Choroby zakaźne - anatomia patologiczna, 2011

Brakuje:

16. grypopodobne koni

25. FAIDS

33. kandydoza

41. mikrosporoza

51. organomykozy - aspergiiloza

64. schorzenia pępowiny

78. zakaźne przyczyny ronienia u bydła

84. rzęsistkowica bydła

85. Zespół oddechowy bydła, BRD

1. Aktinomykoza (promienica) i aktinobacillosis

actinomyces bovis et actinobacillus liegnieriesi

zapalenie ropno-wytwórcze

skaleczenia bł. śluzowych - język, dziąsła, migdałki, wargi, skóra, uszy, kości, mogą przenikać do narz. wewn.

małe szarobiałe guzki, środek guzka stanowi gęsty splot nitek grzybni zak. maczugowatymi zgrubieniami, ropnie, przetoki

actinomycomata, actinomycosis fungosa

Język: wrzód promieniczy, a.disseminata - liczne drobne guzki, a. diffusa - język drewniany, pow gładka, błyszcząca, na przekroju serowata; a. fungosa

actinomycosis cutis - zak. mieszane z udziałem gronkowców; post. guzowata: guzy grzybiaste, owrzodziałe; postać rozlana: zgrubienie skóry, jamy z ropą

ostitis actinomycotica: żuchwa, szczęka, rozrzedzenie tk. kostnej ostitis rarefaciens, kość porowata, rozdęta, wybujałości

2. Białaczki leucosis, leucaemia

retrovirus RNA typu C

nowotworowy, nieodwracalny, postępujący rozplem kom. ukł. krwiotwórczego

-lymphadenosis b. limfatyczna, najczęstsza

- myelosis b. szpikowa

- erythrosis b. czerwonokrwinkowa

białaczki aleukemiczne - brak zmian we krwi

post. guzowata, post. naciekowa

Leucaemia bovum EBB i sporadyczna, BVL

post. guzowa - chłoniakomięsak, chłoniak złośliwy

stadium przedkliniczne, st. guzowate

zarażenia pionowe i poziome, krew, wysięk przyranny, mocz, kał, mleko

kofaktory, czynniki usposabiające, źródła zakażenia

ww. chłonne: powiększone, miękkie, niekiedy bryjowate, na przekroju wylewy krwi, ogniskowe zmiany martwicowe, w formie guzowatej guzy zlewające się ze sobą

śledziona: powiększona , podtorebkowe krwawienia, które przy pęknięciu śledziony powodują skrwawienie

wątroba: post rozlana- powiększona, brzegi zaokrąglone, konsystencja bryjowata, szarobiałe guzki, smugowato nacieczony kom. białaczkowymi

nerki: liczne szarobiałe guzki, słoninowate, krwawe ogniska

serce: guzy w prawym przedsionku, gładkie, miękkie, skłonność do krwawień; w post rozlanej zgrubiała ściana, szarobiała słoninowata, zmiany zwyrodnieniowo zapalne przypominające pryszczycę. Kom. mięśniowe są porozsuwane przez kom. limf. co prowadzi do zaniku

3. Botriomycosis, piasecznica,

Staphylococcus aureus, przewlekła choroba przyranna, np. kikuta sznura nasiennego, gr. mlekowego, kości, marz. wewn.

początkowo kolonie bakterii otoczone strefą śluzu - grudki piasecznicy, otoczone naciekiem neutrofili, rozsiewanie zarazków drogą naczyń chłonnych, tworzą się guzy barwy żółto-brązowej usiane ropniami, mogą tworzyć przetoki

Botriomykoza skóry: twarde guzy rozmiękające, przetoki, na przedpiersiu, barkach

4. Bradsot niemiecki hepatis infectiosa necrotica ovis, black disease,

Clostridium novyi, często mieszane, często z motylicą wątroby

starsze rasowe owce, przebieg ostry i nadostry

drogą pokarmową, skąd do krwi i wątroby, formy wegetatywne tylko w uszkodzonej wątrobie, gdzie produkują toksyny o wł. nekrotyzujących, toxemia, śmierć

zastoje krwi, obrzęk tk. podskórnej, wysięki, wybroczynowość, obrzęk płuc i mm sercowego. W wątrobie niewielkie ogniska martwicowe, białawożółte otoczone pasem przekrwienia

5. Bardsot północny, paraszelestnica trawieńca, gastromycosis ovis, braxy

Clostridium septicum

toksykoza o ostrym i nadostrym (2-12h) przebiegu, krwotoczne zap. bł. śl. trawieńca

owce młode, jagnięta 3-6mscy, drogą pokarmową, z zanieczyszczoną, zepsutą zmarzniętą paszą powodując subkliniczny st. zapalny bł. śl. trawieńca

objawy morzyskowe, zwłoki wzdęte gazowo, tk. podskórna obrzękła, mm ciemnoczerwone, wysięk w jamach ciała, trawieniec i jelita z zapaleniem nieżytowym i krwotocznym, obrzęk i przekrwienie, ogniska krwotoczno zapalne w okolicy odźwiernika.

6. Brucellosis, abortus infectiosus

zarazki wydalane podczas porodu, mleko, płód, mocz, samiec, zak. drogą pokarmową, do ww chłonnych, krwi, narządy wewnętrzne (śledziona, ścięgna, kaletka maziowa, jądra, wymię, macica). U młodych brucelle szybko giną. Namnażają się między kosmówką a macicą prowadząc do odklejania łożyska, nabłonki kosmków, wody płodowe, per os i z krwią do płodu.

Bydło:Ronienia w 7-8 miesiącu u krów. Odporność śródzakaźna

Wody płodowe mętne, brudnoczekoladowe, błony płodowe i kosmki obrzękłe nacieczone galaretowate, wybroczyny, bł. śluzowa macicy pokryta śluzowym wysiękiem żółtobrązowym

Płód: obrzęk skóry i tk podskórnej, worka osierdziowego, pępowiny, w jamach ciała plyn surowiczo-krwisty, błony śluzowe z wybroczynami, ogniska zapalno martwicze w narz. wewn., zawartość trawieńca cytrynowa, mętna i kłaczkowata - trawieniec do badań bakteriologicznych.

Buhaj: post. martwicowa (ostra) albo ziarniniakowa (przewlekła), jądra powiększone, periorchitis z obfitym nalotem włóknika, wysięk ropno-włóknikowy w jamie pochwowej, prosówkowate ziarniniaki (brucelloma), fibrosis testis

bruceloza pęcherzyków nasiennych: torbiele, ropnie, lub stwardnienie(każde zap. pęch. nasiennych nasuwa podejrzenie brucelozy)

Świnie: ronienia między 2-3 miesiącem, częściej porody martwych lub słabych prosiąt, prowadzi u macior do bezpłodności (zatrz. łożyska, metritis)

szare ziarniniaki w bł. śl. macicy, jajowodów, omoczniokosmówce, w których odkładają się sole wapnia; łożysko przekrwione obrzękłe

Bruceloza zajęcy: guzowate ogniska o różnej konsystencji, w wielu narządach

7. Aujeszky

Herpesvirus suis 1

głównie dr. oddechową, pokarmową, rzadziej przez skórę, namnaża się w nabłonkach, bł. śluzowych, przenika wzdłuż nerwów do OUN, gdzie namnaża się w zwojach i gleju, dociera też do narządów wewn., z których może być rozsiewany z wydzielinami, wydalinami. Powinowactwo do tk. limfoidalnej - zmiany nekrotyczne w ww. chłonnych podszczękowych i migdałkach (działanie immunosupresyjne).

Prosięta: przebieg ostry, śmierć w pierwszym dniu zachorowania - neurowegetatywna postać wstrząsowa) niedowłady, porażenia, wymioty, biegunki

Starsze świnie: duszności, drżenia mięśni, wiosłowe ruchy kończyn i porażenia, maciory rodzą martwe zmumifikowane płody, poronienia

Mięsożerne: świąd, obj. wściekliznopodobne

nieropne zap. mózgu z naciekiem, rozplem kom. glejowych, zwoje przykręgowe, wewnątrzjądrowe kwasochłonne ciałka wtrętowe w nabł. jamek migdałków i bł. śl. gardła, ogniska martwicowe w różnych narządach i bł. śluzowych jamy nosowej i gardła.

8. Choroba bornajska Encephalomielitis infectiosa equorum et ovium

przewód pokarmowy, drogi oddechowe, drogą okołonerwowych przestrzeni limfatycznych do mózgu np. naczynia chłonne n. węchowego do opuszki węchowej

osłabienie, otępienie, stany śpiączkowe, ruchy przymusowe, podniecenie, 3-7 dni, śmiertelność 70-100%

nieropne zapalenie istoty szarej mózgu, opuszka węchowa, podwzgórze, wzgórze, rdzeń,

zwyrodnienie i martwica oraz odczyn tkanki glejowej, ogniska rozmiękczynowe i wylewy krwi, jądrowe ciałka wtrętowe Joes-Degena, kuliste otoczone niezabarwioną strefą.

9. Choroba cieszyńska świń Poliencephalomyelitis enzootica suum

Picornaviridae enterowirus

Zak. drogą oddechową- wirus namnaża się w opuszce węchowej skąd dostaje się do OUN

Zak. drogą pokarmową wirus przenika do migdałków, ww chłonnych, krwi, narządów wewn. OUN - motoryczne ośrodki nerwowe w rdzeniu

choroba najczęstsza w gosp. chłopskich

Stadium wstępne (prodromalne) obj. nieswoiste, temp. do 42st.

stadium podniecenia - skurcze kloniczno-toniczne, wygięcie kręgosłupa, wiosłowe ruchy kończyn, temp. w normie,

stadium porażenia - pozycja siedzącego psa, porażenia wiotkie, temp. poniżej normy

Zmiany: obrzęk i przekrwienie opon i mózgu, zmiany mikroskopowe to rozsiane zwyrodnienie kom. zwojowych, neurofagia, nacieki kom., głównie w jądrach opuszki węchowej, zakręcie hipokampa, mostu i rdzenia przedłużonego, zwoje rdzeniowe, rogi brzuszne odcinka lędźwiowego i szyjnego

10. Choroba Glassera - choroba transportowa

pałeczka Gram ujemna Haemophilus parasuis jest normalnym składnikiem bakteryjnej flory w nosie i tchawicy klinicznie zdrowych zwierząt.

o najcięższym przebiegu, obserwuje się w świeżo zasiedlanych budynkach. Najczęściej symptomy choroby obserwowane są u zwierząt w 5-8 tygodniu życia,

obj. nerwowe, temperatura, zapalenie płuc, meningitis, oraz nagłe opuchnięcie stawów i bardzo silną kulawiznę. Bardzo charakterystycznym objawem jest głośny, przeraźliwy pisk (kwik) chorych świń przy uciskaniu lub podnoszeniu za brzuch objęty wielosurowiczowym, wysiękowym zapaleniem jamy otrzewnowej i opłucnej

11. Choroba mętwikowa bydła campylobacteriosis

Campylobacter foetus var. foetus

Częste powtarzanie po kryciu, wydłużony okres międzyrujowy, jałowienie, ronienie w 4-6 miesiącu ciąży, zatrzymanie łożyska. U buhajów zakażenie ma najczęściej przebieg bezobjawowy.

Zmiany zapalne w macicy, poronione płody obrzękłe, w wątrobie płodów ogniska martwicowe, w jamach ciała duża ilość krwistego płynu.

12. Choroba niebieskiego języka, Febris catarrhalis ovium, bluetonque

reovirus, zachorowalność 50%, śmiertelność 10-90%

gorączka, przekrwienie bł. śluzowych głowy, mięśni, zakrzepica, zmiany przepuszczalności naczyń, pododermatitis, zsinienie języka, obrzęk gardła, ślinotok, wypływ z nosa, zmiany zwyrodnieniowo-zapalne przechodzące w martwicowo-wrzodziejące

Zmiany: twarz, uczy policzki, wargi, język zsinione, strupy w okolicy otw. nosowych, na bł. śluzowych nosa i j. ustnej nadżerki, skóra tułowia obrzękła i przekrwiona, bezwłose plamy, płyn w tk. podskórnej i międzymięśniowej, skóra koronki i brzegu racic przekrwiona, obrzękła, usiana wybroczynami, obrączkowate ubytki rogu racic, zwyrodnienie szkliste, martwica mm szkieletowych i serca, zap. wytwórcze, wybroczyny, torticollis, wynaczynnienia, martwica bł. środkowej tt. płucnych

13. Choroba pęcherzykowa świń Morbus vesicularis suum SVD

picornavirus SVDV

kontakt bezpośredni lub pośredni, przewód pokarmowy, zraniania,

Zachorowalność 20-90%, kończy się wyzdrowieniem, odporność przez 7 miesięcy

pęcherze wypełnione surowiczym płynem, 1-3cm, na tarczy ryjowej, języku, jamie ustnej, w szparze międzyracicznej, na brzegu koronki, podobne do pęcherzy pryszczycowych, wtórne zakażenia bakteryjne mogą prowadzić do zanokcicy, spadania racic, ropni, ropnych zapaleń stawów, kaletek maziowych, kulawizny; ronienia u ciężarnych macior, bezmleczność u karmiących, zapalenia oun

14. Choroba Rubartha, zakaźne zapalenie wątroby psów, hepatitis contagiosa canum HCC

adenovirus, zak. przez przewód pokarmowy, rzadziej drogą oddechową.

namnaża się w śródbłonku naczyń, kom. siateczki, kom. wątrobowych,

chorują zwierzęta od 2 tyg. do roku, choroba trwa od 24h do kilku dni, gorączka, wymioty, czasem żółtaczka

u lisów powinowactwo do ukł. nerwowego - zakaźne zapalenie mózgu i rdzenia lisów, przebieg ciężki, nadostry, śmiertelność 25%

Zwyrodnienie tłuszczowe hepatocytów, śródzrazikowe martwice, rozszerzenie przestrzeni dissego, wylewy krwi, wątroba pstra mozaikowa, włóknikowe naloty na powierzchni wątroby, obrzęk ściany pęcherzyka żółciowego, przesięki do jamy brzusznej, wybroczyny na bł. śluzowych gardła, żołądka, jelit i surowiczych worka osierdziowego, zapalenie krwotoczne jelit cienkich,

zasadochłonne ciałka wtrętowe typu B - ciałka Rubartha, w wątrobie, śródbłonku naczyń i kłębków nerkowych,

u lisów drobnoogniskowe nieropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, przekrwienie i wybroczyny opon mózgowych

15. Choroba kłusowa owiec, trzęsawka, Paraplegia enzootica, Scrapie

wywołana przez priony, zakażenie przez łożysko, per os, błony śluzowe, uszkodzoną skórę,

okres inkubacji od kilku miesięcy do kilku lat, trwanie choroby od 10 dni do kilku miesięcy, zapadają zwierzęta 2-3 letnie, zachorowalność do 30%, śmiertelnosć do 100%

apatia, niedowłady, porażenie, objawy świądu, drżenie uszu, kiwające ruchy głowy, chód galopujący, kłusowy, silnie wysuwając kończyny przednie do przodu a tylne do tyłu

Zwyrodnienie kom. nerwowych

17. Gąbczasta encefalopatia bydła Bovine spongiform encefalopathy BSE

zakażenie z paszą pochodzącą od chorych zwierząt

inkubacja od 3 miesięcy do 8 lat, niekiedy po kilkunastu dniach; objawy u dorosłych w wieku ponad 3 lat; w stadzie chorują pojedyncze osobniki

zaburzenia czuciowe i ruchowe, nadwrażliwość i bojaźliwość, inne objawy nerwowe

wakuolizacja mózgu - status spongiosus, rozplem komórek gwiaździstych, neurofagia, fibryle w neuronach, brak zmian zapalnych, pozakomórkowe blaszki amyloidowe.

