I DEFINICJA ZOBOWIĄZANIA

I FUNKCJE PRAWA ZOBOWIĄZAŃ

1. Najważniejsza funkcja -regulacja obrotu cywilno - prawnego = wymiany dóbr i usług między podmiotami prawa

1. np. sprzedaż rzeczy, świadczenie usług

2. źródłem stosunku obligacyjnego są umowy

2. Funkcja kompensacyjna (ochronna) - odpowiedzialność odszkodowawcza

1. przepisy dotyczące zobowiązań chronią określone dobra osobiste i majątkowe podmiotów prawa przed naruszeniem równowagi, ingerencją, przede wszystkim przed szkodą

2. pojawia się tu pojęcie odpowiedzialności cywilnej (odszkodowawczej) - ktoś zostaje zobowiązany do naprawienia szkody - tym zobowiązanym może być sprawca szkody, choć nie musi być nim zawsze

3. zobowiązanie powstaje z mocy ustawy

1. poszkodowany jest wierzycielem, który żąda świadczenia od dłużnika, jakim jest naprawienie szkody

2. dłużnik powinien zrealizować to świadczenie czyli naprawić szkodę

4. funkcja realizowana na podstawie przepisów ustawy

3. Funkcja restytucyjna - dotyczy bezpodstawnego wzbogacenia

1. Art. 405 - istota bezpodstawnego wzbogacenia

1.  Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby,

2. obowiązany jest do

1. wydania korzyści w naturze

2. zwrotu wartości korzyści - gdy wydanie korzyści w naturze jest możliwe

2. zobowiązanie powstaje z mocy ustawy

1. zubożony jest wierzycielem i ma prawo żądać zwrotu korzyści majątkowej

2. wzbogacony staje się dłużnikiem i ma obowiązek zwrotu korzyści majątkowej

3. zwrot ma na celu przywrócenie miedzy stronami stanu równowagi majątkowej, naruszonej bezpodstawnym wzbogaceniem

4. funkcja realizowana na podstawie przepisów ustawy

II ŹRÓDŁA PRAWA

1. Księga trzecia KC - „Zobowiązania“

1. część ogólna- art. 353-534- zobowiązania w ogóle

2. część szczególna- art. 535-921¹⁶- unormowania dotyczące poszczególnych stosunków zobowiązaniowych, zwłaszcza umów nazwanych (przede wszystkim przepisy ius dispositivum)

2. Księga czwarta KC - „Spadki”

III POJĘCIE ZOBOWIĄZANIA

1. Zobowiązanie- stosunek prawny wiążący 2 strony (wierzyciela i dłużnika)

1. stwarza węzeł prawny - vinculum iuris

2. art. 353 KC - istota zobowiązania

1. §1 Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić

2. § 2 Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu

2. Treść stosunku zobowiązaniowego

1. uprawnienia wierzyciela - wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia

2. i odpowiadające im obowiązki dłużnika - dłużnik powinien to świadczenie spełnić

3. Podmioty stosunku zobowiązaniowego

1. co do zasady mamy 2 strony (wierzyciel i dłużnik), ale po 1 stronie może być więcej niż 1 podmiot (wielość podmiotów)

1. więcej stron jest w umowach wielostronnych (np. umowa spółki) stron jest tyle ilu jest wspólników

2. wierzyciel jest podmiotem uprawnionym

1. wierzyciel ma wierzytelność

1. prawo do żądania spełnienia świadczenia

2. wierzyciel ma roszczenie - wierzyciel ma prawo żądać określonego zachowania od dłużnika (może być ich kilka)

1. w literaturze uprawnienia wierzyciela dzielone są na 2 kategorie

1. zasadnicze (główne) - służą do zaspokojenia podstawowego interesu wierzyciela

• uprawnienie do uzyskania świadczenia

• uprawnienie do uzyskania odszkodowania zamiast lub oprócz świadczenia

2. pomocnicze (uboczne) - mają charakter uzupełniający wobec uprawnień zasadniczych

2. np. przy sprzedaży

1. art. 535 § 1.

• Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się

1. przenieść na kupującego własność rzeczy

2. i wydać mu rzecz,

2. a kupujący zobowiązuje się

1. rzecz odebrać

2. i zapłacić sprzedawcy cenę

• wierzyciel ma w tym przypadku 2 roszczenia składające się na wierzytelność

2. art. 546

• § 1. Sprzedawca obowiązany jest udzielić kupującemu potrzebnych wyjaśnień o stosunkach prawnych i faktycznych dotyczących rzeczy sprzedanej oraz wydać posiadane przez siebie dokumenty, które jej dotyczą. Jeżeli treść takiego dokumentu dotyczy także innych rzeczy, sprzedawca obowiązany jest wydać uwierzytelniony wyciąg z dokumentu.

• § 2. Jeżeli jest to potrzebne do należytego korzystania z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem, sprzedawca powinien załączyć instrukcję dotyczącą sposobu korzystania z rzeczy

wierzytelność to funkcjonalna wiązka różnego rodzaju praw przede wszystkim roszczeń a także funkcjonalnie związanych praw kształtujących

1. np. wierzyciel może oddać rzecz, którą nabył z wadami

wierzytelność to prawo podmiotowe względne (skuteczne inter partes) - ZNAĆ !!!!!

1. wierzyciel może żądać świadczenia tylko od tego konkretnego dłużnika, a dłużnik spełnia świadczenie temu konkretnemu wierzycielowi

2. rozszerzona skuteczność wierzytelności

1. prawo wierzyciela może być chronione wobec osób 3. np.

• z przepisów szczególnych

1. np. art. 527 KC - roszczenia paulińskie

2. art. 59 KC - action in rem

• W razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby 3.

• osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej

• jeżeli

• strony o jej roszczeniu wiedziały

• albo jeżeli umowa była nieodpłatna

• i nie upłynął rok od jej zawarcia

2. z odpowiedzialności deliktowej

1. wierzytelność nie może być naruszana świadomie przez osoby 3. - jeśli osoba 3. będzie np. uniemożliwiać wykonanie świadczenia to będzie to oznaczało odpowiedzialność cywilną za wyrządzoną szkodę, ale konieczna jest wina (art. 415 KC)

3. art. 690 KC - Do ochrony praw najemcy do używania lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności

1. do dzierżawy stosuje się odpowiednio przepisy o najmie

dłużnik jest podmiotem zobowiązanym do spełnienia świadczenia- ma:

1. dług , który odpowiada wierzytelności wierzyciela

1. powinność spełnienia świadczenia (zachowania się w określony sposób)

2. zobowiązanie ze strony wierzyciela również często jest nazywane długiem  w tym znaczeniu dług to synonim zobowiązania

2. odpowiedzialność za dług

1. dłużnik realizuje swą powinność

1. dobrowolnie

2. jeśli nie chce dobrowolnie to wierzyciel może sięgnąć po środki przymusu - może wystąpić o ochronę prawną

• wierzyciel może zwrócić się do sądu, żądając by sąd zasądził należne świadczenie, którego dłużnik dobrowolnie nie spełnił

1. jeżeli sąd wyda prawomocne orzeczenie zasądzające spełnienie świadczenia z klauzulą natychmiastowej wykonalności to można wszcząć egzekucję

2. komornik przeprowadza egzekucję z majątku dłużnika

2. wyjątkowo dopuszczalna jest samopomoc

3. nie zawsze egzekucja się udaje

• np. dłużnik nie ma środków w majątku, aby przeprowadzić egzekucję

• np. świadczenie musi spełnić osobiście dłużnik - wtedy można zastosować np. grzywnę

odpowiedzialność - gotowość majątku dłużnika do spełnienia świadczenia - podległość majątku dłużnika egzekucji jaką wierzyciel może prowadzić aby uzyskać spełnienie świadczenia

1. osobista - za dług odpowiada cały majątek dłużnika (wszystkie aktywa należące do dłużnika trakcie prowadzenia egzekucji)

• zasada: jest ona nieograniczona, wyjątki:

1. ograniczenie odpowiedzialności do cyfrowo oznaczonej wartości - pro viribus patrimonii

• może ono wynikać z umowy

• wierzyciel

• może dochodzić zaspokojenia z całego majątku

• może wybrać określony przedmiot

• ale ma pułap odpowiedzialności ograniczony cyfrowo (np. 100 tys. złotych)

• np. przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza

• spadkobierca odpowiada za długi spadkowe względem wierzycieli zmarłego całym majątkiem dotychczasowym i nabytym majątkiem spadkowym, lecz z ograniczeniem do wysokości wartości nabytego majątku spadkowego

ograniczenie odpowiedzialności do części majątku - cum viribus patrimonii

• sytuacja gdy egzekucję można przeprowadzić tylko z określonej części majątku - z wyodrębnionej masy majątkowej

• np. spadkobierca do chwili przyjęcia spadku odpowiada za długi spadkowe względem wierzycieli zmarłego tylko ze spadku

• rzeczowa - odpowiedzialność określonymi przedmiotami majątkowymi

• pojawia się w chwili ustanowienia zastawu lub hipoteki

• wierzyciel hipoteczny lub zastawny uzyskuje prawo zaspokojenia się z rzeczy obciążonej hipoteką lub zastawem z pierwszeństwem przed osobistymi wierzycielami właściciela rzeczy i prawo to jest skuteczne erga omnes - bez względu na zmianę właściciela rzeczy

• zobowiązanie naturalne (niezupełne)

1. sytuacja gdy po stronie dłużnika jest dług, ale nie ma odpowiedzialności

2. zobowiązanie istnieje ale wierzyciel nie może uruchomić przymusu w celu wyegzekwowania świadczenia

3. jeżeli dłużnik spełni dobrowolnie świadczenie to jest ono należne i wierzyciel może je zatrzymać jako zgodne z podstawą prawną

1. jeżeli świadczenie jest spełnione z nieistniejącego długu (ktoś mylnie uważa że jest dłużnikiem) to jest to świadczenie nienależne i trzeba je oddać

4. przykłady zobowiązań o charakterze niezupełnym

1. zobowiązanie przedawnione - upłynął termin przedawnienia roszczenia

• Art. 117 KC

1. § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.

2. § 2. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne

2. należy to odróżnić od terminu prekluzyjnego - gdy wskutek upływu terminu prawo wygasa

2. zobowiązanie z gry lub zakładu tzw. długi honorowe

• art. 413 KC

1. § 1 „Kto spełnia świadczenie z gry lub zakładu nie może żądać zwrotu, chyba że gra lub zakład zostały zakazane albo nierzetelne”

2. § 2 wprowadza wyjątek: „Roszczeń z gry lub zakładów można dochodzić tylko wtedy, gdy gra lub zakład były prowadzone na podstawie zezwolenia właściwego organu państwowego” zakłady i gry publiczne, dopuszczone do obrotu publicznego to zobowiązania zupełne

• zobowiązanie, w którym obowiązek świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego

• art. 411 KC - nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego

1. np. wrzucamy na jakiś szczytny cel do skarbonki pieniążek i nie możemy żądać zwrotu pieniążka

4. Przedmiot stosunku zobowiązaniowego - świadczenie - zachowanie się dłużnika zgodne z treścią zobowiązania i polegające na zaspokojeniu godnego ochrony interesu wierzyciela

1. świadczenie jest przedmiotem zobowiązania

1. np. sprzedaż książki

1. książka nie jest przedmiotem zobowiązania - jest nim zachowanie sprzedawcy, czyli przeniesienie własności rzeczy / prawa

2. książka jest przedmiotem świadczenia

2. np. nauka języka angielskiego

1. w takiej sytuacji nie ma przedmiotu świadczenia

2. 2 elementy świadczenia

1. podjęcie i realizacja określonego zachowania

2. cel: zaspokojenie interesu wierzyciela

1. interes ten wyraża się w jakiejś korzyści, którą ma odnieść wierzyciel

2. interes majątkowy lub niemajątkowy

3. interes wierzyciela musi być godny ochrony - nie jest godne ochrony świadczenie, które polega na skłóceniu małżonków

3. elementy te są ważne gdy badamy czy świadczenie zostało spełnione - świadczenie jest spełnione gdy oba te elementy zostaną zrealizowane

1. zobowiązanie jest wykonane jeżeli wierzyciel zostanie zaspokojony - gdy dłużnik podjął określone zachowanie ale wierzyciel nie został zaspokojony to zobowiązanie ni jest wykonane

4. art. 353 § 2 „Świadczenie może polegać na działaniu albo zaniechaniu” (czyli zachowaniu ludzkim)

1. zaniechanie - powstrzymanie się od działania (bierne zachowanie dłużnika)

2. KZ wyróżniał następujące formy zachowania dłużnika:

1. dare- danie

2. facere- czynienie

3. non facere- nie czynienie, powstrzymanie

4. pati - znoszenie czyjegoś działania

5. świadczenie musi być oznaczone

1. wierzyciel musi wiedzieć czego może żądać od dłużnika

2. dłużnik musi wiedzieć jak ma się zachować, aby zaspokoić interes wierzyciela

3. aby zobowiązanie powstało konieczne jest ścisłe oznaczenie świadczenia albo przynajmniej sposobu, który pozwoli je oznaczyć w przyszłości (najpóźniej w chwili wykonania zobowiązania)

4. świadczenie jest określone przez treści umowy, która powołała do życia to zobowiązanie - przepisy dyspozytywne uzupełniają zagadnienia, które nie zostały określone dokładnie przez strony

5. czasami oznaczenie świadczenia wynika z przepisów ustawy lub zarządzenia władz państwowych

1. np. ceny energii elektrycznej

6. świadczenie musi być możliwe do spełnienia 

WYGAŚNIĘCIE ZOBOWIĄZAŃ

 PRZYCZYNY WYGAŚNIĘCIA ZOBOWIĄZANIA

1. WYKONANIE ZOBOWIĄZANIA - podstawowa przyczyna

1. wykonanie czasem jest czynnością prawną

1. np. przy umowie sprzedaży

2. wykonanie czasem jest czynnością faktyczną

1. np. świadczenie polegające na uszyciu ubrania

2. ZAPŁATA ODSZKODOWANIA  gdy dochodzi do niewykonania zobowiązania roszczenie o wykonanie w naturze przekształca się w roszczenie odszkodowawcze

3. PRZYCZYNY INNE NIŻ WYKONANIE

1. KTÓRE ZASPOKAJAJĄ WIERZYCIELA

1. datio in solutum - świadczenie w miejsce wypełniania

2. potrącenie (kompensacja)

3. odnowienie (nowacja)

4. złożenie do depozytu sądowego

2. BEZ ZASPOKOJENIA WIERZYCIELA

1. zwolnienie z długu

2. umowa rozwiązująca umowę pierwotną która zrodziła zobowiązanie (actus contrarius)

1. odróżnić od odstąpienia

1. Można zastrzec, że 1 lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy

2. Prawo to wykonywa się przez oświadczenie złożone 2. stronie

3. skutki odstąpienia

• umowa uważana jest za nie zawartą

• świadczenia podlegają zwrotowi w stanie nie zmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu

• za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się 2 stronie odpowiednie wynagrodzenie

• oświadczenie o odstąpieniu jest skuteczne gdy zostało złożone jednocześnie z zapłatą odstępnego (oznaczonej sumy) - jeżeli strony umówiły się że strona może odstąpić od umowy za zapłatą odstępnego

3. art. 357¹ KC - klauzula rebus sic stantibus - sąd może orzec o rozwiązaniu umowy

4. co do zasady niemożliwość świadczenia

1. jeżeli świadczenie stało się niemożliwe skutkiem okoliczności za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi  zobowiązanie wygasa  roszczenie o wykonanie upada

• ale pod 1 warunkiem

1. jeżeli rzecz będąca przedmiotem świadczenia została

• zbyta

• utracona

• lub uszkodzona

• dłużnik obowiązany jest wydać wszystko, co uzyskał w zamian za tę rzecz albo jako naprawienie szkody

• DATIO IN SOLUTUM - świadczenie w miejsce wypełnienia

1. KC

1. jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się ze zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa

2. WYMAGANA JEST :

1. umowa między wierzycielem a dłużnikiem

1. w której

1. dłużnik oferuje spełnienie innego świadczenie

2. wierzyciel zgadza się na spełnienie innego świadczenia

2. ta nowa umowa jest dla wierzyciela

1. umową rozporządzającą - wierzyciel rezygnuje z pierwotnego świadczenia

2. umową odpłatną - wierzyciel uzyskuje zaspokojenie tylko inne

2. spełnienie przez dłużnika zaoferowanego świadczenia - dopiero wtedy zobowiązanie wygasa

1. zatem jest to umowa realna

2. bez wykonania sama umowa byłaby co najwyżej nowacją

3. Jeżeli spełnione są te przesłanki DŁUG WYGASA I NIE ODŻYWA, NAWET GDYBY SIĘ OKAZAŁO, ŻE TO NOWE ŚWIADCZENIE JEST WADLIWE

1. ale gdy przedmiot świadczenia ma wady, dłużnik obowiązany jest do rękojmi wg przepisów o rekojmi przy sprzedaży

4. KAZUSY

1. datio in solutum to np. dłużnik ma zapłacić 1000 zł wierzycielowi w określonym terminie  nie ma tych pieniędzy i w zamian wydaje wierzycielowi zegarek o wartości ok. 1000zł

2. wystawienie weksla nie jest datio in solutum, bo nie jest to spełnienie świadczenia, ale zaciągnięcie nowego zobowiązania, które ma być w przyszłości wykonane

• POTRĄCENIE (KOMPENSACJA) - compensatio

1. OGÓLNIE

1. Potrącenie jest dopuszczalne gdy 2 osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami

1. chodzi o zobowiązania z różnych tytułów a nie z umowy wzajemnej - w ramach umowy wzajemnej potrącenie nie wchodzi w grę

2. potrącenie polega na umorzeniu obu wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej

1. A ma zapłacić B 100 zł, a B ma zapłacić A 50 zł  A może zapłacić B 50 zł

3. funkcją potrącenia jest uproszczenie obrotu

2. RODZAJE POTRĄCENIA

1. potrącenie umowne -strony w drodze umowy dokonują potrącenia

1. jest to umowa wzajemna nie uregulowana w KC - opiera się na ZSU

2. np. strony, które pozostają ze sobą w stałych stosunkach gospodarczych umawiają się, że nie będą się rozliczać z każdej transakcji osobno tylko przez okresowe potrącenie, np. co miesiąc

2. potrącenie ustawowe - porządek prawny daje każdej ze stron

1. prawo dokonania potrącenia swojej wierzytelności z wierzytelności 2. strony

2. przez złożenie jednostronnego oświadczenia

3. nawet wbrew woli 2. strony

4. jeżeli spełnione są przesłanki

3. PRZESŁANKI DOPUSZCZALNOŚCI POTRĄCENIA USTAWOWEGO  mają one charakter dyspozytywny (strony mogą je zmienić ale wtedy nie będzie to już potrącenie ustawowe tylko umowne)

1. muszą istnieć 2 wierzytelności, pomiędzy 2 osobami, które są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami

2. zasada tożsamości - te 2 wierzytelności musza istnieć między tymi samymi osobami

1. nie można przedstawić do potrącenia

1. wierzytelności cudzej

2. wierzytelności własnej, ale służącej względem innej osoby

2. ale od tej zasady są 2 wyjątki:

1. poręczyciel może przedstawić do potrącenia wierzytelność służącą dłużnikowi głównemu  aby poręczyciel nie płacił w sytuacji gdy dłużnik też by nie płacił

2. przy przelewie wierzytelności

1. dłużnik może z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelność, która mu przysługuje względem cedenta

• chociażby stała się wymagalna dopiero po otrzymaniu przez dłużnika zawiadomienia o przelewie

• nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna później niż wierzytelność będąca przedmiotem przelewu

3. obie wierzytelności muszą być jednorodzajowe co do przedmiotu świadczenia

1. przedmiotem świadczenia w odniesieniu do obu wierzytelności muszą być

1. pieniądze

2. lub rzeczy tej samej jakości oznaczone co do gatunku

2. zatem nie można potrącić gruszki z pietruszką - ale strony w umowie mogą postanowić inaczej - określić ile gruszek to 1 pietruszka (tylko że wtedy jest to już potrącenie umowne)

3. przedmiotem potrącenia mogą być wierzytelności, których miejsca świadczenia są różne, ale w takiej sytuacji strona dokonująca potrącenia obowiązana jest uiścić 2. stronie sumę potrzebną do pokrycia wynikającego dla niej uszczerbku

4. obie wierzytelności muszą być już wymagalne - termin spełnienia świadczenia co do obu wierzytelności już nadszedł

1. ale: odroczenie wykonania zobowiązania udzielone przez sąd albo bezpłatnie przez wierzyciela nie wyłącza potrącenia

5. obie wierzytelności muszą być zaskarżalne - wynikać ze zobowiązania zupełnego

1. ta przesłanka powinna być odnoszona do wierzytelności, która jest przedstawiana do potrącenia (wierzytelności aktywnej)

2. 2. wierzytelność może być niezaskarżalna, bo wierzyciel nic tu nie traci

3. wierzytelność przedawniona może być potrącona, jeżeli w chwili, gdy potrącenie stało się możliwe, przedawnienie jeszcze nie nastąpiło

4. PRZESŁANKI NEGATYWNE POTRĄCENIA - nie mogą być umorzone przez potrącenie

1. wierzytelności nie ulegające zajęciu (w drodze egzekucji)

2. wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania

3. wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych

4. wierzytelności, co do których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczególne

1. np. wynagrodzenie za pracę

5. wierzytelności zajęte przez osobę 3. ale tylko w 2 przypadkach

1. gdy dłużnik stał się wierzycielem swego wierzyciela dopiero po dokonaniu zajęcia

2. gdy wierzytelność dłużnika stała się wymagalna po tej chwili i jednocześnie później niż wierzytelność zajęta

5. STAN POTRĄCALNOŚCI powstaje gdy zachodzą przesłanki pozytywne i nie zachodzą przesłanki negatywne

1. każda ze stron ma prawo dokonania potrącenia swojej wierzytelności z wierzytelności 2. strony w przez złożenie jednostronnego oświadczenia woli, nawet wbrew woli 2. strony

2. jeśli dłużnik nie skorzysta z tego uprawnienia i spełni swoje świadczenie to nie jest to świadczenie nienależne i nie może żądać zwrotu

3. oświadczenie woli o potrąceniu

1. ma charakter prawa kształtującego - nie może być złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu i nie może być odwołane, bez zgody 2. strony

2. może być złożone

1. pozasądowo

2. w postępowaniu przed sądem

1. nawet po wydaniu orzeczenia - wówczas może stanowić podstawę do powództwa przeciwegzekucyjnego

3. w formie zarzutu w procesie

1. jest to wówczas

• oświadczenie woli, że chcę potrącić (prawo kształtujące wykonane)

• i oświadczenie wiedzy (informuje 2. stronę i sąd że dokonuję potrącenie)

2. zarzut potrącenia jako oświadczenie wiedzy o dokonaniu potrącenia może być też podniesiony przez osobę 3. np. poręczyciela

3. zarzut potrącenia może być zgłoszony w formie ewentualnej - gdyby sąd uznał, że dochodzone przez powoda roszczenie jest uzasadnione to pozwany zgłasza swoje roszczenie do potrącenia

6. SKUTKI POTRĄCENIA

1. umorzenie obu wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej

2. oświadczenie woli o potrąceniu ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe

1. usuwa się w ten sposób ewentualne skutki opóźnienia lub zwłoki dłużnika

2. jeśli odsetki za opóźnienie zostały już wyegzekwowane, to stają się świadczeniem nienależnym i podlegają zwrotowi, na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu - condictio causa finta

• ODNOWIENIE (NOWACJA)

1. NOWACJA to umowa

1. w której dłużnik zobowiązuje się

2. w celu umorzenia zobowiązania

3. spełnić inne świadczenie albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej

4. konieczna jest zgoda wierzyciela

5. na mocy tej umowy dotychczasowe zobowiązanie wygasa

2. np. w zamian za świadczenie pieniężne wierzyciel obejmie udziały w spółce

3. PRZESŁANKI NOWACJI

1. istnienie dotychczasowego zobowiązania

2. zaciągnięcie nowego zobowiązania

1. zobowiązania te muszą być ściśle powiązane

2. jeśli nowe zobowiązanie nie powstało, to dotychczasowe zobowiązanie nie wygasło i odwrotnie jeśli dotychczasowe zobowiązanie nie istniało to, to nowe zobowiązanie nie powstaje

3. zamiar umorzenia przez strony dotychczasowego zobowiązania „animus novandi”

1. inaczej stare zobowiązanie nie wygasa i są 2

4. Dla wierzyciela jest to umowa rozporządzająca - wierzyciel rezygnuje z dotychczasowego zobowiązania, z zastrzeżeniem że w to miejsce pojawi się nowe

5. SKUTKI ODNOWIENIA

1. jeśli stroni nie oznaczyły innej daty to odnowienie skutkuje ex nunc - od chwili zawarcia umowy

1. strony w umowie mogą nadać odnowieniu moc wsteczną

2. wygasa dotychczasowe zobowiązanie a wraz z nim wszelkie związane z nim prawa dodatkowe: zarzuty, poręczenie, zastaw, hipoteka

1. taka jest zasada, ale są wyjątek: jeżeli wierzytelność była zabezpieczona poręczeniem (z. osobistym), zastawem lub hipoteką ustanowioną przez osobę 3. (z. rzeczowym) to nie wygasają one jeżeli poręczyciel lub osoba 3. (właściciel rzeczy) wyrazi zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia

3. powstaje nowe zobowiązanie

4. odnowienie może się łączyć z zamianą osoby w zobowiązaniu np. osoba 3. umówi się z wierzycielem, że nowe zobowiązanie będzie między wierzycielem a osobą 3. - wykorzystywano w dawnych czasach gdy niedopuszczalne były zmiany podmiotowe w zobowiązaniach

6. REGUŁA INTERPRETACYJNA

1. w razie wątpliwości poczytuje się, że zmiana treści dotychczasowego zobowiązania, nie stanowi odnowienia

1. dotyczy to w szczególności wypadków gdy wierzyciel otrzymuje od dłużnika weksel lub czek

2. strony mogą nadać nawet kosmetycznym zmianom charakter odnowienia, ale musi to wynikać z umowy - konieczne jest animus novandi

3. np. D jest winny wierzycielowi 1000 zł ale ich nie ma  idzie do W i proponuje mu weksel (bo sądzi, że za 3 miesiące będzie miał pieniądze)  zaciąga nowe zobowiązanie z PW ale w razie wątpliwości nie ma nowacji i są 2 zobowiązania  W zwykle zgadza się na weksel bo ma teraz 2 roszczenia  W który przyjął weksel zaciąga wobec dłużnika zobowiązanie że najpierw będzie dochodził wierzytelności z weksla ale nie traci głównej  jeżeli nadjedzie termin zapłaty z weksla a W uzyska 1000 zł poprzez wykonanie nastąpi umorzenie wierzytelności z weksla i wierzytelności głównej

4. np. przy wystawieniu czeku z reguły nie ma wątpliwości że służy on ułatwieniu zapłaty a nie nowacji

• ZWOLNIENIE Z DŁUGU

1. Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje

2. Jest to umowa miedzy W a D

3. W musi mieć pełną dyspozycję prawną swojej wierzytelności np. nie ma jej przy wierzytelności alimentacyjnej

4. jest to umowa rozporządzająca - W wyzbywa się prawa

5. dla D jest to czynność przysparzająca

6. jest to umowa kauzalna - może to być nieodpłatne przysporzenie (causa donandi), jak i odpłatna

1. musi istnieć podstawa prawna zwolnienia z długu

7. zwolnienie może być pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu

8. Skutki

1. wygaśnięcie zobowiązania w zasadzie ex nunc -ale strony mogą przewidzieć inny termin

2. wygasają także prawa uboczne

II RODZAJE ŚWIADCZEŃ

I kryterium: czas, w ciągu którego świadczenie ma być spełnione

4. Świadczenia jednorazowe - spełnienie świadczenia wymaga 1-razowego zachowania się dłużnika (1 czynności), choćby składało się na to wiele czynności faktycznych

1. upływ czasu nie wpływa na rozmiar świadczenia jednorazowego

2. są to głównie świadczenia polegające na zapłacie określonej sumy pieniężnej lub wydaniu rzeczy

3. rozkład świadczenia na raty nie pozbawia go charakteru świadczenia jednorazowego

1. np. dłużnik ma zapłacić 100 zł - nawet gdy dłużnik będzie to realizował w ratach np. 10 miesięcy po 10 zł to świadczenie może być spełnione przez 1-razowe zachowanie się dłużnika

5. Świadczenia ciągłe/trwałe - spełnienie świadczenia wymaga zachowania się dłużnika przez określony czas

1. upływ czasu wpływa na rozmiar świadczenia ciągłego

2. nie zawsze musi polegać na stałym zachowaniu - może polegać na gotowości dłużnika do określonych zachowań

3. np. świadczenie wynajmującego

1. przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony

2. wynajmujący powinien

1. wydać najemcy rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku (jednorazowe)

2. i utrzymywać rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku przez czas trwania najmu (ciągłe)

4. jak długo ma trwać stosunek?

1. strony mogą zawrzeć umowę na czas oznaczony  wraz z nadejściem terminu końcowego kończy się stosunek

2. każdy stosunek może być rozwiązany na podstawie umowy stron

3. wypowiedzenie - w zasadzie nie jest dopuszczalne

4. strony mogą zawrzeć umowę na czas nieoznaczony

1. strony lub ustawa mogą określić sposób rozwiązania takiego stosunku, np. wypowiedzenie - jednostronne oświadczenie woli, które doprowadza do wygaśnięcia stosunku

1. Art. 365¹ KC

• „Zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela

1. z zachowaniem terminów

• umownych

• ustawowych

• lub zwyczajowych,

• a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu”

2. wprowadzony w 2001 r. - wcześniej jeśli strony w umowie ani przepisy dyspozytywne nie przewidziały możliwości wypowiedzenia to strony nie mogły zakończyć stosunku

6. Świadczenia okresowe - świadczenia, które mają się powtarzać jednorazowo, w regularnych odstępach czasu na podstawie i przez czas trwania 1 i tego samego stosunku zobowiązaniowego

1. świadczenia okresowe są samoistne względem siebie - nie składają się na 1 z góry określoną całość (np. 1 z góry określoną sumę, bo jej nie znamy)

1. tym różni się świadczenie okresowe od świadczenia jednorazowego spełnianego w ratach

2. przedmiotem świadczeń okresowych są najczęściej

1. określona suma pieniędzy

2. rzeczy oznaczone co do gatunku

3. np.

1. świadczenie najemcy

1. przez umowę najmu najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz

1. czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju

2. świadczenie alimentacyjne

4. należy odróżnić

1. ogólne prawo do powtarzających się świadczeń

1. prawo wynajmującego do czynszu w ogóle jest aktualne i nie przedawnia się

2. uprawnienie do poszczególnych świadczeń jednorazowych za dany okres

1. prawo do poszczególnych rat czynszu jest osobnym prawem

2. przedawnia się osobno - nie pobrane czynsze przedawniają się po 3 latach

II Kryterium: właściwość przedmiotu świadczenia

1. świadczenia podzielne

1. Art. 379 § 2 Świadczenie jest podzielne, jeżeli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu świadczenia lub wartości świadczenia

2. np. świadczenie pieniężne

2. świadczenia niepodzielne

1. a contrario: Świadczenie jest niepodzielne, jeżeli nie może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu świadczenia lub wartości świadczenia

2. np. wydanie pary butów lub rękawiczek

3. ten podział jest względny i decyduje wola stron

1. zasada swobody umów: strony mogą postanowić, że świadczenie podzielne w ich stosunku będzie niepodzielnym i na odwrót

4. jeżeli świadczenie będzie polegać na przeniesieniu prawa, wtedy natura świadczenia będzie zależeć od natury prawa - jeżeli prawo jest podzielne to i świadczenie będzie podzielne i na odwrót

1. np. prawo własności może być podzielone

5. KONSEKWENCJE PODZIAŁU:

1. Art. 450 KC

1. Wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego

2. chociażby cała wierzytelność była już wymagalna

3. chyba że przyjęcie takiego świadczenia narusza jego uzasadniony interes.”

1. jeżeli świadczenie jest podzielne to trzeba zaakceptować częściowe wykonanie

2. jeżeli świadczenie jest niepodzielne to wierzyciel może nie przyjąć świadczenia w części - bo naruszałoby to jego uzasadniony interes

2. art. 379 § 1 - zasada podziału zobowiązań

1. „Jeżeli jest kilku dłużników albo kilku wierzycieli

2. a świadczenie jest podzielne

3. dług i wierzytelność dzielą się na tyle niezależnych od siebie części ilu jest dłużników albo wierzycieli

4. Części te są równe, jeżeli z okoliczności nie wynika nic innego”

1. decyduje wola stron - jest to przepis ius dispositivum

2. w razie wielości podmiotów podzielność świadczeń powoduje podział zobowiązania

3. od tej reguły są wyjątki np. zobowiązania solidarne

III kryterium: przedmiot świadczenia

1. świadczenia indywidualne - jeśli przedmiot świadczenia od początku oznaczony jest indywidualnie (co do tożsamości) - tzn.

1. za pomocą cech przysługujących tylko temu 1 przedmiotowi

2. bądź poprzez wskazanie tej konkretnej rzeczy

1. np. obraz określonego malarza o określonym tytule

2. łatwo może przepaść - powoduje to niemożliwość świadczenia

2. świadczenia rodzajowe (gatunkowe) - jeśli przedmiot świadczenia oznaczony jest rodzajowo (co do gatunku) - tzn. za pomocą cech przysługujących większej grupie

1. np. rzeczy oznaczone liczbą, miarą, wagą

2. gatunek nie może zaginąć - świadczenie jest zawsze możliwe

3. ograniczone świadczenie gatunkowe - strony wskazują przedmioty oznaczone co do gatunku i jednocześnie określają źródło przedmiotów, np.

1. rolnik ma dostarczyć 1 tonę truskawek ze swego pola

2. jeżeli rok był nieurodzajny i rolnik wyprodukował 0,5 tony to

1. jeśli jest to nieograniczone świadczenie gatunkowe to rolnik musi dokupić 0,5 tony truskawek  nie ma niemożliwości świadczenia

2. jeśli jest to ograniczone świadczenie gatunkowe to może wystąpić niemożliwość świadczenia w postaci braku 0,5 tony truskawek  rolnik nie jest zobowiązany do spełnienia całego świadczenia

4. ten podział jest względny i decyduje wola stron

1. ale np. obraz określonego malarza o określonym tytule jest zawsze rzeczą oznaczoną co do tożsamości

5. konsekwencje tego podziału gdy przedmiot świadczenia oznaczony co do gatunku

1. przedmiot świadczenia w pewnym momencie musi ulec konkretyzacji

1. na ogół wydanie to moment konkretyzacji - dłużnik wybiera konkretne przedmioty i wydaje je wierzycielowi

2. konkretyzacja może nastąpić jeszcze przed wydaniem

1. na wcześniejszą konkretyzację rzeczy oznaczonej co do gatunku muszą wyrazić zgodę 2 strony

2. konkretyzacja 1 strony nie wiąże 2. strony

2. jakość

1. Art. 357 KC - jeśli w gatunku są rzeczy różnej jakości

1. Jeżeli dłużnik jest zobowiązany do świadczenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku

2. a jakość rzeczy

1. nie jest oznaczona przez właściwe przepisy lub przez czynność prawną

2. ani nie wynika z okoliczności

3. dłużnik powinien świadczyć rzeczy średniej jakości

2. jeśli jakość rzeczy w gatunku jest jednolita towar ma być bez wad (np. nowy samochód)

3. od chwili konkretyzacji uważa się, że rzecz jest oznaczona co do tożsamości

1. do chwili konkretyzacji ryzyko przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy spoczywa na dłużniku

2. od chwili konkretyzacji ryzyko przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy spoczywa na wierzycielu

1. rzecz oznaczona indywidualnie ginie temu dla kogo jest przeznaczona - species perit ei qui debetur

2. ale dłużnik ma przechowywać rzecz z należytą starannością - gdy obowiązku tego nie dopełni to ponosi za to odpowiedzialność odszkodowawczą

3. lata 80. - SN - traktuje rzeczy oznaczone co do tożsamości jako oznaczone co do gatunku

1. chodziło o zwrot nowego samochodu Syrenki

2. fabryka utrzymywała, że jest to rzecz oznaczona co do tożsamości (numer podwozia, nadwozia itp.) - SN przyjął to stanowisko

3. właściciel utzymywał, że jest to rzecz oznaczona co do gatunku

4. rękojmia - jeżeli rzecz oznaczona co do gatunku jest wadliwa to można żądać wymiany na wolną od wad

5. należy wziąć pod uwagę moment zawarcia umowy - w umowie jest tylko marka samochodu bez numeru, a konkretyzacja następuje później

6. krytyka doktryny i SN wycofał się z tego stanowiska

IV ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE

V ŚWIADCZENIA POLEGAJĄCE NA NAPRAWIENIU SZKODY

III ŚWIADCZENIE (ZOBOWIĄZANIE) PIENIĘŻNE

• OGÓLNIE

1. ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE MOŻE WYSTĘPOWAĆ JAKO

1. świadczenie główne 1 ze stron, np. świadczenie kredytowe

2. świadczenie będące odpłatą za świadczenie główne - nabycie dóbr i usług (np. przy sprzedaży)

3. świadczenie wtórne - świadczenie pieniężne ma zastąpić świadczenie pierwotne, np.

