

23. Wartościowanie działań politycznych

W ocenach racjonalności działania najczęściej stosowane są kryteria prakseologiczne (sprawnościowe) i aksjologiczne (Zieleniewski). Wśród kryteriów sprawności wymienia się: korzystność, ekonomiczność, prostotę, dokładność i solidność. Z kolei w ramach ogólnego kryterium aksjologicznego najwięcej kontrowersji wzbudza zagadnienie etycznego wartościowania działań politycznych.

W świadomości wielu ludzi jest obecne przekonanie o nikłym związku polityki z etyką albo o całkowitym braku. Podnoszone zarzuty o niemoralności polityków, ich egoizmie i nieliczeniu się z interesami słabych tylko to potwierdzają. Negatywnym symbolem polityki stał się makiawelizm.

Wartościowanie działań politycznych wymaga wniosków.

1. Najważniejszym i dominującym w polityce kryterium oceny działań jest skuteczność w myśl słów: „zwycięzców się nie sądzi”

2. Politycy często deklarują przestrzeganie pewnego systemu wartości w decyzjach i działaniach, a tak naprawdę tego nie czynią. Często akceptują działania niemoralne i dążą do ukrycia tego przed opinią publiczną.

3. Na polityków mają wpływ bodźce zewnętrzne (systemowe, środowiskowe, sytuacyjne), wymuszające działania niezgodne z pozytywnie określonymi ich interesami, co w znacznie deformuje ich procesy wartościowania działań.

Sposób i treści wartościowania działań politycznych (własnych i cudzych) w coraz większym stopniu wynikają z przyjętych przez podmiot strategii politycznych.

24. Polityka a etyka

Etyka polityczna - zespól norm i ocen moralnych, które obowiązują w społeczeństwie wskazujących to, co jest dobre a co złe w celach i postępowaniu ludzi. Wyróżniamy 4 modele powiązań między etyką a polityką:

1. Dominacja etyki nad polityką (polityk uznawany jest za etycznego, trudno mu osiągnąć założony cel; winien być wierny wyznawanym zasadom moralnym, które stanowią podstawę wszelkiego działania politycznego)

2. Dominacja polityki nad etyką (etyka ma drugorzędne znaczenie lub się nie liczy, liczy się skuteczność, czyli uzyskanie celu; działania polityczne podejmowane są ze względu na interesy podmiotu, a w przypadku konfliktu wartości, racje polityczne - wartości pragmatyczne - winny dominować nad ich aspektem moralnym, zgodnie z dyrektywą „cel uświęca środki”)

3. Autonomiczność polityki i etyki (obie dziedziny są niezależne. Etyka inspiruje działania polityczne)

4. Wzajemna zależność etyki i polityki (politykę ocenia się z jednej strony wg kryterium dobra i zła, a z drugiej wg kryterium skuteczności (np. dziadek Tuska)

25. Makiawelizm polityczny

W XVI wieku w chwili pojawienia się władzy absolutnej, jedynym suwerenem był władca - miał być to władca skuteczny. Jest to doktryna oparta na przekonaniu, że wszelkie postawy polityczne należy postrzegać przez pryzmat jej skuteczności. Rola etyki ograniczona do minimum - „cel uświęca środki” (synonimy - hipokryzja, oszustwo, manipulacja, bezwzględność, cynizm). Makiawelizm polityczny wiąże się z pojmowaniem marketingu jako dążeniem do skuteczności, w sensie rywalizacji wyborczej - zwycięstwa. Pragmatyczne spojrzenie na realizację celów jednostek i organizacji politycznych, które robią wszystko by spełnić „wymogi rynku” i odnieść na nim sukces wyborczy. Potrzeby wyborcze są traktowane są instrumentalnie, ideologia i poglądy polityków w każdej chwili mogą ulec zmianie, jeżeli tego wymaga rynek, polityka przestaje być przejawem działalności społecznej w założeniu prowadzącej do poprawy warunków życia.

26. Relacje między polityką a etyką w teorii M. Webera

Zauważył on, że polityk nie zawsze będzie postępował wg kryterium moralności, bo często występuje konflikt między polityką a moralnością. Stwierdził, że w całej historii świata ścierają się etyka przekonań i etyka odpowiedzialności. Etyka przekonań opiera się na skuteczności, którą wspiera ideologia i religia. W tej etyce następuje ucieczka od odpowiedzialności przez polityków. Nie przyznają się oni do błędów. Są przekonani, że ich działanie jest dobre, ponieważ posiadają oni siły nadprzyrodzone. Etyka odpowiedzialności uważa, że polityk ponosi pełną odpowiedzialność za swoje czyny. Jeśli w danym projekcie politycznym pojawia się wiele negatywnych opinii, powinien go porzucić.

27. Realizm polityczny

W polityce machiavellizm utożsamiany jest z realizmem politycznym.

Cechy realizmu:

• Najważniejsza jest skuteczność - zwycięzców się nie sądzi, ocenie podlega jedynie cel i jego wykonanie

• Publiczna deklaracja przywiązania do wartości etycznych w praktyce nie trzymanie się ich. W myśl tej zasady polityk zachowuje się w dwojaki sposób.

• Politycy inspirowani są cechami otoczenia - otoczenie daje bodziec do działań politycznych, np. moralizatorstwo, etykietowanie, koniunkturalizm

28. Pojęcie marketingu politycznego

Wg G. Ulickiej - marketing należy postrzegać w sposób funkcjonalny, który jest zbiorem teorii i metod, które ułatwiają wyborcy wybór kandydata. Zbiór technik zastosowanych w marketingu komercyjnym. Trzeba uzyskać wsparcie i poparcie dla swojego kandydata. Przez poparcie rozumiemy całkowite oddanie władzy dla danego polityka i partii, poparcie dla programów to uzyskanie środków finansowych podczas kampanii wyborczych. Trzeba wywołać pozytywne bodźce u elektoratu w ostatnich dniach przed wyborami.

Wg M. Bongranda - techniki mające na celu dostosowanie kandydata do jego potencjalnego elektoratu, spopularyzowanie go jak największej liczbie wyborców i każdemu z nich, stworzenie różnicy w stosunku do konkurentów oraz minimalnym wysiłkiem zjednanie sobie podczas kampanii jak największej ilości niezdecydowanych wyborców.

Wg klasyków marketingu politycznego działanie i myślenie metodami konsumenta powinno przestrzegać czterech zasad:

• Konsumenci wybierają towary i usługi, które lepiej zaspokajają ich potrzeby, nawet jak nie mają tej świadomości.

• Sprzedawcy - partie mogą uzyskać tylko wtedy sukces, kiedy rozumieją potrzeby konsumenta

• Zmiany na rynku politycznym często powodują, że pojawia się szansa na pojawienie się nowych partii. Partie, które pojawiają się w trudnej sytuacji mają zazwyczaj duże poparcie.

• Sprzedawca musi wiedzieć, czy to, co robi jest opłacalne. Dostosowanie kandydata do elektoratu

Wg Wiszniowskiego - marketing polityczny - zespół technik służących do kreowania zmian zachowań podmiotów polityki oraz obywateli w przestrzeni rywalizacji politycznej, w określonych i długofalowych procesach.

Wg Muszyńskiego - na działanie marketingowe składa się produkt dostosowany do potrzeb rynku, cele zbliżone do warunków rynku, dystrybucja, droga od producenta do odbiorcy i promocja towarów.

Wąskie ujęcie marketingu politycznego to marketing wyborczy.

29. Etapy w rozwoju marketingu politycznego

W latach 60. po raz pierwszy amerykańskie stowarzyszenie marketingu użyło tego pojęcia. Marketing miął przynosić informację o osiąganiu celów.

1. Lata 60. - czterofunkcyjny model marketingu politycznego - najważniejszy jest produkt - oferta rynkowa, marka, symbol, parametry techniczne; cena - wartość oferty (zwycięstwo, przegrana), dystrybucja, promocja (Mc Carthy)

2. Lata 70.- dyskusje czy marketing można połączyć z nauką o zarządzaniu

Trzy podejścia do marketingu:

• Klasyczna - przy minimalnym nakładzie klient powinien kupić towar

• Sprzedaż towaru - dotarcie do największej liczby osób. Zysk ze sprzedaży może być tylko dzięki wnikliwej analizie oczekiwań elektoratu.

• Publiczność

Działania w marketingu:

• Perswazyjne- za pomocą reklamy chce się uzyskać zrozumienie czy akceptację. Łatwe odnalezienie produktu na rynku politycznym

• Akceptacja wyborców

Historia marketingu politycznego:

• Do 1952 roku - w okresie międzywojennym w Stanach prowadzono badania zachowań społecznych - wykorzystanie technik z marketingu komercyjnego

• 1952 - w polityce postępowanie marketingowe występowało na szeroką skalę. W USA po raz pierwszy zastosowano na szeroką skalę plan marketingowy w kampanii Eisenhauera (zwrócił się o przygotowanie kampanii do agencji reklamowej). Kampania w mediach - segmentacja rynku na 12 segmentów ze względu na preferencje społeczne i wyborcze

• Od 1960 - podobną kampanię przygotował Kennedy, po raz pierwszy transmitowana w TV (personifikacja kandydata)

• Lata 70.- prowadzono badania techniczne - Dominik LIND

• Lata 90. - kampania Clintona - najbardziej dojrzała (wprowadzono pojęcie rynku politycznego)

30. Model marketingu politycznego wg J. Mc Carthyego

Koncepcja z roku 1960, która mówiła o kompleksie marketingowym (marketing mix), czterofunkcyjnym module zmiennych zależnych. Marketing stał się odpowiedzialny za cztery podstawowe elementy determinujące i charakteryzujące ofertę firmy: cenę, produkt, promocję i dystrybucję. Wymienione zmienne stanowią czteroelementową grupę powiązanych ze sobą działań przedsiębiorstwa - problemy decyzyjne firmy - i tworzą zespół technik, których skuteczne stosowanie decyduje o poziomie korzyści oferowanych nabywcy.

