1.Charakterystyka produkcji roślin ozdobnych w Polsce i na świecie

Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego(50-54o szer. geograficznej). Część środkowa Polski ma niedostateczną ilość opadów, natomiast w pozostałej części kraju opady są wystarczające do produkcji roślin ozdobnych. Produkty kwiaciarskie zajmują 1/5 produkcji roślinnej w Polsce. Krajowa uprawa kwiatów ciętych i doniczkowych zajmuje powierzchnię: 500ha- pod szkłem i 250ha- pod folią.

Główne regiony produkcji roślin ozdobnych w Polsce to:

1. Gdańsk- Trójmiasto

2. Warszawa i okolice

3. Lublin- Rzeszów

4. Katowice- Kraków

5. Poznań- Wrocław

Dystrybucja (czyli popyt na rośliny ozdobne) w Polsce jest cykliczna (imieniny, święta religijne i państwowe, inne), z tendencją do zmniejszania różnic pomiędzy okresami podwyższonego zapotrzebowania.

W Polsce wyróżniamy następujące rodzaje produkcji ogrodniczej:

1. Kwiaty cięte- na I miejscu róże- ciągły wzrost produkcji, II- gerbery, III- chryzantemy, IV- anturium, V- poinsecja.

2. Rośliny doniczkowe- wzrosło tu zainteresowanie roślinami ozdobnymi z liści- są to rośliny tanie i ogólnodostępne, jak również kwitnącymi- oklameny, storczyki, poinsecje, pierwiosnki.

3. Rośliny rabatowe i balkonowe- pelargonie, petunie, begonie, niecierpki, surfinie, fuksje.

4. Rośliny ozdobne cebulowe i bulwiaste(tulipany na kwiaty cięte, pędzenie- przyspieszanie kwitnienia roślin).

5. Szkółkarstwo drzew i krzewów ozdobnych: krzewy róż- jesteśmy największym eksporterem, byliny, kwiaty na susz, rośliny liściaste i iglaste pojemnikowe.

6. Hodowla i nasiennictwo(obecnie najsłabsza gałąź produkcji ogrodn.w Polsce): maciejka, begonia, niecierpki. Natomiast pod wzgl. Laboratoriów In Vitro- jesteśmy na II miejscu w świecie, tuż po Holandii. Tu przede wszystkim paprocie i rośliny doniczkowe o ozdobnych liściach.

Zaletami sektora roślin ozdobnych są:

- niski koszt robocizny,

- niewielka odległość od aglomeracji- znaczących rynków zbytu,

- czyste środowisko(niskie zużycie nawozów i pestycydów),

-wykształcona kadra pracowników,

- bogaty wybór roślin ozdobnych na rynku.

Do wad możemy zaliczyć natomiast:

- małą powierzchnię gospodarstw,

-mało odmian dostosowanych do naszego klimatu,

- zróżnicowane technologie produkcji,

- niska wydajność pracy,

- niedostateczne doradztwo ogrodnicze,

- niejednolita jakość produktów,

- słabo rozwinięta promocja roślin ozdobnych na rynku.

2. Okresowość rozwoju ozdobnych roślin polikarpicznych :

Rośliny polikarpiczne czyli wieloletnie- mają wielokrotny cykl rozwojowy od nasienia do nasienia i dzielą się na:

- rośliny wieloletnie, zielne nie zimujące w gruncie:

Begonia bulwiasta, dalia, galtonia, irezyna, krokosmia, mieczyk ogrodowy, paciorecznik, pelargonia, heliotrop, fuksja

Sadzi się je do gruntu w V. Od VI-IX przechodzą swój okres wegetacyjny- wypuszczają najpierw liście, a następnie kwitną, wydają nasiona. Po kwitnieniu w X, kiedy część nadziemna uschnie, należy je wykopać i część podziemną rośliny- karpy korzeniowe przechowywać w pomieszczeniu aż do V- kiedy znowu zostaną wysadzone do gruntu.

- rośliny wieloletnie, zielne zimujące w gruncie- byliny

Śnieżyczka przebiśnieg, śnieżyca wiosenna, zawilec gajowy, ostróżka, piwonia, aster, lilia, floks, tulipan, omieg, dzwonek, pełnik, tawułka

Część nadziemna rośliny- liście wyrasta w III-IV. Następnie od V do VII pojawiają się pąki kwiatostanowe i rośliny kwitną. W VIII wysypują się nasiona, część nadziemna zasycha i roślina przechodzi w stan spoczynku, który trwa od IX do III następnego roku.

3. Okresowość rozwoju ozdobnych roślin monokarpicznych:

Rośliny monokarpiczne jeden raz zakwitają, wydają owoce i nasiona

- jednoroczne- pełny rozwój w jednym okr.wegetacyjnym- zasiane w III wyrastają w IV, kwitną od V-VIII, w IX wysypują nasiona a w X kończą swój okres wegetacyjny i zamierają. cynia, nagietek, aksamitka, powój, słonecznik, maciejka, rezeda, nasturcja

- dwuletnie- pełny cykl rozwojowy w 2okresach wegetacyjnych

1 rok stadium wegetacyjne- posiane w V-VI, wyrastają w X, część nadziemna zimuje od XI do III następnego roku. W drugim roku zakwitają- IV, w VII wysypują nasiona i kończą swój okres wegetacyjny.

Bratek, goździk brodaty, lak pospolity, stokrotka, naparstnica, malwa, niezapominajka

4. Czynniki siedliska roślin ozdobnych: światło, temperatura, woda, powietrze i ich wpływ na rośliny ozdobne

1. ŚWIATŁO

- intensywność: światłolubne(gruboszowate, kaktusowate) i cieniolubne(cienioznośne- paprocie, anturium)

- długość działania:

Rośliny krótkiego dnia- chryzantemy, astry letnie, kalanchoe.

Rośliny długiego dnia- fuksja, goździk, petunia.

Rośliny fotoperiodycznie obojętne- cyklamen, pelargonia, róża.

2. TEMPERATURA wzrostu i rozwoju

Każda roślina ozdobna ma temp.optymalną wzrostu, a także maksymalną i minimalną(w temperaturze max. i min. wzrost ustaje, optymalna jest najlepsza i jest różna dla różnych roślin). Np. stokrotka- jej optymalna temp. jest niska(temp. dnia ok. 16oC, a nocy 10oC).

U cynii- optymalna temp. dnia to 25oC, nocy 19oC.

3. WODA

Tolerowanie nadmiaru lub niedoboru wody:

- hydrofity- woda (żyją i ukorzeniają lub pływają się w środowisku wodnym): grzybień biały,

grążel żółty, wiktoria królewska.

- hygrofity- woda, ląd (rośliny, które żyją w środowisku wilgotnym na lądzie): knieć błotna,

kaczyniec, kosaciec żółty.

-kserofity- ląd: sukulenty(cereus peruwiański) i sklerofity(kaktusy, daktylowiec właściwy).

4. WIATR

- rośliny karłowe

- rośliny poduszkowe

-rośliny płożące

5. CZYNNIKI PODŁOŻA

- rośliny oligotroficzne- o małych wymaganiach pokarmowych: macierzanka, rozchodnik

- rośliny eutroficzne- o dużych wymaganiach pokarmowych: floksy, chryzantem.

5. Klasyfikacja form roślin ozdobnych zależnie od pochodzenia:

-rośliny tropikalne (warstwy roślinności występujące w dżungli, epifity, przykłady tej grupy roślin uprawianych w ogrodnictwie ozdobnym)

Dżungle- lasy tropikalne- występujące w strefie równikowej i podrównikowej w pobliżu największych rzek świata- Nil, Amazonka.

Warunki w dżungli:

- temperatura 25-27oC I-XII

-opady 2000- 6000mm, brak okresu suszy

-warstwowa budowa roślinności (5-6 warstw)

-obfitość lian, pnączy, epifitów

-drzewa stale zielone.

Charakterystyka w dżungli:

- epifity- odżywiają się tkanką organiczną

- korzenie szkarpowe

- namorzyny.

Najważniejsze rośliny tropikalne:

- palma kokosowa

- bananowiec- roślina zielna

- ketmia- Hibiskus

- bugenwilla

Epifity:

- rośliny samożywne

- rosną na grubych pniach, konarach

- ich korzenie chłoną wodę

- mają małe wymagania pokarmowe:

› storczyki (Orchideaceae)

› anturium (Araceae)

› ananasowate (Bromeliaceae)

› paprocie

- klimat sawanny i przykłady roślin ozdobnych pochodzących z tego terenu:

Sawanna- graniczy z dżunglą, występuje w Afryce, w Ameryce Płdn., są to tzw. Kamposy

Warunki na sawannie:

- lato: 900-1500mm opadów

Temperatura 20-24oC

- zima: pora sucha

Temperatura 14-20oC

-duże zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych

- roślinność drzewiasta wśród traw, czasami sukulenty, kserofity.

Dalie, heliotrop, wilczomlecz piękny, aksamitki, mieczyki, szparagusy, rośliny cebulowe.

- pustynie i półpustynie: sukulenty, sklerofity, kaktusy (charakterystyka):

Roślinność:

- gruboszowate

- sukulenty- wilczomleczowate i kaktusowate

- pelargonie

-aloesy

- opuncje

Kserofity- rośliny siedlisk suchych fizycznie lub fizjologicznie.

Sklerofity- nie gromadzą wody w tkankach, tylko wyciągają z dużych głębokości.

Sukulenty- ich liście lub pędy są grube i mięsiste- tam gromadzą wodę.

Rośliny:

Aloesy, juka, agawy, cereusy, daktylowiec właściwy(palma daktylowa)- znosi bardzo trudne, ekstremalne warunki życia.

Zjawisko konwergencji- upodobnienie się do siebie organizmów roślinnych nie spokrewnionych ze sobą. Mimo różnego pochodzenia zjawisko to występuje na skutek podobnych warunków siedliska.

-rośliny ozdobne z lasów iglastych oraz lasów liściastych:

LASY IGLASTE:

- długa zima- zajmuje większość roku

- przystosowany do tzw. Suszy fizjologicznej

- poszycie ubogie

W ogrodnictwie z roślin zielonych wykorzystuje się:

Trawy, paprocie, mchy, grzyby, wrzosy, wrzośce, porosty.

Nasze paprocie: języcznik- liście zimozielone, bietlica samcza, pióropusznik strusi.

