URAZY I USZKODZENIA Uszkodzenia mięśni

Uszk. więzadeł i torebek stawowych

Uszk. nerwów obwodowych

Uszk. naczyń krwionośnych

Uszk. kaletek maziowych

Entezopatie

Złamania awulsyjne

Złamania przewlekłe

Ad.1. Uszkodzenia mm powstają w wyniku urazu:

Bezpośredniego - stłuczenia - powodują uszkodzenia najgłębiej położonych wł. mm, tych, które przylegają do powierzchni kości. Stłuczenia są powszechnie lekceważone w sporcie, gdyż uszkodzenie położone głęboko nie pozostawia śladu na skórze - krwiaka. Stłuczenia mogą dotyczyć brzuśca każdego mięśnia

Pośredniego - naciągnięcie - powstaje w miejscu, w którym w momencie zadziałania siły dochodzi do obniżenia rozciągliwości. Uszkodzenie tkanek jest proporcjonalne do działającej siły i unaczynienie mm. Naciągnięcia mogą dotyczyć każdego miejsca brzuśca mm, ale najczęściej lokalizują się w miejscu przejścia mm w ścięgno, gdzie jest bogata ścianka naczyniowa

Trzy typy uszk. mm: Samego mm, Nerwów obwodowych,Całego mm i tk. łącznej

Najczęściej wyst. typ 3, gdzie dochodzi do rozerwania wł mm, przerwania pęczków, rozerwania podtrzymującej tk. łącznej z przerwaniem naczyń krwionośnych. Krwiak jest nieunikniony i proporcjonalny do uszkodzeń, rozległości i unaczynienia uszkodzonych tkanek.

KRWIAK patologiczny zbiornik krwi, który powstaje w wyniku urazu pochodzącego z zewnątrz ułożenia naczyniowego. Jest najczęściej występującym uszkodzeniem w sporcie i nader często jest lekceważony. Wielkość krwiaka zależy od:

- rodzaju i rozmiaru uszkodzenia

- przydatności funkcjonalnej mięśnia

- odporności mm na ciśnienie krwiaka

- rodzaju uprawianego sportu

- miejscowego unaczynienia

- zdolności krzepnięcia krwi

- istnienia bądź nie dużych naczyń

- skuteczności leczenia

Każdemu krwiakowi towarzyszy wtórny, rozległy wysięk w przestrzeniach międzypowięziowych i powięziowych co z kolei prowadzi do powst. zwężenia światła w tych powięzi, a dalej zespołu ciasnoty i dalszego uszkodzenia okaleczonego mm.

Krwiaki śródmięśniowe mogą ulegaż niekorzystnej ewolucji:

- zwłóknienie

- kostnienie

- cysty krwotoczne

- zrosty międzymm

- przykurcze

KRWIAKI:

Wewnątrzmięśniowe

Zwiększenie ciśń. miejscowego co niweluje dalsze wynaczynienie krwi i doprowadza do trudnego gojenia się. Oprócz tego krwiak i obrzęk gromadzący się na obrzeżach wylewu powoduje wzrost ciśn. Śródtkankowego co powoduje niedokrwienie i martwicę następczą

Śródmięśniowe i mieszane

Wysięk gromadzą obwodowo i migrują do tk. skórnej. Charakterystyczny jest spadek ciśnienia, ale podobnie przedłuża to krwawienie

Problemem obydwu jest zawsze niedokrwienie mięśni

Gojenie uszkodzonego mm zależy od: (5 zmienne gojenia)

-Rozległość i umiejscowienie krwiaka

-Rodzaj uszkodzenia

-Prawidłowość i całkowitość rewaskularyzacji (ponowne unaczynienie ukrwienia)

-Stosowane leczenie

-Wiek chorego

Cztery kolejności niepomyślnego przebiegu gojenia: niedostateczna rewaskularyzacja

Wytw. warstw płynu,Włóknienie bliznowate,Cysty krwotoczne,Kostnienia i wapnienia

ROZPOZNANIE:

-Łatwe przy krwiakach z obrzękiem, chełbotaniem, wybroczyny krwawe na skórze

-Trudniejsze przy krwiakach głęboko położonych, np. przy stawach bez zmian

DIAGNOSTYKA: USG, MRJ, TK

Późne następstwa krwiaka:

-Pourazowe zwłóknienie - najczęściej; powstaje w wyniku zbyt wczesnego uruchomienia (…….krwaw. i zwłókn.); zbyt długie unieruchomienie (nadmiar tk ziarninowej - zwłóknienie)lub niedostatecznie zbliżenia (zbliźnienia?) kikutów rozerwanego mm i opóźnione leczenie. Tworzy się tk. włóknista powodująca upośledzenie i spadek kurczliwości, elastyczności, rozciągliwości mm i bolesność

-Cysty krwotoczne - powst. w wyniku niedostatecznej resorpcji krwiaka i jego otorbieniu tk. włóknistą. Częściej w urazach bezpośrednich, głęboko ułożone

-Warstwy płynów - gromadzenie wysięku lub krwi między podwięziami mm, po urazie bezpośrednim w odpowiedzi na reakcję zapalną. Daje charakter. nap. jednolitego i nieelastycznego obrzęku

Ad.2. Uszkodzenia więzadeł i torebek stawowych

Rodzaje uszkodzeń:

Skręcenie lekkie - niewielka tkliwość, min obrzęk, min krwiak

Skręcenie średnie - obj. Bardziej nasilone ww ruchy patologiczne w niewielkim stopniu

Skręcenie ciężkie - nasilony ból obrzęk, duża niestabilność stawu, możliwość całkowitego zerwania więzadeł

Uszkodz. współistniejące:

-Uszkodzenie chrząstki może doprowadzić do powstania wolnego ciała w stawie kolanowym

-Złamanie podchrzęstne kłykci k. udowych

-Uszkodzenie łąkotek często współistnieje z uszkodzeniem ww pobocznych

-Awulsyjne uszkodzenia ww uszk. kości typu zmiażdżenia

OBJAWY:

-W okresie ostrym w przerwaniu więzadła śródstawowego zawsze towarzyszy krwiak w stawie i ból miejscowy

-Przy uszkodzeniu torebki stawowej krwiak może przemieszczać się poza staw

-Przy uszkodzeniu ww pobocznych - krwiak, obrzęk, zasinienie

POSTĘPOWANIE:

Uszkodzone więzadła goją się b. dobrze, gdy zapewnimy im odpowiedni czas unieruchomienia, może jednak dochodzić do rozciągnięcia blizny i następowego wydłużenia więzadła. U młodych częściej leczy się operacyjnie, u starszych zachowawczo

-Uszkodz. częściowe - unieruch. przez kilka dni, zimno, stos się opow. napięte pasy przylepca, przy niewielkiej tkliwości i dobrym unaczynieniu stos się blokadę nowokainową

-Uszkodz. całkowite - w kończ. górnej 3-4 tyg unieruchomienia, dolne - lecz operacyjne

Uszkodzenie więzadeł uszkodz. błony maziowej zmiany zwyrodnieniowe

Ad.3. Uszkodzenia nerwów obwodowych

Przyczyną neuropatii n.obwod. może być złamanie, zwichnięcie, urazy przewlekłe. Najczęściej uszkodz. zamkniętemu ulega n. promieniowy, łokciowy, pośrodkowy. Wczesne rozpoznanie jest dość proste ze względu na występowanie czynnika bólowego

Klasyfikacja uszkodz. nerwu w zależności od ciężkości uszkodzenia struktur anatomicznych nerwu

I° - zaburzenia przewodzenia aksonu, neuropraksja

II° - uszk. ciągłości aksonu

III° - uszk. osłonki łącznotkankowej i całej jej zawartości

IV° - uszk. pęczki i ich zawartość

V° - uszk. pnia nerwowego

Ad.4. Uszkodzenia naczyń krwionośnych

Do zamkniętego uszkodzenia naczyń krwionośnych - angiopatii - dochodzi najczęściej łącznie z uszkodz. nerwów obwodowych. Najczęściej namy do czynienia z odruchowym kurczem naczyń i szybszego gojenia.

Ad.5. Uszkodzenia kaletek maziowych

Poza kaletkami występującymi stale w warunkach zdrowia są też kaletki dodatkowe np. w przypadku palucha koślawego czy wyrośli chrzęstno-kostnych, których powstawanie jest wynikiem wielokrotnych urazów lub stałego ucisku. Kaletki powierzchowne, głębokie

Zapalenie pourazowe kaletek powierzchownych: ostre lub przewlekłe

Zapalenie pochodzenia bakteryjnego (głębokie) - ropne ostre, przewlekłe gruźlicze, kiłowe

OBJAWY:

Obrzęk, palpacyjnie wyczuwalne drobiny typu ziaren ryżu (efekt wytrącania się włóknika), ruchy kończyn bardziej ograniczone niż bolesne, RTG - wyrośl kostna bądź zwapnienie

POSTĘPOWANIE:

- unieruchomienie w opatrunku gipsowym lub szynie, okłady przeciwzapalne,

- w zakażeniach bakteryjnych antybiotyk, fizykoterapia, radioterapia, prom UV, diatermia

- w zakażeniach ostrych - aspiracja w kierunku antybiotykoodporności (szerokie nacięcie i dren zmiany)

- wycinanie kaletki tylko gdy wyjdą ze stanu ostrego w stan przewlekły

Ad.6. Entezopatie

Bolesne zmiany chorobowe przyczepów ścięgnistych mm do kośćca, które są wynikiem działania zbytnich przeciążeń, naprężeń lub obciążeń. Istotą choroby jest uwalnianie się z chorobowo zmienionego podłoża chrząstki pojedynczych włókien ścięgna. Przemieszczanie tych włókien w głąb ścięgna powoduje patologiczne kości otworzenie - entezofity.

Ad.7. Złamania awulsyjne

Złamanie z oderwania - dochodzi do nich z powodu dysproporcji siły mm, wytrzymałości ścięgnien i odpornością ich przyczepów do kości np. w balecie, cyrku, sporcie wyczynowym.

Typowe: guz kulszowy, kolec kości biodrowej, wyrostek łokciowy, wyrostki kolczyste i poprzeczne kręgów, guzowatość piszczeli, guz piętowy

Ad.8. Złamania przewlekłe

Inaczej zmęczeniowe, dochodzić do nich może w ciągu kilku dnia a nawet tygodni z powodu sumowania się mikrourazów przekraczających wytrzymałość kości.

Typowe umiejscowienie: szyjka drugiej k. śródstopia, piszczel

OBJAWY: Ból, utykanie, obrzęk, tkliwość, obraz w RTG typowy, ze szczeliną złamania

POSTĘPOWANIE: unieruchomienie kilka tyg i ograniczenie aktywności ruchowej

RODZAJE I ETAPY LECZENIA, STANDARDY POSTĘPOWANIA W PRZYPADKACH URAZU TKANEK MIĘKKICH, METODY RICE I PRICE

Następstwem urazu narz. ruchu jest ostry stan zapalny objawiający się miejscowym bólem, ociepleniem (rumień), krwiakiem, ograniczeniem funkcji.

Do tworzenia tk. włóknistej na podłożu krwiaka (blizny) dochodzi poczynając od 4 dnia od urazu. Największym niebezpieczeństwem jest przedłużający się obrzęk oraz uleg. zwłóknieniu i krwiak. Najbardziej pożądanym jest unieruchomienie względne oraz leczenie czynnościowe.

W pierwszym okresie leczenia stłuczeń, skręceń i naciągnięć tk. miękkich leczenie polega na natychmiastowym:

-Ograniczeniu aktywności odcinka (unieruchomienie)

Bierne - gips, szyna, stabilizator

Czynne - prawidłowe ułożenie

-Oziębienie - efekt ograniczenie i zmniejszenie krwiaka i obrzęku, odruchowy kurcz naczyń, zmniejszenie przewodnictwa bodźców bólowych, zmniejszenie metabolizmu tkanek, które umożliwia przeżywanie tkanek przy ograniczonym dowozie tlenu = hibernacja tkank. Początkowo zimne okłady co godzinę przez 20-30min, bądź spryskiwanie skóry substancjami chłodzącymi np. ciekły azot, chlorek etylu

-Ucisk - opatrunek uciskowy typu kokon - wata i bandaże przy jednoczesnym ochładzaniu tkanek przy ucisku jeśli nie ochładzamy - przegrzanie; ucisk palpacyjny - mankiet pneumatyczny

-Elewacja ponad poziom serca

Metoda ISE - metoda czynnościowa, polegająca na oziębieniu tkanek łagodzącym ból co umożliwia ich rozciąganie oraz zachęca do ćwiczeń (lód, stretching, ćwicz, lód)

METODA RICE

Rest - odpoczynek - chorą kończyną nie wykonujemy żadnych ćwiczeń siłowych ani rozciągających mięśnie

Ice - lód - ochładzamy chore miejsce lodem przez 20-30min co 2 godz przez pierwsze 2 doby po urazie

Compression - ucisk - uszk mięsień powinien zostać uciśnięty bandażem cnj 48 h

Elevation - elewacja - chora k. powinna być uniesiona do czasu ustąpienia obrzęku pourazowego. Kd układamy na podwyższeniu, kg na temblaku

Metoda kontrastu - naprzemienne stosowanie zimna i ciepła gdy mamy ustabilizowany obrzęk oraz ustąpienie przekrwienia celem czasowego rozszerzenia i zwężenia naczyń krwionośnych, umożliwiając likwidację przetrwałych obrzęków tkankowych