31. Marketing społeczny wg F. Kotlera

Kotler przedstawia marketing jako szeroko pojęty proces społeczny, którego istotą jest wymiana produktów przez konkretne osoby i grupy, które ich pragną i potrzebują. Definicja ta szeroko traktuje zakres marketingu. Ważny jest w niej wymiar społeczny, który pozwala na ujęcie marketingu jako mechanizmu, który w pewnej mierze reguluje życie społeczeństwa. Marketing prowadzi do wymiany z której zadowolone są obie strony. Nabywcy dzięki ciągłemu badaniu i poznawaniu ich potrzeb otrzymują produkt, który w sposób satysfakcjonujący zaspokaja ich potrzeby, a politycy dzięki skutecznym technikom uzyskują poparcie. Jest to proces, w którym Mamy do czynienia z 2 podstawowymi zjawiskami - z 1 strony marketing społeczny dostarcza efektywnych technik wytwórcy (np. usług, ofert politycznych), a z 2 - wprowadza postulat podniesienia dobrobytu społecznego jako całości. Marketing jest traktowany jako całokształt stosunków ekonomicznych, społecznych i politycznych, a jednym z jego celów jest uwzględnienie wartości publicznych.

32. Marketing polityczny a marketing społeczny

Produkt marketingu społecznego to usługa dostarczana przez organizację non-profit. Sektor społeczny jest: pozarządowy, nie nastawiony na zysk, niekomercyjny, dobrowolny, powołany dla dobra publicznego. Sektor społeczny korzysta z pomocy finansowej państwa. Obok typowych organizacji non-profit takich jak: kościoły, szpitale, uniwersytety, teatry, policja, straż pożarna i wojsko, wymienia się kandydatów (marketing osób) i partie polityczne (marketing organizacji). Z jednej strony potwierdza się zastosowanie marketingu w polityce, z drugiej marketing polityczny włącza się w marketing organizacji non-profit. Ze względu na unikalność oferty politycznej oraz stosunek do niej wyborców, bardziej zasadne wydaje się wyróżnienie marketingu partii i kandydatów politycznych.

Głosowanie jest szczególnym, a często ważnym wydarzeniem dla wyborcy. Trudno porównać je z wizytą w przychodni czy pójściem do teatru. Wynika to z rzadkości wyborów i konsekwencji jakie ze sobą niosą. Programy wyborcze dotyczą spraw, które mogą mieć bezpośredni i poważny wpływ na życie wyborcy.

33. Działania marketingowe wg J. Muszyńskiego

Umożliwiają rozpoznanie sytuacji na rynku, a to warunkuje decyzje w sprawie produkowanie określonego towaru lub nastawienia się na określone usługi oraz zaprezentowanie towaru w sposób zachęcający do nabycia do. Do działań marketingowych zalicza się:

• Produkt dostosowany do ustalonych wcześniej potrzeb czy gustów wyborców;

• Cenę ustaloną stosownie do prawa podaży i popytu (dostosowaną do konkretnych warunków rynkowych)

• Dystrybucję towaru (obejmującą reklamę, akwizycję, public relations, promocję uzupełniającą oraz sponsoring)

34. Etapy postępowania marketingowego

Wyróżniamy 3 fazy procesu marketingowego:

1. Określenie popytu - obserwacja opinii publicznej, szukanie w wyborcach tego, czego oni by oczekiwali (np. likwidacja bezrobocia)

2. Definiowanie podaży - odpowiedź na to jakie jest nasze ewentualne poparcie, przede wszystkim - jakie jest poparcie konkurencji

3. Faza komunikacji - promocja, ostateczna sprzedaż - kontakt polityk lub partii politycznej z wyborcami

Postępowanie w myśl marketingu politycznego:

- analiza, badanie i diagnoza rynku - poparcie partii, diagnoza konkurentów, ewentualne przewidywanie jak zakończą się wybory (kierowanie się sondażami wyborczymi); zdefiniowanie potrzeb wyborców , aby wyborcom odpowiadał wynik

- przygotowanie w oparciu o badania strategii sprzedaży produktu politycznego (polityk, partia polityczna) - jak dotrzeć do wybranego elektoratu

- promocja produktu na rynku politycznym (spotkania, wiece, reklamy polityczne)

- sprzedaż produktu (w chwili głosowania - transakcja kupna-sprzedaży)

- kontrola efektywności na każdym z wymienionych etapów.

35. Cechy marketingu politycznego

• Istnienie rynku politycznego - istnienie obszaru, gdzie ma dojść do transakcji kupna-sprzedaży oferty politycznej

• Charakter produktu politycznego - oferta programowa polityka bądź partii

• Zachowania wyborcze (dookreślenie potrzeb społeczeństwa i jak je wykorzystać w czasie wyborów)

• Charakter kampanii wyborczej (czy jest programowa, czy oparta na wizerunku kandydata)

• Wykazanie różnic między reklamą polityczną a propagandą, między działaniem politycznym a komercyjnym (propaganda zwykle jest reżimowa, a więc jest produktem ośrodka władzy)

36. Polityka jako towar.

Polityka ma wszelkie cechy produktu będącego przedmiotem zainteresowania anonimowych (zasadniczo) nabywców. „Towarowość” wynika z faktu, iż jest on w określony sposób produkowany, opakowywany, dystrybuowany i promowany na rynku politycznym. Występuje w „opakowaniu” ideologii, doktryn politycznych, programów wyborczych…

Produkt polityczny jest:

• Nienamacalny - wyborca nie ma pewności, że kandydat bądź partia na którą głosuje zrealizuje przedstawiony program.

• Różnorodny - oferty na rynku politycznym różnią się w zależności od tego, kto je wykonuje, kiedy i gdzie.

• Nierozłączny z dostarczycielem - wizerunek kandydata wpływa na wyborcę. Marką jest nazwa partii, wizerunek lidera.

37. Rynek polityczny

Jest to przestrzeń rywalizacji między podmiotami politycznymi. Na rynku politycznym dokonuje się wymiana produktów - dóbr politycznych między podmiotami politycznymi a elektoratem i w ramach obu tych grup. Jawi się w 3 płaszczyznach:

1. jako zjawisko umowne, dostosowane do transakcji politycznej

2. jako arena walki politycznej między rywalizującymi podmiotami politycznymi

3. jako realizacja aktu prawnego „uruchamiającego” kampanię wyborczą i określającego jej przebieg w przestrzeni i czasie, wykazującego również sprzedawców i nabywców.

Cechą rynku jest jego ograniczona żywiołowość, spontaniczność, występuje w zasadzie po jego uruchomieniu, narzucony mu odpowiedni rytm funkcjonowania. Specyficzny jest na nim towar i kontrahenci.

38. Warunki istnienia rynku politycznego

• Konkurencyjność- wolny rynek polityczny. Mogą istnieć pewne bariery i ograniczenia wynikające z ordynacji wyborczej i konstytucji, np. wiek, składki, opodatkowanie członków, zakaz działalności partii faszystowskich i komunistycznych.

• Strategie i praktyki sprzedaży towaru

• Musi istnieć przestrzeń komunikacyjna między wyborcą a partią/politykiem. Jeśli jej nie ma to rynek jest wówczas zachwiany.

Według Jerzego Muszyńskiego istnieje kilka płaszczyzn rozwoju rynku politycznego:

• Rynek polityczny jest zawsze umowny i dostosowany do aktualnych transakcji politycznych, tzn. na r.p. funkcjonują partie i politycy, którzy startują w wyborach.

• R.p. jest areną konkurencyjności nie rzadko również walki w celu osiągnięcia konkretnych celów. Walka może mieć różny charakter: od prób manipulacji wyborcami, perswazji, po próbę zmiany wizerunku kontrkandydata i próbę podważenia jego tez programowych.

39. Struktura rynku politycznego

Rynek sam wyznacza swoją strukturę i sam reguluję życie polityczne. W jego ramach występują transakcje, komunikowanie. Na rynku istnieją różne relacje.

Czynniki wpływające na strukturę r.p.:

• Uwarunkowania społeczno- demograficzne, np. płeć, status społeczny;

• Uwarunkowania ekonomiczne, np. stopa życia, status majatkowy;

• Uwarunkowania polityczne, np. poglądy

• Uwarunkowania prawne

Wszystkie te czynniki związane są z otoczeniem r.p. Owe uwarunkowania mogą w znacznym stopniu oddziaływać na strukturę rynku politycznego. Na przykład kryzys systemu - dotkliwie odczuwany przez społeczeństwo - może przyczynić się do upadku rządu, zwiększyć szanse wyborcze opozycji i doprowadzić do marginalizacji partii odpowiedzialnej za zaistniałą sytuację.

40. Poligopole, oligopole, monopole

Podział ze względu na liczbę podmiotów na rynku:

1. Polipole - gdy małych podmiotów (uczestników) na rynku jest dużo, a dużych podmiotów mało. Rynek rozproszony, sfragmentyzowany, trudno o dobre rządy - w Polsce od 1990 do 1996.