LASY LIŚCIASTE:

- cztery pory roku

-lato upalne

-zimy mroźne

- 1-3 warstwy roślinności

- nie ma epifitów

Rośliny:

- na stanowiska wilgotne: bluszcz pospolity, pełnik, przylaszczka, zawilec, parzydło leśne, lilia złotogłów

- na stanowiska suche: żmijowiec, wilczomlecz sosnka, dziewięćsił bezłodygowy, przebiśniegi, śnieżyca wiosenna.

ROŚLINY LASÓW MIESZANYCH:

Konwalia, sasanka, miodunka, kalina, kruszyna, dzwonek karpacki.

-stepy i ważne rodzaje bylin pochodzących ze stepów:

Stepy i prerie. Stepy- Ukraina, prerie- Ameryka Płn., pompasy- Ameryka Płdn., łąki subarktyczne, hale górskie. Step- jest utworzony przez niskie trawy.

Charakterystyka:

- rytmika wegetacji zależy od rozkładu opadów i zawartości wody w glebie

- najbujniejszy wzrost na wiosnę

- szybka i krótka wegetacja

- dwa okresy spoczynku: susza latem i mroźna zima

- rośliny często formują organy przetrwalne: cebule, bulwy, kłącza.

Roślinność: nawłoć, słonecznik, jeżówka, diatra.

- porównanie wyglądu liści roślin twardolistnych i laurokształtnych:

Rośliny laurokształtne występuja w klimacie morskim (Floryda, Chile, Nowa Zelandia, Japonia), gdzie opady są równomierne przez cały rok, temperatura umiarkowana, stała. Są to rośliny niskie, drzewa i krzewy, o liściach stale zielonych, skórzastych, błyszczących, ustawionych prostopadle do słońca- palmy, trawy, turzyce, epifity.

Bluszcz pospolity, mirt pospolity, kamelia, storczyki, bambus, różaneczniki, hortensje.

Rośliny twardolistne występują w klimacie nadmorskim i wyspiarskim (Cypr, Kreta, Cecylia, południe Afryki), gdzie lato jest suche i upalne (4-6 miesięcy suszy, 22-28oC), a zimy łagodne- 5-12oC, opady 50-700mm. Są to rośliny o liściach stale zielonych: dąb korkowy, rozmaryn, lawenda, macierzanka, tulipan, narcyz, szafirek, szałwia, nagietek, lewkonia.

- rośliny kubłowe pochodzące z lasów twardolistnych i laurokształtnych służące do dekoracji ogrodów. Dlaczego obecnie niechętnie wykorzystuje się rośliny pochodzące z lasów twardolistnych do dekoracji różnych pomieszczeń?

Bugenwilla, bambus, sagowiec, palma europejska, sparmania afrykańska, eukaliptus, oleander pospolity.

6. Rodzaje doniczek i naczyń stosowanych do uprawy roślin we wnętrzach mieszkalnych, do uprawy roślin ozdobnych w ogrodach, do produkcji roślin ozdobnych w szklarniach. Zalety i wady pojemników plastikowych i glinianych.

Cechy pojemników:

- dobry wzrost

- łatwe do przenoszenia i transportu

- estetyczne i trwałe

Rodzaje pojemników:

- doniczki ceramiczne

- pojemniki drewniane

- doniczki z tworzyw sztucznych

- doniczki torfowo-papierowe

- pojemniki betonowe

- skrzynki balkonowe.

Kształt:

- odwróconego stożka 76-78o

- zgrubienie krawędzi

- w dnie otwory

- kształt zgodny z morfologią bryły korzeniowej

- wysokość zwykle jest taka sama jak średnica, z wyjątkiem: palmy, roślin drzewiastych (głębokie naczynia), storczyków, roślin cebulowych.

Pojemność:

- średnica 6cm > 110cm3

- średnica 10cm > 500cm3

- średnica 13cm > 1100cm3

Wielkość dopasowana do wielkości roślin, średnica 3-16cm (o 1cm większa przy sadzeniu).

Doniczki gliniane i z tworzyw sztucznych:

- gospodarka wodą- utrata wody na skutek parowania o 167% większa w glinianej niż w plastikowej

- temperatura podłoża niższa o 2oC (cecha ujemna w naszym klimacie)

- zużycie wody większe w doniczce glinianej.

Doniczki z masy papierowej lub celulozowo-torfowej:

- wielodoniczki

- krążki torfowe, nawet z umieszczonymi nasionami

- doniczki po podlaniu pęcznieją przyjmując kształt cylindra.

Zastosowanie doniczek i naczyń:

1. dekoracje wnętrz:

- wypalana glina

- polewane lub nie

- plastykowe

- drewniane

- hydroponica

- pojemnik wypełniony doniczkami.

2. dekoracje ogrodów

Rodzaj i forma pojemników zależnie od rodzaju ogrodu- np. w ogrodach włoskich- donice ceramiczne, terakotowe, ornament geometryczny.

3. wszystkie stadia produkcji roślin ozdobnych w szklarniach.

7. Podłoża do uprawy roślin ozdobnych. Charakterystyka podłoży inertnych (biernych) oraz podłoży uniwersalnych (znormalizowane) i tradycyjnych ziem ogrodniczych:

Na glebie uprawia się rośliny jednoroczne, dwuletnie, byliny, krzewy i drzewa w otwartym gruncie. Rośliny ozdobne pod osłonami uprawiane są na różnego rodzaju podłożach i ich mieszankach, w skład których może wchodzić dodatek gleby. Uprawy te nazywamy bezglebowymi. Dla bylin rabatowych i roślin jednorocznych odpowiednia jest gleba lżejsza, gruzełkowata, zasobna w składniki pokarmowe. Rośliny miejsc cienistych wolą gleby lekkie, zasobne w próchnicę, z dużą dawką nawozów organicznych, kompost liściowy. Rośliny skalne wymagają gleby dobrze zdrenowanej, sprzyjającej korzenieniu się tych roślin. Rośliny wytrzymałe na suszę- gleba przepuszczalna, przewietrzana i zdrenowana.

Podłoża inertne (bierne): to podłoża nie wchodzące w reakcje chemiczne hz pożywką, mają korzystne i trwałe właściwości fizyczne.:

- wełna mineralna- najczęściej używane podłoże inertne, w Polsce 300ha, anturium, gerbera, róże, jest hydrofilna, w 65% wypełniona pożywką, a w 35% powietrzem.

- perlit- produkowany z glinokrzemianów pochodzenia wulkanicznego w temp.2000oC. Powstaje porowaty, kruchy produkt, o strukturze mineralnej gąbki, pojedyncze granulki mają średnicę do 6mm, 1m3 waży 140kg.

- keramzyt- powstaje przez wypalenie glin o dużej zdolności pęcznienia w piecach obrotowych, ma formę granulek o średnicy od 4 do 32mm, charakteryzuje się pewna pojemnością sorpcyjną dla kationów, jest aseptyczny.

- pianka poliuretanowa (Inert- 1, Agrofoam)- anturium, storczyki. Produkt przemysłu meblarskiego, może być wykorzystywana przez 5 lat w podobny sposób jak wełna.

- styropian- spolimeryzowany na drodze chemicznej, system trwały, lekki, całkowicie sterylny, stosowany w formie granulek.

- wełna szklana (Cutilene).

Ziemie ogrodnicze:

1. ziemia kompostowa- ma różny skład w zależności od zawartości substancji organicznej. Powstaje z odpadków organicznych, np.chwastów. Na ogół jest średnio zasobna w składniki pokarmowe, ma odczyn zbliżony do obojętnego.

2. Ziemia darniowa- powstaje w wyniku kompostowania darni, jest zasobna w składniki pokarmowe.

3. Ziemia gnojowa- otrzymuje się ją z różnych rodzajów obornika, jest zasobna w składniki pokarmowe.

4. Ziemia liściowa- powstaje z kompostowanych liści drzew i krzewów (klonów, topoli, brzóz, lip). Ma odczyn obojętny, jest zasobna, lekka i przewiewna. Odpowiednia do wysiewu. Nie nadają się liście drzew owocowych, również buka, dębu i kasztanowca.

5. Ziemia wrzosowa- ma odczyn silnie kwaśny, jest uboga w składniki pokarmowe (Azalie).

6. Ziemie znormalizowane- stanowią mieszankę torfu wysokiego z gliną i czasami piasku, w proporcjach: 1:1 lub 1:1:1, nie zawierają czynników chorobotwórczych, są ubogie w składniki pokarmowe.

Podłoża organiczne:

▪ substrat torfowy- torf wysoki odkwaszony za pomocą CaCO3, wzbogacony w makro- i mikroskładniki.

▪ torf wysoki (Sphagnum Sp.)- o pH 2,4- 4,5 pozyskiwany z torfowisk wysokich, stanowi główny składnik podłoży organicznych. Jest aseptyczny, lekki, porowaty, ubogi w składniki pokarmowe, lecz w czasie użytkowania traci pojemność powietrzno- wodną, a jego złoża są ograniczone.

▪ kora z drzew iglastych- sosna zwyczajna i komposty korowe(85% kory sosny zwyczajnej i 15% kory brzozy brodawkowatej).

▪ komposty korowe- są wytwarzane z kory pozyskiwanej ręcznie lub mechanicznie, pozbawionej w czasie pryzmowania fenoli, składa się z 85% kory sosnowej i 15% kory brzozowej.

▪ trociny drzew iglastych- świeże lub kompostowane, zneutralizowane węglanem wapnia i wzbogacone w azot.

▪ odpady komunalne i przemysłowe- są kompostowane, często maja wysokie pH, dlatego stosuje się je jako dodatek do ziem ogrodniczych lub jako nawóz organiczny.

▪ włókno kokosowe- powstaje z owoców, orzechów palmy kokosowej, produkuje się z niego maty wykorzystywane do uprawy roślin drzewiastych, gerbery.

Uprawy hydroponiczne (bez podłoża):

Hydroponika, kultury cienkowarstwowe, aeroponika. Naczynia do uprawy hydroponicznej.

NFT- kultury przepływowe:

- cienkowarstwowe kultury przepływowe

- rośliny posadzone do kostek z wełny mineralnej

- ustawione w rynnach z polietylenu o spadku 1%

- pożywka 1dm3 na min.(miernik przewodności i pehametr), pozwala na utrzymywanie składu na stałym poziomie.

8. Walory dekoracyjne roślin ozdobnych:

Kształt, faktura liści, barwa. Zasady łączenia roślin na rabatach w aspekcie barwy kwiatów i liści.