18. Colitis X zapalenie jelita slepego i okrężnicy u koni, typhlocolitis acuta

polietiologiczna, wysoka śmiertelność na skutek wstrząsu hipowolemicznego
charakterystyczne zapalenie okrężnicy
charakter nieżytowy, nawet krwotoczny
wynaczynienia w płucach i pod nasierdziem
żółtawe plamki- włókniejące zapalenie błony śluzowej jelita
wybroczyny pod otrzewna
treść pokarmowa płynną, ze zhemolizowaną krwią

19. Trichophitosis

Trichophyton verrucosum
duże skupiska zwierząt, tam gdzie już występuje nasilenie zachorowań w porze zimowej, zawleczona do gospodarstw wolnych występuje w każdej porze roku, chorują zwierzęta w różnym wieku, w kolejnych latach zwierzęta młode
choruje 30 - 70 % pogłowia, szerzy się drogą kontaktową
po ustąpieniu objawów nosicielstwo i siewstwo do 4 tyg, nawet do 2 - 3 m-cy
mechanicznie przenoszą zarodniki świerzbowce, wszoły , wszy, bąki i muchy
wniknięcie spor w naskórek
miejsca narażone na otarcia i skaleczenia
w naskórku lub okolicy mieszka włosowego pączkują i wytwarzają rozgałęzione nitki grzybni, które obficie przerastają naskórek lub oplatają włosy w postaci siateczki w wrastają w nie, produkują enzymy keratynolityczne, produkty przemiany grzyba działają drażniąco-odczyny zapalne - wysięk - hiperkeratoza naskórka- strupy
1. postać głęboka strupiasta - trichophytia crustosa profunda
najczęściej spotykana, drobne , guzkowate nacieki w skórze pokryte nastroszonym włosem- na ogół słabo widoczne, można je wyczuć, później okrągłe lub owalne bezwłose plamy pokryte szarobiaławymi różnej grubości( 0,2- 1 cm) azbestowymi strupami, głównie na skórze głowy, szyi, łopatkach , na pośladkach w okolicy nasady ogona , rzadziej na skórze grzbietu, skóra dolnej części brzucha i dolnych odcinków kończyn objęta tylko w trichofitozie uogólnionej, ogniska wokół oczu zlewają się = fenomen okularowy
u młodych zwierząt zmiany tworzą grube , otrebiaste naloty otaczające koliście otwór jamy ustnej- utrudnione pobieranie pokarmu- charłactwo
2. postać opryszczkowa- trichophytia circinata
owalne, czerwonawe lub sinawe, lekko wyniesione nad powierzchnie skóry wykwity, na obrzeżu liczne ,wypełnione surowiczym płynem pęcherzyki, na słabo owłosionych częściach skóry- w okolicy zwierciadła mlecznego, na wymieniu, mosznie, zmiany mogą pojawić się równocześnie z ogniskami strupiastymi w innych częściach ciała
3.postac powierzchowna strzygąca - trichophytia tonsurans superficialis
rzadko u zwierząt w dobrej kondycji, okrągłe, ostro zarysowane bezwłose plamy, bez silnego odczynu, słabym łuszczeniem się naskórka

20. Dyzenteria jagniąt, enterotoksemia, dysenteria agnorum anaerobica, enterotoxaemia anaerobica infectiosa ovis

Clostridium perfringens

Dyzenteria: jagnięta w wieku 1-5 dni, żółta później ciemnoczerwona biegunka, krwotoczne, wrzodziejące zapalenie jelit, wysoka śmiertelność; zak. przez przew. pok., toksyny bakteryjne wchłaniają się do bł. śluzowej jelit i do naczyń

trawieniec wypełniony ściętym mlekiem, zapalenie może powodować owrzodzenia i perforację jelit cienkich i trawieńca, a także wybroczyny i owrzodzenia okrężnicy, ww chłonne krezkowe powiększone, nacieczone; wątroba i nerki obrzękłe, kruche, zwyrodniałe miąższowo

Enterotoksemia: owce pow. 1 roku, pod koniec zimy i na wiosnę,

pienisty, krwawy wyciek z nozdrzy, błona śl. jamy nosowej jest sinoczerwona i obrzękła, tk. podskórna krwisto nacieczona, w jamach ciała, worku osierdziowym płyn surowiczy,

choroba miękkiej nerki: nerki obrzękłe, rozmiękłe, bryjowate, (pulpy kidney),

21. Dyzenteria świń, dysenteria suum

Treponema hyodysenteriae

chorują warchlaki 2-6 miesięcy, maj i listopad, śmierć po 1-5 dniach

ostre nieżytowe zap. przechodzące w krwotoczno-martwicowe zapalenie żołądka i okrężnicy (gastrocolica haemorrhagica nestroticans), bezgorączkowo, krwawa biegunka, osłabienie, utrata apetytu i masy ciała,

kał początkowo szaro-żółto-zielony, czekoladowy, z domieszką śluzu, skrzepów krwi,

rozplem kom. kubkowych bł. śluzowej jelita grubego,

odwodnienie i wyniszczenie organizmu, obrzęk bł. śluzowej okrężnicy, ciemnoczerwona, pokryta śluzem, może rozwijać się zap. włóknikowo-martwicowe, w post. otrębiastego nalotu, przekrwienie i zapalenie nieżytowo-krwotoczne żołądka, szkliste zakrzepy w naczyniach bł. śluzowej

22. 23. Enzootyczne zapalenie płuc, bronchopneumonia enzootica bovum

paramyxovirus, rinovirus, adenovirus, mykoplasma, IBRV, reovirus, YD-MDV, inne

drogą aerogenną, wirusy wywołują zap. oskrzeli, tk. okołooskrzelowej i śródmiąższowej

wzrost temp. osłabienie, brak apetytu, łzawienie, obrzęk spojówek, wypływ z nosa, wyzdrowienie po 7-14 dniach

limfohistcytarne nacieki w tk. śródmiąższowej, szkliste kwasochłonne błony w przew. pęcherzykowych i pęcherzykach, rozrost grudek chłonnych, proliferacja nabłonków, rozrost tk. łącznej, komórki olbrzymie, eozynofilne śródplazmatyczne i śródjądrowe ciałka wtrętowe

24. Epizootyczne ronienie bydła abortus epizooticus bovum

Chlamydie

ronienie w 8-9 miesiącu ciąży na skutek odklejania łożyska i uszkodzenie wątroby poronionych płodów, ronią głownie pierwiastki, nabywają oporność

zakażenie per os, drogi oddechowe, nasienie buhajów, rezerwuarem zarazków są wody i błony płodowe, ogólne zakażenie organizmu, wtórne zakażenie narządów rodnych

Błony płodowe silnie obrzękłe, pokryte szarożółtym nalotem, liścienie z ogniskami martwicy,

u płodu obrzęk tk. poskórnej, obrzęk i zwyrodnienie mm sercowego i nerek, przesięk w jamach ciała, wybroczyny na błonach surowiczych, wątroba powiększona twarda, z szarożółtymi ogniskami uwypuklającymi się ponad powierzchnię

26. Głowica, coryza gangraenosa bovum

herpesvirus,

per os, śmiertelność 90%, okres inkubacji 2 do 8 tygodni,

wirus z mózgu przenika do narządów miąższowych, mózgu, błon śluzowych i oczu, zmiany martwicowo-zapalne

-postać posocznicowa: nadostra, wysoka gorączka, śmierć po 1-3 dniach,

-postać głowowo-oczna i jelitowa występują najczęściej równocześnie: obrzęk powiek, zapalenie spojówek, tęczówki i ciałka rzęskowego (irydocyclitis) zmętnienie i owrzodzenie rogówki lub panophthalmitis, a także wypadnięcie tęczówki; objawy morzyskowe, kał początkowo suchy później papkowaty

błony śluzowe jamy ustnej obrzękłe, przekrwione, pokryte włóknikowym nalotem, pod którym są nadżerki, owrzodzenia, bł. śluzowe nosa przekrwione z wybroczynami, w płucach ostra rozedma pęcherzykowa, obluzowanie możdżeni; osutka grudkowa i pęcherzykowa na skórze; w nerkach słoninowate guzki, wybroczyny w miedniczkach, cewce i pęcherzu

-postać nerwowa: zaburzenia ruchu, porażenia, śpiączka

opony mózgu przekrwione i nacieczone płynem surowiczym

zanik limfocytów przy rozplemie limfoblastów i makrofagów, włóknikowe zwyrodnienie i martwica małych naczyń krwionośnych, nacieki limfoblastów w przydance naczyń, nerkach i wątrobie

Wyszedł Donek na podwórko by udawac rambo

i by dlugo tak udawał gdyby nie wpadł szamPO

w szambie jak to zwykle bywa, stos gówna i brudu

więc oczyszcza Donek szamPO za pomocą cudów.

Lecz zapomniał wnuk wehrmachtu,

że cud boska sfera

i gówniany cud rozPOczął z batutą premiera.

Niedowiary, cud mu wyszedł i niech nikt nie szydzi

gównem wszystko wokół spływa, ale nikt nie widzi

Głodny twierdzi ze jest syty,

nagi ze ubrany głośny słychać śmiech bandyty,

co nie jest karany

bezrobotny głośno krzyczy, że wszędzie jest praca

cud się stał zaiste wielki i stare POwraca

Lecz Ojczyzna cięzko dyszy pod gówna nawałem

Kraj co miodem kiedyś płynął teraz płynie kałem

Wije się i miota w bólu osaczona w piekle

A cudowny Donek błyszczy BY ZYŁO SIE LEPIEJ

27. Gorączka Q

wysoce zakaźna i zaraźliwa choroba, zoonoza, Coxiella burnetti, nosiciele-wiele zwierząt udomowionych i dzikich, przenoszona przez kleszcze, bezpośredni kontakt, drogą aerogenną, pokarmową. postać ostra, przewlekła. może trwać kilka lat, nawet do końca życia. umiejscowienie: gr. mleczne, macica, łożysko, płód. Bakteria wydalana z mlekiem, kałem, moczem. Inkubacja 2-3tyg. często samoistnie ustępuje, rzadko przechodzi w postać przewlekłą ujawniającą się po kilku miesiącach, latach. Często przebieg bezobjawowy lub łagodny, objawy podobne do grypy, gorączka, dreszcze, zmęczenie, bóle głowy, mięśni, stawów, nudności, wymioty, biegunka. Poronienia, poród martwego płodu, zatrzymanie łożyska, zap. macicy, niepłodność. Rzadko zapalenie wsierdzia, płuc.

28. Grudkowe zapalenie jamy ustnej, stomatitis pustulosa bovum

poxvirus

wysoka zakaźność do 100%, łagodny przebieg, przenoszony przez kontakt bezpośredni, zakażoną paszę, chorują głównie młode, niekiedy człowiek

różyczkopodone przekrwienia o średnicy 2-20 cm na śluzawicy i w okolicy otworów nosowych, ewentualnie w przełyku i żwaczu

plamki przekształcają się w strupiaste grudki otoczone pasem przekrwienia, przechodzące w nadżerki które goją się w ciągu 8 dni. Grudki bez zmian martwicowych mogą się utrzymywać 3-4 miesiące, koncentryczne pierścienie różnej barwy, nigdy nie powstają pęcherze, kwasochłonne ciałka wtrętowe w cytoplazmie

29. Gruźlica rzekoma, pseudotuberculosis ovis

Corynebacterium pseudotuberculosis ovis

Przewlekła, sporadyczna, zwykle przebieg bezobjawowy, ropno-serowaciejące zmiany w płucach i ww chłonnych

źródłem zakażenia są zropiałe ww chłonne, kał, zakażona ziemia; zakażenie następuje przez rany skóry, per os

powiększone ww chłonne, chudnięcie, niedokrwistość, obrzęk przedpiersia

drobne nieliczne guzki wielkości ziarna grochu do śliwki, słoninowate, szarobiałe, w środku ognisko martwicowe, koncentryczne, większe guzy otoczone torebką łącznotkankową, w starych guzach zawartość przypomina zaprawę murarską, mogą ulegać wapnieniu.