2. Oligopole - mamy z nim do czynienia, gdy średnie lub duże formacje polityczne występują na rynku i jest ich niewiele (zazwyczaj 5-6. Owe formacje skutecznie rywalizują między sobą - W Polsce od 1997 istniał ten typ r.p., ale został on zachwiany w 2000 r., gdy Porozumienie Centrum, Unia Wolności, Zjednoczenie Chrześcijańsko Narodowe weszły w skład większych, a AWS rozpadło się na PO i Pis.

3. Monopole - jeden podmiot (polityk lub partia) zdominował cały rynek, ale tylko w warunkach konkurencyjności- Indie, Meksyk. Nie musi istnieć tam system autorytarny czy totalitarny.

41. Struktura przedmiotowa i podmiotowa rynku

Struktura podmiotowa rynku określa relacje zachodzące między oferowanym produktem (politykiem, partią, programem) a popytem na ten produkt. Występuje gdy konkurencyjne podmioty rywalizują o poparcie tzw. wyborców niezdecydowanych.

Struktura przedmiotowa rynku charakteryzuje się wysokim stopniem aspiracji nabywców, często niezaspokajanym, rywalizacja spokojna. Ludzie chcą jak najbardziej uniwersalnych i prostych programów, które rozwiązałyby wszystkie kwestie. Pewna niestabilność i brak spokoju na rynku może doprowadzić do sytuacji, w której nowe produkty dotąd nie aspirujące do sprawowania władzy uzyskują ogromne poparcie Demokraci PL, SDPiL.

42. Rodzaje rynku.

1. Kryterium przestrzenne:

1. r. lokalny- występuje w trakcie wyborów samorządowych, zwłaszcza do rad gminnych;

2. r. krajowy- występuje w trakcie wyborów do parlamentu, na prezydenta RP;

3. międzynarodowy- występuje w trakcie wyborów do Parlamentu Europejskiego.

2. Kryterium liczebności uczestników r.p. (ze względu na stopień konkurencyjności:

1. doskonale konkurencyjny - występuje wówczas, gdy istnieją jasne, prawnie uregulowane reguły gry wynikające z ordynacji wyborczej a także z prawa wyborczego. Istnieje również pluralizm podmiotów tzn. na r.p. występuje kilka lub nawet kilkadziesiąt partii. Od 1991 r. mamy z nim do czynienia w Polsce.

2. rynek zmonopolizowany- występuje, gdy istnieją prawne reguły wyborcze, ale z drugiej strony mimo pełnej demokratyzacji w wyborach uczestniczy kilka podmiotów, np. Wielka Brytania, USA, Meksyk, Indie. Tak sytuacja jest związana ze specyfiką systemu partyjnego, np. występują partie typu komitetowego jak w USA (zawiany zostaje komitet z partii podzielające te same ideologie. Na tym rynku reguły pozbawiają udziału małych partii politycznych, jedna duża partia lub dwie;

3. rynek maksymalnie zmonopolizowany- występuje w systemach totalitarnych- partie przeciwne są wyłączone z możliwości udziału w wyborach.

3. kryterium zorganizowania rynku- podział ten jest oparty na warunkach, które wynikają z reguł wyborczych utrwalonych tradycyjnie, ale również z prawa wyborczego:

1. rynek doskonale zorganizowany- istnieją trwałe reguły postępowania, określony podział na okręgi wyborcze, ordynacja wyborcza obowiązująca wszystkich. Elektorat i politycy znajdują się na jednym terytorium. Popyt i podaż regulowane są zewnętrznie, na podstawie specjalnych klauzul, np. konieczność przekroczenia 5% progu wyborczego, obowiązek uczestnictwa w wyborach (Belgia). Innym przykładem, gdzie występuje ten typ r.p. to Szwajcaria.

2. niski stopień zorganizowania - reguły ruchome, nie ma zewnętrznych zasad, które regulują popyt i podaż.

4. Ze względu na stopień otwartości:

1. otwarty - rynek ten posiada pewne klauzule, które go trochę ograniczają, np. 5% próg wyborczy, zebranie odpowiedniej ilości podpisów, obowiązek zarejestrowania komitetu wyborczego. Takim ograniczeniem mogą być zmiany społeczne: podziały socjopolityczne i socjospołeczne; słaba identyfikacja z podmiotem politycznym, np. gdy nie znamy danego kandydata; słaba kultura polityczna- ludzie nie są przyzwyczajeni do uczestnictwa w wyborach.

Rynek otwarty nie jest rynkiem stałym. Jest on zazwyczaj duży, a co za tym idzie jest na nim niski poziom lojalności partyjnej. Występuje częsty i długofalowy proces przenikania się elektoratów. Są częste zmiany preferencji wyborczych.

W Polsce do płynności i otwartości dochodzą również odniesienia do historii i tradycji: SLD- historycznie partia lewicowa, program gospodarczy bardziej prawicowy.

Z tym typem rynku mamy do czynienia w większości państw europejskich, np. w Belgii większą rolę odgrywają podziały etniczne (Walonowie, Fryzowie), językowe i kulturowe niż podziały klasyczne na lewicę i prawicę. Niektóre partie lewicowe lansują inne programy, charakterystyczne dla innych nurtów. W Hiszpanii podziały na lewicę i prawicę są wyraźne. W Polsce nie występują podziały kulturowe i etniczne.

2. zamknięty - występuje w demokracjach dojrzałych, gdzie pojawienie się nowych podmiotów politycznych jest niezwykle rzadkie i raczej jest konsekwencją kompromitacji partii rządzącej. Istnieją jasne, trwałe podziały polityczne, stabilność preferencji i lojalność wobec elektoratu jest stała. W takich demokracjach jak amerykańska i brytyjska raz na kilkadziesiąt lat pojawia się partia, która jest w stanie zagrozić partii rządzącej, np. w 1906 r. w Wielkiej Brytanii pojawiła się Partia Pracy, która wyparła liberałów.

Cechy tego rynku:

• utrwalone wzorce demokratyczne, np. prawa wyborcze, ordynacja wyborcza nie zmieniana często; stabilny elektorat- łatwo jest określić jak ludzie z danego segmentu mogą głosować; stabilizacja polega na tym, że mniej więcej tyle samo osób chodzi na wybory.

• brak zaskakujących rozstrzygnięć, np. lider partii zwycięskiej zostaje premierem.

• Proces rywalizacji politycznej, gry politycznej jest modny, często partie zawierają kompromisy przedwyborcze, klauzule nietykalności, a jednym ze sposobów na żywiołową rywalizację są debaty.

Tak opisany rynek jest najczęściej nazywany rynkiem zamkniętym dużym.

Rynek zamknięty mały- występują na nim te wszystkie elementy charakterystyczne dla rynku dużego i dodatkowo: nie ma miejsca dla nowych podmiotów politycznych. Pojawiają się one niezwykle rzadko. Podczas kampanii wyborczej nie walczy się o zdobycie jak największego poparcia, ale walczy się o zachowanie poparcia, które już się ma.

43. Rynek partycypacji i rynek aktywizmu politycznego- jest to typologia współczesna

• Rynek partycypacji- występuje w Polsce od 1989 r. i wiąże się z odrzuceniem rywalizacji międzypartyjnej na rzecz rywalizacji na rzecz rywalizacji między komitetami. W chwili jednak ukształtowania się polskiego systemu partyjnego od 1990 r. stowarzyszenia, komitety wyborcze były zastępowane przez partie polityczne.

W ramach tego rynku zwiększa się udział obywatela w podejmowaniu decyzji wyborczych. Obywatel nie tylko oddaje głos, ale przede wszystkim może działać w stowarzyszeniach, komitetach obywatelskich, niezależnych instytucjach itp.

• Rynek aktywizmu politycznego- od końca lat 90. XX w. ten typ rynku został wprowadzony w większości państw Europy Zachodniej

- akt. minimum- uczestnictwo w wyborach przy założeniu, że jest ono obowiązkowe;

- akt. maksimum- mniej partii a więcej obywateli, tzn. partie zaczynają być zastępowane przez komitety, korporacje, związki zawodowe, grupy reprezentujące poszczególne interesy zawodowe itp. Istotą tego rynku jest to, żeby komitet wyborczy miał możliwość udziału w wyborach. Występuje w drugiej fazie demokracji.

44. Nomadyzm polityczny- jest to proces przenikania elektoratu, braku lojalności; „skakania z poparciem od jednej, do drugiej partii.

45. Fazy rynku politycznego.

1. Faza wyborcza (kampania wyborcza i wybory) - najbardziej dynamiczny okres funkcjonowania rynku, stosunkowo dobrze zorganizowany, określony rytmem przez przepisy prawne (data rozpoczęcia kampanii, daty poszczególnych etapów: zbieranie podpisów, rejestracja kandydatów, przydział bezpłatnego czasu antenowego, data głosowania) oraz przez tradycję polityczną.

2. Faza budowania koalicji,

3. Faza przetargów gabinetowych.

46. Źródła danych o rynku politycznym.