Kształt (pokrój):

• Statyczny- pokrój horyzontalny, najniższa warstwa, pokrycie gruntu. Podniesiony i dywanowy.

• Sferyczny- krzewiasty- środkowa warstwa roślinności. Sferyczny- miłorząb, krzewiasty, półkolisty.

• Dynamiczny- wertykalny, najwyższa warstwa kompozycji.

Pokroje roślin na rabacie- zestawienia kontrastowe.

Faktura- rodzaj powierzchni, oddziaływuje na zmysł wzroku i dotyku:

- liście omszone (rogownica)

- błyszczące (kopytnik)

- matowe (funkia)

- gładkie (nasturcja)

- miękkie (czyściec wełnisty)

- chropowate (mikołajek).

Kolor i koloryt: barwa kwiatów i barwa liści.

Rola światła i cienia w ocenie barwy:

- światło- wydobywa barwy ostre, jaskrawe, mocne (rośliny o kolorach jaskrawych)

- w miejscach cienistych- dobrze widoczne są kolory pastelowe, zgaszone (rośliny o kolorach pastelowych).

Barwa kwiatów i liści , sposoby łączenia kwiatów na rabatach.

Barwy podstawowe: czerwony, żółty, niebieski.

- niebieski + czerwony > fiolet -łączymy z żółtym

- żółty + czerwony > pomarańcz -łączymy z niebieskim

- niebieski + żółty > zielony -łączymy z czerwonym.

Barwy pośrednie: fioletowa, pomarańczowa, zielona.

Cechy koloru:

• jasność (nasycenie, ton)

9. Byliny i ich zastosowanie w ogrodach:

Ogrody skalne. Ogrody wodne. Ogród roślin pachnących:

BYLINY- najczęściej rośliny kwiatowe, zielne i trwałe, ozdobne.

Byliny ogrodowe- byliny ozdobne, zimujące w gruncie.

Byliny właściwe- te, których część nadziemna zamiera na zimę, pąki pod ziemią lub na powierzchni.

Krzewinki- rośliny pośrednie pomiędzy zielnymi a krzewiastymi.

Typy biologiczne bylin:

- byliny łodygowe- kosaciec, konwalia.

- byliny korzeniowo- łodygowe- goździk, tawułki.

- byliny korzeniowe- maki, serduszka okazała.

Dynamika wzrostu bylin:

• Wiosną: barwinek pospolity, narcyz, ciemiernik, bratki, ubiorek wiecznie zielony.

• Latem: lawenda, tawułka.

• Jesienią: rudbekia, rozchodnik okazały.

Kryteria wartości bylin:

Biologicznej:

- długowieczność- długość życia

Długowieczne- 30-40 lat: konwalia, kosaćce, funkie, piwonie, maki, lilie, floksy, barwinek,

szachownica, gipsówka.

Krótkowieczne- mniej niż 5 lat: ostróżka, dziewanna, malwy.

- żywotność- szybkość osiągania dojrzałości (kwitnienie):

Piwonie- po 2-3 latach

Astry, goździki- po roku.

- wytrzymałość na złe warunki klimatyczne- odporność na mróz.

Niewytrzymałe: storczyk gruntowy, dziurawiec

- odporność na choroby

- trwałość ulistnienia i kwitnienia:

Długowieczność kwitnienia bylin:

Przeciętnie- 2-3 tygodnie

Maksymalnie- ok.6 tygodni

Minimalnie- ok. 1 tydzień

Kwitnące wiosną- wczesna wegetacja:

a) po kwitnieniu obfite ulistnienie do końca sezonu: smagliczka, gęsiówka, dąbrówki,

miodunki

b) tracą ulistnienie: sasanka.

Kwitnące latem:

a) tracą ulistnienie po kwitnieniu: łubin, ostróżka, maki, omieg, dzwonki, pełnik.

b) zachowują ulistnienie po kwitnieniu: krwawnik, liliowce, pysznogłówki, kosaćce,

piwonia, rutewka.

Kwitnące jesienią- wszystkie zachowują

a) późne rozpoczęcie wegetacji

b) ulistnienie dekoracyjne przez cały sezon: astry, rudbekie.

Byliny dekoracyjne zimą: trawy, paprocie, języcznik zwyczajny, bergenia.

- łatwość rozmnażania.

Dekoracyjnej:

- kolor i koloryt

- pokrój i faktura

- zapach.

OGRODY SKALNE

Nieodłącznym elementem ogrodów skalnych jest kamień. W ogrodach Dalekiego Wschodu kamień naturalny pełni funkcje użytkowe i ozdobne, a także religijne.

Kamień jest bryłą, ma 6 podstawowych stron: frontowa, górna i dolna, boczne, tylna. Porosty i mchy są elementem wzbogacającym wizerunek kamienia.

Rodzaje kamieni w ogrodach: granit, bazalt, piaskowiec, kwarcyt, serpentynit, wapień, marmur.

Formy kamieni: wysoki pionowy, niski pionowy, łukowato zakrzywiony, wyniosły poziomy, płaski poziomy.

Rodzaje ogrodów skalnych:

• Rabaty skalne

• Skarpy kwiatowe

• Rośliny skalne w pojemnikach

• Murki kwiatowe

• Alpinaria

Cechy rabaty skalnej:

- jest to zwykle część składowa układu murków „łamanych”, wzniesiona 20-50cm nad poziom terenu, wąska (szer. 80-150cm) lub samodzielny element kompozycji

- podłoże przepuszczalne, drenaż, dodatek wapnia lub torfu.

- rośliny zachowują dekoracyjne ulistnienie po kwitnieniu

- kamienie jako część składowa środowiska uprawy roślin niskich i karłowych

- rośliny lubiące glebę przepuszczalną, o dobrej pojemności wodnej

- rośliny do ogrodów skalnych, to okrywowe, kobiercowe, o małych liściach, jaskrawych kwiatach, rosnące na skałach ale także w lesie

Rośliny na rabaty skalne- niski poduszkowy wzrost, tworzące barwne plamy: smagliczka, gęsiówka, żagwin, dzwonek karpacki, rogownica, goździk, ubiorek, płomyk, macierzanka.

- ozdobne czosnki

- trawy ozdobne,

- miłek, rojnik, szarotka, sasanka, łowienka, zawciąg, bergenia.

Skarpa kwiatowa- rabata na pochyłym terenie o spadku 30-60o. Najlepszym sposobem na utrzymanie skarpy jest zasadzenie płożących krzewów.

Zabezpieczenie skarp:

> darniowanie- wczesną jesienią, zrolowanie płatu darni, silnie dociśnięte i przybite do podłoża kołkami, pochyłość do 45o.

> ściółkowanie- igliwie, torf, kora, pocięta słoma.

> 6-kątne płyty betonowe.

Murki kwiatowe- buduje się w miejscach występowania różnic wysokości między płaszczyznami, są wartościowe w powiązaniu z roślinami. Murki oporowe buduje się z różnego rodzaju kamienia (wapień, kostka bazaltowa, granit). Przy niskich murkach zamiast zaprawy używa się ziemi gliniasto- liściowo- torfowej.

Rodzaje murków: niskie- do 40cm wys., wysokie 50-120cm wys., z uskokami 10-20o oraz 20-30o, z płaską rabatą (jednostronny, dwustronny).

Rośliny w alpinariach- uprawiane na sztucznych piargach, wzniesionych zagonach, chronione przed wilgocią w szklarniach.

OGRODY WODNE

Wody powierzchniowe:

- naturalne stojące- jeziora, bagna

- naturalne przepływowe- rzeki, potoki, strumienie, kaskady

- sztuczne stojące- stawy, kaskady

- sztuczne przepływowe- strumienie, fontanny.

Strefy głębokości a rośliny- w zależności od głębokości wody, dobór roślin jest różny:

• Higrofity- rośliny, które rosną na pograniczu wody i gruntu (kaczeńce)

• Hydrofity- rośliny wodne, które rosną tylko w stanowisku wodnym (lilie)

• Kserofity- rośliny rosnące na lądzie i dobrze znoszą suszę

Strefy:

- wilgotnej łąki 0-10cm

Rośliny wilgotnej łąki: pełnik, tojeść, krwawnica, funkia, tawułka

- błotna do 20cm

Roślinność błotna i szuwarowa: jaskier, knieć(kaczeniec), czermień (kalla), pałka, tatarak, sit (sitowie), kosaciec.

- głębokiej wody 80-150cm

Roślinność zakorzeniona: grążel biały, grążel żółty, osoka aloesowata.

- roślin pływających 50-80cm Roślinność pływająca: salwinia (paproć pływająca, niezatapialna), rzęsa.

- płytkiej wody 20-80cm

Roślinność wody płytkiej: strzałka wodna, przęstka pospolita, kosaciec żółty, łączeń baldaszkowaty.

Zastosowanie wody w ogrodzie współczesnym:

- staw ogrodowy

- sadzawka (oczko wodne)

- strumień, kaskada, wodospad

- fontanna, misa

Umiejscowienie wody w ogrodzie:

- ukształtowanie terenu (w zagłębieniu)

- dostęp światła i działanie wiatru- korzystne jest ocienienie 1/3 części sadzawki, wiatr powoduje mieszanie się warstw wody

- drzewa przy sadzawce- jak najdalej

- drogi i miejsca wypoczynku.

OGRÓD ROŚLIN PACHNĄCYCH

Zapach u roślin:

• Kwiaty

• Liście

Rośliny zielarskie, iglaste, liściaste, grujecznik, różanecznik, róża, trawa: palczatka cytronelowa, cytryna, ciemiernik biały.

• Kora : brzozy, orzechy, magnolie

• Kłącza, korzenie: magnolia, ostryż długi- kurkuma

Kwiaty pachnące:

Smagliczka letnia, lewkonia letnia, pysznogłówka dwoista, ciemiernik biały, floks wiechowaty, heliotrop peruwiański, lawenda, szałwia, macierzanka piaskowa, rozmaryn, goździk pierzasty.

Klasyfikacja zapachów:

- ziołowy- mięta

- owocowy- pelargonia

- kwiatowy- kalina

- żywiczny- sosna.

Substancje zapachowe:

- estry: róże, bodziszki, pelargonie, mięta, narcyz

- aldehydy: werbena, melisa

- katony: fiołki

- kwas borowy- liście i igły: świerk, rozmaryn

Kamfora + olejek eukaliptusowy: szałwia, lawenda, mirt, laur, rumianek, kocimiętka, tymianek, eukaliptus.

