Tytuły szlacheckie
Z Wikipedii
Tytuł przyznawany przez władcę danego państwa, łączył się z nadaniem ziemi lub przywilejów dla obdarowanego na zasadzie dziedziczenia (primogenituralnie, secundogenituralnie lub dla wszystkich potomków), lub bez prawa dziedziczenia (szlachectwo osobiste), jako wyraz wdzięczności za działalność na rzecz państwa lub samego panującego. Europejskie tytuły szlacheckie:
książę - w wielu krajach polskiemu księciu odpowiada kilka różnych godności.
wicehrabia- viscount, visconte
baronet - tylko w Wielkiej Brytanii
banneret - w Wielkiej Brytanii i Francji
kawaler - (chevalier), Ritter, Knight,
szlachta nieutytułowana - equites, Edelleute, Edle, Gentry
szlachta zagrodowa - yeomenry, bojarzy putni.
Podział ten jest znacznym uproszczeniem, zwłaszcza, że wartość różnych tytułów w różnych państwach jest różnie oceniana. Earl zasadniczo odpowiada kontynentalnemu hrabiemu, ale pod względem pozycji jest bliższy tytułowi księcia. Wiele tytułów ma dodatkowe gradacje - tytuł hrabiowski w Niemczech (niem. - Graf) może być bliski randze panującego księcia - Landgraf, tzw. Mediatisierte Graf, przewyższać nawet - Markgraf lub odpowiadać tytułowi hrabiowskiemu - Reichsgraf, Graf. Bardzo wiele rang ma tytuł księcia. Począwszy od książąt krwi królewskiej, książąt krwi, wielkich książąt, książąt panujących, książąt elektorów, kniaziów itp. Z czasem, nadania jednego kraju były zatwierdzane przez władców innych krajów jako wyrażenie wdzięczności za wykazane zasługi.
Gdy w Niemczech w 1919 r. zniesiono tytuły arystokratyczne, stały się one częścią nazwiska rodowego (w Austrii znikły zupełnie) i tak zamiast "Freiherr Werner von Braun" stosuje się "Werner Freiherr von Braun" (Werner baron von Braun) czy też zamiast "Graf Anton von Magnis" pisze się "Anton Graf von Magnis" (Antoni hrabia Magnis). Również w Polsce konstytucja marcowa w 1921 zniosła tytuły arystokratyczne. W Polsce szyk "imię-tytuł-nazwisko" był zwyczajem jeszcze przedrozbiorowym, jednak ograniczonym do ceremonialnych uroczystości i podpisów itp. Wskutek snobizmu czy też mody konstrukcję tę zaczęto naśladować i stosować szerzej także w języku polskim; stąd czasem zamiast mówić "hrabia Wojciech Dzieduszycki" używa się dość pretensjonalnej w codziennych sytuacjach lub w zwykłym tekście formy "Wojciech hr. Dzieduszycki" czy też "Adam Karol książę Czartoryski".
Tabelka przedstawia próbę porównania tytułów szlacheckich w kilku krajach. Pominięte kraje mają systematykę tytułów podobną bądź do francuskiej bądź niemieckiej. Tytuły brytyjskie zostały przedstawione jako swoją specyfikę, nie zawsze znajdującą odpowiedniki na kontynencie. Ze względu na zakaz posiadania tytułów arystokratycznych w dawnej Polsce nie wykształcił się u nas dokładnie zhierarchizowany system tytułów. Nadania tytułów przez polskich królów były rzadkie i bezprawne, stąd nie powstały odrębne, polskie wzory koron rangowych. Tytuły nadawane przez obcych monarchów były ozdabiane odpowiednimi, obcymi koronami. Podane przykłady koron w kolumnie Polska ma więc charakter przybliżony, wiele z tytułów w ogóle w Polsce nie występowało, i podane są po prostu tylko tłumaczenia. Szczególnie mało zhierarchizowana była w Polsce godność księcia - którym to tytułem określano zarówno rodzinę panującego, magnatów mających obce tytuły książęce i często niezamożnych kniaziów litewsko-ruskich i tatarskich. Niektóre tytuły zostały umieszczone jako równorzędne, ze względu na podobne usytuowanie w hierarchii godności szlacheckich, nie znaczy to, że są ściśle biorąc odpowiednikami. Np. szlachcic zagrodowy, valvasseur czy yeoman, tym tylko są do siebie podobne, iż zajmują najniższe szczeble w hierarchii i np. autorzy angielscy w ogóle nie uważają yeomanów za dziedziczną szlachtę, którą w istocie nie są. Kolumnę z łacińskimi tłumaczeniami tytułów dano ze względu na powszechność tego języka w dawnej Europie, jak i dlatego, że część narodowych nazw tytułów niego się wywodzi.
nie występuje Великий князь Magnus Dux
nie występuje Курфюрст
3 Arcyksiążę nie występuje Erzherzog
nie występuje Эрцгерцог Archidux
Prinz/ Erbprinz Prince Royal Князь
императорской
крови
5 Książę Krwi, kniaź
6 Książę
Князь Dux
7 Komes Ziemski Landgraf
nie występuje comes principalis
comes magnus
comes terrae
8 Książę
nie występuje
10 Hrabia, Komes
Граф Comes
nie występuje Viscount
nie występuje Vicecomes
12 Wójt (świecki protektor dóbr kościelnych na Zachodzie Europy) Vidame
Vogt nie występuje nie występuje vicedominus
13 Wolny Pan
Барон Baronus,
Liber Baro
Liber Dominus
14 Baronet
nie występuje Baronet
nie występuje baronetus,
baronus minor
15 Chorągiewny
nie występuje Banneret nie występuje Banneretus
Knight nie występuje Equitus,
Eques
17 szlachcic (bez formalnego nadania/uznania)
18 szlachcic zagrodowy (bez formalnego nadania/uznania)
Armiger - angielskie określenie osoby uprawnionej do używania herbu, niekiedy używane w Polsce, choć raczej w beletrystyce historycznej niż w literaturze fachowej.
Pierwotnie oznaczało osobę szlachetnie urodzoną, mającą prawo używania herbu, ale nie pasowaną na rycerza. Jako określenie rangi w hierarchii tytułów szlacheckich zbliżone do ang. Esquire lub franc. Ecuyer. W Niemczech funkcjonowało do k.XV w. zbliżone pojęcie Wappengenosse (towarzysz herbowy) oznaczające najniższy rodzaj szlachty, uprawniony do posiadania herbu ale bez tytułu rycerskiego. Najczęściej owe określenia dotyczyły młodych synów bocznych gałęzi rodów feudalnych, nie posiadających prawa do tytułu, a zazwyczaj też majątku.
Kawaler (tytuł szlachecki)
Z Wikipedii
(Przekierowano z Banneret)
Kawaler - łac. Equitus, Eques, franc. chevalier, ang. - knight, niem. Ritter - tytuł niższej szlachty, zazwyczaj stojący tylko powyżej szlachty nieutytułowanej.
We wszystkich językach źródłosłów wskazuje na związek z koniem, z jazdą konną, ponieważ tytuł wywodzący się ze średniowiecza był używany jako podkreślenie rycerskiego pochodzenia szlachty.
W niektórych monarchiach tytuł kawalera otrzymywało się automatycznie przy przyjęciu do orderu odpowiedniej rangi. Jest to wciąż praktykowane we współczesnych monarchiach, np. w Wielkiej Brytanii, gdzie przyjęci do wysokiej rangi orderów otrzymują osobiste (nie dziedziczne) niższe szlachectwo, z tytułem rycerza (ang) Knight, lub Knight Bachellor. Tym rodzajem tytułu zaszczycani są często zasłużeni artyści (m.in. Sir Paul McCartney, Sir Anthony Hopkins) i ludzie nauki. Dziedziczny tytuł rycerski otrzymują w Zjednoczonym Królestwie jedynie baroneci, i nieliczna grupa dziedzicznych rycerzy. Dziedzicznym i niedziedzicznym rycerzom brytyjskim przysługuje tytuł Sir przed imieniem i nazwiskiem, lub przed samym imieniem. Kobiety posiadające tą godność tytułuje się Dame (damą). Brak jednoznacznego polskiego tłumaczenia dla słowa Sir w tym znaczeniu, jako że nie jest to ranga równa staropolskiej szlachcie właściwej. Mimo to grzecznościowo tłumaczy się je jako Pan, skoro tytułu tego i tak używa się dziś w Polsce bez względu na formalny stan.
W królestwie Francji kawaler - chevalier będąc najniższym tytułem, szlacheckim, był też stosowany jako tytuł grzecznościowy, często nawet wobec członków rodów arystokratycznych. Wyższym stopniem kawalera była godność bannereta, mającego prawo prowadzić do boju własny oddział pod swoim proporcem. Tytuł banneret występuje też w Wielkiej Brytanii, jako knight banneret, tytuł wyższy od knight bachelor.
Tytuł kawalera (chevalier) został przyjęty również w Cesarstwie Francuskim przez Napoleona. W okresie napoleońskim tytuł ten, dziedziczny, otrzymało kilkudziesięciu Polaków, głównie zasłużonych żołnierzy Wojsk Polskich (np. Benedykt Zielonka, pułkownik WP).
W cesarstwach Austrii i Niemiec kawaler - Ritter nie miał specjalnej korony, w herbie używano zwykłej korony szlacheckiej. Dla podkreślenia wyższej niż ogół szlachty godności stosowano często udostojnienia herbu, zwykle przez podział tarczy herbowej i zastosowanie dwóch hełmów heraldycznych. Jednak na gruncie polskim stosowanie takiej samej korony dla rangi kawalerskiej i dla staropolskiej szlachty właściwej wydaje się niewskazane.
W Polsce okresu nowożytnego, wobec postulowanej równości właściwego stanu szlacheckiego i wobec zaniku rycerstwa jako odrębnej kategorii prawnej (część rycerstwa weszła w szeregi szlachty) ogół szlachty określano ze względów prestiżowych stanem rycerskim, kawalerami lub z łacińska ekwitami. Jednak inne dokumenty nazywają szlachtę właściwą wyraźnie nobilitas a czasem wręcz barones regni. Dlatego jeśli szukać na gruncie polskim realnego odpowiednika zagranicznych rang kawalerskich to należy się go raczej doszukiwać w średniowiecznym niższym rycerstwie (wyodrębnionym prawnie) lub w nowożytnych skartabellach czy np. equites aurati, a także w kawalerach orderowych (jak w Anglii, tyle że oczywiście w Polsce, podobnie jak w Anglii, nie dotyczy to wszystkich orderów) i w niższej szlachcie kreowanej podczas zaborów np. z rangą kawalerską Ritterstand w Galicji.
Baron - tytuł szlachecki,
Tytuł barona jest najniższym tytułem arystokratycznym. W Niemczech pierwotnie znany jako Freiherr (niem. wolny pan), tytuł feudalny, później także nadawano tytuł arystokratyczny barona, przy czym każdy Freiherr był baronem, ale nie każdy niemiecki baron był Freiherrem. W Anglii początkowo tożsamy z tytułem Lorda, oznaczał pana feudalnego zasiadającego w radzie królewskiej. Słowo wywodzi się hiszpańskiego słowa barón, pochodzącego z kolei od frankońskiego baro oznaczającego "wojownik, wolny człowiek".