- zimna woda 2 min

- gorąca woda 4 min

Seria obejmuje 4 serie dziennie, zawsze rozpoczynamy od kąpieli ciepłej, po zimnej - ćwiczenia

Stos. ciepła - po okresie ostrym ustabilizowany obrzęk, zniknie przekrwienie, prawie pełny zakres ruchu, ruchy niebolesne, kiedy leczenie zimnem nie daje efektów

Ciepło rozluźnia mm i działa przeciwbólowo, zapewnia większy komfort niż zimno, ma działanie uspokajające. Naturalnie stosujemy ciepło jedynie w fazie doleczania

Metody: - kąpiele zwykłe- kąpiele wirowe- okłady, ultradźwięki- promieniowanie IR

Uszkodzenia podostre - 20 min woda 37°; uszkodz. przewlekłe 41°

Masaż - w ostrych stanach pourazowych każdy masaż jest przeciwwskazany

Leczenie kompleksowe:

-Uzyskanie optymalnego prawidłowego stawu i mm

-Uzyskanie optymalnie niebolesnego stawu i mm

-Pełna ruchomość stawu

-Pełna siła mm

-Przywrócenie możliwości wytrzymania skurczu izometrycznego

-Przywrócenie ruchu skoordynowanego i zintegrowanego

-Przywrócenie i kształtowanie szybkości pracy mm

Przywrócenie wydolności sercowo - naczyniowej

W przypadku wyst. objawów przeciążenia konieczne są:

-Natychmiastowe przerwanie aktywności sportowej

-Odciążenie lub unieruchomienie chorych tkanek

-Farmakoterapia i fizykoterapia

-Kinezyterapia

-Ćw. rozluźniające, rozciągające

-Ruchy w odciążeniu

-Delikatna redresja

W dalszej fazie ćw. stosuje się trening wzmacniający, Nap. Izometryczne, Ćwicz. Kontrlateralne, Ćwicz. w odciążeniu, Ćwicz. czynne i oporowe

Usprawnianie po uszkodzeniach więzadłowo-mięśniowo-ścięgnistych,

Postępowanie:

Uszk. lekkie - naciągnięcia

- 2-3 dni unieruchomienia w opatrunku uciskowym, elewacja w celu zmniejszenia krwawienia, 10 min okłady z lodu co 2 godz

- ćw. czynne kończyn, które nie są unieruchomione

- pełne unieruch. trwa 7-10 dni

- ćw. czynne z obciążeniem k. zdrowej 4x dziennie

- w okresie unieruch. względnego - czynne w odciążeniu, czynne wolne

- bezpośrednio po ćw. okłady z lodu 20 min

- po 3 tyg ćw. czynne z oporem uszkodz. mięś. oraz pełne obciążenie k.

Uszk. umiarkowane - naderwania

- postęp. podobne, unieruchom. może trwać do 6 tyg, ze względu na dłuższy okres unieruchomienia konieczne ćw. rozciągające unieruch. mm

- pełne obciążenie k. po 10-12 tyg

Uszk. ciężkie - rozerwania

- zabieg operacyjny, zeszycie rozerwanego mm, usprawnianie pooperacyjne, jw.

Usprawnianie po skręceniu stawu

Skręcenia dzielą się na : lekkie, średnie, ciężkie

Niezależnie od rodzaju natychmiastowo oziębiamy, unieruchamiamy w opatrunku gipsowym i elewacja. Pierwsze 3 dni ochładzamy 10 min po 2 godz

Lekkie:

- po 3 dniach naprzemiennie ciepło i zimno

- łagodne ruchy czynne w odciążeniu

- pierwsze 7 dni ćw. izometryczne, synergistyczne, kontrlateralne, ipsilateralne

- po 2 tyg czynn, oporowe

- po 3-4 tyg - pełne obciążenie

Średnie:

- opatrunek gipsowy 2-6 tyg

- gips dopiero po 2-3 dniach od urazu (zejście obrzęku)

- po zdjęciu gipsu orteza, szyna, potem j.w

Ciężkie: - zabieg operacyjny, potem j.w

Usprawnianie po zwichnięciu stawu

Zwichniecie - uszk. stawu przebieg. z całkowitą, trwałą lub chwilową utratą kontaktu powierzchni stawowych. Leczenie jest uzależnione od tego czy postęp. operacyjne czy nie

Usprawnianie po uszkodz. nerwów obwodowych

Gdy przerwane jest tylko włókno osiowe nerw regeneruje się samoistnie, wystarczy lecz. zachowawcze, gdy przerwanie jest pełne - operacyjne zespolenie nerwu; 1-1.5mm/dobę wzrasta włókno osiowe, ale wzrastanie to zaczyna się po ok. 40 dniach od urazu. Fizjoterapeuta ma zapobiegać degeneracji mm i ich zanikowi: elektrostymulacja, ćw. bierne, ciepło (przyśpiesza regeneracje) ,ocieplacz temp.37-38° C, borowina, parafina.

BARK

Bóle barku i ramienia.

Na tle angiopatii i neuropatii.

Ból z reguły towarzyszy angiopatiom i neuropatiom, przy czym z reguły dochodzi do jednoczesnego ucisku czy rozciągnięcia naczyń czy nerwów.

Objawy upośledzenia krążenia:

1. Bladość lub zasinienie skóry.

2. Zgorzel lub stan podzgorzelowy (zgorzel/gangrena - rozkład martwych tkanek w żywym organizmie przez bakterie beztlenowe. Występuje tam, gdzie miejsce jest dostępne dla bakterii np. płuca, powłokach skórnych (po zmiażdżeniach).

3. Zanik skóry, tkanki podskórnej i mięśni.

4. Osłabienie fali tętna i obniżenie ciśnienia krwi.

5. Słyszalne szmery.

Objawy ucisku lub uciśnięcia nerwów obwodowych:

1. Zaniki mięśniowe.

2. Zaburzenia czucia.

3. Utratę zręczności ruchów (niemożność wykonywania ruchów precyzyjnych).

4. Zaburzenia potliwości skóry.

5. Występowanie tzw. języków spustowych bólu w przebiegu nerwów obwodowych (tigger points).

Pacjentów można podzielić na 2 grupy:

1. Z objawami statycznego ucisku naczynia lub nerwu i trwałymi zmianami unaczynienia i ukrwienia.

2. Z objawami przejściowego niedokrwienia lub odnerwienia skóry.

Inne przyczyny bólu barku:

- odchylenia w zakresie kośćca klatki piersiowej zmieniający jej boczny wymiar górnego otworu klatki piersiowej,

- urazy bezpośrednie lub pośrednie uszkadzające mięsień pochyły przedni - powodują następcze krwawienia - a te zwłóknienia - ucisk włókien nerwowych i tętnicy podobojczykowej.

Mięsień pochyły przedni - mm głęboki szyi, biegnie od guzków przednich wyrostków poprzecznych 3-6 C - koniec - guzek mięśnia pochyłego na pierwszym żebrze.

- Ostre stany zakaźne wywołujące zapalenie mięśnia pochyłego,

- postawa typu zmęczeniowego (osoby starsze),

- odchylenia anatomiczne (często związane z wadliwą postawą).

ZESPÓŁ CIASNOTY GÓRNEGO OTWORU KLATKI PIERSIOWEJ - zespół ucisku pęczka naczyniowo-nerwowego.

Zespół ten zazwyczaj obejmuje korzenie C8-Th1 i wywołuje neuropatię nerwu łokciowego. Podrażnienie lub ucisk splotu ramiennego - przyczyna objawów u 98% przypadków, reszta to ucisk naczyń. Choroba przeważnie kobiet (4:1).

Przyczyny:

zespół mięśnia pochyłego, uszkodzenia obojczyka,żebro szyjne, wyrośla chrzęstno-kostne, cieśń żebrowo-obojczykowa, zwapniałe węzły chłonne, zespół nadmiernego odwodzenia ramienia, zakrzep żyły podobojczykowej, ucisk mięśnia piersiowego mniejszego, usidlenie nerwów.

Główne przyczyny anatomiczne ucisku na nerwy i naczynia to: żebro szyjne, mięsień pochyły przedni, cieśń obojczykowo-żebrowa.

Objawy wskazujące na ten zespół:

• osłabienie chwytu ręki i mm trójgłowego ramienia,

• osłabienie pola unerwienia nerwu łokciowego (chwyt szczypcowy),

• tkliwość przy opukiwaniu i uciskiem kciukiem dołu nadobojczykowego (nad splotem ramiennym),

• test przedłużonego uniesienia - test prowokujący to uniesienie rąk i zaciskanie pięści przez 3 minuty test + gdy pojawiają się bóle i dolegliwości typowe dla schorzenia.

Objawy neurologiczne:

- ból w okolicy: bocznej części szyi, przód, tył i górna część barku,

- przeczulica w okolicy: wszystkie palce ale szczególnie 4 i 5.

- niedowład: osłabiony chwyt, szybka męczliwość kończyn, osłabienie ramienia i ręki, zanik mm (trójgłowy, mm kciuka).

Ruchy prowokujące dolegliwości: uniesienie wyprostowanych RR do góry i do boku, podnoszenie ciężkich przedmiotów, działanie zimna, energiczne ruchy szyi i barku.

ZESPÓŁ UCISKU ŻEBROWO - OBOJCZYKOWEGO.

Między obojczykiem i I żebrem przebiega splot ramienny, tętnica i żyła podobojczykowa. Ucisk ich następuje w ruchu ściągania barków ku tyłowi i ku dołowi (nożyce obojczykowo-żebrowe).

Test diagnostyczny: ściągnięcie barków w tył i ku dołowi („baczność”) - osłabnięcie lub zniknięcie tętna na tętnicy promieniowej.

ZESPÓŁ NADMIERNEGO ODWIEDZENIA RAMIENIA.

Objawy naczyniowe i nerwowe przez powtarzane odwiedzenie ramienia, ucisk pęczka naczyniowo-nerwowego przez ścięgno mięśnia piersiowego mniejszego (wyrostek kruczy łopatki i 5 pierwszych żeber) lub przez wyrostek kruczy lub objaw nożyc obojczykowożebrowych.

Pomocne są testy wykluczające cieśń kanału nadgarstka:

- opukanie przebiegu nerwu pośrodkowego w okolicy nadgarstka,

- zginanie nadgarstka przez 60 s - cel - wywołanie bólu,

- test siły mięśniowej kłębu kciuka.

Gdy któryś z nich jest (+) to świadczy to o prawdopodobnym występowaniu zespołu cieśni kanału nadgarstka, która obejmuje wyłącznie neuropatię nerwu pośrodkowego.

Badania dodatkowe zespołu ciasnoty górnego otworu klatki piersiowej: USG, Rtg Barku, Rtg kręgosłupa szyjno-piersiowego, badania naczyniowe, badania przewodnictwa nerwowego i mięśniowego, MRI.

Postępowanie:

Leczenie musi polegać na usunięciu czynnika przyczynowego - zniesieniu ucisku na podrażnione struktury tkankowe. Błędem jest stosowanie wyciągów za głowę, w ostrych stanach fizyko, kineza i inne często nie zdają egzaminu. Wchodzą tu w grę mocne

środki przeciwbólowe.

Leczenie zachowawcze.

Gdy niewielkie dolegliwości - czasem wystarcza poprawa sylwetki ciała i unikanie czynności nasilających objaw choroby aby ustabilizować proces choroby a nawet cofnąć objawy. Spać należy na barku zdrowym, pod głową płaska poduszka. Ręka chora na poduszce leżącej na tułowiu (odwiedzenie lekkie), na plecach również. Nie śpimy na zdrowym boku. W trakcie siedzenia przedramiona nie mogą być za wysoko podparte, ani zwisać. Muszą być podparte na odpowiedniej wysokości. W samochodzie pas bezpieczeństwa nie może uciskać barku.

Zalecenia ogólne:

• unikać stresów (unikać szkodliwego napinania mm),

• nadwaga nie sprzyja schorzeniu,

• kobiety nie mogą nosić dopasowanych biustonoszy. Nie nosimy ogólnie plecaków, toreb, ciężkiej odzieży.

• unikać ciężkiego wysiłku fizycznego,

• gdy dolegliwości narastają - odpowiedni wypoczynek.

Techniki lecznicze.

• ciepłe, wilgotne okłady, UD, okłady zimne i masaż - cel - spadek napięcia mm.

• wyciągi za głowę są przeciwwskazane,

• czasem stosujemy temblak obarczający splot ramienny (ramię w przywiedzeniu i skręceniu do wewnątrz), przy chodzeniu nie kończyna nie może zwisać (musi być np. w kieszeni kurtki).

• rękoczyny - uruchamianie innych stawów i pierwszych dwóch żeber - zwiększenie ruchomości,

• ćwiczenia nawyku prawidłowej postawy,

• delikatne ćw. barków (kółka w siedzeniu),

• rozciąganie mm pochyłych, piersiowych: większego i mniejszego,

• wzmacnianie mm przywodzących łopatkę,

• wzmacnianie prostowników szyi,

• oddychanie przeponowe.

Gdy po wykonywaniu tych ćwiczeń nie obserwuje się poprawy w ciągu 6-8 tygodni, należy rozważyć leczenie operacyjne.

Doleczanie pooperacyjne:

• po operacji - ćw wszystkich stawów obw poniżej barków - cel - spadek sztywności pooperacyjnej,

• 1-2 tydz. ostrożne ćw barku,

• 4-6 tydz - stopniowe zaangażowanie barku w czynności dnia codziennego (odwiedzenie ramienia jest przeciwwskazane),

• 8-10 tydzień - pełen zakres i czynność kończyny.