Mamy dwie bazy danych o rynku:

• Zewnętrzną- opracowania analityczne, ekspertyzy i materiały komisji wyborczej;

1. materiały komisji wyborczej- wyniki poszczególnych kandydatów i partii politycznych oraz rozmieszczenie głosów w poprzednich dwóch wyborach- do 8 lat wstecz. Interesują nas jak rozłożyły się głosy w poszczególnych grupach wiekowych; grupach społeczno-zawodowych; biorąc pod uwagę kryterium zamieszkania i płeć

2. dane statystyczne- są to dane za pomocą, których uzyskujemy informacje jaka jest stopa bezrobocia w danym okręgu wyborczym; jaki jest status społeczny ludzi; jaka jest stopa życiowa, zatrudnienie. Są to materiały analityczne sporządzone przez prywatne firmy, które się tym zajmują, a także materiały naukowe, socjologiczne, dane polityczne.

3. rynek mediów- należy zbadać jakie programy i jaką stację telewizyjną oglądają wyborcy a także czytelnictwo prasy, aby następnie umieścić tam reklamę.

4. doświadczenia, jakie wynikają z kontaktu z mediami- czy są one dobre, czy złe.

Wewnętrzną- materiały wypracowane w trakcie pracy sztabów wyborczych.

1. sondaże i ankiety- pozwalają zdobyć informacje jakie są preferencje wyborcze w poszczególnych grupach elektoratu, jakie są podziały socjopolityczne, jakie SA zainteresowania poszczególnych grup elektoratu, jaki jest stopień identyfikacji wyborcy z podziałami socjopolitycznymi, np. przedsiębiorcy i osoby z wyższym wykształceniem głosują na PO

2. materiały archiwalne- stare plakaty wyborcze, stare reklamy. Służą one do analizy czego należy unikać, a które elementy można powielać. Do materiałów archiwalnych własnych należą wszystkie materiały wyborcze zebrane z poprzednich wyborów; wycinki prasowe; nagrania wideo dotyczące kampanii lat minionych. Od 1995 roku w Polsce wykorzystywane są materiały z innych państw.

3. wywiad- sporządzanie ankiety, w której można byłoby uzyskać najwięcej informacji o szansach przeciwników, a więc diagnozujemy sytuację politycznych konkurentów. Poprzez wywiad chcemy zbadać nastroje panujące w elektoracie naszych konkurentów, dlaczego cieszą się oni sympatią lub nie.. Od 1989 r. praktykuje się w Polsce wywiad ustny z członkami sztabu wyborczego konkurentów.

47. Rodzaje badań rynkowych.

Przyjmując kryterium realizacji celów politycznych wyróżniamy badania:

• opisowe - zwierają ogólną charakterystykę. Mają na celu określenie jak długo funkcjonuje dany produkt na rynku. Jakie są trzy fazy: od narodzi→ życie→ schyłek, (np. cykl życia produktu: partii czy polityka),

• wyjaśniające procesy rynkowe - pokazują zjawiska przyczynowo-skutkowe. Cel: zweryfikowanie wcześniej przyjętych założeń czy hipotez

• prognostyczne - pozwalają przewidzieć zdarzenia i procesy rynkowe.

1. pozwalają ustalić przybliżoną frekwencję wyborczą;

2. pozwalają ustalić ewentualne preferencje wyborcze.

Te badania są potrzebne dla sztabów wyborczych oraz mają one również duże znaczenie dla samego wyborcy, który się nimi posługuje.

• innowacyjne - mają zbadać nowe możliwości (np. nowy wizerunek polityka, czy się on przyjął czy nie: Roman Giertych przed wyborami radykalny, po wyborach umiarkowany =amerykański neokonserwatysta);

• kontrolne (monitoring sytuacji) - dotyczą oceny skutków działań marketingowych.

Przedmiotem badań marketingowych są zazwyczaj wszystkie dane opisujące strukturę rynku:

• uwarunkowania prawne- prawa wyborcze określone w ordynacji; podział an okręgi wyborcze;

• uw. polityczne- liczba konkurujących ze sobą partii, stronnictw, komitetów wyborczych;

• uw. ekonomiczne- stopa bezrobocia w skali kraju, województwa; zarobki; koncentracja przemysłu;

• uw. demograficzno-społeczne- płeć, wiek, wykształcenie, wykonywany zawód, czy dany wyborca jest pracujący czy nie;

• reklama i wykorzystywane środki- w radio, prasie, telewizji, Internecie itp

48. Metody analizy rynku.

1. Analiza cyklu życia produktu.

Każdy z produktów rynkowych w warunkach demokratycznych funkcjonuje w oparciu o trzy fazy. Każda z nich ma określić jaki jest popyt na dany produkt.

• Faza narodzin- wprowadzenie produktu politycznego na rynek. W tym okresie, przy umiejętnym wykorzystaniu mediów i reklamy produkt cieszy się największym zainteresowaniem i pozytywnym odbiorem elektoratu.

• Faza dojrzałego życia- popyt utrzymuje się na równym poziomi. Produkt polityczny może być w koalicji.

• Faza schyłkowa- popyt na dany produkt spada. W systemie demokratycznym może dojść do całkowitego zniknięcia danego produktu.

PRZYKŁAD: demokraci.pl-

• Po tygodniu mieli 16-18 % poparcia

• Po 2 latach miała poparcie 1-2%;

• W ostatnich 2 latach ma poparcie podobne do Krajowej Partii Emerytów- 1,0--,7%. W wyborach samorządowych 2006 połączyła się w większą koalicję.

SDPiL- u schyłku rządów SLD wyodrębniła się partia Borowskiego. Miała ona wówczas poparcie rzędu 21-24%. Po kilku latach nie weszła do parlamentu. Obecnie wybrała drogę koalicji.

Trudno jest wskazać polityków, którzy przeszliby przez 3 fazy, np. Korwin-Mikke, Marian Krzaklewski.

2. Metoda map percepcyjnych- ustala się wizerunek danego produktu, a także jego pozycję na podstawie opinii o nim, które istnieją w środowisku.

Cele:

• ustalenie siły naszego produktu względem konkurencji,

• określenie wyjątkowości naszej oferty,

• na ile jest rzeczywiście popyt na towar, a na ile trzeba uświadomić nabywców, że jest konieczność posiadania danego towaru.

Złudność tej analizy polega na:

• opinie o produkcie jest często pochodną opinii medialnej

• opinia może być często manipulowana świadomie bądź nie, np. Roman Giertych- gdy pytano się o poparcie dla haseł, które on głosi, ale nie podano twórcy, to ok.3/4 odpowiadało się za tymi poglądami. Jednak, gdy zapytano czy akceptuję program R. Giertycha to poparcie bardzo spadło.

3. Analiza możliwości poszerzenia rynku - zwiększenie sprzedaży swoich produktów poprzez segmentację i wyszukanie niszy. Chodzi głównie o to, aby poszerzyć własny cykl poprzez znalezienie luk rynkowych, które mógłby wykorzystać nasz produkt.

4. Analiza postaw- ma ona określić jaki jest stosunek nabywcy do produktu a szczególnie do jego profili (czyli cech, którymi się on charakteryzuje). W Polsce zwraca się uwagę na jedną cechę , która dominuje, a o innych się nie mówi.

49. Segmentacja rynku politycznego.

To proces podziału wszystkich wyborców na segmenty (duże grupy społeczne o podobnych cechach) lub zbiorowości, do których kandydat później dotrze ze swoim przekazem, ze względu na różne zmienne (kryteria demograficzne, ekonomiczne, społeczne, polityczne, kulturowe i inne).

Procedura segmentacji składa się z trzech etapów:

1. badanie rynku politycznego,

2. analiza wyników,

3. profilowanie segmentów (polega na dokładnym opisie danego segmentu, w taki sposób, żeby kandydat mógł sformułować ofertę w sposób właściwy).

Pierwszą segmentację na szeroką skalę zastosowano w 1966 r. w USA, a w Europie w latach 80. XX w. we Francji (chodziło w niej o określenie jacy są Francuzi)

50. Kryteria segmentacji rynku politycznego.

• Czynniki geograficzne- miejsce zamieszkania; położenie na mapie województwa, powiatu i gminy; okręg wyborczy; zaludnienie danego miasta. Usytuowanie geograficzne wpływa na wyniki wyborów, np. w województwie podkarpackim głosuję się na prawicę; w Poznaniu rywalizacja między SLD a PO; w Gdańsku między PO a Pis.

• Czynniki demograficzne:

• wiek,

• płeć,

• stan cywilny,

• liczba członków rodziny,

• wyznanie,

• narodowość,

• zawód,

• wykształcenie,

• zawód,

• narodowość.

• Czynniki socjologiczne:

• do jakiej grupy się przynależy, np. studenci.

• jaki styl życia się prowadzi.

• Czynniki psychologiczne:

• postawy i przekonania polityczne bazują na programie, wizerunku, tradycji ( tak zawsze głosowaliśmy), na ideologii w mniejszym stopniu.

• wartości (uniwersalne, religijne)- nie we wszystkich społeczeństwach odgrywają takie same role. W Polsce bardzo ważne są takie wartości jak religia, honor, dobro.

• potrzeby i aspiracje- czyli co tak naprawdę oczekujemy od wybranych polityków, np. zmianę lub naprawę systemu, gwarancję własnego bezpieczeństwa.

• motywacje.

• Czynnik behawioralny:

• zachowanie polityczne danej osoby,

• aktywność polityczna i społeczna.

• Cechy osobościowe - najtrudniejsze do zbadania. Występuje zazwyczaj gdy lidera partii oceniamy przez pryzmat innych cech niż inną partię. Np. Donald Tusk- przyjazny stosunek do rzeczywistości, kompromisowość, koncyliacja, brak agresji; PO- niskie podatki, ochrona małych przedsiębiorstw. Polski elektorat jest elektoratem zniechęconym do polityków.