ww chłonne mogą osięgać wielkość kurzego jaja, na przekroju ropno-martwicowe ogniska

w śledzionie i wątrobie szarobiałe ogniska, serowate, suche, koncentryczne

w nerkach suche, uwarstwione zmiany martwicowe,

30. Gruźlica, tuberculosis.

Droga aerogenna (ognisko pierwotne w rozwidleniu tchawicy pod opłucną), droga alimentarna (ognisko pierwotne w gardle, przełyku, jelitach). Zespół pierwotny po wniknięciu prątków z ogniska pierwotnego do węzłów chłonnych -> wczesne uogólnienie przerzuty w wątrobie, nerkach, szpiku, węzłach -> przewlekłe uogólnienie -> gruźlica popierwotna (rozbudzenie) rozprzestrzenia się powoli, drogą kanalikową, dochodzi do rozmiękania mas serowatych -> uogólnienie późne (płuca, gr. mlekowy, bł. surowicze)
Odczyn wysiękowy - wysięk z limfocytami i makrofagami, tkanki ulegają serowaceniu i martwicy
Odczyn wytwórczy - gruzełki - ziarnina gruźlicza: kom. limfoidalne, kom. olbrzymie, kom. nabłonkowe. Może ulegać serowaceniu, wapnieniu, włóknieniu, otorbianiu.
Gruźlica bydła - tuberculosis bovinum
Jama nosowa - postać wrzodziejąca, postać polipowa - słoniowate, twarde rozrosty
Krtań, tchawica, oskrzela postać naciekowa - płaskie zgrubienia; postać grzybiasta-guzy; postać wrzodziejąca - serowaciejące i rozmiękające gruzełki
Płuca - pierwotne ogniska 90% bydło dorosłe, guzy w płatach doogonowych, zserowaciałe, zmienione węzły chłonne; ostra postać prosówkowa - gruzełki w przyp. Proso; przewlekłe uogólnienie - mniej gruzełków; gruźlica wieloogniskowa wytwórcza, zrazikowo-naciekowa-białawe,nieregularne ogniska,słoniowate; gwałtowne groniaste i zrazikowo-serowaciejące zapalenie płuc-słoniowate i serowaciejące ogniska
Przewlekła gruźlica płuc-proces popierwotny, odporność śródzakaźna
-gruźlica groniasta-żołtawe, mętne ogniska, o kształcie koniczyny
-jamy-powstają w wyniku rozmiekania mas serowatych lub rozstrzeni
-owrzodzenie błony śluzowej oskrzeli i tchawicy-słoniowaty brzeg i ziarniste dno
Gwałtowna groniasta gruźlica płuc-rozedma płuc,gruzełki na kształt koniczyny,gruzełki również w nerkach
Zrazikowo-serowaciejące zapalenie pluc-rozedma, suche serowaciejące ogniska,wylewy krwi
Ostra gruźlica prosówkowa-późne uogólnienie -płuca powiększone,usiane prosówkowymi gruzełkami,węzły chłonne bez zmian gruźliczych
Błony surowicze
Gruźlica opłucnej-postać guzkowata(perlica)-na opłucnej ściennej-kosmki,guzy,rozrosty-serowaciejące i wapniejące
Gruźlica serowata opłucnej-postać wysiękowa,ogniskowe lub rozlane zgrubienie opłucnej,ogniska serowate.
Gruźlica worka osierdziowego-zawsze wtórna
-postać guzowata-małe szarobiałe gruzełki, rozrastają się i tworzą warstwę (serce pancerne)
-postac rozlana-ziarnina zapalna obejmująca serce
-postać serowata-serce otoczone grubą warstwą serowatych, suchych mas,liczne wybroczyny
Jama ustna i gardło-szaro-białe gruzełki na języku i migdałkach
Żołądek-rzadko-owrzodzenia, guzowate ziarniaki,guzy
Jelita-nablonkowate gruzełki ulegające serowaceniu,owrzodzenia-grudki chłonne i kępki Peyera
Wątroba-zawsze przez naczynia krwionośne-prosowkowe gruzełki serowaciejące,twarde guzy otorbione, z serowata masą.
Śledziona-drogą krwionośną-gruźlica prosówkowa,gruźlica guzowata
Nerki-drogą naczyń krwionośnych
-ostra gruźlica prosówkowa-warstwa korowa-prosówkowe gruzełki,obwódka przekrwienia. Postać przewlekła-słoniowate gruzełki,także w warstwie rdzennej -tzw gruźlica wydzielnicza
-przewlekła guzowata gruźlica nerek-powiekszone zraziki,serowaciejące guzy,warstwa korowa ulega zcieńczeniu
Jajniki-gruźlica powierzchni lub miąższu-serowaciejące guzy
Jajowody-postać gruzełkowa i serowaciejąca
Macica-droga zstępująca lub hematogenna-przewlekła gruźlica narządowa,postać prosowkowa, serowata.
Pochwa-rzadko-odosobnione lub zlewające się owrzodzenia
Gruczoł mlekowy-drogą naczyń krwionośnych
-gruxlica rozsiana prosówkowa- rzadko, w młodym wieku, w głębszych partiach wymienia gruzełki,węzły chłonne zmienione
-przewlekła zrazikowo-naciekowa-twarde słoniowate ogniska obejmujące całe zraziki,serowate masy w przewodach mlekowych , gruzełki w błonie śluzowej
-serowata gruźlica wymienia- obejmuje cała ćwiartkę wymienia,wymię powiększone, twarde, serowate suche ogniska,obwódka przekrwienia, węzły zmienione
Jądra i najądrza- droga hematogenna -powiększone, twarde, serowaciejące gruzelki, podłużne serowate pasemka o promienistym układzie w postaci przewlekłej jąder
OUN-gruźlica opony miękkiej
-postac wysiękowa-wysięk surowiczo-komórkowy-serowacieje i wapnieje ,palskie guzki z nalotem włóknikowym,ziarnina gruźlicza
-wytwórcza postać gruźlicy-gruzełki pojedyncze lub w zespołach,serowaciejące lub wapniejące, ziarnina gruźlicza
Gruźlica mózgu i rdzenia-rzadko-szare gruzełki prosówkowe
Kości-droga hematogenna po gruźlicy szpiku-dot. Kręgów, mosta, żeber, kości głowy - postać guzowata i prosowkowa-serowaciejące i ropiejące guzy gruźlicze,prowadza do zaniku kości i zapaleń, również stawów
Stawy-rzadko
-postać naciekowa-rozrost gąbczastej ziarniny-liczne komórki nabłonkowe i olbrzymie
-serowata gruźlica-serowaciejący wysięk błony maziowej

31. Influenza equi

para- i myxovirus equi A1 i A2, zak. drogą oddechową, szybko rozprzestrzenia się per continuitatem

wirus powoduje zapalenie górnych dróg oddechowych, oskrzelików o łagodnym przebiegu, objawiające się kaszlem,

pierwotnie wirus namnaża się w bł. śluzowej nosa, która ulega zwyrodnieniu, lizie i złuszczeniu, po objęciu górnych dróg oddechowych atakuje oskrzela i tk. okołooskrzelową

okres inkubacji 3-5 dni, nieżyt błon śluzowych, duszność, kaszel, obrzęk powiek, zap. spojówek, bóle mięśniowe, obrzęki niżej położonych cz. ciała, choroba ustępuje po 2-3 tygodniach,

powikłania: odoskrzelowe pęcherzykowe zapalenie płuc (ch. brukselska, tyfus flandryjski), zap. nieżytowo-ropne

nieżytowe zap. błon śluzowych, zagęszczenie tk. płucnej

złuszczanie nabłonków, nacieki granulocytów, obrzęk nabłonków pęcherzyków, proliferacja śródpłucnych grudek chlonnych, zwyrodnienie białkowe mm sercowego, nerek, wątroby,

32. Influenza suum

Myxovirus influenzae B,

ostre śródmiąższowe zapalenie płuc (po dołączeniu się Haemophilus suis), świnie w każdym wieku, jesienią i zimą, zakażenie drogą aerogenną, rezerwuarem zarazków są pasożyty płucne, namnaża się w górnych drogach oddechowych, wnika do nabłonka oskrzeli i pęch. płucnych, łagodny przebieg choroby, wyzdrowienie po 2-5 dniach

nieżytowe zapalenie błony śluzowej górnych dróg oddechowych, przekrwienie bł. śluzowej gardła i krtani, śródmiąższowe zapalenie płuc, w płatach doczaszkowych i środkowych bezpowietrzne i zwątrobiałe sinoczerwone ogniska zapalne, otoczone zrazikową rozedmą i niedodmą wskutek zaczopowania oskrzelików, węzły chłonne oskrzelowe i śródpiersiowe obrzękłe

34. kolibakterioza, colibacteriosis

E.coli, szczepy inwazyjne, toksynotwórcze - enterotoksyna, endotoksyna, neurotoksyna,

chorują głównie noworodki i młodzież,

postać posocznicowa, jelitowa, toksemia

Kolibakterioza świń:

-kolibakteioza noworodków: zima i wiosna, wysoka zachorowalność i śmiertelność; biegunka, osłabienie, wyniszczenie, mogą pobierać mleko aż do śmierci lub giną wśród objawów śpiączki, drgawki, brak apetytu... jeżeli przeżyją bardzo powoli wracają do kondycji

odwodnienie, rozszerzenie żołądka przez ścięte mleko, gazowe wzdęcie jelit i ich przekrwienie, treść jelit wodnista, zawiera niestrawiony pokarm; przy posocznicy wybroczynowość błon śluzowych i surowiczych, zwyrodnienie narządów miąższowych

-kolibakterioza warchlaków: na ogół chorują silniejsze osobniki, postać nadostra; ostra i podostra z kilkudniową biegunką; na ogół zachowują apetyt,

błona śluzowa żołądka rozlanie przekrwiona i rozpulchniona, ostre nieżytowe zapalenie jelita biodrowego, przekrwienie jelita grubego, które jest pokryte ciągliwym śluzem lub nalotem; nacieki makrofagów i kom. plazmatycznych

-choroba obrzękowa: morbus oedematosus, między 7-14 dniem po odsadzeniu, często najsilniejsze osobniki,

biegunki na zmianę z zatwardzeniem, duszność, zaburzenia nerwowe, obrzęk powiek, niska zachorowalność (15%) wysoka śmiertelność (90%)

obrzęk powiek, tk. podskórnej ok. czołowo-nosowej, obrzęk bł. podśluzowej ściany żołądka w okolicy krzywizny dużej, obrzęk krezki jelita grubego, obrzęk płuc

Kolibakterioza cieląt:

przew. pok., górne drogi oddechowe, pępek,

zapalenie nieżytowe trawieńca i jelit, wybroczyny, podbiegnięcia krwawe i nadżerki, treść pokarmowa trawieńca ma wygląd serowaty, treść jelit wodnista, z pęch. gazu, nieprzyjemny zapach; podtorebkowe wylewy krwi w wątrobie, nerkach, zwyrodnienie miąższowe, pęch. żółciowy wypełniony gęstą ciemnozieloną żółcią: obrzęk płuc, wybroczyny pod błonami surowiczymi

35. Kulawka cieląt

Escherichia coli, Streptococcus sp., Corynebacterium sp., Staphylococcus sp., Fusobacterium necrophorum, Pasteurella sp. i inne.

pępowina, przewód pokarmowy

zapalenie pępowiny, a w następstwie utworzenie się w tym miejscu ropnia. Dochodzi też czasem do powstania przepukliny pępkowej. Zapaleniu pępowiny towarzyszyć mogą zapalenia stawów, w przypadkach nie leczonych może dojść do posocznicy i zejścia śmiertelnego.

Zapalenie i ropień w okolicy pępowiny, rozsiane ropnie w narządach wewnętrznych, obrzęki stawów z nadmierną ilością zapalnie zmienionej mazi w jamach stawowych, zapalenie otrzewnej i opłucnej, szczególnie przy infekcji Escherichia coli.

36. Kulawka źrebiąt
Wynik zapalenia stawów, pierwsze dni/tygodnie po porodzie, zmiany często w dużych stawach. Najważniejsze jest to, że kulawka jest przejawem posocznicy, ostrej, zagrażającej życiu, atakującej wiele narządów m.in. stawy, w przeciwieństwie do owiec, u których kulawka nie jest posocznicą. Kulawka może przebiegać także bez kulawizny. Często masowo w stadninie

Kulawki wczesne: pierwsze dni życia - Actinobacillus equuli
Kulawki późne: w wieku około 2-3 tygodni
Streptococcus equi subsp. zooepidemicus, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Staphylococcus aureus, Salmonella abortus equi, Salmonella typhimurium
Często pępowina, alimentarnie (np. mastitis), aerogennie

Bardzo szybko posocznica i toksemia (po około 24 godzinach)
Bakterie G(+) raczej egzotoksyny: uszkodzenie narządów, ścian naczyń, stany ropne, też zaburzenia krążenia
Bakterie G(-) (aktinobacyloza) raczej endotoksyna: zaburzenia mikrokrążenia, DIC i wstrząs endotoksyczny, ostry przebieg, gorączka, wybroczyny; zmiany w wielu narządach: stawy, nerki, płuca, pyoderma, zapalenie opon mózgowych, enteritis itp., śmierć (od DIC-u, niewydolność nerek, płuc itp.), wyzdrowienie, lub przejście w formę przewlekłą.
Wstrząs endotoksyczny-Błony śluzowe ciemnoczerwone, purpurowe, ceglaste, wybroczyny, wynaczynienie krwi (błony śluzowe, spojówki), głębokie zmiany w oczach,
objawy zapalenia płuc (kaszel, duszność, wypływ z nosa, zwykle obustronny), też objawy neurologiczne (opistotonus, oczopląs), drgawki
Stawy obrzękłe, bolesne, często chełbocące, ciepłe, kulawizna - poliarthritis (głównie duże stawy)
Często zapalenie pępowiny - twarda, bolesna, wilgotna, zaczerwieniona, ciepła okolica pępka
Ostra niewydolność nerek

37. Leptospiroza

antropozoonoza, rozprzestrzeniana przez gryzonie z moczem, śliną; zakażenie drogą pokarmową, uszkodzoną skórę,

Leptospiry przenikają do krwi, po 2-7 dniach przenikają do narządów wewnętrznych zwłaszcza wątroby i nerek - faza posocznicowa. Do 10 dnia powstają przeciwciała prowadzące do lizy zarazka i uwalniania z nich hematoksyn - stadium toksyczne. Uszkodzenie naczyń- wybroczyny, krwawienia, niszczenie krwinek czerwonych, zaburzenia troficzne prowadzące do uszkodzenia nerek, wątroby, mózgu, serca, martwica bł. śluzowych i skóry. Bakterie pozostają nadal w kanalikach krętych nerek, z których są wydalane z moczem.

