karne 1, Prawo karne


A

APELACJA - to środek odwoławczy służący do zaskarżenia merytorycznych orzeczeń sądów I instancji, zmierzający do zmiany lub uchylenia zaskarżonego orzeczenia.

AKT OSKARŻENIA - to żądanie ukarania osoby sprawy przestępstwa. Powinien zawierać: imię i nazwisko oskarżonego, dane osobowe, dane o zastosowaniu środka zapobiegawczego, określenie zarzucanego czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu, okoliczności jego popełnienia i skutków, w zwłaszcza wysokości szkody, wskazanie przepisów ustawy karnego, pod którą zarzucany czyn podpada, wskazanie sądu właściwego do rozpoznania sprawy i trybu postępowania, uzasadnienie.

ABOLICJA — zaniechanie wszczęcia postępowania karnego lub umorzenie wszczętego procesu.

AMNESTIA — ułaskawienie, kary za określone przestępstwa ulegają darowaniu lub zamianie na łagodniejsze kary. Dot. to przestępców w stosunku do których wydano już wyroki prawomocne.

B

BEZPRAWNOŚĆ CZYNU.- KONTRATYP

Czyn jest kryminalnie bezprawny wtedy, gdy jest zabroniony przez ustawę i nie zachodzą okoliczności wyłączające bezprawność (kontratyp).

BŁĄD dopuszczenie się przestępstwa pod wpływem błędu co do okoliczności stanowiących znamię czynu zabronionego (błąd faktyczny), lub nieświadomość, że popełniany o czyn jest zabroniony (błąd prawny).

Błąd to mylne wyobrażenie o rzeczywistości (np. komuś się wydaje, że jakiś przedmiot należy do niego, a tak nie jest).

Bląd co do faktu — sprawca ma mylne wyobrażenie o rzeczywistości.

Błąd co do prawa — polega na nieświadomości co do zakazu lub nakazu prawa.

BŁĄD CO DO OKLICZNOŚCI UCHYLAJĄCEJ BEZPRAWNOŚCI CZYNU

Dotyczy złego rozpoznania okoliczności faktycznych.

Art. 29 k.k.: Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność lub winę.

Przy błędzie nieusprawiedliwionym, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

C

CZYNNOŚCI PRZYGOTOWAWCZE - są to wszystkie czynności mające na celu przygotowanie gruntu pod przyszłe przestępstwo, nie podlegają karze z wyjątkiem niektórych wymienionych przez przepisy

CZYN - to zachowanie człowieka stanowiące rezultat decyzji woli, będącej efektem skomplikowanego procesu oddziaływania różnych bodźców kształtujących motywację do tego zachowania.

CZYNEM jest tylko świadome zachowanie się człowieka.

W rozumieniu prawa karnego czyn nie zachodzi w przypadku, gdy na człowieka został wywarty przymus:

  1. fizyczny - absolutny, np. skrępowanie, odurzenie siłą,

  2. względny - oddziaływanie środkami fizycznymi (biciem) lub psychicznymi (groźbą) na decyzję woli człowieka.

Nie są też czynem ruchy wykonane w stanie ataku padaczki, w silnej gorączce, itd.

D

DZIAŁANIE W GRANICACH UPRAWNIEŃ LUB OBOWIĄZKU PRAWNEGO - nie jest bezprawne działanie osób, które dopuszczają się czynów, w innych warunkach zabronionych, realizując ciążący na nich obowiązek urzędowy, zawodowy lub wychowawczy,

E

EKSCES I JEGO RODZAJE.

Eksces to przekroczenie granic obrony koniecznej.

Ekstensywny — obrona przedwczesna (dobro nie jest jeszcze zagrożone naprawdę) lub spóźniona (zagrożenie bezpośrednie minęło).

Intensywny — obrona jest niewspółmierna do zamachy, narusza dobro napastnika w większym stopniu niż to konieczne.

ETAPY REALIZACJI PRZESTĘPSTWA

Etap węwnętrzny- procesy psychiczne sprawcy, poprzedzające realizację czynu (np: powzięcie postanowienia dokonania, zaplanowanie)

Etap zewnętrzny - szereg czynności będących realizowaniem zamierzonego czynu

-usiłowanie (powzięte czynności nie osiągnęły zamierzonego skutku)

-dokonanie (osiągnięty skutek)

F

FORMY UDZIAŁU W PRZESTĘPSTWIE

1. Formy stadialne:

Może ono wystąpić w :

  1. formie rzeczowej, polega na :

  1. formie personalnej ( porozumienia), polega ona na wejściu w porozumienie z inną osobą lub osobami, którego treścią jest współdziałanie w popełnieniu przestępstwa. Należy przez to rozumieć wspólne podjęcie decyzji i omówienie podziału ról.

Usiłowanie nieudolne, występuje wówczas, gdy dokonanie przestępstwa jest niemożliwe, o czym sprawca nie wie, gdyż brak jest przedmiotu nadającego się do dokonania na nim przestępstwa lub sprawca używa środka niezdatnego do wywołania zamierzonego skutku.

2. Formy zjawiskowe ( współdziałanie osób):

Formy sprawstwa:

  1. indywidualne wykonawcze, jest nim zrealizowanie znamion czynu zabronionego przez pojedynczego sprawcę.

  2. kierownicze, jest nim osoba kierująca realizacją czynu zabronionego przez inną osobę lub osoby, tzn. ten, kto ma możliwość faktycznego panowania nad przebiegiem bezprawnej akcji

  3. przez polecenie, uwzględnia rolę szefa grupy przestępczej, który wykorzystując uzależnienie od siebie innych osób wydaje im wiążące polecenia, nie fatygując się kierowaniem wykonania poleconego czynu.

  4. współsprawstwo polega na współdziałaniu dwóch lub więcej osób na podstawie porozumienia, którego treścią jest wspólne popełnienie czynu zabronionego. Porozumienie musi nastąpić przed lub w trakcie realizacji czynu zabronionego, jego forma jest dowolna, istotne jest tylko to aby miała miejsce akceptacja wspólnego popełnienia przestępstwa i związany z tym podział ról. Polega ono więc na wspólnym popełnieniu czynu zabronionego, poszczególni współsprawcy ponoszą odpowiedzialność za całość uzgodnionej akcji przestępnej.

G

GRZYWNA I ETAPY JEJ USTALANIA.

Grzywna to kara pieniężna. Może być karą samoistną lub orzekaną wraz z karą pozbawienia wolności. Jest też orzekana, gdy przestępca chciał lub uzyskał korzyść majątkową z przestępstwa. W etapie I są ustała liczbę stawek dziennych (10-360), a w drugim wysokość stawki (10-2000zł) w zależności od stanu majątkowego i dochodów sprawcy.

GRZYWNA (min. 10zł*10 stawek dziennych, max. 2000zł.*360 stawek dziennych)

I

IMMUNITET — podział.

Immunitet wyłącza odpowiedzialność karną.

a - Im. materialny — stała niekaralność (np. adwokat)

b- Im. formalny — czasowa niemożność wszczęcia i prowadzenia postępowania (sędzia, prezydent).

IMMUNITET

Immunitet oznacza uwolnienie od odpowiedzialności karnej lub przeszkodę w prowadzeniu postępowania w odniesieniu do pewnej kategorii sprawcy.

Immunitet:

Szczególny immunitet posiada Prezydent, w myśl art. 145 Konstytucji RP, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności w trybie szczególnym uchwałą Zgromadzenia Narodowego, odpowiada wtedy przed Trybunałem Stanu.

K

Podstawa pr. karnego materialnego są 3 ustawy z 6 czerwca 1997 r. (1 września 1998r. weszły w życie):

  1. „Kodeks Karny” (pierwszy z 1932 r., a następny z 1969 r.)

  2. „Kodeks Postępowania Karnego” (pr. procesowe)

3. „Kodeks Karny Wykonawczy” (pr. wykonawcze)

KASACJA- nadzwyczajny środek zaskarżenia uzupełniający system dwuinstancyjnej kontroli sądowej.

KARA - Kara jest środkiem przymusu państwowego, wymierza sprawcy dolegliwość i jest potępieniem dla przestępstwa. . Ma przede wszystkim zapobiegać popełnieniu czynu zabronionego w przyszłości.

3 TEORIE KARY:

bezwzględna — kara to sprawiedliwy odwet za przestępstwo,

względna — kara ma zapobiegać popełnianiu przestępstwa,

mieszana — ma służyć poczuciu sprawiedliwości w społeczeństwie, służyć celom prewencji i zapobiegać popełnieniu przestępstwa w przyszłości.