Używany we wszystkich monarchiach europejskich, wprowadzony także w ramach europeizacji w erze Meiji w cesarstwie japońskim. Przyjęty również do tytułów nadawanych w cesarstwie francuskim przez Napoleona I.
Używany w Polsce Piastów ale nie jako tytuł feudalny lecz kurtuazyjne zbiorowe określenie rady królewskiej bądź kolektywnie o szlachcie trzymającej ziemię na prawie rycerskim bezpośrednio od monarchy. W okresie rozbiorów nadawany powszechnie we wszystkich zaborach. Do otrzymania tytułu barona miała prawo szlachta mogąca udowodnić pochodzenie od osób piastujących urzędy ziemskie czy powiatowe. Tytułu barona nie należy mylić z podobnie brzmiącym brytyjskim tytułem baroneta, który nie jest tytułem arystokratycznym, ale dziedzicznym tytułem niższej szlachty. Korona rangowa przysługująca baronom jest najczęściej ozdobiona 7 -mioma perłami (pałkami), niekiedy ma inne formy, np. we Francji i Włoszech ma formę obręczy oplecionej sznurem pereł. Baron to tytuł uważany powszechnie za niższy od tytułu hrabiego, a wyższy od tytułu szlachcica. Herby baronów różnią się od innych tym, że korona ich przyozdabiana jest zazwyczaj siedmioma pałkami (korona szlachecka jest o pięciu, hrabiowska o dziewięciu pałkach; Herby książęce przyozdabiane są mitrą) W Polsce tytuł ten zgoła nie był znany; baronami nazywano zaś pierwotnie wyższych urzędników. W przypisywanych Długoszowi "Clenodiach" baronami nazwano najstarsze polskie rody szlacheckie. Na Śląsku wolni panowie (Freiherr, liber baro) to szlachta podlegająca bezpośrednio królowi Czech, z pominięciem zależności wobec miejscowych książąt piastowskich.
Wedle dominującej zachodnioeuropejskiej systematyki tytuły szlacheckie można uporządkować w kolejności starszeństwa następująco:
Lokalnie w niektórych krajach wyróżnia się rozliczne tytuły pośrednie np. diuk (niższy od księcia, gdyż tytuł księcia (princeps) przysługuje w niektórych krajach tylko książętom krwi - Hiszpania) lub hrabiów dostojnych (Magnus Comes - graf ilustrissime - Niemcy).
Gdy w Niemczech w 1919 r. zniesiono tytuły arystokratyczne, stały się one częścią nazwiska rodowego (w Austrii znikły zupełnie) i tak zamiast "Freiherr Werner von Braun" stosuje się "Werner Freiherr von Braun" (Werner baron von Braun) czy też zamiast "Graf Anton von Magnis" pisze się "Anton Graf von Magnis" (Antoni hrabia Magnis). Również w Polsce konstytucja marcowa w 1921 zniosła tytuły arystokratyczne. W Polsce szyk "imię-tytuł-nazwisko" był zwyczajem jeszcze przedrozbiorowym, jednak ograniczonym do ceremonialnych uroczystości i podpisów itp. Wskutek snobizmu czy też mody konstrukcję tę zaczęto naśladować i stosować szerzej także w języku polskim; stąd czasem zamiast mówić "hrabia Wojciech Dzieduszycki" używa się dość pretensjonalnej w codziennych sytuacjach lub w zwykłym tekście formy "Wojciech hr. Dzieduszycki" czy też "Adam Karol książę Czartoryski".
Baronet - najwyższy stopień wśród niższej szlachty angielskiej. Sporadycznie nadawany już w XIV w., ale w obecnej, dziedzicznej formie został ustanowiony przez Jakuba I w 1611 r. jako zachęta dla kolonizacji Ulsteru. Baronet otrzymywał dziedziczny tytuł rycerski, zaszczytny dodatek do herbu (małą tarczę z herbem Ulsteru - tzw. "Krwawa dłoń Ulsteru", umieszczany w kantonie lub w tarczy sercowej), order i nadanie ziemi. W zamian zobowiązany był do wystawienia oddziału wojska dla kolonizacji Irlandii. W 1625 r. ustanowiono tytuł baroneta Szkocji dla wsparcia kolonizacji Nowej Szkocji. Baronet nowej Szkocji otrzymywał podobnie dziedziczny tytuł rycerski, dodatek do herbu w postaci kantonu z krzyżem św.Andrzeja i nadanie 18 mil kwadratowych ziemi na wybrzeżach Nowej Szkocji. Po zjednoczeniu Anglii i Szkocji w 1707 r. zaprzestano nadawania obu tytułów wprowadzając jednolity tytuł baroneta Wielkiej Brytanii. Od 1801 r. nadawany jest konsekwentnie tytuł baroneta Zjednoczonego Królestwa. Tytuł baroneta dziedziczony jest wg prawa primogenitury przez najstarszego syna, z wyłączeniem kobiet. W przypadku braku spadkobiercy przechodzi na kolejnego spadkobiercę z młodszej linii rodu.
Tytuł baroneta uprawnia do formuły "sir" przed imieniem lub imieniem i nazwiskiem. Po nazwisku podaje się nazwę tytułu - "Baronet" lub skrótowo "Bart." albo "Bt", przy uroczystych okazjach dodając kolejny numer nosiciela tytułu. Żona baroneta tytułowana jest "Lady" przed imieniem lub nazwiskiem. Znane są trzy wyjątkowe przypadki otrzymania lub odziedziczenia (za specjalną zgodą monarchy) tytułu baroneta przez kobiety - tytułowane "Dame" przed imieniem lub imieniem i nazwiskiem i tytułem "Baronetess" lub "Btss" po nazwisku.
W języku polskim do dziś nie ma prawidłowego tłumaczenia. Najczęściej tłumaczy się jako "książę" (niekrólewskiej krwi). W języku czeskim np. tłumaczy się jako "wojewoda". Nazwa pochodzi od duce, ducere - przewodzić. Podobnie diuk w języku niemieckim to Herzog - od herzen - przewodzić. Stąd na wojnę wiedzie czyli wojewoda. Najbardziej znany diuk to wielki diuk (książę) Luksemburga (Grossherzog von Luxemburg, Grand Duke of Luxemburg, Veliki Vojvoda Luxemburga).
W języku polskim zaś przyjęło się raczej tłumaczenie książę, co ma swoje uzasadnienie w randze wojewody jako historycznego tzw. ziemskiego księcia.
W wielu językach istnieje wyraźne rozróżnienie nazewnictwa księcia królewskiej krwi (królewicza - princeps) i księcia arystokraty (dux):
Niemiecki:
książę królewskiej krwi: pierwotnie potem
książę (tytuł arystokratyczny): Herzog
Włoski:
książę królewskiej krwi: Principe
książę (tytuł arystokratyczny): Duca
Angielski:
książę królewskiej krwi: prince
książę (tytuł arystokratyczny): duke
Francuski:
książę krwi królewskiej: Prince du Sang Royal
książę krwi: Prince du Sang
książę: Prince
książę (tytuł arystokratyczny): duc
Duke (diuk) - najwyższy od 1337 roku rangą tytuł szlachecki wśród parów Anglii, odpowiednik polskiego słowa książę. Słowo to (lub podobne) w tym samym znaczeniu - najwyższego tytułu szlacheckiego - używane jest również m.in. w Hiszpanii i Francji oraz we Włoszech, choć w krajach tych używa się i innych nazw; żona księcia, lub kobieta samodzielnie władająca księstwem, nosi w Anglii nazwę duchess (księżna; nie mylić z księżniczką, która jest córką księcia!). Zob. poniżej kilkujęzyczna tabela odpowiedników.
W dawnej Anglii nie istnieli duke'owie (zob. earl). Średniowieczni książęta angielscy wywodzą się od starofrancuskiej godności duc, co z kolei pochodzi z łacińskiego dux (wódz, przywódca). Nawiasem mówiąc, genueński i wenecki doża wywodzi się z tego samego źródła.
Za czasów późnego Cesarstwa Rzymskiego słowo dux oznaczało dowódcę wojskowego. Kronikarze rzymscy zastosowali je na określenie wodzów zachodnich barabarzyńców. Gdy tytuł ten pojawił się w Imperium Karolingów, duke'owie panowali nad plemionami niefrankońskimi (zob. Frankowie) - w opisach występują więc duke'owie Alamanów, Bawarczyków czy Akwitanów.
Na Wyspach Brytyjskich godność duke'a nigdy nie była związana z samodzielnym i niezależnym od korony panowaniem nad jakimś wydzielonym obszarem (księstwem), z wyjątkiem dwóch księstw, tradycyjnie należących do rodziny królewskiej - Kornwalii i Lancasteru
Obecnie istnieje w Wielkiej Brytanii 27 księstw i żyją 24 osoby, którym przysługuje ten tytuł. W szczególności mamy obecnie 10 duke'ów Anglii, 6 duke'ów Szkocji, 2 duke'ów Wielkiej Brytanii, 1 duke'a Irlandii i 9 duke'ów Zjednoczonego Królestwa i Irlandii. "Najważniejsi" (choć najmłodsi stażem) są członkowie rodziny królewskiej (przysługuje im tytuł royal duke, książę krwi): Duke of Gloucester, Duke of Kent, Duke of Edinburgh, Duke of York.
Uwaga: niektórzy członkowie rodziny królewskiej (książęta krwi) używają tytułu prince (mężczyźni) lub princess royal (kobiety). Zob.
(forma męska, forma żeńska); na polski tłumaczymy wszystko jako książę/księżna:
Angielski: duke, duchess
Niemiecki:
Herzog, Herzogin
Prinz, Prinzessin
Fürst, Fürstin
Francuski:
duc, duchesse
prince, princesse
Włoski:
duca, duchessa
principe, principessa
Hiszpański:
duque, duquesa
principe, principesa
Earl - najstarszy i pierwotnie najwyższy brytyjski tytuł feudalny, następnie arystokratyczny. Samo słowo wywodzi się ze skandynawskiego jarl (pierwotnie znaczyło to po prostu człowiek możny, potężny, bogaty, później było tytułem wodzów drużyny zbrojnej, namiestników królewskich, zarządców prowincji. W XIII wieku w Szwecji był to tytuł najwyższego urzędnika państwa). Encyclopædia Britannica wywodzi ten tytuł również od starofrancuskiego eorl, oznaczającego szlachcica, wojownika. Wprowadzony w Anglii w XI w. po najeździe duńskim w miejsce wcześniej używanego tytułu Ealdormana.
Mianowany przez króla był zarządcą dzielnicy państwa, mającym władzę wojskową i sądowniczą, odpowiednikiem kontynentalnego komesa. Tytuł stopniowo stał się dziedziczny, tracąc znaczenie urzędnicze. Do roku 1355 była to w Anglii najwyższa godność, po ustanowieniu tytułów duke'a (księcia) i markiza - na trzecim miejscu w hierarchii świeckich parów Anglii (od roku 1707 - Wielkiej Brytanii), powyżej tytułu viscount (wicehrabia). Tytuł earl przysługuje Marszałkom Anglii, Irlandii i Zjednoczonego Królestwa. Tytuł Earl Marshall of England jest obecnie dziedziczny w rodzinie książąt Norfolk.
Na język polski earl należy tłumaczyć (jeśli to niezbędne, bo lepiej z uwagi na subtelności zostawić w oryginale) jako hrabia (nie książę!). Żona earla to countess (pol. hrabina); odpowiednikami "kontynentalnymi" tytułu earl są m.in. count, conte, graf czy hrabia.