Śródmiąższowe zapalenie nerek, niewydolność nerek, mocznica, niewydolność krążenia - duszność, sinica; atonia przewodu pokarmowego wskutek spastycznego skurczu mm gładkich i zaburzeń OUN; ronienia, mastitis z objawami krwiomleczenia

Leptospiroza psów: tyfus psi, choroba stuttgarcka,

krwotoczne zapalenie żołądka, bł. śluzowa obrzękła, pofałdowana, barwy brudnoczerwonej, treść stanowi śluzowaty płyn o zapachu czosnku, stany zapalne jelit; w wątrobie wybroczyny, ogniska zwyrodnienia tłuszczowego; śródmiąższowe zapalenie nerek; ogniska nieżytowego zapalenia płuc; zwyrodnienie serca; obrzęk śledziony i ww chłonnych; wrzodziejące zapalenie jamy ustnej - drobne szarożółte ogniska martwicowe otoczone wałem przekrwionej obrzękłej bł. śluzowej, fetor ex ore, krwawienia z dziąseł, martwica końca języka.

Choroba Weila (L. icterihaemorrhagiae) zakaźna żółtaczka psów: ostry obrzęk śledziony, żółtaczka, wybroczyny podsurowicze i narządowe, płuca wyglądają jak spryskane krwią,

Leptospiroza bydła: postać ostra, podostra, przewlekła, atypowa, bezobjawowa

żółtaczka, posocznica, wybroczynowość, surowiczo-krwiste nacieczenie tk. podskórnej

w przebiegu podostrym i przewlekłym zapalenie i martwica skóry grzbietu i małżowin usznych, z wysiękaniem płynu surowiczego, tworzą się strupy które odpadają zostawiając bezwłose miejsca z owrzodzeniami; wrzodziejące zapalenie jamy ustnej, ostre nieżytowe zapalenie żołądka i jelit, endometritis, mastitis z krwiomleczeniem, wrzodziejąc ezapalenie rogówki, nieropne zapalenie mózgu i opon; zwyrodnienie wątroby, śródmiąższowe zapalenie nerek, obrzęk i wybroczyny

Leptospiroza świń: L. pomona, L. tarasovi; przebiega zwylke bezobjawowo, ww chłonne powiększone; wątroba o barwie brunatnej z żółtym odcieniem, może wystąpić żółtaczka; nerki anemiczne usiane na powierzchni szarobiałymi nierównościami otoczonymi pasem przekrwienia; wybroczyny na nerkach, śledzionie, opłucnej; obrzęk płuc.

Ronienia na tle leptospirozy:

u świń zwykle w drugiej połowie ciąży 90-110 dzień, bez objawów zwiastunowych, objawów chorobowych, następne ruje i porody zachodzą normalnie.

U bydła ronienia w 1-2 tyg. po zakażeniu, zwykle w 5 miesiącu ciąży i później, kolejne ruje i ciąże przebiegają normalnie

U klaczy ronienia pod koniec okresu ciąży, przeważnie w przebiegu ciężkiej i ostrej postaci

Błony płodowe są niedokrwione i obrzękłe, liścienie atoniczne, wiotkie, barwy żółtobrązowej; krwisty wysięk w jamach ciała płodu, obrzęk tk. podskórnej, stany zapalne nerek

38. Listerioza

Listeria monocytogenes, w glebie, wodzie, paszy, kiszonkach, warunkowo chorobotwórczy.

endo i egzotoksyny uszkadzające naczynia krwionośne

Zakażenie przez przew. pokarmowy, drogi oddechowe; szerzy się przez krew, chłonkę,

Postać nerwowa: meningoencephalitis, głównie u owiec, rzadziej bydło; zmiany w pniu mózgu, móżdżku, rdzeniu przedłużonym; w obrazie mikroskopowym śródtkankowe ogniska rozmiękania tkanki nerwowej z naciekami granulocytów, kom. limfohistocytarnych - okołonaczyniowe ogniska ropne. Makroskopowo zmiany niedostrzegalne. Objawy nerwowe, zwierzęta giną po kilku dniach

Postać posocznicowa: zapalenie spojówek, krwotoczne zapalenie górnych dróg oddechowych i płuc, nieżytowe zapalenie żołądka i jelit, wybroczyny pod nasierdziem i torebką nerek, przekrwienie ww chłonnych; prosówkowate ogniska martwicowe i ziarniniaki w wątrobie i śledzionie,

Listerioza ukł. rozrodczego: poronienia, przedwczesne porody, najczęściej w ostatniej dekadzie ciąży, zatrzymanie błon płodowych, zapalenie macicy,

U płodu obrzęk tk. podskórnej, wynaczynienia krwi w nerkach, ww chłonnych, ogniska martwicowe i ziarniniakowe w wątrobie, śledzionie i płucach, nieżytowe i krwotoczne zapalenie żołądka i jelit, zapalenie zastawek, płyn w worku osierdziowym

39. Choroba maedi-visna, polio

retrowirus, wirus powolny, namnaża się w kom. krwi, wysoka śmiertelność

śródmiąższowe zapalenie płuc, demielinizujące zapalenie mózgu i rdzenia

okres inkubacji od kilku miesięcy do kilku lat, objawy ujawniają się przeważnie 3 lata po zakażeniu.

Duszność, suchy kaszel, zapalenie płuc; pod koniec choroby niedowłady zwłaszcza tylnych kończyn, nienormalna pozycja głowy, drżenie warg, porażenie, śpiączka

Płuca powiększone, nawet 3 razy cięższe, gumiaste, lite, usiane szarobiałymi guzkami, zmianami objęte całe płuca; ww chłonne śródpiersiowe przerośnięte, twarde, wilgotne.

Histologicznie zgrubienie przegródek międzypęcherzykowych, nacieki kom., nabłonek pęcherzyków o cechach proliferacji gruczolakowatej, światło pęcherzyków wypełniają złuszczone nabłonki, makrofagi, limfocyty, granulocyty;

Zapalenie opon mózgu i rdzenia, nacieki okołonaczyniowe, zgrubienie i zwłóknienie opony miękkiej; kora mózgowa z reguły bez zmian; demielinizacja i rozpad istoty białej w sąsiedztwie wyściółki komór.

40. Martwicowe zapalenie jelit, zakaźna enterotoksemia świń,

Clostridium perfringens - toksyna beta

krwotoczno-martwicowe zapalenie jelit cienkich

chorują prosięta w pierwszych daniach życia, zachorowalność do 100%, śmiertelność do 25%; źródłem zakażenia jest kał macior, zakażenie podczas ssania

Toksyna powoduje destrukcję kosmków jelitowych, umożliwia zarazkowi kolonizację bł. śluzowej i przenikanie do krwi i limfy.

Kał początkowo płynny, później podobny do zaprawy murarskiej, z pęcherzykami gazu; wymioty

krew w świetle jelita, błona śluzowa zgrubiała, pokryta żółtawymi nalotami martwicowymi, która może obejmować bł. podśluzową i mięśniówkę, tworząc rurowate odlewy; w warstwie korowej nerek występują wybroczyny; encephalomalacia

U świń starszych sporadycznie, przebieg ostry lub nadostry; krwawa biegunka, zaburznia ruchu, porażenia, zapalenie wątroby i żółtaczka

42. Mykoplazmozy:

Mykoplazmowe zapalenie płuc świń, MPS

łagodny, powolny przebieg; rozpoczyna się kichaniem, zapaleniem spojówek, wypływ z nosa, suchy kaszel, napadowy, duszność,

postać ostra: okołooskrzelowe i sródmiąższowe zapalenie płuc, rozplem komórek limfohistocytarnych,

postać podostra i przewlekła: śródmiąższowo-nieżytowe zapalenie płuc, zbita spoistość, bezpowietrzne, powierzchnia przekroju jest gładka i wilgotna, przy ucisku wydobywa się surowiczo-komórkowy lub śluzowo-ropny wypływ; stwardnienie tk. płucnej

43. Myksomatoza królików, myxomatosis cuniculorum

Poxvirus myxomatosis, przenoszony przez komary i muchy

zakażenie przez kontakt z chorymi, przez paszę

ciastowate, guzowate lub rozlane obrzęki skóry w obrębie głowy i okolicy okołoodbytowej i zewn. narządów płciowych, obrzęk powiek, zapalenie spojówek, śluzowy lub śluzowo-ropny wypływ z worka spojówkowego, obrzęk warg; zapalenie płuc, OUN, jąder,

Mikroskopowo surowiczo-wytwórczy stan zapalny tk. łącznej, występowanie komórek śluzakowatych (zmodyfikowane histiocyty)

44. Nekrobacyloza

Fusobacterium necrophorum, endo i egzotoksyny

cielęta i bydło dorosłe

Nekrobacyloza jamy ustnej stomatitis necroticans, dyfteria: u cieląt - n. vitulorum; u jagniąt - n. agnorum; ostro odgraniczone, suche, szarożółte serowate ogniska o nierównej powierzchni, uwypuklające się ponad błonę śluzową, mogą drążyć w mięśnie i kości, głębokie owrzodzenia

Nekrobacyloza macicy n. uteri: występuje w powiązaniu z porodem, często ma związek z zanokcicą; macica powiększona, z ropnym wysiękiem, ściana macicy zgrubiała i sztywna, błona śluzowa pofałdowana, krucha i owrzodziała; może obejmować szyjkę macicy i pochwę a nawet żyły maciczne; na przekroju ściany gruba 1cm serowata warstwa pod którą znajduje się szeroka warstwa tk. ziarninowatej obejmującej mięśniówkę i bł. surowiczą

Nekrobacyloza pochwy: bł. śluzowa szorstka, brudno-szaro-żółta, krucha

W przypadku uogólnienia ogniska martwicowe można spotkać w płucach, wątrobie, śledzionie, sercu, mózgu. Zmiany występują w postaci twardych, ostro odgraniczonych, na przekroju suchych, barwy żółto brunatnej ognisk martwicowych. Zostają odgraniczone tkanką łączną, co powoduje miejscowe zwłóknienie torebki, zlepy i zrosty z sąsiednimi narządami,

Nekrobacyloza skóry, zakaźna zanokcica bydła, panaritium interdigitale bovum: F. necrophorum, Bacterioides nodosus; u zwierząt intensywnie eksploatowanych; zapalenie skóry w szparze międzyracicznej, powstają głębokie martwicowo-wrzodziejące szczeliny, wypełnione czerwoną ziarniną pokrytą wysiękiem surowiczo ropnym; może dojść do martwicy tworzywa koronnego i ściennego, zapalenie stawu i torebek ścięgnowych, martwicy kości kopytowej; nad brzegiem koronki pojawiają się małe przetoki z wysiękiem ropnym, obrzęk skóry koronki.

Nekrobacyloza skóry owiec, panaritium infectiosum ovis, kulawka owiec: Bacterioides i Fusobacteriu; od szpary międzyracicznej przez koronkę i piętki; skóra obrzękłą, jasnej barwy, zmacerowana, cuchnąca; dochodzi do martwicy warstwy ziarnistej i kolczystej tworzywa racic, może dojść do odpadnięcia racicy

45. Niedokrwistość zakaźna koni NZK, anaemia infectiosa equorum

retrowirus, układ siateczkowo-histocytarny, krwinki czerwone

zakażenie przez skórę, per os, układ oddechowy, rozrodczy; wirus we wszystkich narządach, wydzielinach i wydalinach;

niedokrwistość, żółtaczka

Syderocyty (kom. żelazonośne) w wątrobie w środku zrazików i innych narządach (poza śledzioną),

Postać ostra: dwukrotne powiększenie wątroby, napięta torebka, wyjaskrawiony rysunek zrazików; śledziona powiększona 10-20krotnie, ciemnoczerwona, spoistości bryjowatej, wybroczyny pod torebką; ww chłonne powiększone, obrzękłe, wybroczyny pod bł. surowiczymi; zwyrodnienie i zapalenie mm sercowego,

Postać podostra: wyniszczenie, obrzęki, bladość; rozplem tk. śródmiąższowej nerek, wyjaskrawiony rysunek zrazików wątrobowych, mniejsze obrzęki wątroby i śledziony, śledziona jaśniejsza a na jej przekroju jasnoczerwone wyniosłości - śledziona malinowa

Postać przewlekła: wyniszczenie i niedokrwistość, hepar moschatum (jasne zraziki i ciemnoczerwone centrum), marskość wątroby, malinowa barwa śledziony,

46. Niesztowica, ecthyma contagiosum ovis, dermatitis pustulosa

wirus ospopodobny, namnaża się w nabłonkach,

owce w każdym wieku, szczególnie młode,

zaczerwienienie, pęcherzyki, krosty, strupy pod którymi sączy się tkanka ziarninowa; zmiany goją się w ciągu 3 tygodni, poza typowymi miejscami mogą być nad oczami, słabo owłosionej skórze, skaleczonej, na ogonie, uchu

Postać wargowa: w katach warg, na lusterku nosa, niekiedy na błonie śluzowej jamy ustnej

Postać kończynowa: na brzegach koronki racic, szparze międzyracicznej, na udzie, podudziu, guzie piętowym; płaskie krosty i wrzody z ropną wydzieliną; między tworzywem a puszką rogową może gromadzić się ropa,

Postać płciowa: zewnętrzne narządy płciowe, obrzęk i owrzodzenie sromu, napletka, prącia; strupy na wymieniu i strzykach,

47. Nokardioza, nocardia ssp.

nokardioza bydła, wrzodziejące zapalenie naczyń chłonnych bydła, lymphangitis farciminosa bovis

ziarniniakowo-ropne zapalenie skóry i naczyń chłonnych, sporadyczna w klimacie umiarkowanym, zakażenie przez uszkodzoną skórę, bł. śluzową, kleszcze,

w skórze i tk. podskórnej twarde guzki, wzdłuż naczyń chłonnych wewnętrznych powierzchni kończyn za pośrednictwem których rozprzestrzenia się na inne części ciała; guzy rozmiękają, przetoki z kleistym szarozielonym wypływem; powiększenie i zropienie ww chłonnych, sklerotyczne zapalnie naczyń w postaci twardych niebolesnych sznurów.

Przerzuty do narządów wewnętrznych w postaci gruzełków gruźliczych.

nokardioza psów i kotów, streptotrychoza

głównie psy poniżej 1 roku, zakażenie głównie przez zranienia, rzadziej per os, drogi oddechowe; szerzy się per continuitatem i drogą hematogenną

Postać skórna: ziarniniaki, ropnie i ropowice; czerwona kłaczkowata ropa; zmiany głównie u podstawy ucha, na szyi, bokach klatki piersiowej i brzucha

Postać narządowa: może współistnieć z post. skórną, wysiękowo-wytwórcze zapalenie bł. surowiczych, z surowiczo-ropnym lub ropno-posokowatym wysiękiem, błony surowicze włóknokowato-kosmate; ziarniniaki w płucach, wątrobie, śledzionie i nerkach; rozrostowy obrzęk śledziony, zapalenie ww chłonnych

W obrazie mikroskopowym na obwodzie martwicy charakterystyczne nitkowate nokardie otoczone naciekiem komórkowym.