Te wszystkie kryteria nie są wystarczające. Bardzo często bierzemy pod uwagę podziały socjopolityczne:

1. wyborca odnosi się do klasycznego podziału na lewicę- centrum- prawicę

2. Często przed samymi wyborami społeczeństwo dzieli się według konkretnych problemów:

• seks,

• aborcja,

• wojna w Iraku,

• tolerancja wobec mniejszości narodowych (równouprawnienie).

51. Zasoby organizacji politycznych.

1. Dostęp do władzy (czy dana partia jest w parlamencie).

2. Czynnik finansowy (ile możemy przeznaczyć pieniędzy na działalność partii i na kampanię).

3. Czynnik merytoryczny (dostęp do fachowców, ekspertów, praktyków).

4. Czynnik symboliczny (istotny w Polsce - tożsamość partii, hymn, symbole partii, wypowiedzi odwołujące się do tradycji, styl komunikowania się ze społeczeństwem, wzory postępowania na rynku politycznym).

5. Czynnik mobilizacji (determinujący działania).

6. Czynnik instytucjonalny.

7. Czynnik dostępu do dóbr publicznych.

8. Czynnik zasobów ludzkich- osoby wspierające.

9. Czynnik koalicji- na ile dany produkt umiejętnie dobiera koalicjantów przed wyborami i czy jest w stanie wejść w koalicję .

10. Czynnik koordynacji (zarządzanie kapitałem)- na ile sztab wyborczy umiejętnie potrafi skoordynować działania partii w regionie, centrum, z mediami.

11. Czynnik przeanalizowania zasobów konkurencji- czym ona dysponuje, jaką można mieć nad nimi przewagę; zdobycie przewagi na temat organizacji kampanii; przekonania jego elektoratu do swoich racji.

52. Wyborca na rynku politycznym (miejsce i pozycja).

• Wyborca w ujęciu francuskim- wyborca jest pojęciem abstrakcyjnym i odnosi się tak naprawdę do abstrakcyjnego narodu. Jedynym suwerenem w państwie jest naród. Ograniczenia: wiek, obywatelstwo. To ujęcie upowszechniło się po Rewolucji Francuskiej. Weszło w życie w 1875 r. w konstytucji Republiki Francuskiej.

• Ujęcie marketingowe- Wyborca to każdy kto jest uprawniony do głosowania (wąskie znaczenie) i uczestniczy w wyborach oraz ten który aktywnie uczestniczy w życiu politycznym. Oznacza to, że wyborca jest przedmiotem oddziaływania politycznego:

1. Podlega on działaniom polityków i polityki,

2. Ulega manipulacją,

3. Ulega socjotechnice,

4. Ulega perswazji.

• Ujęcie behawioralne- wyborca jest indywidualnym uczestnikiem życia politycznego, który przejawia zachowania polityczne. Jest jakąś częścią większej zbiorowości politycznej.

Wyborca jest elementem rynku politycznego.

Wyborca jest klientem rynku politycznego.

Można wyróżnić trzy relacje:

1. wyborca jako konsument,

2. wyborca jako usługobiorca,

3. wyborca jako zleceniodawca.

W zależności od przedmiotu transakcji na rynku politycznym można podzielić wyborców na cztery kategorie:

1. wyborca jako nabywca ugrupowań politycznych,

2. wyborca jako nabywca kandydatów politycznych,

3. wyborca jako nabywca programów politycznych,

4. usługobiorca reprezentacji politycznych.

53. Produkt polityczny- składa się on z triady „surowców”:

• Ideologii, doktryn, światopoglądów, przekonań tworzących strategiczną wizję celu, do którego dążą podmioty polityki walczące o władzę; w owych wizjach głównym ogniwem jest charakter i kształt ustroju ekonomicznego, społecznego i politycznego oraz drogi, siły i środki osiągania takiego ustroju;

• Programów wyborczych danego podmiotu; programy składają się- zasadniczo- z syntezy ideologii i doktryny, oceny aktualnego stanu sytuacji w kraju oraz z licznych obietnic adresowanych do społeczeństwa; obietnice nie zawsze są realne;

• Ludzi partii lub z nią związanych, czyli polityków; w dążeniach do zdobycia władzy czynnik ludzki jest szczególnie ważny; ludzie bowiem prowadzą walkę o władzę, ludzie są potrzebni do rządzenia, kiedy już partia posiądzie władzę.

W samej transakcji kupna- sprzedaży polityczny towar stanowi swoistą syntezę programu wyborczego (czyli obietnic) i ludzi; pierwszy składnik towaru- ideologia, doktryna- jest jakby symbolem danego podmiotu polityki- partii, która przez ideologiczne i doktrynalne wartości i założenia prezentuje swój rodowodowy i docelowy charakter.

Zazwyczaj wyborca nie sugeruje się powyższymi czynnikami. Ważny jest dla niego wizerunek polityczny, symbol, godło. Wyborca często nie rozróżnia programów partii i polityków. Operuje pewnymi stereotypami, tradycjami. Program ma znaczenie dla świadomego wyborcy. Ważny jest fakt, że towar, który kupujemy w sklepie możemy zareklamować, a produkt polityczny nie.

54. Analiza postępowania marketingowego.

• Musimy określić popyt poprzez obserwację opinii publicznej, a więc szukamy w wyborcach tego czego oni od nas oczekują, np. likwidacja bezrobocia, ograniczenie migracji do Wielkiej Brytanii. Nie wszystkie partie korzystają z e wszystkiego.

• Faza definiowania podaży. Jest to nasza odpowiedź jakie jest nasze ewentualne poparcie, i jakie jest poparcie dla konkurencji.

• Faza komunikacji- promocja, ostateczna sprzedaż, kontakt polityka lub partii z wyborcami.

55. Zastosowanie marketingu politycznego w praktyce.

Dwa etapy historii:

• Przejście z marketingu ekonomicznego do politycznego. Nastąpiło to już przed II wojną światową w USA. Wówczas Instytut Badania Opinii Publicznej przeprowadził badania sondażowe dotyczące poparcia dla określonych kandydatów. Opublikowanie ich w prasie stymulowane głosy w praktyce.

• Zastosowanie marketingu politycznego po II wojnie światowej.

Ojczyzną marketingu są USA (szczególnie telewizja amerykańska). W 1952 r. po raz pierwszy komitet wyborczy D. Eisenhowera opracował kompleksowy plan prezydenckiej kampanii wyborczej. Najważniejszy w tej kampanii był wizerunek samego kandydata (był on zwycięzcą z II wojny światowej), oraz program kandydata. Po raz pierwszy komitet wyborczy zaprosił do współpracy profesjonalną agencję reklamową, która miała wypracować strategię na czas wyborów program, na podstawie wcześniej przeprowadzonych badaniach sondażowych w różnych stanach. Współpracowała ona z kongresmanami. Wymyśliła nazwę programu, logo. Odpowiadała za kontakty z mediami, reklamę telewizyjną oraz pozyskiwała ekspertów dla przyszłego kandydata.

Po raz pierwszy w telewizji pojawiły się spoty reklamowe odwołujące się do tradycji amerykańskiej i przedstawiające kandydata jako strażnika ładu. W 12 stanach po raz pierwszy dokładnie dokonano segmentacji rynku, tzn. podziału rynku ze względu na poszczególne kategorie, np. płeć, majątek itp. Po raz pierwszy transmitowano kampanię wyborczą. I gdy 8 lat później, tj.1 1960 r. zapytano społeczeństwo amerykańskie dlaczego oddało swoje głosy na Eisenhowera, ok. 80% odpowiedziało, że zadecydowało o tym pod wpływem telewizji i reklamy.

56. Zastosowanie marketingu politycznego w USA - typologia B. Newmana.

W latach 70. XX w. w USA Bruce Newman wyznaczył cztery cezury dla marketingu politycznego

1. Lata 50-te (od 1952 r.) najbardziej liczyły się

• partia (od jej zaangażowania zależał sukces),

• polityk,

• wsparcie polityczne,

• media,

• pieniądze (sposób finansowania).

2. Lata 60-te (od Kennedy)

• najważniejszy jest polityk i jego osoba - wszystko zależy od jego cech i osobowości ( wizerunek kandydata). Nastąpiła personalizacja polityki. Ważniejszy był kandydat, lider niż zaplecze polityczne.

3. Lata 80-te (od Regana):

• skuteczne techniki promocji,

• kandydat jako produkt,

• reklama.

4. Lata 90-te (Clinton od 1992 r.)

• szeroko rozbudowany rynek polityczny. Wprowadzono pojęcie rynku politycznego- najbardziej dojrzała forma.

• bardzo rozbudowana konkurencja,

• personalizacja polityki (Bill Clinton).

• Nie sztab wyborczy a wyborca kierował kampanią.

57. Marketing polityczny a zmiany w systemie politycznym i kulturze politycznej.

Stosowanie marketingu politycznego wpływa na kulturę polityczną, kształtowanie postaw i odczuć politycznych oraz wzmacnia przemiany we współczesnym demokratycznym systemie. Zmienia się sytuacja wyborcy i dzięki temu ujawniają się dwa skutki marketingu politycznego: większe zorientowanie działań politycznych na wyborcę oraz zwiększenie poziomu wiedzy wyborcy. Wyborca staje się osobą bardziej świadomą politycznie. Interesem polityka jest zdobycie poparcia społecznego w wyborach, realizuje się poprzez spełnienie wymogów wyborców. Dlatego tak często kampanie wyborcze orientują się na wyborcę. Oznacza to, że kandydat musi patrzeć na świat oczami wyborcy. Marketing polityczny dzięki komunikacji z wyborcami wpływa na zwiększenie wiedzy wyborcy - przynosi mu coraz więcej informacji. Dzięki czemu obywatel staję się świadomy politycznie.