W brytyjskiej hierarchii tytułów arystokratycznych pierwsze miejsce mają tytuły angielskie, następnie szkockie, brytyjskie, irlandzkie nadane przed 1801. a na końcu tytuły Zjednoczonego Królestwa i Irlandii nadane po 1801 r. Dotyczy to wszystkich brytyjskich tytułów, w tym także tytułu earl. W ramach poszczególnych grup o hierarchii decyduje data nadania.
Obecnie istnieje (należy przez to rozumieć liczbę rodzin uprawnionych do posiadania danego tytułu) w Anglii 20 tytułów "earla", w Szkocji - 39, tytułów "earla Wielkiej Brytanii" jest 24, Irlandii - 30, "earla Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii" - 80.
Najstarszy tego typu tytuł w całej Wielkiej Brytanii, nadany jeszcze w 1114 roku, należy obecnie do Margaret Countess of Mar, liczony jest jednak jako 4. z kolei szkocki Earl, ponieważ brana pod uwagę jest data jego ponownego nadania (1457 r.) a nie pierwszego ustanowienia.
Gentry to ziemiaństwo angielskie lub inne rodziny żyjące na pewnym poziomie majątkowym nie posiadające tytułów szlacheckich. Do gentry zalicza się:
dziedzicznych rycerzy -baronetów i Hereditary Knights.
pasowanych rycerzy, kawalerów orderów, banneretów.
niesformalizowaną niższą szlachtę bez tytułu rycerskiego, posiadającą herb i posiadłość ziemską. Przy czym nadanie herbu (nieszlacheckiego) nie tworzy gentry ale jest raczej formalnym stwierdzeniem rzeczywistego zaliczania się do tej grupy (jak w przypadku ojca Shakespeare'a).
Gentry wykształciła się z niższego rycerstwa w późnym średniowieczu (odpowiednika polskich włodyków). W późniejszych czasach weszli w skład gentry posiadacze ziemscy wywodzący się z bogatego mieszczaństwa lub chłopstwa. Podobna warstwa zanikła w Polsce wraz z pojawieniem się tzw. wtórnego poddaństwa, zniszczona przez zamykające się formalnie granice stanów. Część rycerstwa weszła w szeregi szlachty, część spada do warstwy dziedzicznych wójtów i sołtysów. To wlaśnie tu, przed rozbiciem tej warstwy przez właściwą szlachtę można upatrywać polskiego późnośredniowiecznego zalążka warstwy odpowiadającej angielskiej gentry. Pojawia się ona ponownie w okresie rozbiorowym wraz ze zniesieniem wyłącznego prawa szlachty właściwej do posiadania majatków ziemskich wraz ze związanymi z nimi przywilejami. Wielu mieszczan zostaje wtedy panami (ale nie w wąskim, dziedzicznym sensie tego słowa) ziemskimi i tworzy warstwę odpowiadającą angielskiej gentry - właścicieli ziemskich nie posiadających sformalizowanego szlachectwa ale potocznie i grzecznościowo zaliczanych do niższej szlachty, tak jak ma to miejsce w Anglii. Można też twierdzić że rodziny obdarzone w czasie Zaborów dziedziczną honorową rangą kawalerską tworzą też odpowiednik gentry. Choć jest to mieszanie kryterium majątkowego i tytułow honorowych, występujące zresztą również w przyjętej w Anglii definicji gentry. Większość Gentry wyznawała skrajny kalwinizm. Nazywano więc ich purytanami
Hereditary Knights - (ang. - dziedziczny rycerz) - niezmiernie rzadki brytyjski tytuł szlachecki odnoszący się w zasadzie jedynie do:
Dziedzicznych Rycerzy w Królestwie Irlandii - znane są trzy rodziny noszące ten tytuł, w tym jedna wygasła.
Knights of Glin, "the Black Knight" , Fitzgerads of Limerick,
Knights of Kerry, "the Green Knight" , Fitzgerals of Kerry,
"The White Knight" - Fitzgibbons - wygasła.
Dziedzicznych Rycerzy Maltańskich - dot. ok. 100 rodów z Malty, od włączenia Malty do Zjednoczonego Królestwa. Nie należy mylić z rycerzami Zakonu Kawalerów Maltańskich.
Hrabia - tytuł szlachecki, w Polsce od wyrazu grabia i grof, wyraz pochodzenia czeskiego i niemieckiego, w czasach wczesnośredniowiecznych comes, jednakże średniowieczni comites byli wyższymi urzędnikami, kasztelanami oraz wojewodami.
Pierwotnie - w państwie Franków - hrabiami nazywano osoby sprawujące funkcje zarządu nad okręgami zwanymi hrabstwami (Gau, comitat), stąd późniejszy podział na hrabstwa stosowany w różnych krajach(np. w Anglia) lub komitaty (od comites zarządzających comitatus - np. na Węgrzech). Z biegiem czasu tytuł ten stał się dziedzicznym i przerodził się w tytuł arystokratyczny wyższej szlachty. W Niemczech graf, w Wielkiej Brytanii earl. Earl (comes) był w zasadzie bliższy arystokratycznemu tytułowi kontynentalnego księcia. W Anglii zanim wprowadzono tytuł diuka, tytuł książęcy (Prince) przysługiwał tylko księciu krwi. Tak jest do dziś dnia w Danii i Szwecji, z tym że honorowy tytuł diuka - hertig - przysługuje także tylko książętom/księżniczkom krwi. Najwyższym tytułem szlacheckim w tych krajach jest hrabia - greve, w Danii także lensgreve. Tytuły hrabiowskie tzw. hrabiów pałacu laterańskiego nadawał też papież, jako władca Państwa Kościelnego.
Hrabia to też pośredni między baronem a księciem tytuł niektórych rodzin szlacheckich, nadawany im przez monarchów. Słowo to pochodzi od wyrazu niemieckiego graf, od którego powstał najpierw "grabia", potem "hrabia". Hrabia niemiecki (comes) był pierwotnie urzędnikiem królewskim nad obwodem kraju, zwanym dlatego hrabstwem. Później nazwa ta przywiązała się do ziemi (tj. do tego obwodu) i kto ją posiadał przez nadanie lub dziedzictwo, używał tytułu hrabiego i władzy udzielnej w hrabstwach. Na początku XIX wieku zniesiono w Niemczech udzielne hrabstwa, pozostały jednak tytuły hrabiów jako rodowe godności.
Papież przyznaje też do dnia dzisiejszego tytuł hrabiego papieskiego.
W Polsce przedrozbiorowej tytuł hrabiowski, jak i pozostałe tytuły arystokratyczne były z reguły zakazane jako sprzeciwiające się naczelnej zasadzie równości szlacheckiej. Król Polski mógł jednak mianować hrabiów i z tego przywileju korzystał, ale czynił to wyłącznie do Włochów i arystokratów państw obcych, także po unii polsko-litewskiej dla ruskich i litewskich kniaziów jako potomków panujących dynastii. Król Zygmunt August ustanawiał w ten sposób hrabstwa na Szkłowie, Myszy, Bychowie i Hłuńsku (Hłusko Dąbrowickie) będących dobrami Chodkiewiczów oraz na Skumiłowie Tyszkiewiczów.
Polscy magnaci przyjmowali jednak chętnie, wbrew prawu, tytuły od zagranicznych monarchów. Habsburgowie jako cesarze rzymscy za usługi polskich posłów i dyplomatów oraz niektórym rodom polskim (jak Górkowie, Tarnowscy), nadawali w dowód wdzięczności swoje tytuły książąt i hrabiów Sacri Imperii Romanii. Tym sposobem w roku 1473 nadano ten tytuł Leszczyńskim, następnie rodom Górków, Kmitom z Wiśnicza, Lubomirskim, Tęczyńskim w roku 1527, Tarnowskim, Chodkiewiczom i Szydłowieckim. Przedstawicieli tych rodów nazywano po tym "hrabiami cesarstwa rzymskiego". Do rozbiorów Polski tytuły hrabiowskie otrzymali jeszcze Wielopolscy, Przerębscy, Miączyńscy, Koniecpolscy, Radziejowscy i wielu innych. Bez nominacji cesarskiej tytułami hrabiowskimi podpisywali się jeszcze Sapiehowie, Ostrogscy, Sieniawscy i inni, przyjmując tytuł od dóbr własnych. Wartość prawna takich nadań była raczej znikoma.
W związku z misjami dyplomatycznymi dla podniesienia prestiżu i rangi delegacji kanclerze królewscy pozwalali wysyłanym posłom do podpisywania się tytułem hrabiowskim zamiast mało znanego polskiego tytułu komesa.
Tuż przed upadkiem Rzeczypospolitej Sejm zaczął również nadawać wbrew tradycji tytuły, m.in. Poniatowskim i Ponińskim.
W okresie rozbiorów monarchie obce również nadawały tytuły. We wszystkich zaborach prawo do uzyskania tytułu hrabiego miała rodzina mogąca wykazać się pochodzeniem od senatora Rzeczypospolitej lub osoby piastującej wysokie urzędy koronne. Rodziny pochodzące od urzędników ziemskich lub powiatowych otrzymywały tytuł barona.
Gdy w Niemczech w 1919 r. zniesiono tytuły arystokratyczne, stały się one częścią nazwiska rodowego (w Austrii znikły zupełnie) i tak zamiast "Freiherr Werner von Braun" stosuje się "Werner Freiherr von Braun" (Werner baron von Braun) czy też zamiast "Graf Anton von Magnis" pisze się "Anton Graf von Magnis" (Antoni hrabia Magnis). Również w Polsce konstytucja marcowa w 1921 zniosła tytuły arystokratyczne. W Polsce szyk "imię-tytuł-nazwisko" był zwyczajem jeszcze przedrozbiorowym, jednak ograniczonym do ceremonialnych uroczystości i podpisów itp. Wskutek snobizmu czy też mody konstrukcję tę zaczęto naśladować i stosować szerzej także w języku polskim; stąd czasem zamiast mówić "hrabia Wojciech Dzieduszycki" używa się dość pretensjonalnej w codziennych sytuacjach lub w zwykłym tekście formy "Wojciech hr. Dzieduszycki" czy też "Adam Karol książę Czartoryski".
Książę - tytuł monarchów państw nie będących królestwami, tytuł feudalny władców wielkich jednostek terytorialnych w ramach monarchii, podległych królowi lub cesarzowi, tytuł członków rodziny monarchy i tytuł arystokratyczny. Jego źródłosłów związany jest ze staropolskim słowem kniądz (ksiądz), staroruskim kniaź, czeskim knieze czy południowosłowiańskim knez. Książę różnił się od króla tym, że nie był koronowany. Książę może władać lub być właścicielem księstwa. Na terenie pogańskiej Słowiańszczyzny wyraz książę oznaczał po prostu władcę terytorialnego lub plemiennego, bez jakiegokolwiek odniesienia do godności chrześcijańskich książąt (princepsów, duksów), królów (reksów) i cesarzy (cezarów, imperatorów).
Polskiemu słowu książę (w staropolszczyźnie też ksiądz, kniaź) odpowiada w innych językach kilka różnych znaczeń. Z pewnym uproszczeniem można wydzielić dwie podstawowe grupy książąt funkcjonujące w językach europejskich, wywodzące się od dwóch łacińskich słów princeps i dux.