48. Nosacizna, malleus

Pseudomonas mallei, koniowate,

zapalenie wytwórczo-wysiekowo-martwicowe, guzki nosaciznowe

zarażenie drogą pokarmową, (także przez skórę, blonę śluzową pochwy, spojówki) po kontakcie z zakażoną wydzieliną z nosa, wykrztusiną, ropą z owrzodzeń, rzadziej moczu i kału

patogeneza podobna do gruźlicy: ognisko pierwotne w jamie nosowo-gardłowej, do okolicznych ww chłonnych; w wyniku uogólnienia wczesnego dostają się do błony śluzowej nosa, krtani, tchawicy, oskrzeli i płuc, rzadziej poza układ oddechowy.

Postać nosowa: guzki wielkości ziarna prosa, żółte, mętne, otoczone pasem przekrwienia; guzki ropieją, tworzą przetoki, powstają owrzodzenia z lekko obrzmiałymi brzegami i nierównym dnem; demarkacja martwiczych tkanek wskutek czego powstają wrzody soczewkowate z gładkim dnem i ostrym brzegiem - jakby wybite sztancą. Wrzody mogą się zlewać ze sobą tworząc owrzodzenia wtórne. Mają one delikatne ziarninujące wywinięte brzegi i nierówne słoninowate dno, otoczone są obwódką przekrwienia. Wskutek bliznowacenia powstają gwiazdkowate, delikatne blizny.

Nosacizna tchawicy: przewaga zmian wytwórczych, twarde guzki o gładkiej powierzchni, ułożone rzędami.

Nosacizna płuc: postać guzowa wysiękowa(1) i wytwórcza(2) oraz postać rozlana(3) (odoskrzelowe zapalenie płuc); 1- ostra, guzki wielkości ziarna prosa do grochu pod opłucną i w głębi tkanki, guzki mają żółto-mętne, ropne jądro otoczone pasem przekrwienia; później dookoła martwiczego jądra pojawia się szarobiała tkanka ziarninowa. 2- przewlekła, szare guzki wielkości ziarna prosa otoczone tkanką ziarninową ulegającą zwłóknieniu, nosacizna modzelowata; zgrubienie ścian oskrzeli; wytwórcze zap. płuc pneumonia indurativa

3- rozlane odoskrzelowe zapalenie płuc

Guzków nosaciznowych nie da się dokładnie wyłuskać

Nosacizna skóry: wskutek przerzutów z ognisk w jamie nosowej; mnogie guzy zapalne i owrzodzenia różańcowato ułożone wzdłuż naczyń chłonnych; mają ropno martwicowy środek i otoczone są torebką łącznotkankową; po przebiciu tworzą się kraterowate wrzody o wywiniętych brzegach, i słoninowate albo czerwone ziarniste dno; rzadziej występuje ropowica nosaciznowa phlegmone malleosa prowadząca do słoniowacizny elephantiasis malleosa (tylczak - twarda napięta skóra na kończynach tylnych pokryta guzami i wrzodami)

Guzek nosaciznowy: naciek leukocytarny w centrum ulegający martwicy skrzepowej; chromatotexis-Unna (martwica kariorektyczna - komórki nabłonkowe - naciek limfocytarny - ziarnina niestoista przekształcająca się we włóknistą tk. łączną)

49. Nosówka psów, febris catarrhalis et nervosa canum

paramyxovirus, namnaża się w tkance limforetikularnej,

w okresie wiriemii wirus jest obecny w ww chłonnych, śledzionie, komórkach gwiaździstych Kupfera, szpiku kostnym, grasicy, nabłonku żołądka i jelit, dróg oddechowych, moczowych, skórze, OUN. W komórkach śródbłonka naczyń, OUN, rdzenia nadnerczy tworzą się swoiste kwasochłonne ciałka wtrętowe.

osowiałość, brak apetytu, wyciek z nosa i spojówek, zapalenie gardła, migdałków, krtani, oskrzeli, płuc, rogówki i spojówek, nieżyt żołądka i jelit, wysypka pęcherzykowo-krostowa, zaburzenia nerwowe.

nieżyt bł. śluzowej górnych dróg oddechowych, punkcikowate wybroczyny w płucach, ogniska niedodmy, rozedmy; prawie zawsze dochodzi do nadkażenia bakteryjnego; powierzchnia przekroju wilgotna, wypływ czekoladowej barwy; małe ropnie mogące przebijać opłucną; zmiany na skórze cienkiej, nieowłosionej, pęcherzyki po nadkażeniu przechodzące w krosty; panencephalitis, zwyrodnienie komórek nerwowych, proliferacja komórek limfoidalnych dookoła naczyń;

Choroba twardej łapy: zmiany obrzękowe móżdżku, rozpad substancji mielinowej; stwardnienie poduszek palcowych wskutek nadmiernego rogowacenia

50. Obrzęk złośliwy, oedema malignum

Clostridium novyi

źródłem może być gleba, kurz, kał, woda, zakażenie poprzez rany pokastracyjne, uszkodzenia skóry, często jatrogenne, po strzyży; śmierć po 2-5 dniach; wszystkie zwierzęta;

uszkodzenie aparatu naczyniowo-łącznotkankowego i tkanki śródmięśniowej podskórnej powodujące zmiany obrzękowe

zmiany z tkanki podskórnej przechodzą na mięśnie, tkanka podskórna nacieczona, galaretowata; obrzęki nie są krwawe lecz bursztynowo-przezroczyste; uszkodzone mięśnie są czerwone, żółte, obrzękłe, wilgotne, zapach gnilno-kwaśny; obrzękowo-rozedmowe obrzmienia skóry, trzeszczące

u baranów zmiany na głowie wskutek walk,

52. Ospa, variola

poxvirus, roślinożerne

różyczkowe zaczerwienienie skóry (stadium erythaematosum, roseola variolosa) -> grudki (stadium papulosum) -> pęcherzyk (stadium vesiculosum) wielkości ziarna grochu, zagłębienie na szczycie -> krosta (s. pustulosum) -> strup (s. crustosum) -> odpadnięcie strupa, blizny (stadium decrustationis)

Ospa krów, variola vaccinia

poxvirus bovis, poxvirus officinale - wirus krowianki

podczas dojenia, przez drobne ranki, p. bovis także drogą oddechową, co powoduje uogólnioną postać choroby.

ciałka wtrętowe Paschena, Prowazeka

skóra strzyków i wymienia, moszny, w ciężkich przypadkach na skórze śluzawicy, głowy, szyi, przyśrodkowej stronie ud, podbrzusze, srom, bł. śluzowa jamy ustnej i nosowej, do 3 tygodni, przebieg łagodny

Rzekoma ospa krów, pseudovariola bovum, paravaccinia

częstsza od ospy prawdziwej, przez uszkodzony nabłonek strzyków, krótkotrwała odporność

przebieg podobny jak w ospie prawdziwej, nie pozostawiają blizn, pęcherzyki większe niż w ospie prawdziwej, nie mają nieckowatych zagłębień, nie przechodzą w stadium krost; zmiany o charakterystycznym kształcie gwiazdy lub podkowy; ustępuje po 3-4 tygodniach

Ospa koni, variola equina

bezpośredni i pośredni kontakt, drogą kropelkową,

konie 2-3 letnie, tracą na wadze, klacze mogą ronić, upadki źrebiąt

zgięcie pęcinowe, okolica jamy ustnej - wewnętrzna powierzchnia warg, policzków, dolna pow. języka, dziąsła,

Ospa świń, variola suilla

zarażenie przez bezpośredni kontakt, per os, przenoszona przez wszy i muchy,

Właściwa ospa świń: prosięta, warchlaki, trwa 6-7 tygodni, uogólniona wiriemia

cytoplazmatyczne ciałka wtrętowe, rozjaśnienie jąder kom. warstwy kolczystej naskórka.

Wirus krowianki: świnie w każdym wieku, łagodny przebieg,

Wysypka na całym ciele, bezpigmentowe blizny; w grubej skórze grzbietu nie powstają pęcherzyki i krosty, grudki przechodzą w strupy;

Ospa owiec, variola ovina

przez skórę, drogi oddechowe, śmiertelność może dochodzić do 50%

powieki, wargi, policzki, nos, uszy, srom, gruczoł mlekowy, moszna, napletek, ogon, uda, błony śluzowe jamy ustnej i nosowej

po odpadnięciu strupa sączące owrzodzenia goją się 5-6 tygodni

białaczkopodobne guzki w korze nerek i pod opłucną

Ospa kóz, variola caprina

przebieg łagodny lub ciężki z wysoką śmiertelnością, przebieg jak u owiec, wysoka gorączka

Ospa królików, variola cuniculorum

zapalenie brzegu powiek blepharitis, wysypka grudkowa nie przekształca się w pęcherzyki i krosty, śmiertelność 30-70%

53. Panleukopenia kotów, zakaźne zapalenie jelit kotów, nosówka kotów, panleukopenia infectiosa felium, enteritis infectiosa felium

parwowirus - tropizm do szpiku kostnego, tk. limfatycznej i jelit, móżdżek płodów

najgroźniejsza choroba zakaźna kotów, szczególnie rasowe i młode (przebieg nadostry i ostry, śmierć w ciągu kilkudziesięciu godzin), u starszych może przebiegać łagodnie

Zarażenie przez przew. pokarmowy, ewentualnie oddechowy, przez owady,

Nieżytowe zapalenie jelit, delikatny nalot włóknika, procesy dyfteroidalno-martwicowe; jelita rozszerzone, przekrwione, w świetle jelit mętny cuchnący wysięk.

ostre lub podostre zapalenie kłębków nerkowych; zwyrodnienie wątroby i nerek;

szpik półpłynny, białożółty, leukocytopenia, agranulocytoza

ataksja ssących kociąt

54. Paraszelestnica przyranna i porodowa, oedema puerperale malignum

Clostridium septicum, beztlenowiec, toksyna nekrotyzująca tkanki

obrzęki zapalne, kończy się śmiercią,

źródłem zakażenia jest ziemia, kał, woda; zakażenie poprzez rany, błon śluzowych, skóry, zakażenia jatrogenne, śmierć w ciągu 1-3 dni

wtórne przerzuty i uogólnienia, bakteriemia na krótko przed śmiercią.

Miejsca chorobowe obrzękłe, galaretowate, nacieczone płynem surowiczo-krwistym, usiane pęchcerzykami gazu, mięśnie ciemnobrązowe, kruche, matowe, pęcherzyki, zapach zjełczałego masła

Paraszelestnica porodowa może trwać 2-5 dni; krwawo-galaretowate nacieczenia, obrzęki gazowe, brązowo-czerwony bryjowaty wysięk, martwica błony śluzowej; proces przenosi się na podsurowiczą tkankę łączną miednicy, z której przechodzi na mięśnie miednicy, pośladków, ww chłonne,

55. Paratuberkuloza, przerostowy zakaźny nieżyt jelit bydła, choroba Johnego [czyt. jonego], enteritis paratuberculosa bovum

mycobacterium paratuberculosis,

wytwórcze zapalenie jelit, wychudzenie, wyniszczenie, kończy się śmiercią

zarazki wydalane są z kałem, moczem, mlekiem, zakażenie per os, śródmaciczne, siewstwo od 3-5 miesiąca od zakażenia, objawy chorobowe najczęściej w 4-5 roku życia

Zarazek namnaża się w błonie podśluzowej jelit,

Błona śluzowa jelit zgrubiała 3-20 krotnie, pofałdowana (fałdy nie dają się wyrównać przy rozciąganiu), wygląd zwojów mózgowych, błona śluzowa blada, szarożółta, usiana wybroczynami, pokryta szarozielonkawym śluzowym nalotem (jak posypana parmezanem), brak martwic i owrzodzeń,

Naciek komórkowy (komórki nabłonkowe, limfoidalne, olbrzymie, typu Langhansa, plazmatyczne limfoidalne, eozynofile,

Węzły chłonne powiększone, soczyste

56. Pastereloza, pasterellosis, septicaemia haemorrhagica

Pasterella multocida, Pasterella haemolytica, komensale dróg oddechowych

posocznica krwotoczna, po przechorowaniu nosicielstwo

Pastereloza bydła, zaraza bydła i dziczyzny, choroba Bollingera,

zapalenie płuc z objawami posocznicy

choroba wybucha nagle, przez pasaże staje się bardziej inwazyjna; zarazek wydalany ze wszystkimi wydzielinami i wydalinami; uszkodzenie układu naczyniowego, przewodu pokarmowego, ukł. oddechowego,

zwolnienie ruchów żwacza, perystaltyki jelit, objawy kolkowe, biegunki, śmierć w ciągu kilkunastu godzin.

Wybroczynowość, wylewy krwi w błonach surowiczych, płucach i mięśniach, przekrwienie i zwyrodnienie narządów miąższowych, obrzęk i krwotoczne nacieczenie ww chłonnych; nieżyt górnych dróg oddechowych; krwotoczne zapalenie trawieńca, surowicze obrzęki głowy, gardła, szyi; obrzęk i sina barwa języka;

Włóknikowe zapalenie płuc, surowiczo-włóknikowe zapalenie opłucnej; w oskrzelach biały lub czerwonawy płyn, skrzepy szarożółte włóknika, opłucna usiana wybroczynami, nalotem włóknikowym, surowiczo-krwisty wysięk; zmienione płuca twarde, powiększone, bezpowietrzne, szaroczerwone; tkanka międzyzrazikowa rozszerzona, przepojona wysiękiem surowiczo-włóknikowym; zakrzepy w naczyniach chłonnych i tętniczych prowadzące do suchych, serowatych ognisk martwicowych.