Zespół „umierających” palców

Objawy nierzadko ograniczają się do samej ręki. Ucisk przez najczęściej żebro szyjne wywołuje mikrozatory w drobnych tętnicach ręki. Mikrozatory dodatkowo upośledzają krążenie. Jedynie istnienie krążenia obocznego utrzymuje palce przy życiu.

Objawy:

Napady niedokrwienia, zblednięcie jednego lub kilku palców i bólem. Przejściowe niedokrwienie przechodzi w niedokrwienie stałe i palce przybierają zabarwienie fioletowe.

Postępowanie:

Leczenie zachowawcze (farmako, fizyko, kinezy) bądź operacyjne usunięcie przyczyny.

Niedokrwienie palców i ręki spowodowane sumowaniem się mikrourazów (siatkarze, koszykarze, basebolistów)

Objawy: Objaw Reynauda, oziębienie palca lub palców

Postępowanie:

Ochrona rąk przed powtarzającymi się urazami, zmiana pracy, dyscypliny sportowej.

Zespół niedokrwienia u pracujących młotem

Niedokrwienie palców spowodowane obkurczeniem się tętnicy łokciowej

Objawy:

Różnego stopnia niedokrwienie palców, drętwienie, zaburzenie czucia, sztywność stawowa, oziębienie, zblednięcie skóry, ból przy pracy, owrzodzenia troficzne palców (III, IV)

Postępowanie:

Wyłączyć działanie szkodliwych bodźców zawodowych, sportowych. Leki i zabiegi poprawiające krążenie, operacyjnie.

Zakrzepica żyły pachowej i podobojczykowej

Objawy:

Nagły i ostry ból pachy, dolegliwości przy pracy, kurcze mm, szybka męczliwość, uczucie osłabienia, rozległy obrzęk i zasinienie

Spontaniczna zakrzepica żyły pachowej i podobojczykowej - zespół Paget-Schroettera, zazwyczaj u osób młodych i zdrowych, poniżej 40 r.ż, głównie u mężczyzn.

Postępowanie:

We wczesnym okresie leki trombolityczne, gdy późno leki obniżające krzepliwość krwi przez 2-3 lata, unoszenie kończyny, bandażowanie.

Neuropatie...

Uszkodzenia splotu ramiennego

Najczęściej w skutek upadków (urazy głowy i kręgosłupa szyjnego), zwichnięć w stawie ramiennym, złamań k. ramiennej. Ucisk 2-3 godzinny powoduje niedowład kilkumiesięczny, kilkunastogodzinny - trwały.

Objawy:

Uszkodzenia splotu ramiennego wywołują porażenia wiotkie.

Postępowanie:

Unieruchomienie kończyny w opatrunku piersiowo-ramiennym odwodzącym. Czynność splotu powraca po 8-12 miesięcy. Bierne i czynne ruchy kończyn, fizykoterapia (elektrostymulacja, jonoforeza, okłady parafinowe), farmakologicznie.

Zespół bark-ręka (algodystrofia kończyny górnej)

Odruchowa dystrofia współczulna w obrębie kończyny górnej - zespół bólu, obrzęku, sztywności i upośledzenia funkcji w wyniku urazów (banalnych-ukłucie palca, stłuczenie opuszki, skręcenie ręki). Najczęściej powyżej 35 roku życia.

Powstanie odruchowej dystrofii współczulnej uzależnione jest od jednoczesnego zaistnienia 3 czynników: stałego miejsca bólu, wrodzonej predyspozycji, nieprawidłowego utrwalania się odruchów współczulnych. Pożyteczny w momencie ostrej fazy pourazowej kurcz współczulny - zmniejszenie utraty krwi i zapobieganie obrzękowi - przestaje spełniać swą rolę, w momencie kiedy dochodzi do zdrowienia uszkodzonych tkanek. Dlatego to bodziec współczulny wygasa, dając rozszerzenie naczyń potrzebne do procesu naprawczego. W przypadku odruchowej dystrofii współczulnej bodziec współczulny nie wygasa, nasila się i wywołuje hiperwspółczulny stan w tkankach na odwodzie kończyn. Powstaje niedokrwienie a to nasila ból, ten zaś z kolei pobudza odruch współczulny i patologiczny odruch współczulny bólu, to zaś utrwala odruchową dystrofię współczulną całej kończyny.

Objawy:

Ból, przeczulica bólowa, sztywność stawowa, i przykurcze stawowe, przebarwienie skóry, nadmierna potliwość skóry, zaburzenia temp. ciała, zmiany troficzne skóry, deformacje paznokci, demineralizacja i zrzeszotnienie kości. Specyficznie narastająca dysfunkcja samej ręki, postępujący obrzęk i sztywność palców.

Postacie choroby:

-Postać pierwotna: sumujące się mikrourazy, nadmierna pobudliwość na ból i wzmożona reaktywność naczynio-ruchowa.

-Postać wtórna: choroby kg, szyi, narządów klatki piersiowej

Przebieg choroby:

Okres ostry: ból barku i ramienia, bolesny obrzęk, usztywnienie ręki, 3-6 m-cy.

Okres dystroficzny: stopniowe ustępowanie dolegliwości i obrzęku z pozostaniem ograniczenia ruchomości ręki w zgięciowym ustawieniu palców.

Okres zanikowy: zaawansowane zmiany odżywcze ręki, ograniczenie zginania palców, ból barku.

Postępowanie:

Przerwać patologiczny łańcuch odruchowy, wykryć punkt bolesności, zastosować blokady ksylokainowe (blokada znosi kurcz naczyniowy i rozluźnia kurczowo napięte mm., ewentualnie sympatektomię.

W okresie ostrym akineza, farmaceutyki rozszerzające naczynia, przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, ciepło przeciwskazane, krioterapia pożądana.

W okresie dystroficznym i zanikowym: przekrwienie - okłady parafinowe, sollux, borowina, diatermia, DD. Masaż przeciwwskazany (wzmaga kurcz włośniczek).

Bóle barku spowodowane patologią ortopedyczną

Następstwa źle wygojonych złamań, zwichnięć okolicy barku.

Stadium I - zapalenie kaletki maziowej. Ból podczas ułożenia konfliktowego przy ucisku i podrażnieniu kaletki.

Stadium II - zapalenie torebki stawowej i ścięgien. Ból podczas pracy mm.

Stadium III - uszkodzenie stożka rotatorów i ścięgna głowy długiej m. dwugłowego ramienia. Stożek rotatorów: nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy, obły mniejszy, podłopatkowy). Utrata siły w/w mm.

Przyczyny: złamania, blizny, zwapnienia, zapalenia kaletki i jej przerost, bliznowacenie i przerost więzadeł i ścięgien, zaburz. rozciągliwości tk. Miękkich, wyrośla chrzęstno kostne, anomali wyrostków

Fizjoterapeuta: bierne i czynne centrowanie głowy w panewce, nauka właściwych torów ruchu, korekcja postawy ciała, prądy niskiej częstotliwości, prądy z roztworami przeciwzapalnymi, krioterapia, masaż głęboki, UD

Zespół cieśni stawu podbarkowego

Istotą jest przeciążenie m. nagdrzebieniowego w wyniku sumujących się mikrourazów a następnie uszkodzenie stożka rotatorów.

Stadium zapalenia i obrzęku kaletki podbarkowej

Stadium zmian zwyrodnieniowych w obrębie stożka

Stadium uszkodzenia stożka rotatorów

Postępowanie:

-ustalenie biomechanicznej przyczyny, eliminacja

-wstrzyknięcie kortykosteroidu, jednorazowe!

Uszkodzenie stożka rotatorów

Najczęściej osoby starsze oraz u sportowców, ale także: po podwichnięciu, zwichnięciu, odłamaniu guzka większego i zespołu przedwczesnego zużycia w obrębie stożka.

Objawy:

-brak czynnego odwodzenia ramienia

-zanik mm. nadgrzebieniowego i podgrzebieniowego

-krepitacje (trzeszczenia i trzaski) oraz osłabienie siły mm.

-asymetria barków (wystawanie grzebienia łopatki)

-ograniczenie ruchów

-utrudnienie początkowego odwodzenia

-objaw „pseudoporażenia ramienia” niemożność utrzymania ramienia po biernym odwodzeniu

Leczenie:

zachowawcze: czasowe unieruchomienie w opatrunku lub szynie odwodzącej, leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, zabiegi fizykoterapeutyczne, później ćwiczenia w odciążeniu

operacyjnie: resekcja wyrostka barkowego, odbarczenie chorego miejsca.

Zapalenie ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia

Najczęściej w wyniku sumowania się mikrourazów zawodowych, sportowych. Proces zapalny dotyczy ścięgna gł. długiej m. dwugłowego w obrębie rowka międzyguzkowego.

Objawy:

-silne bóle barku, dzień/noc, podczas unoszenia ręki nad głowę.

-ograniczenie ruchu odwodzenia

-typowy ból w rowku międzyguzkowym, nasilający się przy ucisku

Postępowanie:

zachowawcze: ćw. w odciążeniu, w ciepłej kąpieli, solux, DD, w okresie ostrym ostrzyknięcie

operacyjnie tenodeza (uwolnienie ścięgna)

Bolesna destabilizacja ścięgna głowy długiej m. dwugłowego ramienia

Okresowe opuszczanie przez ścięgno rowka międzyguzkowego dochodzi na skutek rozluźnienia lub przerwania więzadła poprzecznego kości ramiennej zakotwiczającego ścięgno w rowku.

Objawy:

-odczuwalne, nagłe, bolesne przeskoczenie ścięgna w okolicy stawu ramiennego

-krepitacje

-zakres ruchów ograniczony

-USG

Postępowanie:

okres ostry: zimne okłady, unieruchomienie w skręceniu ramienia do wew., rękaw 4-5 tyg. nastawienie zwichniętego ścięgna w znieczuleniu miejscowym.

operacyjnie

Przerwanie ścięgna głowy długiej m. dwugłowego ramienia

Najczęściej w wyniku silnego i nagłego napięcia m. dwugłowego ramienia, szczególnie na podłożu zapalenia ścięgna, urazy sportowe.

Objawy: nagły ból w obrębie ramienia, wygórowanie w przebiegu mm., obniżenia siły mm., zaburzone ruchy ramienia

Postępowanie:

w przypadku niepełnego przerwania leczenie zachowawcze: unieruchomienie w zgięciu łokcia i powyżej 90 st przez 6 tyg.

leczenie operacyjne

Niestabilność stawu ramiennego

O stabilności decydują tkanki miękkie (torebka, więzadła ścięgna, mm.) oraz od jakości elementów kostnych.

Przyczyny: główna: zwichnięcie stawu, uszkodzenie aparatu torebkowo-więzadłowego, oderwanie, zmiażdżenie obrąbka stawowego panewki, wgnieceniowe złamanie gł. kości ramiennej, pourazowe lub wrodzone deformacje panewki, niewydolność lub rozerwanie mm.

Objawy: niestabilność przednia, niestabilność przednio-dolna, niestabilność dolna w odwiedzeniu, niestabilność dolna w przywiedzeniu, niestabilność tylna, niestabilność tylno-dolna

Postępowanie:

lecz. zachowawcze: wzmacnianie mm, nauka centrowania stawu ramienn.

lecz. operacyjne: w bolesnych i częstych zwichnięciach.

Zespół bolesnego barku pływaka (czynnościowa niestabilność stawu ramiennego u pływaków)

Wielokrotnie powtarzane ruchy przywiedzenia i wew. rotacji (crawl, delfin) powodują powolne przeciążeniowe uszkodzenia przedniej części obrąbka stawowego panewki, dalej rozciągnięcie torebki stawowej, podwichnięcie przednie stawu.

Objawy: ból przy wyrzucie ręki , test szuflady przedniej z trzaskiem, zniszczenie przedniego obrąbka stawowego panewki

Postępowanie: zwolnienie treningów, artoskopia (zabiegowe usunięcie wolnych ciał ze stawu)

operacyjnie: koniec zawodowstwa

Przerwanie mm piersiowego większego

Największy i najsilniejszy m. obręczy barkowej. Najczęściej dochodzi do naderwania lub przerwania części składowych, rzadko całościowo.

Objawy: ostry ból w miejscu przerwania, krepitacje, upośledzenie rotacji wew., i przywodzenia, krwiak pourazowy

Postępowanie:

leczenie zach.: kilku tyg. unieruchomienie, dozowana kinezyterapia

operacyjnie: zeszycie m. lub wszczepienie do kości ramiennej

Zapalenie stawu ramiennego:

Objawy:

-tkliwość, wyraźny ból w okolicy wyrostka kruczego

-ból w spoczynku: bakteryjne zapalenie stawu, dna, nowotwór.

-badanie mazi stawowej po nakłuciu ( krwinki białe)

-RZS: ból, sztywność, niszczenie torebki stawowej i obrąbka

-Zapalenie przez kryształy: (odkładanie kryształów różnych zw. chemicznych endo lub egzogennych: moczan sodowy, szczawian wapniowy, apatyt, cholesterol, glikokortykosteryd). Zapalenie zaostrza się w wyniku drażniącego działania kryształu na błonę maziową.