KARY W KODEKSIE KARNYM:

  1. grzywna, ograniczenia wolności,

  2. pozbawienie wolności,

  3. 25 lat pozb. wolności,

  4. kara dożywotniego pozbawienia wolności

ODSTĄPIENIE OD WYMIERZENIA KARY. - Odstąpienie od wymierzenia kary to łaska sędziowska. Sąd uznaje karę za niecelową. Można tego dokonać w przypadku, gdy:

- przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nie dłuższą niż 3 lata,

- społeczna szkodliwość czynu jest nieznaczna,

- sąd orzeka równocześnie środek karny, który spełni cele kary.

NADZWYCZAJNE ZŁAGODZENIE KARY: - Nadzwyczajne złagodzenie kary oznacza wymierzenie kary poniżej ustawowego zagrożenia (np. k.k. przewiduje karę od 3 do 5 lat pozbawienia wolności, a sąd orzeka rok pozbawienia wolności). Sąd może złagodzić karę w następujących sytuacjach:

- w przypadkach przewidzianych w ustawie: przekroczenie granic obrony koniecznej, stan wyższej konieczności,

- młody wiek sprawcy,

- w przypadku pozytywnego wyniku mediacji pomiędzy sprawcą a pokrzywdzonym,

- gdy sprawca naprawił szkodę lub dążył do jej naprawienia,

- sprawca popełnił przestępstwo nieumyślne lub to jego najbliżsi ponieśli uszczerbek.

Sąd może też złagodzić karę, jeśli jeden ze współsprawców ujawnia szczegóły

przestępstwa, w którym brał udział lub innego przestępstwa. Jeśli czyn stanowi

zbrodnię, to kara nie może być niższa niż 1/3 dolnej granicy ustawowego zagrożenia

(jeśli wynosi 3 lata, to nie może być niższa niż 1 rok). Jeżeli czyn jest występkiem, za

który grozi kara co najmniej 1 roku pozbawienia wolności, to sąd orzeka karę grzywny,

ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności.

1) KARA ŚMIERCI - jest to kara wyjątkowa i przewidziana tylko za najcięższe przestępstwa. W każdym przypadku sąd może wymierzyć karę dożywotniego pozbawienia wolności albo karę 25 lat pozbawienia wolności. Nie stosuje się w stosunku do osób, które w momencie popełnienia czynu nie miały 18 lat oraz kobiet w ciąży,

2) KARA POZBAWIENIA WOLNOŚCI - trwa najmniej 1 mies., najwyżej 15 lat. Wymierza się ją w pełnych latach i pełnych miesiącach. Odmianami tej kary są kara dożywocia i 25 lat pozbawienia wolności. Karę pozbawienia wolności wykonuje się w zakładach karnych: dla młodocianych, dla odbywających karę po raz pierwszy, dla recydywistów penitencjarnych, dla skazanych wymagających stosowania szczególnych środków leczniczo-wychowawczych, dla odbywających karę aresztu wojskowego,

3) KARA OGRANICZENIA WOLNOŚCI - trwa 1-12mies. Polega na pozbawieniu skazanego niektórych praw, jakie normalnie

wykonania, darowania lub przedawnienia wykonana kary.

Zatarcie poprzednich skazań może nastąpić dopiero po zatarciu ostatniego skazania, po zatarciu przestępstwo uważa się za niebyłe.

K1ASY PRZESTĘPSTW WG KRYTERIUM WAGI.

ZBRODNIA — wysokość kary za popełnienie tego czyny zabronionego wynosi co najmniej 3lata pozbawienia wolności.

WYSTĘPEK — wys. kary: kara grzywny powyżej 30 stawek dziennych, kara ograniczenia

wolności albo pozbawienia wolności powyżej 1 m-ca.

KONTRATYPY. - Kontratypy to okoliczności wyłączające bezprawność czynu: obrona konieczna, wyższa konieczność, zgoda pokrzywdzonego, karcenie małoletnich, sport, ryzyko nowatorstwa, działalność lekarska.

Czyn jest kryminalnie bezprawny wtedy, gdy jest zabroniony przez ustawę i nie zachodzą okoliczności wyłączające bezprawność (kontratyp).

Obrona konieczna i stan wyższej konieczności to KONTRATYPY.

Obrona konieczna polega na odparciu bezpośredniego i bezprawnego zamachu na jakikolwiek dobro chronione prawem. Sposób obrony musi być współmierny do niebezpieczeństwa, spowodowanego zamachem. W przeciwnym wypadku zachodzi eksces i może nie zostać wyłączona bezprawność czynu.

Stan wyższej konieczności — działanie w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa, grożącemu jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można uniknąć, a dobro poświęcane przestawia wartość niższą od ratowanego.

L

LEKKOMYŚLNOŚĆ zachodzi wówczas, gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia przestępstwa, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że zdoła go uniknąć. Lekkomyślność występuje np. w czynie kierowcy, który jedzie z niedozwoloną szybkością i powoduje wypadek. Typową lekkomyślnością jest strzelanie na polowaniu do zwierzęcia przebiegającego w pobliżu drugiego myśliwego.

M

MOC PRAWNA ORZECZEŃ ZAGRANICZNYCH.

Karę orzeczoną za granicą wykonuje się w Polsce lub za granicą. Karę odbytą za granicą wilcza się w poczet kary. Obywatel, który popełnił przestępstwo za granicą i wrócil do kraju nie można wydać władzom obcego państwa.

MŁODOCIANY

Ponoszą oni pełną odpowiedzialność karną. Młodocianym jest sprawca, który w czasie popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat ( ale ukończył lat 17), a w czasie wydania wyroku pierwszej instancji - 24 lat. Są to sprawcy dorośli, jednakże z uwagi na ich wiek i kształtującą się jeszcze osobowość prawo karne przewiduje pewne modyfikacje w zakresie odpowiedzialności, kładąc akcent na wychowawcze oddziaływanie kary na młodocianych.

N

NIEPOCZYTALNOŚĆ - stan psychiczny człowieka, polegający na tym, że nie rozpoznaje on znaczenia swoich czynów lub nie może kierować swoim postępowaniem. Jest to choroba intelektu, albo woli. Uniemożliwia to przypisanie sprawcy winy. Niepoczytalność nie zwalnia od odpowiedzialności, jeżeli została przez sprawcę zawiniona (upojenie alkoholowe),

Niepoczytalność i poczytalność ograniczona:

Nie popełnia przestępstwa, kto z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swym postępowaniem - taki stan nosi nazwę niepoczytalności.

Przyczyną niepoczytalności może być upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna lub inne zakłócenia czynności psychicznych.

Podział upośledzenia umysłowego na cztery stopnie:1-lekkie,2-umiarkowane, 3-ciężkie, 4-

Choroby psychiczne - rozróżnia się choroby o podkładzie:

NIELETNI

w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji - osoba do ukończenia 18 lat

w postępowaniu o czyny karalne - osoba w wieku od 13 do 17 lat

w zakresie wykonywania środków karnych i poprawczych - osoby do 21 lat

Środki wychowawcze: upomnienie, zobowiązanie do określonego postępowania, nadzór odpowiedzialny rodzica lub opiekuna, nadzór oraganizacji poręczającej za nieletniego, nadzór kuratora, skierowani do kuratorskiego ośrodka pracy z młodzieżą, zakaz prowadzenia pojazdów mech., przepadek rzeczy, umieszczenie w rodzine zastępczej, zakładzie wychowawczym itp.

Środki poprawcze:

na okres próby 1-3-lat

Orzeczenie kary:

w chwili orzekania 18 lat, a zachodzą przesłanki umieszczenia go w zakładzie poprawczym

postępowanie rozpoczyna się po ukończeniu 18 lat

Odpowiedzialność karną ponosi od ukończenia 17 lat w chwili popełnienia czynu, a przy niektórych przestępstwach (np. zabójstwie, zgwałceniu zbiorowym lub ze szczególnym okrucieństwem) - od ukonczenia 15 lat

.

NIEDBALSTWO ma miejsce, gdy sprawca nie przewiduje możliwości popełnienia czynu zabronionego, choć powinien i może przewidzieć. Wina w postaci niedbalstwa występuje np.:
w działaniu człowieka, który bawi się bronią palną, nie wiedząc, że jest nabita i skutkiem tego rani człowieka. Sprawca nie wie, że broń jest gotowa do strzału, nie ma zamiaru strzelania, jednak powinien sprawdzić jej stan, jak to robi każdy rozważny człowiek. Zaniedbanie tego obowiązku, o ile doprowadzi do wypadku, będzie decydujące dla odpowiedzialności karnej.