1. dłużnik jest zobowiązany wydać określoną rzecz, która ulega utracie  dłużnik zobowiązany jest wydać wartość tej rzeczy

2. PRZEDMIOT ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNEGO - suma jednostek pieniężnych

1. wartość jednostek pieniężnych

1. nominalna

1. wartość nadana przez państwo i wyrażona na pieniądzu w odpowiednim napisie lub znaku

2. wewnętrzna

1. wartość materiału z którego pieniądz jest zrobiony

2. ma znaczenie przy pieniądzu kruszcowym

3. kursowa

1. wartość przyznana pieniądzu w relacji do innych walut

2. relatywna i zmienna

4. nabywcza

1. wartość przyznawana pieniądzu w obrocie ze względu na siłę nabywczą pieniądza w stosunku do innych dóbr majątkowych

2. ilość towarów i usług jaką można nabyć w danym momencie za jednostkę pieniężną

3. może dojść do konfliktu między wierzycielem a dłużnikiem, np.

1. pożyczka, spłata po 3 latach, ze względu na inflację wartość nabywcza pieniądza w tym czasie zmniejszyła się o 1/3

2. wierzyciel traci

3. dłużnik wzbogaca się

3. ZOBOWIĄZANIE PIENIĘŻNE - zobowiązanie, w którym występuje świadczenie pieniężne

1. polega na zapłacie określonej sumy jednostek pieniężnych - nie ma znaczenia jakimi znakami pieniężnymi zapłacono

2. zobowiązanie pieniężne sensu stricto - przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna

4. ZOBOWIĄZANIE NIEPIENIĘŻNE ZE ŚWIADCZENIEM PIENIĘŻNYM

1. świadczenia pieniężne sensu largo - od początku chodzi o coś innego niż pieniądze np.

1. świadczenie alimentacyjne - chodzi o dostarczenie środków utrzymania

2. świadczenie odszkodowawcze - chodzi o naprawienie szkody

5. PIENIĄDZ

1. definicja

1. sensu largo - tradycyjnie uznawane wszelkie środki płatnicze , których używa się w obrocie

1. pieniądz krajowy i zagraniczny (banknot - bilet bankowy, moneta)

2. papiery wartościowe (weksle, czeki), listy zastawne, obligacje opiewające na pewne sumy jednostek pieniężnych

2. sensu stricto - wyłącznie te środki płatnicze, którym państwo nadaje moc umarzania zobowiązań pieniężnych (pieniądz gotówkowy - banknot - bilet bankowy, moneta NBP)

2. funkcje

1. funkcja zamiany - jest ekwiwalentem wszelkiego rodzaju dóbr

2. funkcja zapłaty - ma przymusową moc umarzania zobowiązań nadaną mu przez państwo

3. funkcja oszczędności

4. funkcja akumulacji

3. teorie pieniądza

1. kruszcowy

1. pojawił się w historii rozwoju gospodarczego jako monety złote, srebrne, miedziane

2. początkowo: 5 jednostek na monecie = 5 gram złota (wartość materialna)

3. z czasem następowało psucie monety: nadal 5 jednostek na monecie, ale mniej gram złota (wartość nominalna)

2. papierowy/gotówkowy

1. obrót pieniądzem gotówkowym odbywa się na zasadach prawa rzeczowego - aby dokonać zapłaty trzeba wydać i przenieść własność znaków pieniężnych (które stanowią wyrażenie jednostek pieniężnych)

1. nie ma znaczenia jakimi znakami pieniężnymi płacimy

3. bankowy/bezgotówkowy/elektroniczny - XX i XXI w.

1. jest on realizowany w formie zapisów w księgach bankowych (na kontach)

2. to co mamy w banku jest naszą wierzytelnością a bank jest naszym dłużnikiem

3. źródła pieniądza bankowego

1. wpłaty gotówkowe klientów banku na rachunki bankowe

2. kredyt udzielany przez banki

4. obrót pieniądzem bankowym odbywa się na podstawie przepisów prawa zobowiązań - zapłata następuje przez dokonanie przelewu i uznanie rachunku wierzyciela (data spełnienia świadczenia to data dojścia pieniędzy na rachunek wierzyciela a nie wysłania)

5. konstrukcja przelewu bankowego oparta jest na konstrukcji przekazu

1. przekazujący - posiadacz rachunku bankowego

2. przekazany - bank

3. odbiorca przekazu - osoba, której bank ma zapłacić

• posiadacz rachunku bankowego upoważnia bank do wypłaty 100 zł na rzecz osoby 3.  posiadacz rachunku bankowego umarza swoje zobowiązanie wobec osoby 3.  bank zmniejsza swój dług wobec posiadacza rachunku bankowego

6. dla obrotu bezgotówkowego wymagana jest zgoda obu stron (zwłaszcza wierzyciela)

1. zgoda może być

• wyraźnie wskazana w umowie

• wyrażona per facta concludentia (np. wierzyciel w umowie podaje nr konta)

2. art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej -przy kwotach powyżej 15 tys. euro istnieje obowiązek zapłaty między przedsiębiorcami w formie bezgotówkowej

7. obrót i zapłata czekiem

1. jeśli strony nie postanowiły inaczej to dzień wydania czeku nie jest jeszcze zapłatą - to tylko stworzenie dokumentu, papieru wartościowego

2. zapłata następuje gdy wierzyciel uzyska realizację czeku - zgłosi się do banku i bank wypłaci określoną sumę jednostek pieniężnych

• REGUŁY WYKONYWANIA ZOBOWIĄZAŃ PIENIĘŻNYCH

1. ZASADA NOMINALIZMU

1. Art. 358¹ § 1

1. Jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna (zobowiązania pieniężne sensu stricto)

2. spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej (sumy jaka była określona w momencie powstania zobowiązania)

3. chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej (waloryzacja ustawowa)

2. zalety tej zasady

1. chroni stabilność pieniądza krajowego

2. ułatwia obrót pieniężny

3. przewidywalność

4. zapewnia pewność prawa

3. wada - w okresach istotnych zmian wartości nabywczej pieniądza wierzyciel/dłużnik zaczyna być poszkodowany (inflacja, deflacja)  dlatego ustawodawca wprowadza możliwość waloryzacji

2. ZASADA WALORYZACJI ZOBOWIĄZAŃ PIENIĘŻNYCH

1. zasada waloryzacji jest wyjątkiem od zasady nominalizmu

2. waloryzacja to przeliczenie świadczenia pieniężnego wg określonego kryterium

3. waloryzacja nie dotyczy zobowiązań niepieniężnych ze świadczeniem pieniężnym - nie wymagają waloryzacji bo przeliczenie na pieniądze następuje dopiero w chwili wykonania lub zasądzenia, np.

1. KC: „jeśli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalania odszkodowania”

4. waloryzacja umowna

1. Art. 358¹ § 2. Strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona wg innego niż pieniądz miernika wartości

2. strony mogą wprowadzić do umowy klauzule waloryzacyjną, w której określają wg jakiego kryterium nastąpi przeliczenie świadczenia pieniężnego, np.

1. klauzula walutowa - wg wartości waluty obcej lub koszyka walut

2. klauzula złota - wg wartości złota

3. klauzula indeksowa - wg wartości powszechnie znanego wskaźnika, np. wskaźnika inflacji

4. klauzula towarowa - wg wartości towarów (zboża)

1. bierze się pod uwagę m. in. oficjalny wskaźnik inflacji

5. klauzula kosztów - bierze się pod uwagę koszty wyprodukowania danego dobra (np. koszt wyprodukowania 1 m² mieszkania)

6. klauzula odnosząca się do przeciętnego wynagrodzenia

5. waloryzacja sądowa

1. art. 358¹ § 3.

1. „W razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania,

2. sąd może po rozważeniu interesów stron,

3. zgodnie z zasadami współżycia społecznego,

4. zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego,

5. chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie”

2. sąd nie może działać z urzędu - strona musi skierować do sądu żądanie waloryzacji

1. jest to roszczenie o charakterze procesowym skierowane do sądu

2. jest to pewnego rodzaju prawo kształtujące - strona w pewien sposób kształtuje stosunek zobowiązaniowy, ale ostatecznie rozstrzyga sąd

3. kryteria

1. istotna zmiana siły nabywczej pieniądza

1. termin niedookreślony - sąd to ocenia

2. zmiana po powstaniu zobowiązania i przed wygaśnięciem zobowiązania

1. waloryzacja jest niedopuszczalna w odniesieniu do zobowiązań już wykonanych i wygasłych - są 2 poglądy na ten temat

• jeżeli wierzyciel przyjął zapłatę, nawet jeśli zastrzegł, że chce więcej wtedy zobowiązanie wygasa

1. wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia jeśli wierzytelność pieniężna jest wymagalna (art. 356 § 2) i nie może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego, chociaż cała wierzytelność byłaby wymagalna (art. 450)

2. jeżeli wierzyciel przyjmie świadczenie z zastrzeżeniem, że to za mało może dochodzić waloryzacji sądowej

3. waloryzacja nie dotyczy zobowiązań niepieniężnych ze świadczeniem pieniężnym

4. orzeczenie sądu ma charakter konstytutywny

5. wyjątek od zasady autonomii woli

6. waloryzacja sądowa może być dokonywana wielokrotnie w odniesieniu do tego samego stosunku zobowiązaniowego

7. art. 358¹ § 4. Z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa.

6. 358 ¹ § 5. Przepisy § 2 i 3 nie uchybiają przepisom regulującym wysokość cen i innych świadczeń pieniężnych

• ZASADA WALUTOWOŚCI - uchylona

1. obecnie - art. 358 KC

1. Jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że spełnienie świadczenia w walucie obcej zastrzega

1. ustawa

2. orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania

3. lub czynność prawna

1. klauzula efektywnej zapłaty w walucie obcej - zastrzeżenie umowne w którym strony umawiają się, że wykonanie zobowiązania wyrażonego w walucie obcej może nastąpić wyłącznie przez spełnienie świadczenia w tej walucie

2. Wartość waluty obcej określa się wg kursu średniego ogłaszanego przez NBP z dnia wymagalności roszczenia, chyba że inaczej stanowi

1. ustawa

2. orzeczenie sądowe

3. lub czynność prawna

3. w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia w walucie polskiej wg kursu średniego ogłaszanego przez NBP z dnia, w którym zapłata jest dokonana

2. dawniej - art. 358 KC

1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, (jest ich bardzo wiele)

2. zobowiązania pieniężne na obszarze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mogą być wyrażone tylko w pieniądzu polskim

1. zasada walutowości miała wielkie znaczenie w czasach PRL-u ale zmiany w latach 90. (liberalizacja obrotu dewizami) doprowadziły do tego, że stała się reliktem przeszłości

4. MIEJSCE SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA

1. Art. 454. - ius dispositivum

1. § 1.

1. Jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania,

2. świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę.

3. Jednakże świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia;

4. jeżeli wierzyciel zmienił miejsce zamieszkania lub siedzibę po powstaniu zobowiązania, ponosi spowodowaną przez tę zmianę nadwyżkę kosztów przesłania.

2. § 2. Jeżeli zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa.

2. ma to znaczenie przy ocenie czy świadczenie pieniężne zostało spełnione w terminie - liczy się czas dojścia pieniędzy do wierzyciela a nie wysłania

ODSETKI

1. ODSETKI - świadczenia uboczne, które są spełniane w tych samych przedmiotach co świadczenie główne , np.

1. jeśli przedmiotem świadczenia głównego określona suma jednostek pieniężnych - to odsetki są spełniane w pieniądzu

2. jeśli przedmiotem świadczenia głównego są jakieś rzeczy oznaczone co do gatunku - to odsetki są spełniane w tych rzeczach oznaczonych co do gatunku

2. CHARAKTER ODSETEK

1. odsetki to świadczenie okresowe, ale istnieje pewien spór w tej kwestii

1. prof. Dybowski - odsetki co do zasady są świadczeniami okresowymi, ale jeżeli odsetki mają być płatne jednorazowo za cały okres korzystania ze świadczenia głównego to nie są już świadczeniami okresowymi

2. wydaje się że to nie może być wystarczający argument aby zmienić naturę odsetek ponieważ wysokość odsetek zależy od upływu czasu - więc nie można ich uznać za świadczenie jednorazowe

2. zobowiązanie do świadczenia odsetek jest akcesoryjne wobec zobowiązania głównego

1. nie jest to jednak wprost wyrażone w przepisach prawa cywilnego

3. istnieje pewna samodzielność, autonomia roszczenia o odsetki co do

1. wymagalności odsetek

2. biegu przedawnienia

3. FUNKCJE ODSETEK

1. wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału (na ogół pieniędzy), np.

1. pożyczyliśmy 1000 zł

2. korzystaliśmy z cudzego kapitału w wysokości 1000 zł przez rok

3. jeśli były zastrzeżone odsetki to mamy obowiązek zapłacić odsetki w ustalonej wysokości (świadczenie uboczne) zwracając dług główny

2. do pewnego stopnia funkcja odszkodowawcza  art. 481 - odsetki za opóźnienie

1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego,

1. wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia,

2. chociażby nie poniósł żadnej szkody

3. i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności

1. np. jeśli dłużnik nie oddaje pożyczki w terminie odsetki spełniają funkcję odszkodowania za szkodę, której doznaje wierzyciel przez to że nie otrzymuje pieniędzy w terminie

2. w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może nadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych

3. odsetki w pewnych sytuacjach mogą spełniać funkcję waloryzacyjną

1. w czasach gdy grozi zwiększająca się inflacja, strony w umowie ustalając odsetki mogą wysokość odsetek ustalić z uwzględnieniem tej przewidywanej inflacji - jeśli waloryzacja świadczenia głównego będzie dokonywana to przy uwzględnieniu tego, że w związku z zapłatą odsetek nastąpiło już częściowe wyrównanie spadku wartości nabywczej pieniądza

4. Źródło obowiązku płacenia odsetek - art. 359 § 1

1. ZASADA: odsetki nie należą się jeśli obowiązek płacenia odsetek nie wynika ze szczególnego źródła

1. sam fakt, że ktoś korzysta przez jakiś czas z cudzego kapitału nie daje prawa do żądania odsetek ani nie stwarza obowiązku zapłaty odsetek

2. obowiązek płacenia odsetek może wynikać z TREŚCI CZYNNOŚCI PRAWNEJ

1. zazwyczaj obowiązek płacenia odsetek wynika z konkretnego postanowienia umowy

2. nie ma możliwości zastrzeżenia odsetek w drodze jednostronnego, dodatkowego zastrzeżenia, np.

1. strony zawarły umowę pożyczki, w której nie zastrzeżono odsetek

2. po jakimś czasie pożyczkodawca to spostrzegł i pisze list do pożyczkobiorcy, że ma płacić odsetki

3. to jednostronne zastrzeżenie pożyczkodawcy jest nieskuteczne

3. ale nie należy tego traktować zbyt szeroko

1. np. w przypadku umowy kredytowej bank ma prawo do ustalenia jednostronnie wysokości odsetek (może nas zawiadomić, że odsetki się zwiększyły, rzadko zmniejszyły)

2. wynika to z tego że:

1. w umowie kredytowej odsetki są zastrzegane

2. ustalenie wysokości odsetek może być w pewnych granicach powierzone 1 ze stron ale to uprawnienie musi wynikać z treści umowy!!!

• bank ustala wysokość odsetek na ogół w drodze regulaminów bankowych

3. obowiązek płacenia odsetek może wynikać z USTAWY - np. odsetki za opóźnienie (art. 481)

1. „Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego,

2. wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia,

3. chociażby nie poniósł żadnej szkody

4. i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności.”

4. obowiązek płacenia odsetek może wynikać z OREZCZENIA SĄDOWEGO

1. jeżeli ustawa upoważnia sąd od zasądzenia sumy dłużnej wraz z odsetkami

5. obowiązek płacenia odsetek może wynikać z DECYZJI INNEGO WŁAŚCIWEGO ORGANU

5. Wysokość odsetek

1. określa stopa procentowa (stopa odsetek) pomnożona przez czas korzystania ze świadczenia głównego

2. odsetki na ogół są zastrzegane i należą się od zobowiązania pieniężnego

1. są świadczone w pieniądzu i ich wysokość obliczana jest w pieniądzu

2. jeśli świadczenie główne zostało wyrażone w walucie obcej (dewizach) to i odsetki są płacone w walucie obcej

1. takie rozwiązanie było przyjęte nawet w czasach gospodarki centralnie planowanej - uchwała SN z 1981 r.

3. ZASADA: odsetki należą się w wysokości wynikającej z treści czynności prawnej

1. strony w umowie ustalają wysokość odsetek poprzez wskazanie stopy oprocentowania przemnożonej później przez czas korzystania ze świadczenia głównego

2. w przypadku umowy kredytowej bank ma prawo do ustalenia jednostronnie wysokości odsetek ale takie to uprawnienie musi wynikać z umowy kredytu

4. art. 359 Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe

1. RM określa w drodze rozporządzenia wysokość odsetek ustawowych

2. kierując się koniecznością zapewnienia

1. dyscypliny płatniczej

2. i sprawnego przeprowadzania rozliczeń pieniężnych

3. biorąc pod uwagę:

1. wysokość narodowych stóp procentowych

2. i wysokość stóp procentowych NBP

5. odsetki maksymalne - chronią dłużnika przed lichwą - nadmiernymi odsetkami

1. historia

1. wysokość odsetek przez wiele lat obowiązywania KC była ograniczona ustawowo

2. w czasach rosnącej inflacji to ograniczenie zniesiono

3. ustawa z 07.07.2005 r. wprowadza do KC przepisy o odsetkach maksymalnych

2. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej

1. nie może w stosunku rocznym przekraczać

2. 4-krotnej wysokości stopy kredytu lombardowego NBP

1. stopa kredytu lombardowego

• najwyższy poziom oprocentowania kredytów udzielanych przez NBP bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych

• określa ją Rada Polityki Pieniężnej

3. Jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych - należą się odsetki maksymalne

4. Postanowienia umowne nie mogą wyłączyć ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych

1. także w razie dokonania wybory prawa obcego.

2. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy

• przepisy o odsetkach maksymalnych są

1. przepisami bezwzględnie obowiązującymi

2. przepisami koniecznego stosowania = przepisami międzynarodowo imperatywnymi - przepisy, które wymuszają swoje zastosowanie nawet w sytuacji gdy dany stosunek podlegałby prawu obcemu

• wzmocniona ochrona dłużnika przed lichwą

• czy przepisy o odsetkach maksymalnych stosują się także do odsetek za opóźnienie

1. 1 pogląd, np. Radwański - przepisy o odsetkach maksymalnych nie stosują się do odsetek za opóźnienie, bo:

1. odsetki za opóźnienie nie wynikają z czynności prawnej tylko KC

2. przepisy o odsetkach maksymalnych stanowią wyjątek od zasady swobody umów - wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco

2. 2 pogląd - przepisy o odsetkach maksymalnych stosują się do odsetek za opóźnienie, bo:

1. wprawdzie sam obowiązek płacenia odsetek wynika z ustawy

2. ale

• art. 481 § 2 stanowi że

1. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe

2. ale: gdy wierzytelność jest oprocentowana wg stopy wyższej niż stopa ustawowa - wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie wg tej wyższej stopy (tzn. wg stopy określonej w umowie)

2. zatem jeżeli wysokość odsetek za opóźnienie przekraczała wysokość odsetek maksymalnych to oznacza że wysokość odsetek za opóźnienie wynika z umowy

3. nie można ograniczać ochrony jakiej ustawodawca chciał udzielić dłużnikom

• zakaz anatocyzmu - zakaz liczenia odsetek od odsetek -art. 482

1. zasada: Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa

1. zatem za okres przed wytoczeniem powództwa od zaległych odsetek nie można obliczać następnych odsetek - ochrona dłużnika

2. wyjątki:

1. po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy

2. pożyczki długoterminowe udzielane przez instytucje kredytowe

6. Termin płatności odsetek

1. art. 360 KC - ius dispositivum

1. W braku odmiennego zastrzeżenia co do terminu płatności odsetek

2. odsetki są płatne co roku z dołu, (czyli po każdym roku korzystania z kapitału)

3. a jeżeli termin płatności sumy pieniężnej jest krótszy niż rok - odsetki są płatne jednocześnie z zapłatą tej sumy

2. odsetki za opóźnienie zaczynają się należeć od 1. dnia opóźnienia

7. Przedawnienie roszczeń o odsetki

1. art. 118 KC

1. „Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej,

2. termin przedawnienia wynosi 10 lat

3. a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - 3 lata.” (od dnia wymagalności)

2. wpływ przedawnienia roszczenia o świadczenie główną na przedawnienie roszczeń o zapłatę odsetek - różne stanowiska

1. niektóre orzeczenia - zakładają, że istnieje pewna samodzielność, autonomia roszczenia o odsetki co do biegu przedawnienia

1. może się tak zdarzyć, że przedawni się roszczenie o świadczenie główne, ale pewne roszczenia o zapłatę odsetek nie przedawnią się (bo terminy biegną się od dnia wymagalności odsetek)

2. SN - 26.01.05 r. - roszczenie o odsetki przedawnia się najpóźniej z chwilą przedawnienia roszczenia o świadczenie główne - wynika to z zasady akcesoryjności odsetek

IV ŚWIADCZENIE POLEGAJĄCE NA NAPRAWIENIU SZKODY

1. Źródła obowiązku naprawienia szkody

1. odpowiedzialność deliktowa - ex delicto - odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolony

1. pojęcie czynu niedozwolonego

1. jest to pojęcie techniczno - prawne

2. o czynie niedozwolonym mówimy gdy szkoda zostaje wyrządzona w okolicznościach, z którymi ustawa wiąże obowiązek naprawienia szkody bez względu na to czy między stronami istniał uprzednio stosunek zobowiązaniowy

3. czyny niedozwolone są samoistnym źródłem zobowiązania - sam fakt wyrządzenia szkody rodzi obowiązek jej naprawienia

4. czynami niedozwolonymi mogą być

1. czyny ludzkie kreowane wolą człowieka

2. szkody powodowane przez zwierzęta

3. szkody powodowane przez rzeczy

4. ruch przedsiębiorstwa lub zakładu poruszanego za pomocą sił przyrody

5. ruch mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody

5. rozwój odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych prowadzi do rozwoju ubezpieczeń

2. odpowiedzialność kontraktowa - ex contractu - odpowiedzialność z tytułu N/NWZ

1. musi istnieć między stronami zobowiązanie (nie musi wynikać z umowy - określenie odpowiedzialność kontraktowa może być mylące)

2. dochodzi do N/NWZ  rodzi to szkodę dla dłużnika  dłużnik zobowiązany jest nią naprawić

3. obowiązek naprawienia szkody jest to obowiązek wtórny, który zastępuje wykonanie świadczenia lub dołącza do zobowiązania głównego (w razie nienależytego WZ)

3. odpowiedzialność z umowy ubezpieczenia/gwarancyjnej

1. w tej umowie zakład ubezpieczeniowy/gwarant zobowiązuje się zapłacić odszkodowanie gdy wystąpi jakieś zdarzenie, które może wywołać szkodę, np. pożar (wypadek ubezpieczeniowy)

2. umowa losowa - wielkość świadczenia, a nawet samo jego istnienie jest uzależnione od przypadku, czyli zdarzenia niepewnego (nie mylić z warunkowymi)

3. świadczenie odszkodowawcze jest należne od razu jeśli szkoda powstanie, bo wynika z umowy

4. zapłata odszkodowania jest zobowiązaniem pierwotnym - nie wynika z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania

4. wprost z przepisu ustawy - odpowiedzialność za legalne działania

1. jeśli z legalnego działania wyniknie szkoda władza publiczna ma obowiązek naprawić szkodę - w szczególnych sytuacjach dyktowanych względami słuszności

2. Odpowiedzialność cywilna to:

1. odpowiedzialność ex delicto

2. odpowiedzialność ex contractu

3. Przesłanki OC sensu stricte (odpowiedzialność ex delicto i odpowiedzialność ex contractu)

1. powstanie szkody

2. okoliczności, z którymi ustawa łączy obowiązek naprawienia szkody

1. zasada: szkoda obciąża tego na kogo padła

1. cazus sentit dominus - szkoda przypadkowa obciąża właściciela rzeczy

2. np. jeśli ktoś stłucze swój talerz

2. żeby mogło dojść do przeniesienia ciężaru szkody z poszkodowanego na inną osobę musi istnieć odpowiednie uzasadnienie, którym są konkretnie sytuacje wynikające z porządku prawnego

3. związek przyczynowy między powstaniem szkody a okolicznościami, z którymi ustawa łączy obowiązek naprawienia szkody

4. ZASADY (PODSTAWY) OC - uzasadniają przeniesienie ciężaru szkody z poszkodowanego na inną osobę

1. zasada winy

1. osoba odpowiada za szkodę, bo spowodowała szkodę ze swojej winy (zawiniła szkodę)

2. historia

1. do XIX w. jedyna zasada OC - osoba odpowiadała za szkodę tylko wtedy gdy zawiniła szkodę

2. dziś również jest podstawową zasadą OC

2. zasada ryzyka

1. odpowiedzialność obiektywna - osoba odpowiada za szkodę niezależnie od winy

2. na zasadzie ryzyka odpowiada ten kto swoim zachowaniem (nawet zgodnym z prawem) spowodował wzmożone niebezpieczeństwo powstania szkody dla otoczenia (nawet jeśli nie on szkodę spowodował)

3. nie można zapobiec szkodzie nawet przy dołożeniu najwyższej staranności

4. ryzyko ponosi kto prowadzi działalność niebezpieczną - skoro zwykle czerpie korzyści powinien też ponosić koszty

5. np.

1. prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład poruszany za pomocą sił przyrody - art. 435 KC

6. historia

1. jest powszechniej stosowana od połowy XIX w.

2. wcześniej pojawiała się tylko incydentalnie (np. w prawie rzymskim)

3. zasada słuszności

1. sąd

1. po wzięciu pod uwagę wszystkich okoliczności sprawy

2. i po dokonaniu oceny okoliczności sprawy z punktu widzenia ZWS

3. może zdecydować, że dana osoba będzie odpowiadać za szkodę na zasadach słuszności

2. osoba ta nie odpowiadałaby ani na zasadzie winy ani na zasadzie ryzyka

3. zasada ta dochodzi do głosu w drodze wyjątku - tylko w przypadkach przewidzianych w ustawie

5. FUNKCJE OC (skrócone) - powodowanie stałych, typowych skutków jakie rodzi stosowanie a nawet samo tylko obowiązywanie przepisów o OC

1. kompensacyjna - najważniejsza

1. polega na wyrównaniu uszczerbku jakiego doznał poszkodowany - przywróceniu stanu równowagi majątkowej poszkodowanego, który został zakłócony przez szkodę

2. w perspektywie historycznej widoczna jest tendencja do rozszerzania funkcji kompensacyjnej

1. rozszerzanie przedmiotowo

1. pr. rzymskie - tylko dobra majątkowe podlegają ochronie

2. później - też dobra niemajątkowe

3. obecnie - zasada pełnego odszkodowania

2. rozszerzanie zakresu zdarzeń objętych OC

1. pr. rzymskie - kazuistycznie opisane przypadki wyrządzenia szkody

2. ogólna (generalna) klauzula winy - kto wyrządził szkodę ze swej winy obowiązany jest do jej naprawienia

• po raz pierwszy została wyrażona w art. 1382 KN z 1804 r.

• art. 134 KZ

• art. 415 KC - Kto z winy swej wyrządził 2. szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia

• nie wszystkie porządki prawne przyjęły ogólną (generalną) klauzulę winy

1. prawo niemieckie

• odpowiedzialność powstaje tylko wówczas gdy sprawca naruszył umyślnie lub niedbale 1 z wyliczonych enumeratywnie dóbr (np. życie, własność) oraz inne szczególne prawo 2.

• kazuistyka prowadzi do pewnych luk - sąd mimo, że chce czasem nie może zasądzić odszkodowania

• prawo anglosaskie (common law)

• w drodze precedensów tworzą się kazuistycznie opisane przypadki wyrządzenia szkody (torts)

• torts - zespoły znamion czynu niedozwolonego

• gdy wyrządzenie szkody nie da się podciągnąć pod którąś z torts to nie ma odpowiedzialności

• orzecznictwo angielskie stara się uzupełnić luki - tworzone są nowe torts - negligence - kto narusza obowiązek należytej staranności względem innej osoby i wynika z tego szkoda to jest to podstawa odpowiedzialności - jest to quasi formuła ogólna

3. poł. XIX w - wprowadzenie zasady ryzyka

• wiąże się to z rewolucją techniczno - przemysłową

4. odpowiedzialność absolutna

• nie zwraca się uwagi na okoliczności powstania szkody

• z góry przewiduje się, że określony podmiot/podmioty w razie wystąpienia szkody danego rodzaju ma obowiązek ją naprawić

• nie ma żadnych okoliczności zwalniających

• np. w szkody jądrowe - wynikające z użycia energii jądrowej

• wychowawczo - prewencyjna - mniej ważna

1. chroni interes ogólny - minimalizacja ryzyk prowadzących do powstania szkody

1. z punktu widzenia interesu ogólnego każda szkoda jest niepowetowana - zmniejsza ilość majątku, którym dysponuje dane społeczeństwo

• represyjna - ma marginalne znaczenie

1. pojawia się tylko w wyjątkowych przepisach w prawie cywilnym, np.

1. kara umowna - osoba obowiązana jest uiścić karę umowną bez względu na wysokość wyrządzonej szkody

• repartycyjna

1. polega na rozłożeniu ciężaru szkody na szerszą zbiorowość osób, by w perspektywie ogólnospołecznej osiągnąć minimalizację ciężaru szkody

2. np. ubezpieczenia od OC

1. ciężar naprawienia szkody przerzucany jest na zakład ubezpieczeń = na wszystkich tych, którzy uczestniczą w danym ubezpieczeniu  można powiedzieć o kolektywizacji szkody

3. ciężar naprawienia szkody wyrządzonej przez ruch przedsiębiorstwa poruszanego za pomocą sił przyrody - ostatecznie zostaje włączony w cenę dóbr i usług produkowanych przez to przedsiębiorstwo - ekonomicznie ciężar szkody poniosą wszyscy Ci, którzy nabywają to dobro lub usługę

SZKODA

1. Szkoda - uszczerbek w dobrach i interesach prawem chronionych, który następuje wbrew woli poszkodowanego

1. Uszczerbek - umniejszenie w dobrach i interesach

1. damnum emergens - straty, które poszkodowany poniósł

1. np. zniszczony błotnik samochodowy

2. lucrum cessans - korzyści, które poszkodowany mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono

1. np. taksówkarz nie może korzystać z samochodu

3. Art. 361 KC

1. § 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

2. § 2. W powyższych granicach,

1. w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy,

2. naprawienie szkody obejmuje

• straty, które poszkodowany poniósł

• oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono

2. Uszczerbek w dobrach i interesach

1. podział

1. Szkoda na osobie - wynika z naruszenia dóbr osobistych poszkodowanego (zwłaszcza uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia)

1. szkoda majątkowa na osobie - konsekwencje majątkowe naruszenia dóbr osobistych

2. szkoda niemajątkowa na osobie - krzywda - ból i cierpienie doznane przez poszkodowanego

• uszczerbek w dobrach niemajątkowych poszkodowanego

2. Szkoda na mieniu - dotyczy majątku poszkodowanego i pozostaje bez związku z osobą poszkodowanego

1. wynika z naruszenia dóbr majątkowych poszkodowanego

2. szkodą jest samo naruszenie dobra czy skutki tego naruszenia?

1. uszkodzenie pojazdu w wypadku - nie ma znaczenia to rozróżnienie bo nie ma odległości ani przestrzennej ani czasowej między naruszeniem a skutkami

1. w przypadku szkód na mieniu naruszenie = szkoda

2. naruszenie dóbr osobistych - istnieje odległość czasowa i przestrzenna między naruszeniem a skutkami tego naruszenia, np.

• utrata zarobków

• koszty leczenia

• ból i cierpienie

• Uszczerbek w dobrach i interesach prawem chronionych

1. LUCRUM ILLICITUM (vel.) INHONESTU - zysk niezgodny z prawem - szkodą nie jest nieuzyskanie spodziewanych korzyści z działalności nielegalnej

2. musi nastąpić naruszenie

1. praw podmiotowych (np. własność, wierzytelność)

2. posiadania (nawet takiego, któremu nie towarzyszy tytuł prawny)

1. przesłanki roszczenia odszkodowawczego

• posiadanie nadal istnieje

• posiadacz nie może swego roszczenia kierować przeciwko uprawnionemu do faktycznego władania nad rzeczą (np. właścicielowi)

• prawo chroni nie tylko poszczególne dobra i interesy danej osoby, ale także całą jej sytuację gospodarczą jako taką

1. np. ktoś doznaje uszczerbku na zdrowiu - przenosi się to na jego działalność zarobkową

2. w przypadku szkody czysto gospodarczej - pure economic loss - działanie, które polega jedynie na ingerencji w interesy gospodarcze danej osoby, bez naruszania konkretnych dóbr majątkowych ani niemajątkowych

1. pojawia się problem w ustaleniu odpowiedzialności - przede wszystkim w systemach prawa w których nie ma generalnej klauzuli odpowiedzialności, np.

1. common law

2. Niemcy

• w Polsce, Francji nie ma takiego problemu

• uszczerbek w dobrach i interesach prawem chronionych nie musi być uznany za szkodę

1. trzeba sprawdzić czy zdarzenie było zgodne z prawem czy niezgodne z prawem - sam fakt wyrządzenia szkody nie przesądza o bezprawności działania/zaniechania, np.

1. uczciwa konkurencja

2. obrona konieczna

3. stan wyższej konieczności

2. jednak pewne dobra (np. własność, dobra osobiste) są chronione prawami podmiotowymi bezwzględnymi

1. istnieje domniemanie faktyczne niezgodności z prawem działania naruszającego takie dobra lub zagrażającego takim dobrom

2. w przypadku dóbr osobistych jest to także domniemanie prawne - art. 24 § 1

• Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. ….

• Uszczerbek w dobrach i interesach prawem chronionych, który następuje wbrew woli poszkodowanego

1. przy ocenie dobrowolności wydatków trzeba brać pod uwagę całokształt okoliczności

1. np. ktoś się leczy bo doznał wypadku (płaci za lekarza, kupuje leki) - są to wydatki wymuszone przez sytuację wynikłą z wypadku

2. np. ktoś prowadzi negocjacje i dobrowolnie ponosi wydatki z tym związane - stają się one szkodą jeśli 2. strona nie miała zamiaru pozytywnie zakończyć negocjacji - culpa in contrahendo

2. zgoda poszkodowanego - uchyla nie samą szkodę ale bezprawność

1. zatem wyłącza odpowiedzialność gdy jest oparta na zasadzie winy

2. Ustalenie wysokości szkody

1. szkoda majątkowa

1. podlega naprawieniu już po spełnieniu przesłanek odpowiedzialności

2. 2 sposoby ustalenia wysokości szkody majątkowej

1. teoria jednostkowego dobra

1. bierzemy pod uwagę tylko to dobro lub interes, który doznał uszczerbku i ustalamy na ile wartość tego dobra lub interesu uległa zmniejszeniu

2. np.

• wypadek drogowy  szkoda =uszkodzenie poszczególnych części auta  koncentrujemy się na aucie

3. np. szkoda polega na rozbiciu filiżanki - wysokość szkody - 10 zł

2. metoda różnicy - jest powszechnie przyjmowana w doktrynie i orzecznictwie

1. porównujemy stan majątku poszkodowanego, który powstał po wyrządzeniu szkody z hipotetycznie ustalonym stanem majątku poszkodowanego, który istniałby gdyby mu szkody nie wyrządzono

2. metoda różnicy uwzględnia damnum emergens i lucrum cessans

3. np. szkoda polega na rozbiciu filiżanki - wysokość szkody -więcej niż 10 zł bo filiżanka była częścią serwisu

3. gdy ustalamy wysokość szkody trzeba ustalić wartość szkody

1. wartość szkody można ustalić za pomocą 3 kryteriów

1. precium commune - wartość rynkowa - cena dobra dla każdego

2. precium singulare - cena dobra dla poszkodowanego - wartość jaką przedstawia dane dobro w majątku poszkodowanego

• miara subiektywna

3. precium affectionis - cena szczególnego upodobania - wartość uczuciowa

• np.