Princeps łac. - pierwszy, w znaczeniu pierwszy wśród równych, pierwotnie w starożytnym Rzymie oznaczało przywódców senatu - Princeps senatus, później przejęte jako tytuł cesarzy. Stąd wywodzą się słowa we współczesnych językach europejskich: fr., ang. - prince, niem. - Fürst, Prinz, hiszp. - príncipe, oznaczające:
władców niepodległych państw, nie będących królestwami - np. książęta (prince) Monako lub Liechtensteinu. Tytułem princeps określano także niekoronowanych władców Polski, np. Mieszka I. Tytuł księcia dawniej niezależnych księstw, później wchodzących w skład większych monarchii, z zachowaniem tradycji odrębności terytorialnej i niekiedy pewnej suwerenności, bywa stosowany jako tytuł następcy tronu np. książę Walii, książę Asturii lub książę Orania, związany w tym przypadku z feudalną władzą terytorialną. Do tej kategorii książąt należy też zaliczyć potomków lokalnych dynastii panujących w księstwach włączonych do Rosji i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Należy do niej większość kniaziowskich rodzin dawnej Rzeczypospolitej.
członków rodzin królewskich lub cesarskich, jako tytuł honorowy, bez odniesienia do feudalnej władzy terytorialnej. Stosowane tu bywają ściślejsze rozróżnienia pokrewieństwa z suwerenem - np. Książę krwi królewskiej lub Książę krwi. Tytuł używany także przez niekoronowanych mężów królowych.
wielkich panów feudalnych, podległych bezpośrednio cesarzowi lub królowi. W Świętym Cesarstwie Rzymskim do kategorii Fürst zaliczali się książęta (Herzog), margrabiowie, landgrafowie i palatyni. Szczególną rangę zajmowali tu książęta elektorzy, mający prawo wyboru cesarza. Tytuł Fürst przysługiwał też arcybiskupom, biskupom i niektórym opatom. W Wielkiej Brytanii kurtuazyjny tytuł księcia stosowany jest w szczególnie oficjalnych sytuacjach także wobec markizów i earlów (Most Noble and Puissant Prince).
tytuł arystokratyczny, zazwyczaj niższy rangą od księcia - diuka (Herzog, duke), bez faktycznej feudalnej władzy terytorialnej, czysto honorowy, nadawany od XVI w., m.in. w Niemczech (np. Fürst von Bismarck), Francji (Prince de Polignac), Rosji (książę Potiomkin) czy w Polsce, tuż przed rozbiorami (książę Poniński).
Dux łac. - wódz, pierwotnie dowódcy w armii rzymskiej, później stosowany także na określenie wodzów barbarzyńskich wojowniczych plemion okresu wędrówki ludów. W cesarstwie Karolingów tym tytułem określano wodzów plemion niefrankońskich - np. Alemanów, Bawarów czy Akwitanów. W IX/X wieku przekształcił się w tytuł dziedzicznych władców plemiennych, później władców terytorialnych. Jako książąt określano niepodległych władców plemion słowiańskich (m.in. Meklemburgii, Pomorza). Dla władców Czech i Polski był to krok w kierunku otrzymania korony królewskiej. Tytuł Wielkiego Księcia (łac. Magnus Dux) przysługiwał władcom Litwy. W zachodniej Europie niektórzy książęta również uzyskiwali suwerenność, zwłaszcza po 1815 roku. Księstwem tej klasy jest np. Wielkie Księstwo Luksemburga.
Od łacińskiego słowa "dux" wywodzą się określenia w językach m.in. angielskim - duke, francuskim - duc, włoskim - duca, doge. Dosłownymi tłumaczeniami z łaciny są tytuł polskiego, czeskiego i węgierskiego wojewody oraz niemieckiego Herzoga. W Polsce tytuł wojewody przekształcił się w tytuł wysokiego urzędnika, zwierzchnika administracji województwa, o ograniczanych z czasem funkcjach wojskowych. W Czechach i na Węgrzech tytuł ten pozostał odpowiednikiem zachodnioeuropejskich tytułów księcia.
Obecnie jest używany na określenie:
władców księstw, które uzyskały po kongresie wiedeńskim suwerenność - w Niemczech np. Schleswig - Holstein, Anhalt, Nassau, we Włoszech m.in. Modena, Parma, Lucca, w wyższej randze Wielkiego Księcia - dla władców m.in. Litwy, Luksemburga, Oldenburga. Tytuł weneckiego doży również ma tą samą etymologię.
władców księstw lennych, podległych większemu suwerenowi - np. większość księstw Rzeszy (podległych cesarzowi), księstwa (województwa) Siedmiogrodu, Mołdawii, Wołoszczyzny (podległe sułtanowi) lub dzielnicowych książąt polskich.
royal dukes - w Zjednoczonym Królestwie tradycyjnie przysługujący członkom rodziny królewskiej (m.in. Duke of Gloucester, Duke of Kent, Duke of Edinburgh, Duke of York), bez faktycznej władzy terytorialnej, jako tytuł honorowy.
tytuł arystokratyczny - wyższy od tytułu prince (Fürst), nadawany m.in. w wielu monarchiach europejskich, m.in. Wielkiej Brytanii, Holandii, Belgii, Hiszpanii, dawniej we Francji, także napoleońskiej i cesarstwie niemieckim. Pierwotnie był tytułem feudalnym, ściśle związanym ze zwierzchnością terytorialną, później w niektórych monarchiach nadawany także jako godność tylko honorowa-tytularna (np. tytuł Herzog von Lauenburg, nadany Ottonowi von Bismarck).
herb książąt Sapiehów
W Polsce tytuł księcia przysługiwał początkowo tylko członkom dynastii panującej. Książęta piastowscy władający dzielnicami mieli według nomenklatury europejskiej tytuł księcia - princepsa, jako członkowie rodu panującego, i tytuł księcia - diuka, jako władcy księstw dzielnicowych. W stosunku do najbliższych spadkobierców króla stosowano zwykle tytuł królewicz, królewna. Używanie tytułów arystokratycznych, jako sprzeciwiające się równości szlacheckiej było zabronione, czego początkowo ściśle przestrzegano. Jednak po unii lubelskiej zezwolono na używanie tytułów książęcych potomkom dynastii książęcych Litwy i Rusi, później zezwolono na używanie tytułów książęcych kilku rodom magnackim, które otrzymały zagraniczne nadania godności (od cesarza, papieża, królów Francji, Czech, Węgier). Pod koniec istnienia I Rzeczypospolitej sejm zaczął również nadawać polskie tytuły książęce.
Wobec braku feudalnych tradycji i odpowiedniej nomenklatury tym samym tytułem książę określano zarówno książąt z rodu Giedyminowiczów (m.in. Czartoryscy, Sanguszkowie, Wiśniowieccy, Trubeccy, Koreccy) i Rurykowiczów (Ostrogscy, Czetwertyńscy), potomków kniaziów tatarskich (Glińscy, Baranowscy), diuków (Lubomirscy, Ossolińscy), książąt krwi (Sobiescy, Poniatowscy) jak i książąt tytularnych (Radziwiłłowie, Sapiehowie).
Tytuł książęcy przysługiwał niektórym polskim hierarchom kościelnym:
biskupowi krakowskiemu księcia siewierskiego
biskupowi warmińskiemu księcia sambijskiego
biskupowi wrocławskiemu księcia Nysy
Tytułem książąt kościoła określa się też zwyczajowo najwyższych hierarchów kościelnych, zwłaszcza kardynałów.
W Polsce tytuł księcia zniosła konstytucja marcowa (1921). Konstytucja kwietniowa z 1935 r. zezwoliła na dowolne posługiwanie się swoimi tytułami, o ile nie narusza to porządku prawnego. Natomiast Konstytucja RP z 1997 r. nie wypowiada się na ten temat.
Gdy w Niemczech w 1919 r. zniesiono tytuły arystokratyczne, stały się one częścią nazwiska rodowego (w Austrii znikły zupełnie) i tak zamiast "Freiherr Werner von Braun" stosuje się "Werner Freiherr von Braun" (Werner baron von Braun) czy też zamiast "Graf Anton von Magnis" pisze się "Anton Graf von Magnis" (Antoni hrabia Magnis). Również w Polsce konstytucja marcowa w 1921 zniosła tytuły arystokratyczne. W Polsce szyk "imię-tytuł-nazwisko" był zwyczajem jeszcze przedrozbiorowym, jednak ograniczonym do ceremonialnych uroczystości i podpisów itp. Wskutek snobizmu czy też mody konstrukcję tę zaczęto naśladować i stosować szerzej także w języku polskim; stąd czasem zamiast mówić "hrabia Wojciech Dzieduszycki" używa się dość pretensjonalnej w codziennych sytuacjach lub w zwykłym tekście formy "Wojciech hr. Dzieduszycki" czy też "Adam Karol książę Czartoryski" albo "Prymas Józef Kardynał Glemp".
Laird szkocki
Z Wikipedii
laird (szkoc. - pan, dziedzic) tradycyjne określenie szkockich posiadaczy ziemskich. Nie jest tytułem szlacheckim ani odpowiednikiem - mimo podobieństwa brzmienia - angielskiego lorda, gdyż stosowane jest także na określenie ziemian ze średniej szlachty, bez tytułów arystokratycznych. Część lairdów, zwłaszcza w Wyżynnej Szkocji, wywodzi się z rodzin naczelników klanów. Często tytuł lairda jest stosowany wobec posiadaczy feudalnych baronii, tytułowanych również baronami. Szkocki tytuł barona jest tytułem niższej szlachty i nie jest odpowiednikiem angielskiego barona - para, w Szkocji par tej, najniższej rangi nazywany jest Lordem Parlamentu (Lord of Parliament).
Lord - mężczyzna cieszący się władzą i autorytetem. Tytuł ten może mieć różne znaczenie, zależnie od kontekstu. Szkocki tytuł Laird nie jest jego odpowiednikiem i posiada węższe znaczenie.
W kontekście religijnym, ang. The LORD (Pan) odnosi się do Boga, zwłaszcza w religiach opartych na Torze: judaizmie, chrześcijaństwie i islamie.
Etymologia angielskiego słowa lord ma odwołania do języka staroangielskiego, w którym hlaf-weard (strażnik chleba) nawiązywał do germańskich plemiennych zwyczajów, i oznaczał osobę odpowiedzialną za zaopatrzenie w żywność i jej podział. Żeński odpowiednik to Lady.
W feudalizmie, tytuł Lord (fr.: seigneur) to tytuł arystokratyczny, wiążacy się z posiadaniem władzy nad pewnym obszarem oraz ludnością go zamieszkującą, traktowaną jako poddani i siła robocza. Poddani musieli składać lordowi przysięgę wierności. Tytuł lorda był w zasadzie dziedziczny i teoretycznie zapewniał posłuch podobny do tego, jaki wśród poddanych miał król. Zasadniczo tytuł Lord jest odpowiednikiem tytułu barona, zwyczajowo jest także stosowany dla wyższej arystokracji.