O

OBOWIĄZYWANIE USTAWY KARNEJ WZGLĘDEM CZASU

Na podstawie przepisów ustawy karnej mogą być sądzone tylko te przestępstwa, które zostały popełnione podczas jej obowiązywania (ustawa nie działa wstecz, wyjątek ustawa o wymiarze kary dla zbrodniarzy hitlerowskich).

Zasada lex retro non agit jest stosowana także przy zmianie przepisów, jeżeli czyn został popełniony pod rządami starej ustawy, kara jest wymierzana według ustawy, która jest względniejsza dla przestępcy.

Obowiązywanie ustawy karnej w przestrzeni

Polskie przepisy karne stosuję się do wszystkich osób, które popełniły przestępstwo na terytorium Polski oraz na polskim statku wodnym lub powietrznym. Nie podlegają polskim przepisom ani orzecznictwu polskich sądów:

a) szefowie przestawicielstw państw obcych uwierzytelnieni w Polsce (ambasador, poseł nadzw., minister pełnomocny);

b) osoby należące do personelu dyplomatycznego tych przedstawicielstw;

c) osoby należące do personelu admininstracyjnego i karalne na tych samych zasdach, co za dokonanie przestępstwa,

OBOWIĄZYWANIE USTAWY KARNEJ POD WZGLĘDEM MIEJSCA.

Miejsce popełnienia czynu zabronionego — miejsce, w którym sprawca działał lub zaniechał działania albo gdzie nastąpił lub miał nastąpić skutek.

OBRONA KONIECZNA.- CECHY

- zamach na dobro chronione prawem,

- bezpośredni (grozi w danej chwili określonemu dobru) i bezprawny,

- obrona musi być współmierna do zamachu (np. nie wolno zabić złodzieja).

OBRONA KONIECZNA - działanie człowieka, które zmierza do odparcia bezpośredniego (trwającego w chwili podjęcia obrony koniecznej), bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro społeczne lub jakiekowiek dobro jednostki. Zastosowanie zbyt gwałtownej metody obrony jest

przysługują obywatelowi, oraz na obciążeniu go dodatkowymi obowiązkami. W szczególności skazany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu, jest obowiązany do wykonywania nieodpłatnej, dozorowanej pracy na cele publiczne (20 do 50 godzin miesięcznie), jest pozbawiony prawa do sprawowania funkcji w organizacjach społecznych. Sąd może również zobowiązać skazanego do naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem oraz do przeproszenia poszkodowaneg

OKRES PRÓBY.

Okres próby w wypadku pozbawienia wolności wynosi od 2 do 5 lat, w stos. do młodocianych i recydywistów wielokrotnych od 3 do 5 lat. Okres próby jest stosowany przy warunkowym umorzeniu postępowania, zawieszeniu kary i przedterminowym zwolnieniu. Pomyślne przejście próby (czyli przestrzeganie porządku prawnego, wykonywanie narzuconych obowiązków, poddanie się leczeniu odwykowemu, itp.) prowadzi do uznania kary za wykonaną. Niepomyślne prowadzi do wykonania kary, ponownego wszczęcia postępowania, itp.

OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNĄ.

Okolicznościami wyłączającymi odpowiedzialność karną są wszystkie okoliczności, które powodują, że popełniony czyn przestępczy nie pociąga za sobą wymierzenia kary.

Dzielą się na:

OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE WINĘ,

niepoczytalność, błąd.

OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE BEZPRAWNOŚĆ CZYNU.

obrona konieczna, stan wyższej konieczności, rozkaz przełożonego, zgoda pokrzywdzonego,

działanie w granicach uprawnień lub obowiązku prawnego, ryzyko nowatorstwa.

P

-PRAWO KARNE, JEGO ŹRÓDŁO I BUDOWA KODEKSU KARNEGO.

Prawo karne zawiera przepisy dotyczące przestępstw i kar za nie.

Kodeks karny z 6 CZERWCA 1997 roku ma 3 części:

- ogólna - wszystkie ogólne zagadnienia,

-szczegółowa — poszczególne rodzaje przestępstw i kary za nie (np. przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu człowieka),

- wojskowa — przestępstwa popelnione przez żołnierzy w czynnej służbie wojskowej. 13. 2-

PRZESTĘPSTWO.

PRZESTĘPSTWO TO CZYN CZŁOWIEKA ZABRONIONY POD GROŹBĄ KARY W USTAWIE, ZAWINIONY, BEZPRAWNY I SPOŁECZNIE SZKODLIWY W STOPNIU WIĘKSZYM NIŻ ZNIKOMY.

Przestępstwo- podstawą jest art. 1 KK. Oto definicja materialna przestępstwa:

czyn + zabroniony przez pr. karne + społecznie szkodliwy + zawiniony.

Czyn- swobodne zach. Człowieka, które jest psychicznie i fizycznie sterowany (samowolnie nastawione). Przymuszona wola nie eliminuje czynu. To przymus psychiczny (groźba, szantaż). To społeczna szkodliwość.

Zabroniony- przez pr.kar. „sensu largo” pod groźbą kary (sankcji). Ustawowa formalność, element formalny definicji przestępstwa.

Społecznie szkodliwy- art. 115 p. 2 + art. 1 KK element materialny definicji przestępstwa. Ten element rządzi przestępstwem. Cecha społ.szkodl. jest obiektywna (naganna).

Zawiniony- art. 278

ELEMENTY PRZESTĘPSTWA:

1) podmiot przestępstwa - sprawca lub sprawcy,

2) przedmiot przestępstwa - jest dobro, przeciwko któremu przestępstwo było bezpośrednio skierowane: rzecz, życie człowieka, dobre imię, wolność, mienie itd.

3) strona przedmiotowa przestępstwa - sposób popełnienia czynu i okoliczności w jakich do niego doszło, a więc zewnętrzną, dostrzegalną zmysłami, obiektywnie istniejącą stronę przestępstwa (czas, miejsce, użyte narzędzia, pozostawione ślady itd.). Utrwaleniem strony przedmiotowej przestępstwa zajmuje się ekipa policyjna, która przyjeżdża na miejsce popełnienia przestępstwa.

4) strona podmiotowa przestępstwa - subiektywne okoliczności sprawy związane z psychiką sprawcy do których przede wszystkim należy wina sprawcy.

PRZESTĘPSTWO UWAŻA SIĘ ZA DOKONANE W MIEJSCU, GDZIE

a) sprawca dopuścił się czynu, b) nastąpił skutek, c) skutek miał nastąpić.

PODZIAŁ PRZESTĘPSTWA.

Przestępstwo ma zawsze postać podstawową, ale niektóre przestępstwa mają typ

kwalifikowany (cechy czynu sprawiają, że jest on zagrożony karą surowszą niż typ

podstawowy, np. zgwałcenie zbiorowe) lub uprzywilejowany (cechy czynu sprawiają, że

jest on zagrożony karą łagodniejszą (np. zabójstwo noworodka przez matkę w czasie

porodu pod wpływem jego przebiegu).

K1asy przestępstw wg kryterium wagi.

Zbrodnia — wysokość kary za popełnienie tego czyny zabronionego wynosi co najmniej 3 lata pozbawienia wolności.

Występek — wys. kary: kara grzywny powyżej 30 stawek dziennych, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności powyżej 1 m-ca.

PRZESTĘPSTWA DZIELĄ SIĘ NA:

a) skutkowe (mterialne) - składa się na nie działanie sprawcy i skutek tego działania,

b) bezskutkowe (formalne) - działanie sprawcy bez względu na skutek jest czynem przestępnym,

c) umyślne - umyślna wina sprawcy,

d) nieumyślne - popełniane z winy nieumyślnej (niedbalstwo lub zaniedbanie),

e) popełnione przez działanie,

f) popełnione przez zaniechanie,

g) przestępstwo uprzywilejowane (jest mniej groźne niż zasadnicze) - zasadnicze - kwalifikowane (jest groźniejsze od zasadniczego),

h) ścigane z urzędu lub z oskarżenia prywatnego,

i) pospolite i polityczne.

PRZESTĘPSTWO CIĄGŁE - sprawca popełnia szereg podobnych przestępstw na szkodę tej samej osoby, w jednym miejscu, zazwyczaj w ramach pewnego stosunku prawnego lub życiowego.

PRZESTĘPSTWO POWTÓRZONE - kilka podobnych czynów, popęłnionych kolejno na szkodę różnych osób.

PRZESTĘPSTWO TRWAŁE - składa się z czynu oraz utrzymującego przez czas bezprawnego skutku.