Postępowanie: niesteroidowe leki przeciwzapalne, unieruchomienie na temblaku, konieczne ćw. rozciągające w odciążeniu, ciepło, operacyjnie: artroplastyka

Zespół „strzelającego” barku

Przyczyną jest czynnościowe usidlanie guzka mniejszego kości ramiennej między m. kruczo-ramiennym i gł. krótką m. dwugłowego ramienia

Objawy: słyszalne i wyczuwalne przeskakiwanie tkanek podczas ruchu odwiedzenia lub zginania ramienia, ból

Postępowanie: ograniczenie ruchów, fizykoterapia, miejscowe podanie l. przeciwzapalnych,operacyjnie

Zespół „strzelającej” łopatki

Przyczyną jest zaburzenie zborności stawu łopatkowo-piersiowego przy uszkodzeniu mm łopatkowo-piersiowych, uszkodzeniu lub zapaleniu kaletki podłopatkowej, wyrośla chrzęstno-kostne

Objawy: Bóle związane z ruchem łopatki, charakterystyczny trzask

Postępowanie: lecz. zachowawcze wystarcza, operacyjnie

Bark „Małej Ligi”

U nastolatków z chrząstkami wzrostowymi, grających w tenisa lub ćwiczących rzuty-oszczep, piłka ręczna, baseball. Przyczyną jest rozluźnienie i poszerzenie szpary chrząstki nasadowej.

Objawy: ból podczas ruchu.

Postępowanie: natychmiastowe przerwanie treningów, temblak 10-14 dni

Bark tenisisty (starszego wiekiem)

Przyczyna: sumowanie się mikrourazów (serwis, return znad głowy, backhand). Siły rozciągające przyczepiających się do łopatki mm. Ramię opada ulegając rotacji do przodu.

Objawy i postępowanie: jak w uszkodzeniach stożka rotatorów.

ŁOKIEĆ

Zespól bólowy bocznego przedziału stawu łokciowego (łokieć tenisisty)

Ból w rzucie głowy k. promieniowej, st. ramienno-promieniowego, nadkłykcia bocznego przy nawracaniu i odwracaniu przedramienia, siła chwytu osłabiona i męczliwość ręki

Przyczyny bolesności:

-entezopatia rozcięgna mm prostownika - tkliwość lub wyraźny ból okostnej nadkłykcia bocznego od tylu i boku lub rozcięgna mm prostownika nadgarstka i palców, ból ku przodowi

-zapalenie kaletki w okolicy stawu ramienno-promieniowego

-zespól bolesności więzadła obrączkowatego

-pourazowe zapalenie błony maziowej i st. łokciowego- towarzyszy wylew do jamy stawowej objawiającym się rozległym obrzękiem, bolesnością bocznego przedziału, ociepleniem skóry, RTG może ujawnić zwapnienia

-przerost maziówkowego zachyłka między głowa k. promieniowej z główką k. ramiennej - fałd błony maziowej ulega przerostowi i niewytłumaczalnemu obrzękowi, dodatkowo ból przy prostowaniu biernym

-zwapnienia w obrębie rozcięgna mm prostowników nadgarstka i palców-często u osób leczonych wstrzyknięciami steroidowymi w okolicy nadkłykcia bocznego k. ramiennej

Neuropatie

N. pośrodkowego - zespół mm nawrotnego - usidlenie mm pośrodkowego najczęściej w rejonie jego przejścia przez mm nawrotny obły

Przyczyny: sumowanie się mikrourazów i urazów przewlekłych, silne wymuszone nawracanie przedramienia przy silnym zginaniu palców, anatomiczne anomalie, wzmożone ciśnienie tkankowe przy kurczu Volkmana,złamanie kości

Objawy: zaburzenia czucia od promieniowej strony dłoni i dłoniowej strony ręki, palce 1,2,3, utrata komponentu ruchowej to zniesienie nawracania i zginanie nadgarstka, palców, zniesienie opozycji kciuka

Postępowanie:

zachowawczo - leki przeciwzapalne rzadko przynoszące poprawę

operacyjnie - odbarczenie nerwu

N. międzykostnego przedniego Kilocha Nevina - do usidlenia nerwu dochodzi przez więzadło skośne oraz przez nadmiernie napięty nawrotny obły.

Przyczyny: uraz typu przeprostu łokcia i maksymalne nawrócenie przedramienia

Objawy: wypadniecie funkcji długiego zginacza kciuka i wskaziciela, bóle łokcia, na przedramieniu zaniki mięśniowe, ucisk i opukiwanie daje objaw dodatni Tinela

Postępowanie:

miejscowe ostrzyknięcie n. środkiem znieczulającym, unieruchomienie kończyny w pozycji odwrócenia przedramienia na 3 tygodnie

N. międzykostnego tylnego - najczęściej porażenia samoistne (idiopatie) bądź też w wyniku sumowania się urazów, ucisku przez proces zapalny, nowotworowy, powtarzające się uciski przez mm odwracacz oraz prostownik krótki nadgarstka

Objawy: charakterystyczny ból przy prostowaniu z oporem palca środkowego ,w okolicy nadklykcia bocznego okolicy głowy k. promieniowej - ból

Postępowanie:

zachowawczo-ograniczenie funkcji kończyny, farmako, fizyko

operacyjnie-odbarczenie nerwu

N. łokciowego

Przyczyny: pourazowa i narastająca koślawość łokcia, zmiany morfologiczne rowka n. łokciowego (np. zbyt plaski, destabilizacja n. w rowku, urazy)

Objawy: zawsze dotyczy ręki dominującej , zaburzenia czucia,osłabienie mm zwłaszcza wewnętrznych reki

Postępowanie: zachowawczo - rzadko przynosi poprawę,operacyjnie - odbarczenie nerwu lub jego transpozycja

Uszkodzenie obwodowego przyczepu mięśnia dwugłowego

- całkowite - rzadko, częściej naderwanie

Przyczyny: gwałtowny wysiłek pod wpływem nadmiernych przeciążeń

Objawy: zawsze osłabione zginacze stawu łokciowego i odwracaczy przedramienia, silny ból, krwiak,wyraźne przerwanie ciągłości przyczepu

Postępowanie:zachowawczo-unieruchomienie w pozycji silnego zgięcia łokcia i odwrócenie przedramienia na 4 tyg.,temblak na 2 tyg.

Zespól zawodnika wykonującego rzuty

Najbezpieczniejszą pozycją jest staw zaryglowany - pełny wyprost

Objawy: ból przedziału przyśrodkowego stawu łokciowego lub nadkłykcia przyśrodkowego k. ramiennej, w RTG odczyny okostne w okolicy dalszej nasady k. ramiennej

Postępowanie:

zachowawczo-unieruchomienie w zgięciu 90⁰ na 2-3 tyg.

operacyjnie-przy wyraźnych zmianach w RTG

Niestabilność stawu łokciowego

Najczęściej niestabilność przyśrodkowa z procesem zapalnym, osłabienie i wydłużenie więzadeł

Postępowanie: zachowawcze - bardzo długo, przerwanie treningu, operacyjnie - rekonstrukcja więzadeł

Choroba De Chassaignac (Czejsnak)

Podwichnięcie głowy k. promieniowej. Najczęściej u małych dzieci w wyniku nagłego szarpnięcia za wyprostowaną rękę

Objawy: nagły ból łokcia, antalgiczne dziecko ustawia w lekkim zgięciu łokieć

Postępowanie: - w znieczuleniu odprowadzenie głowy na miejsce - nastawienie

Zapalenie kaletki maziowej

Przyczyny: sumowanie się mikrourazów, podrażnień w okolicy wyrostków łokciowych powoduje podrażnienie kaletki anatomicznej lub powstanie rzekomej

Objawy: ból i obrzęk wyrostka łokciowego, ocieplenie, zaczerwienienie skóry, ropień

Postępowanie: zachowawczo - ograniczenie aktywności kończyny,operacyjnie - przy zakażeniach

NADGARSTEK I RĘKA

Zespół ciasnoty zespołu nadgarstka - neuropatia n. pośrodkowego

Ucisk n. pośrodkowego w zamkn. przestrzeni nadgarstka

Przyczyny:

Zmiany pourazowe, pozapalne, przeciążeniowe, proc. chorobowe, przerost tk. łącznej

Objawy:

-Ból nadgarstka, drętwienie, uczucie sztywności palców, często poczatkowo w nocy, później również w ciągu dnia

-Zaburzenia czucia palce 1 i 2, zanik mm kłębu kciuka, wypadnięcie f. odwodzenia kciuka (objaw butelki), upośledzenie f. przeciwstawiania kciuka, test Fallena (wzrost ciśn. śródtk. w wyniku zgięcia),

-objaw Tinnela (opukiw. miejsca spodziewanego usidlenia nerwu)

-ważne jest EMG i badanie prędkości przewodzenia nerwu

Postępowanie: jedyne skuteczne - operacyjne (Dziak),zachowawczo - szyna nocna, leki p.ból., p.zap. (poprawa rzadko)

Zespół ciasnoty kanału Guyona - neuropatia nerwu łokciowego

Przyczyny:

Złożone patomechanizmy uszkadzające: ucisk + rozciągniecie nerwu, gangliony, zniekształcenie nasady dalszej kości, blizny, anomalie rozwojowe

Objawy: Parestezje (czucie opatrzne), Bóle nocne, Zaniki mm krótkich ręki, Zaburzenia troficzne skóry kłębika, Zaburzenia czucia powierzchownego łokciowej str nadgarstka, Pełne porażenie n. łokci. ręka szponiasta, Objaw de Jeanna (śródr.-paliczk. nadmierny przeprost)

Testy wykrywające uszkodz. n. łokc.

-Objaw Fromenta (gazetowy) - odczas próby uchwytu płaskiego przedmiotu (chwyt szczypcowy) następuje zgięcie w stawie śródręczno - paliczkowym kciuka

-Objaw hiperfleksji - podczas próby uchwytu dochodzi do max zgięcia palca 1-3 w stawach międzypaliczkowych z jednoczesnym nadmiernym wyprostem w stawach śródr-paliczk

-Objaw toczącego zginania (butelki) - brak możliwości dopasowania ręki do cylindrycznie obejmowanego przedmiotu

Badania dodatkowe - USG, TK, EMG

Postępowanie:

Zachow - unieruchomienie, leki p.zap. i p.ból, elektroterapia, kinezyterapia

Operac.

Choroba de Quervaine

Zapalenie pochewek ścięgnistych pierwszego przedziału prostowników, które zawierają w sobie odwodziciel długi kciuka i prostownik krótki kciuka

Przyczyny:

Sumujące się urazy i przeciążen. mocnego chwytu z odwiedzeniem ręki, anomalie kostne

Objawy:

Ból wyr. rylcowatego k.prom. przy ruchach kciuka, przywodzenia ręki i mocnym uchwycie, obrzęk w tej okolicy, niekiedy „ścięgno strzelające”

Test Finkelsteina - kciuk układa się na dłoni i zamyka pozostałe palce w pięść, następnie czynna lub bierna ulynaryzacja ręki ból (częściej wykonuje się ten test zmodyfikowany)

Postepowanie:

Zach - tylko w początkowej fazie - unieruch w opatr, leki p.zap, wstrzyknięcia 2,3 krotne

Palec trzaskający

Polega na zaburzeniu płynnego prostowania i zginania palca, najczęściej dot kciuka

Ruch możliwy jest do pewnego zakresu, aby wykonać go w pełni należy wykonać specjalny wysiłek. Słyszalny trzask i ból umożliwiają dokończenie przerwanego ruchu (?). mechanizm zatrzymania ruchu palca polega na zakleszczeniu pogrubiałego ścięgna zginacza palca u wejścia do poch. Ścięgn.

Objawy: Guzek u podstawy kciuka po stronie dłoniowej (pogrubiałe ścięgno),Z czasem - zatrzymanie ruchów palca i charakterystyczny trzask dla kontynuacji ruchu

Postepowanie:

Zach - w początk. fazie, leki p.zap, potem operacyjne

Neuropatia n. dłoniowych wspólnych i n. dłoniowych własnych palców

Usidlenie nerwu w kan. międzypalcowych

Przyczyny:

-Stłuczenia, zmiażdżenia, wykręcania palców, sum się mikrour

-Zwężenie światła kan. międzypalcowych prowadzi do zmian zapalnych pochewek ścięgnistych i ścięgien mm glistowatych

Objawy: Ból palca lub palców sąsiednich, zaburzenia czucia, obj. naczynioruchowe, ból przy badaniu palpacyjnym, ból przy przeproście palców

Postępowanie: Ostrzykiwania hydrokortyzolem, Operac. odbarczenie

Niestabilność nadgarstka

Uszkodz. kompleksu wiezadłowego ręki dają objawy niestabilności. Często dot kompleksu więzadła łodeczkowato-księżycowatego

Objawy: Ból, uczucie niepewności ręki w chwycie, męczliwość nadgarstka, w RTG kąt łódeczkowato-księżycowaty > 65°

Najważniejsze jest porównanie z ręką zdrową

Postepowanie: Zach - unieruch, gips 6-8 tyg, Oper - rekonstrukcja więzadeł

Złamanie wyrostka haczykowatego kości haczykowatej

Objawy: Wysiłkowe bóle od łokciowej strony nadgarstka, osłabienie chwytu ręki, RTG, scyntygrafia, TK, klinicznie rzadko rozpoznawalne

Postepowanie: Zach - unieruch 6 tyg (brak pełnowartościowej blizny kostnej - blizna łącznotkankowa, daje zawsze przewlekłe dolegliwości bólowe, Oper - bardzo pożądane w zawodowstwie

Konflikt promieniowo łódeczkowaty

Najczęściej podczas urazów dochodzi do zmiażdżenia grzbietowej części k. łódeczkowatej przez nasadę k.promieniowej

Objawy: Ból podczas grzbietowego zginania ręki w nadgarstku, w RTG czasem odprysk kostny

Postępowanie: Zach - ogran. ruchom, miękkie ortezy, operacyjnie

Uszkodzenie chrząstki trójkątnej

Chrząstka trójkątna, więzadło grzbietowe i dłoniowe ręki gwarantują stabilność stawu prom-łokc. Uraz nadgarstka może uszkodzić te elementy powodując destabilizacje.