Jako część dziedzictwa feudalizmu, współcześnie tytuł lorda może łączyć się z posiadaniem, jak np. "dziedzic" (ang.landlord). W wielu europejskich kulturach istnieją tytuły odpowiadające angielskiemu "Mister" (hiszp. Señor, wł. Signore, niderl. Heer, niem. Herr) lub do angielskiego grzecznościowego "you" (polskie Pan), porównywalnego z angielskim "gentleman". -
W Wielkiej Brytanii, Izba Lordów - tworzy izbę wyższą parlamentu. Do niedawna wielu dziedzicznych lordów (zwłaszcza angielskich, w przeciwieństwie do irlandzkich i szkockich) stawało się automatycznie członkami Izby Lordów, lecz House of Lords Act 1999 poczynił pewne odstępstwa od tej reguły.
W Wielkiej Brytanii używa się pięciu tytułów lordowskich, według rangi: książę (Duke), markiz (Marquess), earl, wicehrabia (Viscount) i baron; wszyscy lordowie używają tytulatury w formie: "Lord X". Tytułu "lord" używa się też grzecznościowo wobec dzieci z rodów lordowskich, w tym przypadku w formie: "Lord (imię) (nazwisko)". Wielu baronów, markizów itp. używa tytulatury: "Imię, nazwisko, (tytuł, np. baron)" , na przykład Alfred Tennyson, 1st Baron Tennyson, również znany jako "Lord Tennyson".
Sędziowie posiadający tytuł szlachecki również mają własne zasady tytulatury.
Niektóre wysokie urzędy państwowe mogą wiązać się z posiadaniem tytułu lorda, jak na przykład Lord Wielki Kanclerz. Tytuł lorda wiąże się także z godnością burmistrza większych miast np.Lord Major of London.
Inny angielski tytuł, "lord dworski" (lord of the manor), nie jest uwzględniony w hierarchii tytułów szlacheckich i nie daje prawa do zasiadania w Izbie Lordów. Wskazuje jedynie, że jego posiadacz jest właścicielem ziemskim.
Szkocki tytuł "Laird" jest tradycyjnym określeniem posiadacza ziemskiego, niekoniecznie utytułowanego, i odnosi się najczęściej do średniej szlachty. Szkoccy feudałowie jeszcze w średniowieczu używali angielskiego tytułu lord (np. Lord of the Isles)
Markiz - tytuł arystokratyczny stosowany w Europie, Chinach i Japonii.
Pierwotnie powstał z tytułu margrabiego (zarządcy marchii w czasach nowożytnego cesarstwa rzymskiego), dopiero w późniejszym okresie nabrał cech dziedzicznego tytułu arystokratycznego, choć nadawano też tytuły margrabiowskie osobiste (nie dziedziczne). Jako tytuł arystokratyczny znajduje się w hierarchii na drugim miejscu, zaraz po księciu, a przed hrabią.
Wyraz pochodzi z francuskiego marquis, które wywodzi się najwyraźniej z germańskiego słowa oznaczającego granicę (mark). W języku niemieckim odpowiadający tytuł to Markgraf, co można analizować jako Mark + graf = granica + hrabia, tj. hrabia opiekujący się granicami. Dawniej hrabia, który chronił granice był bardziej uprzywilejowany od innych hrabiów, co tłumaczy stosunkowo wysoką ważność w hierarchii. Tym bardziej, że mógł zdobyte na sąsiadach (przeważnie barbarzyńcach) dodawać do swojej domeny.
Wśród polskich rodzin arystokratycznych wyróżnia się tylko dwa nazwiska z tym tytułem:
Wielopolscy (Gonzaga-Myszkowscy) - tytuł nadany pod warunkiem dziedziczenia określonych dóbr (zatem w pewnym sensie dziedziczny),
Umiastowscy - tytuł nadany jako osobisty (zatem nie dziedziczny) dla Janiny z Ostroróg-Sadowskich, małżonki Władysława hr. Umiastowskiego.
Par (od łac. par - równy) był tytułem osoby posiadającej prawo zasiadania w Izbie Lordów Zjednoczonego Królestwa.
Pierwotnie był odpowiednikiem tytułu lorda. Parowie królestwa dzielili się na:
parów świeckich - początkowo jedynie szlachta powyżej baronetów (a więc baronowie, wicehrabiowie, earlowie i diukowie). Po udostępnieniu tytułów urzędniczych nieszlachcicom, rozszerzono określenie parów świeckich na lordów mayorów (burmistrzów) największych miast oraz wyższych urzędników, takich jak np. Lord Kanclerz. W Szkocji ze względu na funkcjonowanie tytułu barona, jako właściciela feudalnej baronii nie będącej parostwem, tytuł para będący odpowiednikiem angielskiego barona określa się jako Lorda Parlamentu (Lord of Parliament). (Koresponduje to z polskim podziałem na panów ziemskich bedących dziedziczną szlachtą i panów iiemskich nie będących szlachtą, w okresach kiedy było to prawnie możliwe.)
parów duchownych - należą do nich dwaj arcybiskupi i 24 biskupów kościoła anglikańskiego. Historycznie (do czasu zniesienia zakonów przez Henryka VIII) do tej grupy należeli opaci największych klasztorów.
Parowie podzieleni są na poszczególne części królestwa, zgodnie z feudalną tradycją terytorialnej przynależności ich parostwa. Poszczególne parostwa różnią się rangą, według kolejności:
Parostwo Anglii (the Peerage of England) — tytuły utworzone w Anglii przed 1707;
Parostwo Szkocji (the Peerage of Scotland) — tytuły szkockie sprzed 1707;
Parostwo Wielkiej Brytanii (the Peerage of Great Britain) — tytuły królestwa Wielkiej Brytanii utworzone między 1707 i 1801;
Parostwo Irlandii (the Peerage of Ireland) — tytuły utworzone dla królestwa Irlandii przed 1801;
Parostwo Zjednoczonego Królestwa (the Peerage of the United Kingdom) — tytuły utworzone w Zjednoczonym Królestwie; Parostwo Irlandii - tytuły utworzone po 1801.
Liczba parów wahała się pomiędzy 700-2000 osób. Liczba lordów zmniejszyła się najpierw w 1963 roku o lordów szkockich, którzy weszli do parlamentu Szkocji w 1997 roku oraz w 1999 roku o 92 lordów dziedzicznych niższych rangą, którzy zostali pozbawieni możliwości udziału w pracach parlamentu.
W 1958 roku po raz pierwszy w historii w Izbie Lordów zasiadły kobiety. Z kolei w 1968 roku ustawa Withe Paper umożliwiła na wejście do Izby Lordów 230 osobom nie będącym arystokratami, ani urzędnikami królestwa. Należą do nich między innymi zasłużeni politycy, którzy osiągnęli wiek "emerytalny" i nie mogą już zasiadać w Izbie Gmin
We Francji pierwotnie tytuł para należał do bezpośredniego wasala króla francuskiego, potem określano tak członków Izby Parów (izby wyższej parlamentu w latach 1814-48).
Również tytuł używany w tekstach łacińskich w odniesieniu do polskiej wolnej szlachty posesjonackiej. Rozszerzenie równości szlachty na ogromną ilość bezpośrednich wasali króla spowodowało, że zasiadali oni razem tylko przy wyjątkowych okazjach (jak elekcja króla). Od XV wieku szlachta wolna i posesjonacka (bo tylko ta cieszyła się paritas w praktyce a nie tylko formalnie) poszczególnych ziem negocjuje z królem nie osobiście ale wybiera spośród siebie posłów którzy reprezentują ją przed monarchą. Analogiczne rozwiązanie przyjęto w Akcie Unii angielsko-szkockiej z roku 1707, gdzie postanowiono że nie wszyscy parowie Szkocji ale właśnie tylko wybrani przez nich spośród siebie posłowie będą wysyłani do Westminsteru (co nie odbiera formalnej równości tym parom którzy akurat nie zostają takimi posłami). Wprowadzenie do Sejmu Księstwa Warszawskiego obok wybieranych spośród szlachty posłów również deputowanych wybieranych przez zamożne obywatelstwo nieszlacheckie (odpowiednik angielskiej genterii) stanowi moment dziejowy, w którym polski Sejm przestaje być systemowym odpowiednikiem angielskiej czy austriackiej Izby Panów i zaczyna się przeobrażać w stronę dzisiejszego odpowiednika angielskiej Izby Gmin. Wcześniej, na skutek odrębności rozwoju prawno-społecznego Anglii i Polski (dominacja dziedzicznej szlachty i słabość gminu w Polsce, natomiast silne wpływy gminu i ograniczenie politycznej roli dziedzicznej szlachty w Anglii) odpowiednik angielskiej Izby Gmin był w Polsce zupełnie nie do pomyślenia.
Sir - angielski tytuł honorowy, wywodzący się ze średniowiecznego angielskiego sire (fr. sieur) oznaczającego lorda. Etymologicznie słowo to wywodzi się z łacińskiego senior. W formalnej tytulaturze szlacheckiej tytułu sir (pisanego dużą literą: Sir) używa się w stosunku do rycerza lub baroneta, zawsze w połączeniu z pełnym imieniem i nazwiskiem, ewentualnie samym imieniem, nigdy z samym nazwiskiem. Zwyczajowo tytułu tego używa się tylko wobec poddanych monarchy brytyjskiego, w tym również pochodzących z innych niż Wielka Brytania państw o statusie Commonwealth realm. Tytułu tego używa się także w wojsku, dawniej przy zwracaniu się do przełożonego oficera, obecnie także używany wobec starszych podoficerów. Obecnie termin sir pełni również funkcję grzecznościową i używany jest w kontaktach służbowych, w oficjalnej korespondencji bądź w kontaktach z nieznajomymi.
Współcześnie w Wielkiej Brytanii prawo do jego stałego dopisywania przed nazwiskiem mają osoby uhonorowane przez monarchę tzw. rycerstwem (knighthood) lub jedną z wyższych klas głównych orderów. Kobieta obdarzona analogiczną godnością używa tytułu Dame. Z kolei żona mężczyzny z tytułem Sir ma prawo do tytułu Lady. W praktyce jest on jednak używany wyłącznie jako damska wersja tytułu lord w odniesieniu do członków Izby Lordów.
Wicehrabia jest to tytuł odnoszący się do rodziny hrabiowskiej z prawem primogenitury, gdzie tytuł hrabiego przypada najstarszemu członkowi rodu, a wtedy tytuł wicehrabiego przypada jego synowi. Tytuł wicehrabiego funkcjonował także we Francji (vicomte}, i funkcjonuje nadal w Wielkiej Brytanii (viscount) jako samodzielny tytuł arystokratyczny, nadawany rodzinom bez tytułu hrabiowskiego. Pierwszy raz nadany we Francji w 819 r., przez Normanów wprowadzony w Anglii, później przyjęty także m.in. w Hiszpanii, Portugalii, Włoszech, Belgii, Holandii
W Polsce tytuł wicehrabiego był niepraktykowany, wszyscy członkowie danego rodu hrabiowskiego tytułowali się hrabią niezależnie od wieku i pozycji w rodzinie. Rzadko również używany w Niemczech, Austrii i Rosji.
Hierarchia szlachty brytyjskiej:
Szlachta brytyjska dzieli się we wszystkich częściach Zjednoczonego Królestwa na:
szlachtę wyższą - parów (peerage):
baron, viscount (wicehrabia), earl, marquis (markiz), duke (książę, diuk).