PRZĘSTĘPSTWA PRZECIWKO INSTYTUCJOM PAŃSTWOWYM I SPOŁECZNYM

1) czynna napaść przeciwko funkcjonariuszowi - od roku do 10 lat,

2) przemoc lub groźba - zmuszanie funkcjonariusza do zaniechania działań służbowych, pozbawienie wolności do lat 3

3) znieważenia funkcjonariusza - pozbawienia wolności do 3 lat,

4) sprzedajność (korupcja) - pozbawienie wolności do 8 lat, w przypadku szczególnej wagi od 2 do 12 lat,

5) przekupstwo - pozbawienie wolności do 5 lat, za przek. kwalifikowane od 6 miesięcy do 8 lat,

6) opłacona protekcja - pozbawienie wolności od 1 roku do 3 lat,

7) niedopełnienie obowiązku - polega na przekroczeniu uprawnień lub niedopełnieniu obowiązku przez funkcjonariusza, pozbawienie wolności od 6 miesięcy do 3 lat.

PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO WYMIAROWI SPRAWIEDLIWOŚCI

1) fałszywe zeznania - pozbawienie wolności do 3 lat,

2) fałszywe oskarżenie - grzywna, kara ograniczenia wolności lub pozbawienie wolności do 2 lat,

3) tworzenie fałszywych dowodów,

4) poplecznictwo - polega na utrudnianiu prowadzenia śledztwa, pozbawienie wolności do 5 lat (wyjątek ukrywanie osoby najbliższej),

5) uwolnienie więźnia - pozbawienie wolności do 3 lat.

PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO DOKUMENTOM

Są to fałszerstwo (grzywna, kara ograniczenia wolności lub kara pozbawienia wolności od 3 mies. do 5 lat): podrobienie i przerobienie, poświadczenie nieprawdy (pozb. woln. od 3 mies. do 5 lat, gdy działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej 6 mies. do 8 lat), wyłudzenie poświadczenia nieprawdy (do 3 lat), przest. przeciwko dowodom tożsamości (do lat 2), zniszczenie dokumentu (do 2 lat), zniszczenie znaków granicznych (do 2 lat).

PRZYMUS.

Przymus powoduje wyłączenie odpowiedzialności karnej. W przypadku przymusu bezwzględnego wola człowieka jest wyłączona (jest to przymus zyczny), a w przypadku przymusu względnego — wola jest ograniczona (przymus psychiczny).

PROBACJA polega na zawieszeniu orzeczenia lub wykonania kary, nałożeniu na sprawcę określonych obowiązków próby i poddania go dozorowi kuratora, który nadzoruje wykonanie nałożonych obowiązków przestrzeganie prawa przez skazanego.

PRZESŁANKI PODJĘCIA POSTĘPOWANIA KARNEGO.

Wszystkie muszą być spełnione I to w następującej kolejności:

- musi zostać popełniony czyn,

- czyn ten musi być kryminalnie bezprawny, a więc zabroniony przez prawo i nie objęty kontratypem, czyli okolicznością wyłączającą bezprawność,

- czyn musi być zawiniony, czyli popełniony przez osobę dorosłą i poczytalną, umyślnie lub nieumyślnie,

- czyn musi być społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.

PRZESŁANKI ZMIANY ORZECZONEJ KARY:

Zmiana kary to skrócenie kary. Skazany może zostać zwolniony z reszty kary po odbyciu połowy kary (co najmniej jednak niż 6 m-cy). Są od tego wyjątki — w przypadku recydywy zwyklej zmiana kary może nastąpić po odbyciu 2/3 kary (nie mniej niż 1 rok), recydywy wielokrotnej — po % kary (nie wcześniej niż po 1 roku), przy karze 25 lat pozbawienia wolności po 15 lat, a przy dożywociu po25 latach.

PRZEDAWNIENIE - polega na tym, że po upływie określonego czasu nie można zrealizować odpowiedzialności karnej za popełnione przestępstwo (rezygnacja ze ścigania, wyrokowania lub wykonania kary). Przedawnienie karalności — nie orzeka się kary, środka karnego czy warunkowego umorzenia postępowania. Przedawnienie wykonania kary może wystąpić, kiedy karę już orzeczono.

PRZEDAWNIENIE WYKONANIA KARY - biegnie wówczas, gdy postępowanie karne zakończyło się prawomocnym wyrokiem, ale kara nie została wykonana. Okres przedawnienia wynosi 30 lat, w razie skazania na 5 lat lub surowszą karę, 15 lat, w razie skazania na karę do 5 lat, 10 lat, w razie skazania na inną karę.

PRZEDAWNIENIE WYROKOWANIA KARY - biegnie wówczas, gdy postępowanie karne zostało wszczęte, lecz nie doszło do wydania wyroku. Przestępstwo przedawnia się jeżeli od czasu jego popełnienia minęło

w oskarżeniach prywatnych - z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobe sprawcy, jednak nie później niż z upływem 3 lat od popełnienia występku

Przedawnienie nie obejmuje zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych, jak również do niektórych umyślnych przestępstw popełnionych przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych

Okres przedawnienia rozpoczyna bieg od czasu popełnienia przestępstwa (przy przestępstwach materialnych - od czasu nastąpienia skutku). Terminy ulegają przedłużeniu o 5 lat, jeżeli w okresie przedawnienia wszczęto postępowanie.

Przerwa - w wypadku wystąpienia przeszkód prawnych, ale nie faktyczna przeszkoda.

PRZEDAWNIENIE ŚCIGANIA - biegnie, gdy postępowania karnego w ogóle nie wszczęto, karalność przestępstwa ustaje, gdy od czasu jego popełnienia mineło 30 lat gdy, czyn stanowi zbrodnię, 10 lat, gdy czyn stanowi występek zagrożony karą przekraczającą 5 lat, 5 lat, gdy chodzi o pozostałe występki

POZBAWIENIE PRAW PUBLICZNYCH utrata czynnego i biernego prawa wyborczego, utrata prawa do pełnienia funkcji w wymiarze sprawiedliwości, utrata posiadanego stopnia wojskowego oraz odznaczeń,

Orzekanie o pozbawieniu praw publicznych pozostawione zostało ocenie sądu i może nastąpić w razie skazania na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat, za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującego na szczególne potępienie.

POZBAWIENIE PRAW RODZICIELSKICH LUB OPIEKUŃCZYCH - jest orzekana, gdy sprawca popełnił przestępstwo na szkodę małoletniego lub współdziałając z małoletnim, lub popełnione przestępstwo

PODŻEGANIE I POMOCNICTWO

Podżeganie - nakłanianie innej osoby do dokonania czynu zabronionego (w dowolnej formie- działanie) zamiar bezpośredni

Pomocnictwo- ułatwienie innej osobie dokonania czynu zabronionego (udzielanie rad, informacji, pomocnictwo intelektualne tj. utwierdzenie w zamiarze przestpczym )

Poplecznictwo-pomoc udzielona po popełnieniu przestępstwa (dla uniknięcia odpowiedzialności )

PEDOFILIA

Popełnia je ten, kto doprowadza małoletniego poniżej 15 lat do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności

PŁATNA PROTEKCJA

Popełnia je ten, kto powołując się na swoje wpływy w instytucji państwowej lub samorządu terytorialnego, podejmuje się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za korzyść majątkową lub osobistą

NADUŻYCIE FUNKCJI PUBLICZNEJ

Popełnia je ten funkcjonariusz publiczny, który przekraczając swoje uprawnienia lub niedopełniając obowiązków działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego

R

RECYDYWA - ZAOSTRZENIE USTAWOWEGO WYMIARU KARY.

Kara może przekraczać granice ustawowe. Ma to miejsce najczęściej w przypadku recydywy.

Recydywa ogólna — popełnienie przestępstwa przez sprawcę, który wcześniej popełnił występek i odsiedział karę co najmniej 6 m-cy bez zawieszenia. Nie wolno orzec wobec niego kary lagodniejszej jak pozbawienie wolności. Po drugie — popełnienie przestępstwa przez sprawcę, który wcześniej był karany przestępstwo umyślne, nawet jeśli nie odsiedział kary — nie można umorzyć postępowania.

Recydywa specjalna:

- r. sp. zwykła — sprawca odbywa karę co najmniej 6 m-cy więzienia, nie mija 5 lat, a on dokonuje tego samego przestępstwa — kara może być wyższa o połowę od przewidzianej w ustawie (jeśli przewiduje się 10, to wynieść może 15 lat),

- r. wielokrotna — ponowne skazanie z recydywy zwyklej, odbycie łącznie najmniej 1 więzienia i przed upływem 5 lat przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu, zgwałcenia, rozboju, kradzieży w złamaniem, itp. — granica ustawowa może być zwiększona o połowę.