Pastereloza świń

postać nadostra: przekrwienia błon śluzowych, wybroczynowość bł. surowiczych

postać ostra: zapalenie gardła z obrzękiem i surowiczym nacieczeniem, okoliczne ww chłonne powiększone, soczyste, przekrwione; obrzęk płuc; przekrwienie nerek; wybroczyny na błonach surowiczych

postać podostra: włóknikowe zapalenie płuc i opłucnej, zmienione chorobowo miejsca powiększone, sinoczerwone, twarde, powierzchnia przekroju sucha, ziarnista, pstra, żółto galaretowate nacieczenie tkanki międzyzrazikowej; opłucna pokryta nalotem włóknika, wybroczynami; w jamach ciała wysięk włóknikowo-surowiczy; nieżytowe zapalenie żołądka i jelit; przerostowy obrzęk śledziony z ogniskami martwicowymi; przekrwienie nerek

postać przewlekła: w płucach martwiaki zawierające serowatą masę, guzowate zagęszczenia tkanki płucnej wielkości pięści; opłucna pokryta włókiem

Pastereloza królików

zapalenie nieżytowo-ropne błony śluzowej nosa; nieżytowe zapalenie przewodu pokarmowego; obrzęk ww chłonnych

W postaci przewlekłej: włóknikowe zapalenie opłucnej i osierdzia; ropnie w tk. podskórnej, płucach, mózgu, jądrach

57. Pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej, stomatitis vesicularis

rabdowirus; konie, świnie, owce, człowiek,

łagodny przebieg, rzadko prowadzi do śmierci,

zarażenie przez przewód pokarmowy, drogi oddechowe, namnaża się w miejscu wniknięcia, po czym przechodzi do błony śluzowej jamy ustnej, skóry strzyków, kopyt

pęcherze pękające po 24h, nadżerki goją się w ciągu 3 tygodni

58. Pomór bydła, księgosusz, pestis bovina

paramyksowirus; namnaża się w ww chłonnych, szpiku kostnym, płucach, bł. śluzowych, białych krwinkach; śmiertelność ponad 95%

wirus wydalany z wydalinami i wydzielinami,

uszkodzenie naczyń -> martwica rozpływna nabłonków -> biegunka ->odwodnienie ->śmierć

Wysoka gorączka, światłowstręt, łzotok, nieżytowe zapalenie nosa i spojówek, ślinienie,

Postać nadostra: wylewy krwi

Postać ostra: plamiste lub rozlane przekrwienia w jamie ustnej, bryjowaty brudny nalot, pod którym są nadżerki o poszarpanych brzegach; w księgach wysuszona treść pokarmowa; obrzęk, przekrwienie i naloty na bł. śluzowej trawieńca; wylewy krwi i nadżerki w jelicie cienkim; podłużne nadżerki, owrzodzenia i nalot w jelicie ślepym i grubym; kał z domieszką krwi o słodkawo-mdłej woni; obrzmienie, przekrwienie i ropne zapalenie spojówek; wyprysk na skórze szyi, klatki piersiowej;

Zmiany nekrotyczne w grudkach chłonnych, kępkach Peyera, śledzionie, masowe niszczenie limfocytów

59. Pomór królików, chiński pomór królików, krwotoczna bronchopneumonia, pestis cuniculi

picornawirus, uszkadza endothelium drobnych naczyń - DIC

młode chorują dłużej, część z nich przeżywa,

duszność, pienisty wyciek z nosa, zaburzenia OUN, osowiałość, przed śmiercią gwałtowne ruchy, popiskiwania, spadek temperatury, śmierć po kilku godzinach od pierwszych objawów

Wybroczyny i wylewy krwi w płucach, obrzęk i rozedma; wybroczyny w grasicy, wątrobie, błonach surowiczych, nerkach; zatarcie struktury nerek; płyn surowiczy w jamach ciała; rozstrzeń prawej komory serca, zwyrodnienie miąższowo-tłuszczowe wątroby

60. Pryszczyca, stomatitis aphtosa epizootica

picornawirus

przeżuwacze, świnie; rozsiewanie zarazka z śliną, wydzieliną nosowo-gardłową, wydzieliną pęcherzy, mlekiem, kałem i moczem

wektory: ludzie, zwierzęta domowe, ptaki, owady, pasza, woda, produkty zwierzęce

zakażenie drogą aerogennną, alimentarną

Pęcherze pierwotne aphthae primariae (widoczne mikroskopowo) na podniebieniu miękkim, jamie nosowej, przełyku; z nich wirus dostaje się do krwi i do narządów gdzie ulega namnożeniu; na nabłonkach w warstwie kolczystej powstają pęcherze wtórne (widoczne makroskopowo) -błona śluzowa jamy ustnej, skóra wymienia i racic (panaritium, może dojść do zejścia puszki kopytowej), na szczytach fałdów żwacza.

W trakcie wiriemii dochodzi do uszkodzenia mięśnia sercowego, mięśni szkieletowych, OUN, ronienia; pęcherzyki łączą się w większe, które mogą mieć budowę wielokomorową

Postać pęcherzowa: pęcherze wielkości jaja kurzego wypełnione żółtoczerwonym płynem, po pęknięciu pozostają nadżerki z czerwonym dnem które pokrywa się szarożółtym wysiękiem; po nadżerkach pozostają leukoplakie - ogniskowe białe zgrubienia naskórka,

Postać strupowa: w żwaczu i księgach nadżerki, owrzodzenia i ciemnobrunatne strupy; wybroczyny i obrzęki zapalne trawieńca i jelit; podsurowicze wylewy krwi.

Postać złośliwa: u młodych osobników nieropne zapalenie mm sercowego (zwyrodnienie szkliste, ziarniste, wodniczkowe, tłuszczowe), w ścianie lewej komory i przegrodzie serca małe lub większe ogniska i smużki - wygląd tygrysowaty cor tigrinum; zmiany szklisto-woskowe w mm szkieletowych, bez tworzenia pęcherzy,

61. Rodencjoza, pseudotuberkuloza, jersinioza, pseudotuberculosis rodentium

Yersinia pseudotuberculosis

gryzonie, króliki, zające, lisy, szynszyle, koty, mniej wrażliwe inne zwierzęta, zoonoza

drogą alimentarną, uszkodzona skóra,

chłodne wilgotne miesiące zimowe

Ww chłonne silnie powiększone, z serowatymi ogniskami martwicowymi, bardzo silne powiększenie śledziony (10x) prosówkowate guzki z serowatymi ogniskami martwicowymi; podobne zmiany w płucach, wątrobie, nerkach; w jelitach martwicowe guzki, które po przebiciu błony śluzowej tworzą owrzodzenia, jelita pokryte brudnoszarym nalotem dyfteroidalnym; serowaciejące ziarniniaki w kościach

62. Rozrostowe zapalenie jelit świń, porcine proliferative enteritis PPE
Lawsonia intracellularis, cytoplazma enterocytów jelita biodrowego, ileitis

wydalane z kałem, zakażenie per os; istotna odporność humoralna świń

Postać ostra: ciemnoczerwony, papkowaty kał, bladość skóry, osłabienie, obniżenie temperatury, padnięcia po 24h jednak śmiertelność nie przekracza 6%

Postać chroniczna: kał o kolorze cementu, rzadziej ciemnoczerwony, pogorszenie apetytu, charłactwo

Bladość skóry, błon śluzowych, i narządów wewnętrznych; jelita wzdęte, błona śluzowa obrzękła, usiana wybroczynami, wyraźnie zgrubiała, pofałdowana, może być pokryta włóknikiem lub obecne skrzepy krwi; ww chłonne obrzękłe i przekrwione

W postaci chronicznej zgrubienie przede wszystkim okrężnicy, błona śluzowa ciemnoszara, tęga, głębokie poprzeczne fałdy

63. Salmonelloza

saprofity, liczne źródła i wektory

endo- i neurotoksyna,

zakażenie przez przewód pokarmowy, dostają się do krwi i atakują różne narzady

Salmonelloza bydła: zwierzęta młode, objawy posocznicy, zapalenie przew. pokarmowego, płuc, stawów, ronienia.

Postać ostra: posocznica, obrzęk i zwyrodnienie narządów, wybroczynowość nasierdzia, opłucnej, wątroby, nerek, pęcherza; obrzęk przerostowy śledziony, gumiasta konsystencja, ciemnoczerwona, wybroczyny pod torebką; błona śluzowa trawieńca i jelit obrzękła i przekrwiona, wzdęcie jelit, zapalenie nieżytowe lub nieżytowo-krwotoczne, dyfteroidalne; ww chłonne obrzękłe, przekrwione, marmurkowate.

Przy wolniejszym przebiegu choroby zmiany martwicowo-zapalne w wątrobie, nerkach, śledzionie, szpiku kostnym, w postaci drobnych żółtawych ognisk, ziarniniaki zapalne - guzki paratyfusowe

Postać podostra i przewlekła: żółty, żółtoczeronawy wysięk z domieszką włóknika w klatce piersiowej, nieżytowo-ropne zapalenie płuc, głównie płaty środkowe; zwyrodnienie mm sercowego, matowy, wiotki, wybroczyny pod nasierdziem; zgrubienie i płyn w torebkach stawowych

Salmonelloza świń: prosięta 2-4 miesiące; wodnista biegunka, podwyższone temperatura, brak apetytu, zaczerwienienie skóry uszu, brzucha i ud; przy postaci płucnej kaszel i duszność; siewstwo po wyzdrowieniu przez min. 5 miesięcy; wysoka zachorowalność, niska śmiertelność (poniżej 20%)

Postać ostra: posocznicowa, zaczerwienienie skóry; nieżytowe zapalenie żołądka i jelit z przerostem grudek chłonnych, ww chłonne powiększone, soczyste; przerostowe obrzmienie śledziony tumor lienis hyperplasticus, powiększona, gumiasta, ciemnoczerwona; wybroczyny w nerkah, śledzionie, pod nasierdziem, opłucną; ogniska martwicowe w wątrobie, nerkach; zapalenie surowiczo-włóknikowe otrzewnej.

Postać podostra: obrzęk błony śluzowej i podśluzowej, błona śluzowa pofałdowana, matowa, szarobiała, na przekroju słoninowata, pokryta nalotem włoknikowatym,

Postać przewlekła: rozlane lub ogniskowe zapalenie dyfteroidalne jelit; w postaci rozlanej wygląda jak posypana otrębami; w postaci ogniskowej przerost kępek Peyera na których powstają kruche strupy bez koncentrycznej budowy; obrzęk śledziony, serowate ogniska w ww chłonnych, płucach, wątrobie, nerkach,

65. Streptokokoza świń
Postać ostra: pososcznicowa, obniżona żywotność, senność, obniżenie apetytu, porażenie tylnych kończyn; na skórze w okolicy brzucha, pachwin osutki pęcherzykowata i strupowata

Postać podostra: posmutnienie, utrata apetytu, podwyższenie temperatury ciała do 41°C, bladość skóry grzbietu, zaś skóra w okolicy nasady uszu, podbrzusza najczęściej jest barwy różowej. W okolicy tarczy ryja, oczodołów, brzucha, klatki piersiowej, po wewnętrznej stronie ud plamkowate zaczerwienienia oraz pęcherzyki zmieniające się w strupowatość; obrzęk głowowo-szyjny; wychudzone, biegunka, odwodnienie

Skóra i tkanki podskórne w okolicy głowy, szyi, podbrzusza i po wewnętrznej stronie ud silnie przekrwione

Postać przewlekła: procesy zapalne stawów kończyn, zapalenie płuc i osierdzia, oraz u niektórych zwierząt występowanie podskórnych ropni, charłactwo.

Anatomopatologicznie zmiany w tkance płucnej ograniczają się do nieżytowego zapalenia płatów szczytowych płuc, obrzęków i przekrwienia węzłów chłonnych śródpiersiowych, zaś w klatce piersiowej i w worku osierdziowym zalega płyn wysiękowy; mięśnie pośladkowe blade i lekko zażółcone, w przewodzie pokarmowym występują zmiany nieżytowo-krwotoczne błony śluzowej jelit cienkich (dwunastnicy, jelita czczego i biodrowego) oraz błony śluzowej dna żołądka, martwica błony śluzowej jelita ślepego, zwyrodnienie mięśni wątroby, liczne wybroczyny pod torebką śledziony, nerek i pod błoną śluzową pęcherza moczowego; obecność płynu wysiękowego i złogów włóknika między pętami jelit

66. Syndrom krwotoczny cieląt, ostra pancytopenia cieląt - skaza krwotoczna u nowonarodzonych cieląt.

między 10 a 20 dniem życia. Charakterystyczne krwawienia skórne. Początkowo na głowie w okolicy nadoczodołowej oraz za uszami, a następnie na bokach szyi, przedpiersiu, w końcu na całej długości grzbietu. Z nieuszkodzonej skóry leniwie ciekły strużki niekrzepnącej krwi. Z powodu charakterystycznych objawów chorobie nadano wymowną nazwę „blood sweeter” (krwawy pot). Zmiany krwotoczne, przypominające podsiąkające krwią otarcia, obserwowano na przednich powierzchniach stawów nadgarstkowych, względnie bokach stawu skokowego - okolicach ciała mających bezpośredni kontakt z podłożem. Chorobie towarzyszy krew w kale, kał ma zwartą konsystencję i ciemne, niemal czarne zabarwienie - stolec smolisty. Cielęta mogą mieć gorączkę. Początkowo mają zachowany apetyt oraz odruch ssania, krótko jednak po pojawieniu się choroby stają się osowiałe, odpoczywają, w końcu zwijają się w kłębek. Śmierć następuje w ciągu kilku do kilkunastu godzin po pojawieniu się pierwszych objawów skórnych. Charakterystycznym objawem, wskazującym na rychłe pojawienie się zmian skórnych i niechybną śmierć zwierzęcia, jest bladość błon śluzowych oraz charakterystyczna sino-czerwona barwa dziąseł przypominająca obwódki wokół trzonów zębów siecznych żuchwy. Dodatkowo na wewnętrznej powierzchni języka obserwuje się sine wynaczynienia.. Niektórzy, na powierzchni błon śluzowych obserwowali niewielkie petechiae. We wczesnym okresie choroby, świadomość zwierzęcia jest nienaruszona. Typowym objawem hematologicznym jest pancytopenia (niedobór wszystkich elementów morfotycznych krwi), z ostrą do całkowitej trombocytopenii będących przyczyną wzrastającej skłonności do krwawienia. Typowe zmiany we krwi występują kilka dni przed pojawieniem się objawów klinicznych względnie pojawiają się razem z nimi. Charakterystycznym objawem jest głęboka trombocytopenia. W obrazie pośmiertnym dominują uogólnione wynaczynienia, obecność nieskrzepłej krwi w naczyniach krwionośnych i sercu, powiększenie węzłów chłonnych, destrukcja struktury śledziony oraz liczne wybroczyny na widocznych błonach śluzowych, narządach oraz tkance podskórnej z zachowaniem architektury tkanek i brakiem innych nieprawidłowości.