Szlachta w Wielkiej Brytanii do dziś ma duże znaczenie ekonomiczne, cieszy się wieloma przywilejami honorowymi i prestiżem społecznym, ma wpływ na politykę. Królowa ma prawo nadawania szlachectwa i tytułów. Szlachectwo, a od 1960 również tytuły arystokratyczne mogą być osobiste, dożywotnie, lub dziedziczne.
Charakterystyczną cechą brytyjskich tytułów jest ich przyznawanie w przypadku wygaśnięcia obdarzonej nim rodziny dalszym krewnym, potomkom w linii żeńskiej lub ponowne nadawanie innej rodzinie. Sprawia to niekiedy wrażenie nieprzerwanego funkcjonowania tytułu od np. XIV w., podczas gdy faktycznie nadanie w danej rodzinie jest dużo świeższej daty.
Przepisy dotyczące używania herbów i tytułów, hierarchii i tytulatury w Zjednoczonym Królestwie są bardzo drobiazgowe. Nad ich przestrzeganiem czuwają królewscy heroldowie, tzw.Kings of Arms.
Historia i pochodzenie szlachty jest natomiast różne w poszczególnych krajach Królestwa:
Stara anglosaska szlachta została po podboju normandzkim w większości pozbawiona ziemi i częściowo wytępiona. Stara szlachta angielska wywodzi się w dużej mierze od normandzkich rycerzy Wilhelma Zdobywcy, tylko w Walii i Kornwalii przetrwały rody szlacheckie o starszej, celtyckiej lub anglosaskiej genealogii.
Szlachta angielska od początku cieszyła się wielkimi przywilejami politycznymi, ekonomicznymi i osobistymi. Zasiadając w radzie królewskiej, od XIV w. Izbie Lordów i Izbie Gmin miała coraz większy wpływ na realną władzę w państwie, ograniczając stopniowo władzę królewską. Ciągłość funkcjonowania Anglii jako suwerennego królestwa, z krótką przerwą w czasach republiki, sprawiła, że szlachta brytyjska zachowała do dziś wiele ze swej historycznej pozycji, dziś głównie ekonomicznej i prestiżowej, ale wciąż także politycznej.
Herby szlachty angielskiej są herbami osobistymi, dziedziczonymi w niezmienionej formie tylko przez prawowitego, jednego spadkobiercę. Pozostali członkowie rodziny szlacheckiej muszą wprowadzać zmiany w swych herbach, przy pomocy tzw. marks of cadency (oznak starszeństwa), co jest realizowane przez listy herbowe - uroczyste dyplomy wydawane przez heroldie. Ten sam system obowiązuje w Irlandii.
W początkach niepodległej Szkocji struktura i tytulatura feudalna była podobna do angielskiej. Na nizinach szkockich (Lowlands) osiedlało się zresztą wielu rycerzy normandzkich, zwłaszcza młodszych synów rodów z Anglii, duża część otrzymywała od szkockich królów nadania dóbr i tytułów.
W górskiej części Szkocji (Highlands) i na wyspach przetrwała bardzo długo, bo aż do czasów współczesnych, struktura klanowa. Większość klanów ma pochodzenie celtyckie, natomiast na wyspach wiele rodów szlacheckich (przywódców klanów) wywodzi się od wikińskich najeźdźców. Członkowie klanów uważali się za szlachtę, nawet nie posiadając tytułów szlacheckich. Wodzowie klanów często otrzymywali od władców Szkocji, a później Wielkiej Brytanii tytuły szlacheckie i arystokratyczne. Jednak nawet dziś duże znaczenie ma przynależność do arystokracji klanowej, a nieutytułowani wodzowie klanów cieszą się prawie takim samym prestiżem społecznym jak utytułowana szlachta.
Herby szkockie podobnie jak angielskie przysługują tylko jednej osobie, pozostałe są odróżniane przy pomocy systemu bordiur heraldycznych.
Wieki angielskiej, a później brytyjskiej okupacji zniszczyły prawie doszczętnie starą celtycką szlachtę irlandzką. Okupanci nadawali dobra przejęte od wywłaszczonych, zbankrutowanych lub wymordowanych irlandzkich posiadaczy nowej szlachcie. Większość rodów szlachty irlandzkiej ma normandzkie albo szkockie pochodzenie. Nieliczne rody szlachty autochtonicznej w większości zaliczają się do niższej szlachty, a wiele starych irlandzkich rodów wyemigrowało, otrzymując często dobra i tytuły m.in. w Hiszpanii, Portugalii, Francji. Na ironię losu wygląda fakt, że głowa najstarszego w Europie rodu szlacheckiego, O'Neill, nie ma żadnego tytułu arystokratycznego, a tytuł barona O'Neill przysługuje rodzinie angielskiego pochodzenia. W Irlandii republikańskiej tytuły szlacheckie zostały zniesione.
Duke, marquis, earl... czyli hierarchia angielskich tytułów szlacheckich
Co właściwie oznaczają te tytuły, kim są noszący je ludzie i czym sobie na nie zasłużyli? Brytyjskie tytuły szlacheckie, ich hierarchia, sposób ich nadawania, wynikające z nich przywileje tworzą bardzo skomplikowany, ale jednocześnie fascynujący system. Zastanawiamy się, kim są ci ludzie, których widzimy na oficjalnych imprezach, jaką pełnią funkcję i co właściwie robią w towarzystwie rodziny królewskiej.
Postaram się nieco rozjaśnić sytuację.
Najwyższym tytułem w Wielkiej Brytanii jest oczywiście król (king), zaraz po nim — królowa (queen). Oni według prawa pełnią najwyższą funkcję w Wielkiej Brytanii — choć jest ona bardziej reprezentacyjna i w praktyce właściwie nie oznacza władzy jako takiej. Jednakowoż, decydują, kto należy do rodziny królewskiej, mają także prawo nadawania tytułów szlacheckich. Obecnie w hierarchii najwyżej stoi królowa Elżbieta II. Jest głową rodziny królewskiej.
Niżej w hierarchii stoją książęta (prince/princess) — te tytuły mają dwa znaczenia. Pierwsze z nich oznacza władcę jakiejś części imperium — według tradycji najstarszy syn królowej — obecnie Karol — jest podczas ceremonii mianowany Księciem Walii (Prince of Wales), co potwierdza, że jest uważany za następcę tronu. Zwyczajowo otrzymują je również synowie bądź córki i wnuki pary królewskiej. Obecnie noszą je: książę Karol — syn Elżbiety II i Filipa, książę Andrzej, również syn pary królewskiej, książę Edward, syn pary królewskiej i księżniczka Anna — córka. Także książę William i Harry — synowie Karola i Diany, księżniczka Małgorzata — siostra królowej oraz wielu członków dalszej rodziny królewskiej. Tytułem „księcia” został uhonorowany również Filip — mąż królowej Elżbiety. Nie nosi on tytułu królewskiego. Oznaczałoby to, że w hierarchii rodziny królewskiej postawiony jest wyżej niż jego żona, a to przecież Elżbieta odziedziczyła tytuł, Filip należy do rodziny królewskiej przez małżeństwo z królową. Tytuł książęcy jest dziedziczny.
Kolejne tytuły szlacheckie, w kolejności od najwyższego do najniższego, to:
duke/duchess — czyli „książę/księżna”. Słowo to pochodzi od łacińskiego dux, które oznacza lidera lub przywódcę. Zazwyczaj tym tytułom towarzyszy również nazwa obszaru, jednak w dzisiejszych czasach jest ono bez znaczenia, ponieważ osoby noszące ten tytuł nie są właścicielami obszaru.
marquess lub marquis/marchioness — markiz/markiza. Tytuł ten jest pozostałością po panowaniu Normanów — był wówczas nadawany szlachcicom posiadającym tereny na granicach królestwa.
earl/countess — hrabia, graf/hrabina. Słowo pochodzi od nordyckiego jarl, które oznacza lidera lub przywódcę.
viscount/viscountess — wicehrabia/wicehrabina. Słowo to pochodzi z łaciny i oznacza towarzysza. Dawniej był to ktoś w rodzaju wice-szlachcica.
baron/baroness — baron/baronowa — najniższy tytuł szlachecki, również pozostałość po Normanach
Poza wymienioną wyżęj, istnieje również tzw. niższe godności, do których należą:
baronet — tytuł ten zarezerwowany jest dla „klasy wyższej”. Godność ta została stworzona przez króla Jakuba I w celu podniesienia dochodów.
knight — w dosłownym tłumaczeniu: rycerz — dawniej oznaczał żołnierza władcy. Dziś jest to tytuł nadawany przez królową ludziom, którzy osiągnęli znaczący sukces w swoich profesjach oraz promują Wielką Brytanię na świecie. Tytuł ten posiadają m.in. Paul McCartney (ex-Beatles), Sean Conery (pierwszy James Bond) oraz David Beckham (do niedawna piłkarz Manchesteru United, obecnie Realu Madryt). Mają oni prawo do używania przed nazwiskiem tytułu sir. Żeński odpowiednik tego tytułu to dame. Posiadają go m.in. aktorki: Julie Andrews (Mary Poppins, Dźwięki Muzyki) oraz Elizabeth Taylor (Kleopatra). Tytuł ten nie jest dziedziczny.
esquire — w średniowieczu był to kandydat do pasowania na rycerza, dziś jest to tytuł grzecznościowy zazwyczaj dopisywany na aresach oficjalnych pism czy listów.
Królowa posiada przywilej nadawania niektórych tytułów według własnej woli, jednak ich ilość jest ograniczona. w praktyce oznacza to, że jeśli szlachcic umrze bez spadkobiercy tytułu, staje się on z powrotem własnością korony i znów jest do dyspozycji królowej.
Jako ciekawostkę powiem jeszcze, iż obecnie w Wielkiej Brytanii istnieje możliwość… kupienia tytułu szlacheckiego. W ofercie znajduje się większość tytułów szlacheckich. Wszystko zależy od grubości portfela, a ceny wahają się pomiędzy około 200 a 1000 funtów.
Forms of address in the United Kingdom
From Wikipedia, the free encyclopedia
Jump to: navigation, search
This article does not cite any references or sources. (May 2008) |
Forms of address used in the United Kingdom are given below.
Several terms have been abbreviated in the table below. The forms used in the table are given first, followed by alternative acceptable abbreviations in parentheses.