Charakter zapachu:

- zapachy przykre: szachownica, stapelia, irga, ognik, jarzębina, bukszpan (wabią muchy, najczęściej kwiaty kremowe).

- zapachy ciężkie: lilak, lilia biała, jaśminowiec, kalina, liliowiec, konwalia (drażnią przy dużym stężeniu, kwiaty białe, zapylane przez ćmy).

- zapachy aromatyczne:

• Kwiaty różowe, liliowe, odwiedzane przez motyle: goździk, piwonia, cyklamen, hiacynt, groszek pachnący, łubin, heliotrop, oczar, glicynia, budleja, kalina wonna.

• Zapach róż: róże, pelargonie o pachnących liściach, bodziszki

• Zapach cytrynowy: melisa, grzybienie, magnolie

• Zapach piżma i ambry: Rosa Maschota (zapach słodki i cierpki jednocześnie)

• Zapach miodowy: smagliczka letnia, wiciokrzew, buraki nasienne

• Zapach owocowy: róże długopędowi.

Trwałość zapachu:

ulotny, długotrwały, bez wyrazu, stały, żywy, kapryśny.

Zapach i barwa kwiatów:

- na 5tys. Gatunków 10% charakteryzuje się zapachem

- z tego 60%, to kwiaty jasnej barwy, pastelowe

- kwitną wiosną i latem

- jesień- bogactwo barw i brak zapachów.

PROJEKT RABATY:

- pachnący ogród, rabata, potrzebują osłony przed wiatrem(żywopłot, mur domu lub kamienny), słaby przewiew wiatru, aby zapach się unosił

- rośliny zapachowe na wysokości nosa, wiosną i zimą przy wejściu, latem pod oknem

- przy ścieżce, przy przejściu

- barwy działają silnie.

PRZYKŁADY:

• Rabata biało kwitnąca: lilia, mięta i pelargonia

• Rabata purpurowo- niebiesko- różowa: szałwia, lawenda, pysznogłówka, rozmaryn, tymianek, maciejka

• Rabata o barwie pomarańczowej: tulipany, drzewka pomarańczowe, róże długo pędowe: „the Garland”, „Westerland”.

ROŚLINY PACHNĄCE ZALEŻNIE OD STANOWISKA:

- stanowiska słoneczne: lawenda, rozmaryn, tymianek, róże, lilie, floksy, zioła.

- stanowiska cieniste: floksy, narcyzy, azalie, funkie, śnieżyczki, cebulice, konwalie.

- nie pachną: słoneczniki, dalie, maki, rudbekie.b

10. Najważniejsze ozdobne byliny cebulowe kwitnące wiosną lub latem i jesienią . Dobór, terminy sadzenia.

`Rośliny cebulowe- biologia:

- geofity (geo- ziemia, phyto- roślina)

- rośliny jedno- lub dwuliścienne

- cebulowe, bulwiaste

- podział cyklu życiowego na okres wegetacji i okres spoczynku

- organy podziemne 30% s.m. gromadzą substancje zapasowe, umożliwiające przetrwanie okresu suszy lub chłodu.

Cyklamen ogrodowy, czosnek olbrzymi, pustynnik Eremurus sp.

Rośliny kwitnące wiosną sadzimy jesienią:

- temperatura nie więcej niż 9oC- cebula zawiązuje się, wypuszcza korzenie. Jeśli temp. jest za wysoka- roślina nie rośnie.

Rozmnażanie cebul tulipana:

- cebula jest jednoroczna. Sadzona jesienią- ginie podczas wiosennego wzrostu części nadziemnej rośliny

- na jej miejsce tworzą się cebule przybyszowe. Klon cebul powstaje z pędów na piętce. Największa cebula nazywa się zastępczą.

- głębokość sadzenia jesienią powinna wynosić 3 razy wielkość cebuli.

Rośliny cebulowe, które sadzimy jesienią, a kwitną wiosną:

- rannik zimowy,

- śnieżyczka, przebiśnieg

- śnieżyca wiosenna

- irys żyłkowany (niski)

- szachownica kostkowana,

- krokus

- hiacynt

- narcyz

Cykl życiowy narcyza (podobny do cyklu tulipana):

Rozmnażanie cebul:

- oddzielanie cebul przybyszowych, które tworzą się wewnątrz cebuli matecznej i w niej dorastają

- cebule podwójne, potrójne i pojedyncze

- sadzonkowanie łusek cebulowych

Inne rośliny cebulowe podobnie rozwijające się jak tulipan: zimowit, kosaćce (irysy)- kłączowe (wysokie).

Lilie- II grupa roślin

Charakterystyka:

- sadzimy na wiosnę- kwitną latem

- kwiaty na rosnącym pędzie

- przechowywane w chłodzie słabo, się ukorzeniają

- sekwencja odwrotna niż u tulipanów.

Rozmnażanie lilii:

• Cebule zbudowane z licznych łusek, bez łuski okrywającej, ukorzenianie łusek cebulowych

• Generatywnie z nasion

• Cebule boczne powstają na podziemnych stolonach

• Cebulki przybyszowe nadziemne (lilia tygrysia)

Rośliny o podobnym cyklu jak lilie:

- paciorecznik (Canna)

- jaskier azjatycki

- dalie

- czosnki ozdobne

- mieczyki

- szczawik ozdobny (nowość)

- begonie bulwiaste.

Zastosowanie ozdobnych roślin cebulowych:

- nasadzenia w parkach

Tworzymy nieregularne lub regularne grupy (kwietniki). Niewielkie rabaty jednostronne. Jednolita, barwna plama (tulipany, hiacynty, narcyze), niskie odmiany należy sadzić gęściej- tulipany 10x15, hiacynty 20x25cm. Cebulowe i jednoroczne oraz dwuletnie tulipany, hiacynty i bratki, stokrotki, niezapominajki. Grupy naturalistyczne: zimowity, czosnki niedźwiedzie, krokusy, przebiśniegi, lilie, konwalie.

- ogrody skalne

Gatunki, które znoszą nasłonecznienie i niedostatek wody: niskie botaniczne odmiany tulipanów i narcyzów, kosaciec żyłkowany, czosnki, szachownica cesarska, pustynnik.

Pokroje: Tulipa agreigii, t. silvestris, t. polychroma, t. tarda, śnieżnik.

- rośliny cebulowe i byliny

Ozdobne rośliny cebulowe przedłużają okres kwitnienia i dekoracyjność rabaty. Odpowiednie byliny to gatunki późno rozpoczynające wegetację. Miodunka, funkia, liliowiec, dąbrówka, głowienka, rozchodniki, barwinek, paprocie. Połączenia np. bodziszek + czosnek.

- pod drzewami i krzewami

Miejsce pod krzewami nadaje się do obsadzeń wcześnie kwitnącymi roślinami cebulowymi: szafirki, śnieżyce, cebulice, szachownice, tulipany, narcyzy, paprocie.

- trawniki

Im wcześniejsze gatunki tym lepiej, sadzić głębiej niż zwykle. Pierwsze koszenie trawy 6-8tyg. Po kwitnieniu. Nawożenie trawników jesienią. Dobór roślin: śnieżyczki, krokusy, cebulice, śnieżniki, zimowity.

Rośliny tolerancyjne na wilgoć, wodę, cień: szachownica, śnieżyca, narcyzy, obrazki plamiste.

11. Zasady projektowania rabaty bylinowej.

12. Zastosowania roślin jednorocznych i dwuletnich w ogrodach. Rodzaje kwietników.

Podstawowe zadanie kwietników:

- wprowadzenie koloru,

- doznania estetyczne,

- rola wychowawcza,

- wizytówka kultury.

W renesansie rabaty kwiatowe były o regularnym kształcie, w baroku elementy kwiatowe miały kształt nieregularny.

Rośliny do kwietników sezonowych:

- rośliny jednoroczne

- rośliny dwuletnie

- byliny nie zimujące w gruncie(irezyna, dalia)

- rośliny cebulowe- tulipany.

Rodzaje kwietników:

- regularne- o zarysie geometrycznym i wzorze złożonym z figur geometrycznych

• Dywanowe: ogrody barokowe, zegary i herby kwiatowe, wzory symetryczne lub układów linii, wszystkie, które przypominają nam dywan (płaskie). Kompozycje z roślin niskich, wyrównanych wzrostem, tworzące drobne wzory, oparte na motywach roślinnych, kwiatowe portrety i napisy.

Lokalizacja kwietników dywanowych:

• obiekty zabytkowe, miejscowości uzdrowiskowe

• na terenie płaskim lub na niewielkim stoku

• wysoki koszt roślin- utrzymanie mateczników, strzyżenie roślin.

Rośliny:

O ozdobnych liściach: alternantera, eszeweria, irezyna, starzec.

Rośliny kwitnące: aksamitka, begonia stale kwitnąca, lobelia, żeniszek.

• O prostym rysunku

Duże płaszczyzny , jednolicie obsadzone wzory geometryczne. Element zmiany wysokości roślin- do 50cm. O kształcie kwadratu, koła lub trójkąta.

Lokalizacja:

• miejsca eksponowane, duże otwarte przestrzenie, wzdłuż dróg, przy ważnych przejściach, przed dużymi budynkami.

• Koszt umiarkowany- połowa kosztów kwietnika dywanowego, odchwaszczanie, podlewanie.

Rośliny:

O długim okresie kwitnienia: wiosną- bratki, stokrotki. Latem- aksamitka, begonia stale kwitnąca(miejsca półcieniste), dalia, petunia, szałwia, żeniszek. Jesienią- chryzantemy, pelargonie, tulipany.

- nieregularne- stosowane w swobodnych, nieregularnych układach zieleni, wydłużone lub zaokrąglone płaszczyzny rabat bylinowych

• Mozaikowe

Podobne do bylinowych, mieszane- np. dwukolorowe lub rośliny sadzone grupami, rośliny mogą być wyższe i niższe.

Lokalizacja:

• pochyłość terenu, na tle trawnika, w dużych parkach, przy schodach.

• Zagęszczenie roślin na wierzchołku rabaty.

Rośliny:

Bratki, begonia stale kwitnąca, astry letnie, petunie, dalie karłowe, pelargonie, złocienie.

• Wydłużone

Wąskie płaszczyzny wzdłuż ciągów pieszych i szlaków komunikacyjnych, kolorowe wstążki podporządkowane drodze, 1m od chodnika przy dużym nasileniu ruchu.