1. samochód przejeżdża pieska

2. utrata pamiątkowych zdjęć

3. uwzględniając precium affectionis bierzemy pod uwagę nie szkodę majątkową tylko krzywdę, szkoda niemajątkowa podlega naprawieniu jeśli są spełnione przesłanki odpowiedzialności i ustawa tak stanowi, więc w tym przypadku ją odrzucamy

2. zasada pełnego odszkodowania przemawia za precium singulare

1. odszkodowanie ma naprawić całą szkodę poniesioną przez poszkodowanego

2. kazus

• płaszcz oddano do pralni i tam został zniszczony

• osoba A kupiła go 2 lata temu za 400 zł

• teraz cena rynkowa wynosi 50 zł(precium commune)

• osoba A miała zamiar chodzić w nim jeszcze 2 lata

• amortyzacja za 2 lata - 200 zł

• 400 zł - 200 zł = 200 zł - cena w majątku poszkodowanego - precium singulare

• jednak nie można całkowicie odrzucać precium commune

1. jest to pewien punkt odniesienia, który ogranicza subiektywizm

2. czasem przepisy przewidują odpowiedzialność za np. zwykłą wartość przesyłki - cena rynkowa

3. czasem jest ona wyższa od precium singulare, np.

• uszkodzono samochód w wypadku a właściciel posiada warsztat samochodowy

• naprawa wyniesie go mniej niż cena rynkowa

• szkoda jest niższa tylko dla poszkodowanego

• przyjęto, że poszkodowanemu należy się co najmniej wartość ceny rynkowej

• chwila ustalenia wartości szkody

1. „Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu,

2. wysokość odszkodowania powinna być ustalona wg cen z daty ustalenia odszkodowania, (czyli wyrokowania przez sąd)

3. chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili” - dowodzi to osoba, która wywodzi z tego skutki prawne

• np. jeżeli komuś zepsuto aparat a ten od razu kupił nowy sąd może wziąć pod uwagę ceny z dnia kupna nowego aparatu

• przepis ten zastępuje waloryzację świadczenia odszkodowawczego, które nie podlega waloryzacji, gdyż nie jest zobowiązaniem pieniężnym sensu stricto

• szkoda niemajątkowa

1. podlega naprawieniu jeśli są spełnione przesłanki odpowiedzialności i ustawa tak stanowi (445, 448)

2. pojawia się tu szczególna trudność ustalenia wysokości szkody

3. sąd musi rozpatrzyć indywidualny przypadek poszkodowanego, musi brać pod uwagę widoki na przyszłość

4. stosuje się zasady ogólne i szczególne przepisy, które precyzują zasady ogólne (np. art. 444, 445,446 KC)

3. Sposób naprawienia szkody

1. naprawienie szkody powinno nastąpić, wg wyboru poszkodowanego,

1. bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego (restitutio in integrum)

1. dominuje w okresach kryzysu gospodarczego

2. bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej (odszkodowanie pieniężne)

1. jest szybsze i łatwiejsze więc z reguły dominuje ten sposób naprawienia szkody

2. wyjątek:

1. roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia pieniężnego

1. gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe (np. uszkodzenie ciała)

2. albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty

ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY

1. 2 funkcje ZWIĄZKU PRZYCZYNOWEGO

1. przesłanka OC

2. ogranicza OC tylko do odpowiedzialności za te szkody, które pozostają w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym

1. art. 361 „Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła”

2. Definicja związku przyczynowego

1. związek przyczynowy - obiektywna zależność między określonym stanem rzeczy (przyczyną) a zdarzeniem rozpatrywanym jako skutek (powstaniem szkody)

2. obiektywna zależność polega na tym, że

1. w razie zaistnienia określonego stanu rzeczy zwiększa (przyczyny) się prawdopodobieństwo powstania szkody

2. w razie eliminacji zdarzenia rozpatrywanego jako przyczyna istnieje obiektywna możliwość uniknięcia szkody

3. zależność ta ma charakter obiektywny = oceniamy ją na podstawie stanu wiedzy i doświadczenia dostępnych ogólnie

4. ta obiektywna zależność może polegać na

1. powiązaniu fizycznym

1. np. rzut kamieniem w szybę - wypicie szyby

2. powiązaniu, które uwzględnia przeżycia psychiczne osób uczestniczących w zdarzeniu

3. powiązaniu polegającym na stworzeniu warunków do powstania szkody

1. np. złe oświetlenie klatki schodowej

4. zaniechaniu

1. np. dróżnik nie zamknął przejazdu kolejowego

5. powiązaniu o charakterze normatywnym

1. np. radca prawny w terminie nie wniósł apelacji

3. ustalaniE związku przyczynowego

1. test sine qua non - zadajemy pytanie czy w konkretnej sytuacji nie wystąpienie określonego stanu rzeczy (przyczyny) wyłączyłoby powstanie szkody

1. odpowiedz pozytywna - szkoda nie powstałaby gdyby nie wystąpiła przyczyna  związek przyczynowy zachodzi, np.

1. brak rzutu kamieniem w szybę - szyba nie wybita

2. klatka schodowa należycie oświetlona - prawdopodobieństwo upadku ze schodów znacznie ograniczone

2. teoria równowartości warunków twórca J. S. Mill - przyczyną danego skutku jest każdy czynnik bez którego ten skutek by się nie pojawił (conditio sine qua non)

1. TRW wyznacza najszersze granice związku przyczynowego

2. TRW jest przyjmowana w prawie karnym

1. szerokie ujęcie związku przyczynowego w prawie karnym może funkcjonować gdyż odpowiedzialność karna jest zawsze zależna jeszcze od winy sprawcy

3. w prawie cywilnym poza odpowiedzialnością na zasadzie winy istnieje odpowiedzialność na zasadzie ryzyka i słuszności

1. gdybyśmy pozostali na TRW zakres OC byłby zbyt szeroki, np.

1. osoba A w lesie zapaliła papierosa i rzuciła płonącą zapałkę na ściółkę

2. od ściółki zapaliły się drzewa

3. silny wiatr przeniósł ogień na wieś

4. spłonęły zabudowania a w nich człowiek

5. w PK osoba A nie odpowiada za śmierć człowieka bo nie ma po jej stronie winy

6. przy OC na zasadzie ryzyka osoba A odpowiadałby za śmierć tej osoby

3. teoria adekwatnego związku przyczynowego - koncepcja normalności następstw (XIX/XX w.) - twórca von Kries

1. ogranicza związek przyczynowy tylko do powiązań mających charakter normalny, typowy

2. jak ustalić kryterium normalności?

1. ujęcie subiektywne normalności - normalne są te następstwa, które mógł przewidzieć sprawca podejmując swe zachowanie

1. należy odrzucić tą koncepcję bo

• miesza przesłankę związku przyczynowego z przesłanką winy

• jest sprzeczna z założeniem, że związek przyczynowy ma być związkiem obiektywnym

2. ujęcie zobiektyzowane normalności - normalne są te następstwa, które mógł przewidzieć obiektywny obserwator zdarzenia

1. należy odrzucić tą koncepcję bo jest sprzeczna z założeniem, że związek przyczynowy ma być związkiem obiektywnym

3. ujęcie obiektywne normalności

1. normalne są te następstwa, których prawdopodobieństwo wystąpienia zwiększa się każdorazowo przez wystąpienie przyczyny danego rodzaju

2. ocena tego następuje na podstawie stanu wiedzy i doświadczenia

• dostępnych ogólnie (nie tylko sprawcy czy jakiemuś obserwatorowi)

• dostępnych przed zdarzeniem - wg prognozy ex ante

3. kazusy

1. robotnicy przerzucali skrzynie na statku

2. jedna ze skrzyń miała napis „nie rzucać - przedmioty szklane”

3. robotnik rzucił skrzynię i nastąpiła eksplozja, bo w tej skrzyni była bomba

4. ważne jest sformułowanie pytania kauzalnego

• czy normalnym, następstwem rzucenia skrzyni z napisem „nie rzucać - przedmioty szklane ” jest eksplozja? nie

• czy było do ustalenia na podstawie stanu wiedzy i doświadczenia dostępnych ogólnie, że w paczce jest bomba a nie szkło? tak

• prawidłowo zadane pytanie kauzalne: czy normalnym następstwem rzucenia skrzyni z napisem „nie rzucać - przedmioty szklane”, w której jest bomba jest eksplozja?

1. tak - zachodzi związek przyczynowy

2. ale sprawcy nie możemy postawić zarzutu winy

1. lekko chory dostał receptę

2. lek zrobiono

3. pacjent ciężko zachorował, bo lek źle zrobiono

4. czy zachodzi normalne następstwo między spożyciem lekarstwa a chorobą?

• tak, to było obiektywnie poznawalne gdyby przeprowadzić analizę chemiczną

• poszkodowany przyczynił się do swojej choroby, ale nie możemy postawić mu zarzutu winy, bo nie miał powinności sprawdzać leku

1. osoba wybiera się w podróż i zamawia garnitur u krawca

2. krawiec nie wydaje garnituru klientowi w terminie

3. klient leci późniejszym samolotem i ginie w katastrofie lotniczej

4. między niedopełnieniem obowiązku krawca a śmiercią klienta jest związek sine qua non, ale katastrofa lotnicza nie jest normalnym następstwem opóźnienia wydania garnituru - nie ma związku przyczynowego

• fakt katastrofy nie był obiektywnie poznawalny

1. dorożkarz wiezie klienta na dworzec PKP

2. jedzie na skróty i wywraca dorożkę

3. pasażer doznaje uszczerbku

4. jazda na skróty zwiększa prawdopodobieństwo powstania szkody - jest związek przyczynowy

5. między jazdą na skróty a szkodą nie byłoby związku przyczynowego gdyby przyczyną szkody był piorun uderzający w dorożkę

• związek przyczynowy na ogół nie jest bezpośredni tzn. między zdarzeniem szkodzącym a szkodą na ogół jest powiązanie wielo ogniwowe (najczęściej 2 - ogniwowe)

1. np. ruch mechanicznego środka komunikacji  wypadek  z wypadku wynika szkoda

2. aby powiedzieć, że zachodzi związek przyczynowy między zdarzeniem szkodzącym a szkodą musimy ustalić, że pomiędzy poszczególnym ogniwami zachodzi adekwatny związek przyczynowy, np.

1. ruch mechanicznego środka komunikacji  wypadek  z wypadku wynika szkoda w postaci złamanej nogi osoby A  osoba A trafia do szpitala  w szpitalu łamie się kula  osoba A łamie rękę  pobyt w szpitalu nie zwiększa każdorazowo prawdopodobieństwa, że kula się złamie  złamanie się kuli przerywa związek przyczynowy między wypadkiem a złamaniem ręki

4. PRZYCZYNOWOŚĆ MOŻE UKŁADAĆ SIĘ W RÓZNY SPOSÓB

1. każde zdarzenie (więc też każda szkoda) z natury rzeczy ma wiele różnych przyczyn, ale w prawie nas interesują te przyczyny, z którymi ustawa łączy skutki prawne (prawnie relewantne)

2. współsprawstwo szkody - ma miejsce jeśli szkoda ma klika przyczyn prawnie relewantnych

1. współsprawcy odpowiadają za szkodę solidarnie

3. przyczynowość kumulatywna - gdy powiązanie przyczynowe jest powiązaniem kumulatywnym

1. dopiero zbieg kilku zdarzeń rozpatrywanych jako przyczyna wywoła szkodę

2. każde z tych zdarzeń występujące samodzielnie szkody nie wywoła

3. np. zatrucie wody w stawie na skutek zanieczyszczania przez kilka przedsiębiorstw

1. gdyby tylko 1 przedsiębiorstwo zanieczyszczało do zatrucia wody by nie doszło

4. przyczynowość alternatywna

1. dane zdarzenie szkodzące zostało wywołane przez jedno lub drugie zdarzenie

2. kazus

1. na polowaniu strzela 2 myśliwych

2. kula trafia 3

3. nie wiadomo który z nich go postrzelił (nie ma możliwości wykazania tego)

4. w prawie polskim nie ma przepisu, który pozwala przypisać odpowiedzialność obydwu

5. prawo niemieckie przewiduje w takiej sytuacji odpowiedzialność solidarną

5. przyczynowość hipotetyczna

1. zakłada, że przy ustalaniu związku przyczynowego należy brać pod uwagę okoliczności, które co prawda praktycznie nie zadziałały, ale gdyby zadziałały doprowadziłyby do tej samej szkody (przyczyny rezerwowe)

1. Pajor - taki pogląd jest nie do przyjęcia - nie można rozważać co by było gdyby

2. kazus

1. osoba A rzuca kamieniem w okno

2. potem ma miejsce eksplozja, która wybija wszystkie szyby

3. zatem szyba byłaby wybita niezależnie od tego czy osoba A rzuci kamieniem czy nie

4. irracjonalne byłoby zwolnienie od OC osobę A

3. w pewnych sytuacjach zdarzenia późniejsze (causa superveniens) powinny być brane pod uwagę przy ustalaniu wysokości szkody (ale tylko wysokości a nie samej odpowiedzialności)

1. kazus

• osoba A podkopuje dom sąsiada, który zawala się

• ale dom był w kiepskim stanie technicznym i tak by się zawalił (dlatego później władze miejskie podjęły decyzję o zburzeniu)

• osoba A nadal ponosi OC ale zmniejszoną do tego co właściciel utracił od momentu zawalenia domu do podjęcia decyzji o zburzeniu  ograniczenie OC

5. Dowód

1. z art. 415 KC w powiązaniu z art. 6 KC wynika że ciężar dowodu co do wszystkich przesłanek OC spoczywa poszkodowanym

2. czasami dowód związku przyczynowego jest bardzo trudny, w szczególności

1. jeśli chodzi o uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia

2. na skutek upływu czasu

1. kazus

1. osoba A zasłabła na ulicy

2. pogotowie ratunkowe spóźnia się

3. osoba A umiera

4. czy zachodzi związek przyczynowy? jest to nie do ustalenia

• sprawca może się powoływać na to że osoba A i tak by zmarła, ale może by żyła?

3. w orzecznictwie (zwłaszcza w sprawach lekkich) uznaje się, że

1. związek przyczynowy nie musi być udowodniony w 100 %

2. dopuszczalna jest wątpliwość dowodowa - wystarczy wykazać wysokie prawdopodobieństwo że między jakimiś zdarzeniami zachodzi związek przyczynowy

4. w sytuacji gdy prawdopodobieństwo związku jest mniejsze lub większe dopuszczalny jest dowód prima facie (na pierwszy rzut oka) - dowód wstępny

1. poszkodowany uprawdopodobnia istnienie związku przyczynowego

2. ciężar udowodnienia, że związek przyczynowy nie zachodzi zostaje przerzucony na pozwanego

USTALENIE ODSZKODOWANIA

1. ZASADA PEŁNEGO ODSZKODOWANIA - przyjęta w większości systemów prawnych

1. wysokość odszkodowania zależy od wysokości szkody (i tylko od tego)

1. z 1 strony - odszkodowanie ma naprawić całą szkodę poniesioną przez poszkodowanego

2. z 2 strony - odszkodowanie nie może być wyższe niż szkoda jaką poniósł poszkodowany (bo byłoby to bezpodstawne wzbogacenie)

3. zatem sąd nie ma swobody ustalania wysokości odszkodowania w zależności od okoliczności

1. w Polsce nie ma odszkodowań karnych

2. jedynie w przypadku odpowiedzialności na zasadach słuszności sąd nie jest związany zasadą pełnego odszkodowania

1. sąd

• po wzięciu pod uwagę wszystkich okoliczności sprawy

• i po dokonaniu oceny okoliczności sprawy z punktu widzenia ZWS

• może zdecydować, że dana osoba będzie odpowiadać za szkodę na zasadach słuszności

2. w KZ istniała pewna niespójność

1. z 1 strony formułował zasadę pełnego odszkodowania, ale z 2. strony przyznawał sądowi prawo do miarkowania odszkodowania ze względu na okoliczności

3. art. 361 § 2 KC - statuuje zasadę pełnego odszkodowania

1. § 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

2. § 2. W powyższych granicach,

1. w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy,

2. naprawienie szkody obejmuje

1. straty, które poszkodowany poniósł (damnum emergens)

2. oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (lucrum cessans)

4. w przypadku szkody niemajątkowej i majątkowej na osobie zasada pełnego odszkodowania działa ale ma szczególny wymiar ponieważ takiej szkody nie da się do końca wyrazić w pieniądzu

5. ustalając wysokość szkody należy mieć na uwadze

1. kryteria subiektywne (metoda różnicy, precium singulare)

2. ale nie należy zapominać o kryteriach obiektywnych

1. stanowią pewien punkt odniesienia, który ogranicza subiektywizm

2. wyznaczają minimum szkody (precium commune)

3. SN: przy ustalaniu wysokości szkody należy brać pod uwagę obniżenie wartości sprzedażnej (np. jeśli samochód ulegał wypadkowi) nawet jeżeli poszkodowany nie ma zamiaru go sprzedawać (bo jego zamiar może się zmienić)

6. pojawiają się pewne trudności przy ustalaniu wysokości lucrum cessans

1. musimy zbadać

1. czy utrata korzyści jest normalnym następstwem zdarzenia szkodzącego

2. czy poszkodowany rzeczywiście uzyskałby te korzyści - stopień prawdopodobieństwa uzyskania tych korzyści musi być wysoki

1. oceniamy to na podstawie wiedzy i doświadczenia wg prognozy ex post - trzeba wziąć pod uwagę

• okoliczności, które nastąpiły po zdarzeniu szkodzącym

• i konkretną sytuację poszkodowanego

2. kazusy

1. spółdzielnie nie wykonały na czas budynku gospodarczego

2. poszkodowany domagał się utraconych korzyści z hodowli, którą mógł prowadzić

3. poszkodowany wcześniej podjął hodowlę tuczników w innym budynku i nie powiodła mu się

4. SN nie przyznał odszkodowania - uznał, że skoro tam miał problemy z hodowlą to tu by z niej zrezygnował

2. jeśli poszkodowany powołuje się na utratę samych szans na uzyskanie korzyści to nie jest to wystarczające aby przyznać odszkodowanie

1. np. osoba A w przeddzień gonitwy o wielka nagrodę zraniła konia - stopień prawdopodobieństwa uzyskania korzyści jest zbyt niski

• pojawia się problem oceny czy utrata możliwości korzystania z określonej rzeczy (np. uszkodzonego samochodu) to utrata korzyści?

1. Szpunar

1. poszkodowany ma roszczenie o naprawienie szkody jeśli samochód służył do działalności gospodarczej - poszkodowany ponosi szkodę majątkową

2. jeśli pojazd służył do niedzielnych jazd (tylko dla przyjemności) - poszkodowany ponosi szkodę niemajątkową, która podlega naprawieniu jeżeli są spełnione przesłani OC i ustawa tak stanowi

2. Wąsowicz - brak pojazdu to pogorszenie sytuacji życiowej -poszkodowany ponosi szkodę majątkową, ale trudno jest obliczyć wysokość tej szkody

3. Dybowski - poszkodowany ponosi szkodę majątkową którą można obliczyć - wysokość tej szkody to koszt wynajęci auta na czas awarii

• pojawia się problem oceny czy utrata przyjemności wypoczynku - zmarnowany urlop to szkoda majątkowa czy niemajątkowa, np. oszustwa biur podróży - gdy na miejscu wszystko wygląda inaczej niż było to zapowiadane

1. Szpunar

1. jest to szkoda niemajątkowa i co do zasady nie podlega naprawieniu

2. w ramach OK. klient ma roszczenie o obniżenie ceny wycieczki

2. Dybowski - utrata możliwości skorzystania z przyjemności jest szkodą majątkową

3. ETS - sprawa Leitner (2003 r.)

1. rodzina pojechała na wycieczkę i się zatruła

2. cały pobyt przeleżała

3. po powrocie dochodziła od biura podróży odszkodowania w związku z chorobą (koszty leków itp.) a następnie zadośćuczynienia za krzywdę (zmarnowany urlop)

1. sąd austriacki - prawo austriackie nie pozwala na zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego za zmarnowany urlop

2. ETS - z dyrektywy wynika, że biuro podróży ma pokryć całą szkodę(w tym niemajątkową będącą wynikiem zmarnowania urlopu

• WYJĄTKI OD ZASADY PEŁNEGO ODSZKODOWANIA

1. PRZYCZYNIENIE SIĘ POSZKODOWANEGO

1. art. 362 KC

1. „Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody,

2. obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności,

3. a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.”

2. sąd może zmniejszyć wysokość odszkodowania jeśli stwierdzi, że poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody

3. teorie

1. Longchamps de Berier - causa concurrens

1. aby powiedzieć, że poszkodowany przyczynia się

• wystarczy causa concurrens - współprzyczynienie się do powstania szkody - ustalenie związku przyczynowego między zachowaniem się poszkodowanego a szkodą

2. prowadzi to do rozszerzenia kręgu sytuacji, w których zmniejsza się odszkodowanie - niebezpieczne rozwiązanie dla poszkodowanego

3. prof. Dybowski - aby powiedzieć, że poszkodowany przyczynia się konieczne jest ustalenie normalnego związku przyczynowego między zachowaniem się poszkodowanego a szkodą

2. prof. Czachórski

1. aby powiedzieć że poszkodowany przyczynia się konieczne jest:

• ustalenie normalnego związku przyczynowego między zachowaniem poszkodowanego a szkodą

• i możliwość postawienia poszkodowanemu zarzutu obiektywnie nieprawidłowego zachowania (odbiegającego od reguł powszechnie przyjętych)

2. np.

• przyczynia się do szkody osoba chora psychicznie, która zdoła się wyswobodzić z niedbale założonych więzów i wyskoczy przez okno

• dziecko, które nieostrożnie wybiegło za piłką na ulicę

• prof. Ochanowicz, prof. Petrykowska

1. aby powiedzieć że poszkodowany przyczynia się konieczne jest

• ustalenie normalnego związku przyczynowego między zachowaniem poszkodowanego a szkodą

• i możliwość postawienia poszkodowanemu zarzutu winy

1. przesłanki postawienia zarzutu winy:

• obiektywna nieprawidłowość zachowania

• poczytalność

• czyli chory psychicznie, dziecko nie mogą się przyczynić

• prof. Szpunar

1. nie da się w jednolity sposób dla wszystkich przypadków odpowiedzialności określić przesłanek przyczynienia się poszkodowanego

2. przyczynienie się poszkodowanego zależy od podstawy odpowiedzialności sprawcy

• jeżeli odpowiedzialność oparta jest na zasadzie winy - aby powiedzieć że poszkodowany przyczynia się konieczne jest

1. ustalenie normalnego związku przyczynowego między zachowaniem poszkodowanego a szkodą

2. i możliwość postawienia poszkodowanemu zarzutu winy

2. jeżeli odpowiedzialność oparta jest na zasadzie ryzyka lub słuszności - aby powiedzieć że poszkodowany przyczynia się konieczne jest:

1. ustalenie normalnego związku przyczynowego między zachowaniem poszkodowanego a szkodą

2. i możliwość postawienia poszkodowanemu zarzutu obiektywnie nieprawidłowego zachowania (odbiegającego od reguł powszechnie przyjętych)

• należy jednakowo tarktować pozwanego i poszkodowanego - na przyczynienie trzeba patrzeć z punktu widzenia pozwanego i ciążącej na nim odpowiedzialności

• doktryna podziela teorię Szpunara

• wnioski Pajora

1. na gruncie art. 362 nie każde współsprawcze zachowanie poszkodowanego może być uznane za przyczynienie się

1. za przyczynienie się może być uznane tylko takie współsprawcze zachowanie poszkodowanego, które uzasadniałoby ograniczenie odpowiedzialności pozwanego

2. należy odrzucić postulat Szpunara o jednakowym traktowaniu pozwanego i poszkodowanego

1. nie można mówić o podziale odpowiedzialności miedzy poszkodowanym a pozwanym

• poszkodowany nie odpowiada za szkodę tylko ją ponosi szkodę

• to pozwany odpowiada za szkodę

• jeżeli są okoliczności zaostrzające odpowiedzialność pozwanego to przemawiają one za tym, aby łagodniej traktować poszkodowanego

• kazus

1. starsza pani przechodziła przez jezdnię bardzo wolno i wpadła pod tramwaj

2. SN uznał że przyczyniała się do szkody gdyż zdawała sobie sprawę z własnej niedołężności i mogła poprosić kogoś, aby ją przeprowadził szybciej

• ryzyko nakładane na tramwajarza powinno obejmować ludzkie błędy - niesprawiedliwe orzeczenie

• zatem aby powiedzieć że poszkodowany przyczynia się konieczne jest

1. ustalenie normalnego związku przyczynowego między zachowaniem poszkodowanego a szkodą

2. i możliwość postawienia poszkodowanemu zarzutu winy

• jednak spełnienie tych przesłanek nie zawsze będzie prowadzić do ograniczenia odpowiedzialności pozwanego

1. jeśli odpowiada on na zasadzie winy lub ryzyka to lekka wina po stronie poszkodowanego nie będzie wystarczająca - konieczna jest kwalifikowana postać winy

• przyczynienie się do zwiększenia szkody - wysokość szkody zwiększa się wskutek wspłsprawczego zachowania poszkodowanego, które pojawia się na etapie późniejszym

1. kazus

1. szkoda na osobie

2. niezbędna jest operacja

3. poszkodowany może odmówić operacji która jest poważna i ryzykowna nie przyczyniając się przez to - nie można go zmuszać do operacji

4. inaczej jest w przypadku nieryzykowanego zabiegu

2. IUS MODERANDI - MIARKOWANIE ODSZKODOWANIA - 440

1. sąd który orzeka o obowiązku naprawienia szkody może

1. stosownie do okoliczności

2. ograniczyć zakres obowiązku naprawienia szkody (czyli wysokość odszkodowania)

3. jeżeli takiego ograniczenia wymagają ZWS ze względu na stan majątkowy poszkodowanego lub osoby odpowiedzialnej za szkodę

4. ale

1. tylko w stosunkach między osobami fizycznymi

2. i tylko w przypadku odpowiedzialności deliktowej (wynika to z umiejscowienia przepisu)

2. np. jeśli poszkodowany nie ucierpiał znacznie a pozwany nie jest w stanie zapłacić

3. art. 440 stanowi wyjątek od ZPO i nie powinien być interpretowany rozszerzająco

4. ZWS nie działają:

1. gdy wina pozwanego jest poważna

2. gdy pozwany jest ubezpieczony od OC

5. czy jeśli nie można powołać się na art. 440 KC można miarkować odszkodowanie powołując się na art. 5 KC?

1. przeważało stanowisko że nie - skoro ustawodawca uregulował odstępstwo w art. 440 KC to sięganie do ogólnej klauzuli nadużycia prawa jest nieuzasadnione

2. ale np. orzeczenie SN z 1988 r. - między osobami prawnymi nie jest wyłączona z góry możliwość zastosowania art. 5 (wątpliwe)

3. COMPENSATIO LUCRI CUM DAMNO - ZALICZENIE KORZYŚCI NA POCZET ODSZKODOWANIA

1. dotyczy to sytuacji gdy z tego samego zdarzenia wynika szkoda i korzyść

2. jeśli zasądzone będzie pełne odszkodowanie nastąpi skumulowanie korzyści

3. czy zatem korzyść powinna być zaliczona na poczet odszkodowania?

1. brak jednolitej odpowiedzi - należy oceniać indywidualny przypadek

2. nie ma przepisu, który to reguluje

1. ale mimo braku przepisu zaliczenie jest dopuszczalne  wynika to z sposobu obliczania wysokości szkody (metoda różnicy) - różnica będzie mniejsza

2. ale 2. strona może bronić się powołując się na ZPO

4. warunki zaliczenia

1. tożsamość zdarzeń - z tego samego zdarzenia wynika szkoda i korzyść

2. korzyść zaspokaja te same interesy poszkodowanego co odszkodowanie (ma służyć naprawieniu szkody)

3. świadczącemu korzyść nie może przysługiwać roszczenie zwrotne przeciw poszkodowanemu

4. jeśli podstawa prawna uzyskania korzyści jest wyraźnie odrębna (wynika z innego stosunku) to przemawia to przeciwko zaliczaniu

5. czy można zaliczyć?

1. korzyści uzyskane od odpowiedzialnego za szkodę, ale poszkodowany musi się na nie zgodzić

1. np. po wypadku przy pracy ZP zapewnia nowe mieszanie

2. korzyści, które uzyskuje poszkodowany od os. 3 na ogół nie mogą być zaliczone,

1. nie po to osoba 3. przysparza poszkodowanemu aby odciążyć sprawcę, np. rodzina składa się na leczenie

3. świadczenia z tytułu ubezpieczenia osobowego (np. na życie, od następstw nieszczęśliwych wypadków) nie podlegają zaliczeniu

1. to ubezpieczony podpisał wcześniej umowę i płacił składki

2. ubezpieczyciel nie ma regresu wobec sprawcy szkody

4. świadczenia z tytułu ubezpieczenia majątkowego podlegają najczęściej zaliczeniu

1. zakład ubezpieczeń ma roszczenie zwrotne przeciwko sprawcy

5. jeżeli istnieje adekwatny związek przyczynowy między szkodą a uzyskaną korzyścią to taka korzyść podlega zaliczeniu

1. ulega zniszczeniu dom

• poszkodowany uzyskuje korzyści ze sprzedaży materiałów uzyskanych przy rozbiórce - należy to zaliczyć

• poszkodowany uzyskuje korzyść bo pod domem znalazł skarb - nie należy tego zaliczać

4. ograniczenia wynikające z przepisów ustawy

1. pojawia się inne kryterium szacowania szkody

1. czasem przepisy przewidują odpowiedzialność za np. zwykłą wartość przesyłki - cena rynkowa

2. wskazanie maksymalnej kwoty odszkodowania - przepisy o odpowiedzialności hotelarza

1. wysokość odszkodowania w stosunku do 1 gościa - nie może przekraczać wysokości 100-krotnej należności za dostarczone mu mieszkanie, liczonej za 1 dobę

2. i wysokość odszkodowania za każdą rzecz - nie może przekraczać 50-krotnej wysokości tej należności

3. proporcjonalność między stopniem winy a wysokością odszkodowania - przepisy o odpowiedzialności hotelarza

1. Ograniczenia zakresu obowiązku naprawienia szkody nie dotyczą

1. rzeczy przyjętych na przechowanie przez utrzymującego zarobkowo hotel lub podobny zakład

2. rzeczy nieprzyjętych na przechowanie z powodu jego odmowy - mimo ciążącego na nim obowiązku

3. sytuacji gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa utrzymującego zarobkowo hotel lub podobny zakład lub osoby u niego zatrudnionej

4. ograniczenie odpowiedzialności tylko do damnum emergens

1. przepisy o odpowiedzialności hotelarza

1. odszkodowanie obejmuje tylko damnum emergens (wartość rzeczy)

2. szkoda poniesiona we wspólnym lub cudzym interesie

1. Kto

• w celu odwrócenia grożącej 2. szkody

• albo w celu odwrócenia wspólnego niebezpieczeństwa

2. przymusowo lub nawet dobrowolnie poniósł szkodę majątkową,

3. może żądać naprawienia poniesionych strat w odpowiednim stosunku od osób, które z tego odniosły korzyść

5. ograniczenia wynikające z umowy stron - odpowiedzialność kontraktowa

1. strony mogą w umowie odpowiedzialność dłużnika rozszerzyć

1. dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za naruszenie zobowiązania z powodu oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi

2. strony mogą w umowie odpowiedzialność dłużnika ograniczyć lub wyłączyć  ryzyko zostaje przerzucone na wierzyciela

1. jednak takie klauzule mają swoje granice - może się okazać, że:

1. klauzula taka wychodzi poza ZSU

2. klauzula taka jest klauzulą nieuczciwą - gdy nazbyt ogranicza odpowiedzialność przedsiębiorcy względem konsumenta

3. art. 473 KC-  nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie

• za szkodę umyślną dłużnik odpowiada zawsze

V WIELOŚĆ WIERZYCIELI/DŁUŻNIKÓW

1. wielość wierzycieli/dłużników może istnieć od momentu powstania zobowiązania

2. a także zwiększenie liczby podmiotów może nastąpić później

5. ZASADA PODZIAŁU ZOBOWIĄZANIA - art. 379 KC

1. art. 379 KC § 1

1. Jeżeli jest kilku dłużników albo kilku wierzycieli,

2. a świadczenie jest podzielne,

3. dług i wierzytelność dzielą się na tyle niezależnych od siebie części ilu jest dłużników albo wierzycieli

4. Części te są równe, jeżeli z okoliczności nie wynika nic innego

2. wyjątki

1. okoliczność o charakterze naturalnym - aby nastąpił podział zobowiązania świadczenie musi być podzielne

1. art. 379 § 2 KC - świadczenie jest podzielne, jeżeli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu świadczenia lub wartości świadczenia

1. jeżeli jest świadczenie niepodzielne i wielość dłużników/wierzycieli stosuje się art. 380 - 383 KC

2. okoliczność o charakterze normatywnym - jeśli do zobowiązania zostanie wprowadzona konstrukcja prawna solidarności wierzycieli/dłużników = zobowiązanie solidarne

1. istotniejsze w praktyce

6. ZOBOWIĄZANIA SOLIDARNE

1. w przypadku zobowiązań solidarnych wielość wierzycieli/dłużników nie prowadzi do podziału zobowiązania - pozostaje 1 zobowiązanie z udziałem kilku dłużników/wierzycieli solidarnych

2. źródła solidarności

1. KC: Zobowiązanie jest solidarne, jeżeli to wynika

1. z ustawy

2. lub z czynności prawnej

2. a contrario: jeśli jest wielość dłużników/wierzycieli, ale ani z ustawy ani z treści czynności prawnej nie wynika wprowadzenie solidarności to zobowiązanie nie jest solidarne

3. KC francuski - solidarności się nie domniemywa

4. polski KC - z czynności prawnej może wynikać solidarność w sposób dorozumiany

3. rodzaje solidarności

1. bierna - solidarność dłużników

1. Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że

1. wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia

• od wszystkich dłużników łącznie

• od kilku z nich

• lub od każdego z osobna,

2. a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych- odnosi się to też do surogatów wykonania:

• datio in solutum - świadczenie w miejsce wypełnienia

• zaspokojenie przez potrącenie

• zaspokojenie przez złożenie do depozytu sądowego

• zaspokojenie przez odnowienie (ale odnowienie zwalnia współdłużników w braku odmiennego zastrzeżenia dokonanego przez wierzyciela)

• aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani

• solidarność bierna ma duże znaczenie praktyczne - bardzo poprawia sytuację wierzyciela

• czynna - solidarność wierzycieli

1. Kilku wierzycieli może być uprawnionych w ten sposób, że

1. dłużnik może spełnić całe świadczenie do rąk 1 z wierzycieli

2. a przez zaspokojenie któregokolwiek z wierzycieli dług wygasa względem wszystkich

2. dłużnik może spełnić świadczenie, wg swego wyboru, do rąk któregokolwiek z wierzycieli solidarnych

1. wyjątek: w razie wytoczenia powództwa przez 1 z wierzycieli dłużnik powinien spełnić świadczenie do jego rąk

3. solidarność czynna ma marginalne znaczenie praktyczne

• konstrukcja solidarności

1. zobowiązania solidarnego nie należy traktować jako jednolitego zobowiązania z wielością podmiotów po którejś ze stron

1. trzeba je traktować konstrukcję złożoną z tylu stosunków obligacyjnych ilu jest współwierzycieli/współdłużników solidarnych

2. ale jednocześnie te poszczególne stosunki obligacyjne są powiązane wspólną więzią solidarności - łączy je w 1 ale luźną całość

2. za tym rozumowaniem przemawia:

1. KC: Zobowiązanie może być solidarne, chociażby

1. każdy z dłużników był zobowiązany w sposób odmienny albo

2. wspólny dłużnik był zobowiązany w sposób odmienny względem każdego z wierzycieli

•  zróżnicowanie treści zobowiązania pomiędzy poszczególnymi współdłużnikami/współwierzycielami solidarnymi nie przeszkadza w istnieniu solidarności

2. zasady reprezentacji współdłużników i współwierzycieli

• zakres więzi wspólnej dłużników solidarnych

1. nie ma reprezentacji na niekorzyść

1. KC „Działania i zaniechania 1 z dłużników solidarnych nie mogą szkodzić współdłużnikom”

2. nie ma więzi wspólnej między współdłużnikami solidarnymi w odniesieniu do zdarzeń, które mogą szkodzić

1. chodzi o czynności faktyczne i prawne, które mogłyby szkodzić

3. kazus 1

1. 1 ze współdłużników solidarnych popadł w zwłokę

2. pozostali mogli nie popaść w zwłokę, bo każdy z dłużników może być zobowiązany w sposób odmienny

3. to że 1 ze współdłużników popadł w zwłokę nie pogarsza sytuacji współdłużników, którzy jeszcze w zwłokę nie popadli

4. kazus 2

1. 1 ze dłużników solidarnych uznał dług - przerywa to bieg przedawnienia, ale tylko wobec niego

2. KC: przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia w stosunku do 1 z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników

3. pozostali dłużnicy będą mogli powołać się na przedawnienie względem siebie

5. kazus 3

1. świadczenie polega na wydaniu rzeczy  rzecz uległa utracie w okolicznościach za które odpowiada tylko 1 z dłużników  niemożliwość świadczenia  wobec wszystkich wygasa roszczenie o spełnienie świadczenia  wierzyciel może żądać odszkodowania od tego, który odpowiada za niemożliwość (roszczenie o naprawienie pełnej szkody - może obejmować też lucrum cessans)  wierzyciel ma wobec pozostałych dłużników roszczenie tylko o wartość świadczenia

2. ustawodawca nie udzielił jednoznacznej odpowiedzi czy jest reprezentacja na korzyść

1. wydaje się słuszne rozumowanie, że jeśli nie ma reprezentacji na niekorzyść to nie ma też reprezentacji na korzyść

• np. KC - Zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem 1 z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników

• wyjątki:

1. art. 374 KC - Zwłoka wierzyciela względem 1 z dłużników solidarnych ma skutek także względem współdłużników

2. art. 375 - Wyrok zapadły na korzyść 1 z dłużników solidarnych zwalnia współdłużników, jeżeli uwzględnia zarzuty, które są im wszystkim wspólne

• dłużnik solidarny może się bronić

1. zarzutami które przysługują mu osobiście względem wierzyciela

2. a także zarzutami, które są wspólne wszystkim dłużnikom ze względu na

• sposób powstania zobowiązania

• np. zarzut niedochowania formy wymaganej pod rygorem nieważności

• lub treść zobowiązania

• np. wierzyciel zwolnił z długu wszystkich współdłużników solidarnych

• czy na ugodę zawartą przez 1 ze współdłużników solidarnych mogą powoływać się pozostali?