ROZKAZ PRZEŁOŻONEGO - w przypadku, gdy wykonujący rozkaz nie wie, że jest on zabroniony odpowiedzialność ponosi tylko osoba, która wydała rozkaz,

RYZYKO NOWATORSTWA - osoba, ma prawo podjąć ryzyko wystąpienia skutków przestępnych, jeżeli jest ono uzasadnione

mogło dać gorszący przykład małoletniemu

S

STADIA CZYNU PRZESTĘPNEGO

1) zamiar - nie jest karalny,

2) czynności przygotowawcze - są to wszystkie czynności mające na celu przygotowanie gruntu pod przyszłe przestępstwo, nie podlegają karze z wyjątkiem niektórych wymienionych przez przepisy,

3) usiłowanie - sprawca podejmuje działanie zmierzające do dokonania przestępstwa, ale nie udaje mu się to, usiłowanie udolne to takie, które było możliwe do zrealizowania, lecz sprawcy coś staneło na przeszkodzie, usiłowanie nieudolne wogóle nie było możliwe do zrealizowania, usiłowanie jest

przekroczeniem granic obrony koniecznej,

b) stan wyższej konieczności - poświęcenie cudzego dobra w celu zapobieżenia bezpośredniemu niebezpieczeństwu, grożącemu jakiemukolwiek dobru społecznemu lub dobru jednostki,

c) rozkaz przełożonego - w przypadku, gdy wykonujący rozkaz nie wie, że jest on zabroniony odpowiedzialność ponosi tylko osoba, która wydała rozkaz,

d) zgoda pokrzywdzonego - okoliczność wyłączająca bezprawność czynu tylko w przypadku tych przestępstw, które są skierowane wyłącznie przeciwko jednostce, zgoda pokrzywdzonego nie wyłącza odpowiedzialności przy takich przestępstwach jak zabójstwo, uszkodzenie ciała itp.

e) działanie w granicach uprawnień lub obowiązku prawnego - nie jest bezprawne działanie osób, które dopuszczają się czynów, w innych warunkach zabronionych, realizując ciążący na nich obowiązek urzędowy, zawodowy lub wychowawczy,

f) ryzyko nowatorstwa - osoba, ma prawo podjąć ryzyko wystąpienia skutków przestępnych, jeżeli jest ono uzasadnione

mogło dać gorszący przykład małoletniemu,

STAN WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI - poświęcenie cudzego dobra w celu zapobieżenia bezpośredniemu niebezpieczeństwu, grożącemu jakiemukolwiek dobru społecznemu lub dobru jednostki,

SĄDOWY WYMIAR KARY

To orzeczenie kary polega na wymierzeniu kary, środków karnych w konkretnej sprawie karnej, mieści się w granicach ustawowego wymiaru kary (od ... do...). Przy wymierzaniu kary bierze się pod uwagę okoliczności lagodzące i zaostrzające odpowiedzialność, preferuje się kary, które nie polegają na pozbawieniu wolności, bierze się pod uwagę stopień winy, społeczną szkodliwość czynu, zasady humanitaryzmu.

ŚRODKI KARNE

1) pozbawienie praw publicznych - utrata czynnego i biernego prawa wyborczego, utrata prawa do pełnienia funkcji w wymiarze sprawiedliwości, utrata posiadanego stopnia wojskowego oraz odznaczeń,

2) pozbawienie praw rodzicielskich lub opiekuńczych - jest orzekana, gdy sprawca popełnił przestępstwo na szkodę małoletniego lub współdziałając z małoletnim, lub popełnione przestępstwo mogło dać gorszący przykład małoletniemu,

3) zakaz zajmowania określonych stanowisk - sąd orzeka, jeżeli sprawca nadużył stanowiska lub zawodu,

4) zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych,

5) przepadek rzeczy - kara dodatkowa,

6) podanie wyroku do wiadomości publicznej - jeżeli jest to celowe ze względu na oddziaływanie społeczne lub leży w interesie sprawcy.

ŚRODKI ZAPOBIEGAWCZE :

Tymczasowe aresztowanie, Poręczenie,Dozór policji, Nakazy i zakazy zachowania się, Zakaz opuszczania kraju, List żelazny.

To środki przymusu stosowane wobec oskarżonego w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania. Wolno je stosować tylko wtedy, kiedy wina oskarżonego jest wysoce prawdopodobna. Stosuje je sąd, a w postępowaniu przygotowawczym również prokurator (ale nie aresztowanie).

Tymczasowe aresztowanie to prowizoryczne pozbawienie oskarżonego wolności celem zapewnienia prawidłowego toku postępowania. Stosuje się, kiedy zachodzi obawa ucieczki lub ukrywania się, a niekiedy ze względu na wysoki wymiar kary, kiedy zachodzi obawa matactwa lub popełnienia przestępstwa przeciwko zdrowiu, życiu lub bezpieczeństwa powszechnego, jeśli oskarżony popełnił taki czyn już wcześniej. Zawsze w postanowieniu o zastosowaniu tymczasowego aresztowania trzeba określić jego czas i ostateczny termin trwania. Czas trwania:

1. w postępowaniu przygotowawczym: maks 3 miesiące z możliwości przedłużenia na okres do roku albo powyżej (tylko sąd apelacyjny),

2. postępowanie główne: łączny okres do wydania wyroku w pierwszej instancji nie może przekroczyć 2 lat; przedłużenia zawsze na najwyżej 3 miesiące.

Poręczenie to umowa między organem procesowym a oskarżonym lub inną osobą w zamian za gwarancję daną temu organowi odpowiedniego zachowania się oskarżonemu, który pozostanie za to na wolności.

Poręczenie majątkowe — oskarżony lub inna osoba zyczna sklada gwarancje w postaci pieniędzy krajowych lub obcych lub papierów wartościowych albo zastawu na rzeczach lub hipoteki. Suma jest wpłacana do kasy sądu lub prokuratury albo płacona w wypadku złamania umowy.

Poręcznie niemajątkowe:

Społeczne — daje je kierownictwo zakładu pracy, szkoły lub uczelni, których oskarżony jest pracownikiem, uczniem lub studentem, zespół, w kótrym pracuje lub uczy się, organizacja społeczna, której jest członkiem albo zespół żołnierski, jeśli jest żołnierzem. Poręczenie to ma zapewnić, że oskarżony stawi się na każde wezwanie i nie będzie utrudniał postępowania. To gwarantuje poręczający, który odpowiada za działania oskarżonego. Obowiązki poręczającego pełni wyznaczona osoba, zwana opiekunem poręczenia.

Poręczenie indywidualne to poręczenie niemajątkowe dane przez osobę godną zaufania.

Dozór Policji lub w stosunku do oskarżonego żołnierza — wojskowego przełożonego. Oskarżony jest na wolności, ale musi spełniać określone warunki, np.: nie może oddal się z określonego miejsca pobytu, musi zgłaszać się do organu dozorującego, zawiadamiać organ o zmianie miejsca pobytu, itp.

List żelazny Polega on na tym, iż właściwy miejscowo sąd okręgowy zawiera umowę z oskarżonym przebywającym za granicą. W umowie tej oskarżony zobowiązuje się do stawienia się w sądzie lub u prokuratora w oznaczonym terminie oraz do przestrzegania warunków ustalonych przez są. Zgodnie z zawarta umową zobowiązuje się on jednocześnie do odpowiadania z „wolnej stopy” - art. 281 kpk Wydane listu można uzależnić od złożenia poręczenia majątkowego.

SZANTAŻ, bezprawna groźba spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci danej osoby, zwykle dla uzyskania jakiejś korzyści.

SPRAWCA, SPRAWSTWO I WSPÓŁSPRAWSTWO

Każda osoba odpowiedzialna karnie za przestępstwo (także podżegacz i pomocnik)
sensu stricto - osoba, która czynu zabronionego miała dokonać lub dokonała (nie podżegacz i nie pomocnik)

Sprawstwo - sprawcą jest ten, kto dokonuje czynu i ten kto nim kieruje
Współsprawstwo - Współdziałanie przestępne

T

TRYB ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW.

1) publiczno-karny (przestępstwa ścigane z urzędu),

2) prywatny (na wniosek pokrzywdzonego, np. zgwałcenie).

U

UŁASKAWIENIE — akt łaski głowy państwa odnoszący się do indywidualnie oznaczonych osób. Wniosek składa sam skazany, osoba uprawniona do wnoszenia środków odwoławczych na jego korzyść, itp. Prośbę przedstawia się sądowi, który wydal wyrok w pierwszej instancji. Sąd ten rozpoznaje ją w takim składzie, w jakim orzekał. Jeśli prośbę o ułaskawienie choćby jeden sąd zaopiniował pozytywnie, Prokurator Generalny przedstawia prezydentowi prośbę o ułaskawienie wraz z aktami spawy i wnioskiem.