Contents [hide] |
[edit] Abbreviations
His/Her Majesty: HM
His Grace: HG
Most Honourable: Most Hon. (Most Honble)
Right Honourable: Rt Hon. (Rt Honble)
Honourable: Hon. (Honble)
Much Honoured:Much Hon'd
Most Reverend: Most Rev. (Most Revd or Most Rev'd)
Right Reverend: Rt. Rev. (Rt Revd or Rt Rev'd)
Very Reverend: Very Rev. (Very Revd or Very Rev'd)
Reverend: Rev. (Revd or Rev'd)
Venerable: Ven. (Venble)
[edit] Royalty
Position |
On envelopes |
Salutation in letter |
Oral address |
|
|||
HM The King |
Your Majesty |
Your Majesty, and thenceforward as "Sir/Sire" |
|
HM The Queen |
Your Majesty |
Your Majesty, and thenceforward as "Ma'am" |
|
HRH The Prince of Wales |
Your Royal Highness |
Your Royal Highness, and thenceforward as "Sir" |
|
Wife of the Prince of Wales |
HRH The Princess of Wales |
Your Royal Highness |
Your Royal Highness, and thenceforward as "Ma'am" |
HRH The Princess Royal |
Your Royal Highness |
Your Royal Highness, and thenceforward as "Ma'am" |
|
Royal Peer |
HRH The Duke of London eg. HRH The Duke of Kent |
Your Royal Highness |
Your Royal Highness, and thenceforward as "Sir" |
Royal Peeress |
HRH The Duchess of London eg. HRH The Duchess of Kent |
Your Royal Highness |
Your Royal Highness, and thenceforward as "Ma'am" |
Sovereign's son |
HRH The Prince John, eg. HRH The Prince Edward |
Your Royal Highness |
Your Royal Highness, and thenceforward as "Sir" |
Sovereign's son's wife |
HRH The Princess Jane |
Your Royal Highness |
Your Royal Highness, and thenceforward as "Ma'am" |
Sovereign's daughter |
HRH The Princess Mary,eg. HRH The Princess Anne |
Your Royal Highness |
Your Royal Highness, and thenceforward as "Ma'am" |
Sovereign's son's son, |
HRH Prince John of London, eg Prince Michael of Kent |
Your Royal Highness |
Your Royal Highness, and thenceforward as "Sir" |
Sovereign's son's son's wife |
HRH Princess John of London, eg Princess Michael of Kent |
Your Royal Highness |
Your Royal Highness, and thenceforward as "Ma'am" |
Sovereign's son's daughter |
HRH Princess Mary of London, eg Princess Beatrice of York |
Your Royal Highness |
Your Royal Highness |
Sovereign's son's son's son |
The Lord John Windsor, eg Lord Nicholas Windsor |
Dear Lord John |
Lord John |
Sovereign's son's son's son's wife |
The Lady John Windsor,eg Lady Nicholas Windsor |
Dear Lady John |
Lady John |
Sovereign's son's son's daughter |
The Lady Mary Windsor, eg Lady Helen Taylor |
Dear Lady Mary |
Lady Mary |
[edit] Nobility |
|||
[edit] Peers and peeresses |
|||
His Grace The Duke of London |
My Lord Duke or |
||
Her Grace The Duchess of London |
Madam or |
||
Marquess or Marquis |
The Most Hon. The Marquess of London |
My Lord Marquess or |
My Lord or |
Marchioness or Marquise |
The Most Hon. The Marchioness of London |
Madam or |
|
The Rt Hon. The Earl of London |
My Lord or |
My Lord or |
|
Countess |
The Rt Hon. The Countess of London |
Madam or |
|
Viscount |
The Rt Hon. The Viscount London |
My Lord or |
My Lord or |
Viscountess |
The Rt Hon. The Viscountess London |
Madam or |
|
The Rt Hon. The Lord London |
My Lord or |
My Lord or |
|
Baroness (in her own right) |
The Rt Hon. The Lady London or |
Madam or |
|
Baroness (in her husband's right) |
The Rt Hon. The Lady London |
Madam or |
|
[edit] Eldest sons of dukes, marquesses and earls |
|||
Courtesy Marquess |
Marquess of London |
My Lord Marquess or |
My Lord or |
Courtesy Marchioness |
Marchioness of London |
Madam or |
My Lady or |
Courtesy Earl |
Earl of London |
My Lord or |
My Lord or |
Courtesy Countess |
Countess of London |
Madam or |
My Lady or |
Courtesy Viscount |
Viscount London |
My Lord or |
My Lord or |
Courtesy Viscountess |
Viscountess London |
Madam or |
My Lady or |
Courtesy Baron |
Lord London |
My Lord or |
My Lord or |
Courtesy Baroness |
Lady London |
Madam or |
My Lady or |
[edit] Heirs-apparent and heirs-presumptive of Scottish peers |
|||
(Heirs-apparent and heirs-presumptive of Scottish peers use the titles "Master" and "Mistress"; these are substantive, not courtesy titles. If, however, the individual is the eldest son of a Duke, Marquess or Earl, then he uses the appropriate courtesy title, as noted above.) |
|||
Scottish peer's heir-apparent or heir-presumptive |
The Master of Edinburgh |
Sir or |
Sir or |
Scottish peer's heiress-apparent or heiress-presumptive |
The Mistress of Edinburgh |
Madam or |
Madam or |
[edit] Sons of peers |
|||
Duke's younger son |
The Lord John Smith |
My Lord or |
My Lord or |
Duke's younger son's wife |
The Lady John Smith |
Madam or |
My Lady or |
Earl's younger son |
The Hon. John Smith |
Sir or |
Sir or |
Earl's younger son's wife |
The Hon. Mrs John Smith |
Madam or |
Madam or |
[edit] Daughters of peers |
|||
(If a peer's daughter marries another peer or courtesy peer, she takes her husband's rank. If she marries anyone else, she keeps her rank and title, using her husband's surname instead of her maiden name.) |
|||
Duke's daughter |
The Lady Mary Smith (if unmarried) Lady Mary Brown (Husband Surname, if Married) |
Madam or |
My Lady or |
Viscount's daughter |
The Hon. Mary Smith |
Madam or |
Madam or |
Viscount's daughter |
The Hon. Mrs Brown (Husband Surname) |
Madam or |
Madam or |
[edit] Gentry |
|||
[edit] Baronets |
|||
(The Hon)Sir John Smith, Bt (or Bart.) |
Sir or |
Sir or |
|
Baronetess in her own right |
Dame Mary Smith, Btss |
Madam or |
Madam or |
Baronet's wife |
Lady Smith |
Madam or |
My Lady or |
[edit] Knights |
|||
Knight (of any order) |
Sir John Smith |
Sir or |
Sir or |
Lady Mary Smith |
Madam or |
My Lady or |
|
Dame (of an order other than the Garter or the Thistle) |
Dame Mary Smith |
Madam or |
Madam or |
Knight's wife |
Lady Smith |
Madam or |
My Lady or |
[edit] Scottish chiefs, lairds and feudal barons |
|||
Chief |
John Smith of Smith or |
Sir or |
Edinburgh (if placename in title) or |
|
The Much Honoured John Smith of Edinburgh |
Sir or |
Edinburgh or Baron |
|
As Chief/Laird/feudal Baron, |
Madam or |
Madam or |
Chief (etc.)'s heir-apparent |
John Smith of Edinburgh, yr or |
Sir or |
Sir or |
Chief (etc.)'s heir-apparent's wife |
Mrs Smith of Edinburgh, yr or |
Madam or |
Madam or |
Chief (etc.)'s eldest daughter (if none senior) |
Miss Smith of Edinburgh |
Madam or |
Madam or |
Chief (etc.)'s younger daughter |
Miss Mary Smith of Edinburgh |
Madam or |
Madam or |
[edit] Clergy |
|||
[edit] Church of England Similar styles are also applied to clergy of equivalent status in other religious organisations. |
|||
Archbishop |
The Most Rev. and Rt Hon. The Lord Archbishop of Canterbury |
Dear Archbishop |
Your Grace or |
Archbishop that is not in Privy Council |
The Most Rev. John Smith |
Dear Archbishop |
Your Grace or |
Diocesan bishop in Privy Council |
The Rt Rev. and Rt Hon. The Lord Bishop of London |
Dear Bishop |
My Lord or |
Diocesan bishop |
The Rt Rev. The Lord Bishop of London |
Dear Bishop |
My Lord or |
Bishop |
The Rt Rev. The Bishop of London or |
Dear Bishop |
My Lord or |
Dean |
The Very Rev. The Dean of London |
Dear Mr/Mrs/Ms Dean |
Dean |
Provost |
The Very Rev. The Provost of London |
Dear Provost |
Provost |
Archdeacon |
The Ven. The Archdeacon of London |
Dear Archdeacon |
Archdeacon |
Prebendary |
The Rev. Prebendary Smith |
Dear Prebendary Smith |
Prebend |
Canon |
The Rev. Canon John Smith |
Dear Canon |
Canon |
Priest |
The Rev. John Smith or Father John Smith |
Dear Mr/Mrs/Ms Smith or |
Mr/Mrs/Ms Smith or |
Deacon |
The Rev. Deacon John Smith or |
|
Deacon Smith or Mr/Mrs/Ms Smith |
The usage 'Lord' as applied to a bishop pre-dates the United Kingdom, and is a well-established convention. [edit] Church of Scotland |
|||
Lord High Commissioner to the General Assembly |
His Grace The Lord High Commissioner |
Your Grace |
Your Grace |
Clergy |
The Rev. John Smith |
Dear Mr Smith |
Mr Smith |
[edit] Notes
The forms given under "Salutation in Letter" is for use in social correspondence only. In formal letters, "Sir" or "Madam" would be used instead.
"London" represents any peerage title.
"Smith" represents any surname.
"Edinburgh" represents any Scottish place name.
"of" may be omitted in the form of Marquessates and Earldoms and included in the form of Scottish Viscountcies. It is never present in peerage Baronies and Lordships of Parliament and always present in Dukedoms and Scottish feudal Baronies.
Some sources do not recommend the use of the definite article before certain courtesy titles (particularly those who have prospects of promotion within the family's titles), but it is used by official Court publications such as the Court Circular (see below).
The exact form of a Scottish chief's style varies from family to family, and is generally based on tradition rather than formal rules.
Some styles that could represent more than one class of person are clarified by the use of post-nominal letters. For instance:
Knights and Baronets are distinguished by the use of "Bt" (or, archaically, "Bart") after the latter's names (and by the use of the appropriate post-nominal letters if the former are members of an Order of Chivalry). Knights bachelor have no post-nominal letters.
Substantive peers below the rank of Marquess and courtesy peers who are Privy Counsellors (both of whose titles are preceded by "The Rt Hon.") are distinguished by the use of "PC" after the former's names.
If the definite article is not used before courtesy peerages (see above) and The Hon. Elizabeth Smith marries Sir William Brown, she becomes The Hon. Lady Brown, but if she marries the higher-ranked Lord Brown, a courtesy Baron, she becomes only Lady Brown. If this Sir William Brown's father is created Earl of London and Baron Brown, as a result of this ennoblement his wife's style will actually decrease, from "The Hon. Lady Brown" to "Lady Brown".
Kolejność precedencji w Zjednoczonym Królestwie - szczegółowa lista kolejności zajmowanej w hierarchii społecznej przez poddanych brytyjskiego monarchy. Obecnie ta kolejność ma znaczenie prawie wyłącznie honorowe i dotyczy w praktyce m.in. kolejności w trakcie dworskich uroczystości i oficjalnych ceremonii.
Podstawowa lista precedencji, dzieli się na poszczególnych szczeblach, na dalsze hierarchie - w przypadku parów w zależności od daty kreacji parostwa i tego, w którym królestwie zostało utworzone, w przypadku kawalerów orderów, oficerów i urzędników od daty nominacji.
Szczegółowe usytuowanie danej osoby w hierarchii dworskiej bywa często skomplikowane, gdyż wielu arystokratów posiada tytuły należące do różnych parostw, pełni także różne funkcje państwowe, a na pozycję może też wpływać pozycja małżonka.
Ponadto istnieją listy precedencji stosowane w poszczególnych częściach królestwa - Anglii , Szkocji i Irlandii, różniące się wyższym umiejscowieniem własnych orderów, lub innymi niż ogólnobrytyjskie tytułami i urzędami.