1. różne stanowiska

• 1 - tak - ugoda dotyczy wszystkich

• 2. - nie - bo ugoda może dotyczyć różnych kwestii

1. często ustępstwa są zależne od okoliczności

2. jeśli nie ma reprezentacji na niekorzyść to nie ma też reprezentacji na korzyść

6. zakres więzi wspólnej wierzycieli solidarnych

1. nie ma reprezentacji na niekorzyść

1. Działania i zaniechania 1 z wierzycieli solidarnych nie mogą szkodzić współwierzycielom

2. zatem zwolnienie długu, rozłożenie długu na raty, przesunięcie terminu płatności itp. dotyczą tylko tego wierzyciela który dokonał tych czynności

2. zasadniczo nie ma reprezentacji na korzyść

1. wyjątki

1. zwłoka dłużnika, jak również przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia względem jednego z wierzycieli solidarnych ma skutek także względem współwierzycieli

7. ROZLICZENIA REGRESOWE (ZWROTNE) -ich podstawą jest fakt spełnienia świadczenia lub uzyskania korzyści

1. rozliczenia regresowe służą repartycji ciężarów długu

1. repartycja ciężarów długu powinna nastąpić gdy 1 z dłużników solidarnych spełnił świadczenie i zwolnił siebie oraz współdłużników z długu

1. wówczas treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego (stosunku wewnętrznego) rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników  zatem nie zawsze roszczenie regresowe musi powstać

2. jeżeli z treści istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego nie wynika nic innego - dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych

3. jeśli 1 / kliku współdłużników okaże się być niewypłacalny - część przypadająca na dłużnika niewypłacalnego rozkłada się między współdłużników (w takich częściach w jakich dłużnicy partycypują w długu)

2. stosunki między układem wewnętrznym a zewnętrznym są powiązane

1. KC: Zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela względem 1 z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników

2. w stosunku wewnętrznym jeśli 1 z dłużników solidarnych zaspokoi wierzyciela to będzie miał regres także do dłużnika zwolnionego z długu

2. rozliczenia regresowe służą repartycji korzyści świadczenia

1. repartycja korzyści świadczenia powinna nastąpić gdy 1 z wierzycieli solidarnych przyjął świadczenie i dług względem pozostałych wygasł

1. wówczas treść istniejącego między współwierzycielami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach jest on odpowiedzialny względem współwierzycieli

2. jeżeli z treści istniejącego między współwierzycielami stosunku prawnego nie wynika nic innego - wierzyciel, który przyjął świadczenie, jest odpowiedzialny w częściach równych

8. WIELOŚĆ DŁUŻNIKÓW / WIERZYCIELI I ŚWIADCZENIE NIEPODZIELNE

1. WIELOŚĆ DŁUŻNIKÓW

1. dłużnicy zobowiązani do świadczenia niepodzielnego są odpowiedzialni za jego spełnienie jak dłużnicy solidarni

1. stosuje się przepisy o solidarności ale ci dłużnicy nie są solidarni

2. ius dispositivum - jeżeli strony nie postanowiły inaczej dłużnicy zobowiązani do świadczenia podzielnego są odpowiedzialni za jego spełnienie solidarnie, jeżeli wzajemne świadczenie wierzyciela jest niepodzielne

3. dłużnik, który spełnił świadczenie niepodzielne, może żądać od pozostałych dłużników zwrotu wartości świadczenia wg tych samych zasad co dłużnik solidarny

2. wielość wierzycieli

1. jeżeli jest kilku wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego, każdy z nich może żądać spełnienia całego świadczenia

1. ale: w razie sprzeciwu chociażby 1 z wierzycieli, dłużnik obowiązany jest

1. świadczyć wszystkim wierzycielom łącznie

2. albo złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego

2. jeżeli 1 z wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego przyjął świadczenie, jest on odpowiedzialny względem pozostałych wierzycieli wg tych samych zasad co wierzyciel solidarny

3. zakres więzi wspólnej dłużników/wierzycieli

1. zwolnienie dłużnika z długu przez 1 z wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego nie ma skutku względem pozostałych wierzycieli

2. zwłoka dłużnika, jak również przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia względem 1 z wierzycieli uprawnionych do świadczenia niepodzielnego ma skutek względem pozostałych wierzycieli

9. SOLIDARNOŚĆ NIEPRAWIDŁOWA (ZOBOWIĄZANIE IN SOLIDUM)

1. KC Zobowiązanie jest solidarne, jeżeli to wynika

1. z ustawy

2. lub z czynności prawnej

2. a contrario: jeśli jest wielość dłużników/wierzycieli, ale ani z ustawy ani z treści czynności prawnej nie wynika wprowadzenie solidarności to nie ma solidarności

3. istnieją jednak sytuacje gdy stosunki kształtują się tak jak gdyby solidarność była - decyduje o tym jakiś element stanu faktycznego  jest to solidarność nieprawidłowa

4. np.

1. jest stosunek umowny między przedsiębiorcą a kasjerem

2. kasjer nie dopełnił obowiązków i umożliwił kradzież

3. przedsiębiorca ma roszczenie o naprawienie szkody w pełnej wysokości jednocześnie przeciw

1. złodziejowi (OD)

2. kasjerowi (OK)

4. solidarność nie wynika z ustawy ani czynności prawnej więc jej nie ma

5. ale przedsiębiorca może żądać naprawienia szkody tylko 1 raz

1. jeśli złodziej/kasjer zapłaci to zwolni z długu nie tylko siebie ale tez 2. - sytuacja jak gdyby solidarność była

6. różne poglądy

1. 1. - jest to solidarność nieprawidłowa - można na zasadach analogii stosować przepisy o solidarności (zwłaszcza o regresach)

2. 2. - to podobieństwo jest fałszywe

1. muszą być brane pod uwagę inne okoliczności

• zwłaszcza przy regresach - odnosi się do zwłaszcza do części równych

1. jeśli kasjer spełni świadczenie ma prawo żądać od złodzieja zwrotu całego świadczenia (a nie połowy), bo złodziej dopuścił się deliktu z winy umyślnej

2. w przypadku zobowiązań in solidum zakres roszczenia zwrotnego należy ustalać biorąc pod uwagę charakter okoliczności

ŹRÓDŁA ZOBOWIĄZAŃ

7. USTAWA - zobowiązania ustawowe

1. z czynu niedozwolonego - art. 415

2. z bezpodstawnego wzbogacenia się - art. 405 - 414

3. z prowadzenia cudzej sprawy bez zlecenia - negotium gestio - art. 752 - 757

8. CZYNNOŚĆ PRAWNA

1. jednostronna czynność prawna

1. może być źródłem zobowiązania w drodze wyjątku - tylko wtedy gdy ustawa na to zezwala

2. bo zobowiązanie jest czynnością dwustronną i jednostronne ukształtowanie stosunku zobowiązaniowego narusza zasadę autonomii woli

2. umowa obligacyjna

1. rodzaje

1. dwustronna

2. wielostronna

2. podstawą jest konsensus - uzgodnienie woli stron

3. rozpatrując treść zobowiązania z umowy obligacyjnej należy brać pod uwagę

1. skutki wynikające z treści umowy obligacyjnej

2. przepisy ustawy

1. iuris cogentis - przepisy bezwzględnie obowiązujące

• mają skorygować postanowienia stron

• jeśli postanowienia stron będą sprzeczne z przepisami bezwzględnie obowiązującymi to:

1. albo umowa w ogóle nie będzie skuteczna

2. albo przepisy bezwzględnie obowiązujące skorygują pewne postanowienia

2. iuris dispositivi - przepisy dyspozytywne

• mają zastosowanie jeśli strony w umowie czegoś nie uzgodniły

3. semi-imperatywne - chronią 1 ze stron - dopuszczają inne rozwiązania umowne, ale tylko wtedy gdy są one na korzyść tej strony

3. ZWS

4. ustalone zwyczaje

1. art. 56 KC Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z

• ustawy

• ZWS

• i ustalonych zwyczajów

ZASADA SOBODY UMÓW OBLIGACYJNYCH

9. OGÓLNE

1. Art. 353¹

1. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny wg swego uznania,

2. byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się

1. właściwości (naturze) stosunku,

2. ustawie

3. ani ZWS

2. ZSU wynika z zasady autonomii woli

3. Strony mają swobodę stanowienia prawa umowy - lex contractus

10. ZSU oznacza:

1. swobodę w poszczególnych aspektach powoływania do życia zobowiązania

1. swoboda zawarcia umowy

1. czy zawrzeć umowę

2. z kim zawrzeć umowę

2. swoboda formy - jak zawrzeć umowę

1. Art. 60 KC

1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych,

2. wola osoby dokonującej czynności prawnej

3. może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby,

4. które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny,

5. w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli).

2. swobodne kształtowanie treści stosunku zobowiązaniowego

3. swobodę zmiany zawartej umowy lub jej rozwiązania za zgodą obu stron

11. Historia

1. KZ w art. 55 przewidywał ZSU

2. KC z 23 kwietnia 1964 r. nie wyrażał wprost ZSU

1. w ówczesnym systemie polityczno - gospodarczym wyrażanie tej zasady mogłoby być nie na miejscu

2. wątpliwości czy w gospodarce planowej stosunki między Jednostkami Gospodarki Uspołecznionej opierają się na ZSU

3. ale w doktrynie i orzecznictwie tamtych czasów nie było wątpliwości że ZSU nadal obowiązuje

3. w 1990 r. pojawia się art. 353¹ KC, który wprost wyraża ZSU (w związku ze zmianą ustroju)

1. koresponduje tą z wyrażoną w art. 6 K'97 i ustawach o działalności gospodarczej zasadą wolności gospodarczej

12. Zakres ZSU

1. ZSU odnosi się tylko do umów obligacyjnych

2. ZSU nie odnosi się do

1. umów prawa:

1. rzeczowego - np. numerus clausus ograniczonych praw rzeczowych

2. rodzinnego

3. spadkowego

2. jednostronnych czynności prawnych

1. może być źródłem zobowiązania w drodze wyjątku - tylko wtedy gdy ustawa na to zezwala

2. bo zobowiązanie jest czynnością dwustronną i jednostronne ukształtowanie stosunku zobowiązaniowego narusza zasadę autonomii woli

13. Granice ZSU - są one wyjątkami od zasady i podlegają ścisłej interpretacji

1. wynikają z art. 353¹

1. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny wg swego uznania,

2. byleby jego

1. treść

2. lub cel - stan rzeczy, który ma nastąpić w wyniku zawarcia i wykonania umowy

3. nie sprzeciwiały się

1. właściwości (naturze) stosunku,

2. ustawie

3. ani ZWS

2. GRANICE ZSU WYNIKAJĄCE Z USTAWY

1. treść lub cel umowy nie może być sprzeczny z ustawą

1. np. normami iuris cogentis - bezwzględnie obowiązującymi

2. np. normami semi-imperatywnymi - chroniącymi 1 ze stron - dopuszczają inne rozwiązania umowne, ale tylko wtedy gdy są one na korzyść tej strony

3. dotyczy to także

1. ustaw karnych

2. ustaw administracyjnych

3. konstytucji

4. ograniczenia ZSU mogą

1. być wyraźnie wskazane w ustawie

2. wynikać z wykładni określonych przepisów ustawy (ale interpretacja nie może być rozszerzająca!!)

3. wynikać z wykładni całokształtu porządku prawnego - całości uregulowania pewnego aspektu stosunków obligacyjnych

• np. czynności prawne co do zasady mają charakter przysparzający (więc też obligacyjne)

• a przy czynnościach przysparzających istnieje zasada kauzalności - ich ważność zależy od istnienia i prawidłowości kauzy (przyczyny prawnej, podstawy prawnej przysporzenia)

• zasada kauzalności ogranicza ZSU

2. umowa nie może mieć na celu obejścia prawa - działania in fraudem legis

3. skutki sprzeczności treści lub celu umowy z ustawą

1. na ogół zastosowanie znajduje art. 58 KC

1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, (bezwzględnie)

2. chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek,

3. w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy (np. w przypadku sprzeczności umowy z przepisami semi - imperatywnymi)

2. prawo spółek - sąd może rozwiązać spółkę  nieważność w drodze orzeczenia sądowego (jest konstytutywne)

3. GRANICE ZSU WYNIKAJĄCE Z ZWS

1. art. 58 - czynność prawna sprzeczna z ZWS jest nieważna

2. ZWS - są wyrażeniem klauzuli generalnej, która dziś nieco odchodzi już w przeszłość - sąd zastępuje ją innymi określeniami

1. reguły uczciwości

2. zasady lojalności

3. dobre obyczaje

4. dobra wiara

5. słuszność kontraktowa - treść umowy nie może w rażący sposób naruszać interesów 1 ze stron (nieuczciwe klauzule umowne)

4. GRANICE ZSU WYNIKAJACE Z WŁAŚCIWOŚCI (NATURY) ZOBOWIĄZANIA

1. to ograniczenie ZSU pojawia się w 1990 r.

1. KZ go nie przewidywał

2. strony nie mogą wprowadzać do umowy rozwiązań, które są sprzeczne z samymi podstawowymi założeniami tego zobowiązania, np.

1. sprzeczne z naturą zobowiązania (a przez to bezskuteczne) są postanowienia umowne zastrzegające, że umowa ta będzie rodziła skutki prawne w sferze praw i obowiązków osób 3. (chyba że ustawa w drodze wyjątku na to pozwala)

1. umowa obligacyjna jest skuteczna inter partes

2. sprzeczne z naturą zobowiązania (a przez to bezskuteczne) są postanowienia umowne na mocy których tylko 1 ze stron może w czasie trwania stosunku obligacyjnego podejmować wszelkie decyzje dotyczące tego stosunku: jaka ma być jego treść, czy ma dalej trwać

1. narusza to zasadę konsensu - wymagana jest zgodna wola obu stron

2. 1 ze stron może być uprawniona do samodzielnego rozstrzygania pewnych kwestii, ale

• musi być to uzasadnione potrzebami gospodarczymi, społecznymi

• stopień tego uprawnienia nie może być zbyt szeroki

3. SN - 22.05.1991 r.

• sprzeczne z naturą zobowiązania (stosunku umownego = dwustronnego) są postanowienia umowne, które przyznają bankowi całkowitą swobodę ustalania stopy oprocentowania po zawarciu umowy z klientem

• bank musi określić granice tej swobody i obiektywne kryteria zmian stopy oprocentowania

3. sprzeczne z naturą zobowiązania (a przez to bezskuteczne) są postanowienia umowne, przez które strony chcą powołać do życia zobowiązanie, które nigdy nie wygaśnie i zrzekają się możliwości rozwiązania, wypowiedzenia takiego zobowiązania

1. zobowiązanie to zawsze stosunek czasowy - nie ma stosunków zobowiązaniowych wieczystych

2. dodano art. 365¹ KC

• „Zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym

• wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela

• z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych,

• a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu”

• GRANICE ZSU wynikające z przepisów szczególnych

1. ograniczenie swobody czy zawrzeć umowę - w pewnych sytuacjach na mocy przepisów szczególnych może być nałożony obowiązek zawarcia umowy

1. np. na podmioty mające charakter monopolistów, np. poczta, energia, przewozy, telekomunikacja

2. np. na posiadacza pojazdu mechanicznego obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia od OC oraz na zakład ubezpieczeń obowiązek zawarcia z nim takiej umowy

2. ograniczenie swobody z kim zawrzeć umowę

1. np. prawo bankowe - umowę zaliczoną do czynności bankowych można zawrzeć tylko z instytucją która ma cechy banku

2. np. umowę ubezpieczenia można zawrzeć tylko z zakładem ubezpieczeń

• ograniczenia wynikające z okoliczności faktycznych - sposobu w jaki umowy są zawierane (zwłaszcza w obrocie masowym)

1. masowy obrót towarów i usług byłby niemożliwy bez wzorców umownych 

WZORCE UMOWNE

1. WZORCE UMOWNE

1. postanowienia umowne przygotowane z góry przez 1 ze stron, które mają wejść do treści umowy zawartej z 2. stroną, np.

1. wzory umów

2. formularze

3. ogólne warunki umowy

4. regulaminy

2. proponent (proferent) przygotowuje wzorzec umowny i jest gotowy zawierać umowy z kontrahentami, ale na tych właśnie z góry ustalonych warunkach

3. każdy podmiot prawa może przygotować wzorzec umowny, ale najczęściej czynią to przedsiębiorstwa, które świadczą usługi dla masowej publiczności, np. przedsiębiorstwo przewozowe

4. umowy można podzielić na

1. umowy swobodnie negocjowane

2. umowy adhezyjne - gdy treść umowy jest jednostronnie i definitywnie ustalona przez 1 kontrahenta który narzuca ją 2. stronie w taki sposób że nie ma miejsca na swobodne negocjacje  2. strona może tylko zawrzeć umowę na warunkach ustalonych we wzorcu albo jej nie zawierać

1. w przypadku wzorców umownych czasem jest pewna możliwość negocjowania, np. w przypadku biur podróży

2. należy odróżnić pojęcia

1. wzorzec umowny - dokument pozwalający zaistnieć adhezji

2. umowa adhezyjna - sposób zawarcia umowy

5. istnieje zagrożenie, że przedsiębiorca we wzorcu tak sformułuje treść przyszłej umowy, aby była korzystna dla niego a niekorzystna dla 2. strony

2. USTAWOWE SPOSOBY OCHRONY KONTRAHENTÓW PROPONENTA

1. PRZESŁANKI ZWIĄZANIA WZORCEM - aby wzorzec umowny wchodził do umowy muszą być spełnione 2 przesłanki

1. zasada doręczenia wzorca przed zawarciem umowy

1. zasada:

1. ustalony przez 1 ze stron wzorzec umowy wiąże 2. stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy (2. strona nie musi go przeczytać)

2. wyjątek:

1. ustalony przez 1 ze stron wzorzec umowy wiąże 2. stronę gdy mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści jeżeli posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte

2. np. stosunki bankowe, ubezpieczeniowe

3. powrót do zasady:

1. nie dotyczy to umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego (np. kupno biletu kolejowego)

2. zatem przy zawarciu przez konsumenta umowy z bankiem działa zasada doręczenia

3. konsument - osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową

• konsumentem jest się tylko wtedy gdy się zawiera umowę z przedsiębiorcą (osobą prowadzącą w sposób stały, zorganizowany przedsiębiorstwo lub prowadzącą działalność zawodową)

4. wzorce umowne w postaci elektronicznej

1. Jeżeli 1 ze stron posługuje się wzorcem umowy w postaci elektronicznej,

2. powinna udostępnić go 2. stronie przed zawarciem umowy w taki sposób,

3. aby mogła ona wzorzec ten przechowywać i odtwarzać w zwykłym toku czynności

2. jeżeli w czasie trwania stosunku umownego o charakterze ciągłym proponent wydaje lub zmienia wzorzec umowny to wiąże on 2. stronę jeżeli

1. nowy wzorzec jeżeli został jej doręczony

1. zawsze wymagane jest doręczenie nowego wzorca - nie ma wyjątków

2. a strona nie wypowiedziała umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia

1. jeśli tego nie zrobi nowy wzorzec zaczyna wiązać po doręczeniu od chwili upływu najbliższego terminu wypowiedzenia

2. ZAKRES ZWIĄZANIA WZORCEM

1. jeżeli wzorzec umowny jest sprzeczny z treścią umowy to strony są związane umową

1. ale nie ma sensu wnioskowanie z tego przepisu, że wzorzec jest czymś innym niż umowa

2. wzorzec staje się częścią umowy

2. zasada transparentności - wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały a postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta - ale nie stosuje się tej zasady w postępowaniu w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone.

1. zasada in dubio contra proferentem - w razie wątpliwości na niekorzyść proponenta

2. przepis ten mówi o konsumentach - ale przyjmuje się że ochronę tę można rozszerzać na osoby prawne i inne podmioty niż konsumenci a źródłem tej możności jest art. 65 KC

1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć,

• jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało,

• ZWS oraz ustalone zwyczaje.

2. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu

3. sprzeczność z wzorcem 2. strony - art. 385⁴

1. umowa między przedsiębiorcami stosującymi różne wzorce umowne nie obejmuje tych postanowień wzorców, które są ze sobą sprzeczne

2. umowa nie jest zawarta jeżeli strona ze względu na to niezwłocznie zawiadomi że nie zamierza zawierać umowy

3. OCHRONA KONSUMENTA - USTAWA O OCHRONIE NIEKTÓRYCH PRAW KONSUMENTÓW ORAZ ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ PRZEZ PRODUKT NIEBEZPIECZNY Z 2 MARCA 2000

1. wdraża dyrektywę 93/13 o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich i bezpośrednio do KC wprowadza pewne przepisy mające na celu ochronę konsumentów

2. podmiotowy zakres ochrony - tylko konsumenci

3. przedmiotowy zakres ochrony

1. ocenie podlegają

1. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie - na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu

1. w szczególności są to postanowienia umowy zawieranej z konsumentem przejęte z wzorca umownego zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta

2. ocenie nie podlegają

1. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem uzgodnione indywidualnie (negocjowane)

1. chyba, że były to negocjacje pozorne - gdy przedsiębiorca nie pozwala na rzeczywisty wpływ konsumenta na treść postanowienia

2. ciężar udowodnienia, że dane postanowienie umowy zawieranej z konsumentem zostało uzgodnione indywidualnie spoczywa na przedsiębiorcy

2. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem określające główne świadczenia stron - jeśli zostały sformułowany w sposób jasny i jednoznaczny, bo należą one do sfery swobodnej decyzji konsumenta

1. np. postanowienia określające cenę, wynagrodzenie

4. przesłanki ochrony

1. niedozwolonymi postanowieniami (klauzulami) umownymi są

1. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie,

2. które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami

3. rażąco naruszając jego interesy

2. kryteria ochrony

1. dobre obyczaje (dawnej ZWS)

2. rażące naruszenie interesów konsumenta

3. oceny zgodności postanowienia umowy zawieranej z konsumentem z dobrymi obyczajami dokonuje się wg stanu z chwili zawarcia umowy i bierze się pod uwagę

1. treść umowy

2. okoliczności zawarcia umowy

3. umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny

5. art. 385³ - zawiera przykładowy katalog 23 klauzul niedozwolonych

1. katalog ten stanowi wskazówkę interpretacyjną

1. w razie wątpliwości poczytuje się że takie klauzule są niedozwolone

2. ale sąd niekoniecznie musi uznać taką klauzulę za niedozwolona - musi brać pod uwagę całokształt okoliczności

2. katalog ten jest wzięty z niemieckiej ustawy (która już nie obowiązuje) - były 2 listy

1. czarna lista - klauzule, które zawsze są nieuczciwe

2. szara lista - klauzule, które są podejrzane (art. 385³ to szara lista)

3. wśród klauzul z art. 385³ dominują

1. klauzulę zwalniające przedsiębiorcę od odpowiedzialności

1. np. klauzule które wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za N/NWZ

2. dające przedsiębiorcy 1-stronne przywileje

1. np. klauzule, które zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta

3. np. klauzule które nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego

6. skutek uznania klauzuli za nieuczciwą

1. bezskuteczność względna - klauzula nieuczciwa nie wiąże ale tylko konsumenta

1. jeżeli 1 stroną jest przedsiębiorca - a 2. strona jest konsument (jego klauzula nieuczciwa nie wiąże) i niekonsument (jego klauzula nieuczciwa wiąże)

2. jest to bezskuteczność

1. ex lege - z mocy samego prawa

2. ex tunc - od chwili zawarcia umowy

1. orzeczenie sądu ma charakter deklaratoryjny

3. strony są związane umową w pozostałym zakresie, a w miejsce postanowień nieuczciwych mogą wejść przepisy dyspozytywne

4. jest to bezskuteczność inter partes - jeśli sąd uzna, że dane postanowienie jest nieuczciwe to wywołuje to skutek tylko miedz stronami

1. przedsiębiorca zawierając umowy z innymi konsumentami może znowu wprowadzać do nich klauzule nieuczciwe

2. do KPC wprowadzono postępowanie szczególne - postępowanie w sprawie uznania postanowień wzorca umowy za niedozwolone

1. właściwy jest Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumenta - sąd okręgowy w Warszawie

2. sprawa ma charakter gospodarczy

3. powództwo mógłby wytoczyć każdy kto mógłby zawrzeć umowę

4. za tym powództwem mogą wystąpić

• organizacja konsumenta (także zagraniczna z UE)

• powiatowy albo miejski rzecznik konsumencki

• Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

5. jeśli sąd uzna powództwo za uzasadnione wydaje zakaz korzystania z danej klauzuli umownej (wchodzi na czarna listę)

• prawomocny wyrok podlega publikacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym

• odpis przesyłany jest do Prezesa UOKiK, który zarządza wpis klauzuli do klauzul zakazanych - od chwili wpisu taka klauzula jest zakazana erga omnes

UMOWA A OSOBA 3.

ZASADA: umowa obligacyjna wiąże tylko strony - jest skuteczna inter partes

• sprzeczne z naturą zobowiązania (a przez to bezskuteczne) są postanowienia umowne zastrzegające, że umowa ta będzie rodziła skutki prawne w sferze praw i obowiązków osób 3. (chyba że ustawa w drodze wyjątku na to pozwala)

1. UMOWA O ŚWIADCZENIE NA RZECZ OSOBY 3. - PACTUM IN FAVOREM TERTII

1. KC

1. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że dłużnik spełni świadczenie na rzecz osoby 3.

2. osoba ta, w braku odmiennego postanowienia umowy

3. może żądać bezpośrednio od dłużnika spełnienia zastrzeżonego świadczenia

2. nie jest to odrębna umowa - to pewien rodzaj zastrzeżenia który może być wprowadzony do pewnego rodzaju umów

3. umowa jest umową na rzecz osoby 3. jeżeli

1. w umowie zastrzeżono że dłużnik spełni świadczenie na rzecz osoby 3.

2. i osoba 3. ma roszczenie bezpośrednio do dłużnika o spełnienie zastrzeżonego świadczenia

4. np.

1. umową na rzecz osoby 3. nie jest umowa pożyczki w której dający pożyczkę zobowiązuje się wpłacić do banku na konto biorącego pożyczkę określona sumę pieniężną bo bank nie ma roszczenia bezpośrednio przeciwko pożyczkodawcy

2. umowy na rzecz osoby 3.

1. osoba A wysyła paczkę na poczcie - adresat ma roszczenie do poczty

2. osoba A zawiera umowę ubezpieczenia na życie i mówi że pieniądze ma dostać osoba 3. - osoba 3 ma roszczenie o zapłatę sumy ubezpieczenia

5. kiedy powstaje roszczenie osoby 3.?

1. zasada: z chwilą zawarcia umowy i wprowadzenia zastrzeżenia, że dłużnik spełni świadczenie na rzecz osoby 3. (nie musi się to pokrywać w czasie)

2. wyjątek: strony mogą odwlec w czasie powstanie roszczenia osoby 3. - zastrzec termin , wprowadzić warunek

3. zastrzeżenie co do obowiązku świadczenia na rzecz osoby 3. nie może być odwołane ani zmienione, jeżeli osoba 3. oświadczyła którejkolwiek ze stron, że chce z zastrzeżenia skorzystać

1. wcześniej nabycie przez nią roszczenia ma charakter tymczasowy - zastrzeżenie może być odwołane lub zmienione za zgodą wierzyciela i dłużnika

6. osoba 3. może odrzucić możliwość przyjęcia przysporzenia z umowy  zastrzeżenie upada - dłużnik spełnia świadczenie do rąk wierzyciela

7. 3 stosunku prawne

1. stosunek pokrycia - między wierzycielem a dłużnikiem

1. wynika z umowy

2. zawiera kauzę zobowiązania dłużnika wobec osoby 3.

2. stosunek zapłaty - miedzy dłużnikiem a osobą 3.

3. stosunek waluty - między wierzycielem a osobą 3.

1. wyjaśnia dlaczego wierzyciel zastrzegł świadczenie na rzecz osoby 3.

2. np. osoba 3. jest kupującym  kupiła rzecz u wierzyciela  zapłaciła cenę (walutę)  wierzyciel ma dostarczyć kupującemu rzecz  zawiera umowę o przewóz z dłużnikiem

1. stosunek waluty - umowa sprzedaży

2. stosunek pokrycia - umowa przewozu

3. stosunek zapłaty - przewoźnik ma dostarczyć rzecz kupującemu

8. dłużnik ma 2 wierzycieli: strona umowy (wierzyciel pierwotny) i osoba 3.

1. nie są to wierzyciele solidarni

1. obaj mogą żądać spełnienia świadczenia, ale nie ma równoległości roszczeń

2. strona umowy może żądać spełnienia świadczenia ale tylko na rzecz osoby 3.

3. osoba 3. może zadąć spełnienia świadczenia tylko na swoją rzecz

9. zarzuty dłużnika

1. dłużnik może podnosić przeciw osobie 3.

1. zarzuty osobiste wobec osoby 3. (np. narzut potrącenia)

2. zarzuty z umowy (ze stosunku pokrycia) np. wierzyciel nie spełnił świadczenia wzajemnego

2. dłużnik nie może podnosić zarzutów ze stosunku waluty

2. UMOWA O ŚWIADCZENIE PRZEZ OSOBĘ 3.

1. dłużnik i wierzyciel umawiają się, że osoba 3. spełni świadczenie na rzecz wierzyciela - nie jest to z góry sprzeczne z naturą zobowiązania, ale nie może nakładać ciężaru na osobę 3.  wywołuje skutki tylko między dłużnikiem a wierzycielem

2. wersja słabsza

1. dłużnik zobowiązuje się wobec wierzyciela, że nakłoni osobę 3. aby zachowała się w określony sposób wobec wierzyciela

1. np. biuro podróży zobowiązuje się zarezerwować hotel w danym pokoju

2. jeśli osoba 3. zachowa się w ten sposób - to zobowiązanie jest wykonane

1. np. biuro zarezerwowało pokój

3. jeśli osoba 3. nie zachowała się w ten sposób

1. a dłużnik dołożył należytej staranności - dłużnik nie ponosi odpowiedzialności za NZ

1. biuro podróży nie zarezerwowało pokoju bo nie było miejsc

2. a dłużnik nie dołożył należytej staranności - dłużnik ponosi odpowiedzialność za NZ

1. biuro podróży nie zarezerwowało pokoju bo zapomniało

3. wersja silniejsza

1. dłużnik w umowie przyrzeka, że osoba 3. zaciągnie określone zobowiązanie albo spełni określone świadczenie na rzecz wierzyciela

2. jeśli osoba 3. odmówi zaciągnięcia tego zobowiązania albo spełnienia tego świadczenia - dłużnik jest odpowiedzialny za szkodę którą wierzyciel przez to ponosi

1. nie ma znaczenia czy dłużnik dołożył należytej staranności, bo z góry przewidziana jest gwarancja  odpowiedzialność za sam skutek

2. jeżeli osoba 3. miała zawrzeć umowę a odmawia  dłużnik ponosi odpowiedzialność odszkodowawcza w granicach ujemnego interesu umowy

3. jeżeli osoba 3. miała spełnić świadczenie a nie spełniła  dłużnik ponosi odpowiedzialność odszkodowawcza w granicach interesu wykonania - pozytywnego interesu umowy

3. dłużnik może zwolnić się od obowiązku naprawienia szkody poprzez spełnienie przyrzeczonego świadczenia, chyba że sprzeciwia się to

1. umowie

2. lub właściwości świadczenia

3. UMOWA O ZWOLNIENIE DŁUŻNIKA OD OBOWIĄZKU ŚWIADCZENIA

1. jeżeli osoba 3. zobowiązała się przez umowę z dłużnikiem zwolnić go od obowiązku świadczenia, jest ona odpowiedzialna względem dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie od niego żądał spełnienia świadczenia

2. umowa taka nie zmienia niczego w stosunku dłużnik - wierzyciel

1. osoba 3. nie jest dodatkowym dłużnikiem

2. wierzyciela ma roszczenia przeciwko osobie 3. o spełnienie świadczenia

3. osoba 3. jest odpowiedzialna względem dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie od niego żądał spełnienia świadczenia  może ten skutek osiągnąć na różne sposoby

1. osoba 3. może zaoferować wierzycielowi świadczenie, które należy się mu od dłużnika

1. Wierzyciel może żądać osobistego świadczenia dłużnika tylko wtedy, gdy to wynika

1. z treści czynności prawnej

2. z ustawy

3. albo z właściwości świadczenia

2. Jeżeli wierzytelność pieniężna jest wymagalna, wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia od osoby 3., chociażby działała bez wiedzy dłużnika.

2. osoba 3. może nakłonić wierzyciela, żeby nie dochodził swego roszczenia

4. jeżeli dłużnik będzie musiał spełnić świadczenie  dłużnik będzie miał roszczenie odszkodowawcze przeciw osobie 3.