Objawy: Ból, zniekształcenie nadgarstka, w RTG typowo odstawanie k.prom od łokcia lub jej przesunięcie, grzb lub dłon w stos do drugiej

Postepowanie:

Trudne gojenie (twór nieunaczyniony), potrzebne unieruchomienie gipsowe aż do ramienia pod specjalna kontrolą monitora i odpowiednim ułożenie poszczególnych elementów, operacyjne

Nadgarstek wioślarza

Zapalenie pochewek ścięgnistych ścięgien prostowników promieniowych nadgarstka

Objawy: Ból, obrzęk, trzeszczenie i tkliwość nad okolicą odpromieniową nadgarstka

Postępowanie: Ograniczenie aktywności fizycznej, unieruch. 3 tyg, leki p.zap

Operacyjne odbarczenie

Zapalenie ścięgien zginaczy nadgarstka

Najczęściej ścięgien zginacza łokciowego nadgarstka

Objawy: Ból podczas zginania nadgarstka

Postępowanie: Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, jeśli złogi Ca operacyjne

Jałowa martwica k.księżycowatej (Kienbock'a)

Mlody mężczyzna, ręka dominująca, sumowanie się mikrourazów

Objawy: Początkowo dyskomfort, przejściowe bóle nadgarstka, w RTG zagęszczenie struktury kostnej, spłaszczenie kości, zniekształcenie

Postepowanie: Natychmiastowe ograniczenie ruchomości, gips, orteza bądź leczenie operacyjne, jednoznaczne z zakończeniem kariery zawodowej

Kciuk gracza w kręgle

Przyczyną jest powtarzany ucisk podstawy kciuka przez otwór kuli kręglarskiej podczas wyrzutu. Następstwem są okołostawowe zwłoknienia odłokciowego nerwu własnego kciuka, może powstać nerwiak.

Objawy: bóle i parestazje odłokciowej strony dłoniowej kciuka i wystąpienie zgrubienia płetwy międzypalcowej.

Postepowanie: przerwanie gry na kilka tyg., kula z większym i wypoduszkowanym otworem, operacyjnie.

Niestabilność kciuka

W wyniku uszkodzenia więzadła obocznego odłokciowego kciuka.

Objawy: ból obrzęk, osłabienie chwytu szczypcowego, rtg.

Postępowanie: zachowawczo: przymusowe ustawienie umozliwiające zbliżenie końców więzadła, operacyjnie.

Zakażenia w obrębie ręki:

Zanokcica (zakażenie tkanek okołopaznokciowych, paronychia)

Zakażenia tkanek tworzących fałdy dookoła paznokcia.

Objawy: nacieczenie tkanek okołopaznokciowych, duża bolesność.

Postępowanie: okłady z riwanolu, unieruchomienie, antybiotykoterapia, nacięcie obumarłego odcinka skóry lub nacięcie okołopaznokciowe. Zdjęcie paznokcia kiedy zakażenie przechodzi na paliczek.

Zastrzał (panaritium)

Otorbiony ropień dłoniowej poduszeczki tłuszczowej paliczka dalszego w wyniku zakłucia dłoniowej powierzchni palca.

Objawy: pulsujące bóle palca.

Postępowanie: natychmiastowo operacyjnie: szerokie obarczenie i drenowanie ropnia (zagrożenie zastrzałem kostnym i posocznicą). W przypadku zajęcia paliczka paznokciowego cięcie typu „paszcza rekina”. Unieruchomienie w szynie Zimmera. Kierunkowa antybiotykoterapia, elewacja. Przy zastzrale kostnym (zajęcie paliczka paznokciowego) resekcja paliczka.

Ropień typu szpilki do krawata

Zakażenie modzela ręki (igłą, drzazgą).

Objawy: Twarde i niepodatne modzela rozrywa ropa dając kształt ropnia jak szpilka do krawata. Postępowanie: otwarcie ropnia, wycięcie modzela i ewakuacja ropy, często z sączkiem, unieruchomienie w szynie.

Zakażenie przestrzeni kłebu kciuka

Objawy: rozdęcie przestrzeni kciuka, zaczerwienienie, chełbotanie, ruchy kciuka i wskaziciela mocno bolesne. Postępowanie: odbarczenie kłebu kciuka, sączkowanie, bądź drenaż podciśnieniowy, unieruchomienie w szynie gipsowej.

Zakażenie przestrzeni kłębika - Rzadsze. Objawy i postępowanie podobne j/w.

Zakażenie przestrzeni środkowej dłoni

Do zakażenia dochodzi bezpośrednio: np. ropień typu szpilka krawata, bądź pośrednio: przejście zakażenia z palca.

Objawy: ból i rozdęcie dłoni, nawet grzbietowo, bardzo bolesne ruchy ręki, zaburzenia czucia. Postępowanie: otwarcie dłoni, ranę sączkuje się typowo i unieruchamia w grzbietowej szynie gipsowej.

Zakażenie przestrzeni grzbietowej ręki

Rzadkie. Objawy: łagodne, ból, obrzęk grzbietu dłoni. Postępowanie: zachowawczo.

Zakażenia pochewek ścięgnistych ręki

Pochewki ścięgniste to włókniste tunele wysłane błoną maziową. Zakażenie najczęściej w obrębie palców II-IV, gronkowcami lub paciorkowcami.

Objawy: pulsujące bóle obrzękniętego palca, ustawienie zgięciowe palców.

Postępowanie: szybkie odbarczenie pochewek i drenaż przepływowy, bądź rozcięcie pochewki ścięgnistej i wycięcie zniszczonego ścięgna.

Zakażenie stawów ręki

Najczęściej w wyniku przejścia zakażenia z pochewki ścięgnistej.

Objawy: obrzęk stawów, zgięciowe ustawienie, ruchy bolesne. Postępowanie: przy silnym zakażeniu (mocne zaczerwienienie i ciepłota) odbarczamy i sączkujemy staw, antybiotykoterapia, unieruchomienie.

Zapalenie tkanek, naczyń i węzłów chłonnych

Najczęściej odpaciorkowcowe.

Objawy: obrzęk, zaczerwienienie, ocieplecie, lekki ból. Postępowanie: okłady z riwanolu, unieruchomienie, elewacja, antybiotykoterapia przeciwpaciorkowcowa.

Czyrak (furunculus)

Bolesny ropień wywołany przez gronkowce, na grzbietowej pow. ręki. Objawy: typowy ropień. Postępowanie: otwarcie ropnia, sączkowanie, unieruchomienie oddłoniowo, antybiotykoterapia o szerokim spektrum.

BÓLE KRĘGOSŁUPA

Uprawianie jakiejkolwiek dyscypliny przez młodocianego musi być poprzedzone latami treningu ogólnorozwojowego. Skracanie tego okresu przygotowawczego jest niedopuszczalne i oznacza zmarnowanie zdrowia i talentu sportowca.

Dyscypliny sportowe które są najbardziej narażone na urazy kręg C: motocykliści, automobiliści, jeźdźcy konni, skoczkowie do wody

Skręcenia kręg. C

Zarówno w skręceniach lekkich jak i ciężkich przebiegających z destabilizacją zawsze obowiązuje badanie ortopedyczne z elementami neurologicznego oraz RTG czynnościowe kręgosłupa (w max zgięciu lub wyproście)

Postępowanie: W przypadku destabilizacji wystarczy kołnierz ortopedyczny 7-26 dni, W ciężkich kołnierz 8-12 tyg, Operacyjnie

Cervikalgia

Zespół bólu i sztywności szyi i karku po ciężkich skręceniach kręg. C ( nie daje objawów od razu, dopiero po 24h zaczyna sztywnieć szyja, spowodowane jest incydentem)

Objawy: Przymusowe ustawienie głowy i bóle głowy, Zawroty głowy, Zaburzenia widzenia, Niedosłyszenie, Objawy nasilające się przy zamianach ułożenia głowy i szyi, Palpacyjnie wykryć miejsce bólu, Ostrożnie zbadać ruchomość czynną i bierną, Badanie ortopedyczne uzupełniamy neurologicznym

W RTG: Zwężenie szpar międzytrzonowych, W zdjęciu czynnościowym - widoczne ograniczenie ruchomości danego odc kręg

Postępowanie: Kołnierz ortopedyczny, Leki p-zapalne, p-bólowe, Zawsze po fazie ostrej - ćw izometryczne mięśni szyi, aby wzmocnić m szyi, W RTG czynnościowym zgięcie kręg - przerwanie się kręgów względem siebie wskazuje na uszkodzenie więzadła podłużnego tylnego, co może doprowadzić do zwichnięcia, W ciężkich leczymy operacyjnie

Zespół przeciążenie m szyi i karku

Występuje bardzo często, w wywiadzie incydent przeciążeniowy, np. długotrwałe prowadzenie samochodu.

Objawy: Ból m okołokręgosłupowych promieniujący do ramienia i łopatki, Przymusowe ustawienie głowy, Ruchy bierne i czynne ograniczone, W RTG spłycenie lordozy szyjnej !!!

Postępowanie: Unieruchomienie, przy dużym bólu ostrożny wyciąg, Ostrzykiwanie tigger points lidnokainą, Bardzo przydatne są gorące okłady, leki zwiotczające mięśnie, leki p-bólwe, Unikać zbyt długiego noszenia kołnierza ortopedycznego (zaniki mięsni), Ćw wzmacniające m szyi

Profilaktyka: Prawidłowa postawa ciała, Unikanie długotrwałego unoszenia kkg i unkanie zginania głowy ku tyłowi, Spanie na brzuchu p-wskazane (ze względu na skręcenia głowy), Spanie z wałkiem pożądane

Zespół zużycia tarcz międzykręgowych oraz spondyloza szyjna

Zespół ten jest procesem fizjologicznym związanym ze starzeniem organizmu. Wystepuje w 4 dekadzie życia a nie w 7 gdzie powinien wystąpić.

Rozpoczyna się uszkodzenieniem pierścienia włóknistego, potem fragmentacja jądra miażdżystego i trzony osiadają, przenoszenie obciążenia na ST unkowertebralne i międzywyrostkowe, więzadło podłużne wiotczeją a uwypuklają się jądro miażdżyste, odrywa ich przyczepy od kośćca. Te elementy wapnieją i powstają wyrośla. Wiotczeje również więzadło żółte, dalej osiadają trzony, przerost ST, Luschki (unkowertebralne). Wyrośla wpuklają się do kanałów korzeniowych - takie zjawisko nosi nazwę retikulopatii spondylotycznej (ucisk nerwów w kanale korzeniowym)

Ucisk samego rdzenia nosi nazwę nylopatii spondylotycznej.

Wyrośla mogą zaburzać krążenie, niedokrwienie rdzenia.

Do ratikulopatii spodylotycznej dochodzi najczęściej w wyniku: przepukliny jądra miażdżystego, obrzęku, wyrośli unkowertebralnych.

Objawy: Ból szyi promieniujący do ramienia, W przypadku mielopatii depionizacja włókien na poziomie ucisku, Przyczyną może być pogrubiałe więzadło żółte - daje to objawy drętwienia rąk i nóg, upośledzenie mobilności, spastyczność kkg, kkd, zaniki mięśni, bardzo często impotencja.

Postępowanie: kołnierz, leki p-bólowe, rzadziej p-zapalne

Do mielopatii - operacyjnie leczymy tylko wtedy, gdy występuje bardzo silny ból i u młodych.

Każda destabilizacja: Stosowanie agresywnych wyciągów, Stosowanie aktywnego nastawienia odc kręg, Aerobik, Yoga, Jest bardzo szkodliwa

Choroba Scheuermanna

Zaburzenia kostnienia jąder w listwach granicznych. Listwy graniczne przybierają nieregularne kształty, ulegają rozwałkowaniu. Wpuklanie się krążków do gąbczastej istoty kręgów nosi nazwę guzków Schmorla. Nastepnie blaszki ulegają przebudowie i następczemu sklinowaceniu.

Objawy: Bezbolesne, W środowisku chorego zauważa się bardzo złą postawę chorego, Plecy okrągłe to 70% przypadku z wysunięciem barków ku przodowi i kompensacyjną hiperlordozą lędźwiową, Ograniczenie ruchomości odc kręg

W RTG:

- sklinowacenie kręgów, musi być ich kilka

-guzki Schmorla

-zwężenie przestrzeni międzytrzonowych

-naddatki cieniowane na przedniej stronie trzonów przy górnej lub dolnej krawędzi - zjawisko Knutssona

Postępowanie:

-Kineza celowana: p-działanie przykurczom, zwiększenie siły i wytrzymałości m karku, zapobieganie sztywnieniu kręg, utrwalenie nawyku prawidłowej postawy

-Spanie na brzuchu

-Biurko dopasowane do wzrostu

-Czynności dnia codziennego dopasowane do chorego

-Odpoczynek w pozycji poziomej

-Sporty przeciwwskazane: judo, boks, wioślarstwo, jazda konna, kajakarstwo, kolarstwo, skoki narciarskie, sprinty, bieg płotkarski, rugby (kifozacja piersiowego)

Bóle krzyża

W wielu dyscyplinach sportowych obciążenia kręgosłupa przekraczają dopuszczalne normy. Są to takie dyscypliny jak: gry zespołowe, podnoszenie ciężarów, lekkoatletyka, pięciobój nowoczesny, łyżwiarstwo figurowe, pływanie delfin, zapasy.