Im bardziej dojrzała jest demokracja i im bardziej kultura polityczna jest obywatelska tym wybór jest racjonalny i świadomy.

58. Wizerunek polityczny- jest on elementem szerszej strategii politycznej. Nie są tak bardzo ważne takie elementy jak program, marka a tak naprawdę autokreacja. Należy artykułować te cechy, które są ważne, a pominąć te które są niedobre. Autokreację należy dostosować do sytuacji społecznej. Która obecnie panuje. Wizerunek często jest tak utrwalony, że trudno go zmienić. Każdy wizerunek polityczny powinien wpływać na postawy społeczne, nawet je zmieniać. Wszystkie wizerunki polityczne mają oddać religijny wymiar danego człowieka tzn. mają być swego rodzaju ikoną nieskazitelną, najlepszą= beatyfikacja postaci polityka.

Trudno zdefiniować czym jest wizerunek polityczny.

Wizerunek jest:

• nierealny,

• wizerunek polityczny jest trudny do modelowania, jest on złudny.

• zawiera stereotyp, symbol, mit, ikonę, które zostały wykorzystane przy kreacji wizerunku (wątki religijne często obecne są w polityce np. komunizm traktowany był jako religia),

• zależy od: osobistych predyspozycji kandydata, gestu, nałogów (alkohol, papierosy), ubioru (stosowany do okazji), etykietki (logo np. Wałęsa + Matka Boska; PSL - koniczynka), stosunku do seksu, inteligencji (może pomóc ale może również zaszkodzić).

Główną rolę w wizerunku odgrywa komunikacja, która jest schematem, a nie dowolnością czy naturalną wypowiedzią. Komunikacja ma miejsce pomiędzy:

• Politykiem a ludźmi,

• Politykiem, partią a mediami

59. Komponenty wizerunku politycznego.

• predyspozycje osobowe polityka: osobowość

• pewne przyzwyczajenia, gesty, ubiór, sposób wysławiania się, kontakty z wyborcą, nałogi (mogą odgrywać ważniejszą rolę niż program),

• marka (partia),

• etykieta, często bardzo trudno jest ją zmienić, np. UW- etykieta partii inteligenckiej; Pis- partia ludzi starszych. Znacznie łatwiej zmienić wygląd polityka niż etykietę partii.

• opakowanie (wygląd),

• jakość polityka (niezmienność poglądów),

• geograficzne zakorzenienie (miejsce zamieszkania i urodzenia, jak jest postrzegany przez sąsiadów),

• odwoływanie się do wartości społecznych- podkreślenie jakie cechy preferuje dany polityk ( czy otwarcie mówi, że jest wyznania rzymskokatolickiego, czy też nie),

• wykształcenie i zawód,

• pochodzenie narodowe, rasa- w Polsce ma mniejsze znaczenie, ale na Zachodzie już większe,

• pochodzenie żony (w Polsce nie ma większego znaczenia, jednak może zaskoczyć, np. Tymiński)

• wyznanie religijne- mocno wpływa na podziały socjopolityczne,

• stosunek do seksu- w Polsce jest to ciągle temat tabu,

• zamożność.

60. Typy wizerunków politycznych wg M. Webera.

1. Wizerunek koncyliacyjny (rozwiązujący spory). Dużą rolę przywiązuje do swojego wizerunku i wizerunku własnej partii. Istotną rolę odgrywa budowanie opinii publicznej. Podmiot tego typu chce dostosować swoje zachowanie do oczekiwań społecznych. Ma płynny program. Umie zachować się w każdej sytuacji. Tłumaczy wszystkie swoje postawy. Zgrabnie umie ominąć swoje słabości. Unika radykalnych haseł, radykalizacji postaw. Często dla niego istotną rolę odgrywa rodzina, dom, miejsce urodzenia, np. Aleksander Kwaśniewski, Marek Borowski, Włodzimierz Cimoszewicz.

2. Wizerunek polityka konfliktowego- zazwyczaj jest trwale usadowiony w świadomości społecznej. Polityk lub partia ma konkretny program, który czasami budzi kontrowersje (ma tyle samo zwolenników co przeciwników).Polityk konfliktowy to zazwyczaj polityk charyzmatyczny, który posiada we własnym kręgu autorytet i poparcie. Czasami jego autorytet ma zasięg szerszy. Polityk działający na przestrzeni różnych systemów politycznych. Przenosi często różne wzory ze starego systemu. Unika kompromisów i dąży, za pomocą różnych źródeł, do maksymalizacji celów. Wykorzystuje też często retorykę i moralność.

Bardzo dobrze czuje się w sytuacjach stresowych, a nie w czasach pokojowych, np. J. Kaczyński, A. Lepper.

61. Typy wizerunków politycznych.

1. Charyzmatyczny heros- często nie potrafi działać w warunkach demokratycznych. Potrzebny jest do burzenia i tworzenia nowego, np. Lech Wałęsa- ufało mu ¾ społeczeństwa; miał charyzmę i autorytet; Józef Piłsudski- charyzma, etos, mit legionów, wskrzesiciel Polski.

2. Polityk ojciec.

Sędziwy wiek (nie zawsze),paternalizm, rozwaga, wewnętrzny spokój, opanowanie, życiowa mądrość, opiekuńczy, mądrość polityczna, odpowiedzialność.

Odnajduje się w sytuacjach zarówno konfliktowych jak i koncyliacyjnych.

Przykłady: Aleksander Kwaśniewski, Tadeusz Mazowiecki, Władysław Bartoszewski, Józef Piłsudski- traktował ministrów jak swoje dzieci- reakcja emocjonalna.

3. Polityk amant.

Polityk czarodziej; dynamiczny; zdecydowany; często nie trzymający się konwenansów i schematów; potrafi wyjść do tłumu; atrakcyjna powierzchowność; pewien sentymentalizm i romantyzm; narcyzm; odwołuje się do emocji: miłość, przyjaźń a także do własnej rodziny; fotografuje się np. z kotem, psem, rodziną. Sprawdza się w sytuacjach konsultacyjnych.

Przykłady: Andrzej Olechowski, Marian Krzaklewski, Aleksander Kwaśniewski do 2000 r., Donald Tusk, Hanna Gronkiewicz- Walz.

4. Polityk heros.

Polityk kierujący się autorytarnymi metodami w partii, jest jej zdecydowanym liderem; egoistyczne i indywidualne podejmowanie decyzji; ma pewną misję długofalową do zrealizowania; profetyczna wizja ładu; odwaga; zdecydowanie; realizacja celu bez względu na bariery; posiada autorytet i charyzmę.

Najlepiej czuje się w sytuacjach konfliktowych.

Przykłady: Lech Wałęsa- początkowo, Andrzej Lepper, Roman Giertych- jest jedynym politykiem, który ma wizję ładu i od 1990 r. próbuje realizować („Kontrrewolucja mody” misja na kilka pokoleń, ok. 30 lat).

5. Polityk „zwykły człowiek”.

Tego typu polityków jest najwięcej. Jest to „swój” człowiek, dąży on do skrócenia dystansu między politykiem a wyborcami. Inne cechy: wiarygodność, demokratyczne środki działania, rozmawiając z nim nie powinniśmy czuć zdenerwowania; podkreśla swojskość, rodzimość; często mówi, że pochodzi z tego samego regionu co wyborcy.

Dobrze sobie radzi w sytuacjach koncyliacyjnych.

Przykłady: Piotr Ikonowicz- Polska Partia Socjalistyczna, lider Ruchu Alterglobalistów, do 1997 r. był w parlamencie, Władysław Frasyniuk (połączenie amanta i „zwykłego człowieka”), Kazimierz Marcinkiewicz.

6. Polityk „szarak”.

Nie chce się za bardzo angażować, woli stać z boku, jest przeciętny, nie ma w sobie żadnego indywidualizmu; cechuje go uległość, przeciętność, brak charyzmy, bierność, jest bardzo koncyliacyjny.

Przykład: Anita Błochowiak, Sebastian Florek.

7. Polityk ekscentryk.

Ma nietypowe podejście do polityki i rzeczywistości, zachowuje się niekonwencjonalnie. Jest osobą bardzo inteligentną, która na głupocie słuchaczy „zbija kasę”. To osoba niestandardowa, często uzewnętrznia sytuacje rodzinne publicznie. To rodzaj Showmana. Politykę traktuje nie jak zawód, ale jak pasję. Do polityki podchodzi emocjonalnie.

Dobrze czuje się w sytuacjach konfliktowych.

Przykłady: Grzegorz Kołodko, Janusz Korwin-Mike, Jan Maria Rokita (tylko w pewnym stopniu).

8. Polityk idol.

Jest zdecydowany, powierzchowny, potrafi znaleźć się w każdej sytuacji, ma świetny kontakt z wyborcami. Jest charyzmatyczny i cechuje się skutecznością i konsekwencją. Często używa kolokwializmów.

Przykłady: Donald Tusk, Andrzej Lepper, Lech Kaczyński, Lech Wałęsa- do pewnego czasu.

Działa w sytuacjach konfliktowych i koncyliacyjnych.