1. osoba 3. ponosi odpowiedzialność gwarancyjną - za skutek, nie ma znaczenia czy dołożyła należytej staranności

5. jeśli osoba 3. spełni świadczenie i spłaci wierzyciela to zasadniczo nie będzie miała przeciw dłużnikowi roszczenia zwrotnego

1. czasem (ale rzadko) może zadziałać konwersja i osoba 3, ma roszczenie zwrotne do dłużnika

1. Osoba 3., która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela

1. zgoda dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie

6. taka umowa może się pojawić jako wynik nieudanego przejęcia długu

1. KC

1. Jeżeli skuteczność umowy o przejęcie długu, zależy od

1. zgody dłużnika, a dłużnik zgody odmówił  umowę uważa się za niezawartą

2. zgody wierzyciela, a wierzyciel zgody odmówił  strona, która wg umowy miała przejąć dług jest odpowiedzialna względem dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie od niego żądał spełnienia świadczenia

BEZPODSTAWNE WZBOGACENIE- art. 405 - 414 KC

1. Art. 405 - istota bezpodstawnego wzbogacenia

1.  Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby,

2. obowiązany jest do

1. wydania korzyści w naturze

2. zwrotu wartości korzyści - gdy wydanie korzyści w naturze jest możliwe

2. Przesłanki roszczenia zubożonego przeciw wzbogaconemu o zwrot z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia

1. przesunięcie majątkowe

2. i brak podstawy prawnej przesunięcia majątkowego

3. PRZESUNIĘCIE MAJĄTKOWE

1. przesłanki przesunięcia majątkowego

1. z 1 strony musi nastąpić wzbogacenie

2. z 2 strony musi nastąpić zubożenie

3. pomiędzy wzbogaceniem a zubożeniem musi zachodzić związek

2. wzbogacenie - korzyść majątkowa

1. wzbogacenie się to odwrotność szkody

1. lucrum emergens- korzyść w majątku

1. nabycie prawa podmiotowego mającego wartość majątkową

2. nabycie posiadania bo ma ono wartość gospodarczą

3. skorzystanie z cudzych usług jeżeli usługa nie była bezinteresowna

• np. osoba A zleciła firmie pomalowanie płotu

• firma przez pomyłkę pomalowała sąsiadowi

• sąsiad uzyskał korzyść majątkową, bo usługa ta była odpłatna

2. damnum cessans - uniknięcie straty gdy powinna ona nastąpić

2. źródła wzbogacenia (przesunięcia majątkowego)

1. działanie zubożonego

1. np. zubożony myśli że jest dłużnikiem wzbogaconego i spełnia świadczenie a w rzeczywistości nie jest

2. działanie wzbogaconego

1. działania zamierzone (np. złodziej)

2. działania niezamierzone (np. zabiera cudzy kapelusz myśląc, że to jego)

3. działanie osoby 3.

1. np. bank przelewa pieniądze na konto osoby B zamiast osoby A

4. działanie sił natury lub przypadkowego zdarzenia, np.

1. pomieszanie rzeczy

2. przymulenie - prąd rzeki odrywa część gruntu od działki osoby zubożonej i przyłącza do działki osoby wzbogaconej

3. wzbogacenie musi mieć charakter majątkowy - dlatego wzbogaceniem nie są korzyści koniunkturalne, np.

1. zwyżka wartości gruntu po wybudowaniu obok jakiegoś obiektu

3. zubożenie - zmniejszenie w majątku

1. zubożenie musi mieć charakter majątkowy

2. mogą występować różnice pomiędzy wzbogaceniem a zubożeniem co do przedmiotu lub wartości, np.

1. osoba władająca rzeczą sprzedała rzecz osobie 3., która stała się właścicielem

2. zbywca wzbogacił się o cenę rzeczy

3. zubożonym jest właściciel, bo utracił tytuł własności rzeczy

4. wartość tytułu własności może być inna niż cena, którą uzyskał zbywca

4. pomiędzy wzbogaceniem a zubożeniem musi zachodzić związek

1. związek ten musi być na tyle bezpośredni żeby można było powiedzieć, że 1 osoba wzbogaciła się kosztem 2.

2. jeśli korzyść przechodzi przez majątek osoby pośredniej to trudno powiedzieć że skrajne osoby są wzbogacone i zubożone jedna kosztem drugiej, np.

1. osoba B zawiera umowę kredytu z bankiem (korzyść przechodzi z majątku banku do majątku osoby B)

2. osoba B za te pieniądze (ale ze swego majątku) kupuje pierścionek

3. osoba B ofiarowuje pierścionek osobie C

4. osoba C jest wzbogacona ale kosztem osoby B a nie banku

5. gdy osoba B popadnie w niewypłacalność i nie zwróci pożyczki bankowi bank nie może i powiedzieć że osoba C uzyskała korzyść majątkową kosztem banku bo po drodze był majątek osoby B

6. aby powiedzieć że osoba C jest wzbogacona kosztem osoby A transfer pomiędzy ich majątkami musi być bezpośredni

3. czasami transfer przez ręce osoby pośredniej nie jest aż tak daleko posunięty, aby można było powiedzieć, że łamie się ten związek, np.

1. pracownik zatrudniony u osoby C nabył na kredyt surowce do produkcji od osoby A,

1. zawarł umowę we własnym imieniu bo nie miał pełnomocnictwa od swego pracodawcy

2. pracownik zużył te surowce w przedsiębiorstwie osoby C, a osobie A nie zapłacił

3. korzyść przechodzi przez ręce pracownika, ale pracownik kupił te surowce od razu z myślą o tym, że wykorzysta je do produkcji w zakładzie osoby C i przysporzył od razu korzyści osobie C (więc pracownik nie kupował dla siebie)

4. Brak podstawy prawnej przesunięcia MAJĄTKOWEGO

1. aby przesłanka ta była spełniona uzyskanie korzyści majątkowej nie może mieć podstawy prawnej (przyczyny prawnej, uzasadnienia)

1. ani w czynności prawnej

2. ani w przepisie ustawy

2. nie każda ważna czynność prawna wystarczy jako podstawa prawna, bo czynności prawne dzielą się na

1. kauzalne

1. regułą jest, że czynności prawne przysparzające są kauzalne

2. nie ma problemu - jeśli czynność kauzalna jest ważna to znaczy, że ma prawidłową podstawę prawną  zatem przysporzenie ma podstawę prawną

2. abstrakcyjne

1. czynność abstrakcyjna może być ważna, ale nie mieć podstawy prawnej

2. trzeba zbadać czy czynność prawna abstrakcyjna ma swoją prawidłową kauzę

1. jeśli ją ma (a większość ma)  przysporzenie ma podstawę prawną

2. jeśli jej nie ma  przysporzenie nie ma podstawy prawnej

3. zatem w przypadku czynności abstrakcyjnych podstawą prawną przysporzenia jest ważna czynność abstrakcyjna + kauza

3. ustawowa podstawa prawna

1. np. przepisy o przedawnieniu są ustawową podstawa prawną wzbogacenia dłużnika

1. po upływie terminu przedawnienia dłużnik wzbogaca się kosztem wierzyciela - nadal jest dłużnikiem, ale nie musi spełnić świadczenia

2. niektóre przepisy ustawy nie wystarczają jako podstawa prawna przysporzenia

1. w prawie wekslowym upływ terminu przedawnienia

1. wyłącza możliwość dochodzenia sumy wekslowej z weksla

2. ale nie pozbawia uprawnionego możliwości dochodzenia świadczenia na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu

2. zasada superficies solo cedit - to co wybuduje się na nieruchomości staje się własnością właściciela gruntu

1. jeśli niewłaściciel wybuduje na cudzym gruncie budynek to budynek ten stanie się własnością właściciela gruntu - wzbogaci się

• art. 191 KC - Własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą, która została połączona z nieruchomością w taki sposób, że stała się jej częścią składową.

2. ale art. 191 ma charakter tylko porządkowy

• jego celem nie jest przypisanie własności budynku właścicielowi gruntu w sposób definitywny tylko przypisanie mu prawa własności po to by uporządkować stan prawny

• jeśli właściciel nieruchomości nie miał podstawy prawnej do uzyskania takiej korzyści innej niż art. 191 to zgodnie z art. 405 będzie zobowiązany do wydania tej korzyści lub zwrotu jej wartości

• w art. 194 KC sam ustawodawca też przesądził tę kwestię, ale nawet gdyby nie było tego przepisu przyjęlibyśmy takie rozwiązanie

1. Przepisy o przetworzeniu, połączeniu i pomieszaniu nie uchybiają przepisom o obowiązku naprawienia szkody ani przepisom o bezpodstawnym wzbogaceniu

5. Jeśli spełnione są przesłanki bezpodstawnego wzbogacenia to EX LEGE POWSTAJE ZOBOWIĄZANIE

1. zubożony to wierzyciel

2. wzbogacony to dłużnik - jest zobowiązany zwrócić korzyść zubożonemu

1. zwrot ma na celu przywrócenie miedzy stronami stanu równowagi majątkowej, naruszonej bezpodstawnym wzbogaceniem

6. ZAKRES PODMIOTOWY OBOWIĄZKU ZWROTU KORZYŚCI

1. jest to zobowiązanie - stosunek względny między wzbogaconym a zubożonym (skuteczny inter partes)

1. tylko zubożony jest wierzycielem

2. w zasadzie tylko wzbogacony jest dłużnikiem

2. zasada: jeśli korzyść uzyskana przez wzbogaconego przejdzie w ręce osoby 3. to roszczenie zubożonego nie podąży za korzyścią

3. 1 wyjątek - art. 407 KC rozszerza skuteczność podmiotową roszczenia o zwrot korzyści

1. „Jeżeli bezpodstawnie wzbogacony,

2. rozporządził korzyścią majątkową na rzecz osoby 3. bezpłatnie,

3. obowiązek wydania korzyści majątkowej przechodzi na tę osobę 3.”

1. spór w doktrynie

1. 1 pogląd - roszczenie to przestaje przysługiwać przeciwko wzbogaconemu i zaczyna przysługiwać wyłącznie przeciwko osobie 3.

• przemawia za tym wykładnia gramatyczna - „przechodzi”

2. 2. pogląd - roszczenie to przysługuje przeciwko wzbogaconemu i osobie 3.

• daje lepszą ochronę zubożonego

7. ZAKRES PRZEDMIOTOWY OBOWIĄZKU ZWROTU KORZYŚCI

1. przedmiotem roszczenia o zwrot z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia jest

1. zwrot korzyści w naturze

1. np. zwrot obrazu

2. zwrot wartości korzyści - gdy wydanie korzyści w naturze jest możliwe

1. np. osoba A wzbogaciła się o 5 litrów wina i je wypiła

2. art. 406

1. „Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną,

2. lecz także wszystko, co w razie

1. zbycia,

2. utraty

3. lub uszkodzenia

3. zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody”

1. np. obraz spłonął w pożarze, ale był ubezpieczony - przedmiotem zwrotu będzie suma ubezpieczenia lub roszczenie o wypłatę sumy ubezpieczenia

3. ograniczenia skuteczności roszczenia o zwrot z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia

1. jeśli wzbogacenie i zubożenie mają różną wartość to zawsze przedmiotem zwrotu jest mniejsza wartość - wynika to z tego że wzbogacenie to ma nastąpić kosztem zubożonego

1. np.

1. A jest właścicielem samochodu i oddaje go do korzystania B

2. B sprzedał samochód C

3. C nabył własność bo był w dobrej wierze

4. B wzbogaca się o cenę

5. A zubaża się o wartość obiektywną samochodu

6. wartość obiektywna samochodu wynosi 100 tys. zł

7. B sprzedał samochód za 80 tys. zł  uzyskał korzyść w wysokości 80 tys. zł  ma zwrócić korzyść więc zwraca 80 tys. zł  A ma jeszcze roszczenie odszkodowawcze (art. 415 KC)

8. B sprzedał samochód za 120 tys.  uzyskał korzyść w wysokości 120 tys.  kosztem zubożonego uzyskał 100 tys. więc zwraca mu 100 tys.  20 tys. uzyskał kosztem nabywcy samochodu

2. art. 409 KC

1. „Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa,

2. jeżeli ten, kto korzyść uzyskał,

3. zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony,

4. chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.” (był w złej wierze)

8. ROZLICZENIA Z TYTUŁU NAKŁADÓW - art. 408 KC

1. Jeżeli zobowiązany do wydania korzyści był w dobrej wierze (czyniąc nakłady nie wiedział że korzyść mu się nie należy) może żądać

1. zwrotu nakładów koniecznych - o tyle, o ile nie znalazły pokrycia w użytku, który z korzyści osiągnął

2. zwrotu innych nakładów - o tyle, o ile zwiększają wartość korzyści w chwili jej wydania

1. może jednak zabrać te nakłady, przywracając stan poprzedni.

2. Jeżeli zobowiązany do wydania korzyści był w złej wierze (czyniąc nakłady wiedział że korzyść mu się nie należy) może żądać

1. zwrotu nakładów koniecznych i innych nakładów - o tyle, o ile zwiększają wartość korzyści w chwili jej wydania

3. Jeżeli żądający wydania korzyści jest zobowiązany do zwrotu nakładów, sąd może zamiast wydania korzyści w naturze nakazać zwrot wartości korzyści w pieniądzu z odliczeniem wartości nakładów, które żądający byłby obowiązany zwrócić

9. PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ O ZWROT Z TYTUŁU BEZPODSTAWNEGO WZBOGACENIA

1. przedawniają się na zasadach ogólnych (10 lat lub 3 lata od dnia powstania roszczenia)

10. ŚWIADCZENIE NIENALEŻNE

1. występuje w przypadku bezpodstawnego wzbogacenia wywołanego działaniem samego zubożonego podjętym solvendi causa - w celu zwolnienia się ze zobowiązania wobec wzbogaconego

2. solvens uzyskuje roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia (condictio - kondykcja)

1. * solvens - osoba, która spełniła świadczenie (inne określenie bo nie jest dłużnikiem)

2. akciptiens - osoba, która uzyskuje świadczenie

3. art. 410 „Przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego”

4. art. 410 - wymienia 4 kondykcje

1. condictio indebiti -gdy solvens nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył

1. już w momencie spełniania świadczenia nie ma podstawy prawnej

2. solvens uzyskuje roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia

3. np.

1. solvens płaci po raz 2. dług, który już kiedyś zapłacił

2. solvens jest zobowiązany wobec Kowalskiego a płaci Malinowskiemu

2. condictio causa finita - gdy w momencie spełnienia świadczenia podstawa prawna istniała, ale później odpadła

1. np. kupujący z powodu wady rzeczy sprzedanej wykonuje wynikające z rękojmi uprawnienia do odstąpienia od umowy  powoduje to upadek umowy = upadek kauzy  świadczenia są nienależne

2. np. darczyńca odwołuje darowiznę bo obdarowany okazał się rażąco niewdzięczny  powoduje to upadek umowy = upadek kauzy (donandi causa)  świadczenie jest nienależne

3. condictio causa data, causa non secuta - gdy zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty (podstawa prawna określona przez strony nie została osiągnięta)

1. w momencie spełnienia świadczenia solvens i akcipiens mają zamierzony cel świadczenia  z czasem okazuje się, że ten cel nie zostaje osiągnięty  solvens uzyskuje roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia

2. np.

• strony są w trakcie negocjacji

• nie czekając na ostateczne zawarcie umowy 1 ze stron spełnia swoje świadczenie z negocjowanej umowy

• negocjacje nie doprowadzają jednak do zawarcia umowy

3. należy to odróżnić od sprzedaży inercyjnej (inercial selling)

1. przedsiębiorca przysyła produkt do domu konsumenta z liścikiem, że jest to wspaniały produkt i ma zapłacić 100 zł

2. jak konsument nie zapłaci to przedsiębiorca uważa, że ma prawo dochodzić tych 100 zł i to jeszcze z odsetkami za opóźnienie

3. konsument, do którego zostały przysłane niezamówione produkty lub wykonane niezamówione usługi, nie ma obowiązku płacić

4. ale czy ma obowiązek zwrócić ten produkt?

• nie powstaje condictio causa data causa non secuta bo zamierzony cel świadczenia powinien być uzgodniony przez obie strony, a nie tylko chciany przez solvensa  solvens nie ma roszczenia o zwrot świadczenia nienależnego (roszczenia aktywnego)

• solvens ma jedynie roszczenie windykacyjne o wydanie rzeczy (wymaga czysto biernego zachowanie akciptiensa)

• condictio sine causa (bez podstawy) - gdy czynność prawna jednostronna/umowa zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia (nie konwalidowała się)  zobowiązanie nie powstaje, ale strony spełniają świadczenia  strony mają roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia

1. np. sprzedaż nieruchomości bez zachowania formy aktu notarialnego

• art. 411 - Nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany (aby kondykcja powstała solvens musi działać w błędzie)

1. ale są 3 wyjątki:

1. spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu

1. ktoś płaci wyolbrzymione sumy bo chce aby wykonać zobowiązanie ale zastrzega, że jego zdaniem się nie należy aż tak dużo

2. spełnienie świadczenia nastąpiło w celu uniknięcia przymusu

1. ordynator szpitala wymaga od się pacjentów świadczeń pieniężnych za przyjęcie do szpitala  ordynator spisywał co i ile od kogo wziął  gdy prokurator się tym zainteresował to wszystkim pozwracał te świadczenia pieniężne, żeby zmniejszyć ciężar swojej winy  prokurator twierdził, że danie łapówki jest świadczeniem niegodziwym i przepada na państwo (wtedy jeszcze ex lege)

2. SN - nie można aż daleko tego interpretować - oni płacili w celu uniknięcia przymusu i mają roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia

3. spełnienie świadczenia nastąpiło w wykonaniu nieważnej czynności prawnej

1. np. sprzedaż nieruchomości bez zachowania formy aktu notarialnego - mają roszczenie o zwrot bo ustawodawca chce nadać sankcje niezachowaniu formy

4. pozostałe przypadki o których mówi art. 411 nie dotyczą świadczeń nienależnych

11. * art. 411 - NIE MOŻNA ŻĄDAĆ ZWROTU ŚWIADCZENIA:

1. j. w.  tylko ten przypadek dotyczy świadczeń nienależnych

2. jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość ZWS

1. np. jeśli wrzucamy na jakiś szczytny cel do skarbonki pieniążek to nie możemy żądać zwrotu pieniążka

3. jeżeli świadczenie zostało spełnione w celu zadośćuczynienia przedawnionemu roszczeniu

1. Art. 117 KC

1. § 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu.

2. § 2. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne

2. zobowiązanie naturalne (niezupełne) - sytuacja gdy po stronie dłużnika jest dług, ale nie ma odpowiedzialności

3. zobowiązanie istnieje ale wierzyciel nie może uruchomić przymusu w celu wyegzekwowania świadczenia

4. jeżeli dłużnik spełni dobrowolnie świadczenie to jest ono należne i wierzyciel może je zatrzymać jako zgodne z podstawą prawną

4. jeżeli świadczenie zostało spełnione, zanim wierzytelność stała się wymagalna

1. jest zobowiązanie  dłużnik spełnia świadczenie, ale przed czasem

12. ŚWIADCZENIE NIEGODZIWE

1. rodzaj świadczenia nienależnego

2. świadczenie niegodziwe - świadczenie, które zostało świadomie spełnione

1. w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustawę

1. np. zapłata za pobicie

2. lub w celu niegodziwym

1. np. zapłata za skłócenie małżonków

3. są 3 ujęcia

1. ten, kto spełnił świadczenie niegodziwe ma roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia

1. nie byłoby właściwe, żeby porządek prawny, chronił osobę, która zapłaciła za pobicie

2. ale co z osobą która pracowała na czarno?

2. ten, kto spełnił świadczenie niegodziwe nie ma roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia - świadczenie pozostaje w rękach przyjmującego

3. art. 412 KC

1. „Sąd może orzec przepadek świadczenia niegodziwego na rzecz SP,

1. Jeżeli przedmiot świadczenia został zużyty lub utracony, przepadkowi może ulec jego wartość”

2. początkowo art. 412 KC przewidywał, że przepadek świadczenia niegodziwego na rzecz SP następuje ex lege  prowadziło to od nadużywania tej formuły

3. w 1990 r. zmieniono art. 412 i uzyskał on obecną treść  przepadek świadczenia niegodziwego na rzecz SP następuje na mocy konstytutywnego orzeczenia sądu

4. sąd może orzec przepadek świadczenia na rzecz SP w sytuacji in pari delictu

1. w innych sytuacjach w zależności po której stronie jest niegodziwość jest roszczenie o zwrot świadczenia lub możliwość jego zatrzymania

2. np. osoba ciężko chora może mieć roszczenie o zwrot jeśli zapłaciła łapówkę żeby lekarz przyjął ją do szpitala

13. ZBIEG ROSZCZEŃ

1. przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu nie uchybiają przepisom o obowiązku naprawienia szkody

I ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA CZYN WŁASNY

1. Art. 415 KC „Kto z winy swej wyrządził 2. szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”

1. wiąże się z tym art. 416 KC „Osoba prawna jest obowiązana do naprawienia szkody wyrządzonej z winy jej organu

2. Historia - obecnie odpowiedzialność deliktowa opiera się na zasadzie winy i ryzyka (uzupełniają się)

1. ogólna (generalna) klauzula winy - kto wyrządził szkodę ze swej winy obowiązany jest do jej naprawienia

1. po raz pierwszy została wyrażona w art. 1382 KN z 1804 r.

2. art. 134 KZ

3. art. 415 KC - Kto z winy swej wyrządził 2. szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia

4. nie wszystkie porządki prawne przyjęły ogólną (generalną) klauzulę winy

1. prawo niemieckie

1. odpowiedzialność powstaje tylko wówczas gdy sprawca naruszył umyślnie lub niedbale 1 z wyliczonych enumeratywnie dóbr (np. życie, własność) oraz inne szczególne prawo 2.

2. kazuistyka prowadzi do pewnych luk - sąd mimo, że chce czasem nie może zasądzić odszkodowania

2. prawo anglosaskie (common law)

1. w drodze precedensów tworzą się kazuistycznie opisane przypadki wyrządzenia szkody (torts)

2. torts - zespoły znamion czynu niedozwolonego

• gdy wyrządzenie szkody nie da się podciągnąć pod którąś z torts to nie ma odpowiedzialności

3. orzecznictwo angielskie stara się uzupełnić luki - tworzone są nowe torts - negligence - kto narusza obowiązek należytej staranności względem innej osoby i wynika z tego szkoda to jest to podstawa odpowiedzialności - jest to quasi formuła ogólna

2. poł. XIX w - wprowadzenie zasady ryzyka

1. wiąże się to z rewolucją techniczno - przemysłową

3. odpowiedzialność absolutna

1. nie zwraca się uwagi na okoliczności powstania szkody

2. z góry przewiduje się, że określony podmiot/podmioty w razie wystąpienia szkody danego rodzaju ma obowiązek ją naprawić

3. nie ma żadnych okoliczności zwalniających

4. np. w szkody jądrowe - wynikające z użycia energii jądrowej

3. PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI - art. 6 - wszystkie dowodzi poszkodowany

1. wina deliktowa - zawinione zachowanie sprawcy

2. szkoda - uszczerbek w dobrach i interesach prawem chronionych, który następuje wbrew woli poszkodowanego

3. związek przyczynowy między zawinionym zachowaniem sprawcy a powstaniem szkody

4. WINA - zarzut osobisty kierowany przeciw konkretnemu sprawcy szkody, który odnosi się do ujemnej oceny całokształtu zachowania sprawcy

1. przesłanki postawienia zarzutu winy

1. bezprawność zachowania sprawcy  element obiektywny

2. sprawca działał w sposób umyślny lub niedbały  element subiektywny

1. 2 pierwsze przesłanki pozwalają zbudować zarzut - składają się one na treść zarzutu

3. sprawca działał w stanie poczytalności - miał dostateczny stopień rozeznania i kierowania swoim postępowaniem

1. 3. przesłanka to tylko warunek postawienia zarzutu winy

2. BEZPRAWNOŚĆ ZACHOWANIA SPRAWCY

1. pojęcie bezprawności w prawie cywilnym jest ujmowane szeroko - bezprawność to sprzeczność zachowania sprawcy z porządkiem prawnym jako całość

1. bezprawne jest zachowanie, które narusza

1. nakaz lub zakaz ustawowy

2. ZWS

3. prawa podmiotowe (zwłaszcza chronione erga omnes)

4. dobra lub interesy prawem chronione

• jeżeli dobro lub interes jest chroniony tylko inter partes to nie zawsze zachowanie osoby 3., które je narusza może być uznane za bezprawne

• np. naruszenie wierzytelności jest zakazane, gdy towarzyszą mu świadomość lub nawet zamiar naruszenia wierzytelności

5. a nawet zachowanie, które zagraża dobrom prawem chronionym

2. ocena bezprawności

1. przedmiotem oceny - czyn ludzki wraz z jego rzeczywistymi lub możliwymi skutkami

1. przedmiotem oceny nie mogą być:

• zachowania pozaludzkie

• sam skutek (uszczerbek w dobrach i interesach prawem chronionych)

1. jeśli nie znamy przyczyny skutku (np. śmierci człowieka) to nie możemy powiedzieć, że jest bezprawny

2. charakter oceny

1. zasada: ocena bezprawności ma charakter obiektywny - ocenie podlega jedynie zewnętrzna strona zachowania człowieka bo nakazy i zakazy też dotyczą tylko zewnętrznej strony zachowania człowieka

• nie bierzemy pod uwagę cech psychicznych, niepoczytalności  zachowanie dziecka, niepoczytalnego może być uznane za bezprawne

2. wyjątek: ocena bezprawności ma charakter subiektywny gdy zakaz odnosi się tylko do zachowań zabarwionych psychiczne

• np. naruszenie wierzytelności jest zakazane, gdy towarzyszą mu świadomość lub nawet zamiar naruszenia wierzytelności

3. okoliczności wyłączające bezprawność

1. obrona konieczna - art. 423 KC

1. Kto działa w obronie koniecznej,

2. odpierając bezpośredni i bezprawny zamach

3. na jakiekolwiek dobro własne lub innej osoby,

4. ten nie jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną napastnikowi

2. stan wyższej konieczności - art. 424 KC

1. Kto zniszczył lub uszkodził cudzą rzecz albo zabił lub zranił cudze zwierzę

2. w celu odwrócenia od siebie lub od innych

3. niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio od tej rzeczy lub zwierzęcia,

4. ten nie jest odpowiedzialny za wynikłą szkodę,

5. jeżeli

• niebezpieczeństwa sam nie wywołał

• i niebezpieczeństwu nie można było inaczej zapobiec

• i ratowane dobro jest oczywiście ważniejsze aniżeli dobro naruszone

3. dozwolona samopomoc - art. 343 § 2 KC

1. Posiadacz/dzierżyciel nieruchomości może

• niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania

• przywrócić własnym działaniem stan poprzedni.

• nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób.

2. Posiadacz/dzierżyciel rzeczy ruchomej może

• jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo niepowetowanej szkody

• natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania

• zastosować niezbędną samopomoc w celu przywrócenia stanu poprzedniego

4. działanie w ramach szczególnego upoważnienia ustawowego

1. funkcjonariusz policji, który kogoś zatrzymuje nie działa bezprawnie (a narusza jego cielesność)

2. komornik, który coś zajmuje nie działa bezprawnie (a narusza własność)

5. zgoda poszkodowanego

1. dotyczy to tylko dóbr, które są w dyspozycji poszkodowanego

2. np. gry sportowe - zgoda wyłącza bezprawność naruszenia nietykalności cielesnej ale tylko w ramach reguł obowiązujących w danej grze

3. np. interwencje medyczne, lekarskie - zgoda pacjenta wyłącza bezprawność naruszenia nietykalności cielesnej

4. zgoda może wyłączyć nie tylko bezprawność ale też samo naruszenie

• mir domowy

• tajemnica korespondencji

• dozwolone prowadzenie cudzej sprawy - musi być to w granicach negotiorum gestio - prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia

1. np. sąsiad wyważa drzwi sąsiada bo czuje ulatniający się gaz i chce ratować mieszkanie

3. sprawca działał w sposób umyślny lub niedbały  element subiektywny

1. do przypisania odpowiedzialności cywilnej wystarczy jakakolwiek postać winy, choćby culpa levissima (wina najlżejsza), chyba że przepisy szczególne wymagają winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa

2. postaci winy

1. umyślna (dolus) - sprawca

1. chce działać bezprawnie  zamiar bezpośredni (dolus directus)

2. godzi się działać bezprawnie  zamiar ewentualny (dolus eventualis)

• aby przypisać winę umyślną sprawca musi być świadomy, że działa bezprawnie

1. nieumyślna (niedbalstwo) (culpa) - cechą obu jest niedołożenie należytej staranności

1. niedbalstwo świadome - sprawca przewiduje możliwość bezprawnego zachowania, ale bezpodstawnie uważa, że tego uniknie (w PK lekkomyślność)

2. niedbalstwo nieświadome - sprawca nie przewiduje możliwości bezprawnego zachowania, chociaż powinien był to przewidzieć (w PK niedbalstwo sensu stricto)

1. ocena czy sprawca dołożył czy nie dołożył należytej staranności

1. opieramy się na art. 355 KC

1. „Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju

2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności”

2. najpierw trzeba określić model oczekiwanej należytej staranności a później porównać go z rzeczywistym zachowaniem sprawcy

1. model ten musi być zobiektywizowany - chodzi o staranność ogólnie wymaganą

• nie uwzględniamy okoliczności indywidualnych, osobistych cech

• badamy staranność ogólnie wymaganą, a nie tą jaka jest przeciętnie dokładana w stosunkach danego rodzaju

• istnieje zróżnicowanie modeli ze względu na stosunki danego rodzaju

• trzeba uwzględnić dobra, które są zagrożone - wymagana jest większa staranność gdy zagrożone jest np. zdrowie, życie

• trzeba uwzględnić stopień prawdopodobieństwa wyrządzenia szkody - wymagana jest mniejsza staranność gdy prawdopodobieństwo jest małe

• prawo polskie nie odwołuje się do wzorca osobowego ale w praktyce sięga się do wzorca osobowego, np.

1. dobry kierowca

2. dobry architekt

3. w prawie francuskim - dobry ojciec rodziny

4. common law - reasonable man - rozsądny człowiek

• ten zróżnicowany i zobiektywizowany model wymaga konkretyzacji do konkretnej sytuacji, w której sprawca działał i wyrządził szkodę

1. uwzględnia się tylko okoliczności zewnętrzne działania sprawcy

• nie uwzględnia się okoliczności wewnętrznych, np. brak doświadczenia, cech charakteru

2. np. jak dobry kierowca zachowałby się jadąc w nocy w deszczu (ale nie bierzemy pod uwagę czy jechał wcześniej cały dzień i jest zmęczony, bo to oznaczałoby indywidualizację)

3. 1 wyjątek: indywidualizacja jest dopuszczalna gdy prowadzi ona do podniesienia stopnia wymaganej staranności, np. gdy operację przeprowadził wybitny chirurg

2. rażące niedbalstwo - culpa lata

1. szczególna kategoria niedbalstwa

2. niedbalstwo świadome / nieświadome może być uznane za rażące gdy sprawca narusza reguły postępowania, których konieczność przestrzegania jest oczywista dla wszystkich, nawet najmniej rozgarniętych

3. funkcje:

1. często jest zrównywane z winą umyślną

2. czasem warunkuje odpowiedzialność

3. czasem wyłącza wcześniej przewidziane ograniczenie odpowiedzialności

1. sprawca działał w stanie poczytalności - miał dostateczny stopień rozeznania i kierowania swoim postępowaniem

1. art. 425 KC

1. Osoba, która

1. z jakichkolwiek powodów

2. znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli

3. nie jest odpowiedzialna za szkodę w tym stanie wyrządzoną

2. wyjątek: Ale kto uległ zakłóceniu czynności psychicznych

1. wskutek użycia napojów odurzających albo innych podobnych środków,

2. ten obowiązany jest do naprawienia szkody,

3. chyba że stan zakłócenia został wywołany bez jego winy (np. upojenie patologiczne)

• brak winy skompensowany zostaje winą we wprawieniu się w stan nietrzeźwości -actio libera in causa

2. poczytalność to

1. cecha osobista sprawcy

2. fakt a nie ocena- albo ktoś jest poczytalno albo nie - nie ma stanu pośredniego

3. mówienie o świadomym albo swobodnym powzięciu decyzji i wyrażenie woli jest trochę niefortunne, bo dotyczy to bardziej wad oświadczenia woli - lepiej mówić dostatecznym stopniu rozeznania i kierowania swoim postępowaniem. Sformułowanie art. 425 KC nie wyklucza takiej interpretacji

4. „Osoba, która z jakichkolwiek powodów” - jest to sformułowanie idące zbyt daleko - chodzi o powody tkwiące w osobie sprawcy, a nie jakiekolwiek:

1. stan psychiczny sprawcy

1. choroba psychiczna

2. niedorozwój umysłowy

3. przemijające zaburzenia

2. upośledzenie fizyczne (np. kalectwo)

3. wiek sprawcy

1. art. 426 KC „Małoletni, który nie ukończył lat 13, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę”

• Szpunar - a contrario do art. 426 KC - osobie w wieku 13-18 lat można postawić zarzut winy i ponosi odpowiedzialność

• Brzozowski - należy za każdym razem udowadniać poczytalność osoby w wieku 13 - 18 lat

1. jest to zbyt daleko idące - zawsze można przeprowadzić dowód niepoczytalności (zarówno w odniesieniu do dorosłych jak i nastolatków)

2. wiek bardzo zaawansowany - starcze niedołęstwo

4. nie mówimy o braku poczytalności w przypadku przymusu

5. „nie jest odpowiedzialny za szkodę” - to sformułowanie też jest zbyt ogólne, bo osoba taka nie odpowiada za szkodę na zasadzie winy ale może odpowiadać na zasadzie ryzyka lub słuszności

II ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA CUDZY CZYN

1. Dotyczy to sytuacji gdy szkoda została wyrządzona przez inna osobę niż ta, która ponosi za to odpowiedzialność

2. 3 PRZYPADKI

1. odpowiedzialność za osoby, którym nie można przypisać winy - art. 427 i 428 KC

1. warunkowana istnieniem winy w nadzorze po stronie odpowiedzialnego

2. odpowiedzialność za osoby, którymi się posłużono - art. 429 KC

1. warunkowana istnieniem winy w wyborze po stronie odpowiedzialnego

3. odpowiedzialność za podwładnego - art. 430 KC

1. czysty przypadek odpowiedzialności za cudzy czyn

• wspólnym elementem jest troska o poszkodowanego

• realizacja funkcji kompensacyjnej

• zapewnienie realnej możliwości uzyskania odszkodowania

• ustawodawca nie zakłada, że osoba która zapłaci ma definitywnie ponieść koszty odszkodowania - w niektórych przypadkach ma regres (roszczenie zwrotne) do bezpośredniego sprawcy szkody

3. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA OSOBY, KTÓRYM NIE MOŻNA PRZYPISAĆ WINY (NIEPOCZYTALNYCH) - art. 427 i 428 KC

1. przez kogo jest wyrządzona szkoda?

1. szkoda jest wyrządzona przez niepoczytalnego - przyczyny niepoczytalności:

1. stan psychiczny

1. choroba psychiczna

2. niedorozwój umysłowy

3. zaburzenia psychiczne

2. stan cielesny

1. inwalidztwo

2. kalectwo

3. wiek

1. art. 426 KC „Małoletni, który nie ukończył lat 13, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę” - dziecko nie osiągnęło dostatecznego stopnia rozeznania

• Szpunar - a contrario do art. 426 KC - osobie w wieku 13-18 lat można postawić zarzut winy i ponosi odpowiedzialność

• Brzozowski i inni - należy za każdym razem udowadniać poczytalność osoby w wieku 13 - 18 lat

1. jest to zbyt daleko idące - zawsze można przeprowadzić dowód niepoczytalności (zarówno w odniesieniu do dorosłych jak i nastolatków)

2. wiek zaawansowany - starcze niedołęstwo

2. co to za szkoda?

1. szkoda wyrządzona

1. przez niepoczytalnego

2. osobie 3.

3. w sposób bezprawny

1. jeśli niepoczytalny działa w obronie koniecznej jego opiekun nie będzie ponosił odpowiedzialności na podstawie art. 427 KC

3. kto odpowiada za szkodę?