Ułaskawienia przez władzę ustawodawczą:

amnestia - zbiorowy akt łaski - darowanie lub złagodzenie kar prawomocnie orzeczonych za przestępstwa

abolicja - polega na zakazie wszczęcia postępowania lub nakazie jego umorzenia wskutek uchylenia karalności pewnych czynów

Klauzule dominacyjne - uzależniają umorzenie postępowania, darowanie lub złagodzenie od pewnych faktów i okoliczności dotyczącyvh sprawcy

USIŁOWANIE - sprawca podejmuje działanie zmierzające do dokonania przestępstwa, ale nie udaje mu się to, usiłowanie udolne to takie, które było możliwe do zrealizowania, lecz sprawcy coś staneło na przeszkodzie, usiłowanie nieudolne wogóle nie było możliwe do zrealizowania, usiłowanie jestprzekroczeniem granic obrony koniecznej

W

WYSTĘPEK obejmuje czyny zagrożone karą przekraczającą miesiąc pozbawienia wolności, miesiąc ograniczenia wolności lub 30 stawek dziennych grzywny.

WINA I JEJ FORMY.

Na ogół przez winę rozumie się określony psychicznie stosunek sprawcy do popełnionego czynu.

Formy winy:

1) WINA UMYŚLNA — sprawca chce popełnić czyn lub przewiduje jego popełnienie i godzi się na to,

a) zamiar bezpośredni - sprawca chcę popełnić czyn zabroniony,

b) zamiar ewentualny - sprawca przewiduję możliwość popełnienia przestępstwa i godzi się na to.

2) WINA NIEUMYŚLNA — sprawca nie chce popełnić czynu, ale popelnia go wskutek niezachowania reguł ostrożności wymaganych w danych okolicznościach (np. nie ma kwalifikacji, odpowiednich narzędzi).

a) lekkomyślność - sprawca przewiduję możliwość popełnienia przestępstwa, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że zdoła go uniknąć,

b) niedbalstwo - sprawca nie przewiduję możliwości popełnienia czynu zabronionego, choć powinien i może przewidzieć.

OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE WINĘ:

- niepoczytalność lub poczytalność ograniczona,

- wprowadzenie się w stan nietrzeźwości lub odurzenia,

- błąd, co do znamion (cech) czynu zabronionego,

- błąd, co do prawa

- błąd, co do kontratypu,

- znikoma szkodliwość społeczna czynu.

WARUNKOWE UMORZENIE POSTĘPOWANIA.

- kara za przestępstwo jest niższa od 3 lat,

- wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne,

- okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości,

- sprawca nie był wcześniej karany za przestępstwo umyślne,

- istnieje pozytywna prognoza, że sprawca nie popełni więcej przestępstwa,

- jeżeli kara jest niższa od 5 lat, a sprawca pojednał się z ofiarą, naprawił szkodę.

WARUNKOWE ZAWIESZENIE WYKONANIA KARY

Warunkowo można zawiesić:

Okres próby wynosi od 2 do 5 lat (przy zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności) oraz od 1 roku do 5 lat (zawieszenie wykonania kary ograniczenia wolności lub grzywny) i od 3 do 5 lat (zawieszenie wykonania kary orzeczonej wobec sprawcy młodocianego lub multirecydywisty).

Sąd może na okres próby wyznaczyć dozór
( kuratora lub instytucji społecznej). Wobec młodocianego i multirecydywisty dozór jest obowiązkowy.

WARUNKOWE PRZEDTERMINOWE ZWOLNIENIE

Kolejny środek probacyjny - wyraz indywidualizacji kary.
Przesłanka merytoryczna - prognoza kryminologiczna
O warunkowym zwolnieniu orzeka sąd penitencjarny na wniosek skazanego, obrońcy, naczelnika więzienia lub prokuratora

Przesłanka formalna - odbycie ustawowo określonej ilości kary

po odbyciu co najmniej połowy kary, jednak nie wcześniej niż po 6 miesiącach

Okres próby stanowi czas pozostały do odbycia całej kary, ale nie może to być okres krótszy niż 2 lata i dłuższy niż 5 lat (dla multirecydywisty okres próby nie może być krótszy niż 3 lata).

Dla skazanego na dożywocie okres próby przy warunkowym zwolnieniu wynosi 10 lat.

WYKROCZENIE - to czyn społecznie szkodliwy zagrożony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia karą aresztu do 30 dni, ograniczenia wolności 1 miesiąca, grzywny lub nagany.

WYROK ŁĄCZNY - ma to miejsce w sytuacji, gdy w odrębnych postępowaniach sprawca został prawomocnie skazany za różne przestępstwa. Wówczas sąd, który wydał ostatni wyrok skazujący, orzeka o połączeniu kar wymierzonych w poprzednich wyrokach, wydając jeden wyrok łączny

Z

ZGODA POKRZYWDZONEGO - okoliczność wyłączająca bezprawność czynu tylko w przypadku tych przestępstw, które są skierowane wyłącznie przeciwko jednostce, zgoda pokrzywdzonego nie wyłącza odpowiedzialności przy takich przestępstwach jak zabójstwo, uszkodzenie ciała itp.

ZAMIAR - nie jest karalny,

ZBRODNIAMI są czyny zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat

albo karą surowszą. Są to szczególnie ciężkie przestępstwa, takie jak zabójstwo, zbrojny rozbój, zamach na niepodległość Państwa, na życie Prezydenta oraz zbrodnie przeciwko pokojowi i ludzkości.

ZABÓJSTWO

Popełnia je ten, kto zabija człowieka

Rodzaje:

NIEUMYŚLNE SPOWODOWANIE ŚMIERCI

Popełnia je ten, kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka

ZBIEG PRZESTĘPSTW występuje wówczas, gdy sprawca dopuści się kilku czynów przestępnych, za które jest następnie sądzony łącznie, na jednej rozprawie. Sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary wymierzone za zbiegające się przestępstwa. Kara łączna nie może być być wyższa od sumy kar łącznych i nie może przekroczyć górnej granicy danego rodzaju kary.

1) zbieg jednorodny - sprawca popełnia kilka przestępstw tego samego rodzaju

2) zbieg różnorodny - sprawca popełnia kilka przestępstw różnego rodzaju

ZBIEG PRZEPISU USTAWY ma miejsce wtedy, gdy czyn wyczerpuje jednocześnie znamiona kilku przestępstw. Sąd wymierz karę zasadniczą na podstawie tego przepisu, który przewiduje najsurowszą karę.

Gdy jeden czyn wyczerpuje znamiona określone w dwóch lub więcej przepisach.

Zbieg pozorny: czyn wyczerpuje wprawdzie znamiona kilku przepisów, ale faktu zbiegu przepisów nie uwzględnienia się w kwalifikacji prawnej na podstawie reguł wyłączania wielości ocen

zbieg rzeczywisty: gdy jeden czyn wypełnia znamiona określone w kilku przepisach, a nie zachodzi zjawisko wypierania lub pochłaniania jednego przepisu przez drugi

zbieg kumulatywny - skazanie sprawcy za jedno przestępstwo na podstawie wszystkich zbiegających się przepisów

zbieg eliminacyjny - na podstawie przepisu najsurowszego

zbieg idealny - sprawca popełnił tyle przestępstw ile znamion ustawowych swym czynem wyczerpał; zachodzi np. w razie popełnienia czynu, który wyczerpuje znamiona przestępstwa i przestępstwa skarbowego

ZMIANA USTAWY ( prawo intertemporalne)

Problematykę wynikającą ze zmiany ustawy karnej regulują zasady prawa intertemporalnego ( międzyczasowego). Jeżeli w czasie popełnienia czynu zabronionego obowiązywała inna ustawa karna, niż w czasie orzekania w sprawie o ten czyn, należy zastosować ustawę obowiązującą w czasie orzekania (nową), gdyż realizuje ona lepiej aktualną politykę karną, jednak z zastrzeżeniem, że nie może to prowadzić do pogorszenia sytuacji sprawcy.

ZASADY PRAWA KARNEGO.

- odpowiedzialności karnej za czyn,

- zasada winy,

- odpowiedzialności indywidualnej i osobistej,

- humanitaryzmu

ZAS. ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ ZA CZYN I WINY.

Zas. odpowiedzialności karnej: ukarany może być ten, kto popełnił czyn zabroniony.

Zas. winy: ukarany może być ten, kto ponosi winę za czyn (miał zamiar go popelnić lub godził się na to); wina to psychiczny stosunek sprawcy do czynu.

ZAS. ODPOWIEDZIALNOŚCI INDYWIDUALNEJ I OSOBISTEJ ORAZ ZAS. HUMANITARYZMU.