9. Polityk błazen.

Robi z siebie idiotę, jest nieodpowiedzialny politycznie. Jest to osoba wzbudzająca niezamierzoną śmieszność, usprawiedliwiając się pogrąża się jeszcze bardziej. Nie umie przewidywać rozwoju sytuacji. Realizuje się w sytuacjach konfliktowych.

Przykłady: Renata Beger, Anita Błochowiak, Jerzy Urban, Gabriel Janowski, Koronowicz.

Gdyby wziąć pod uwagę fakt, że wizerunek polityczny ma oddawać religijny wymiar danego człowieka- beatyfikacja postaci polityka, możemy wyróżnić:

• Męczennika- ks. Jerzy Popiełuszko, Joanna d'Arc we Francji;

• Święci herosi- Ch. De Gaulle, J. Piłsudski, L. Wałęsa ( bohater Lech Wałęsa);

• Prekursor- osoba, która włożyła ideologię pod rozwój partii politycznych, np. Marks, Stefan Kisielewski dla liberałów.

62. Wizerunek polityczny a cechy osobowościowe polityka.

Cechy osobiste polityka (predyspozycje):

• świetna sztuka wypowiedzi,

• dowcip,

• dobry kontakt z wyborcami.

Cechy charakteru dobrego polityka:

• zdolności przywódcze (umiejętność zdobywania szacunku, umiejętność rządzenia innymi, umiejętność zdobywania respektu i budowania autorytetu, umiejętność kierowania podwładnymi); pośrednie: prawdomówność, wytrwałość, roztropność, rozwaga w podejmowaniu decyzji;

• kompetencje (ciężka praca, zaangażowanie w pracę, wykształcenie w mniejszym stopniu);

• empatia, altruizm (umiejętność wczuwania się w rolę innych, dostrzegania biedy innych i ich niedoli).

63. Autokreacja wizerunku politycznego na podstawie wybranego polityka.

Andrzej Lepper- 3 etapy:

• 1991-1998- najbardziej radykalny; jest rzeczywisty, nie kreuje swojego wizerunku; mówi to myśli; wówczas bardzo rzadko kłamał; pozwalał się fotografować w wielu sytuacjach; prezentowano go jako prostego obywatela; nie pokazywał się w garniturach; nie był politykiem elit.

• 1999-2000- weryfikacja swojego obrazu z przeszłości; próbuje się kreować na polityka wschodzącą gwiazdę epoki komunistycznej (jego ideałem był Gierek).

• 2001-2005- polityk salonowy; od 2004 r. wizerunek polityka- męża stanu.

Niektórzy przypisują mu elementy charyzmatycznego przywódcy.

Na jego wizerunek wpływała przeszłość i przyszłość. Musiał mieć rzeczywisty życiorys; unikał kłamstw; stosował niedomówienia. Andrzeja Leppera wykreowały media.

64. Zdolności przywódcze.

• własne zdanie,

• kompetencja,

• wykształcenie (w znaczeniu rzutności i lotności),

• wytrwałość polityczna,

• elastyczność,

• odwaga w podejmowaniu decyzji (umiejętność ponoszenia ryzyka),

• roztropność.

65. Cechy lidera politycznego.

• najczęściej jest to przywódca partii,

• ma swoje zdanie i może się narazić na krytykę ze strony ogółu i dziennikarzy (R. Giertych)

• ma poważanie wśród ludzi, jest autorytetem.

• Umiejętność kierowania personelem i zjednywania sobie sympatii.

66. Zdolności komunikacyjne lidera politycznego i zabiegi służące autokreacji.

Zdolności komunikacyjne- umiejętność nawiązywania kontaktu z mediami i otoczeniem:

• Niekonfliktowość,

• Zdolność budzenia sympatii (musi być „fajny”),

• Uprzejmość,

• Zdolności przywódcze,

• Spokój wewnętrzny („luz”)

• Uroda, elegancja.

Trzy podstawowe strategie poprawy wizerunku:

• Kreacja wyglądu- wyborca zwraca uwagę na ubiór: marynarka, buty; na fryzurę; makijaż. Polityka ma być atrakcyjny, ma się podobać, niekoniecznie musi być wiarygodny. Bardzo ważną kwestią jest otaczanie się ludźmi, który mają autorytet społeczny lub są znani. Chodzi o to, aby polityk który nie radzi sobie z kreacją powinien otaczać się osobami o różnych autorytetach- EFEKT ODBITEGO BLASKU (blask autorytetu ma być też naszym blaskiem).

• Stałość siły nacisku autorytetu- polityk w celu wykreowania siebie powinien stosować opinie autorytetu, gdyż posłuszeństwo wobec autorytetu jest czynnikiem świadomości społecznej. Efektem tego jest to, że wyborca myśli, że dany polityk ma takie same poglądy co ów autorytet.

Ważną rolę odgrywają różnego rodzaju gadżety, np. pióro, teczka, gazeta, samochód. Dobrze też jest, gdy polityk chodzi z jakąś lekturą czy gazetą.

• Manipulacja wywieranym wrażeniem- z jednej strony cechy atrakcyjności przypisywane politykom są sztuczne, ale mają wiarygodnie wyglądać w oczach wyborców. Nie jest możliwe zbudowanie idealnego wizerunku. Najlepiej byłoby, aby elementów brakujących było jak najmniej.

67. Przywództwo polityczne- osoba (czasami grupa osób), która dzięki swoim zdolnościom kierowniczym wywiera zdecydowany wpływ na działalność struktur politycznych (np. państwo, partie polityczne, związki zawodowe) i zachowania zbiorowości społecznej.

W politologii stosowany jest podział przywództwa politycznego na:

• Przywództwo polityczne demokratyczne odnosi się do osób, które swoją pozycję osiągnęli w rezultacie wyborów. Istnieje możliwość odwołania przywódcy w takim samym trybie, członkowie organizacji mają więc wpływ na działania swego przywódcy.

• Niedemokratyczne przywództwo polityczne dotyczy tych, którzy danej społeczności zostali narzuceni, ich autorytet wynika z poparcia stojącej za nimi siły (np. wojska). Tego rodzaju przywództwa polityczne charakteryzują się systemy totalitarne (totalitaryzm) i dyktatorskie (dyktatura), w państwach faszystowskich (faszyzm) zaś idea wodzostwa.

Głównym celem przywódcy jest zjednanie potencjalnych zwolenników, stwarzając im nadzieję zaspokojenia ich oczekiwań. Przywództwo polityczne może wynikać z zajmowanego stanowiska w hierarchii władzy (np. sprawowanie wysokiego urzędu) i posiadanych przez daną osobę określonych cech i przymiotów (np. umiejętność przekonywania, mobilizowania do działania, kształtowania wizji i celów). Uznaje się jednak, że decydujący wpływ na fenomen przywództwa politycznego wywiera określona sytuacja społeczno-polityczna (np. ostry kryzys polityczny, rozmiar poparcia wyborczego udzielony danej jednostce czy też podjęty przez nią charakter działań reformatorskich), która kreuje przywódcę, czyniąc go efektywnym i silnym.

Współcześnie wyróżnia się 3 typy przywództwa politycznego:

1. rutynowe - pozycja polityka wynika z miejsca zajmowanego przez niego w strukturze władzy, z reguły pełni odpowiedzialną funkcję w aparacie państwowym. Nie wyróżnia się jednak żadnymi szczególnymi cechami czy przymiotami,
2. integrujące - osobę taką cechuje dynamizm, innowacyjny styl działania, duże zdolności polityczne. Lider nie potrafi na ogół przekroczyć ram wyznaczonych przez normy konsensusu społecznego,
3. promocyjne - polityk jest nie tylko twórcą np. partii politycznej, organizacji czy państwa, ale też jego dziełem są wszelkie przeprowadzone reformy społeczne, polityczne czy gospodarcze.

68. Personalizacja polityki.

Personalizacja władzy politycznej jest, z jednej strony, przyczyną marketingu politycznego, z drugiej marketing wzmacnia to zjawisko. Zyskał na znaczeniu pojedynczy kandydat. Nie potrzebuje on takiego poparcia partii jak wcześniej. Większość elektoratu odbiera partie polityczne przez pryzmat ich liderów. W kampanii wyborczej dzięki popularności mediów i ich charakterowi główne zainteresowanie na sobie skupia jednostka. Poglądy danego kandydata są indywidualne, w dużej mierze są podobne z poglądami partii, ale nie muszą być identyczne. Kandydat bardziej jako jednostka niż reprezentant partii przedstawia swój program i jest jego rzecznikiem. Związek kandydata z partią został osłabiony. Kandydat dzięki mediom zyskał swoistą niezależność. Dzięki popularności kandydata w mediach struktury partyjne okazują się zbędne. Personalizacja władzy to symbol humanizacji stosunków społecznych. Oferta wyborcza zyskuje wymiar indywidualny, a przez to bardziej konkretny.

To zjawisko pojawił się w latach 50. XX w. w USA, z chwilą zastosowania marketingu politycznego w wyborach prezydenckich w 1952 r., a zwłaszcza z chwilą uruchomienia mediów w tych wyborach. W Polsce to zjawisko pojawiło się na początku lat 90. XX w, gdy zaczęły formować się partie polityczne.

69. Program polityka.

Jest to język zakodowany, dlatego do programu tworzone są hasła. Slogany mają być „uproszczeniem”, podsumowaniem programu politycznego. Społeczeństwo rzadko czyta programy polityczne, a łatwiej zapamiętuje slogany. Istotne znaczenie w programie ma wygląd polityka, zamieszczenie jego zdjęcia kosztem treści programowych. Należy wyartykułować te punkty, które są w haśle kampanii, np. bezpieczne państwo.