1. osoba zobowiązana do nadzoru nad bezpośrednim sprawcą szkody - zobowiązanie do nadzoru może wynikać z:

1. ustawy, np. rodzice w stosunku do dziecka (jeśli przysługuje im władza rodzicielska)

2. umowy, np. opiekunka w stosunku do dziecka

3. faktyczne podjęcie stałej faktycznej pieczy nad niepoczytalnym

4. zasady odpowiedzialności

1. odpowiedzialność oparta jest na zasadzie winy w nadzorze - culpa in custodiento

2. art. 427 KC wprowadza domniemanie winy w nadzorze - jest to domniemanie wzruszalne

1. powód musi udowodnić tylko szkodę i nadzór pozwanego

2. na pozwanym spoczywa ciężar udowodnienia braku winy w nadzorze

5. okoliczności ekskulpacyjne

1. przeprowadzenie dowodu braku winy w nadzorze - pozwany może wykazać, że wykonywał nadzór z należytą starannością

1. opieramy się na art. 355 KC

1. Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju

1. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności

1. kazus:

1. 12 - latek wraca ze szkoły  wdaje się bójkę  wyrządza szkodę

2. rodzice mogą wykazać że wykonywali nadzór z należytą starannością - byli wtedy w pracy, a 12 - latek może sam wracać do domu

3. powód może stwierdzić że nie wpoili w dziecko zasad prawidłowego wychowania

• 1 pogląd - w takiej sytuacji nadzór należy rozciągnąć na wychowanie

• Pajor - nie ma do tego podstaw

1. przepis mówi o niedołożeniu należytego nadzoru

• nadzór to bieżąca kontrola

• wychowanie to długotrwały proces

• rozciągnięcie domniemania winy w nadzorze na wychowanie sprawiałoby, że rodzice w praktyce odpowiadaliby na zasadzie ryzyka - bardzo trudno wykazać, że prawidłowo wychowywali dziecko

1. przeprowadzenie dowodu, że szkoda byłaby powstałaby także przy starannym wykonywaniu nadzoru (dowód braku związku przyczynowego) - bardzo trudny dowód

1. kazus:

1. nauczyciel w-fu wyszedł z lekcji

2. podczas jego nieobecności 2 graczy się zderzyło i powstała szkoda

3. pozwany twierdził że nawet gdyby był na lekcji to gracze by się zderzyli

4. SN: nauczyciel ponosi odpowiedzialność bo to że wyszedł sprawiło że zwiększyła się temperatura gry

1. art. 428 KC - przesłanki odpowiedzialności samego niepoczytalnego sprawcy (odpowiedzialność na zasadach słuszności)

1. poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody od samego sprawcy gdy

1. sprawca z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego nie jest odpowiedzialny za szkodę

2. i

1. brak jest osób zobowiązanych do nadzoru

• osoba stara i niedołężna nie ma opiekuna

2. albo nie można od nich uzyskać naprawienia szkody

• osoba zobowiązania do nadzoru zwolniła się od odpowiedzialności na podstawie art. 427 KC

• osoba zobowiązania do nadzoru jest niewypłacalna

3. i z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego i sprawcy, wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego

2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA OSOBY, KTÓRYMI SIĘ POSŁUŻONO - art. 429 KC

1. przez kogo jest wyrządzona szkoda?

1. szkoda musi być wyrządzona przez osobę której powierzono wykonanie czynności

1. osoba ta samodzielnie ma wykonać tą czynność - nie podlega kierownictwu ani nie ma obowiązku stosowania się do wskazówek powierzającego

2. co to za szkoda?

1. osoba, której powierzono wykonanie czynności wyrządza przy wykonywaniu tej czynności szkodę

1. jeżeli sprawca wyrządzi szkodę przy okazji wykonywania powierzonej mu czynności to odpowiada sam

2. konieczny jest związek funkcjonalny między powierzonymi czynnościami a wyrządzoną szkodą

3. kto odpowiada za szkodę?

1. za szkodę odpowiada powierzający - nie musi temu odpowiadać żaden konkretny stosunek prawny

4. zasady odpowiedzialności

1. odpowiedzialność oparta jest na zasadzie winy w wyborze - culpa in eligendo

2. art. 429 KC wprowadza domniemanie winy w wyborze - jest to domniemanie wzruszalne

1. powód musi udowodnić tylko szkodę i powierzenie wykonania czynności

2. na pozwanym spoczywa ciężar udowodnienia braku winy

5. okoliczności zwalniające od odpowiedzialności

1. przeprowadzenie dowodu braku winy w wyborze

2. przeprowadzenie dowodu, że pozwany powierzył wykonanie czynności profesjonaliście - osobie (zakładowi, przedsiębiorstwu) , która w zakresie swej działalności zawodowej trudni się wykonywaniem takich czynności

1. ta odpowiedzialność jest słaba - nawet gdy okaże się, że wybrany przez nas profesjonalista nie jest najlepszy to i tak nie ma odpowiedzialności

2. odpowiedzialność ta wchodzi w grę tylko wtedy gdy powierzamy wykonanie czynności nieprofesjonaliście

3. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA PODWŁADNEGO - art. 430 KC

1. przez kogo jest wyrządzona szkoda?

1. szkoda musi być wyrządzona przez podwładnego - osobę, która przy wykonywaniu powierzonej jej czynności podlega kierownictwu i ma obowiązek stosowania się do wskazówek powierzającego

2. stosunek podwładności nie musi wynikać ze stosunku prawnego, ale zazwyczaj wynika - stosunek podwładności może wynikać ze: np.

1. stosunku pracy

1. istnieją pewne wątpliwości w odniesieniu do pracowników samodzielnych

• np. lekarze zatrudnieni w ZOZ

1. z 1 strony zatrudniony w ZOZie a z 2. strony samodzielnie leczy- nie stosuje się do wskazówek dyrektora

2. istnieje pogląd, że jak można kogoś zwolnić z pracy to jest podwładnym

2. służb hierarchicznych - policja, wojsko

3. podporządkowania organizacyjnego

4. podporządkowania faktycznego - wystarczy, że stosunek podwładności ukształtuje się w danej organizacji w drodze faktów

2. co to za szkoda?

1. podwładny wyrządza szkodę przy wykonywaniu powierzonej czynności

1. jeżeli sprawca wyrządzi szkodę przy okazji wykonywania powierzonej mu czynności to odpowiada sam

2. konieczny jest związek funkcjonalny między wykonywaniem powierzonych czynnościami a wyrządzeniem szkody

2. jeżeli szkoda została wyrządzona w czasie i miejscu wykonywania powierzonych czynności to z reguły pozwala to uznać że jest to szkoda wyrządzona przy wykonywaniu powierzonych czynności

1. ale są pewne wyjątki,

1. np. pobicie współpracownika w miejscu i czasie pracy

• jeśli motywy pobicia są osobiste to sprawca odpowiada sam

2. policjant podczas legalnej interwencji w mieszkaniu dopuszcza się kradzieży - policjant odpowiada sam

3. orzecznictwo szeroko rozumie „przy wykonywaniu” i związek funkcjonalny

1. np. policjant po służbie idzie na dyskotekę  tam dochodzi do bójki  policjant podejmuje czynności policjanta i wyrządza szkodę  szkoda wyrządzona przy wykonywaniu powierzonych czynności

2. np. milicjant przywłaszczył sobie przedmiot, który obywatel znalazł na ulicy  SN: szkoda wyrządzona przy wykonywaniu powierzonych czynności bo obywatel nie oddałby tej rzeczy nikomu innemu niż milicjant

4. szkoda musi być wyrządzona z winy podwładnego

1. dowód: poszkodowany

2. często nie wiadomo który z podwładnych jednostki organizacyjnej zawinił szkodzie  orzecznictwo dopuszcza dowód winy anonimowej (bezimiennej)  wystarczy że poszkodowany udowodni, że któryś z podwładnych jednostki organizacyjnej zawinił szkodę - funkcjonowanie całej jednostki było nieprawidłowe

3. kto odpowiada za szkodę?

1. za szkodę odpowiada przełożony - osoba, która na własny rachunek powierza wykonanie czynności podwładnemu

2. przełożonym będzie dla zwykłego pracownika nie majster, kierownik, ale właściciel przedsiębiorstwa

4. zasady odpowiedzialności

1. przełożony odpowiada na zasadzie ryzyka

5. nie ma okoliczności uchylających odpowiedzialność

III ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYKONYWANIE WŁADZY PUBLICZNEJ

1. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ PRZEZ NIEZGODNE Z PRAWEM DZIAŁANIE LUB ZANIECHANIE PRZY WYKONYWANIU WŁADZY PUBLICZNEJ

1. PRZEZ KOGO SZKODA JEST WYRZĄDZONA?

1. bezpośredni sprawca szkody nie musi być zindywidualizowany

1. nie pojawia się pojęcie funkcjonariusza publicznego

2. chodzi o działanie całej osoby prawnej

3. jest to ułatwienie dla poszkodowanego - nie musi identyfikować konkretnej osoby

2. wymagany jest związek funkcjonalny - bezpośredni sprawca szkody musi pozostawać w takim stosunku z osobą prawną, żeby można było powiedzieć że wykonuje ona przez niego władzę publiczną

1. może to być:

1. pracownik państwa

2. osoba, której państwo powierzyło wykonywanie czynności

3. obywatel, któremu policjant nakazuje czynności związane ze ściganiem przestępcy

2. CO TO ZA SZKODA?

1. szkoda musi być wyrządzona przy wykonywaniu władzy publicznej (a nie przy okazji - z pobudek osobistych)

1. zakres władzy publicznej

1. wydawanie decyzji

2. wydawanie aktów normatywnych

3. działania administracyjne

4. są duże wątpliwości co do usług użyteczności publicznej i działań porządkowych

2. niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej - 2 poglądy:

1. 1 pogląd - chodzi o niezgodność z prawem w rozumieniu Konstytucji

1. niezgodność z aktami normatywnymi należącymi do konstytucyjnych źródeł prawa

2. pojęcie węższe niż pojęcie bezprawności w KC (nie obejmuje naruszenia ZWS)

2. 2 pogląd - Pajor

1. niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej = bezprawność w rozumieniu KC

3. musi istnieć związek przyczynowy między bezprawnym działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej a szkodą

3. KTO ODPOWIADA ZA SZKODĘ?

1. SP

2. JST

3. inna osoba prawna wykonująca władzę publiczną z mocy prawa (np. NBP)

4. KC

1. „Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono,

2. na podstawie porozumienia,

3. JST albo innej osobie prawnej,

4. solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi

1. ich wykonawca

2. oraz zlecająca je JST albo SP”

4. ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. odpowiedzialność na zasadzie ryzyka

2. przesłanką jest bezprawność

1. dlatego niektórzy mówią o 4. zasadzie: odpowiedzialności na zasadzie bezprawności

2. ale nie należy tego zbyt rozdrabniać

3. bezprawność dowodzi poszkodowany

1. zasada: może zastosować każdy dowód dostępny w procedurze cywilnej

2. wyjątek: czasem droga przed sądem cywilnym otwiera się dopiero gdy jest prejudykat (przedsąd)

1. KC

• Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego,

• jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą”

• zajmuje się tym

• TK - w przypadku ustaw

• NSA - w przypadku aktów prawa miejscowego

1. KC - zaniechanie legislacyjne

• Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa,

• niezgodność z prawem niewydania tego aktu stwierdza sąd rozpoznający sprawę o naprawienie szkody”

• nie ma przesądu (prejudykatu)

1. KC

• Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji

• jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem

• zajmuje się tym

• TK - kasacja, ustalenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia

• NSA - stwierdza nieważność decyzji

1. KC

• Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą

• jej naprawienia można żądać po

1. stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą

2. i ustaleniu niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia lub stwierdzeniu nieważności decyzji

2. KC

• Jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa,

• jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem niewydania orzeczenia lub decyzji, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej

• * sam prejudykat nie wystarczy by sąd zasądził odszkodowanie - muszą być spełnione wszystkie przesłanki

2. SZKODA NA OSOBIE WYRZĄDZONA PRZEZ ZGODNE Z PRAWEM DZIAŁANIE WŁADZY PUBLICZNEJ

1. PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. wyrządzenie szkody na osobie

1. może to być szkoda majątkowa lub niemajątkowa

2. wyrządzenie szkody na osobie przy wykonywaniu władzy publicznej

3. brak bezprawności - wyrządzenie szkody na osobie przez zgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej

4. okoliczności, a zwłaszcza niezdolność poszkodowanego do pracy lub jego ciężkie położenie materialne, wskazują, że wymagają tego ZWS

2. POSZKODOWANY MOŻE ŻĄDAĆ

1. całkowitego lub częściowego naprawienia szkody

2. oraz zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę

3. NIE DZIAŁA ZASADA PEŁNEGO ODSZKODOWANIA

3. KC Przepisów art. 417, art. 417¹ i art. 417² nie stosuje się, jeżeli odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej jest uregulowana w przepisach szczególnych

IV ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZWIERZĘTA

1. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZWIERZĘTA - art. 431 KC

1. przez kogo jest wyrządzona szkoda?

1. chodzi o szkodę wyrządzoną przez zwierzę chowne albo takie, którym się posługujemy - zwierzę pozostające pod kontrolą człowieka, np. zwierzęta domowe, gospodarskie, z cyrku

2. nie dotyczy to zwierząt, które są na wolności a którym tylko pomagamy

1. za zwierzęta żyjące na wolności wchodzi w grę odpowiedzialność w prawie łowieckim lub na podstawie ustawy o ochronie środowiska pod warunkiem że wyrządziły szkodę w płodach i uprawach rolnych (dziki, łosie, jelenie, daniele)

2. gdy te zwierzęta stanowią jakieś zagrożenie dla ludzi (np. wataha wilków) to odpowiedzialność ponosi JST za zaniedbanie swych funkcji, albo SP gdy są to tereny powszechnie używane

2. co to za szkoda?

1. szkoda powinna wynikać z własnego popędu zwierzęcia - gdy człowiek szczuje to jest to szkoda wyrządzona przez człowieka

3. kto odpowiada za szkodę?

1. za szkodę odpowiada kto zwierzę chowa lub się nim posługuje niezależnie od tego, czy było pod jego nadzorem, czy też zabłąkało się lub uciekło

2. nie ma znaczenia kto jest właścicielem zwierzęcia

4. zasady odpowiedzialności

1. art. 431 KC przewiduje wszystkie 3 zasady odpowiedzialności

1. odpowiedzialność na zasadzie winy w nadzorze - culpa in custodiento

1. art. 431 wprowadza domniemanie winy w nadzorze - domniemanie wzruszalne

2. pozwany może zwolnić się od odpowiedzialności jeśli przeprowadzi dowód braku winy w nadzorze

2. odpowiedzialność oparta na zasadzie ryzyka

1. gdy chowający zwierzę nie działa osobiście - powierza komuś zwierzę

2. pozwany może zwolnić się od odpowiedzialności jeśli przeprowadzi dowód braku winy w nadzorze osoby, za którą ponosi odpowiedzialność

3. odpowiedzialność na zasadach słuszności

1. nawet jeżeli osoba, która zwierzę chowa lub się nim posługuje, nie jest odpowiedzialna na zasadzie winy ani ryzyka

• poszkodowany może od niej żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody,

• jeżeli z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanu majątkowego poszkodowanego jego i tej osoby, wynika, że wymagają tego ZWS

2. Art. 432 KC 

1. Posiadacz gruntu może zająć cudze zwierzę, które wyrządza szkodę na gruncie, jeżeli zajęcie jest potrzebne do zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody

2. Na zajętym zwierzęciu posiadacz gruntu uzyskuje ustawowe prawo zastawu dla zabezpieczenia należnego mu naprawienia szkody oraz kosztów żywienia i utrzymania zwierzęcia

V ODPOWIEDZIALNOŚC ZA RZECZY

1. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYLANIE, WYRZUCENIE LUB SPADNIĘCIE PRZEDMIOTU Z POMIESZCZENIA art. 433 KC

1. w prawie rzymskim - actio defusis vel delictis

1. odpowiedzialność na zasadzie ryzyka

2. było to istotne bo nie było kanalizacji

3. obecnie ryzyko szkody wzrosło bo budynki są wysokie

2. co to za szkoda?

1. szkoda wyrządzona przez wyrzucenie, wylanie lub spadnięcie przedmiotu z pomieszczenia

1. art. 433 KC dotyczy winy nieumyślnej i przypadkowych sytuacji

2. w przypadku winy umyślnej stosujemy art. 415 KC

2. przecieki wody?

1. SN

1. 1959 r. - mieści się to w ramach wylania z pomieszczenia

2. późniejsze orzeczenia - nie mieści się to w ramach wylania z pomieszczenia bo nic się nie wylewa na zewnątrz

2. doktryna i Pajor

1. krytyka późniejszych orzeczeń SN - woda cieknie i wylewa się pomieszczeń położonych niżej

3. zrzucanie śniegu, sopli z dachów i parapetów?

1. orzecznictwo - nie mieści się to w ramach art. 433 KC - należy się z tym zgodzić

2. poszukujemy raczej odpowiedzialności sprawcy, który nie dołożył należytej staranności - sam nie strącił sopli lodu

3. kto odpowiada za szkodę?

1. za szkodę odpowiada ten, kto zajmuje pomieszczenie w momencie wyrządzenia szkody, bez względu na tytuł prawny - zatem także dziki lokator

2. zajmować - kontrolować dostęp do pomieszczenia (na ogół mieć klucze) i chociaż od czasu do czasu być w tym pomieszczeniu (gospodarować)

1. chodzi o faktyczne i wyłączne władanie

1. władać może razem kilka osób

2. może być to nawet władanie niezgodne z prawem

4. zasady odpowiedzialności

1. odpowiedzialność oparta na zasadzie ryzyka

2. nie jest to odpowiedzialność typu sprawczego - odpowiada ten kto zajmuje pomieszczenie, chociażby nie miał z wyrządzeniem szkody nic wspólnego

5. okoliczności zwalniające od odpowiedzialności(egzoneracyjne)

1. szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej

1. siła wyższa - zdarzenie:

1. nadzwyczajne

2. nie do przewidzenia

3. i nie do odparcia nawet przy dołożeniu najwyższej staranności

2. szkoda nastąpiła wyłącznie z winy poszkodowanego

1. np. przed bożym narodzeniem zająca wywieszono za okno, niezręczny złodziej dostał zającem po głowie

3. szkoda nastąpiła wyłącznie z winy osoby 3.

1. musi być to osoba

1. która nie zajmuje pomieszczenia (więc domownicy nie)

2. za którą zajmujący pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialności (więc pracownik, osoba, której powierzył wykonanie czynności nie)

3. której działaniu zajmujący pomieszczenie nie mógł zapobiec

• goście to osoby 3. ale przyjmuje się, że gospodarz może zapobiec ich działaniu

• zajmujący pomieszczenie poniesie odpowiedzialność jeśli będą rzucali butelkami i wyrządzą szkodę

 chodzi zatem o intruza

2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ PRZEZ ZAWALENIE SIĘ BUDOWLI LUB ODERWANIE SIĘ JEJ CZĘŚCI - art. 434 KC

1. przyjmuje się szerokie ujęcie pojęcia budowla - każda konstrukcja wytworzona ręką człowieka, trwale związana z gruntem

1. np. budynki, ogrodzenia, wieże, kominy, mosty, konstrukcje podziemne, konstrukcje w trakcie powstawania, ruiny

2. co to za szkoda?

1. szkoda wyrządzoną przez zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części

1. np.

1. oderwanie gzymsu, balkonu, fragmentów tynku (ale spadnięcie szyldu nie bo nie jest on częścią budowli)

2. urwanie się windy

3. pęknięcie przewodów, rury jeśli trwale stanowi część budowli

3. kto odpowiada za szkodę?

1. za szkodę odpowiada samoistny posiadacz budowli - osoba, która włada faktycznie budowlą jak właściciel (więc właściciel też)

2. musi być posiadaczem i wykonywać to władztwo dla siebie (rem sibi habendi) - jeśli wykonuje to władztwo nie dla siebie to jest dzierżycielem

1. dzierżycielem jest np. administrator budynku

3. ustawa nie przywiązuje wagi do tytuły prawnego

4. odpowiedzialność wykonawcy robót

1. jeśli wykonawca robót protokolarnie przejął od inwestora teren budowy to odpowiada za szkody wyrządzone na terenie budowy na zasadach ogólnych, aż do chwili zakończenia robót

4. zasady odpowiedzialności

1. odpowiedzialność na zasadzie ryzyka

5. okoliczności egzoneracyjne

1. przeprowadzenie dowodu, że zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części nie wynikło ani z braku utrzymania budowli w należytym stanie, ani z wady w budowie

1. zakres odpowiedzialności jest węższy niż w przypadku art. 433 KC - pozwany odpowiada tylko wtedy jeżeli zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części wynikło z braku utrzymania budowli w należytym stanie lub z wady w budowie

2. istnieje domniemanie że zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części wynikło z braku utrzymania budowli w należytym stanie lub z wady w budowie

3. jeśli ustali się, że 1 z przyczyn oprócz wielu innych, za które samoistny posiadacz nie odpowiada, jest wada lub brak utrzymania to samoistny posiadacza odpowiada na zasadzie ryzyka

1. np. dach się zawali bo spadło na niego drzewo, ale była przy tym wada konstrukcyjna dachu

VI ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYKORZYSTANIE SIŁ PRZYRODY

1. OGÓLNE

1. pojęcie korzystania z sił przyrody to oryginalnie polski pomysł - pierwszy raz zastosowany w KZ z 1934 r.

1. w innych systemach prawa mówi się o działalności szczególnie niebezpiecznej

2. odpowiedzialność za wykorzystanie sił przyrody oparta jest na zasadzie ryzyka

3. KC: Nie można wyłączyć ani ograniczyć z góry odpowiedzialności określonej w art. 435 i 436

1. są to przepisy semi - imperatywne

2. w drodze umowy można rozszerzyć odpowiedzialność ale nie można jej ograniczyć

2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA RUCH PRZEDSIĘBIORSTWA LUB ZAKŁADU PORUSZANEGO ZA POMOCĄ SIŁ PRZYRODY - art. 435 KC

1. PRZEZ CO SZKODA JEST WYRZĄDZONA?

1. pojęcie przedsiębiorstwa ma kilka znaczeń

1. znaczenie przedmiotowe - KC - pewien zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej

1. na gruncie art. 435 nie będą nas interesowały takie składniki jak, np. patenty, firma, koncesje, księgi

2. ograniczone znaczenie przedmiotowe - przedsiębiorstwo to pewien zespół maszyn i urządzeń zorganizowany do prowadzenia działalności gospodarczej (usługowej lub produkcyjnej) - to znaczenie interesuje nas na gruncie art. 435 KC

1. zakład rozumiany jest podobnie

3. znaczenie podmiotowe - przedsiębiorstwo to podmiot prawa, rodzaj osoby prawnej

4. znaczenie funkcjonalne- przedsiębiorstwo to pewnego rodzaju działalność gospodarcza prowadzona w sposób zawodowy, zorganizowany i stały

2. przedsiębiorstwo musi być wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody

1. siły przyrody to np. :

1. para

2. gaz

3. elektryczność

4. paliwa płynne

5. energia wodna

6. siła wiatru

7. energia jądrowa (w tym przypadku nie stosujemy art. 435 KC tylko ustawę „prawo atomowe”)

2. rozróżnia się:

1. przedsiębiorstwa, które korzystają z sił przyrody, ale mogłyby nie korzystać i też by działały

• np. WPiA korzysta z elektryczności, ale nie jest wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody

• np. przedsiębiorstwo, które stawia drewniane domy

2. przedsiębiorstwa, które korzystają z sił przyrody, bo bez tego nie można by ich prowadzić - tylko do takich stosuje się art. 435

• większość przedsiębiorstw przemysłowych

3. art. 435 § 2 „Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do przedsiębiorstw lub zakładów wytwarzających środki wybuchowe albo posługujących się takimi środkami.”

1. nawet gdyby nie były to przedsiębiorstwa lub zakłady wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody, np. kopalnie

2. kazus: pozostała spłonka w węglu i wybuchła w piecu w Białymstoku

1. SN: jest to szkoda objęta art. 435 KC

• CO TO ZA SZKODA?

1. szkoda

1. wyrządzona komukolwiek

2. na osobie lub mieniu

3. wyrządzona przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody

2. ruch

1. 2 znaczenia:

1. szerokie ujęcie - funkcjonowanie zespołu maszyn i urządzeń, realizacja celów gospodarczych przedsiębiorstwa

• to ujęcie ma zastosowanie na gruncie art. 435 KC

• wystarczy związek funkcjonalny - nie jest konieczne aby było to samo miejsce i czas, np. dymy osiadają 20 km dalej i niszczą plantacje (szkoda objęta art. 435)

2. wąskie ujecie - ruch w znaczeniu fizycznym - przemieszczanie się przedmiotów

2. kazusy:

1. I - zapadnięcie się muru przedsiębiorstwa wprawianego w ruch za pomocą sił przyrody - szkoda nie jest objęta art. 435

2. II - pszczoły zwabione zapachem wpadły do nieosłoniętych kadź ze słodem - kwestia sporna

3. III - pasażer idzie po peronie i potyka się - szkoda objęta art. 435

• KTO ODPOWIADA ZA SZKODĘ?

1. za szkodę odpowiada prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody

1. osoba fizyczna

2. osoba prawna

2. niekoniecznie osoba musi być właścicielem - musi prowadzić na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład - może być to np. dzierżawca

• ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. odpowiedzialność oparta na zasadzie ryzyka

• OKOLICZNOŚCI EGZONERACYJNE - 3 klasyczne okoliczności egzoneracyjne

1. szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej - 2 ujęcia siły wyższej w doktrynie

1. Goldschmidt (ujęcie subiektywne)

1. zdarzenie, któremu nie można zapobiec, nawet przy dołożeniu najwyższej staranności - odwrotność winy

2. ujęcie to wykorzystywane jest na gruncie art. 471 KC, ale nie należy go stosować na gruncie art. 435 KC

2. Exner (ujęcie obiektywne, węższe)

1. to ujęcie należy stosować na gruncie art. 435 KC

2. siła wyższa to zdarzenie

1. nadzwyczajne

2. nie do przewidzenia

3. i nie do odparcia nawet przy dołożenie najwyższej staranności

4. i powinno mieć charakter zewnętrzny w stosunku do sfery kontrolowanej przez osobę odpowiedzialną

• siłą wyższą nie jest awaria sprzętu nawet gdy przy dołożeniu najwyższej staranności nie dało się jej przewidzieć ani zapobiec jej

• siła wyższa to np. katastrofa naturalna, zamieszki, stan wojenny

3. siły wyższe są do pewnego stopnia relatywne - w odniesieniu do pojazdu cywilnego powódź będzie siłą wyższą, ale dla amfibii wojskowej nie

• szkoda nastąpiła wyłącznie z winy poszkodowanego

• szkoda nastąpiła wyłącznie z winy osoby 3., za którą prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo nie ponosi odpowiedzialności

1. osobami 3. są

1. osoby, które są na zewnątrz i nie mają żadnych związków przedsiębiorstwem lub zakładem

2. intruzi bez wiedzy i zgody prowadzącego na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład

2. zatem nie są osobami 3.. członkowie wycieczki szkolnej, członkowie inspekcji

• stanowiska dotyczące sformułowania „wyłącznie z winy poszkodowanego, osoby 3.”

1. Warkałło

1. szkoda jest wyłącznie z winy poszkodowanego wtedy gdy tylko poszkodowanemu można przypisać winę za zdarzenie szkodzące

2. krytyka, bo:

• trzeba badać winę prowadzącego na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład a odpowiada on na zasadzie ryzyka

• odpowiedzialność na zasadzie ryzyka nie może ustępować przed jakąkolwiek winą poszkodowanego (np. culpa levissima)

• Ochanowicz i Petrykowska

1. szkoda jest wyłącznie z winy poszkodowanego wtedy gdy zawinione zachowanie poszkodowanego może być uznane za wyłączną przyczynę szkody

2. krytyka (zwłaszcza Szpunara): narusza to związek przyczynowy

• każde zdarzenie ma kilka przyczyn - szkoda powstała przecież wskutek ruchu przedsiębiorstwa

• nie można z góry różnicować przyczyn - jedne usuwać a inne uznawać za istotne

• Szpunar

1. szkoda jest wyłącznie z winy poszkodowanego gdy ciężar winy po stronie poszkodowanego jest tak znaczny, że spycha na dalszy plan inne okoliczności (zwłaszcza ruch przedsiębiorstw alb zakładu)

2. tylko wina ciężka może wyłączyć odpowiedzialność PNWRP/Z

3. należy rozważyć całokształt okoliczności

• z 1 strony ruch przedsiębiorstwa to stały , wyjściowy element stanu faktycznego i to on powoduje zwiększone prawdopodobieństwo powstania szkody

• z 2. jednak jeżeli poszkodowanemu można przypisać ciężką winę (np. rażące niedbalstwo) to łączy się z tym wzmożone ryzyko doprowadzenia do szkody

• jeśli poszkodowanemu można postawić zarzut lekkiej winy to w grę może wchodzić przyczynienie poszkodowanego

1. należy jednak bardzo ostrożnie do tego podchodzić, bo jest to przecież odpowiedzialność na zasadzie ryzyka

2. za błędne należy uznać orzeczenie SN: kobieta przyczyniła się do szkody, bo nie zauważyła zerwanych przewodów elektrycznych i dotknęła głową

3. Pajor: przyczynienie w ogóle nie powinno być prane pod uwagę

3. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ PRZEZ RUCH MECHANICZNEGO ŚRODKA KOMUNIKACJI PORUSZANEGO ZA POMOCĄ SIŁ PRZYRODY - art. 436 KC

1. PRZEZ CO SZKODA JEST WYRZĄDZONA?

1. mechaniczny środek komunikacji poruszany za pomocą sił przyrody

1. to np. samochód, motor, amfibia, czołg ale żaglówka, rower, wóz konny nie

2. w przypadku tramwaju, pociągu mamy zbieg odpowiedzialność z art. 435 i art. 436 bo są to elementy przedsiębiorstwa

2. CO TO ZA SZKODA?

1. chodzi o szkodę, która wynika z ruchu MŚKPZPSP

1. ruch ma 2 znaczenia:

1. szerokie ujęcie - ruch w znaczeniu funkcjonalnym - korzystanie z pojazdu choćby on w danym momencie nie poruszał się fizycznie

• pojazd jest w ruchu od momentu próby uruchomienia silnika do momentu osiągnięcia celu podróży (awarie i postoje to też ruch)

• to ujęcie ma zastosowanie na gruncie art. 436 KC

2. wąskie ujecie - ruch w znaczeniu fizycznym - przemieszczanie się pojazdu

3. KTO ODPOWIADA ZA SZKODĘ?

1. za szkodę odpowiada samoistny posiadacz MŚKPZPSP

1. osoba, która włada faktycznie pojazdem jak właściciel (więc właściciel też))

2. musi być posiadaczem i wykonywać to władanie dla siebie (rem sibi habendi) - jeśli wykonuje to władanie dla innej osoby to jest dzierżycielem

1. kazusy

• kierowca, pracownik UŁ, który kieruje pojazdem UŁ jest dzierżycielem i nie odpowiada z art. 436 (ewentualnie z art. 415 KC) - posiadaczem jest UŁ i on ponosi odpowiedzialność z art. 436 KC

• gdy osoba A oddaje samochód do warsztatu to właściciel warsztatu jest dzierżycielem i nie odpowiada z art. 436 (ewentualnie z art. 415 KC) - posiadaczem jest osoba A i ona ponosi odpowiedzialność z art. 436 KC

1. jeśli kierowca pojedzie w innym czasie i inna trasą niż posiadacz samoistny mu kazał w określone miejsce to nadal odpowiada posiadacz samoistny

2. jeśli kierowca pojedzie w Polskę i przestanie się uważać za podwładnego posiadacza to z stanie się posiadaczem samoistnym (choć nieuprawnionym)

4. jazda grzecznościowa - gdy samochód pożyczymy koledze (prekario - władztwo grzecznościowe) - nie przerywa posiadania samoistnego

5. posiadania samoistnego nie przerywa przemijająca przeszkoda

6. np. furtum usus (zabór w celu krótkotrwałego użycia) - gdy posiadanie zostanie przywrócone posiadaczowi to on odpowiada

2. posiadanie samoistne przerywa kradzież pojazdu

2. za szkodę odpowiada posiadacz zależny gdy posiadacz samoistny oddał MŚKPZPSP w posiadanie zależne (posiadanie zależne wyłącza odpowiedzialność posiadacza samoistnego)

1. np. najemcy - ale nie wystarczy sama umowa najmu - konieczne jest również wydanie rzeczy

1. szkoła nie jest posiadaczem zależnym autobusu jeżeli wynajęła autobus wraz z kierowcą

• ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. posiadacz samoistny i posiadacz zależny odpowiadają na zasadzie ryzyka

• OKOLICZNOŚCI EGZONERACYJNE

1. szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej

1. awaria pojazdu to nie jest siła wyższa, musi być ona zewnętrzna w stosunku do pojazdu

2. szkoda nastąpiła wyłącznie z winy poszkodowanego

3. szkoda nastąpiła wyłącznie z winy osoby 3., samoistny /zależny posiadacz MSKPZPSP nie ponosi odpowiedzialności

1. osoba z zewnątrz

• WYŁĄCZENIE ZASADY RYZYKA - ART. 436 § 2 (POWRÓT DO ODPOWIEDZIALNOŚCI NA ZASADACH OGÓLNYCH)

1. zderzenie się MSKPZPSP

1. zderzenie następuje gdy oba pojazdy są w ruchu i doszło do zetknięcia

2. czymś innym jest najechanie - 1 z pojazdów nie jest w ruchu w szerokim znaczeniu np. szkoda na parkingu - na zasadzie ryzyka odpowiada posiadacz pojazdu, który był w ruchu

3. przy zderzeniu obie osoby odpowiadają względem siebie na zasadzie winy

1. ale tylko one odpowiadają na zasadzie winy - w odniesieniu do wszystkich innych osób wchodzi w grę odpowiedzialność na zasadzie ryzyka - odpowiedzialność solidarna obu posiadaczy

2. odpowiedzialność za szkody wyrządzone tym, których posiadacze przewożą z grzeczności

1. musi to być przewóz

1. nieodpłatny

• odpłatny jest nawet wtedy gdy pasażerowie zrzucają się na benzynę

• kazus:

1. 2 notabli jeździli do Warszawy limuzynami  umówili się żeby razem jeździć na zmianę  wypadek

2. SN: nie jest to przewóz nieodpłatny bo był pewien interes przewożącego

2. bezinteresowny

3. bez obowiązku prawnego ze strony przewożącego

• np. nie jest przewozem grzecznościowym, gdy pracodawca podwozi swoich pracowników

• jeżeli podróż była planowana i kierowca za darmo zabiera kolegę to nie jest to przewóz grzecznościowy (bo wcześniej zawarli umowę, że pojada razem)

• w zasadzie nie ma ratio legis dla tego, że przewożony z grzeczności jest gorszy niż inni poszkodowani

1. w większości państw takie przepisy zostały uchylone w połowie XX w.