Najczęstsze przyczyny bólów krzyża:

-Przeciążenia i uszkodzenia przyczepów ścięgnistych mięśni

-Uszkodzenia więzadeł i torebek stawowych

-Złamanie wyrostków poprzecznych i kolczastych

-Choroby krążka międzykręgowego z jego destabilizacją

Profilaktyka:

-Eliminacja w zawodowstwie tzw.dzieci predysponowanych do bólów krzyża

-Przeprowadzić wywiad rodzinny, zbadać rodziców

-Badanie kliniczne

-Badanie ortopedyczne

-Wykrywamy wady wrodzone

-Obowiązkowo RTG

-Przewidujemy dysfunkcje nabyte

Zasady profilaktyki:

-Wyjaśniamy biomechanike ciała i ergonomie pracy

-Kształtujemy prawidłowe wzorce postawy

-Wieloletni trening ogólnorozwojowy

-Adaptacja cykli treningowych

-Ograniczenie ćw grawitacyjnych

-Stosowanie obciążeń treningowych do wieku biologicznego dziecka

-osowanie ćw kompensacyjnych

-Ochrona przed sumowaniem się mikrourazów ( np. przerwy w treningach, dopasowanie obciążeń)

-Korekcja wad postawy ciała

-Treningi w godzinach rannych (uwodnienie krążka)

-Uzupełnianie płynów

-Zmniejszenie obciążeń

Urazy głowy i szyi

Najczęściej urazy twarzoczaszki, żuchwy i nosa.

W urazach głowy i szyi zawsze kwalifikujemy wysokie ryzyko. Zawsze diagnostyka specjalistyczna (funkcja mózgu, nerwów czaszkowych i rdzeniowych) rdzeniowych minimalnie musimy zrobić RTG kręg.

1. Rany twarzy

Ze względu na bardzo duże unaczynienie rejonu głowy krwawienie jest bardzo obfite. Wymagają zawsze postępowania chirurgicznego ci dokładnym oczyszczeniem brzegów i dna rany, odkarzeniu i specjalistycznym zszyciu. Zawsze na Sali operacyjnej.

2. Stłuczenia twarzy

Z reguły nie groźne, po wykluczeniu współistnienia urazów czaszkowo-mózgowych nerwów czaszkowych i mózgowych. Natychmiastowy zimny okład zmniejsza obrzęk o ogranicza krwiak. Nakłucie i opróżnienie krwiaka aseptyczne, opaska elastyczna przeciwdziała ponownemu wynaczynieniu krwi.

3. Urazy okolicy oczodołowej

Anatomiczna budowa oczodołu ogranicza urazowość galki ocznej. Przyczynami są najczęściej: uderzenie łokciem, kolanem, głową lub dużym przedmiotem. Diagnostyka okulistyczna jest zawsze obowiązkowa.

4. Urazy nosa

Obfite unaczynienie daje duże krwawienie, ale ustępuje dość szybko. Natomiast w powtarzających się urazach nosa dochodzi do zaniku chrząstki nosa, zapadnięciu się środkowej piramidy i zapadnięcie się wierzchołka nosa. Diagnostyka laryngologiczna obowiązkowa.

5. Złamania szczęki

Współistnieje często z uszkodzeniem zatok szczękowych (są to często złamania otwarte oraz ze załamaniami wyrostka zębodołowego szczeki, są to złamania tzw. Guerina)

Zespołowe złamania jarzmowo szczękowe przy uderzeniu z głową innego zawodnika daje obniżenie łuku jarzmowego, utrudnia otwieranie i zamykanie jamy ustnej, czasem podwójne widzenie.

6. Złamania żuchwy

Objawy są uzależnione od kierunku siły i napięcia mięśni w czasie incydentu: ślinotok, powybijane zęby, utrudniona mowa i połykanie. Natychmiastowe zabezpieczenie drożności dróg oddechowych.

7. Zwichnięcie żuchwy

Szerokie otwieranie ust podczas sportu predysponuje do urazów typu zwichnięcia, które musi być szybko nastawione.

8. Uszkodzenia zębów

Różne: odłamanie szkliwa, odłamanie korony w obrębie zębiny z obnażeniem miazgi wzdłuż osi długiej, złamanie części powierzchołkowej w połowie długości, zwichnięcie zęba z lub bez przemieszczenia.

Zawsze konsultacja stomatologa

9. Urazy krtani i szyjnego odc tchawicy

Dzieci lepiej rokują ze względu na elastyczność chrząstek. Chrząstek dorosłych tylko szybka interwencja ratuje życie.

Objawy: odna podskórna, bezgłos.

Natychmiastowa pomoc specjalisty.

10. Urazy ślinianki i ucha

Do uszkodzeń ślinianki dochodzi w sporcie z powodu stłuczeń i ran tłuczonych.

Do najczęstszych uszkodzeń ucha dochodzi przy złamaniach kości skroniowej, z racji tego, że w jej wnętrzu zawarte są receptory obwodowe zmysłów słuchu i równowagi. Obowiązuje ocena stanu błony bębenkowej, wykluczenie krwiaka i płynotoku.

Należy pamiętać, że zawroty głowy i zaburzenia równowagi po urazie ucha wskazują na uszkodzenie ucha wewnętrznego.

MIEDNICA I UDO

Występują 3 ogólne przyczyny bólu w miednicy:

Endezopatie (naderwania) i rozerwania mięśni

Neuropatie

Inne (zapalenie kaletek, przepukliny, wodniak jądra, guzy)

Pubalgia

Zespół bolesności okolicy spojenia łonowego, którego przyczyną są najczęściej sumujące się mikrourazy z pociągania oraz wstrząśnięcia miednicy, upadki, uderzenia.

Specyficzną odmianą pubalgii jest zespół bolesnego zapalenia spojenia łonowego - bezbateryjne zapalenie okostnej, kości chrząstki i więzadeł okolicy spojenia łonowego w wyniku zaburzeń krążenia.

Objawy: Ból, Tkliwość spojenia łonowego przy palpacji, nasilające się przy chodzeniu, bieganiu, wchodzeniu po schodach, promieniuje do pachwin

W RTG:

-symetryczne zrzeszotnienie nadżerki końców stawowych

-sklerowacenie końców stawowych

-zwężenie szpary stawu

Postępowanie: Zachowawcze:-ograniczenie aktywności fizycznej-krótkotrwałe unieruchomienie-leki pzapalne-fizyko, Operacyjne

Choroba Vannecka

Martwica chrząstkozrostu łonowo kulszowego, najczęściej dzieci 4-10 lat.

Objawy: Bóle okolicy krocza, Ograniczone bieganie, chodzenie, stanie, Utykanie, W RTG - kuliste zgrubienie

Postępowanie: ograniczenie aktywności fizycznej, leczenie zachowawcze

Neuropatia nerwu biodrowo - pachwinowego

Najczęściej u płci męskiej, w wyniku zaburzonej stabilności odcinka lędźwiowego kręgosłupa, nadmiernej aktywności mięśni brzucha. Powoduje to zaciskanie mięśni i powięzi, nad którymi nerw zmienia przebieg, albo ograniczenie wyprostuj stawu biodrowego i przodopochylenie miednicy.

Objawy: Ból w pachwinie promieniujący do wew strony uda, Zaburzenia czucia unerwianego rejonu skóry

Postępowanie: leki p-zapalne, ograniczenie ruchów, rzadko operacyjnie - rewizja nerwu

Neuropatia nerwu skórnego bocznego uda

Jest wynikiem usidlenia nerwu najczęściej w okolicy kolca biodrowego przedniego górnego.

Najczęstszą przyczyną są zbyt intensywne ćw fizyczne(sport wyczynowy), noszenie gorsetu lub prosto trzymacza.

Objawy: Piekące bóle na zew powierzchni uda, nasilające się przy chodzeniu a zmniejszające się w spoczynku, Zaburzenia czucia unerwianego obszaru, Bolesność uciskowa

Należy tą jednostkę chorobową różnicować ze stenozą (zwężenie):

-chromanie przestankowe

-TK kręgosłupa

Postępowanie: W neuropatii wystarcza zachowawczo, W stenozie L3 - L4 operacyjnie dekompresacja

Neuropatia nerwu zasłonowego

Z powodu przebiegu w pobliżu kości nerw ulega podrażnieniu i uciskowi. Dodatkowo przebieg w kanale zasłonowym naraża na ucisk przepukliny zasłonowej lub uszkodzenia jatrogenne (niewiadomego pochodzenia, najczęściej z winy lekarza), np. przy wykonywaniu operacji narządów płciowych.

Objawy: Bóle pachwiny, Osłabienie mięśni przywodziciela uda, Bóle stawu biodrowego

Postępowanie: ograniczyć ruchy, leki p-zapalne, p-bólowe, operacyjnie

Zespół trzaskającego biodra

Bolesne, gwałtowne przesuwanie się pasma biodrowo - piszczelowego nad krętarzem większym kości udowej z niekiedy słyszalnym trzaskiem.

Pasmo ulega pogrubieniu i przerostowi.

Objawy: Słyszalne, widzialne przesuwanie się napiętego pasma nad brzegiem krętarza podczas przywodzenia zgiętej kończyny w czasie jej skręcania na zew.

Postępowanie: ograniczenie funkcji chorej kończyny, leki p-zapalne, operacyjne

Endezopatie przyczepów mięsni i naderwania mięśni.

Najczęściej: Przywodziciel długi, Prosty brzucha, Biodrowo udowy, Prosty uda, Krawiecki

Objawy (jednoznaczne):

-Palpacyjnie ograniczona, nieprzesuwalna bolesność

-Ograniczone stwardnienie (zwłóknienie, zwapnienie w miejscu przyczepu mięśni do kości)

-Ograniczenie funkcji danego mięśnia

Postępowanie: ograniczenie aktywności fizycznej, farmako, fizyko

Zapalenie kaletki krętarzowej

Zapaleniom tym często towarzyszą zwapnienia, które umiejscawiają się w ścięgnach przylegających do kaletki, dlatego tak częste są zapalenia zwalniające ścięgien mięśni przywodzicieli uda.

Najczęściej występuje u: wioślarzy, kajakarzy,jeżdżących na wózkach inwalidzkich

Objawy: Podobne jak u trzaskającego biodra, Bóle wzdłuż tylno bocznej powierzchni uda

Postępowanie: ograniczenie funkcji kończyny, fizyko, leki p-zapalne, p-bólowe, operacyjnie

Zapalenie kaletki biodrowo - łonowej

Ból tylko w określonych pozycjach nogi:

-przywodzenie

-max rotacja zew

-po długotrwałym skrzyżowaniu nóg

Postępowanie:

- jeżeli leczenie zachowawcze nie przynosi efektu a są objawy zapalenia stawu biodrowego, konieczne jest obarczenie zarówno kaletki jak i stawu.

Zapalenie kaletki kulszowej mięśnia pośladkowego wielkiego

Charakterystyczne dla prowadzących siedzący tryb życia: wioślarze, kajakarze, jeźdźcy konni, jeżdżący na wózkach

Postępowanie: zachowawcze, w zapaleniu bakteryjnym obarczenie lub resekcja kaletki

Zarastające zapalenie tętnicy biodrowej zew.

Dotyczy wyłącznie kolarzy, którzy rozpoczęli intensywne treningi bardzo wcześnie ok. 12 r.ż.

Objawy: Obezwładniający ból całej kd, Ból całej kd, Ból mięśni pośladkowych

Leczenie: tylko operacyjnie

Zapalenie błony maziowej stawu biodrowego

Bardzo często u dzieci 3-10 lat. Choroba trwa krótko i mija bez leczenia pod wpływem samego ograniczenia aktywności fizycznej. Głównie chłopcy.

Objawy: Nie charakterystyczne, Dyskomfort okolicy kolana (choroba zwyrodnieniowa, Perthesa)

W RTG:

-powiększenie obrysów torebki stawowej

-ograniczenie aktywności stawu biodrowego z tendencją do lekkiego zgięcia

Postępowanie:

-najczęściej zakaz obciążenia, pełne obciążenie 7-10 dni, ograniczenie aktywności fizycznej przez dalsze 10 dni.

KOLANO

Staw kolanowy jest stawem najbardziej narażonym na uszkodzenia ze względu na swoją budowę: dwóch długich i obciążonych dzwigni, dużą ruchomością i brakiem bezpiecznej stabilności.

Choroby błony maziowej

Błona maziowa zawiera liczne fałdy i kosmki, jest połączona na stałe z 4 poduszeczkami tłuszczowymi. Najczęstszą przyczyną chorób są sumujące się mikrourazy. Wpływ mają także predyspozycje: kolana przegięte, stawy wiotki, kolana koślawe.