Rośliny:

Rozmieszczone w grupach- różne gatunki lub jeden gatunek, wprowadzenie rytmu.

Rośliny kwitnące latem, lwia paszcza, tulipany, bratki, ostróżki, kosmos, nagietki, cynie.

13. Rośliny kubłowe. Rodzaje roślin i warunki termiczne przechowywania w oranżeriach i ogrodach zimowych.

Rośliny dobierane do oranżerii:

- dobór roślin w tradycyjnych oranżeriach obejmował tylko rośliny drzewiaste, odporne na niższe temperatury zimą (laury, palmy, mirty, cytryny, figi)

- obecnie zależnie od konstrukcji możliwa jest uprawa roślin ciepłolubnych

- rośliny kubłowe uprawia się także tylko latem, jako balkonowe w wiszących pojemnikach.

Rośliny tradycyjne: figa, cytryna, rozmaryn, granat, jaśmin lekarski, palmy, mirty.

Rośliny kwitnące: fuksja, pelargonie, sparmania, Szeflera, ostrokrzew.

Ogrody zimowe- współczesna namiastka oranżerii. To nie ogrzewana weranda, używana w sezonie wiosenno-letnim.

Ne czynniki to:

- ogrzewanie

- wietrzenie

- nawożenie, itp.

Rośliny nowoczesne do ogrodów zimowych: oleandry, storczyki, paprocie, peperonia, bluszcze, jaśmin lekarski, sagowce, bugenwilla, gardenia, kamelia.

14. Systemy uprawy roślin ozdobnych. Otwarty grunt, osłony foliowe, szklarnie.

Rodzaje produkcji roślin ozdobnych:

- produkcja towarowa:

> w gruncie:

• Rozsady roślin jednorocznych, dwuletnich i bylin

• Reprodukcja cebul przeznaczonych do pędzenia np. tulipanów, narcyzów

• Rośliny na kwiaty cięte i do suchych kompozycji

• Szkółkarstwo ozdobne.

> pod osłonami

SZKLARNIE:

• Budynki oszklone używane do całorocznej produkcji roślin

• Ogrzewane i nie ogrzewane: zimne 0-5oC, chłodne 5-10oC, umiarkowane 10-18oC i ciepłe 18-30oC.

• Ze względu na budowę dzielone na jednospadowe i dwuspadowe, pojedyncze i blokowe oraz wolnonośne czyli hangarowe.

TUNELE FOLIOWE:

• Pomieszczenia o konstrukcji metalowej lub drewnianej, przykrytej folią polietylenową

• Jednostki wolnostojące lub bloki o szer. 3,6,9,12m i dł.10-30m

• Wietrzenie w ścianach szczytowych i bocznych, nie ogrzewane lub ogrzewane okresowo

• Rozsady i sadzonki, przyspieszanie wiosną i opóźnianie jesienią. Róże, goździki, chryzantemy, lilie, frezje, lewkonie, mieczyki, warzywa.

> w laboratoriach In Vitro

- produkcja amatorska

15. Modyfikacje klimatu szklarniowego: woda, temperatura, światło.

Temp. Na długość pędów duży wpływ ma różnica pomiędzy temp. dnia i nocy, tak zwany DIF (od angielskiego difference- różnica). Wyższa temp. nocy niż dnia, czyli ujemny DIF, hamuje wzrost pędów na długość, w porównaniu z zerowym lub dodatnim. Utrzymanie ujemnego DIF nie zawsze jest możliwe, zwłaszcza w dni słoneczne, kiedy trudno ochłodzić szklarnię lub tunel. Podwyższanie temperatury nocy zwiększa zarazem koszty ogrzewania. Dlatego, zamiast stosowania ujemnego DIF, poleca się jego modyfikację, czyli schładzanie roślin o poranku. Zabieg tzw. cool Morcing- czyli "chłodny poranek"- lub cool drop, polega na szybkim obniżeniu temperatury w szklarni poprzez otwarcie wietrzników na 2 godziny (początek chłodzenia- na 30 min. przed wschodem słońca, a koniec- 1,5 godz. po wschodzie słońca). O poranku temp. jest zwykle najniższa, więc łatwo szklarnię schłodzić i nie trzeba podwyższać temp. w nocy. Co więcej- rezultaty są takie same, jak przy stosowaniu ujemnego DIF. Nie wszystkie rośliny reagują jednakowo na chłodny poranek. Wyraźnym zahamowaniem wzrostu pędów reagują na chłodny poranek rośliny rabatowe, dalie, poinsecja, lilie, chryzantemy oraz rozsady wielu warzyw, zwłaszcza kapustnych i niektórych dyniowatych, bakłażan oraz bazylia. Chłodny poranek czy ujemny DIF nie hamują natomiast wzrostu pędów zakwitających wiosną roślin cebulowych: tulipanów, hiacyntów, narcyzów i innych.

"Chłodny poranek" w uprawie większości roślin rabatowych i poinsecji polega na utrzymywaniu w nocy temperatury 20°C, i obniżeniu jej o poranku do 15-16°C, natomiast w ciągu dnia temperatura wentylacji (czyli taka, przy której trzeba otworzyć wietrzniki) szklarni powinna wynosić 18,5°C. Dla roślin wymagających wyższej temperatury w czasie uprawy, na przykład begonii, utrzymuje się w nocy 22,5°C, o poranku 17-18°C i w dzień 18,5°C (temp. wentylacji). Posługując się metodą "chłodnego poranka" należy zwrócić szczególną uwagę na utrzymanie właściwej temp. nocy. Jeżeli przekracza 20°C, może powodować opóźnienie tworzenia się kwiatów, na przykład u poinsecji. Opóźnienie takie może także nastąpić, gdy średnia temp. dobowa spada poniżej 16,5°C

Światło- możliwość regulacji w uprawie roślin- warunki świetlne. Doświetlanie asymilacyjne to jedna z droższych technologii przyspieszania wzrostu i zwiększania plonu roślin. Doświetla się: róże, lilie, storczyki, frezje, rośliny doniczkowe, chryzantemy, gipsówki. Doświetlanie asymilacyjne- wysokoprężne lampy sodowe. Storczyki- doświetla się od IX do IV, doświetlanie stymuluje wzrost wegetatywny, przyspiesza zakwitanie roślin oraz poprawia jakość kwitnienia. Światło czerwone powoduje, że rośliny są wyższe oraz wcześniej zakwitają. Światło niebieskie- rośliny są krótsze, niższe, o zwartym pokroju, mają ciemnozielone wybarwione liście i kwiaty. Doświetlane rośliny są mocniejsze, mają lepiej wybarwione liście i kwiaty. Intensywność światła naturalnego może być częściowo regulowana przez człowieka. Wykorzystywanie naturalnych warunków świetlnych pod osłonami można poprawić przez: *odpowiednie usytuowanie szklarni i tuneli w stosunku do stron świata; *używanie do budowy szklarni i tunelu materiałów o wysokim współczynniku przepuszczalności światła; *utrzymanie czystości powłok (szkła, foli); *malowanie elementów na biało; *zastosowanie elementów konstrukcyjnych i grzewczych o małych stężeniach.

Pierwsze próby zmiany jakości światła w szklarni w celu uzyskania określonej reakcji morfogenetycznej polegały na umieszczaniu nad roślinami filtrów spektralnych, czyli przezroczystych poliwęglanowych paneli wypełnionych barwnymi roztworami. W celu hamowania wzrostu najbardziej efektywny okazał się wodny roztwór siarczanu miedzi (barwy niebieskiej). Obserwowano silne zahamowanie wzrostu łodyg i międzywęźli między innymi u pomidora, papryki, sałaty, chryzantemy, poinsecji, petunii, niecierpka.

16. Modyfikacja terminu kwitnienia. Spoczynek roślin, jego rodzaje i sposoby przerywania. Rośliny cebulowe(tulipan, lilia), rośliny drzewiaste.

Istnieją dwa rodzaje spoczynku roślin:

- stan spoczynku bezwzględnego- autonomicznego, spowodowanego wewnętrznymi właściwościami roślin.

- stan spoczynku względnego- autonomicznego, wywołanego niesprzyjającymi warunkami klimatycznymi, jak: za wysoka lub za niska temp., niedobór wody, zbyt małe natężenie światła lub niewłaściwy fotoperiod.

Stan spoczynku bezwzględnego jest niezależny od pory roku i przechodzą go wszystkie rośliny. U niektórych gatunków zachodzi latem: u tulipanów, u innych latem i jesienią- lilaki, a także jesienią i zimą- większość gatunków drzew i krzewów.

W naturalnych warunkach roślina po przejściu końcowego okresu spoczynku bezwzględnego, w warunkach sprzyjających wegetacji rośnie i kwitnie. Jeśli jednak nie znajdzie takich warunków, pozostanie wówczas w stanie spoczynku wymuszonego (względnego). Przerwanie tego spoczynku lub skrócenie spoczynku bezwzględnego i zmuszenie rośliny do wzrostu i zakwitania w innym terminie niż naturalny w warunkach sztucznych (szklarnie, kamery do pędzenia roślin) nazywamy pędzeniem.

Przyspieszaniem natomiast nazywamy zabieg, który ma na celu nieznaczne wcześniejsze w stosunku do naturalnego terminu zakwitanie roślin, które przeszły stan spoczynku bezwzględnego.

Metody:

- preparowanie i pędzenie roślin cebulowych Na rośliny działa się odpowiednio niższą temperaturą (naturalna metoda przyspieszania lub przerwania stanu spoczynku), a następnie wyższą, tak aby pobudzić roślinę do rozwoju i kwitnienia.

- stosowanie naturalnych regulatorów wzrostu (stymulatory, inhibitory)

Regulacja okresu spoczynku roślin przez egzogenne traktowanie kłączy, cebul, bulw i części nadziemnych różnymi substancjami wzrostowymi (gibereliny, Ethrel, a także różna kwasy: IBA, IAA, NAA), etylen. Substancje te stosuje się oddzielnie lub zmieszane ze sobą w odpowiednich stężeniach (moczenie, opryskiwanie, smarowanie, zanurzanie). Substancje te pobudzają kwitnienie, wzrost liści, a także powodują wydłużanie się szypułek kwiatowych.