2. jedynym uzasadnieniem może być ochrona zakładów ubezpieczeń - obawa, że kierowca i przewożony zaangażują wypadek

VII SZKODA PONIESIONA WE WSPÓLNYM LUB CUDZYM INTERESIE

1. Lex Rhodia de Iactu - znana w prawie rzymskim

1. kapitan statku decyduje o wyrzuceniu ładunku lub jego części by statek nie zatonął

2. właściciele wyrzuconego towaru ponoszą stratę a właściciele ocalałego towaru uzyskują korzyść kosztem tych 1. - uznano że musi wystąpić wyrównanie

2. ROSZCZENIE O NAPRAWIENIE SZKODY PONIESIONEJ W CELU ODWRÓCENIA GROŻĄCEJ 2. SZKODY ALBO W CELU ODWRÓCENIA WSPÓLNEGO NIEBEZPIECZEŃSTWA

1. Kto

1. w celu odwrócenia grożącej 2. szkody (majątkowej lub niemajątkowej)

2. albo w celu odwrócenia wspólnego niebezpieczeństwa (majątkowego lub niemajątkowego)

2. przymusowo lub nawet dobrowolnie poniósł szkodę majątkową

1. roszczenie o naprawienie tylko szkody majątkowej

3. może żądać naprawienia poniesionych strat

1. ograniczenie odpowiedzialności do damnum emergens

4. w odpowiednim stosunku od osób, które z tego odniosły korzyść

1. * jeśli jest kilka osób, które odniosły z tego korzyść to powstaje roszczenie pro rata parte - nie ma odpowiedzialności solidarnej

• jeżeli poświęcenie było nieskuteczne to roszczenie nie powstaje

VIII ROSZCZENIE ZAPOBIEGAWCZE (PREWENCYJNE)

1. PRZESŁANKI (KTÓRE MUSZĄ BYĆ SPEŁNIONE KUMULATYWNIE)

1. stan zagrożenia szkodą (na osobie lub na mieniu)

2. zagrożenie szkodą musi być bezpośrednie

1. musi być konkretyzacja

1. co do okoliczności, w jakich szkoda może powstać

2. co do rodzaj szkody

3. co do przedmiotu szkody

4. co do podmiotu zagrożonego

2. musi być wysokie prawdopodobieństwo wyrządzenia się szkody

3. związek przyczynowy między zachowaniem pozwanego a stanem zagrożenia szkodą

1. zachowanie pozwanego uzasadniające wystąpienie z roszczeniem prewencyjnym to przede wszystkim

1. braku należytego nadzoru

1. nad ruchem kierowanego przez nią przedsiębiorstwa lub zakładu

2. albo nad stanem posiadanego przez nią budynku lub innego urządzenia

4. doktryna dodaje kolejne przesłanki:

1. Czachórski, Petrykowska, Szpunar - obiektywna naganność zachowania pozwanego

2. Kasprzyk - określa to trafniej jako bezprawność

1. np. art. 24 KC przewiduje domniemanie bezprawności

2. np. przesłanka bezprawności jest potrzebna w stosunkach gospodarczych - gdzie jest zagrożenie szkodą czysto gospodarczą (samo zagrożenie nie wystarcza)

3. Szachołowicz, późny Czachórski - zawinione zachowanie pozwanego

1. ale to stanowisko nie utrzymało się

4. Agopszowicz - roszczenie prewencyjne powinno opierać się na tych samych zasadach co późniejsze roszczenie odszkodowawcze

1. prowadziłoby to do zbyt daleko idącej odpowiedzialności prewencyjnej za działania gospodarcze

2. LEGITYMACJA CZYNNA

1. osoba, której dobro prawne zostało bezpośrednio zagrożone szkodą

3. LEGITYMACJA BIERNA

1. sprawca zagrożenia

2. osoba, która odpowiada za bezpośredniego sprawcę zagrożenia

3. posiadacz samoistny budynku - odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez zawalenie lub oderwanie się jej części

4. PP/ZNWR, PS/ZMSKPZPSP - odpowiedzialność za korzystanie z sił przyrody

4. TREŚĆ ROSZCZENIA - powód może żądać ażeby

1. pozwany przedsięwziął środki niezbędne do odwrócenia grożącego niebezpieczeństwa

1. w szczególności ażeby zaniechał swojego zachowania jeśli stwarza ono zagrożenie wyrządzenia szkody

2. w razie potrzeby - także, by dał odpowiednie zabezpieczenie (sąd nakazuje zdeponowanie jakiejś kwoty pieniężnej)

5. KWESTIA SPORNA

1. większość doktryny - roszczenie prewencyjne odnosi się tylko do zagrożeń, które gdyby się zrealizowały doprowadziłyby do szkody deliktowej

2. Agopszowicz - roszczenie prewencyjne odnosi się zarówno do zagrożeń, które gdyby się zrealizowały doprowadziłyby do szkody deliktowej jak i kontraktowej

1. ale ten pogląd jest odosobniony

IX WSPÓŁODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ CZYNEM NIEDOZWOLONYM

1. PRZYPADKI WSPÓŁODPOWIEDZIALNOŚCI:

1. współsprawstwo szkody - kilka osób wyrządza szkodę poszkodowanemu

2. odpowiedzialność sprawcy z 1 strony i z 2. strony odpowiedzialność podżegacza, pomocnika i osoby, która świadomie skorzystała z wyrządzonej 2. szkody

1. Za szkodę odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto ją bezpośrednio wyrządził, lecz także

1. ten, kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłonił (podżegacz)

2. ten kto był jej pomocny (pomocnik)

3. ten, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej 2. szkody (na ogół paser)

3. odpowiedzialność za cudze czyny

1. odpowiedzialność bezpośredniego sprawcy szkody i osoby, która za niego odpowiada

2. na ogół chodzi o podwładnego i przełożonego

4. osoby odpowiadające na zasadzie ryzyka

1. np. kilka osób zajmuje pomieszczenie, z którego coś wypadło

2. np. posiadacz samoistny pojazdu i dzierżyciel

2. Jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest SOLIDARNA

1. Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że

1. wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia

1. od wszystkich dłużników łącznie

2. od kilku z nich

3. lub od każdego z osobna,

2. a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych

3. aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani

2. zalety:

1. poprawia sytuację poszkodowanego

2. ułatwia proces

3. ROZLICZENIA MIĘDZY WSPÓŁDŁUŻNIKAMI

1. zasada: o regresie decyduje stopień winy i stopień przyczynienia się do powstania szkody

1. Jeżeli szkoda była wynikiem działania lub zaniechania kilku osób,

2. ten, kto szkodę naprawił,

3. może żądać od pozostałych zwrotu odpowiedniej części

4. zależnie od okoliczności, a zwłaszcza

2. wyjątek

1. Ten, kto naprawił szkodę,

2. za którą jest odpowiedzialny mimo braku winy,

3. ma roszczenie zwrotne do sprawcy,

4. jeżeli szkoda powstała z winy sprawcy

• dotyczy to np. takiej sytuacji

• przełożony odpowiada na zasadzie ryzyka za podwładnego, który odpowiada na zasadzie winy  poszkodowany raczej wystąpi przeciw przełożonemu (bo jest lepiej sytuowany)  przełożony zapłaci

• jeżeli przełożony nie ponosi żadnej winy może żądać od podwładnego całej kwoty odszkodowania

• jeżeli i podwładny i przełożony są winni (bo np. przełożony źle poinstruował podwładnego) to o regresie decyduje:

• stopień winy

• stopień przyczynienia się do powstania szkody

• roszczenia regresowe mogą być wyłączone przez przepisy prawa pracy

X PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ Z TYTUŁU CZYNÓW NIEDOZWOLONYCH - 442¹

1. § 1 - ZASADA: ROSZCZENIE O NAPRAWIENIE SZKODY WYRZĄDZONEJ CZYNEM NIEDOZWOLONYM

1. ulega przedawnieniu z upływem lat 3 od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia

2. jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie szkodzące”

1. termin 3 letni

1. termin szczególny - 3 lata a nie 10 lat

2. termin ruchomy - biegnie od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia

1. nie jest ważny moment, w którym poszkodowany dowiedział się o ostatecznym rozmiarze szkody

2. najczęściej termin ten biegnie od dnia w którym nastąpiło zdarzenie szkodzące

3. jeżeli w momencie zdarzenia szkodzącego pojawia się 1 szkoda o której poszkodowany wie, a dopiero później pojawia się nowa szkoda - bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od kiedy poszkodowany dowiedział się o nowej szkodzie

4. poszkodowany musi kumulatywnie dowiedzieć się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia - musi uzyskać o tej osobie takie informacje, które pozwolą wytoczyć przeciw niej powództwo

2. termin 10 letni

1. termin sztywny - biegnie do dnia w którym nastąpiło zdarzenie szkodzące

2. szkoda może powstać po upływie 10 lat od dnia w którym nastąpiło zdarzenie szkodzące  poszkodowany nie ma możliwości wystąpienia z roszczeniem o naprawienie szkody

1. uchwała TK z 2006 r. - to zdanie o terminie sztywnym jest niezgodne z K'97  dlatego w 2007 r. dodano przepis mówiący o zbrodni i występku

2. § 2 - JEŻELI SZKODA WYNIKŁA ZE ZBRODNI LUB WYSTĘPKU,

1. roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat 20 od dnia popełnienia przestępstwa

2. bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia”

1. jest to 20 - letni termin sztywny

2. zbrodnia i występek

1. sąd cywilny jest związany prawomocnym, skazującym wyrokiem sądu karnego

2. sąd cywilny nie jest związany prawomocnym uniewinniającym wyrokiem sądu karnego

3. gdy w procesie karnym nie wydano wyroku (np. z powodu amnestii lub przedawnienia) - sąd cywilny ocenia wtedy swobodnie czy zdarzenie szkodzące było zbrodnią lub występkiem

3. § 3- W RAZIE WYRZĄDZENIA SZKODY NA OSOBIE,

1. przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat 3 od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia”

1. 3 - letni termin ruchomy, który wyłącza terminy sztywne z 1 i 2 §

2. gdy poszkodowany dowie się o szkodzie po 50 nadal przysługuje mu roszczenie

3. takie rozwiązanie może doprowadzić do pieniactwa

4. § 4 „PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ OSOBY MAŁOLETNIEJ O NAPRAWIENIE SZKODY NA OSOBIE

1. nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat 2 od uzyskania przez nią pełnoletniości.”

1. instytucja wstrzymania upływu terminu przedawnienia

2. kazus:

1. 5 letnie dziecko uległo wypadkowi i wiadomo, że nie będzie mogło pracować

2. szkoda jednak pojawia się w momencie uzyskania pełnoletniości

3. 5 - latkowu renty nie przyznano a w wieku 15 lat roszczenie się przedawniło

4. Szpunar - proponował by sąd już dziecku zasądzał rentę z odpowiednim terminem, jednak nie przyjęto tego rozwiązania

TERMINY TE ODNOSZĄ SIĘ TEŻ DO ROSZCZEŃ REGRESOWYCH MIĘDZY OSOBAMI WSPÓŁODPOWIEDZIALNYMI ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ CZYNEM NIEDOZWOLONYM

XI SZKODA NA OSOBIE

I OGÓLNE

1. Szkoda na osobie - wynika z naruszenia dóbr osobistych poszkodowanego (zwłaszcza uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia)

1. szkoda majątkowa na osobie - konsekwencje majątkowe naruszenia dóbr osobistych

2. szkoda niemajątkowa na osobie - krzywda - ból i cierpienie doznane przez poszkodowanego

1. uszczerbek w dobrach niemajątkowych poszkodowanego

2. Szkoda na mieniu - dotyczy majątku poszkodowanego i pozostaje bez związku z osobą poszkodowanego

II SZKODA MAJĄTKOWA NA OSOBIE - przepisy o szkodzie majątkowej na osobie precyzują zasady ogólne (nie wprowadzają wyjątków)

1. SZKODA MAJĄTKOWA NA OSOBIE - konsekwencje majątkowe naruszenia dóbr osobistych

1. trudna do wykazania

2. trudno ustalić wysokość szkody

1. trudno z góry powiedzieć ile kosztuje utracona ręka

3. sąd musi

1. rozpatrzyć indywidualny przypadek poszkodowanego

2. brać pod uwagę widoki na przyszłość

4. sędzia może dokonać oceny w sposób przybliżony

2. SPOSÓB NAPRAWIENIA SZKODY MAJĄTKOWEJ NA OSOBIE

1. naprawienie szkody aktualnej - która już nastąpiła w związku z czynem niedozwolonym

1. KC - w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty

1. damnum emergens

1. np. koszty leczenia, rehabilitacji, lepszej opieki, dojazdów do szpitala

2. ale muszą być one rozsądne i na tym gruncie może dochodzić do sporów

2. lucrum cessans - np. utracone przez chorobę zarobki

2. zasada: naprawienia szkody może żądać tylko bezpośrednio poszkodowany

1. kazus:

1. mąż uległ wypadkowi  stan jest ciężki i wymaga on stałej opieki  opiekuje się nim żona, która w tym czasie zaniedbuje prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo

2. żona ponosi pewne szkody, ale tylko mąż może żądać naprawienia szkody

3. jeżeli żona miała miesięczne dochody 20000 zł a opiekowała się mężem 3 miesiące to wysokość jej szkody wynosi 60 000 zł

4. jeżeli mąż wystąpi o taką sumą to prawdopodobnie spotka się z zarzutem, że koszt opieki przez 3 miesiące przez fachową pielęgniarkę jest niższy i szkoda zostanie naprawiona tylko w granicach tego niższego kosztu

3. KC: na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na

1. koszty leczenia ,

2. a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu”

• dotyczy sytuacji gdy poszkodowany nie jest w stanie tym kosztom sprostać

• gdyby nie ten przepis to pozwany mógłby nie chcieć płacić z góry, bo nie było jeszcze kosztów, a więc nie było jeszcze szkody

1. szkoda przyszła - w różnych ustawodawstwach zostały przyjęte 2 systemy:

1. system renty

1. renta - świadczenie okresowe płacone poszkodowanemu w regularnych odstępach czasu

2. sąd bada jakie potrzeby będzie miał poszkodowany i na tej podstawie zasądza rentę w danej wysokości

3. system renty ma pierwszeństwo w prawie polskim

4. KC „Jeżeli

• poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej

• albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby

• lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość,

1. może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty”

• do zasądzenia renty wystarczy, że wystąpi 1 z tych przyczyn

1. jeżeli przyczyny zasądzenia renty kumulują się sąd zasądza 1 rentę (nie dzieli jej na mniejsze części)

2. utrata całkowicie lub częściowo zdolności do pracy zarobkowej

1. sąd musi rozważyć ile poszkodowany zarabiałby, gdyby mu szkody nie wyrządzono

2. nie można tego obliczać opierając się wyłącznie na porównaniu ile poszkodowany zarabia po wyrządzeniu mu szkody z tym ile zarabiał wcześniej

• wcześniej mógł w ogóle nie zarabiać, bo się jeszcze uczył

• po może zarabiać więcej, ale wymaga to od niego wzmożonego wysiłku

• zwiększenie potrzeb

1. np. potrzeba lepszego odżywiania się

2. np. potrzeba opieki

• zmniejszenie widoków powodzenia na przyszłość

1. obejmuje to bardzo różne kategorie

2. np. aktor, amant, który po wypadku nie będzie mógł grać głównych

• KC „Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić - poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa”

1. np. stan zdrowia pogorsza się, poprawia

• renta może zostać zmieniona

1. art. 907

• „Jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy,

• każda ze stron może w razie istotnej zmiany stosunków

• żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty,

• nawet jeśli wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie”

• np. jeśli poszkodowany wrócił całkowicie do zdrowia - pozwany może wystąpić o wygaśnięcie renty

• system zasądzenia 1 odszkodowania

1. zasądzenie 1 sumy która ma naprawić całą szkodę przyszłą

2. zalety:

1. poszkodowany otrzyma od razu znaczną kwotę, którą będzie mógł odpowiednio zainwestować

3. wady:

1. poszkodowany może przetrwonić

4. system ten ma pierwszeństwo w prawie anglosaskim, ale pojawia się również w prawie polskim (w drodze wyjątku)

1. istnieje możliwość kapitalizacji renty - sąd może przyznać poszkodowanemu zamiast renty lub jej części odszkodowanie jednorazowe

• przesłanki

1. żądanie poszkodowanego

2. ważne powody - w szczególności

• poszkodowany stał się inwalidą a przyznanie jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu

• art. 907 KC nie znajduje zastosowania w takim przypadku

• kazus:

• poszkodowany stał się inwalidą i potrzebuje nowego mieszkania

• art. 444 § 1 „Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na

1. koszty leczenia

2. a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu”

• potrzeba nowego mieszkania nie jest ani kosztem leczenia ani kosztem przygotowania do nowego zawodu

• sąd powinien rozważyć czy nie zasądzić kapitalizacji chociaż części renty by kupić mieszkanie

III SZKODA NIEMAJĄTKOWA NA OSOBIE (KRZYWDA)

4. SZKODA NIEMAJĄTKOWA NA OSOBIE - KRZYWDA - ból i cierpienie doznane przez poszkodowanego

1. uszczerbek w dobrach niemajątkowych poszkodowanego

2. źródło - naruszenie dóbr osobistych poszkodowanego - art. 23 KC - katalog otwarty

1. zdrowie

2. wolność

3. cześć

4. swoboda sumienia

5. nazwisko lub pseudonim

6. wizerunek

7. tajemnica korespondencji

8. nietykalność mieszkania

9. twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska,

5. ZASADA: krzywda w prawie polskim nie podlega naprawienia za pomocą pieniądza tylko w granicach art. 24 KC

1. § 1. 

1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem,

1. może żądać zaniechania tego działania,

2. chyba że nie jest ono bezprawne.

2. W razie dokonanego naruszenia

1. może on także żądać,

1. ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia,

2. dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków,

3. w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie

2. na zasadach przewidzianych w KC może on również żądać

1. zadośćuczynienia pieniężnego

2. lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny

2. § 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych

3. § 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym

6. WYJĄTEK: art. 445 KC

1. wymienia 4 przypadki, w których może być zasądzone zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę

1. uszkodzenie ciała

2. wywołanie rozstroju zdrowia

3. pozbawienie wolności

4. skłonienie za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu

1. początkowo dotyczyło to tylko kobiet

2. w 1996 r. ustawodawca zlikwidował dyskryminację mężczyzn

2. art. 445 KC nie jest samodzielnym źródłem roszczenia odszkodowawczego

1. z roszczeniem można wystąpić tylko wtedy, gdy sąd wstępnie uzna, że pozwany odpowiada za dany czyn niedozwolony (na zasadzie winy, ryzyka lub słuszności)

2. jeżeli sąd uzna że z tego czynu niedozwolonego wynika 1 z 4 w. w. przypadków może zasądzić na rzecz poszkodowanego zadośćuczynienie pieniężne

1. ma to charakter fakultatywny

1. np. może się okazać, że szkoda jest niewielka i nie wymaga zadośćuczynienia pieniężnego

2. sąd nie ma jednak pełnej swobody - musi wziąć pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, przede wszystkim:

1. stopień cierpień poszkodowanego (przyszłych i aktualnych)

2. sytuację życiową i zdrowotną poszkodowanego

3. wiek poszkodowanego

3. sąd musi uzasadnić swoją decyzję

3. roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców tylko wtedy, gdy

1. zostało uznane na piśmie

2. albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego

7. Tę klarowną sytuację zakłóca art. 448 KC

1. „W razie naruszenia dobra osobistego sąd może

1. przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę

2. lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia

2. roszczenie o zadośćuczynienie przechodzi na spadkobierców tylko wtedy, gdy

1. zostało uznane na piśmie

2. albo gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego”

2. spór w doktrynie

1. interpretacja literalna art. 448 KC - sąd może zasądzić zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę z powodu naruszenia jakiegokolwiek dobra osobistego w jakikolwiek sposób

1. np. więzień po odbyciu wyroku mógłby żądać zadośćuczynienia od SP za to że naruszył jego dobro osobiste - wolność - a to byłby absurd

2. kłóci się to z art. 445 KC

2. Petrykowska

1. art. 448 KC nie mówi o innych przesłankach, a jest zamieszczony w rozdziale o czynach niedozwolonych

2. należy stosować zasady ogólne - przesłanki zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego:

1. naruszenie dobra osobistego przez sprawcę było bezprawne

2. sprawcy można postawić zarzut winy

3. sprawca był poczytalny

3. fakultatywność

4. chodzi o zawinione naruszenie wszelkich dóbr osobistych (a nie tylko te 4 przypadki z 445)

5. interpretacja ta jest przyjęta w doktrynie

8. relacje między art. 445 KC a art. 446 KC

1. Safian - może być zbieg art. 445 i 448 KC

2. Radwański - stosunek lex generalis (448) i lex specialis (445)

3. Szpunar

1. art. 448 KC nie uchyla zasady szczególności zadośćuczynienia z art. 445 KC

2. stworzono dualizm ochrony dóbr osobistych w zakresie zadośćuczynienia

3. 2 reżimy

1. szerszy - art. 445 - stosowany gdy chodzi o 4 wymienione w nim przypadki (daje szerszą ochronę, bo odpowiedzialność nie jest zależna od tego na jakiej podstawie odpowiada sprawca)

2. uzupełniający - art. 448 - stosowany w pozostałych przypadkach, ale tylko wtedy gdy poszkodowany odpowiada na zasadzie winy

4. jedyne stanowisko, które pozwala ustalić sensowny stosunek art. 445 i 448

9. art. 446§ 4 KC „Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę”

10. POZAKODEKSOWE PRZYPADKI ZADOŚĆUCZYNIENIA PIENIĘŻNEGO

1. art. 78 Prawa autorskiego - zawinione naruszenie autorskich praw osobistych

2. art. 18a ustawy o ZOZ - zawinione naruszenie praw pacjenta

IV SZKODA OSOBY POŚREDNIO POSZKODOWANEJ - ROSZCZENIA ZWIĄZANE ZE ŚMIERCIĄ OSOBY BEZPOŚREDNIO POSZKODOWANEJ

1. ZASADA: naprawienia szkody może żądać tylko bezpośrednio poszkodowany

1. kazusy:

1. sportowiec ulega wypadkowi  nie gra w ostatnim meczu  jego drużyna traci puchar  klub ponosi szkodę  jest to szkoda pośrednia i klub nie może żądać naprawienia tej szkody  naprawienia tej szkody nie może też żądać sportowiec bo to nie jego szkoda

2. gwiazda opery ulega wypadkowi  publiczność zwraca bilety  teatr ponosi szkodę  jest to szkoda pośrednia i teatr nie może żądać naprawienia tej szkody

2. gdyby przyjąć, że pośrednio poszkodowany może żądać naprawienia szkody to nie wiadomo gdzie byśmy się zatrzymali - dlatego muszą być pewne granice

1. osoba A uległa wypadkowi i jest w śpiączce  krawiec traci bo osoba A co tydzień zamawiała u niego suknię

2. WYJĄTEK - art. 446 KC

1. jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego (od razu lub po pewnym czasie) pośrednio poszkodowani mogą żądać naprawienia własnej szkody

2. osoby uprawnione

1. osoby, które poniosły koszty leczenia i pogrzebu bezpośrednio poszkodowanego

1. nie muszą być to osoby bliskie

2. mają przeciw zobowiązanemu do naprawienia szkody

1. roszczenie o zwrot kosztów leczenia

• dopóki poszkodowany żyje osoby te nie mają własnego roszczenia - ma je tylko poszkodowany

2. roszczenie o zwrot kosztów pogrzebu

• orzecznictwo - koszty pogrzebu to także

1. koszty odzieży żałobnej

2. koszta zwyczajowo przyjętego nagrobku

2. osoby bliskie zmarłego, względem których ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny

1. np. dzieci, małżonek

2. mają przeciw zobowiązanemu do naprawienia szkody roszczenie o rentę

1. renta obligatoryjna - jeśli spełnione są przesłanki sąd musi ją zasądzić

2. jeśli jest kilka osób - sąd zasądza rentę na rzecz każdej z nich oddzielnie

3. kto może żądać renty:

• czy renty może żądać małżonek zdolny do pracy zarobkowej?

1. lata 60 - SN uważał że nie

2. później - ma roszczenie bo zajmuje się domem, wychowaniem dzieci

3. 1990 r. - SN - nawet gdy małżonek pracuje ma roszczenie o rentę, zwłaszcza gdy wychowuje małoletnie dzieci

2. rozwiedziony małżonek może wystąpić z roszczeniem gdy miał prawo do alimentów na podstawie KRO

3. gdy zmarło dorosłe dziecko to jego rodzicom też przysługuje to roszczenie

• inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania

1. mają przeciw zobowiązanemu do naprawienia szkody roszczenie o rentę jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego ZWS

1. renta fakultatywna - ZWS to przesłanka ocenna

• sąd musi uwzględnić całokształt okoliczności, np.

1. stan majątkowy powoda i zmarłego

2. typ relacji między nimi

2. renty fakultatywnej mogą żądać też uprawnieni do renty obligatoryjnej jeżeli poszkodowany dawał im coś ponad swój obowiązek

3. renta dla konkubiny lub konkubenta

• SN - 1970 r. - konkubina może żądać renty jeśli faktyczny związek był długotrwały i nie krzywdzi członków pozostałej rodziny

• Szpunar

1. początkowo twierdził że jest to sprzeczne z ZWS

2. ale później zmienił swoje stanowisko i uznał że ZWS mogą uzasadniać przyznanie renty konkubinie

• sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie  jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej

1. charakter fakultatywny

2. spór w doktrynie

1. niektórzy, np. Szpunar - ograniczają to roszczenie do szkody majątkowej

• początkowo orzecznictwo stało na tym stanowisku

2. inni - to roszczenie ma charakter mieszany - znaczne pogorszenie sytuacji życiowej obejmuje krzywdę i szkodę majątkową

• od lat 90. orzecznictwo stoi na tym stanowisku

• ustawodawca wprowadził § 4 - sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę

• wysokość renty (obligatoryjnej i fakultatywnej)

1. wysokość renty - renta ta ma być obliczona stosownie do

1. potrzeb poszkodowanego

1. trzeba wziąć pod uwagę wiek, stan zdrowia itp.

2. przy rencie fakultatywnej trzeba tez uwzględnić wysokość środków dostarczanych przez zmarłego

2. oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego

1. trzeba wziąć pod uwagę zwiększanie możliwości - gdyby poszkodowany żył i rozwijał się zarabiałby coraz więcej

• czas trwania renty

1. renta obligatoryjna - czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego

2. renta fakultatywna - czas prawdopodobnego dostarczania środków utrzymania

3. CECHY ROSZCZEŃ Z ART. 446 KC

1. mają zasadniczo charakter samodzielny i powstaję wprost na rzecz osób uprawnionych

2. osoby pośrednio poszkodowane podnosząc roszczenia nie mogą stanąć w lepszej sytuacji prawnej wobec odpowiedzialnego niż byłby sam bezpośrednio poszkodowany gdyby żył

1. więc charakter tych roszczeń nie jest zupełnie samodzielny

2. np. gdyby sąd zasądził niższe odszkodowanie ponieważ bezpośrednio poszkodowany przyczynił się do szkody to odnosi się to również do pośrednio poszkodowanych

3. są niezależne od przepisów prawa spadkowego - przechodzą na uprawnione osoby bez względu na to czy są spadkobiercami

4. mają charakter odszkodowawczy a nie alimentacyjny

1. w momencie śmierci poszkodowanego obowiązek alimentacyjny wygasa

5. art. 446 KC nie stanowi samodzielnej podstawy odpowiedzialności

6. kwestią sporną jest czy podstawa odpowiedzialności pozwanego może być także kontraktowa

1. w doktrynie przeważa stanowisko że nie

2. SN

1. uczestnik wycieczki do Bułgarii doznał tam ataku serca  nie udzielono mu należytej pomocy  zmarł

2. rodzina wystąpiła przeciw biurowi podróż z roszczeniem z art. 446 KC

3. biuro podróży ponosi odpowiedzialność z tytułu niewykonania zobowiązania za śmierć uczestnika wycieczki do Bułgarii

4. sąd przyznał roszczenie rodzinie - łatwo było wykazać, że oprócz naruszenia obowiązków umownych wystąpił tu delikt z art. 429 KC

1. biuro zwolniło się od odpowiedzialności bo powierzyło wykonanie czynności profesjonaliście (bułgarska służba zdrowia)

2. gdyby przyjąć odpowiedzialność kontraktową - dłużnik odpowiadałby na zasadzie ryzyka za działalność pracowników

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ PRZEZ PRODUKT NIEBEZPIECZNY

1. Ustanowiona ustawą z 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów i odpowiedzialności za szkodę wyrządzona przez produkt niebezpieczny, która wdraża dyrektywę WE 85/374

2. PRZEZ CO JEST SZKODA WYRZĄDZONA

1. produkt

1. rzecz ruchoma. choćby została połączona z inną rzeczą

2. zwierzęta

3. energia elektryczna

2. produkt niebezpieczny - produkt nie zapewniający bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać, uwzględniając normalne użycie produktu

1. trzeba brać pod uwagę

1. okoliczności z chwili wprowadzenia produktu do obrotu

2. informacje podane konsumentowi o właściwościach produktu

2. produkt nie może być uznany za niebezpieczny tylko dlatego, że później wprowadzono do obrotu podobny produkt ulepszony

3. niebezpieczny jest produkt który ma wady (dyrektywa mówi o produkcie wadliwym a ni niebezpiecznym)

1. wady konstrukcyjne - wynikają z wadliwego zaprojektowania

2. wady produkcyjne - dobry projekt ale na etapie produkcji użyto złych materiałów albo źle zmontowano produkt

3. wady instrukcyjne - producent nie podał informacji które powinien był podać

4. wady obserwacyjne - producent po wprowadzeniu produktu na rynek nie reaguje na informacje o tym że produkt jest niebezpieczny - nie usuwa wad, nie zawiadamia innych użytkowników

3. produkt bezpieczny

1. produkt, który nie stwarza żadnego zagrożenia dla konsumentów lub stwarza znikome zagrożenie, dające się pogodzić z jego zwykłym używaniem i uwzględniające wysoki poziom wymagań dotyczących ochrony zdrowia i życia ludzkiego

2. w warunkach zwykłych lub w innych, dających się w sposób uzasadniony przewidzieć, warunkach jego używania

3. CO T O ZA SZKODA

1. szkoda wyrządzona przez produkt niebezpieczny wytworzony i wprowadzony do obrotu w zakresie działalności gospodarczej producenta

1. domniemywa się, że produkt niebezpieczny, który spowodował szkodę, został wytworzony i wprowadzony do obrotu w zakresie działalności gospodarczej producenta

2. szkoda wyrządzona komukolwiek (także złodziejowi jeśli ukradł produkt)

3. szkoda majątkowa na osobie - podlega naprawieniu bez ograniczeń

4. szkoda niemajątkowa na osobie - stosuje się zasady ogólne bo ustawa ani dyrektywa nic o tym nie mówi

5. szkoda na mieniu - odpowiedzialność ograniczona

1. producent odpowiada za szkodę na mieniu tylko wówczas, gdy rzecz zniszczona lub uszkodzona należy do rzeczy zwykle przeznaczanych do osobistego użytku i w taki przede wszystkim sposób korzystał z niej poszkodowany

2. odpowiedzialność nie obejmuje

1. uszkodzeń samego produktów

2. korzyści jaki poszkodowany mógłby uzyskać przez używanie produktu

3. odszkodowanie nie przysługuje je żeli szkoda na mieniu nie przekracza kwoty będącej równowartością 500 EURO

4. KTO ODPOWIADA ZA SZKODĘ

1. podmioty odpowiedzialne

1. producent finalny

1. przedsiębiorca który w zakresie swej działalności gospodarczej wytwarza produkt i wprowadza go do obrotu - producent zawodowy

1. domniemywa się, że produkt niebezpieczny, który spowodował szkodę, został wytworzony i wprowadzony do obrotu w zakresie działalności gospodarczej producenta

2. za szkodę nie odpowiada producent okazjonalny, np.

1. majsterkowicz

2. zawodowiec, który ma inna linię produkcyjną

2. producent cząstkowy - wytwórca materiału, surowca albo części składowej produktu

1. nie odpowiada jeśli wyłączna przyczyna szkody była wada konstrukcyjna lub wskazówka producenta finalnego

3. producent deklarowany - osoba, która podaje się za producenta przez umieszczenie na produkcie swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego

4. importer - osoba, która wprowadza produkt do obrotu krajowego w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa

2. odpowiedzialność tych podmiotów jest solidarna

3. jeżeli nie wiadomo, kto jest PF, PC, PD lub I odpowiada ten, kto w zakresie swojej działalności gospodarczej zbył produkt niebezpieczny

1. chyba że w ciągu 1 miesiąca od dnia zawiadomienia o szkodzie wskaże poszkodowanemu

1. osobę i adres PF, PC, PD

2. w przypadku towaru importowanego - osobę i adres importera

2. jeśli nie jest w satnei tego zrobić może zwolnić się od odpowiedzialności przez wskazanie osoby, od której sam nabył produkt

4. jeżeli za szkodę odpowiada także osoba 3. - odpowiedzialność tej osoby i osób wymienionych wyżej jest solidarna

5. stosuje się odpowiednio przepisy o roszczeniach pomiędzy osobami współodpowiedzialnymi za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny

6. jeżeli szkoda jest umyślni wyrządzona przez sprawcę przy użyciu produkt niebezpiecznego - odpowiada samo sprawca (np. strzał z wadliwej broni)

5. ZASADA ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. odpowiedzialność oparta na zasadzie ryzyka

6. OKOLICZNOŚCI EGZONERACYJNE

1. ustawa o nich nie mówi

2. wydaje się że jeżeli ktoś zdoła wykazać, że

1. szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej

2. szkoda nastąpiła wyłącznie z winy poszkodowanego

3. szkoda nastąpiła wyłącznie z winy osoby 3.

1. to spowoduje to brak związku przyczynowego

7. PRZYCZYNIENIE SIĘ

1. ustawa nic o tym nie mówi (dyrektywa tak)

2. stosuje my zasady ogólne

8. CIĘŻAR DOWODU

1. poszkodowany dowodzi tylko szkodę i związek przyczynowy

2. pozostałe przesłanki objęte są domniemaniem lub nie trzeba ich dowodzić

9. OKOLICZNOŚCI ZWALNIAJĄCE OD ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. producent nie wprowadził produktu do obrotu

2. wprowadzenie produktu do obrotu nastąpiło poza zakresem działalności gospodarczej producenta

1. ale jeśli producent rozdaje darmowe próbki aby się zareklamować to jest to w zakresie jego działalności gospodarczej

3. właściwości niebezpieczne produktu ujawniły się po wprowadzeniu go do obrotu chyba że wynikały one z przyczyny tkwiącej poprzednio w produkcie

1. odpowiada wtedy za wady produkcyjne

4. nie można było przewidzieć niebezpiecznych właściwości produktu, uwzględniając stan nauki i techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu

5. niebezpieczne właściwości produktu wynikały z zastosowania przepisów prawa (imperatywnych)

10. PRZEPISY REGULUJĄCE TĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ SĄ SEMIIMPERATYWNE

1. odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny nie można wyłączyć ani ograniczyć także w razie dokonania wyboru prawa obcego

11. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA PRODUKT NIEBEZPIECZNY A INNE REŻIMY ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. odpowiedzialność za produkt niebezpieczny nie wyłącza możliwości wystąpienia z roszczeniem

1. z tytułu czynu niedozwolonego (na zasadach ogólnych)

2. z tytułu N/NWZ

3. z tytułu rękojmi

4. z gwarancji jakości

2. te reżimy odpowiedzialności mają wobec siebie charakter uzupełniający

3. można jednocześnie dochodzić roszczeń z odpowiedzialności za produkt niebezpieczny i innych podstaw - granicą jest wysokość szkody

12. PRZEDAWNIENIE

1. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez produkt niebezpieczny

1. ulega przedawnieniu z upływem lat 3 od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia

2. jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie szkodzące

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONTRAKTOWA

5. OGÓLNIE

1. OK sensu largo - różne konsekwencje niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (wynikającego z umowy, ustawy, jednostronnej czynności prawnej)

2. OK sensu stricto - obowiązek naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (wynikającego z umowy, ustawy, jednostronnej czynności prawnej

6. ZESTAW SANKCJI KONTRAKTOWYCH

1. roszczenie o wykonanie w naturze

2. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania - występuje

1. albo zamiast roszczenia o wykonanie w naturze

2. albo obok roszczenia o wykonanie w naturze

3. prawo odstąpienia od umowy

1. jednostronne wycofanie się pod pewnymi warunkami

2. jest to prawo podmiotowe kształtujące

3. modalnością tego prawa jest wypowiedzenie umowy - przy umowach ze świadczeniem ciągłym (ale może występować także w innych sytuacjach niż tylko NLNWZ)

4. na ogół łączy się z roszczeniem o naprawienie szkody

ROSZCZENIE O WYKONANIE W NATURZE

1. OGÓLNIE

1. roszczenie o wykonanie w naturze to podstawowe roszczenie wierzyciela

2. wierzyciel może uruchomić przymus państwowy aby otrzymał to co wynika z treści zobowiązania

3. nie wynika ze szczególnego przepisu tylko

1. art. 353 KC

2. zasady pacta sunt servanda

3. art. 477 KC

1. w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki

2. PRZESŁANKI ROSZCZENIA O WYKONANIE W NATURZE

1. istnienie zobowiązania

2. wymagalność zobowiązania - nadejście terminu spełnienia świadczenia

1. roszczenie to z nadejściem terminu spełnienia świadczenia aktualizuje się

2. termin spełnienia świadczenia

1. może być oznaczony w umowie

2. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania

3. brak dobrowolnego spełnienia świadczenia przez dłużnika

3. DŁUŻNIK MUSI WYSTĄPIĆ DO SĄDU O ZASĄDZENIE TEGO ŚWIADCZENIA W NATURZE

1. zakaz samopomocy

2. jednak egzekucja w naturze ma granice faktyczne i prawne

4. GRANIICE ROSZCZENIA O WYKONANIE - powodują że roszczenie upada, kończy się

1. niemożliwość świadczenia 

2. są sytuacje gdy ustawodawca upoważnia wierzyciela do rezygnacji ze świadczenia chociaż jest możliwe 

3. osiągnięcie celu

1. wierzyciel zostaje zaspokojony w inny sposób niż zachowaniem dłużnika  roszczenie o wykonanie upada bo cel co prawda w inny sposób ale osiągnięto

2. np. statek utknął na mieliźnie  armator zamówił w przedsiębiorstwie morskim ściągnięcie statku  przedsiębiorstwo morskie zaczęło przygotowania  silny przypływ uwolnił statek z mielizny

1. przedsiębiorstwo morskie nie wykonało zobowiązania ale wierzyciel nie poniósł szkody

2. to dłużnik poniósł szkodę (przygotował sprzęt itp.)  to dłużnik ma roszczenie o zwrot wydatków (jeśli wynika to z umowy)

3. jest to wyjątkowy przykład niewykonania zobowiązania - zazwyczaj niewykonanie zobowiązania wynika z tego że wierzyciel nie został zaspokojony

4. wierzyciel traci roszczenie o wykonanie w naturze w razie wykonania

1. dłużnik spełnia świadczenie  wierzyciel je przyjmuje  zobowiązanie wygasa i roszczenie o wykonanie w naturze wygasa (nawet gdy zobowiązanie zostało nienależycie wykonane)

2. dlatego potrzebna jest szczególna ochrona kupującego

1. rękojmia za wady rzeczy sprzedanej - reżim szczególny

2. ustawa z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej

1. kupujący ma roszczenie o wydanie towaru zgodnego z umową  jeśli kupujący przyjął towar a okazało się, że nie jest zgodny z umową  ma nadal roszczenie o spełnienie świadczenia w naturze ale przekształca się ono w roszczenie o wymianę lub naprawę

5. NIEMOŻLIWOŚĆ ŚWIADCZENIA - zaspokojenie wierzyciela jest niemożliwe  dochodzi do niewykonania zobowiązania

1. RODZAJE NIEMOŻLIWOŚCI ŚWIADCZENIA

1. I

1. niemożliwość świadczenia fizyczna, np.