67. Syndrom rozrodczo-oddechowy świń PRRS

Arterivirus; tajemnicza chorobą świń lub chorobą niebieskiego ucha
do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez kontakt świń zakażonych ze zwierzętami wolnymi od infekcji; możliwość transmisji infekcji przez owady.
Zaburzenia w rozrodzie: wirus przechodzi barierę łożyskową, wirus wolny lub z zakażonych makrofagów przenika do układu krwionośnego rozwijającego się płodu, prowadząc do infekcji. Śmierć zakażonych płodów w 3 trymestrze ciąży(niedotlenie - zaburzony przepływ krwi w naczyniach sznura pępowinowego). Zakażenia przetrwałe - długotrwała obecność replikującego na niskim poziomie wirusa w organizmie świni, po przebyciu ostrej fazy zakażenia. Odmiennie niż u pozostałych arterwirusów trwałe zakażenie nie oznacza trwałego siewstwa. Zakażenie trwałe - obie płcie, niezależne od wieku, u prosiąt urodzonych przez lochy zakażone w 3 trymestrze ciąży oraz u świń zainfekowanych w młodym wieku(najdłużej utrzymuje się zakażenie trwałe).
1 faza choroby trwa ok. 2 tygodnie i dotyczy 5-75% świń, które tracą apetyt ,są osowiałe, podwyższona temp., zaburzenia ze strony ukł. oddechowego, u knurów może wystąpić niechęć do krycia, przejściowy spadek jakości nasienia(zmniejszenie ruchliwości plemników). Po ok. tygodniu od wystąpienia ostrej fazy u loch następuje kolejna faza (trwająca 1-4 miesięcy) będąca konsekwencją śródmacicznego zakażenia płodów, charakteryzująca się przedwczesnymi porodami(między 110-113 dniem ciąży), ronieniami oraz rodzeniem się martwych lub słabych prosiąt. Padnięcia prosiąt w okresie poodsadzeniowym są zwykle spowodowane zakażeniami towarzyszącymi.
Płuca noworodków i warchlaków mogą być pokryte brązowymi i czerwonymi plamkami(zmiany wieloogniskowe, rozlane - dot. głównie płatów doczaszkowych). Koinfekcja PRPSV i bakterii uwidacznia się obecnością wysięku w drogach oddechowych oraz silniej wyrażonym pasem demarkacyjnym między zmienionymi i zdrowymi obszarami tkanki płucnej. Węzły chłonne szyjne, śródpiersie, pachwinowe (u młodych prosiąt) powiększone i lite na przekroju lub mogą zawierać cysty wypełnione płynem. U płodów obrzęk nerek, śledziony, krezki , okrężnicy, wysięk w klatce piersiowej. U loch zap. bł. śluzowej i mięśniówki macicy.

68. Szelestnica, gangraena emphysematosa

Clostridium chouvoei, bydło, owce kozy; zarodniki przeżywają do kilku lat w ziemi.

Krwotoczno-martwicowe i gazotwórcze procesy w mięśniach

Zakażenie przez przewód pokarmowy u bydła, u owiec zakażenie przyranne

Z krwią dostaje się do mięśni, gdzie przy urazach produkuje toksyny i gaz; głównie mm lędźwiowo-pośladkowe, wtórne przeżuty do innych mięśni; gorączka, zaburzenia krążeniowo-oddechowe;

Schorzałe mięśnie obrzękłe, kruche, surowiczo-krwiście nacieczone, barwy brązowo-czarnej; nieregularne ogniska martwicowe, wylewy krwi; przy dostępie powietrza mięśnie się rozjaśniają; szeleszczenie spowodowane porozrywaniem mięśni przez pęcherzyki gazu; po przecięciu wypływa surowiczo-krwisty płyn; z otworów nosowych wydobywa się pienisty płyn, z odbytu i pochwy surowiczo-krwisty; błony surowicze pokryte nalotem włóknikowym; narządy miąższowe zwyrodniałe miąższowo; przekrwienie zastoinowe i obrzęk płuc, zapalenie błony śluzowej jelit

69. Tężec, tetanus
Clostridium tetani - beztlenowiec; neurotoksyna (tetanospazmina), hemolizyna, fibrynolizyna

Bytuje w jelitach, zarodniki przeżywają długo w glebie; zakażenie przez głębokie rany, w których jest środowisko beztlenowe; toksyny działają na motoryczne neurony rdzenia i rdzenia przedłużonego

Tężec uogólniony: zstępujący, t. descendens; mięśnie żuchwy i szyi (neuron n. trójdzielnego), później tułowia i kończyn

Postać miejscowa: t. partialis, (wstępująca, t. ascendens); rozpoczyna się od mięśni w okolicy zakażenia, później kolejne

Śmierć spowodowana uszkodzeniem przez tetanospazminę ośrodka oddychania

Silne spastyczne skurcze mięśni na mały bodziec, trudności w przyjmowaniu pokarmu, uszy postawione do góry, odstający ogon, sztywny chód, opisthotonus, rozstawienie kończyn, podkasany brzuch, zatrzymane wydalanie kału i moczu, wzdęcia u przeżuwaczy, przyspieszony oddech, bardzo wysoka temperatura przed śmiercią

Obraz sekcyjny negatywny. Szybkie wystąpienie stężenia pośmiertnego, słaba krzepliwość ciemno zabarwionej krwi, obrzęk krtani, przekrwienie i obrzęk płuc

70. Tularemia

Pasteurella tularensis,

zwierzęta i człowiek, chorują głównie gryzonie i zające, owce. Mniej kozy, świnie, psy, koty króliki, kury

Zarazki wydalane z wydalinami i wydzielinami, mogą być przenoszone przez komary, kleszcze, muchy; zakażenie przez skórę, per os, drogi oddechowe, spojówki

W miejscu wniknięcia pierwotny odczyn zapalny - grudka ulegająca martwicy i owrzodzeniu; z limfą docierają do ww chłonnych gdzie tworzą ziarniniaki - guzki dymienicze; uogólnienie, posocznica; u gatunków odpornych zmiany mają charakter wytwórczy a nie martwicowy;

Powiększenie śledziony, ww chłonnych, szarożółte ogniska martwicowe; podobne zmiany w płucach, wątrobie, nerkach; grudki na skórze, przechodzące w owrzodzenia i martwice. Budowa grudki: w centrum granulocyty otoczone makrofagami, komórkami limfoidlanymi i nabłonkowymi.

Przy zakażeniu drogą oddechową dochodzi do zapalenia płuc, niedodma, przekrwienie i obrzęk tkanki międzypęcherzykowej, typowe ziarniniaki tylaremiczne; zmiany w przynależnych ww chłonnych

Przy tularemi w odróżnieniu od rodencjozy nie można wykazać zarazków w preparacie z ziarniniaków; u ludzi bolesne obrzęki i zropienie ww chłonnych,

71. Wąglik, anthrax

Bacillus anthracis

wydalane ze wszystkimi wydalinami i wydzielinami, w środowisku dochodzi do sporulacji, po wielu latach przenoszone przez liczne i różnorodne wektory dostają się na uszkodzoną skórę lub na błony śluzowe, przenika do limfy, ww chłonnych (w krórych zarazek może być zneutralizowany), na skutek wytwarzania egzotoksyn powodujących porażenie obrony komórkowej, dochodzi do przeniknięcia do krwi gdzie po złamaniu obrony humoralnej namnaża się we krwi powodując posocznicę. Uszkodzenie naczyń krwionośnych, obrzęki, porażenie ośrodka oddechowego, śmierć

Sekcyjnie dochodzi do szybkiego rozkładu gnilnego, niezupełne stężenie pośmiertne; z naturalnych otworów sączy się lakowata krew; błony śluzowe zastoinowo przekrwione; surowicze obrzęki i przekrwienia w tkance podskórnej, krezce, śródpiersiu, okolicy nerek, gardła; wylewy krwi pod błonami surowiczymi; ostre wąglikowe obrzmienie śledziony tumor lienis anthracocicus, powierzchnia gładka, torebka silnie napięta, miąższ silnie zbieralny, struktura zatarta; zwyrodnienie miąższowe narządów wewnętrznych, przekrwienie i wybroczyny; w jelitach zapalenie krwotoczno-martwicowe, postać ogniskowa- karbunkuł pustula maligna - wyniesienie, czerwone, pokryte nalotem włóknikowym, na szczycie brazowo-czarny strup;

u koni głównie postać pokarmowa

u świń postać językowo-gardłowa glossoanthrax, surowiczo-krwawy obrzęk tkanki okołogardłowej i okołokrtaniowej; krwotoczno-martwicowe zapalenie migdałków przechodzące w suche szare martwicowe ogniska, ropiejące, co powoduje wydalenie mas martwicowych; rzadziej zmiany w jelitach;

Przewlekła postać wąglika: zmiany w węzłach chłonnych, obrzęki i serowate ogniska martwicowe.

Postać skórna: u zwierząt najrzadziej, ogniskowe martwicowo-krwotoczne zapalenie skóry

72. Wirusowa biegunka i choroba błon śluzowych VD-MD

togawirus,

zakażenie drogą przewodu pokarmowego, namnaża się w błonie śluzowej, dostaje się do krwi a następnie do innych błon śluzowych; występuje sporadycznie lub enzootycznie

Wirusowa biegunka bydła: utrata apetytu, wzrost temp., kał płynny, brubatno-zielonkawy, z domieszką krwi i strzępami włóknika; zapalenie spojówek; wysoka zachorowalność, niska śmiertelność

Choroba błon śluzowych bydła: wzrost temperatury, brak apetytu, obfite ślinienie i łzawienie, wypływ surowiczo-śluzowy z nosa zasychający na śluzawicy, wodnista biegunka; mniejsza zachorowalność, śmiertelność wysoka

Rozlane nieżytowe zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, ogniska martwicowe otoczone obwódką, przekrwienie oraz nadżerki, głównie na podniebieniu twardym, dziąsłach, policzkach, śluzawicy, okolicy otworów nosowych a także w żwaczu i księgach, skórze głowy, dolnej powierzchni ogona, narządów rodnych, szparze międzyracicznej; podłużne brudnobrązowe nadżerki w przełyku; trawieniec i jelita przekrwione i obrzękłe, płaskie owrzodzenia z jasną obwódką; grudki chłonne, kępki Peyera powiększone, mogą ulegać martwicy; ww chłonne mają ciemnoczerwone zabarwienie

73. Wirusowe zapalenie jelit psów, parwowiroza i koronawiroza

młode psy, nosicielstwo przez rok, wydalany ze śliną, moczem, kałem, wymiocinami

Postać sercowa, psy 3-5 tygodniowe, nagła śmierć bez innych objawów;

ostre nieropne zapalenie mm sercowego lewej komory, zmiany zwyrodnieniowe i ciałka wterętowe

Postać jelitowa, częstsza, psy 5-10 tygodniowe i starsze, wysoka śmiertelność;

błona śluzowa żołądka może byś niezmieniona, przekrwienie, nadżerki i owrzodzenia w cz. odźwiernikowej; błona śluzowa atonicznych jelit cienkich z wybroczynami i plackowatymi przekrwieniami, ostre zapalenie błony śluzowej jelit, przekrwienie, wybroczynowość, naloty włóknika, treść płynna, krwistoczerwona; obrzęk i przekrwienie ww chłonnych, powiększenie śledziony; przekrwienie płuc i wątroby; roztrzeń serca

W kryptach Lieberkuhna śluzowata treść z domieszką złuszczonych nabłonków i leukocytów, nabłonki krypt wykazują cechy zaniku lub przerostu, nabłonki skróconych i zlepionych kosmków ulegają zanikowi lub martwicy

Koronawiroza ma podobny przebieg do parwowirozy ale znacznie mniejszą śmiertelność, rozpoczyna się wymiotami, po czym pojawia się biegunka z domieszką krwi

74. Wirusowe zapalenie otrzewnej kotów, FIP - Feline Infectious Peritonitis

koronawirus

Do zakażenia dochodzi po spożyciu przez kota odchodów od osobnika zakażonego, a także przez krew w czasie walk kotów

Po zakażeniu drogą pokarmową wirus dostaje się do okolicznych węzłów chłonnych oraz nabłonka jelit, gdzie ma szczególne powinowactwo do makrofagów i monocytów;

po przedostaniu się wirusa do krwi, gdzie ponownie ulega intensywnej replikacji prowadzi do wiremii; zostaje z prądem krwi przeniesiony do innych organów (zwłaszcza bogatych w makrofagi tj. wątroba, śledziona, węzły chłonne) i dochodzi do zakażenia uogólnionego

Postać wysiękowa (mokra):

niszczenie śródbłonka naczyń kapilarnych w nerkach, wątrobie i mózgu. Powoduje to wzrost ich przepuszczalności i przechodzenia płynów do przestrzeni pozakomórkowej i gromadzenia w jamach otrzewnowej i opłucnej dużych ilości wysięku zapalnego, doprowadzając do wodobrzusza, wodopiersia co może spowodować duże trudności w oddychaniu; spadek apetytu, gorączka, spadek masy ciała, biegunka i żółtaczka.

Postać bezwysiękowa (sucha)

także będzie objawiać się spadkiem apetytu, gorączką, żółtaczką, ale nie będzie gromadzenia się płynu w jamie brzusznej i piersiowej. Typowe objawy występują ze strony oczu oraz układu nerwowego (zaburzenia równowagi, porażenia, oczopląs, utrata wzroku, wypadanie trzeciej powieki); ropne ziarniniaki zapalne w różnych narządach

75. Wirusowe zapalenie tętnic koni, arteritis infectiosa equoum

togawirus EAV, powinowactwo do małych tętniczek;

zakażenie drogą aerogenną, wirus wydalany ze wszystkimi wydalinami i wydzielinami w okresie wiriemii,

gorączka, obrzęk powiek, obrzęk kończyn, zapalenie spojówek, obrzęk błony śluzowej nosa, wyciek z nosa, krwawienia z błon śluzowych, duszność, depresja, biegunka.