Tulipany - pędzenie standardowe i specjalne. Pędzenie rozpoczyna się w pierwszych dniach grudnia i trwa do końca kwietnia. Mogą być pędzone przez cały rok, dzięki metodzie zamrażania cebul- metoda kosztowna, rzadka. Kopanie cebul, ukorzenianie, podlewanie, wietrzenie.

Lilie - pędzenie- chłodzenie cebul, zamrażanie cebul, przygotowanie podłoża: nawożenie, dokarmianie, dezynfekcja, podlewanie, zaprawianie i sadzenie cebul, okrywanie zagonów, doświetlanie asymilacyjne, wietrzenie, cieniowanie.

17. Zastosowanie substancji wzrostowych w produkcji kwiaciarskiej i w ogrodach.

Regulatory wzrostu:

- auksyny- stosowane między innymi do ukorzeniania sadzonek. Hamują kwitnienie.

- cytokininy- hamują procesy starzenia, zdejmują dominację wierzchołkową.

- gibereliny-

- etylen- stymuluje lub hamuje ukorzenianie sadzonek.

- retardanty- hamują syntezę giberelin, co powoduje hamowanie wzrostu elongacyjnego łodygi, osi kwiatostanowej, ogonków liściowych, zmiana pokroju rośliny.

- morfaktyny- syntetyczne regulatory wzrostu, hamują wzrost, powodują deformacje morfologiczne, stosowane w uprawie roślin ozdobnych.

SUBSTANCJE WPŁYWAJĄCE NA KWITNIENIE: - GIBERELINY- służą do formowania korony drzewek w szkółkach. Regulują zakwitanie roślin długiego dnia: petunia ogrodowa, rudbekia dwubarwna. Lewkonia letnia, stokrotka trwała, naparstnica purpurowa, cyprys, cyprysik, jałowiec, żywotnik. W innych przypadkach mogą hamować kwitnienie: fuksja ogrodowa, lilak pospolity. Przyspiesza zakwitanie tulipanów i szafirków, rododendronów. Reguluje wzrost płatków i przyspiesza otwieranie się pąków kwiatowych pelargonii, chryzantem, mieczyków.

SUBSTANCJE MODYFIKUJĄCE POKRÓJ ROŚLIN OZDOBNYCH-

Zastosowanie Ancymidolu przyspiesza zakwitanie tulipanów doniczkowych. Do skarlania hiacyntów i narcyzów można zastosować opryskiwanie etefonem(ułatwia pędzenie roślin). Rozkrzewianie się roślin można stymulować przez odcięcie lub zabicie wierzchołka wzrostu (zdjęcie dominacji wierzchołkowej)- Promalin. Podobny efekt uzyskamy stosując CYTOKININY- poinsecja, koleus Blumego.

18. Zbiór, trwałość i przechowywanie roślin ozdobnych.

RÓŻE:

Róże tnie się w fazie pąka. Odmiany mniej pełne tnie się w fazie ściślejszego pąka. Pełne ich rozkwitanie powoduje się poprzez użycie odpowiednich pożywek. Tnie się je rano ze względu na szybkie więdnięcie, spowodowane dużą powierzchnią liści i słabym zdrewnieniem szypułki. Ścinając kwiaty róż trzeba na pędzie pozostawić co najmniej dwa w pełni wykształcone liście, tylko kwiaty ostatniego, jesiennego zbioru tnie się z jak najdłuższymi pędami. Cięcie kwiatów należy wykonać ostrym narzędziem , które nie szarpie tkanki, pozostawia gładką powierzchnię cięcia. Każdorazowo przed włożeniem kwiatów do wody (40oC), należy ukośnie przyciąć końce pędów. Przed włożeniem do wody należy usunąć liście i wąsy, nie należy jednak usuwać kolców, a także miażdżyć końców pędu, gdyż to stymuluje rozwój grzybów i bakterii.

ANTURIUM:

Kwiaty ścinamy dopiero wówczas, gdy osiągną odpowiednią fazę rozwoju- pojawienie się na początkowo gładkich kolbach kwiatostanowych pierwszych zgrubień. Sztywnienie nasady pochwy kwiatostanowej. Przedwczesne lub opóźnione cięcie znacznie ogranicz trwałość kwiatów, która normalnie wynosi 3-4 tygodnie. Po zbiorze przeprowadza się kondycjonowanie- 10min. w roztworze azotanu srebra. Sortowanie i pakowanie.

GERBERA:

Zbiór kwiatów w momencie pylenia pierwszych 2-3 płatków kwiatów rurkowatych. Kwiatostanów nie ścina się lecz wyrywa zdecydowanym ruchem, skręcając jednocześnie szypułkę u podstawy. Przed zerwaniem kwiatostanu można odginać go na boki ruchem wahadłowym- łatwiej zerwać, bez podrywania całej rośliny. Zbiór w godzinach rannych. Po przesortowaniu podstawy szypułek przecina się nożem aż do ukazania się pustej przestrzeni. Rośliny zanurza się na kilka godzin w wysokich naczyniach z wodą- aż po koszyczki kwiatowe. Po wyjęciu ponownie wstawia się je do wody na gł. 10-15cm przechowuje w ciemnym pomieszczeniu w temp. 7-9oC i wilgotności ok. 90%. Dla utrzymania prostych i sztywnych szypułek kwiaty gerbery umieszcza się w naczyniach z wkładem siatkowym, aby łodygi mogły swobodnie balansować w wodzie.

GOŹDZIK:

Cięcie wykonuje się w godzinach rannych, nożem lub przez wyłamywanie w węzłach (ochrona przed przenoszeniem bakterii i wirusów). Nie należy ciąć zbyt nisko. Kwiaty po ścięciu natychmiast umieszczamy w chłodnym pomieszczeniu, gdzie je sortujemy i pakujemy.

Goździki przeznaczone do natychmiastowej sprzedaży wiąże się w pęczki po 25szt. i wstawia do naczyń z wodą na kilka godzin przed ekspedycją. Goździki przeznaczone do transportu na duże odległości pakuje się w kartony i umieszcza w chłodni, po ich dotarciu na miejsce należy je rozpakować w chłodnym pomieszczeniu, przyciąć końce pędów i zanurzyć na kilka godzin w roztworach przedłużających trwałość. Kwiaty cięte we wcześniejszej fazie rozwoju pąka można przechowywać w kartonach na sucho przez 4 tyg. W chłodniach 0,5-1,5oC. Przed sprzedażą w chłodnym pomieszczeniu kwiaty zanurzamy na 8 godz. w roztworze wodnym preparatu przedłużającego trwałość. Temp. roztworu pow. wynosić ok. 30oC.

CHRYZANTEMY:

Rozwinięte kwiatostany należy ciąć po południu, gdy są suche. Przechowuje się je w suchym i chłodnym pomieszczeniu, w wodzie o temp. ok. 20oC. Przed wstawieniem do wody dolne liście na 1/3 dł. Łodygi należy oberwać, a końce łodygi zmiażdżyć młotkiem lub przyciąć ukośnie nożem. Przywiędnięte kwiaty można odświeżyć zanurzając końce pędów we wrzątku przez 15-30 sekund. W czasie przechowywania kwiaty powiązane w pęczki po10szt. Okryte suchym papierem. Więdnące i żółknące liście należy usuwać. Po upływie 10 dni od ścięcia roślin, końce łodyg należy przyciąć i zmiażdżyć ponownie.

19. Róże gruntowe i ogrody różane.

Ogród różany- wyodrębniony fragment większego założenia ogrodowego. Rosarium wywodzi się ze średniowiecza. Cechy: regularna forma na planie kwadratu lub koła.

Rosarium to ogród różany, nazywany także wdzięcznie różanką, znany już w średniowieczu. Wydzielony murem egzemplifikował rajską przestrzeń, zaś rosnące w nim kwiaty uosabiały wspaniałość i obfitość.

Róże do ogrodów mogą być: *o kwiatach pachnących, *kwitnące raz w roku ale obficie* róże nowoczesne wielokwiatowe *róże angielskie(o zwisających gałązkach wytrzymałe na opady).

20. Wybrane rośliny szklarniowe uprawiane z przeznaczeniem na kwiaty cięte:

-róże:

Popularne odmiany róż ciętych: Alexander, Ambasador, Ave Maria,Carina,Duftwolke,Gloria Dei King's Ransom, Landora, Roter Stern,Super Star
Sutters Gold, Sylwia,Whisky

Róża jest jednym z nielicznych krzewów uprawianych pod osłonami w celu pozyskania kwiatów ciętych oraz uprawianych w doniczkach. Krzew ten ma pędy wzniesione, najczęściej kolczaste, liście skętoległe, nieparzystopierzaste. Kwiaty są pojedyncze lub zebrane w baldachogrona, zależnie od przynalezności do grup ogrodowych.

Grupy i odmiany. Do uprawy pod osłonami na kwiat cięty i w uprawie doniczkowej przydatne są odmiany z 3 grup:


róże wielkokwiatowe - należą tu wszystkie mieszańce herbatnie (Rosa thea hybrida), uprawiane na kwiat ciety.


róże wielokwiatowe - należą tu mieszańce bukietowe (Rosa floribunda) i mieszańce bukietowe wielkokwiatowe
(Rosa floribunda grandiflora), również uprawiane na kwiat cięty.


róże miniaturowe - wywodzące się od róż karłowych (Rosa chinensis var. minima), które ze względu na niski wzrost, uprawiane są jako rośliny doniczkowe.

Odmiany róż wielkokwiatowych są najczęściej stosowane w uprawie pod osłonami. Na największej powierzchni uprawia się obecnie następujące odmiany, należące do grup kolorystycznych:
białe: 'Athena', 'Escimo', 'Tineke';
żółte: 'Aalsmeer Gold', 'Diana', 'Evergold';
różowe; 'Rossini', 'Saphir', 'Vivaldi';
czerwone: 'First Red', 'Madelon', 'Prophyta'.

Liczne odmiany róż wielokwiatowych mają zastosowanie w wielkotowarowej produkcji na kwiat cięty pod osłonami, głównie ze względu na siłę wzrostu i intensywność kwitnienia. Rekompensuje to większą pracochłonność w czasie ich uprawy, gdyż z baldachogrona kwiatów trzeba usunąć wszystkie pąki boczne pozostawiając tylko jeden szczytowy.
Do najczęściej uprawianych odmian należą:
białe: 'Champagne', 'White Master piece', 'White weekend';
żółte: 'Frisco', 'Golden Time', ' Goldrusch';
różowe: 'Evelien'; 'Montrea', 'Sonia';
czerwone: 'Gabriela' , 'Jaguar', 'Mercedes';


Róże, dzięki coraz większej trwałości po ścięciu, są ulubionym kwiatem ciętym nadającym się do wiązanek i kompozycji. Róże doniczkowe zyskują na popularności, są dostępne w ciągu całego roku.