Program polityczny dzielimy na:

1. program centralny- akcentuje główne założenia programowe.

Np. budowa IV RP (sięganie do wzorców II RP, odcięcie się od III RP)

2. program szczegółowy ( peryferyjny)- zawiera te kwestie programowe, z którymi dana partia jest utożsamiana w opinii publicznej

Np. budowa tysiąca mieszkań, likwidacja ubóstwa, itp.

70. Modele organizacji sztabów wyborczych.

• Model wertykalny.

• kandydat (partia lub polityk)

Jest na samej „górze” w organizacji sztabu wyborczego, ponieważ to on steruje kampanią wyborczą; często jest to osoba, która nie słucha swoich doradców.

• szef doradców (kampanii wyborczej)

Jest to osoba, która była lub jest politykiem, cieszy się dużym szacunkiem, ale jest zdystansowana wobec obecnej sytuacji politycznej. Zadaniem tej osoby jest dodanie wiarygodności politykowi.

• komórki w sztabie

• ds. sondaży

• doradcy,

• ekipa techniczna,

• agencje wynajęte do sondaży;

• ds. reklamy zewnętrznej

• eksperci,

• ekipa techniczna,

• wymyślają slogany, logo, zdjęcia itp.

• DS. KONTAKTÓW Z MEDIAMI

• ds. finansów

• zajmuje się pozyskiwaniem pieniędzy na kampanię

• biznesmeni

• grupy lobbingowe (lobujące na rzecz kandydata)

ZALETY: dość szybki przepływ informacji, wspólne podejmowanie decyzji, możliwość bardzo szybkiego reagowania na wypowiedzi kandydata.

• Model horyzontalny- zbudowany jest bardzo podobnie. Mniejszą wagę przywiązuje się do kontaktów z mediami i nie ma osobistej kontroli; zajmuje się finansami. Ważna rolę odgrywa szef sztabu, który odpowiada za wszystkie decyzje podejmowane przez sztab w kampanii.

ZALETY: dostosowanie kampanii do oczekiwań elektoratu; pracuje się na żywioł- bezpośrednio do akcji kampanii wyborczej;

WADA: trudno utrzymać komunikację z mediami.

71. Typowy „polski model” budowy sztabu wyborczego.

• Przewodniczący sztabu (J. Kaczyński, J. Kurski, R. Kalisz, M. Siwiec).

• Znany polityk lub osoba tzw. autorytet zazwyczaj ze świata mediów,

• osoba odpowiedzialna za kontakt z mediami, z władzami partii lub konkretnym lokalem wyborczym,

• jest przedstawicielem partii przy układaniu list w terenie,

• kontroluje działalność finansową partii,

• zazwyczaj sam nie bierze udziału w wyborach,

• jest to osoba pozostającą w „cieniu”.

• Eksperci

• posiadają kompetencje i wiedzę z danego zakresu- pomoc merytoryczna ( w Polsce głównie z ekonomii i polityki zagranicznej),

• doradzają,

• biorą udział w konferencjach jako osoby najbliższe,

• przygotowują wystąpienia,

• redagują oświadczenia,

• monitorują i kontrolują działalność sztabu, jego skuteczność.

• Szef sztabu

• prace bieżące,

• opowiada za działalność sztabu, za struktury organizacyjne

• przydziela obowiązki poszczególnym komórkom,

• kontroluje działania osób oraz dyscyplinuje.

Szefem sztabu powinna być osoba:

• dyspozycyjna,

• elastyczna,

• wnikliwa,

• doświadczona,

• pedantyczna,

• odpowiedzialna,

• posiadająca wiarę w osiągnięcie sukcesu,

• posiada umiejętność koordynowaniem zespołu,

• która szybko podejmuje decyzje,

• ma zdolności menadżerskie,

• ma bardzo dobrą kondycję psychiczną i fizyczną,

• jest odporna na stres,

• najczęściej są to osoby do 45 roku życia.

• W Polsce jest to zazwyczaj polityk, który kierował partią w regionie

• Kierownik zespołu organizacyjnego

• Przygotowuje plany działalności sztabu,

• Prowadzi biuro wyborcze,

• Zajmuje się budżetem kandydata,

• Odpowiada za łączność, transport, ulotki, bilbordy.

• Kierownik ds.. mediów

• Odpowiedzialny za kontakt z mediami (dobrze jest, gdy ma z nimi dobre kontakty),

• Może nim być były dziennikarz.

• Kierownik ds. zespołu finansowego

• Szuka środków finansowych i je zabezpiecza.

• Kierownik do badań rynkowych

• Są najczęściej socjologowie,

• Prowadzą sondaże popularności kandydata, zarówno przed jak i w trakcie kampanii.

72. Poziomy implementacji i planowania strategii wyborczych

73. Marketing wyborczy w wyborach w 1989 r. i w wyborach prezydenckich 1990 r.

W okresie pierwszych wyborów prezydenckich w Polsce kampania wyborcza miała inny charakter niż w ustabilizowanej demokracji amerykańskiej. Na zwycięstwo „skazana” była opcja polityczna odpowiedzialna za demokratyczny przewrót, co zawężało pole rywalizacji wyborczej. Nie był to jednak, w tym znaczeniu, rynek monopolistyczny, o czym świadczy sukces „kandydata z nikąd”. Same wolne wybory były wydarzeniem dla wyborców i polityków, którzy wcześniej nigdy nie zabiegali w takiej formie o wyborców i na tych działaniach nie koncentrowali zbytnio swej uwagi.

Dodatkowo, trudna sytuacja wynikającą z ekonomicznych przemian i skomplikowana sytuacja społeczeństwa, często zagubionego w nowej rzeczywistości, powodowała mniejszy poziom informacji, wiedzy obywatelskiej a nawet świadomości wagi własnego głosu wyborczego.

W Polsce w 1990 r., na skutek zakazu, wcale nie emitowano spotów politycznych. W 1990 r. prasa nie wypełniła swych funkcji w państwie demokratycznym. Z jednej strony, działania mediów określić można jako mało intensywne, z drugiej nierzetelne i nieobiektywne. Medialny atak na S. Tyminskiego był tego przykładem.

Sytuację z 1990 r. tłumaczy nieco fakt transformacji systemu medialnego. W trakcie wyborów obywatele mieli dostęp do jednej tylko telewizji- telewizja rządowa. Media komercyjne dopiero powstawały i przejmowały stopniowo funkcje wolnej prasy. Był to początek prasowego boom w Polsce, który pozytywne efekty dla polityki mógł przynieść dopiero za kilka lat.

74. Uwarunkowania prawno- ustrojowe wyborów prezydenckich 1990 r.

21 września 1990 r. Sejm podjął uchwałę „O skróceniu Dziesiątej (X) kadencji Sejmu, Senatu i Prezydenta RP”.

A zaraz po tej deklaracji politycznej bez mocy prawnej, zmieniono zapisy konstytucyjne i uchwalono ustawę o wyborze prezydenta.

Nowela wrześniowa i wraz z nią uchwalona 27 września ustawa o wyborze prezydenta stanowią prawną podstawę wyborów prezydenckich. W konstytucji stwierdzono, że „Prezydent jest wybierany przez naród” (art. 32a, ust. 1). Mógł nim być nim być każdy obywatel polski, który ukończył 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu (art. 32a, ust. 3). Art. 94 ust. 3 stwierdzał, że „Wybory Prezydenta są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym”.

Pozostałe przepisy określa ustawa. Art. 68 ust.2 mówił o konieczności uzyskania przez kandydata większości bezwzględnej ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie otrzymałby takiej większości, przeprowadza się po 14 dniach ponowne głosowanie, w którym dokonuje się wyboru między dwoma kandydatami, którzy otrzymali największą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu i nie wycofali swej kandydatury (tzw. druga tura wyborów). W przypadku gdyby jeden z tych dwóch kandydatów wycofał swoją kandydaturę, zmarł lub utracił prawo wybieralności, to zgodnie z ustawą pozostały kandydat zostałby wybrany prezydentem bez powtórnego głosowania. Prawo zgłaszania kandydatów na prezydenta przyznano: „1) organizacjom politycznym i społecznym 2) wyborcom.” (art. 40 ust. 1). Aby pretendent uzyskał nominację na kandydata musiał zebrać 100 tysięcy podpisów. Nad prawidłowym przeprowadzeniem wyborów czuwać miała Państwowa Komisja Wyborcza (PKW), wojewódzkie komisje wyborcze oraz obwodowe komisje wyborcze.

Ustawa o wyborze prezydenta RP w artykule 83 określiła ogólną zasadę, w myśl której kandydaci na urząd prezydenta „Mają równy i bezpłatny dostęp do państwowego radia i telewizji. Kampanii należało zaprzestać na 36 godzin przed dniem głosowania. Zakaz ten, dotyczył także dnia głosowania. Plakaty, napisy lub ulotki wyborcze podlegały ochronie prawnej. Nie mogły one jednak zawierać danych i informacji nieprawdziwych lub nieścisłych.

75. Zastosowanie technik i strategii marketingu politycznego na przykładzie wybranej partii politycznej.???

25

POLITYK

SZEF SZTABU

DORADCY I EKSPERCI

EKIPA TECHNICZNA

CZŁONKOWIE I SYMPATYCY DANEJ PARTII

FACHOWCY ZEWNĘTRZNI

---