Obrzęk przydanki, ogniskowa martwica w obrębie błony środkowej w małych tętniczkach mięśniowych, naciekanie warstwy mięśniowej przez limfocyty, może dojść do uszkodzenia warstwy wewnętrznej i powstawania zakrzepów; obrzęki tkanki podskórnej kończyn, ściany jelita cienkiego, okrężnicy i ślepego a także wątroby i nerek; wybroczyny w różnych narządach: błonie śluzowej spojówek, jamy nosowej, gardła, krtani, opłucna, osierdzie, wsierdzie, otrzewna, krezka; zawały w płucach, jelicie ślepym, zmętnienie rogówki; płyn surowiczy w jamie brzusznej; nieżytowe zapalenie jelit cienkich; okrężnica i jelito ślepe zapalenie dyfteroidalne; przekrwienie ww chłonnych; wylewy krwi i zawały w śledzionie

76. Wrzodziejące zapalenie naczyń chłonnych, lymphangioitis ulcerosa equorum

Corynebacterium pseudotuberculosis ovis

zapalenie naczyń chłonnych tkanki podskórnej, ze skłonnością do tworzenia guzów i wrzodów zwykle bez współudziału przynależnych ww chłonnych; zazwyczaj okolica kończyn tylnych; małe, ostro odgraniczone guzy, które stają się miękkie, pękają i tworzą okrągłe nieregularne wrzody z postrzępionymi lecz nie wywiniętymi (jak w nosaciźnie) brzegami. Początkowo z wrzodów sączy się śmietanowaty później ropny wysięk. Po wrzodach tworzą się bliznowate guzy; naczynia chłonne w sąsiedztwie guzów zgrubiałe, ciastowate; wzdłuż naczyń pojawiają się nowe guzy powodując rozprzestrzenianie się procesu chorobowego. W ciężkich przypadkach ropnie w narządach wewnętrznych, płucach i nerkach.

77. Wścieklizna, lyssa, rabies

rabdowirus;

wnika przez rany skażone śliną chorych lub bezobjawowych nosicieli,

wędruje wzdłuż nerwów w kierunku zwojów międzykręgowych, a następnie do rdzenia i mózgu. Po namnożeniu rozprzestrzenia się drogą nerwów odśrodkowo (kom. Schwanna) do różnych narządów, m.in. do ślinianek, gdzie namnaża się dalej w tkance nabłonkowej. Może rozprzestrzeniać się drogą krwi i chłonki. Objawy po namnożeniu się wirusa w mózgu, poprzedzone są wiriemią i siewstwem wirusa; śmierć po 5-7 dniach od pierwszych objawów;

Zaburzenia świadomości, lękliwość, agresywność, połykanie niejadalnych przedmiotów, ochrypły głos, utrudnione połykanie, ślinienie, opadanie żuchwy, parcie na przeszkody, chwiejny chód, porażenia; zmiany u padłych psów obejmują wychudzenie, skaleczenie bł. śluzowej jamy ustnej, ostry nieżyt przewodu pokarmowego, krwotoczne zapalenie żołądka i jelit, brak pokarmu w przewodzie pokarmowym, lecz połknięte ciała obce

Zmiany zwyrodnieniowo-zapalne istoty szarej mózgu, rogów Ammona, rdzenia przedłużonego i szyjnego a także zwoje nerwowe, ślinianki, nadnercza. Brak zmian w korze mózgowej.

Histopatologicznie zwyrodnienie i obrzmienie komórek zwojowych; powstawanie guzków glejowych Babesa; rozplem komórek limfoidalnych dookoła naczyń, wokół komórek zwojowych i dróg nerwowych; w cytoplazmie komórek zwojowych kwasochłonne ciałka wtrętowe Negriego, w których są bazofilne ziarnistości - ciałka wewnętrzne. Ciałka spotyka się u mięsożernych w rogach Ammona a u roślinożernych w komórkach Purkiniego w móżdżku.

79. Zakaźne zapalenie mózgu i rdzenia koni, encephalomyelitis infectiosa equorum

grupa wirusów przenoszonych przez owady; mogą chorować inne zwierzęta, a także ludzie.

Amerykańskie ZMRK:

sezonowa, występuje w okresie letnim lub jesiennym; wzrost temp.; objawy nerwowe; postacie śpiączkowa, porażenna, agresywna i apoplektyczna, formy mieszane; śmiertelność WEE -30%, EEE - do 100%

Przekrwienie i obrzęk mózgu, żółtaczka, obrzęk ww chłonnych, zwyrodnienie miąższowe narządów wątroby i nerek.

Histopatologicznie zmieniona jest istota szara i biała mózgu, najwyraźniej wzgórze i podwzgórze, rogi brzuszne rdzenia; martwica, zwyrodnienie, neurofagia, wylewy krwi, rozplem komórek glejowych, okołonaczyniowe nacieki komórkowe, wewnątrzjądrowe ciałka wtrętowe.

Wenezuelskie ZMRK:

podobne do amerykańskiego, bardziej nasilone objawy uogólnionego zakażenia, apatia, biegunka, brak łaknienia, spadek masy ciała, śmiertelność ok 90%, niebezpieczny dla ludzi.

Brak zmian makroskopowych; zanik tkanki krwiotwórczej w szpiku kostnym; wybroczyny w ww chłonnych i śledzionie, nieropne zapalenie mózgu i rdzenia przy występowaniu objawów nerwowych.

Japońskie ZMRK:

łagodny przebieg, w ciężkich przypadkach gorączka, objawy nerwowe i wysoka śmiertelność;

Zastój krwi w mózgu, wybroczyny, obrzęk - panencephalitis, bardziej dotyczy istoty szarej; początkowo charakter wysiękowy, póżniej bardziej wytwórczy; nacieki okołonaczyniowe, zapalenie opon;

80. Zakaźne zapalenie nosa i tchawicy bydła oraz otręt bydła, rhinotracheitis infectiosa bovum et vulvovaginitis pustulosa infectiosa bovum, IBR-IPV

Herpesvirus; obie postacie nigdy nie występują u jednego zwierzęcia i w jednym stadzie.

Zakażenie drogą aerogenną, przez zakażoną spermę chorych buhajów i ozdrowieńców;

IBR:

podwyższenie temp. do 42°C, surowiczy wypływ z nosa, ślinotok, zapalenie spojówek, brak apetytu, kaszel, przyspieszony oddech; śmiertelność do 10%,

Zapalenie mózgu i opon u cieląt do 5 miesięcy, drżenie mięśni, zaburzenia świadomości, wzmożona pobudliwość, śmierć po kilku dniach;

Ronienia zwykle między 5-8 miesiącem ciąży; zmiany patologiczne tylko u płodu, surowiczy płyn w jamach ciała, wynaczynienia, ogniska martwicowe w wątrobie.

Zapalenie górnych dróg oddechowych, nieżytowe zapalenie błony śluzowej nosa, gardła i tchawicy, obecność strupów na śluzawicy; zapalna błona śluzowa przekrwiona, obrzękła, usiana wybroczynami, pokryta wysiękiem; wskutek zakażenia bakteryjnego powstaje ciężka postać choroby; przebieg przewlekły znamionuje zapalenie oskrzeli i płuc.

Otręt bydła:

przekrwienie, zaczerwienienie i obrzęk błony śluzowej przedsionka pochwy, po 3 dniach pojawiają się pęcherzyki z surowiczą zawartością, ulegające zropieniu, umiejscawiają się w okolicy górnego spoidła warg sromowych i łechtaczki, po pęknięciu krost powstają nadżerki o wałowatych brzegach, sączy sie z nich limfopodobny wysięk, goją się do 10 dni bez blizn; przerosłe grudki chłonne utrzymują się dłużej, w postaci guzków ułożonych zwykle w rzędy.

U samców obrzęk błony śluzowej żołądzi, prącia i napletka, może dojść do stulejki lub załupki; krosty zlewające się ze sobą, przekształcające się w nadżerki o owrzodzenia.

81. Zakaźne zapalnie żołądka i jelit TGE, gastroentritis infectiosa suum

koronawirus; chorują młode, wraz z wiekiem objawy i śmiertelność słabną

Choruje całe stado, pierwsze objawy już drugiego dnia po urodzeniu, śmierć po 2-3 dniach wśród prosiąt w wieku poniżej 10 dni, maciory nabywają stałą odporność, mogą wystąpić zaburzenia płodności do 6 miesięcy

zakażenie per os, biegunka, wymioty, zwiększone pragnienie, utrata masy.

Nieżytowe lub krwotoczne zmiany zapalne błony śluzowej żołądka i jelit, wybroczyny i owrzodzenia, atonia jelit; przekrwienie i zwyrodnienie wątroby i nerek; przekrwienie naczyń krezkowych; zatory w śledzionie; zanik kosmków jelitowych, szczególnie w jelicie czczym. Prawidłowy stosunek wysokości kosmków do głębokości krypt z 7:1 zmniejsza się do 1:1; kosmki maczugowato rozdęte, mogą zrastać się ze sobą tworząc brodawkowate wyniosłości; nacieki w blaszce właściwej blony śluzowej

82. Zapalenie nosa i płuc koni oraz wirusowe ronienie klaczy, rhinopneumonitis equorum

herpesvirus, zakażenie kropelkowe,

namnaża się w bł. śluzowej górnych dróg oddechowych, dochodzi do wiriemii, w wyniku której zakażeniu ulega błona śluzowa ciężarnej macicy, błona kosmówkowo-omoczniowa i płód; namnaża się w leukocytach, ścianach naczyń krwionośnych oraz kontaktujących się z nimi komórkami miąższu narządów. Nosicielami wirusa są ogiery, źródłem zakażenia mogą być poronione płody.

Choroba pojawia się enzootycznie jesienią zimą lub wiosną, głównie konie do 2 lat.

Suchy kaszel, nieżyt nosa, zapalenie spojówek, wysięk z jamy nosowej, zwykle kończy się wyzdrowieniem.

Zapalenie naczyń, głównie małych tętnic i żył którym towarzyszą zakrzepy, wylewy krwi, obrzęki.

Surowicze wysięki do jamy opłucnowej, w tkance podskórnej, ścięgnach i stawach; przekrwienie i obrzęk płuc; zwyrodnienie tłuszczowe seca i nerek; obrzęk grudek chłonnych i kępek Peyera; martwica nabłonka górnych dróg oddechowych; zwyrodnienie tłuszczowe hepatocytów;

Macica i łony płodowe zwykle nie zmienione; u poronionego płodu obrzęk tkanki podskórnej, płyn w jamach ciała, obrzęk płuc, włóknikowe zapalenie, oskrzeli, prosówkowate ogniska martwicowe w wątrobie; wybroczyny na błonach śluzowych i surowiczych; obrzęk i zapalenie opon mózgowych;

Postać nerwowa objawia się niezbornością ruchu, niedowładem, porażeniami, pozycja siedzącego psa, czucie głębokie zachowane; wybroczyny i wylewy krwi w obrębie opon rdzenia.

83. Zaraza płucna bydła, pleuropneumonia contagiosa bovum

Mycoplasma mycoides

zakażenie drogą oddechową, wydalany w początkowej fazie choroby z mlekiem, moczem i wypływem z nosa;

włóknikowe zapalenie płuc, surowiczo-włóknikowe zapalenie opłucnej.

Początkowo zmiany zapalne w drobnych oskrzelikach, z których dostaj się do tk. międzyzrazikowej, gdzie powoduje zapalenie środmiąższowe; zakrzepy w naczyniach chłonnych, rozgałęzieniach żyły i tętnicy płucnej co prowadzi do powstawania martwiaków (sekwestry). Po pęknięciu martwiaka np przy kaszlu dochodzi do rozsiewu zarazka.

Zmiany z reguły dotyczą jednej połowy płuc, płaty środkowe i doogonowe; opłucna pokryta grubym, 1-2cm szarożółtym nalotem włóknika, płyn w jamie opłucnowej z włóknikiem;

powierzchnia przekroju płuc o marmurkowatym, pstrym wyglądzie, zraziki niedodmowe, ogniska zwątrobienia, obrzęk zapalny tkanki śródmiąższowej;

86. Zołzy koni, adenitis equorum, coryza contagiosa equorum

Streptococcus equi

ropne zapalenie błony śluzowej nosa i gardła; źrebięta i młode, wysoka zaraźliwość

zakażenie drogą aerogenną (kropelkową), możliwe podczas krycia, przyranne, podczas ssania wymienia, śródmacicznie

Dostając się na błonę śluzową powodują zapalenie górnych dróg oddechowych, przenikają do naczyń chłonnych i najbliższych ww chłonnych, gdzie powodują rozpad tkanki i powstawanie ropni; choroba rozprzestrzenia się drogą naczyń chłonnych i drogą hematogenną, wywołując zmiany w narządach wewnętrznych lub posocznicę kończącą się śmiercią.

Błona śluzowa początkowo przekrwiona, pokrywa się surowiczym później śluzowym wysiękiem obficie wypływającym z nozdrzy; w błonie śluzowej nosa tworzą się pęcherzyki po których pęknięciu powstają owrzodzenia; zapalenie gardła, angina; zropienie ww chłonnych, zwłaszcza podszczękowych, skąd może przenosić na worki powietrzne, mięśńie, krtań; po pęknięciu ropni wyzdrowienie następuje po 2-3 tygodniach;

Przy złośliwym przebiegu dochodzi do uogólnienia; zropienie okołogardzielowych, śródpiersiowych, okołooskrzelowych, krezkowych i innych ropni przerzutowych ww chłonnych do wielkości pięści, głowy dziecka; ropne zapalenie opłucnej i worka osierdziowego; zołzy wędrujące - wzdłuż naczyń chłonnych, prowadzą do wyniszczenia

87. Zakażne zanikowe zapalenie nosa świń ZZZN, rhinitis atrophicans infectiosa suum

Pasteurella multocida, Bordetella

zakażenie w pierwszych dnaich życia, objawy w wieku 6-8 tygodni;

ostry nieżyt błony śluzowej nosa, z wysiekiem surowiczym, śluzowym, później ropnym; okresowe krwawienia; świąd nosa; prychanie, sapiący oddech; zwolnienie lub zahamowanie rozwoju szczęki oraz małżowin nosowych (dolny zwój małżowiny brzusznej) i kości sitowej, deformacja kości twarzy oraz powstawanie fałdów skórnych; utrudnione przyjmowanie pokarmu; powikłania w postaci zapalenia opon mózgowych

Poubojowo bada się wielkość szczeliny między małżowiną a ścianą jamy nosowej lub przegrodą nosa

---