Zas. odpowiedzialności indywidualnej polega na tym, że ukarany może być tylko ten, kto popelnil czyn zabroniony. Zas. odpowiedzialności osobistej polega na tym, że może ją ponieść tylko sprawca.

Zas. humanitaryzmu — kary i środki karne muszą być stosowane z uwzględnieniem zasad humanitarnych, a w szczególności godności człowieka.

ZAS. „NULLUM CRIMEN SINE LEGE”.

Odpowiedzialności karnej podlega ten, kto popełnił czyn zabroniony przez ustawę obowiązującą w momencie jego popełnienia.

ZASADA DOMNIEMANIA NIEWINNOŚCI, reguła, w myśl której oskarżonego uważa się dopóty za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu. Zasada domniemania niewinności unormowana jest w Konstytucji RP oraz w kodeksie postępowania karnego, który uszczegóławia zasadę stwierdzeniem, że nie dających się usunąć wątpliwości nie wolno rozstrzygać na niekorzyść oskarżonego.

Z zasady domniemania niewinności wyprowadzono prawo oskarżonego do obrony (prawo do obrony). Zarazem w toku całego postępowania przed sądem I i II instancji (zasada instancyjności) należy oskarżonego traktować jako niewinnego, bez względu na przytłaczające dowody winy, a do czasu wydania prawomocnego wyroku nie można przesądzać kwestii jego winy.

ZASADA PRAWDY MATERIALNEJ, zasada, w myśl której sąd zobowiązany jest do ustalenia zgodnych z rzeczywistością wszystkich faktów i okoliczności istotnych dla wyrokowania.

ZATARCIE SKAZANIA - wprowadza fikcję prawną polegającą na tym, że skazanie uważa się za niebyłe. Osobę uważa się za niekaraną, a wpis do rejestru skazanych usuwa się.

Z mocy prawa zatarcie skazania może nastąpić:

ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY.

Związek przyczynowy w prawie karnym zachodzi między działaniem sprawcy a skutkiem przestępnym, wywołanym przez te działanie i występuje tylko przy przestępstwach materialnych.

Istnienie związku przyczynowego jest warunkiem odpowiedzialności karnej, Żeby zapadł wyrok skazujący prokurator musi udowodnić, że przestępny skutek jest konsekwencją działania sprawcy czyli, że zachodzi tu związek przyczyny i skutku. Związek przyczynowy nie zostanie udowodniony, sprawca nie ponosi za swój czyn odpowiedzialności. Związek taki musi być ścisły. W prawie karnym istnienie luźnej zależności między działaniem sprawcy a skutkiem nie wystarcza do przyjęcia istnienia związku przyczynowego. Konieczny związek przyczynowy zachodzi tylko wtedy, gdy określone działanie z reguły pociąga za sobą dany skutek przestępny. Warunkiem odpowiedzialności sprawcy czynu jest istnienie między jego działaniem a przestępnym skutkiem takiego właśnie koniecznego związku przyczynowego. Oskarżenie
o zabójstwo człowieka, który uderzył drugiego nożem, wymaga udowodnienia, że ofiara zmarła wskutek rany, a nie np. w następstwie zapalenia płuc, którego nabawiła się w szpitalu.

ZGWAŁCENIE

CZYN NIERZĄDNY Z OSOBĄ NIEPOCZYTALNĄ LUB ZALEŻNĄ

Popełnia je ten, kto wykorzystując bezradność innej osoby lub wynikający z upośledzenia umysłowego lub choroby psychicznej brak zdolności tej osoby do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postepowaniem, doprowadza ją do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynnosci seksualnej albo do wykonania takiej czynności

PRAWO KARNE PROCESOWE

A

APELACJA - środek odwoławczy skierowany przeciwko nieprawomocnemu wyrokowi sądu pierwszej instancji, uruchamiającym wszechstronna kontrolę tego wyroku, zarówno pod względem uchybień prawu, jak i uchybień w zakresie ustaleń faktycznych oraz wymiaru katy. Termin do jej wniesienia wynosi 14 dni i biegnie dla każdego uprawnionego do wniesienia apelacji od daty doręczenia mu wyroku z uzasadnieniem.

Od wyroków sadów rejonowych rozpoznają sądy okręgowe, a sady apelacyjne od wyroków sadów okręgowych jako sądów pierwszej instancji. Apelację można wnieść co do winy( wówczas uważa się ją za zwróconą przeciwko całości wyroku ) lub można ją ograniczyć co do kary.

Przebieg postępowania apelacyjnego:

1- czynności sądu I instancji:

2- czynności sądu II instancji

w wyniku rozpoznania apelacji mogą zapaść w sądzie i instancji orzeczenia

Art. 442

§ 1 Sąd któremu przekazano sprawę do ponownego rozpoznania orzeka w granicach w jakich     nastąpiło przekazanie. Uchylenie wyroku tylko w zakresie rozstrzygnięcia i karze albo innym środku nie stoi na przeszkodzie uniewinnieniu oskarżonego lub umorzeniu postępowania.

§ 2 W wypadku przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sąd orzekający w I instancji ,    przeprowadzając postępowanie w zakresie dowodów, które nie miały wpływu na uchylenie wyroku    może za zgodą stron poprzestać na ich ujawnieniu..

§ 3 Zapatrywania prawne i wskazania sądu odwoławczego co do dalszego postępowania są wiążące dla    sądu , któremu sprawę przekazano do ponownego rozpoznania orzeczenia.

Atr. 443 W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania wolno w dalszym postępowaniu wydać orzeczenie surowsze niż uchylone tylko wtedy , gdy orzeczenie to było zaskarżone na niekorzyść oskarżonego. Nie dotyczy to orzekania o środkach wymienionych w at. 93 i 94 Kodeksu karnego.

Art. 448

§1 O przyjęciu apelacji zawiadamia się prokuratora oraz obrońców i pełnomocników, a także strony, po    czym akta przekazuje się niezwłocznie sądowi odwoławczemu.

§ 2 W wypadku wniesienia apelacji przez prokuratora, obrońcę lub pełnomocnika dołącza się do     zawiadomienia odpis apelacji strony przeciwnej , chyba że w sprawie była wyłączona jawność     rozprawy ze względu na tajemnicę państwową.

ABOLICJA, powszechny akt łaski w postaci zakazu wszczynania lub nakazu umorzenia postępowania karnego w stosunku do pewnych rodzajów przestępstw lub określonej kategorii przestępców. Akt abolicji uchwalany jest zwykle przez parlament w formie ustawy, łącznie z ustawami amnestyjnymi (amnestia).

ANALOGIA W PRAWIE KARNYM PROCESOWYM -jest dozwolona w przeciwieństwie do prawa karnego materialnego, ale tylko na korzyść oskarżonego. Analogia ta jest dopuszczalna ale tylko pod warunkiem, że nie będzie powodować ograniczenia lub zniesienia praw obywatelskich. Ten zakaz ma dwa zakresy:

  1. przedmiotowy - niedopuszczalne jest stosowanie drodze analogii środków przymusu procesowego np. kar procesowych.

  2. Podmiotowy - stosowania analogia niekorzyść oskarżonego i innych stron procesowych

AKCJA CYWILNA W PROCESIE KARNYM - polega na rozstrzyganiu w toku procesu karnego roszczeń cywilnych, wynikających bezpośrednio z przestępstwa lub nakładaniu z tego powodu odpowiednich świadczeń.

W polskim procesie karnym znane są następujące formy akcji cywilnej:

  1. postępowanie adhezyjne - czyli postępowanie toczące się w ramach procesu karnego na podstawie powództwa cywilnego, wniesionego przez pokrzywdzonego lub inną osobę uprawnioną, która w procesie karnym dochodzi roszczeń majątkowych, wynikających bezpośrednio z popełnienia przestępstwa

  2. Orzeczenie obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody, którą sąd orzeka w następujących przypadkach:

  • Orzeczenie odszkodowania z urzędu - w razie skazania lub warunkowego umorzenia postępowania

  • Orzeczenie nawiązki - np. w razie skazania za przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przeciwko środowisku

  • Orzeczenie świadczenia pieniężnego - gdy sad odstępuje od wymierzenia kary lub warunkowo umarza postępowanie albo stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary.

  • Orzeczenie zwrotu korzyści majątkowej - skarbowi państwa przez podmiot, w którego imieniu działa sprawca.