Główne przyczyny podrażnień błony maziowej:

-choroby miejscowe: zapalenie kaletki podrzepkowej, nadrzepkowej, okołostawowych, torbiele dołu podkolanowego, chrzęstniakowatość błony maziowej, kostniejący chrzęstniak poduszeczki tł., chondromalacja, uszkodzenia łękotek, niestabilność stawu

-choroby ogólne: idiopatyczne zapalenie bł. m., rodzinna gorączka śródziemnomorska, wysięk, zakażenie gonokokowe, ch. Reumatyczna, gruźlica, wiotkość stawów, zespół Marfana, hemofilia

Objawy: początkowo dyskomfort stawu, obrzęk, później ból, duże ograniczenie ruchomości, przykurcz zgięciowy, ocieplenie. Bardzo ważne jest badanie OB, wskazujące dalej do badania płynu stawowego, USG, punkcja zwiadowcza stawu (rodzaj wysięku, bad. laboratoryjne, artoskopia))

Postępowanie:

Zapalenia ostre: unieruchomienie w szynie, krioterapia, leki przeciwzapalne, przy przykurczu zginaczy: wyciąg pośredni z obciążeniem 2-3 kg. Po 24 h dolegliwości staw nakłuwamy i unieruchomienie uciskowe typu kokon. Po fazie ostrej ćw. czworogłowego. Doleczanie najważniejsze: I - podtrzymywanie siły mm, II - przywracanie zakresu ruchu, III - zakaz obciążania kończyny.

Po przytorebkowym uszkodzeniu łąkotki czy nederwaniu więzadeł unieruchomienie na 10-14 dni, następnie tutor i obciążanie przez 4 tyg. następnie etap I i II.

Zapalenia podostre: unieruchomienie w wyproście i ucisk typu kokon (kilka obwojów waty i 2-3 opaski elastyczne), następnie ćw. czworogłowego kilka min. na godzinę. Uwaga! Nie unieruchamiać w gipsie (bark diagnostyki, zachęta do pozycji stojącej - przeciwskazane, zakaz ucisku w zgięciu).

Zapalenie przewlekłe: najczęstsze, najbardziej zawikłane. Problemem jest irracjonalne i niekonsekwentne rozpoznanie. Najcenniejszy staje się wywiad.

Synovitis idiopathica

Zapalenie błony maziowej idiopatyczne. Wysięk pojawia się nawracająco wg. pewnego schematu. Wykluczamy: dziedziczne zaburzenia tkanki łącznej, uogólniona wiotkość stawów, ch. genetyczne: zespół Marfana.

Postępowanie: wystarcza czasowe unieruchomienie kokon, ćw. czworogłowego, ograniczenie do min. chodzenia i stania, przy dużym wysięku opróżnienie stawu.

Hydrarthrosis intermittens

Nawracające wysiękowe zapalenie stawu, z zadziwiającą regularnością, utrzymujące się kilka dni, po czym samoistnie ustępujące. Najczęściej ujawniająca się w okresie dojrzewania. Brak skutecznego leczenia przyczynowego.

Rodzinna gorączka śródziemnomorska

Głównie dzieci i dorastających, okresowe, nawracające stany zapalne błon surowiczych, zapalenie stawu kolanowego może przejść w stan przewlekły.

Stawy Cluttona w przebiegu kiły wrodzonej

Nawracające wysięki w stawie kol. towarzyszące objawom kiły. Potwierdzenie: badanie serologiczne.

Zapalenie błony maziowej wywołane celowo przez chorego

Wysięk wywołany celowo np. przez wielokrotne uderzanie w zachyłek nadrzepkowy (zmiany na skórze), przez podskórne wstrzyknięcia substancji chemicznej.

Uszkodzenia łąkotek

Uszkodzenie zdrowej łąkotki przy znacznej sile z boku, przy zgiętym kolanie, bądź przy osłabieniu aparatu więzadłowego, braku elastyczności łąkotki, sumujące się mikrourazy.

Objawy: wysięk, zaniki czworogłowego, ograniczenie ruchomości, ból w końcowej fazie zginania, blokowanie wyprostu, testy łąkotkowe min. 4 dodatnie.

Badania obrazowe: rtg: objaw Raubera i Lindbloma (kostny kolec na pow. stawowej k. piszczelowej, przylegającej do uszkodzonej łąkotki, USG, KT, MR.

Artroskopia: najpewniejsza, oglądanie elementów wewnątrzstawowych z dojścia przyśrodkowego lub bocznego podrzepkowego.

Postępowanie: przy krwiaku punkcja stawu, unieruchomienie typu kokon 6 tyg., podczas unieruchomienia ćw. izometryczne czworogłowego, następnie ćw. oporowe. Czasami stosuje się wyciągi, bądź operacyjnie.

Niestabilność stawu kolanowego

W wyniku uszkodzenia aparatu więzadłowego. W 70 % dochodzi do uszkodzenia krzyżowego przedniego z krwiakiem. Zasada: szybkie badanie kliniczne (kilkukrotne), artroskopia w przypadku niejasności. Szybkie unieruchomienie, okład z lodu. Największy problem: powszechne lekceważenie incydentu!

Objawy: słyszalny trzask, pourazowy obrzęk po 6-24 godzin, słaby ból, wręcz dyskomfort, rtg: projekcja boczna w zgięciu, usg, artroskopia.

Postępowanie: Niestabilności ostre: nakłucie stawu, unieruchomienie 4 tyg. w zgięciu, równocześnie ćw. izometryczne, następnie stabilizator i ćw. czynne i bierne, zakaz obciążania przez 12-14 tyg. Przy niestabilności powyżej 10 mm l. operacyjne.

Niestabilności przewlekłe: najczęściej operacyjnie (sportowcy) leczenie zachowawcze rzadziej ale możliwe.

Chondropatie i chondromalacje kolana

Istotę choroby stanowi niszczenie chrząstki stawowej, najczęściej sumujące się mikrourazy oraz destabilizacje, uszkodzenia łąkotek, więzadeł.

Objawy: zwiastuny: ból przy skokach, skręcaniu, obciążaniu, obrzęk po treningu, nawykowe zwichnięcia rzepki, trzaski.

Postępowanie: trudne, szukamy profilaktyki. Stereotyp treningu, l. przeciwzapalne. Operacyjnie.

Zespół nadmiernego, bocznego przyparcia rzepki (zespół bocznego ucisku)

Nadmierne bolesne przypieranie bocznej części rzepki do kości udowej w przypadku braku pełnej ruchomości rzepki oraz zaburzenia centralnego stabilizowania rzepki w rowku międzykłykciowym i jej trwałe ustawienie w pochyleniu do boku.

Objawy: tkliwość bocznej części rzepki, zmniejszenie przesuwalności rzepki na stronę przyśrodkową, trzeszczenia, krepitacje.

Postępowanie: operacyjnie u młodych.

Zespół rzepki dwudzielnej

Związany z istnieniem dodatkowego jądra kostnienia rzepki. Dolegliwości pojawiają się w młodości jako ruchomość obydwu składowych rzepki w stosunku do siebie.

Objawy: bolesność uciskowa, wyczuwalna ruchomość, rtg typowe.

Postępowanie: ograniczenie funkcji kończyny, unieruchomienie kilka tyg. l. operacyjne: resekcja dodatkowego elementu.

Choroba Sindinga-Larsena (Martwica szczytu rzepki)

Dzieci i młodzież aktywna fizycznie.

Objawy: ból szczytu rzepki przy zeskokach, wchodzeniu pod górę. rtg: rozkawałkowanie z nieregularną przebudową utkania kostnego.

Postępowanie: ograniczenie aktyw. fiz. przez kilka tyg.

Choroba Hoffy

Zespół ucisku i drażnienia wewnątrzstawowego ciała tłuszczowego, w wyniku urazu lub sumujących się mikrourazów. Samoistny obrzęk ciała tł. u kobiet jest zespół przedmiesiączkowego zatrzymania wody. Lub wrodzony przeprost.

Objawy: ból przedniego przedziału stawu zawsze podczas wysiłku, ustępuje w spoczynku, zawsze przy wyproście, ustępuje w zgięciu. Obrzęk.

Postępowanie: podwyższenie obcasów, przy zwłóknieniu operacyjnie.

Zespół tzw. szelfu błony maziowej przyśrodkowego przedziału stawu kolanowego

Pogrubienie przyśrodkowego fałdu błony maziowej.

Objawy: okresowe pobolewania przyśrodkowego przedziału stawu kol., uczucie przeskakiwania, wysięk.

Postępowanie: unieruchomienie, l. przeciwzapalne, l. operacyjne.

Torbiel dołu podkolanowego

W wyniku przepływania płynu stawowego ze stawu w następstwie istnienia połączenia stawu z kaletką brzuchatego lub półbłoniastego lub przepukliny błony maziowej, urazy, sumujące się mikrourazy.

Objawy: obrzęk w dole podkolanowym, wyraźnie namacalny, kulisty, sprężysty twór. Tkliwość, uczucie sztywności, osłabienie kolana, ważne usg.

Postępowanie: usunięcie czynnika etiologicznego powoduje samoistne usunięcie torbieli, operacyjnie.

Zapalenie kaletki przedrzepkowej, podrzepkowej, podskórnej guzowatości piszczeli, kaletek w okolicy więzadeł pobocznych, kaletki w okolicy „gęsiej stopki”

Najczęściej zapalenia bezbakteryjne, na tle mechanicznego drażnienia. Wyjątkowo zapalenia ropne z uszkodzeniem skóry.

Objawy: ból, obrzęk, zaczerwienienie nasilające się przy ucisku, rtg wykrywa złogi wapienne w kaletkach.

Postępowanie: ograniczenie aktyw. fiz., czasowe unieruchomienie, l. przeciwzapalne, w zapaleniach ropnych operacyjnie.

Neuropatia nerwu udowo-goleniowego

Nerw urażany przez łąkotkę przyśrodkową lub kostninę, uszkodzenia jatrogenne.

Objawy: ból na przyśrodkowej powierzchni stawu, promieniuje ku dołowi, ból przy wyproście, schodzeniu po schodach. Ucisk (4 palce nad kłykciem przyśrodkowym) wywołuje ból promieniujący do stopy. Różnicujemy ostrzykcięciem miejsca usidlenia nerwu.

Postępowanie: l. przeciwzapalne, fizykoterapia, ograniczenie ruchomości, operacyjnie rewizja.

Neuropatia nerwu strzałkowego wspólnego.

Najbardziej narażony na uszkodzenia w okolicy szyjki strzałki.

Przyczyny: bezpośredni uraz, ucisk, bądź powtarzane silne podeszwowe zgięcie stopy z jej odwracaniem.

Objawy: ból, przeczulica zewnętrznej części łydki i stopy, osłabienie wyprostu i nawracania stopy, niestabilność, zaburzenia czucia, oziębienie.

Postępowanie: odciążenie nerwu przez ustawienie stopy w nawróceniu (orteza) lub podwyższenie od boku (zmodyfikowany obcas). Operacyjnie.

Entezopatia więzadła rzepki (kolano skoczka)

Usposabiają powtarzane mikrourazy, szczególnie przy upośledzeniu mikrokrążenia w obrębie rzepki.

Objawy: kłujący ból w okolicy podrzepkowej po wysiłku, ustępujący po odpoczynku, uczucie pełności i ucisku, niepewności i uciekania.

Postępowanie: początkowo krioterapia, l. przeciwzapalne, stabilizator kolana , odciążający rzepkę, ćw. wzmacniające wyprost kolana. Następnie ciepło przed wysiłkiem (wcierki, fizykoterapia), miejscowe ostrzyknięcia. Ostatecznie zaprzestanie sportu, operacyjnie.

Choroba Osgood-Schlattera

Jałowa martwica jądra guzowatości piszczeli u młodocianych, 13-14 r.ż. Oddzielenie chrząstki nasadowej guzowatości piszczeli w wyniku urazu lub bez, mikrourazy, kostnienie heterotropowe, złamania awulsyjne guzowatości piszczeli.

Objawy: ból, dyskomfort guzowatości po bieganiu, klęczeniu, wchodzeniu i schodzeniu po schodach, ustępuje po spoczynku, osłabienie czworogłowego, powiększenie guzowatości, rtg: oddzielenie i fragmentację chrząstki nasadowej, nieregularne kostnienie.

Postępowanie: ograniczenie aktywności na 12 tyg., unieruchomienie w ortezie, krioterapię, l. przeciwzapalne, jonoforeza, później ciepłe okłady i ćw. rozciągania czworogłowego, ćw. wzmacniające czworogłowego po ćwiczeniach zimny okład.

Zespół tarcia pasma biodrowo-piszczelowego

Przyczep dalszy do guzka piszczelowego, pasmo biegnie nad kłykciem bocznym k. udowej podczas zginania i prostowania. Do tarcia usposabia szpotawość oraz bieganie z obcasami zdartymi po zew. stronie (biegacze, rowerzyści).

Objawy: bolesność okolicy kłykcia bocznego k. udowej.

Postępowanie: ograniczenie treningów, l. przeciwzapalne, operacyjnie.

Entezopatia mięśnia podkolanowego

Usposabia bieganie po pagórkach, po nachylonej bieżni. Objawy: ból bocznej strony stawu kol. Postępowanie: ograniczyć zbieganie z góry, l. przeciwzapalne.

Entezopatia mięśnia dwugłowego uda

Objawy: dolegliwości bocznej strony stawu, tkliwość od boku i tyłu głowy kości strzałkowej.

Postępowanie: ograniczenie biegania po nierównym podłożu, po nachylonej bieżni.

Bolesna destabilizacja stawu stszałkowo-piszczelowego górnego

Usposabiają gwałtowne skręty kolana.

Objawy: ból okolicy głowy kości strzałkowej, obrzęk, zwiększona ruchomość głowy kości strzałkowej wobec piszczeli.