Rozmnażanie - odmiany wszystkich róż uprawnych, rozmnaża się wegetatywnie przez okulizację, szczepienie lub sadzonkowanie.
Róże do uprawy doniczkowej zazwyczaj rozmnaża się przez sadzonkowanie. Coraz częściej można je otrzymać w specjalistycznych laboratoriach, gdzie rozmnażane są w kulturach in vitro.

Podłoże i uprawa. Sprawdzonym i najkorzystniejszym podłożem dla uprawy róż w szklarni jest gleba piaszczysto-gliniasta, o dużej zawartości próchnicy i pH 5,8-6,8. Gleba powinna być głeboko uprawiona (50-60 cm) i nawieziona dobrze rozłożonym obornikiem w dawce 1,5 - 2,0 m3 na 100m2.
Róże mają duże, ale pogłówne nawożenie mineralne należy zawsze przeprowadzać po zbadaniu zasobności podłoża. Trzeba pamiętać, że mimo dużych wymagań pokarmowych, róże są wrażliwe na zasolenie.

Róże są obojętne na długość dnia świetlnego, ale zawsze korzystnie reagują na większą intensywność światła. Temp. powietrza nocą nie powinna spadać poniżej 15°C, a w ciągu dnia, przy dobrym nasłonecznieniu, może być o 10°C wyższa. Temp. podłoża w uprawie pod osłonami nie powinna być niższa niż 10-12°C.

Metody uprawy. Uprawą letnią nazywa się okres produkcji róż w szklarni od stycznia do października. Od połowy stycznia rozpoczyna się ogrzewanie szklarni. Zbiór kwiatów następuje zwykle w następujących okresach: wiosennym - od połowy marca do końca maja (dwa zbiory kwiatów); letnim - od czerwca do września (dwa zbiory kwiatów); jesiennym - w październiku (jeden zbiór kwiatów).
Po ścięciu ostatnich kwiatów w październiku, rośliny należy wprowadzić w stan spoczynku, który trwa około dwóch miesięcy (listopad-grudzień).
Dwa tygodnie przed rozpoczęciem ogrzewania szklarni, wykonuje się cięcie krzewów. Na każdej roślinie pozostawia się 3-5 najsilniejszych pędów, które przycina się nad 3 lub 4 oczkiem.
W uprawie róż szklarniowych trzeba przyjąć zasadę, że podlewa się niezbyt często, ale zawsze obficie, tak aby ziemia aż do warstwy korzenia była dobrze nawilgocona. Konieczne jest też częste zraszanie młodych roślin i utrzymywanie wilgotności powietrza 70-80%.

Pierwsze pąki kwiatowe ukazujące się w połowie marca, należy uszczyknąć nad trzecim liściem; w ciągu 3-tygodni, wyrosną następne pędy zakończone kwiatem, który rozwinie się w połowie kwietnia dając pierwszy zbiór kwiatów

-anturium

Uprawia sie również jako roślinę doniczkową. Ze względu na oryginalne (duże, metalicznie błyszczące) kwiaty i znaczną trwałość po ścięciu (do 1 miesiąca), małą pracochłonność cyklu produkcyjnego oraz stosunkowo dużą wydajność z jednostki powierzchni - zaintereso wanie tymi roślinami ciągle wzrasta. Zarówno kwiaty jak i liście (również duże i błyszcz ące), wykorzystywane są do tworzenia różnorodnych kompozycji.
Rozmnażanie: Rozmnaża się wegetatywnie przez podział starszych roślin, z sadzonek wierzchołkowych oraz sadzonek jednowęzłowych, a także w kuturach in vitro. Można rozmnażać także generatywnie. Rośliny uprawiane z nasion powoli rosną.
Uprawa, podłoże, nawożenie: Używany jest torf wysoki, a także kompost korowy lub substrat łączący te dwa składniki, z dodatkiem kawałków styropianu, poprawiającego porowa tość podłoża. Do podlewania anturium należy używać zawsze ocieplonej wody, najlepiej deszczowej. Wyższe temp. podłoża przyspieszają kwitnienie tych roślin.
Zbiór kwiatów: Pierwsze regularne zbiory kwiatów wypadają w drugim roku uprawy tych roślin. Średnio z jednej rośliny zbiera sie 10-15 kwiatów. Kwiat należy ścinać wówczas, gdy znamiona na kolbach stają się wyraźne, a szypuła kwiatostanowa jest sztywna i twarda

- gerbera

Uprawa, podłoże, nawożenie: W uprawie gerbery powszechnie stosuje się torf wysoki o odczynie kwaśnym (pH 4,8-5,5). Gerbera jest dość wrażliwa na zasolenie. Kwitnienie jest najlepsze, gdy temp. podłoża wynosi 22-26°C.
Rozmnażanie: Wysiew przeprowadza się najczęściej od marca do maja. Do metod wegeta tywnych zalicza sie podział starszych, rozrośniętych roślin.
Zbiór kwiatów: Ze zdrowej i dobrze plonującej odmiany, zbiera się w pierwszym roku uprawy do 15 kwiatów z jednej rośliny, a w drugim roku nawet 25 kwiatów. Kwiaty należy o strożnie wyrywać. Zbiór przeprowadza się, gdy kwiaty języczkowate są dobrze rozwinięte, a zewnętrzny okółek kwiatów rurkowatych jest pylący

-goździk Dianthus
Goździki uprawiane obecnie w szklarniach i pod różnego typu osłonami, a także w gruncie, nazywane są powszechnie goździkami szklarniowymi.
Uprawiane są natępujące grupy goździków szklarniowych:
- wielkokwiatowe standardowe
- wielokwiatowe
- drobnokwiatowe
- doniczkowe

Wymienione grupy goździków, uprawiane są na kwiat cięty. Wyjątkowa trwałość po ścięciu oraz walory dekoracyjne, przyczyniły się do tego, że mają duże zastosowanie w bukieciarstwie - w okolicznościowych wiązankach i dekoracjach kwiatowych.

Rozmnażanie W uprawie towarowej rozmnażane są wyłącznie wegetatywnie, z sadzonek produkowanych w wyspecjalizowanych gospodarstwach. Sadzonki te stanowią elitarny materiał wyjściowy, pozyskany z mateczników z merystemów w kulturach in vitro, a więc gwarantujących najwyższą zdrowotność i czystość odmianową.

Merystemami nazywamy mikroskopijne wierzchołki wzrostu roślin, których tkanka jest wolna od czynników chorobotwórczych. Wierzchołki takie są w warunkach sterylnych wypreparowane z roślin, a następnie ukorzeniane w probówkach na odpowiednich pożywkach. Cały ten proces przeprowadza się w warunkach laboratoryjnych, przestrzegając zasad higieny i sterylności.

Szklarnie do uprawy goździków. Goździki powinno się uprawiać w dużych, wolno stojących szklarniach o dużej powierzchni wietrzników (co najmniej 25% powierzchni).

Wymagania specjalne: Goździki korzystnie reagują przyspieszonym kwitnieniem, dynamicznym wzrostem i lepszą jakością kwiatów na większą intensywność światła i długi dzień. Dzień krótki i słabe oświetlenie opóźniają w znacznym stopniu kwitnienie i osłabiają wzrost roślin. Goździki mają tendencję do pogarszania jakości kwiatów w temp. powyżej 24°C; Korzystnie reagują na temp. niższe.

Podłoże, nawożenie, uprawa. Podłoże powinno być przewiewne i przepuszczalne, a także żyzne i wolne od czynników chorobotwórczych. W uprawie goździków na zagonach w gruncie szklarni, wykorzystuje się na ogół istniejące podłoże. W celu poprawienia właściwości fizycznych, dodaje się do niego torf oraz piasek - na glebach ciężkich lub glinę - na glebach piaszczystych (pH 6,5-7,2).

Temperatura w uprawie jest bardzo ważna, gdyż duże wahania powodują pękanie kielichów kwiatowych. Zawsze korzystniej reagują na niższą temp. w nocy w ciągu okresu uprawy, ale nie powinna ona spadać nigdy poniżej 8°C. Maksymalne temp. powinny wynosić: latem 23°C (dni pogodne) i 16-18°C (dni pochmurne); zimą 18°C ( dni pogodne) i 13-15°C (dni pochmurne).

Podlewanie musi być intensywne. Trzeba jednak pamiętać, aby podlewać tylko podłoże i jak najmniej zraszać rośliny. Dawka wody powinna być zawsze duża i podawana w większych odstępach czasu. Latem podlewa się przeważnie 2-3 razy na tydzień, a zimą raz w tygodniu lub jeszcze rzadziej, kierując się zawsze stanem wilgotności podłoża, aktualna temp. i nasłonecznieniem.

Kwitnienie, zbiór Wydajność kwiatów z rośliny lub z jednostki powierzchni zależy w dużej mierze od cech odmianowych, terminu i gęstości sadzenia, sposobu uszczykiwania oraz całego kompleksu czynników uprawowych i zabiegów pielęgnacyjnych.
Kwiaty należy zawsze ciąć wcześnie rano i zaraz przenosić do chłodnego pomieszczenia, gdzie rośliny sortuje się i wiąże w pęczki.

-chryzantemy- uprawa tradycyjna i sterowana

Dendranthema
Rozmnażanie: Rozmnaża się wegetatywnie przez sadzonki, a także w specjalistycznych labolatoriach, gdzie uzyskuje się materiał wyjściowy z kultur in vitro. sadzonki są pozyskiwane ze specjalnie uprawianych mateczników, które w okresie wczesnowiosennym muszą być doświetlane, co gwarantuje wegetatywny charakter materiału nasadzeniowego. Sadzonki dł. 5-8 cm, z 3-5 liśćmi, ukorzenia się w mnożarce, w substracie torfu i perlitu lub grub oziarnistego piasku w proporcji 1:1, w temp. 16-18°C, w ciągu 10-14 dni.

Uprawa, podłoże, nawożenie: Najczęściej stosowana jest ziemia kompostowa lub darniowa zmieszana z torfem i piaskiem w proporcji 2:1:1. Dobre wyniki uzyskuje się również stosu jąc ziemię znormalizowana - glina + torf + piasek w stosunku 2:1:1. Mają duże potrzeby pokarmowe. Podłoże powinno być lekko kwaśne o pH 6,0-6,8. Chryzantemy są odporne na zasolen ie.

Kwitnienie i zbiór kwiatów: Kwiaty ścina się, gdy kwiatostan jest w pełni rozwinięty . Pęd kwiatostanowy zanurza się głęboko w wodzie, a miejsce cięcia głęboko nacina lub deli katnie miażdży. Do transportu kwiatostany zabezpiecza się delikatnym papierem

21. Wybrane szklarniowe rośliny doniczkowe:

- storczyki
Phalaenopsisy są epifitami o krótkich, monopodialnych łodygach i mięsistych liściach. Ich pędy kwiatostanowe są cie nkie i sztywne, zakończone wiechą lub gronem przepięknych kwiatów w kolorach od białego poprzez różowy, żółty, czerwony i zielony, czasem także w paski i kropki.

Temperatura
Noc około 20^oC, Dzień 25-33^oC. Wyższa temperatura powoduje szybszy wzrost, jednak trzeba pamiętać o zapewnieniu wyższej wilgotności i ruchu powietrza. Przez kilka tygodni na jesieni należy temperaturę obniżyć do ok. 20^oC w dzień i ok. 15^oC w nocy w celu sprowokowania rośliny do wypuszczenia łodygi kwiatowej.
Fluktuacje temperatury mogą powodować odpadanie pąków kwiatowych.

Oświetlenie
Phalaenopsisy dobrze czują się na wschodnim parapecie lub pod sztucznym oświetleniem (wymagają wtedy 14 godzin światła). Nie powinny stać na słońcu. Jesienią, gdy przechodzą okres spoczynku dobrze jest zmniejszyć natężenie światła. Aby roślina obficie kwitła od grudnia powinna stać w miejscu jasnym lub być doświetlana światłem sztucznym.

Podlewanie
Kluczem do sukcesu w uprawie phalaenopsisów (tak jak i innych storczyków epifitycznych) jest umiar w podlewaniu. Rośliny należy podlewać rano wodą o temperaturze pokojowej, najlepiej pozbawioną nadmiaru związków mineralnych (może być filtrowana i/lub przegotowana), nigdy lejąc wodę bezpośrednio na łodygę. Jeśli storczyk rośnie w koszyku - zanurzamy go na 1/2 godziny w wodzie a następnie pozwalamy wodzie odciec. Następne podlewanie - gdy podłoże lekko przeschnie. Roślina jest bardzo wrażliwa na zbyt obfite podlewanie - reaguje gniciem korzeni, co na ogół kończy się jej śmiercią jednak nie wolno jej tez zasuszyc. Mięsiste liście phalaenopsisoów mają ograniczoną zdolność magazynowania wody, jednak nie taką jak pseudobulwy storczyków sympodialnych.

Wilgotność powietrza
Phalaenopsisy lubią wysoką wilgotność powietrza (ok. 50-80%), lecz ponieważ w ciepłym i wilgotnym powietrzu dobrze rozwijają się także szkodniki i choroby należy bezwzględnie zapewnić cyrkulację powietrza. Często wskazane jest wstawienie do pomieszczenia, w którym trzymamy rośliny wentylatora - jednak tak, by nie wiał bezpośrednio na rośliny.

Nawożenie
Phalaenopsisy nawozić należy raz w tygodniu nawozem 20-20-20 lub 30-10-10 jeśli rosną w korze. Tylko pomiędzy wrześniem a grudniem (kiedy roślina przechodzi okres spoczynku) nawozić należy tzw. blossom-boosterem (10-30-20). Wtedy też obniżamy temperaturę o około 10C. Jest to konieczne aby roślina zakwitła. Wiecej nawozimy gdy jest ciepło i wilgotno - roślina szybciej rośnie i wymaga więcej substancji pokrmowych.

Podłoże
Ponieważ phalaenopsisy są epifitami sadzić się je powinno do niewielkich doniczek (najlepsze są te z dużą ilością otworów w dnie a nawet w ściankach doniczki) lub specjalnych koszyków. Jako podłoże użyć można rozdrobnionej kory, paproci drzewiastej, mchu torfowca lub ich mieszanki. Najlepiej przesadzać je na wiosnę, po kwitnieniu. Po przesadzeniu dobrze jest trzymać roślinę w miejscu ocienionym i wilgotnym natomiast mniej podlewać - spowoduje to lepszy wzrost nowych korzeni.

- paprocie

Nefrolepis wysoki 'Green Lady' /Nephrolepis exaltata/
Nefrolepisy występują w klimacie subtropikalnym i tropikalnym w różnych rejonach świata. Można je kupić w odmianach o zróżnicowanej sile wzrostu. 'Green Lady' osiąga wysokość 30-40 cm i ma wzniesiony pokrój. Intensywnie zielone liście wyrastają bardzo gęsto. Roślinie tej służy rozproszone światło i umiarkowane podlewanie. Zwykle po okresie zimowego spoczynku część liści marnieje. Gdy je wytniemy, paproć szybko odrośnie. Starsze okazy wypuszczają poza doniczkę wiele nitkowatych kłączy, których nie należy wycinać, dopóki są zielone.

Ciemnotka okrągłolistna /Pellaea rotundifolia/
Pochodzi z Nowej Zelandii, gdzie rośnie na skałach. Ta niewysoka (15-20 cm) paproć o ciemnych liściach wyjątkowo dobrze toleruje suche powietrze i lekko wysuszone podłoże. Nie znosi natomiast intensywnego podlewania. Jest wyjątkiem wśród paproci, jeśli chodzi o wymagania względem ziemi, która powinna zawierać odłamki skał wapiennych i mieć lekko zasadowy odczyn (pH 7-7,5). Roślina potrzebuje dużo rozproszonego światła. Zimą powinna stać przy oknie, najlepiej w temperaturze 12-15°C. Można ją także uprawiać z dala od źródła światła, ale wtedy znacznie wolniej rośnie. Dobrze rozmnaża się przez podział rozrośniętych kęp.

Adiantum /Adiantum raddianum/
Trójkątne listki tej południowoamerykańskiej paproci mają 1-1,5 cm długości. Sprawiają wrażenie bardzo delikatnych. Tak jest w istocie: w zbyt suchym powietrzu zasychają. Musimy więc wszelkimi sposobami nawilżać atmosferę. W takich warunkach adiantum rozrośnie się w rozłożystą kępę wysokości 25-30 cm. Również wysuszenie podłoża powoduje zasychanie liści. Jeśli się tak zdarzy, doniczkę zanurzamy w wodzie na 15 minut. Roślina powinna odżyć. Adiantum boi się zimna, nie toleruje temperatury niższej niż 16°C. Jest wyjątkowo wrażliwe na nadmiar soli mineralnych w podłożu, dlatego zasilamy je nawozem o 2-3-krotnie słabszym stężeniu niż inne rośliny.

- poinsecja

Kwitnienie
Kolorowe, ułożone w koło przylistki poinsecji, przypominające gwiazdę są często błędnie uważane za kwiaty. Kwiaty poinsecji są raczej małe i nie rzucają się w oczy. Znajdują się w środku gwiazdy z przylistków, która występuje w różnych odcieniach czerwieni, jasnego różu, żółci i ecru. Nowo wyhodowane odmiany bardzo często mają różnorodne odcienie jak również pokarbowane lub pofalowane przylistki.
Pory roku
Poinsecje kwitną pełnią kolorów od października do stycznia, a nawet dłużej, jeżeli są odpowiednio pielęgnowane. Latem ich liście są zielone. Roślina ponownie nabierze kolorów tylko wtedy, gdy przez kilka tygodni będzie trzymana 12 godzin w ciemności.
Miejsce
Poinsecje lubią ciepłe miejsce oraz dużą ilość światła. Powinny być trzymane z daleka od bezpośredniego światła słonecznego. Należy chronić je przed zimnem podczas transportu.
Podlewanie
Jak w przypadku większości roślin pokojowych, należy zachować umiar. Poinsecje są niezwykle wrażliwe na dużą wilgoć, tak więc nadmiar wody powinien być natychmiast usuwany z podstawki. Najlepiej podlewać je regularnie lecz oszczędnie.
Nawożenie
Po zakupie poinsecji, należy dodać nawóz jeden lub dwa razy.
Dekoracja
Poinsecje są dostępne w różnej wielkości i w różnych kolorach. To czyni je atrakcyjnymi

roślinami do dekoracji. Są idealne do dekorowania zimowego stołu. Szczególnie efektownie wygląda okazała, pojedyncza roślina doniczkowa lub jej inna odmiana na wysokiej łodydze w połączeniu z różnymi elementami dekoracyjnymi lub wręczana jako prezent. Poinsecje są szczególnie atrakcyjne w grupie, w tym samym czy w różnych kolorach.

-cyklameny

Cyklamen persicum
Wielkość: Zwykle cyklameny osiągają wysokość 30-40 cm. Ale są i odmiany karłowe, które osiągają tylko 20-25 cm.
Kwitnienie i zapach: Kwitną od września do marca, często tak obficie, że można bez uszczerbku część wycinać i wstawiać do wazonów.
Światło i temperatura: Najlepiej rozwijają się w chłodnych pomieszczeniach i półcieniu. Najkorzystniejsze są temp. poniżej 20°C.
Podlewanie i nawożenie: W czasie kwitnienia potrzebują dużo wody, lecz bulwy nie powinny być namoknięte. Wodę można wlewać do podstawki, lecz po pół godzinie trzeba ją opróżnić. Dobrze jest trzymać roślinę w pomieszczeniu o dużej wilgotności powietrza.
Podłoże i przesadzanie: Cyklameny perskie przesadza się po zakończeniu kwitnienia, a więc w kwietniu-maju i przy okazji usuwa się zniszczone korzenie. Wierzchołek bulwy musi trochę wystawać nad ziemią. Nie należy używać zbyt dużych doniczek, w mniejszych roślina lepiej kwitnie.
Przycinanie: Przez cały rok należy oczyszczać roślinę ze zwiędłych liści i kwiatów, aby robić miejsce dla nowych, nieustannie dorastających pąków.
Rozmnażanie: Cyklameny można rozmnażać przez nasiona, przy temp. 13-16°C, a także przez dzielenie bulw, ale dopiero po opadnięciu kwiatów i liści i przejściu rośliny w okres spoczynku.

---