Książę małżonek[2]
synowie suwerena
bracia suwerena
wujowie suwerena
wnuki suwerena
bratankowie i siostrzeńcy suwerena
Arcybiskup Canterbury, Lord Prymas całej Anglii
Arcybiskup Yorku, prymas Anglii
starsi synowie księcia
starsi synowie markizów
młodsi synowie książąt
starsi synowie hrabiów
młodsi synowie markizów
pozostali biskupi
starsi synowie wicehrabiów
młodsi synowie hrabiów
starsi synowie baronów
kawalerowie Orderu Podwiązki
członkowie Prywatnej Rady
Lord Przewodniczący Królewskiego Sądu
Mistrz Archiwów
Lord Przewodniczący Sądów Powszechnych
Lord Baron Skarbu
Sędziowie i baronowie dożywotni
bannereci mianowani bezpośrednio przez monarchę
młodsi synowie wicehrabiów
młodsi synowie baronów
bannereci nie mianowani osobiście przez monarchę
kawalerowie wielkiego krzyża Orderu Łaźni
kawalerowie wielkiego krzyża Orderu św.Michała i św.Jerzego
komandorzy Orderu Łaźni
Komandorzy Orderu św.Michała i św.Jerzego
kawalerowie (Knights Bachelors)
kawalerowie Orderu Łaźni
kawalerowie Orderu św.Michała i św.Jerzego
magistrzy prawa
doktorzy, dziekani
młodsi prawnicy
starsi synowie młodszych synów parów
starsi synowie baronetów
starsi synowie kawalerów Podwiązki
starsi synowie banneretów
starsi synowie kawalerów Łaźni
starsi synowie rycerzy
młodsi synowie młodszych synów parów
młodsi synowie baronetów
szlachta (esquires) dworu królewskiego, stara szlachta
gentlemani prywatnych komnat
kawalerowie najniższej klasy Łaźni
szlachta nobilitowana
szlachta z urzędu
młodsi synowie kawalerów Podwiązki
młodsi synowie banneretów
młodsi synowie kawalerów Łaźni
młodsi synowie kawalerów
gentlemani mający herb
urzędnicy, prawnicy, oficerowie floty i armii, i wszyscy gentlemani z profesji
obywatele
mieszczanie i in.
Sir Ernest Mason Satow GCMG, (June 30 1843 - August 26 1929) was a distinguished British scholar-diplomat born to an ethnically German father (Hans David Christoph Satow, born in Wismar, then under Swedish rule, naturalised British in 1846) and an English mother (Margaret, née Mason) in Clapton, North London. He was educated at Mill Hill School and University College London (UCL). He was an exceptional linguist, an energetic traveller, a writer of travel guidebooks, a dictionary compiler, a keen botanist (chiefly with F.V. Dickins) and a major collector of Japanese books of all kinds before Japanese themselves began to do so. He also loved classical music and the works of Dante on which his brother-in-law Henry Fanshawe Tozer was an authority. Satow kept a diary for most of his adult life.
"A great Englishman (even though his father was from Wismar and only naturalized as a British subject in 1846), a great European, a great scholar and a great friend of Japan, nay, of the whole of East Asia : in short, a GIANT, who in his lifetime - long before the era of easy global communications - succeeded in bridging the chasm between East and West."
G.C.B. Civil : Knight of the Grand Cross, Order of the Bath (Civil).
G.C.M.G. : Knight of the Grand Cross of the Order of Saint Michael and Saint George.
G.C.V.O. : Knight of the Grand Cross of the Royal Victorian Order.
P.C. : Privy Councillor; patres conscripti.
P.C.C. : Prerogative Court of Canterbury.
P.C.Y. : Prerogative Court of York.
p. : par. : parish.
Wielka Brytania [edytuj]
Order Podwiązki - właściwie Najszlachatniejszy Zakon Podwiązki The Most Noble Order of the Garter
Order Ostu - właściwie Najstarszy i Najszlachetniejszy Order Ostu The Most Ancient and Most Noble Order of the Thistle
Order Św. Patryka - właściwie Najjaśniejszy Order Świętego Patryka The Most Illustrious Order of Saint Patrick
Order Łaźni - właściwie Najbardziej Honorowy Zakon Łaźni The Most Honourable Order of The Bath
Order Gwiazdy Indii -Order of the Star of India
Order św. Michała i św. Jerzego - Order of St. Michael and St. George
Order Cesarstwa Indyjskiego - Order of the Empire of India
Królewski Order Wiktorii -Royal Victorian Order
Order Imperium Brytyjskiego - The Most Excellent Order of the British Empire (MBE)
Order za Wybitną Służbę - Distinguished Service Order (DSO)
Krzyż Wiktorii - Victoria Cross (VC)
Krzyż Jerzego - The George Cross
Krzyż Wojskowy (Wielka Brytania) - Military Cross
Medal Jerzego - The George Medal
Krzyż za Wybitną Służbę - Distinguished Service Cross (DSC)
Medal Wojskowy - Military Medal
Order za Służbę Imperium - Imperial Service Order
Królewski Łańcuch Wiktorii - Royal Victorian Chain
Order Domu Panującego (Wielka Brytania) -Royal Family Order
Order Wiktorii i Alberta - Victoria and Albert Order
Cesarski Order Korony Indyjskiej - Imperial Order of the Crown of India
Krzyż za Wybitną Służbę Lotniczą - Distinguished Flying Cross (DFC)
What are the different Orders of Chivalry?
Answer: The principal orders are listed as follows in order of precedence, noting initials to be placed after the name.
The Most Noble Order of the Garter (1348)
The Queen is Sovereign of the Order. Five members of the royal family are Ladies of the Order or Royal Knights, and there are 24 Knights and Lady Companions including three ex-Prime Ministers. Six foreign monarchs are at present Extra Knights Companions and Ladies. Initials KG or LG.
The Most Ancient and Most Noble Order of the Thistle (revived 1687)
The Queen is Sovereign of the Order and Queen Elizabeth the Queen Mother, Lady of the Thistle. There are two Royal Knights and 16 Knights. Initial KT.
The Most Honourable Order of the Bath (1725)
This Order is awarded in recognition of conspicuous services to the Crown and has two divisions, military and civil. The Order takes its name from the symbolic bathing which in former times often formed part of the preparation of a candidate for knighthood. Ranks in the order are Knight or Dame Grand Cross (GCB), Knight or Dame Commander (KCB or DCB) and Companion (CB).
The Order of Merit (1902)
This is awarded in recognition of eminent services rendered in the armed forces, or towards the advancement of art, literature and science. Except for honorary members from overseas, the Order is limited to 24 persons. Initials OM.
The Most Distinguished Order of St Michael and St George (1818)
This honours service overseas or in connection with foreign or Commonwealth affairs. Ranks in the Order are Knight or Dame Grand Cross (GCMG), Knight or Dame Commander (KCMG or DCMG) and Companion (CMG).
The Royal Victorian Order (1896)
This is awarded in recognition of services to the royal family. Ranks are Knight or Dame Grand Cross (GCVO), Knight or Dame Commander (KCVO or DCVO), Commander (CVO), Lieutenant (LVO) and Member (MVO).
The Royal Victorian Chain (1902)
This has a current membership of 15, in addition to the Queen and Queen Elizabeth the Queen Mother.
The Most Excellent Order of the British Empire (1917)
This is awarded mainly to civilians and service personnel for public service or other distinctions and has a military and a civil division. Ranks in the Order are Knight or Dame Grand Cross (GBE), Knight or Dame Commander (KBE or DBE), Commander (CBE), Officer (OBE) and Member (MBE).
The Order of the Companions of Honour (1917)
This is awarded for service of conspicuous national importance. The Order is limited to 65 people. Initals CH.
The Most Venerable Order of St John of Jerusalem (1888)
This is usually known as the Order of St John and recognises services rendered to the charitable works of the Order. In addition to being an order of chivalry it is the parent body of a charitable organisation. It is not a State Order, and membership does not confer rank or title.
More information on the orders of chivalry may be found on the official web site of the British Monarchy.
Answer: 'The Right Honourable' (the Rt Hon) is the form of address for people holding the following titles or offices: peers and peeresses below the rank of marquess or marchioness, Privy Counsellors and some Lord Mayors. All Cabinet Ministers are Privy Counsellors, ie members of the Privy Council, which is the private council of the Sovereign.
The Most Noble Order of the Garter (1348). The Queen is Sovereign of the Order. Five members of the royal family are Ladies of the Order or Royal Knights, and there are 24 Knights and Lady Companions including 3 ex-Prime Ministers. Six foreign monarchs are at present Extra Knights Companions and Ladies. Initials KG or LG.
The Most Ancient and Most Noble Order of the Thistle (revived 1687). The Queen is Sovereign of the Order and Queen Elizabeth the Queen Mother, Lady of the Thistle. There are two Royal Knights and 16 Knights. Initial KT.
The Most Honourable Order of the Bath (1725) is awarded in recognition of conspicuous services to the Crown and has two divisions, military and civil. The Order takes its name from the symbolic bathing which in former times often formed part of the preparation of a candidate for knighthood. Ranks in the order are Knight or Dame Grand Cross (GCB), Knight or Dame Commander (KCB or DCB) and Companion (CB).
The Order of Merit (1902) is awarded in recognition of eminent services rendered in the armed forces, or towards the advancement of art, literature and science. Except for honorary members from overseas, the Order is limited to 24 persons. Initials OM.
The Most Distinguished Order of St Michael and St George (1818) honours service overseas or in connection with foreign or Commonwealth affairs. Ranks in the Order are Knight or Dame Grand Cross (GCMG), Knight or Dame Commander (KCMG or DCMG) and Companion (CMG).
The Royal Victorian Order (1896) is awarded in recognition of services to the royal family. Ranks are Knight or Dame Grand Cross (GCVO), Knight or Dame Commander (KCVO or DCVO), Commander (CVO), Lieutenant (LVO) and Member (MVO). The Royal Victorian Chain (1902) has a current membership of 15, in addition to the Queen and Queen Elizabeth the Queen Mother.
The Most Excellent Order of the British Empire (1917) is awarded mainly to civilians and service personnel for public service or other distinctions and has a military and a civil division. Ranks in the Order are Knight or Dame Grand Cross (GBE), Knight or Dame Commander (KBE or DBE), Commander (CBE), Officer (OBE) and Member (MBE).
The Order of the Companions of Honour (1917) is awarded for service of conspicuous national importance. The Order is limited to 65 people. Initials CH.
The Most Venerable Order of St John of Jerusalem (1888) is usually known as the Order of St John and recognises services rendered to the charitable works of the Order. In addition to being an order of chivalry it is the parent body of a charitable organisation. It is not a State Order and membership does not confer rank or title.
Complete name |
Established |
Founder |
Motto |
Associated awards |
|
KG/LG |
Honi soit qui mal y pense ("shame upon him who thinks evil of it") |
None |
|||
KT/LT |
Nemo me impune lacessit ("No one provokes me with impunity") |
None |
|||
GCB, |
Tria iuncta in uno ("Three joined in one") |
None |
|||
GCMG, |
Auspicium melioris ævi ("Token of a better age") |
None |
|||
DSO (plus bars) |
None |
None |
|||
GCVO, |
Victoria ("Victory") |
||||
OM |
For merit |
None |
|||
ISO |
August 1902 |
For faithful service |
|||
GBE, |
For God and the Empire |
||||
CH |
June 1917 |
In action faithful and in honour clear |
None |
Wyszukiwarka