Postępowanie: zawieszenie treningów na kilka tyg, unieruchomienie w pozycji wyprostu, l. operacyjne.

Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych goleni

Stan w którym w wyniku zwiększone ciśnienia w obrębie przedziału anatomicznego dochodzi do zaburzeń krążenia krwi, następczych zaburzeń unerwienia i czynności mm. Do zaburzeń funkcji nn. dochodzi już po upływie 30 min. niedokrwienia, nieodwracalnych zaburzeń po 12-14 godzinach. Zaburzenia mm po 4 h, zmiany nieodwracalne po 4-12 h.

Przyczyny:

1: zmniejszenie obj. przedziałów: obcisłe opatrunki, miejscowy ucisk zew.

2: zwiększenie obj. przedziałów: krwawienia, zwiększona przepuszczalność naczyń włosowatych, podwyższone ciś. w naczyniach.

Objawy: ostra postać: masywny obrzęk rannej kończyny, skóra blada, chłodna; przewlekła postać: obrzęk ustępuje w spoczynku i nie dochodzi do niszczenia mm. ból przy intensywnych ćwiczeniach, często w postaci kurczu, uczucie sztywności, obrzęk, wzmożone napięcie mm.

Postępowanie: ograniczenie aktywności, w postaci ostrej i u sportowców operacyjnie.

Bóle goleni

Powodowane podrażnieniem okostnej, przeciążeniem mm i ścięgien. Rodzaje:

- bóle przedniej części goleni (biegacze niewytrenowani)

- bóle tylno-przyśrodkowej części goleni (biegacze po pochyłej hali)

Objawy: tkliwość, sztywność, ból okolicy goleni

Postępowanie: zimne okłady elastyczne pończochy, przerwy treningowe, ćw. oporowe zginania grzbietowego (ból przedniej cz.), eliminacja pochyłych bieżni, obcas Thomasa (ból tylno-przyś. cz.). Operacyjnie.

Zespół przeciążenia głowy przyśrodkowej m. dwugłowego łydki („noga tenisowa”)

Ból łydek u osób w średnim wieku, grających w tenisa.

Objawy: ostry ból łydki przy prostowaniu kolana podczas zgięcia grzbietowego stopy, obrzęk, wybroczyny krwawe.

Postępowanie: zimny okład, bierne rozciąganie mm, noszenie wyższych obcasów niż sportowe, przy wyczuwalnych rozerwaniach unieruchomienie w zgięciu 60 st. na 4 tyg, następnie gips podudziowy dalsze 3 tyg, operacyjnie.

GOLEŃ I STOPA

Skręcenia i niestabilności stawu skokowo-goleniowego

Do uszkodzenia bocznych stabilizatorów stawu dochodzi z mechanizmu nagłego przywiedzenia i odwrócenia stopy, np. w biegu, zeskoku, chodzeniu po nierównym terenie.

- uszkodzenie strzałkowych elementów stabilizujących daje objawy trwałej niestabilności

-uszkodzenie piszczelowych elementów z mechanizmu odwrotnego pronacyjno-odwiedzeniowego

Podział skręceń:

1 stopień: pęknięcie torebki stawowej -znikomy obrzęk-brak cech charakterystycznych w RTG

2 stopień: rozerwanie torebki: -przerwanie części włókien więzadeł -duży obrzęk -krwiak -słabo widoczne RTG (niejasne)

3 stopień: rozerwanie pełne więzadeł: -bardzo duży obrzęk-bardzo duży krwiak- RTG charakterystyczne (zwężenie, asymetria szpary stawowej, podwichnięcie kości skokowej

Objawy: ostry ból, obrzęk, w znieczuleniu badamy precyzyjnie zakres uszkodzenia, RTG w 3 projekcjach: przednio tylnej, bocznej; uwidaczniającej widełki stawu skokowego pozycjonowanego,TG porównać z kończyną zdrową, bezcenne USG

Postępowanie:

1 st: zimny okład, unieruchomienie kokon

2 st: bezwzględne unieruchomienie na 3 tyg, przy obszernym obrzęku i dużym krwiaku unieruchomienie po 4-5 dniach (tymczasowo elewacja, zimne okłady, przeciwbólowo), obuwie typu adimed lub unieruchomienie gips na 3 tyg

3 st: operacja-zszycie, unieruchomienie 6-8 tyg, but adimed 6 tyg.

Neuropatia nerwu piszczelowego - zespół kanału stępu

Ciasnota kanału powodująca neuropatię piszczelowego więzadła z ujściem naczyń (bóle nocne).

Przyczyny: silne sznurowanie obuwia sportowego, zdeformowane obuwie, zwiększenie masy ciała, dźwiganie ciężarów

Objawy: piękący ból na podeszwowej powierzchni stopy, promieniujący na przyśrodkową powierzchnie łydki, bóle nocne, objaw Tinela, zaburzenia czucia,RTG, USG, elektrodiagnostyka

Postępowanie: przede wszystkim profilaktyka, najczęściej operacyjnie, zachowawczo: ograniczenie aktywności fiz, zmiana obuwia, miękkie wkładki, leki przeciwzapalne, przeciwbólowe

Neuropatia gałązki głębokiej nerwu strzałkowego - zespół buta narciarskiego

Do ucisku nerwu dochodzi pod ścięgnem prostownika krótkiego palucha w wyniku: sumowania się mikrourazów grzbietu stopy, zapalenia pochewek ścięgnistych, złe obuwie, ganglion

Objawy: ból na grzbiecie stopy, osłabienie wyprostuj palców

Postępowanie: cel- zniesienie ucisku, zmiana obuwia, leki przeciwzapalne, przeciwbólowe,operacyjnie

Neuropatia gałązki powierzchownej nerwu strzałkowego.

Nerw strzałkowy powierzchownie ulega drażnieniu w miejscu przejścia przez otwory w powięzi z mechanizmu podeszwowego zginania z jednoczesnym odwracaniem stopy bądź uraz czy drażnienie sztywną cholewką buta narciarskiego.

Objawy: ból na grzbiecie stopy

Postępowanie: zachowawcze: leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, zmiana obuwia - obcas Thomasa przyśrodkowo

Neuropatia nerwu podeszwowego przyśrodkowego stopy

Przyczyny: ucisk nerwu przez przyciskanie do zwłókniałego brzegu otworu wejściowego pod stopą, zapadnięcie długiego łuku stopy

Objawy: przeczulica skórna tylno-przyśrodkowej podeszwy, ból podeszwowej powierzchni palców i stóp

Postępowanie: odciążenie obuwiem, ograniczenie aktywności fizycznej,leki przeciwzapalne, przeciwobrzękowe

Zapalenie ścięgna piętowego

Predysponuje: zwiększona masa ciała, niedostosowanie wysiłku, zawodostwo, np. cyrk, tancerze, buty o nieelastycznej podeszwie, bardzo często z wiekiem fizjologiczna utrata elastyczności ścięgien

Objawy: piekący ból, bóle poranne, tkliwość ścięgna, trzeszczenia, USG

Postępowanie: ograniczenie aktywności kończyny, unieruchomienie, zimne okłady, leki przeciwzapalne, ważne doliczanie: stopniowanie wysiłku, odpowiednie obuwie z podniesionym obcasem 1-3 cm, odbarczenie chirurgiczne

Przerwanie ścięgna piętowego

Zdrowe ścięgno nie ulega przerwaniu - złamanie awulsyjne. Bezpośredni uraz okolicy ścięgna, gwałtowne rozciągnięcie przez upadek, Najczęściej 5-7 cm nad guzem piętowym.

Objawy: ból ,trzask, nagłe osłabienie trójgłowego, obrzęk ścięgna, wylewy krwawe, przerwanie ciągłości i pogrubienie kikutów, całkowity brak wspięcia się na palce, bezcenne usg.

Postępowanie: tylko operacyjnie - rekonstrukcja ścięgna.

Doleczanie:

I - podczas unieruchomienia ćw. izometryczne, oporowe czworogłowego.

II - 2-4 tyg. ćw. czynne i okłady z lodu, fizykoterapia

3-6 tyg. ćw. bierne, równowagi i koordynacji

3-6 tyg. przygotowanie do treningu specjalistycznego

Całość doleczania 6-9 miesięcy.

Zapalenia ścięgna m. piszczelowego tylnego

Przyczyną sumujące się przeciążenia.

Objawy: bóle za kostką przyśrodkową podczas zginania i nawracania stopy.

Postępowanie: ograniczenie funkcji kończyny, l. przeciwzapalne, obuwie supinacyjne z obcasem Thomasa.

Zapalenie ścięgna m. piszczelowego przedniego

Przyczyną noszenie obuwia za mocno przylegającego do grzbietu stopy (wojskowe, górskie, łyżwiarskie, narciarskie).

Objawy: ból, obrzęk, tkliwość.

Postępowanie: ograniczenie czynności, odbarczenie - zmiana obuwia, l. przeciwzapalne, przeciwbólowe.

Zespół „strzelającego” stawu skokowego

Anomalia ścięgna zginacza długiego palucha i uwięzienie poszerzonego brzuśca w troczku zginaczy.

Objawy: okresowe bóle stawu skokowego i blokowanie stawu w końcowym zgięciu grzbietowym, usg.

Postępowanie: ograniczenie funkcji, l. przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, operacyjnie.

Zespół tzw. strzelania ścięgien mm. strzałkowych (Nawracające podwichnięcie lub zwichnięcie ścięgien)

Nawrotowe przemieszczanie się ścięgien mm strzałkowych w czasie wysiłków fizycznych wraz ze zginaniem i odwracaniem stopy.

Objawy: ból kostki zew., trzask, tkliwość.

Postępowanie: operacyjnie.

Zapalenie kaletki ścięgna piętowego

Przyczyną jest przerost kości piętowej w wyniku noszenia niewłaściwego obuwia: niskie, sztywne zapiętki.

Postępowanie: odciążenie i wkładka podwyższająca, l. przeciwzapalne, chirurgicznie.

Zapalenie dolnej kaletki piętowej

U pracujących na stojąco z twardym obuwiem. Dotkliwe bóle uniemożliwiające stanie i chodzenie.

Postępowanie: ograniczenie aktywności fizycznej, zmiana obuwia, wkładka z centralnym otworem, obcas 2-3 cm.

Entezopatia rozcięgna podeszwowego

Najczęściej mikrourazy (sport), kobiety, nadwaga.

Objawy: ból i sztywność stopy rano, dolegliwości zlokalizowane często przy guzie piętowym.

Postępowanie: trudne, dobór obuwia: mocny i miękki zapiętek, podwyższony obcas, odciążenie, w fazie ostrej masaż lodem i l. przeciwzapalne, operacyjnie.

Jałowa martwica guza kości piętowej ( Choroba Haglunda-Severa)

Chłopcy 13-15 lat, nigdy po okresie pokwitania, często w biegach, skokach.

Objawy: tkliwość, ból guzów piętowych w złym obuwiu.

Postępowanie: ograniczenie aktywności fiz., dobór obuwia z gumowymi podeszwami i obcasami, fizykoterapia, obuwie ze skróconym obcasem.

Jałowa martwica kości łódkowatej (M. Kohler I)

U dzieci 4-9 r.ż.

Objawy:niejasne, bóle stopy, rtg widoczne późno, ale typowe martwicze.

Postępowanie: gips z obcasem na 2 m-ce., następnie wkładka podpórcza, doskonale dopasowane obuwie.

Jałowa martwica głowy II kości śródstopia (M. Freiberg-Kohler II)

Druga martwica po Perthesie. Częściej dziewczęta, wyłącznie 13-18 r.ż., częściej stopa prawa.

Objawy: ból przy chodzeniu, rtg typowe martwicze z przebudową i rozkawałkowaniem.

Postępowanie: ograniczenie aktyw. fiz. (biegi, skoki), odbarczenie głowy II śródstopia poduszką metatarsalną.

Bóle śródstopia (M. Morton, metatarsalgia)

Uciśnięcie nerwu międzypalcowego na poziomie głów kości śródstopia, częściej kobiety, zwłaszcza biegaczki, skoczki, podnoszące ciężary.

Objawy: palące bóle przodostopia, przy chodzeniu, ból przy wyproście palców, ustępuje w zgięciu.

Postępowanie: ograniczenie aktywności fiz, zmiana obuwia, wkładki i peloty, l. przeciwzapalne, operacyjnie.

Wrastający paznokieć

Dorastający i młodzi dorośli, częściej chłopcy. Pogrubiały i twardy paznokieć wywiera nadmierny ucisk na tkanki okołopaznokciowe, może doprowadzać do martwicy. Zapalny przerost wału paznokciowego, powoduje jeszcze większe wrośnięcie paznokcia.

Objawy: pogrubiały i zagięty paznokieć wbija się pod przerosły i zaczerwieniony przyśrodkowy fałd okołopaznokciowy.

Postępowanie: długotrwałe, odciążenie, l. przeciwzapalne, przymoczki z antyseptyków, podstawowe zasady pielęgnacji stóp (przycinania paznokci), moczenie stóp w roztworze nadmanganianu potasu, maści z antybiotykami, operacyjnie.

Nagniotek międzypalcowy

Białe, zmacerowane pole uniesionej skóry (przerost warstwy rogowej naskórka) o kilku milimetrach średnicy, miękka, nieswędząca, niezwykle bolesna, położona zawsze nad wyniosłościami kostnymi, często w przestrzeniach międzypalcowych.

Postępowanie: konieczne obuwie z przestrzenią na palce, odciążenie przez odseparowanie palców klinem, operacyjnie.

---