    • B

    BIEGŁY SĄDOWY, EKSPERT SĄDOWY, osoba przywołana przez prokuratora i sądy dla wydania opinii, jeżeli "stwierdzenie okoliczności mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy wymaga wiadomości specjalnych" (kodeks postępowania karnego)

    Osoba posiadająca specjalistyczną wiedzę na dany temat, czyli specjalne wiadomości, które mogą objaśnić sądowi wskazane przez niego okoliczności sprawy. Materiałem dowodowym dostarczanym przez biegłego jest jego opinia, dotycząca okoliczności sprawy poddanych badaniu. Powinna ona uwzględniać aktualny stan wiedzy oraz sprawy, zasady i doświadczenia w danej dziedzinie działalności (np. zwyczaje handlowe), a także uzasadnienie. Może być pisemna, a jeśli jest niepełna, to dodatkowo także ustna. Sąd może ustanowić innego biegłego, jeśli uzna opinię pierwszego za niewystarczającą. Biegłym może zostać osoba, która ma polskie obywatelstwo i korzysta z pełni praw cywilnych, ukończyła 25 lat, posiada niezbędną wiedzę wymaganą do wydania opinii w konkretnej sprawie, daje rękojmię i wyraża zgodę na wykonywanie funkcji biegłego. Za swoją opinię może on żądać wynagrodzenia. Formalnie, zgodnie z kodeksem postępowania karnego, do pełnienia czynności biegłego sądowego mogą być powołane osoby znajdujące się na liście biegłych sądowych, ale może nim być także "każda osoba, o której wiadomo, że ma odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie" (kodeks postępowania karnego).

    D

    DOWÓD, w postępowaniu przed sądem (lub innym organem) środek służący do wykazania prawdziwości okoliczności ważnych do rozstrzygnięcia sprawy.

    DOCHODZENIE,

    w procesie karnym forma postępowania przygotowawczego. Dochodzenie wszczynane jest, gdy zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstwa i zmierza do wyjaśnienia okoliczności jego popełnienia oraz przygotowania sprawy dla prokuratora i sądu.

    Dochodzenie prowadzi policja z własnej inicjatywy lub na zlecenie prokuratora w sprawach, w których prowadzenie śledztwa nie jest obowiązkowe. W szczególnych przypadkach dochodzenie mogą prowadzić organy ministra finansów lub straży granicznej.

    Nauka wyróżnia także tzw. dochodzenie w niezbędnym zakresie, które w granicach koniecznych dla zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa przed ich utratą lub zniekształceniem może prowadzić policja w każdej sprawie w wypadkach nie cierpiących zwłoki, nawet choćby prowadzenie śledztwa było obowiązkowe jeszcze przed wydaniem postanowienia o wszczęciu postępowania.

    DOCHODZENIE W NIEZBĘDNYM ZAKRESIE.

    Art. 308

    § 1W granicach koniecznych dla zabezpieczenia śladów i dowodów przestrzegania przed  ich  utratą     zniekształceniem lub zniszczeniem, prokurator albo Policja może w każdej sprawie w wypadkach         nie cierpiących zwłoki, jeszcze przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub     dochodzenia przeprowadzić niezbędnym zakresie czynności procesowe, a zwłaszcza dokonać      oględzin, w razie potrzeby z udziałem biegłych, przeszukania lub czynności wymienionych w art. 74 §2 pkt 1 w stosunku do osoby podejrzanej a także przedsięwziąć wobec niej inne niezbędne     czynności     nie wyłączając pobrania próby krwi i wydzielin organizmu. Po dokonaniu tych     czynności w  sprawach ,  w których prowadzenie śledztwa jest obowiązkowe,     prowadzący     dochodzenie   przekazuje sprawę niezwłocznie prokuratorowi.

        Przepis art.307 § 4 stosuje się odpowiednio,

    § 2. W wypadkach nie cierpiących zwłoki, w szczególności wtedy , gdy mogłoby spowodować    zatarcie śladów lub dowodów przestępstwa można w toku czynności wymienionych w § 1    przesłuchać osobę podejrzaną popełnienie przestępstwa w charakterze podejrzanego przed    wydaniem postanowienia o przedstawieniu zarzutów, jeżeli zachodzą warunki do sporządzenia    takiego postanowienia . Przesłuchanie rozpoczyna się od informacji o treści zarzutu.

    § 3 W wypadku przewidzianym w § 2 prokurator najdalej w ciągu 5 dni od dnia przesłuchania wydaje     postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo, odmawiając jego wydania, umarza postępowanie w      stosunku do osoby przesłuchanej,

    § 4 Czynności o których mowa w § 1 i 2, mogą być dokonywane tylko w ciągu 5 dni od dnia pierwszej     czynności,

    § 5. W wypadkach określonych w § 1 i 2 czas trwania śledztwa lub dochodzenia liczy się od dnia     pierwszej czynności,

    Czynności nie cierpiące zwłoki - takie czynności, których nie przeprowadzenie może spowodować utratę lub zniekształcenie dowodów. Utrwalenie tych czynności powinno nastąpić w formie protokołu.

    DECYZJE PROCESOWE - podaj w jaki sposób dzielą się w polskim prawie karnym procesowym

    Wśród oświadczeń procesowych wyróżnia się oświadczenia postulujące, które kierowane są do organów procesowych i oświadczenia władcze, z których najważniejsze są decyzje procesowe.

    DECYZJE PROCESOWE dzieli się na:

    - Orzeczenia( wyroki, nakazy i postanowienia )

    - Zarządzenia, czyli decyzje w kwestiach mniejszej wagi, mające charakter porządkowy, incydentalny 9 wymaga pisemnego uzasadnienia jedynie wówczas, gdy podlega zaskarżeniu)

    Decyzje - zapada na rozprawie albo na posiedzeniu, jest prawomocna gdy nie można jej zaskarżyć.

    F

    FAŁSZYWE OSKARŻENIE, przestępstwo określone wg kodeksu karnego, polegające na zarzuceniu przed organem powołanym do ścigania popełnienia przez inną osobę przestępstwa, wykroczenia lub przewinienia dyscyplinarnego w sytuacji, gdy czynu w ogóle nie popełniono albo przypisuje się jej czyn popełniony przez inną osobę, albo w inny jeszcze sposób wbrew prawdzie, ściąga się na osobę postępowanie karne, postępowanie przed kolegium lub postępowanie dyscyplinarne.

    G

    GROŹBA BEZPRAWNA, wyrażenie ustawowe obejmujące groźbę karalną, jak i groźbę spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego najbliższych. Nie stanowi groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem.

    K

    KASACJA

    Zwyczajna

    Kasacja to nadzwyczajny środek zaskarżenia uzupełniający system dwuinstancyjności kontroli sądowej polegający na badaniu zgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie sądowe.

    Kasacja może być wniesiona tylko od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie sądowe. Nie można jednak zaskarżyć wyłączenie uzasadnienia wyroku. Kasację rozpoznaje tylko Sąd Najwyższy.

    Kasację może wnieść każda ze stron, ale pod 5 warunkami:

    1. pod warunkiem wyczerpania instancji,

    2. zaskarżenia jedynie rozstrzygnięcia naruszającego prawa odwołującego się lub szkodzącego jego interesom, chyba że wnoszący kasację jest oskarżycielem publicznym,

    3. pod warunkiem przymusu adwokackiego- kasacja powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata, chyba że wnosi ją Minister Sprawiedliwości- Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Obywatelskich.

    4. pod warunkiem dotrzymania terminu zawitego (30 dni od daty doręczenia orzeczenia sądu odwoławczego)

    5. warunkiem uiszczenia opłaty kasacyjnej(nie dotyczy to prokuratora).

    Kasacja może być wniesiona tylko w razie zaistnienia:

      1. bezwzględnej przyczyny odwoławczej(art. 439 kpk),

      2. innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć wpływ na treść orzeczenia.

    Art. 439. §1. Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia, sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie jeżeli:

      1. w wydaniu orzeczenia brał udział sędzia podlegający wyłączeniu z przyczyn określonych w art. 40.§1 pkt 4,5 oraz 7-9

      2. sąd był nienależycie obsadzony lub którykolwiek z jego członków nie był obecny na całej rozprawie,

      3. sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego,

      4. sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu,

      5. zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 17.§1pkt 5, 6, 9, 10 lub 11

      6. oskarżony nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art.79 § 1 i 2 oraz art. 80 lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy,

      7. sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa.

    §2. uchylenie orzeczenia jedynie z powodów określonych w §1 pkt.5-7 może nastąpić tylko na korzyść oskarżonego.

    §3. (36) w posiedzeniu mają prawo wziąć udział strony, obrońcy i pełnomocnicy. Przepis art.451 stosuje się odpowiednio.

    Kasacja jest niedopuszczalna:

    Kasacja nadzwyczajna

    1. mogą wnieść dwa organy państwowe: