RATOWNICTWO STANOWI ODDZIELNĄ DYSCYPLINĘ PRAKTYCZNĄ KORZYSTAJĄCĄ Z DOROBKU NAUK MEDYCZNYCH, HUMANISTYCZNYCH, TECHNICZNYCH, ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA, TWORZĄC TEORIĘ I PRAKTYKĘ OPTYMALNYCH

DZIAŁAŃ RATOWNICZYCH

Pomoc międzynarodowa w katastrofach.

• Organizacja Narodów Zjednoczonych

1. Biuro d/sPomocy Humanitarnej- koordynacja akcji ratowniczych

2. Org.d/s Żywienia i Rolnictwa

3. Światowa Org. Zdrowia

4. Światowy Program Żywienia

5. Fundusz NZ na rzecz Dzieci

• Pakt Północnoatlantycki

1. Euroatlantycka Zdolnośc Reagowania w Przypadku Katastrof - cel to niesienie pomocy humanitarnej w sytuacjach kryzysowych

• Unia Europejska

1. Koordynator ds. walki z terroryzmem

2. Europejski Status Bezpieczeństwa pn. Bezpieczna Europa w lepszym świecie

3. System Meldowania o Poważnych Awariach. MARS

4. UE - obowiązek wprowadzenia telefonu alarmowego - 112

• Organizacje pozarządowe pod wspólną nazwą Non Governmental Humanitarian Agencies. NGHA

1. Polski Czerwony Krzyż

2. Lekarze bez Granic

3. Polska Akcja Humanitarna

4. Polska Misja Medyczna

5. Caritas Polska

Polsce jest wiele aktów prawnych, które mówią o obowiązku udzielania pierwszej pomocy:

• Kodeks karny

• Kodeks wykroczeń

• Kodeks pracy

• Prawo o ruchu drogowym

• Ustawa o państwowym ratownictwie medycznym

W celu realizacji zadań Państwa polegających na zapewnieniu pomocy każdej osobie znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego tworzy się system Państwowe Ratownictwo Medyczne.

Ustawa określa zasady organizacji, funkcjonowania i finansowania systemu oraz zasady zapewnienia edukacji w zakresie udzielania pierwszej pomocy.

W ramach systemu działają:

1. Organy administracji rządowej

2. Jednostki systemu

3. Z systemem współdziałają jednostki ustawowo powołane do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego np. PSP w ramach KSRG oraz społeczne organizacje ratownicze

Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy jest integralną częścią organizacji bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. System ten skupia jednostki ochrony przeciwpożarowej, inne służby, inspekcje, straże, instytucje oraz podmioty, które dobrowolnie w drodze umowy cywilnoprawnej zgodziły się współdziałać w akcjach ratowniczych. Zadania KSRG to ochrona życia, zdrowia i mienia ludzi oraz ochrona środowiska poprzez:

• walkę z pożarami lub innymi klęskami żywiołowymi,

• ratownictwo techniczne,

• ratownictwo chemiczne,

• ratownictwo ekologiczne,

• ratownictwo medyczne.

• Wypadek masowy - dowolne nagłe wydarzenie powodujące powstanie wystarczająco dużej liczby ofiar, aby zakłócić normalny tryb pracy służb ratowniczych i szpitali.

Zdarzenie masowe - nagłe zagrożenie, w wyniku którego zapotrzebowanie na medyczne działania ratownicze przekracza możliwości obecnych na miejscu zdarzenia sił i środków oraz zachodzi konieczność prowadzenia segregacji rozumianej jako ustalenie priorytetów leczniczo - transportowych (wg. Wytyczne PSP

Katastrofa - jest to nagłe zdarzenie wymagające sił i środków w liczbie przekraczającej możliwości lokalnych służb ratowniczych , konieczna jest pomoc poza lokalnych służb ratowniczych. Nie wszyscy poszkodowani mogą otrzymać jednoczasowo pełną pomoc medyczną, konieczna jest segregacja medyczna

Sympozjum medycyny katastrof w Moguncji w 1973 roku.

Katastrofa - naturalne lub inne wydarzenie, którego następstw nie można opanować środkami i siłami miejscowymi i wymagana jest pomoc z zewnątrz. Liczba ofiar i problemy medyczne przekraczają zdolność i możliwości istniejącego systemu ochrony zdrowia.

Cechy katastrofy:
1. szkody materialne
2. duża liczba poszkodowanych/ kryterium czasu/
3. dysproporcja między potrzebami, a możliwościami służb ratowniczych

Prof. W. Gunn - Prezydent Światowego Towarzystwa Katastrof i Nagłych Wypadków

Katastrofa - zjawisko socjocentryczne i antropocentryczne / człowiek i dobro ludzkości w centrum troski/

• Fazy prowadzenia akcji ratunkowej:

• Faza I - IZOLACJA (10 - 15 min.)

• Faza II - RATUNEK (60 min.)

• Faza III - ODBUDOWA (dni - tygodnie)

Czas w którym uznaje się część miejsca zdarzenia za strefę niebezpieczną może być różnie długi i zależy od rodzaju katastrofy.

Jeżeli niebezpieczeństwo zostaje szybko zażegnane dowódca akcji dopuszcza zespoły ratownictwa medycznego do pracy w miejscu zdarzenia i one przejmują odpowiedzialność za zdrowie i życie.

W strefie niebezpiecznej

za życie i zdrowie odpowiadają ratownicy- strażacy

• udzielają pomocy stosownie do kwalifikacji

• ewakuują poszkodowanych poza strefę niebezpieczną i przekazują ich pod opiekę zespołów ratownictwa medycznego i tam

• w razie potrzeby prowadzą dekontaminację ofiar

• w miarę możliwości pomagają w opiece medycznej

Bezpośrednio poza strefą niebezpieczną

należy ustalić podległe koordynatorowi medycznych działań ratunkowych:

• punkt segregacji jeśli ofiary są ewakuowane ze strefy niebezpiecznej lub

• obszar segregacji jeśli można wejść w miejsce zdarzenia,

• punkt dekontaminacji (jeśli są wskazania),

• strefę udzielania pomocy (punkt pomocy medycznej) i oczekiwania,

• obszar ewakuacji i transportu.

Punkt dowodzenia (sztab akcji - poziom taktyczny) lokalizuje się blisko miejsca zdarzenia

• tu jest najlepsze rozeznanie w skali potrzeb

• tu są obecni przedstawiciele wszystkich służb

• tu zapadają decyzje dotyczące doraźnego leczenia i transportu, w tym kierunku transportu

DOWÓDCĄ CAŁOŚCI AKCJI JEST OFICER PSP

On wyznacza strefę niebezpieczna w której działa PSP.

On zezwala na wejście zespołów ratownictwa medycznego na miejsce zdarzenia. Podlega mu koordynujący medyczne działania ratunkowe.

Zorganizowanie punktu pomocy medycznej

(może to być pozostający na miejscu ambulans, namiot lub zaadoptowane pomieszczenie)

• pozwala na koncentrację dostępnych „sił i środków" tj. wykwalifikowanego personelu medycznego, leków i sprzętu

• ułatwia prowadzenie na miejscu zdarzenia zabiegów ratujących życie i stabilizację chorych przed transportem do szpitali

Koordynujący medyczne działania ratunkowe

(poziom wykonawczy)

• powiadamia centrum operacyjne o potrzebach,

• dowodzi zespołami ratownictwa medycznego,

• kieruje segregacją medyczną ofiar katastrofy,

• kieruje pracą punktu pomocy medycznej,

• kieruje ewakuacją poszkodowanych z miejsca zdarzenia.

• Segregacja medyczna

• Segregacja medyczna polega na podziale poszkodowanych na grupy wymagające jednakowego postępowania leczniczo - ewakuacyjnego

• Segregacja to proces ciągły, od miejsca nagłego zdarzenia poprzez transport aż do zakończenia leczenia.

GŁÓWNE ZASADY SEGREGACJI

1. ratowane życia ludzkiego jest ważniejsze niż ratowanie kończyn

2. głównymi zawożeniem życia jest bezdech i krwotok

3. bardziej zagrożone jest życie nieprzytomnego niż przytomnego

4. bardziej zagrożony jest pacjent, który nie może chodzić od chodzącego

5. człowiek z zatrzymaniem krążenia i oddechu jest pozbawiony szans na uratowane ze względu na dużą ilość czasu jaką trzeba mu poświęcić

Największe zagrożenia życia wynikają z:

A niedrożności dróg oddechowych - masz 3' - 4`

B niewydolności oddechowej - może zabić w ciągu kilkunastu minut

C niewydolności krążenia I wstrząsu - po godzinie szansa na przeżycie dramatycznie spada

D obniżenia progu świadomości - zagrożenie zapadaniem się języka i narastaniem ciasnoty śródczaszkowej

Są to z punktu widzenia wiedzy medycznej

PRIORYTETY

Zasady segregacji medycznej (triage)

• Pierwsza kolejność (zagrożenie ABCD) - wymagający natychmiastowych zabiegów ratujących życie i rozpoczęcia leczenia w szpitalu do 1 godziny

• Druga kolejność- wymagający leczenia szpitalnego, stabilni w miejscu zdarzenia

• Trzecia kolejność - wymagający zbadania i zaopatrzenia, ale nie wymagający hospitalizacji

• Zmarłych w wyniku katastrofy pozostawia się na miejscu.

• Zmarłych w trakcie leczenia gromadzi się w wyznaczonym miejscu.

• Kolejność I - kolor czerwony.

• Są to poszkodowani w stanach bezpośredniego zagrożenia życia, którzy wymagają natychmiastowego wykonania zabiegów ratujących życie i rozpoczęcia definitywnego leczenia szpitalnego w ciągu 1 godziny od zdarzenia.

• Wykonanie prostych zabiegów ratowniczych daje im duże szanse przeżycia.

• Pierwszy stopień pilności udzielania pomocy to przymus natychmiastowego leczenia

• Kolejność II - kolor żółty.

• Są to poszkodowani, którzy doznali poważnych obrażeń wymagających leczenia szpitalnego, ale bez perspektywy pogorszenia stanu ogólnego, jeśli leczenie i ewakuacja zastaną odroczone.

• Drugi stopień pilności udzielania pomocy to konieczność szybkiego leczenia, ale zwłoka do 24 godzin w jej rozpoczęciu nie rzutuje na rokowanie.

• Kolejność III - kolor zielony.

• Są to poszkodowani z niewielkimi obrażeniami, często niewymagający leczenia szpitalnego, którzy po zbadaniu i zaopatrzeniu będą mogli być leczeni ambulatoryjnie.

• Trzeci stopień pilności udzielania pomocy to możliwe leczenie z opóźnieniem.

System segregacji S.T.A.R.T.

Simple triage and rapid treatment

1. Czy może chodzić? Jeśli tak to 3 kolejność

2. Jeśli nie to czy oddycha? Jeśli nie to próba udrożnienia dróg oddechowych. Jeśli podejmie oddech to 1 kolejność. Jeśli nie podejmie oddechu to prawdopodobnie nie do uratowania. Jeśli oddycha sam to jak szybko? > 30/' i <10/' to 1 kolejność.

3. Jeśli oddycha normalnie to jaki jest nawrót włośniczkowy lub tętno obwodowe. Jeśli n.w. > 2„ lub brak tętna to 1 kolejność (zatamować krwotok zewnętrzny).

4. Jeśli nie chodzi, ale dobrze oddycha, ma dobre tętno na obwodzie/nawrót włośniczkowy to czy spełnia proste polecenia? Jeśli nie to 1 kolejność,

Pozostali nie chodzący to 2 kolejność.

• Segregacja medyczna dzieci

• U małego dziecka bardzo trudno jest ocenić pierwszy etap segregacji, jakim jest zdolność do samodzielnego chodzenia. Zbyt młody wiek lub trzymanie dziecka na ręku przez osobę dorosłą znacznie utrudnia ocenę tego elementu.

• Dziecko oddychające szybciej niż 40/minutę i niemowlę oddychające szybciej niż 60/minutę może mieć niewydolność oddechową.

• U dzieci najbardziej miarodajnym miejscem oceny nawrotu kapilarnego jest skóra na mostku lub czole.

• Przy ocenie stanu świadomości JumpSTART wykorzystuję skalę AVPU oceny świadomości, gdzie A - przytomny, V - reaguje na głos, P - reaguje na ból, U - bez

Segregacja w masowych zatruciach i skażeniach chemicznych

• (prowadzona przez personel w strojach ochronnych i maskach)

• Wymagający wspomagania lub sztucznego oddechu

• Nie poruszający się o własnych siłach, oddychający samodzielnie

• Chodzący i oddychający samodzielnie

• 4. Zmarli

KOLEJNOŚĆ

Poszkodowany wymagający wspomagania oddychania lub sztucznego oddechu;

II KOLEJNOŚĆ

Poszkodowani niezdolni do poruszania się o własnych siłach, ale oddychający samodzielnie

III KOLEJNOŚĆ

Osoby chodzące i oddychające samodzielnie, narażeni na skażenie; nie jest jednak błędem wstępne zakwalifikowanie i ich do drugiej kolejności co w praktyce oznacza przynajmniej obserwację szpitalną

ZMARLI

Segregacji w takich warunkach musi dokonywać zespół w ubraniach ochronnych

Zasady segregacji medycznej i rozmieszczania chorych w szpitalu

I kolejność: stan bezpośredniego zagrożenia życia

(A,B,C,D), wymagający natychmiastowej pomocy

SOR > blok operacyjny > OIT odpowiedniego profilu

II kolejność: wymagający leczenia szpitalnego w trybie

pilnym > odpowiednie oddziały szpitalne bez zatrzymywania w SOR

III kolejność: wymagający zbadania i zaopatrzenia bez hospitalizacji > wydzielone pomieszczenia szpitala gdzie mogą oczekiwać pod opieką pielęgniarki

BLS, ALS, AED

Podkreśla się wagę pojedynczych westchnięć (gasping) jako objawu zatrzymania krążenia

• Kluczowa interwencja to wysoka jakość uciśnięć klatki piersiowej

• Wczesne nieprzerwane wykonywanie uciśnięć klatki piersiowej

• Minimalizowanie przerw między uciskami

• Stosowanie urządzeń dających natychmiastową informację zwrotną - cel - poprawa jakości RKO

• Wczesne nieprzerwane uciskanie klp. - minimalizowanie przerw przed i po defibrylacji - 5 sekund

• Uciskanie klp. w trakcie ładowania defibrylatora

• Nie ma zmian dotyczących poziomu energii potrzebnej do defibrylacji

• Unikać stosowania żelu na rzecz elektrod przylepnych - jednorazowych

• Prewencja wewnątrzszpitalnego zatrzymania krążenia

• Nacisk na system obserwuj, reaguj

• Uwaga na niepokojące objawy NZK poza szpitalem

• Rezygnacja z zalecanego dotychczas czasu (2 min) RKO przed defibrylacją

• Wysokiej jakości uciśnięcia klp. - minimalizacja przerw

• Kontynuowanie uciśnięć klp. podczas ładowania defibrylatora - minimalizacja przerw (do 5 sekund)

• Nie podawać leków przez rurkę intubacyjną

• Dostęp dożylny i doszpikowy

• Adrenalinę podawać po wykonaniu trzeciej defibrylacji i podjęciu uciskania klp. - następnie co drugą pętle RKO (3-5 min)

• Amiodaron 300 mg podać też po trzeciej defibrylacji

• Atropiny nie stosować rutynowo w rytmach nie do defibrylacji, PEA, asystolia

• Zmniejszenie znaczenia uderzenia przedsercowego

• Zastosowanie trzech pod rząd defibrylacji podczas cewnikowania serca, wczesnego okresu pooperacyjnego w kardiochirurgii,w NZK u pacjenta zamonitorowanego z dostępnym przyłóżkowo defibrylatorem, którego jesteśmy świadkami

REAN. DZIECI

• Brak tętna w zatrzymaniu krążenia, mało wiarygodne - decyzja o RKO musi być podjęta w czasie krótszym niż 10 sekund

• Zaczynamy od 5 oddechów (częsta asfikcja)

• Stosunek uciśnięć do wentylacji

30:2 - rat. przedmedyczny, rat. med. działający pojedynczo

15:2 - rat. zawodowi, piel., lek., oraz dwóch ratowników

• AED powyżej 1 r. ż. są bezpieczne i skuteczne, rekomenduje się specjalne elektrody i oprogramowanie AED zmniejszające energię defibrylacji do 50 - 75 J. - dotyczy dzieci 1- 8 r. ż.

• Strategia pojedynczych wyładowań 4J/kg, minimalizowanie przerw w uciskach klp. - przerwa tylko na wyładowanie

• Można bezpiecznie używać rurek intubacyjnych z mankietami

• Rekomendowana kapnografia:

- położenie rurki dotchawiczej

- jakość RKO

- powrót ROSC

• Po ROSC miareczkowanie stężenia tlenu w mieszaninie oddechowej, ograniczyć ryzyko hiperoksemii

SCHEMAT REANIMACYJNY- ŚMIERC ODDECHOWA (dzieci) ORAZ ŚMIERC KRĄŻENIOWA

---