1. przekopanie ziemi na wylot

2. wydanie rzeczy oznaczonej co do tożsamości, która uległa zniszczeniu

2. niemożliwość świadczenia faktyczna - świadczenie fizycznie jest możliwe do spełnienia ale praktycznie nie, np.

1. znalezienie pierścionka na dnie jeziora

3. niemożliwość świadczenia prawna- wynika z przepisów prawa , np.

1. ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego nieznanego polskiemu prawu

4. niemożliwość świadczenia gospodarcza - spełnienie świadczenie wymaga nakładów nieproporcjonalnych do wartości tego świadczenia

1. tę niemożliwość stosuje się w sytuacji nadzwyczajnej zmiany okoliczności gdy sąd nie ma prawa do interwencji w umowę

• bliskie dużej klauzuli rebus sic stantibus (art. 357¹) 

2. II

1. niemożliwość świadczenia pierwotna - świadczenie jest niemożliwe do spełnienia już w chwili, w której zobowiązanie powstaje / miałoby powstać

2. niemożliwość świadczenia następcza - w momencie powstania zobowiązania świadczenie jest możliwe do spełnienia a później staje się niemożliwe do spełnienia

3. III - kryterium: przyczyny niemożliwości

1. niemożliwość świadczenia subiektywna

1. przyczyny niemożliwości tkwią w sytuacji osobistej dłużnika

2. dłużnik nie może spełnić świadczenia, ale ktoś inny może

3. np.

• dłużnik ma wydać samochód  wczoraj ukradli mu samochód  dłużnik nie może wydać samochodu  złodziej może wydać samochód

• choroba dłużnika gdy chodzi o świadczenie osobiste

2. niemożliwość świadczenia obiektywna

1. przyczyny niemożliwości nie dotyczą sytuacji osobistej dłużnika

2. nikt nie jest w stanie spełnić świadczenia

3. np.

• dłużnik ma wydać samochód  samochód spłonął w pożarze  nikt nie może wydać samochodu

• gdy świadczenie ma ściśle osobisty charakter to choroba dłużnika powoduje niemożliwość świadczenia obiektywną

1. malarz X ma namalować obraz  malarz X choruje  nikt inny nie może namalować obrazu malarza X

• SKUTKI NIEMOŻLIWOŚCI ŚWIADCZENIA

1. niemożliwość pierwotna obiektywna

1. zasada:

1. impossibilium nulla obligatio - niemożliwe świadczenie nie rodzi zobowiązania

2. umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna  zobowiązanie nie powstaje  roszczenie o wykonanie zobowiązania nie powstaje

3. strona, która w chwili zawarcia umowy wiedziała o niemożliwości świadczenia, a 2. strony z błędu nie wyprowadziła, obowiązana jest do naprawienia szkody, którą 2. strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o niemożliwości świadczenia  odpowiedzialność deliktowa za culpa in contrahendo

2. wyjątek: nie zawsze niemożliwość pierwotna obiektywna prowadzi do nieważności umowy

1. np. umowa sprzedaży nieistniejącej wierzytelności jest ważna i zobowiązanie powstaje  bo zbywca wierzytelności ponosi względem nabywcy odpowiedzialność za to, że wierzytelność mu przysługuje

1. niemożliwość pierwotna subiektywna

1. umowa jest ważna  zobowiązanie powstaje

2. jeśli dłużnik pokona przyczyny niemożliwości (np. wyzdrowieje)  wykona zobowiązanie  wszystko OK

3. jeśli dłużnik nie pokona przyczyny niemożliwości  dłużnik ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za niewykonanie zobowiązania

1. nawet jeżeli przyczyna niemożliwości była niezależna od niego (np. choroba)  wina dłużnika polega na tym że zaciągnął zobowiązanie, co do którego powinien był zdawać sobie sprawę, że nie da rady go wykonać

2. niemożliwość następcza obiektywna i subiektywna (co do zasady jednakowe skutki)

1. jeżeli świadczenie stało się niemożliwe skutkiem okoliczności

1. za które dłużnik odpowiedzialność ponosi  dłużnik ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za niewykonanie zobowiązania (471)

2. za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi  zobowiązanie wygasa (dłużnik jest zwolniony z odpowiedzialności i zobowiązania)  roszczenie o wykonanie upada

• ale pod 1 warunkiem

1. jeżeli rzecz będąca przedmiotem świadczenia została

• zbyta

• utracona

• lub uszkodzona

• dłużnik obowiązany jest wydać wszystko, co uzyskał w zamian za tę rzecz albo jako naprawienie szkody

2. np. obraz spłonął w pożarze  dłużnik nie odpowiada za pożar  dłużnik ma obowiązek wydać sumę ubezpieczenia (surogat)

2. jeżeli zobowiązanie wygasa dłużnik zobowiązany jest zawiadomić wierzyciela o tym że świadczenie stało się niemożliwe skutkiem okoliczności za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi

1. obowiązek ten wynika ze stosunku zobowiązaniowego

2. jeśli dłużnik tego nie zrobi to jest zobowiązany do naprawienia szkody jaką wyrządził wierzycielowi bo wierzyciel przygotował się do przyjęcia świadczenia (poniósł pewne nakłady i wydatki)

3. niemożliwość następcza subiektywna

1. np.

• wykonanie świadczenia wymaga dokonania nakładów pieniężnych  kryzys, banki upadły, dłużnik stracił pieniądze  na tego rodzaju niemożliwość dłużnik nie będzie się mógł powołać, nawet jeśli w niczym nie zawinił tej niemożliwości

• genus perire non censetur - gatunek nie może zaginąć

1. póki gatunek istnieje dłużnik nie może powołać się na fakt, iż akurat są braki na rynku

1. SKUTKI NIEMOŻLIWOŚCI ŚWIADCZENIA W UMOWACH WZAJEMNYCH

1. umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie 1 strony ma być odpowiednikiem świadczenia 2. strony

1. aby umowa była wzajemna

1. musi być dwustronnie zobowiązująca

2. i wg stron ich świadczenia są ekwiwalentne - nie chodzi o kryterium obiektywne tylko subiektywne

3. świadczenia stron muszą być ze sobą ściśle powiązane - celem umowy wzajemnej jest doprowadzenie do obopólnej wymiany świadczeń miedzy stronami

4. świadczenia nie muszą być równe co do wartości

• np. przy sprzedaży cena nie musi odpowiadać wartości rzeczy sprzedanej

5. jeżeli umowa może być odpłatna lub nieodpłatna to nie jest to umowa wzajemna (nawet jeśli jest odpłatna)

• np. umowa pożyczki

2. umowy wzajemne

1. umowa sprzedaży

2. zamiana

3. umowa najmu

4. umowa dzierżawy

5. umowa o dzieło

2. jeżeli 1 ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność  wierzyciel może, wg swego wyboru

1. albo nie odstępować od umowy i spełnić swoje świadczenie

1. wierzyciel ma roszczenie odszkodowawcze z tytułu niewykonania zobowiązania, które obejmuje

• zwrot tego co sam świadczył

• naprawienie szkód następczych jeśli się takie pojawiły

2. albo odstąpić od umowy  nie musi spełnić swojego świadczenia

1. wierzyciel jest zobowiązany zwrócić dłużnikowi wszystko co otrzymał od dłużnika na mocy umowy

2. wierzyciel ma roszczenie odszkodowawcze z tytułu niewykonania zobowiązania, które obejmuje

• różnicę pomiędzy tym co powinien sam świadczyć a tym co powinien świadczyć dłużnik

1. to że nie spełnił świadczenia stanowi dla dłużnika korzyść - musi ją zaliczyć na poczet odszkodowania - compensatio lucri cum damno

2. naprawienie szkód następczych jeśli się takie pojawiły

• jeżeli 1 ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi  2 strona nie może żądać świadczenia wzajemnego a jeśli je otrzymała zobowiązana jest do jego zwrotu wg przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu  powstaje condictio causa finta

6. SĄ SYTUACJE GDY USTAWODAWCA UPOWAŻNIA WIERZYCIELA DO REZYGNACJI ZE ŚWIADCZENIA CHOCIAŻ JEST MOŻLIWE

1. roszczenie od wykonanie w naturze jest podstawowe - dopóki dłużnik ma roszczenie o wykonanie w naturze i nie może z niego zrezygnować to nie może żądać odszkodowania za niewykonanie

2. jednak ustawodawca w pewnych sytuacjach upoważnia wierzyciela do rezygnacji ze świadczenia chociaż jest możliwe gdy dłużnik popadnie w opóźnienie, zwłokę

1. zwłoka i opóźnienie to stan przejściowy, który kończy się:

1. niewykonaniem definitywnym

2. lub nienależytym wykonaniem - spóźnionym

2. opóźnienie zachodzi gdy:

1. świadczenie nie zostaje spełnione w terminie - zobowiązanie jest już wymagalne

2. termin spełnienia świadczenia

1. może być oznaczony w umowie

2. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania

3. zwłoka to kwalifikowane opóźnienie - zachodzi gdy

1. świadczenie nie zostaje spełnione w terminie - zobowiązanie jest już wymagalne

2. + opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność

1. istnieje domniemanie prawne, że ta przesłanka jest spełniona - że opóźnienie jest zwłoką

2. dłużnik może przeprowadzić dowód że nie jest w zwłoce i wtedy będzie opóźnienie

1. funkcje zwłoki i opóźnienia

1. pogarsza się sytuacja dłużnika

2. wierzyciel powinien dać dłużnikowi dodatkowy termin na spełnienie świadczenia

1. ale w pewnych sytuacjach wierzyciel może zrezygnować z roszczenia o wykonanie

1. art. 477 KC

1. w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki

1. wierzyciel ma

• roszczenie o wykonanie w naturze

• roszczenie o naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki

2. ale gdy wskutek zwłoki dłużnika świadczenie utraciło dla wierzyciela całkowicie lub w przeważającym stopniu znaczenie  wierzyciel może świadczenia nie przyjąć i żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania

1. wierzyciel przekształca stan zwłoki w stan definitywnego niewykonania

• traci roszczenie o wykonanie w naturze

• uzyskuje roszczenie o naprawienie szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania

2. w przypadku umów wzajemnych

1. jeżeli dłużnik dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej  wierzyciel

1. może żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki

2. albo może wyznaczyć mu odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy

• termin ten ma być

1. dodatkowy - jest liczony po upływie terminu do spełnienia świadczenia, np. jeżeli termin umowny był do 18.04 a wierzyciel wyznacza dodatkowo tydzień to do 25.04

2. odpowiedni ze względu na daną sytuację - gdy jest za krótki powinien ulec wydłużeniu

2. po bezskutecznym upływie tego terminu wierzyciel może odstąpić o umowy ale nie musi tego robić

1. jeśli wierzyciel nie odstąpi od umowy  może żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki

2. jeśli wierzyciel odstąpi od umowy  dochodzi do przekształcenia stanu zwłoki w stan definitywnego niewykonania  wierzyciel

• traci roszczenie o wykonanie w naturze

• jest zobowiązany zwrócić dłużnikowi wszystko co otrzymał od dłużnika na mocy umowy

• ma roszczenie odszkodowawcze z tytułu niewykonania zobowiązania, które obejmuje

• różnicę pomiędzy tym co powinien sam świadczyć a tym co powinien świadczyć dłużnik

• naprawienie szkód następczych jeśli się takie pojawiły

2. wierzyciel jest uprawniony do odstąpienia od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego

1. jeżeli strony w umowie wzajemnej zastrzegły ściśle określony termin wykonania zobowiązania i zastrzegły, że w razie zwłoki dłużnika wierzyciel jest uprawniony do odstąpienia od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego

2. lub w wypadku gdy wykonanie zobowiązania przez dłużnika po terminie nie miałoby dla wierzyciela znaczenia ze względu na

• właściwości zobowiązania

• albo zamierzony przez wierzyciela cel umowy, wiadomy dłużnikowi będącemu w zwłoce

7. REALIZACJA ROSZCZENIA O WYKONANIE W NATURZE

1. 1 sytuacja - wierzyciel żąda spełnienia świadczenia a dłużnik je spełnia

2. 2 sytuacja - samopomoc w postaci wykonania zastępczego - dopuszczalna tylko w przypadkach określonych w ustawie (wyjątki od zasady, że samopomoc jest zakazana)

1. 1 przypadek

1. jeżeli przedmiotem świadczenia jest określona ilość rzeczy oznaczonych co do gatunku  w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może:

1. nabyć na koszt dłużnika taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku

• przysługuje mu też roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki

 zakup na pokrycie - wierzyciel płaci osobie 3. za te rzeczy ale przeciw dłużnikowi przysługuje mu roszczenie o zwrot tego co zapłacił (nawet jeżeli zapłacił osobie 3. więcej niż to wynika z umowy między dłużnikiem a wierzycielem)

2. albo żądać od dłużnika zapłaty wartości tych rzeczy

• przysługuje mu też roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki

• nie musi kupować tych rzeczy

• w sumie chodzi o różnicę w wartości rzeczy określonej w umowie a z dnia dzisiejszego

1. 2 przypadek

1. w razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania czynienia  wierzyciel może żądać upoważnienia przez sąd do wykonania czynności na koszt dłużnika

1. w wypadkach nagłych wierzyciel może to zrobić na koszt dłużnika bez upoważnienia sądu

2. przysługuje mu też roszczenie o naprawienie szkody

2. w razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania jeżeli świadczenie polega na zaniechaniu  wierzyciel może żądać upoważnienia przez sąd do usunięcia na koszt dłużnika wszystkiego, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił

1. w wypadkach nagłych wierzyciel może to zrobić na koszt dłużnika bez upoważnienia sądu

2. przysługuje mu też roszczenie o naprawienie szkody

3. np.

1. dłużnik miał zrobić remont, ale popadł w zwłokę  wierzyciel może udać się do sądu aby uzyskać upoważnienie do wykonania tego remontu przez inną ekipę na koszt dłużnika

2. upoważnienie sądu jest potrzebne ponieważ w przeciwieństwie do cen rzeczy nie ma ustalonych cen rynkowych na czynności

3. w nagłym wypadku - wierzyciel musi liczyć się z tym, że jeśli u dłużnika zamówił tanią instalacje grzewczą a u wykonawcy zastępczego o wiele lepszą i droższą to sąd może nie przyznać mu zwrotu całej kwoty

ROSZCZENIE O NAPRAWIENIE SZKODY WYRZĄDZONEJ PRZEZ NIEWYKONANIE LUB NIENALEŻYTE WYKONANIE ZOBOWIĄZANIA - 471 - 474 KC

PRZESŁANKI

1. ISTNIENIE ZOBOWIĄZANIA MIĘDZY WIERZYCIELEM (POSZKODOWANYM) A DŁUŻNIKIEM

1. ciężar dowodu: wierzyciel

2. NARUSZENIE ZOBOWIĄZANIA - niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania

1. ciężar dowodu: wierzyciel

3. POWSTANIE SZKODY WYNIKAJĄCEJ Z NARUSZENIA ZOBOWIĄZANIA

1. ciężar dowodu: wierzyciel

4. ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY MIĘDZY POWSTANIEM SZKODY A NARUSZENIEM ZOBOWIĄZANIA

1. ciężar dowodu: wierzyciel

5. NARUSZENIE ZOBOWIĄZANIA JEST NASTĘPSTWEM OKOLICZNOŚCI, KTÓRE OBCIĄŻAJĄ DŁUŻNIKA

1. istnieje domniemanie prawne wzruszalne, że ta przesłanka jest spełniona

1. ISTNIENIE ZOBOWIĄZANIA MIĘDZY WIERZYCIELEM (POSZKODOWANYM) A DŁUŻNIKIEM

1. zobowiązanie to może wynikać z umowy, jednostronnej czynności prawnej, ustawy

2. zobowiązanie musi już istnieć  okres negocjacji

1. w przypadku szkody wyrządzonej w okresie negocjacji powstaje odpowiedzialność deliktowa za culpa in contrahendo (bo zobowiązania jeszcze nie ma)

2. jeżeli strony zawarły umowę o negocjacje to w przypadku szkody wyrządzonej w okresie negocjacji powstaje odpowiedzialność kontraktowa

3. prawo niemieckie

1. wejście w negocjacje to wejście w prawo kontraktów  w przypadku szkody wyrządzonej w okresie negocjacji powstaje odpowiedzialność kontraktowa

2. takie rozwiązanie wynika z kauzalności niemieckiej odpowiedzialności kontraktowej - braku ogólnej klauzuli winy

3. zobowiązanie musi jeszcze istnieć

1. niekiedy może dojść do szkody pomiędzy stronami wygasłego, wykonanego zobowiązania, ale w związku z wykonaniem zobowiązania  jest to odpowiedzialność deliktowa za culpa post factum perfectum

2. np. umowa najmu  najemca mieszkał w lokalu 3 lata  wyprowadziła się, ale na jego dotychczasowy adres nadal przychodzą listy  wynajmujący ponosi odpowiedzialność deliktową za szkodę, którą poniósł najemca z tego powodu, że wynajmujący nie zawiadomił go o listach (jeśli wiedział gdzie najemca teraz mieszka)  ale jeśli w umowie najmuj była klauzula że po ustaniu najmu wynajmujący jest zobowiązany przekazywać korespondencję najemcy to jest to zobowiązanie dodatkowe, które trwa nadal i odpowiedzialność kontraktowa

2. NARUSZENIE ZOBOWIĄZANIA - niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania

1. art. 471 KC nie obejmuje odpowiedzialności dłużnika za skodę wynikłą z uprzedniego naruszenia zobowiązania

1. występuje ona w common law

2. polega na tym, że zanim nadszedł termin spełnienia świadczenia dłużnik kategorycznie odmawia wykonania zobowiązania lub swoim zachowaniem czyni wykonanie zobowiązania nieprawdopodobnym  wierzyciel może żądać naprawienia szkody przed nadejściem terminu spełnienia świadczenia

3. w Polsce nie ma takiego rozwiązania, ale jeżeli dłużnik kategorycznie odmawia wykonania zobowiązania i wierzyciel będzie dochodził odszkodowania to dłużnik nie bezie mógł powoływać się na to, że termin spełnienia świadczenia jeszcze nie nadszedł  nikt nie może zaprzeczać faktom ,które sam stworzył (mimo że nie ma na to konkretnego przepisu)

2. niewykonanie zobowiązania - dłużnik nie spełnia świadczenia, które powinien spełnić wg treści zobowiązania

1. świadczenie - zachowanie się dłużnika zgodne z treścią zobowiązania i polegające na zaspokojeniu godnego ochrony interesu wierzyciela

2. 2 elementy świadczenia

1. podjęcie i realizacja określonego zachowania

2. cel: zaspokojenie interesu wierzyciela

1. interes ten wyraża się w jakiejś korzyści, którą ma odnieść wierzyciel

2. interes majątkowy lub niemajątkowy

3. interes wierzyciela musi być godny ochrony - nie jest godne ochrony świadczenie, które polega na skłóceniu małżonków

3. zobowiązanie jest wykonane gdy obydwa te elementy zostaną spełnione

1. wierzyciel musi zostać zaspokojony - gdy dłużnik podjął określone zachowanie ale wierzyciel nie został zaspokojony to zobowiązanie nie jest wykonane

2. i wierzyciel musi zostać zaspokojony zachowaniem dłużnika

1. np. statek utknął na mieliźnie  armator zamówił w przedsiębiorstwie morskim ściągnięcie statku  przedsiębiorstwo morskie zaczęło przygotowania  silny przypływ uwolnił statek z mielizny

• przedsiębiorstwo morskie nie wykonało zobowiązania ale wierzyciel nie poniósł szkody

• to dłużnik poniósł szkodę (przygotował sprzęt itp.)  to dłużnik ma roszczenie o zwrot wydatków (jeśli wynika to z umowy)

• jest to wyjątkowy przykład niewykonania zobowiązania - zazwyczaj niewykonanie zobowiązania wynika z tego że wierzyciel nie został zaspokojony

3. nienależyte wykonanie zobowiązania - dłużnik spełnia świadczenie, ale wierzyciel jest tylko częściowo zaspokojony

1. dłużnik spełnia świadczenie nie w taki sposób

1. dłużnik powinien wykonać zobowiązanie

1. zgodnie z jego treścią

2. i w sposób odpowiadający

1. społeczno-gospodarczemu celowi zobowiązania

2. ZWS

3. ustalonym zwyczajom - jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje

2. wierzyciel powinien w taki sam sposób współdziałać przy wykonaniu zobowiązania

1. np. dłużnik wydaje wierzycielowi maszynę, która ma mniejszą wydajność niż się umówiono

3. dłużnik spełnia świadczenie nie w tym miejscu - Art. 454. - ius dispositivum

1. Jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania

2. zasada: świadczenie powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie dłużnika z chwili powstania zobowiązania

3. wyjątek: świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela z chwili spełnienia świadczenia;

1. jeżeli wierzyciel zmienił miejsce zamieszkania lub siedzibę po powstaniu zobowiązania, ponosi spowodowaną przez tę zmianę nadwyżkę kosztów przesłania

4. Jeżeli zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa

4. nie w tej jakości - art. 357 KC

1. jeżeli dłużnik jest zobowiązany do świadczenia rzeczy oznaczonych co do gatunku, a jakość rzeczy nie jest oznaczona przez właściwe przepisy lub przez czynność prawną ani nie wynika z okoliczności, dłużnik powinien świadczyć rzeczy średniej jakości

1. obejmuje to również opóźnienie lub zwłokę dłużnika - zwłoka i opóźnienie to stan przejściowy, który kończy się:

1. niewykonaniem definitywnym - gdy

1. wierzyciel nie przyjmie świadczenia ponieważ świadczenie całkowicie lub w przeważającej części utraciło dla niego znaczenie - 477

2. wierzyciel odstąpi od umowy (pod pewnymi warunkami)

2. lub nienależytym wykonaniem - spóźnionym

3. POWSTANIE SZKODY WYNIKAJĄCEJ Z NARUSZENIA ZOBOWIĄZANIA

1. jeśli szkoda wynika z niewykonania zobowiązania  wierzyciel ma roszczenie odszkodowawcze z tytułu niewykonania zobowiązania dopiero po utracie roszczenia o wykonanie w naturze

2. jeśli szkoda wynika z nienależytego wykonania zobowiązania  wierzyciel ma roszczenie odszkodowawcze z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania obok roszczenia o wykonanie w naturze

3. wysokość szkody majątkowej - wierzyciel może dochodzić naprawienia szkody w ramach pozytywnego interesu umowy (interesu wykonania) - wierzyciel może dochodzić wszystkiego, co miałby gdyby zobowiązanie było prawidłowo wykonane - obejmuje to:

1. I

1. w razie niewykonania zobowiązania - wartość świadczenia dłużnika które nie zostało spełnione

1. ale jeżeli różnicę wierzyciel odstąpi od umowy wzajemnej i nie spełni swojego świadczenia - trzeba brać pod uwagę różnicę pomiędzy tym co powinien sam świadczyć a tym co powinien świadczyć dłużnik

• to że nie spełnił świadczenia stanowi dla dłużnika korzyść - musi ją zaliczyć na poczet odszkodowania - compensatio lucri cum damno

2. w razie nienależytego wykonania zobowiązania - różnica wartości świadczenia spełnionego i świadczenia które miało być spełnione przez dłużnika

2. II - lucrum cessans - utracone korzyści , które wierzyciel mógłby osiągnąć uzyskując świadczenie(zwłaszcza w stosunkach handlowych)

3. III - szkody następcze - szkody, które powstają w innych dobrach, interesach wierzyciela w następstwie naruszenia zobowiązania (NZ/NWZ)

1. np. wydano złą maszynę i jej podłączenie spowodowało szkodę w innych maszynach

1. np. np. dłużnik opóźnił się 3 dni z dostarczeniem systemu ogrzewania do szklarni i wszystkie rośliny uschły

2. szkody następcze często są wyższe niż wartość świadczenia

3. przy szkodach następczych często dochodzi do zbiegu odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej

4. szkoda niemajątkowa (np. osoba korzystał z usług fryzjera i została poparzona)

1. dopuszczalny jest zbieg odpowiedzialności - gdy naruszenie zobowiązania jest jednocześnie czynem niedozwolonym

1. OK -nienależyte wykonanie zobowiązania

2. OD - naruszenie reguł powinności ogólnych - każdy powinien ich przestrzegać

2. prawdopodobnie wierzyciel wybierze roszczenie deliktowe bo przeważa pogląd, że nie można dochodzić naprawienia krzywdy na podstawie przepisów o OK

3. ale ten pogląd nie jest uzasadniony

1. nie można powoływać się na umiejscowienie przepisów w kodeksie (że przepisy o zadośćuczynieniu znajdują się w ramach przepisów o OD)

2. ETS tego nie rozróżnia - szkoda jest ta sama (niesłusznie byłoby traktować inaczej tą z kontraktu i ta z deliktu)

3. można dochodzić roszczeń o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na podstawie przepisów o OK a zakres tej możności powinien być taki sam jak przy deliktach z art. 445 KC

4. ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY MIĘDZY POWSTANIEM SZKODY A NARUSZENIEM ZOBOWIĄZANIA

1. konieczny jest adekwatny związek przyczynowy miedzy powstaniem szkody po stronie wierzyciela a N/NWZ

1. Art. 361. § 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

2. np.

1. firma spedycyjna ma przewieźć towar X  firma zawiera umowę z przewoźnikiem  przewoźnik źle przewozi towar  towar ulega zniszczeniu  przewoźnik odpowiada  szkodę wyrządzono właścicielowi towaru, ale on nie jest wierzycielem  jest rozszczepienie legitymacji: legitymację ma spedytor a nie przewoźnik, właściciel nie ma legitymacji - jest dla przewoźnika osobą 3.  spedytor może przelać roszczenia na właściciela i jest one jego następcą  przewoźnik może próbować powołując się na rozszczepienie tych tytułów

5. NARUSZENIE ZOBOWIĄZANIA JEST NASTĘPSTWEM OKOLICZNOŚCI, KTÓRE OBCIĄŻAJĄ DŁUŻNIKA

1. istnieje domniemanie prawne wzruszalne że ta przesłanka jest spełniona

2. zakres okoliczności, które obciążają dłużnika może wynikać:

1. z treści umowy - ZSU - strony mogą określać zakres odpowiedzialności  mogą ją rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć

2. z przepisów szczególnych - mogą rozszerzać, ograniczać zakres

1. mogą to być przepisy dyspozytywne

2. mogą to być przepisy imperatywne

3. gdy z umowy ani przepisów szczególnych nie wynika nic innego znajdują zastosowanie reguły z art. 472- 474 KC  wyznaczają one ogólny reżim odpowiedzialności dłużnika, ale jest on dyspozytywny (zależy od woli stron)

3. reguły z art. 472 - 474 KC

1. * odpowiedzialność dłużnika jest mieszana - odpowiada

1. na zasadzie winy - za własne działania (domniemanie winy)

1. w drodze umowy może być rozszerzona i może odpowiadać na zasadzie ryzyka

2. na zasadzie ryzyka - za osoby, którymi się posłużył

2. KC mówi, że dłużnik odpowiada za niezachowanie należytej staranności

3. zatem odpowiada za winę nieumyślną - niedbalstwo (culpa)

1. niedbalstwo świadome - sprawca przewiduje możliwość bezprawnego zachowania, ale bezpodstawnie uważa, że tego uniknie (w PK lekkomyślność)

2. niedbalstwo nieświadome - sprawca nie przewiduje możliwości bezprawnego zachowania, chociaż powinien był to przewidzieć (w PK niedbalstwo sensu stricto)

4. skoro odpowiada za winę nieumyślną to tym bardziej za winę umyślną (dolus)

1. sprawca chce działać bezprawnie  zamiar bezpośredni (dolus directus)

2. sprawca godzi się działać bezprawnie  zamiar ewentualny (dolus eventualis)

1. aby przypisać winę umyślną sprawca musi być świadomy, że działa bezprawnie

5. przesłanki postawienia zarzutu winy kontraktowej

1. zachowanie dłużnika było bezprawne  element obiektywny

2. dłużnik działał w sposób umyślny lub niedbały (wina umyślna lub nieumyślna)  element subiektywny

1. 2 pierwsze przesłanki pozwalają zbudować zarzut - składają się one na treść zarzutu

3. dłużnik działał w stanie poczytalności - miał dostateczny stopień rozeznania i kierowania swoim postępowaniem

1. 3. przesłanka to tylko warunek postawienia zarzutu - zarzut może być postawiony tylko wtedy gdy dłużnik miał dostateczny stopień rozeznania i kierowania swoim postępowaniem

6. zachowanie dłużnika było bezprawne

1. bezprawność to sprzeczność zachowania sprawcy z porządkiem prawnym jako całość

2. w doktrynie pojawił się pogląd, że naruszenie obowiązku obligacyjnego jest innym rodzajem bezprawności niż ta wymagana na gruncie art. 415 - że jest to bezprawność względna, bo nie zostaje naruszony żaden obowiązek powszechny a jedynie obowiązek obligacyjny - skuteczny inter partes

1. pogląd ten należy odrzucić

2. przez naruszenie obowiązków obligacyjnych dochodzi do pośredniego obowiązków powszechnych

• art. 353 KC stanowi że dłużnik powinien świadczenie spełnić

• art. 354 KC stanowi, że dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz ZWS, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom

3. przyjęcie odmiennego poglądu podważałoby sens okoliczności wyłączających bezprawność np.

• poczta ma dostarczyć przesyłkę  gdy poczta nie dostarcza przesyłki to narusza zobowiązanie i ogólny porządek prawny - działa bezprawne  ale jeżeli przesyłka zostaje oddana organom ścigania na mocy prawomocnego postanowienia prokuratora to poczta nie działa bezprawne mimo że nie wykonuje zobowiązania

7. dłużnik działał w sposób umyślny lub niedbały  element subiektywny

1. opieramy się na art. 355 KC

1. „Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju”

2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności

2. najpierw trzeba określić model oczekiwanej należytej staranności a później porównać go z rzeczywistym zachowaniem sprawcy

1. model ten musi być zobiektywizowany - chodzi o staranność ogólnie wymaganą

• nie uwzględniamy okoliczności indywidualnych, osobistych cech

• badamy staranność ogólnie wymaganą, a nie tą jaka jest przeciętnie dokładana w stosunkach danego rodzaju

• istnieje zróżnicowanie modeli ze względu na stosunki danego rodzaju

• trzeba uwzględnić dobra, które są zagrożone - wymagana jest większa staranność gdy zagrożone jest np. zdrowie, życie

• trzeba uwzględnić stopień prawdopodobieństwa wyrządzenia szkody - wymagana jest mniejsza staranność gdy prawdopodobieństwo jest małe

• prawo polskie nie odwołuje się do wzorca osobowego ale w praktyce sięga się do wzorca osobowego, np.

1. dobry kierowca

2. dobry architekt

3. w prawie francuskim - dobry ojciec rodziny

4. common law - reasonable man - rozsądny człowiek

• ten zróżnicowany i zobiektywizowany model wymaga konkretyzacji do konkretnej sytuacji, w której sprawca działał i wyrządził szkodę

1. uwzględnia się tylko okoliczności zewnętrzne działania sprawcy

• nie uwzględnia się okoliczności wewnętrznych, np. brak doświadczenia, cech charakteru

2. np. jak dobry kierowca zachowałby się jadąc w nocy w deszczu (ale nie bierzemy pod uwagę czy jechał wcześniej cały dzień i jest zmęczony, bo to oznaczałoby indywidualizację)

3. 1 wyjątek: indywidualizacja jest dopuszczalna gdy prowadzi ona do podniesienia stopnia wymaganej staranności, np. gdy operację przeprowadził wybitny chirurg

1. sprawca działał w stanie poczytalności - miał dostateczny stopień rozeznania i kierowania swoim postępowaniem

1. art. 425 KC Osoba, która

1. z jakichkolwiek powodów

2. znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli

3. nie jest odpowiedzialna za szkodę w tym stanie wyrządzoną

• wyjątek: Ale kto uległ zakłóceniu czynności psychicznych

• wskutek użycia napojów odurzających albo innych podobnych środków,

• ten obowiązany jest do naprawienia szkody,

• chyba że stan zakłócenia został wywołany bez jego winy (np. upojenie patologiczne)

1. brak winy skompensowany zostaje winą we wprawieniu się w stan nietrzeźwości -actio libera in causa

2. mówienie o świadomym albo swobodnym powzięciu decyzji i wyrażenie woli jest trochę niefortunne, bo dotyczy to bardziej wad oświadczenia woli - lepiej mówić dostatecznym stopniu rozeznania i kierowania swoim postępowaniem. Sformułowanie art. 425 KC nie wyklucza takiej interpretacji

3. poczytalność - jest to cecha osobista sprawcy i jest to fakt a nie ocena

1. istnieje jedynie ocena albo - albo - albo ktoś jest poczytalno albo nie - nie ma stanu pośredniego

4. „Osoba, która z jakichkolwiek powodów” - jest to sformułowanie idące zbyt daleko - chodzi o powody tkwiące w osobie sprawcy, a nie jakiekolwiek:

1. choroba psychiczna

2. niedorozwój umysłowy

3. przemijające zaburzenia

4. upośledzenie fizyczne (np. kalectwo)

5. wiek sprawcy

• art. 426 KC „Małoletni, który nie ukończył lat 13, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę”

• wiek bardzo zaawansowany - starcze niedołęstwo

5. nie mówimy o braku poczytalności w przypadku przymusu np. fizycznego

6. „nie jest odpowiedzialny za szkodę” - to sformułowanie też jest zbyt ogólne, bo osoba taka nie odpowiada za szkodę na zasadzie winy ale może odpowiadać na zasadzie ryzyka lub słuszności

• modyfikacja odpowiedzialności dłużnika - art. 473 KC

4. strony mogą w umowie odpowiedzialność dłużnika rozszerzyć

1. dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za naruszenie zobowiązania z powodu oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi

5. strony mogą w umowie odpowiedzialność dłużnika ograniczyć lub wyłączyć  ryzyko zostaje przerzucone na wierzyciela

1. jednak takie klauzule mają swoje granice - może się okazać, że:

1. klauzula taka wychodzi poza ZSU

2. klauzula taka jest klauzulą nieuczciwą - gdy nazbyt ogranicza odpowiedzialność przedsiębiorcy względem konsumenta

3. art. 473 KC-  nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie

• za szkodę umyślną dłużnik odpowiada zawsze

• art. 474 KC - odpowiedzialność dłużnika za osoby którymi się posłużył (na zasadzie ryzyka)

1. dłużnik odpowiada jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania wszystkich osób które uczestniczą w wykonaniu zobowiązania za zgodą i wiedzą dłużnika i w sposób przez niego dopuszczony

1. pomocnicy dłużnika - pomagają mu w wykonaniu zobowiązania

2. wykonawcy -osoby, którym dłużnik powierzył wykonanie zobowiązania

2. dłużnik może się zwolnić od odpowiedzialności tylko taką okolicznością która jego samego by zwolniła gdyby wykonywał zobowiązanie osobiście

3. od pomocników dłużnika, wykonawców wymaga się takiej staranności jak od dłużnika

4. aby dłużnik odpowiadał nie jest konieczna wina po stronie pomocnika dłużnika, wykonawcy

5. może się zdarzyć, że dłużnik jest osobą małoletnią

1. wtedy zobowiązanie będą wykonywać jego przedstawiciele ustawowi, wg tych samych zasad

2. dziecko odpowiada za działania rodziców jak za swoje własne

3. model należytej staranności wymagany od wykonawcy będzie wyższy niż te, który moglibyśmy wymagać od dłużnika

1. treść dowodu zwalniającego dłużnika z OK

1. gdy działa osobiście dłużnik odpowiada na zasadzie winy (domniemanej) - różne stanowiska

1. liberalne

1. dłużnika z OK. zwalnia dowód że dołożył należytej staranności przy wykonaniu zobowiązania

2. surowsze

1. dłużnika z OK. zwalnia wykazanie konkretnej przyczyny naruszenia zobowiązania + wykazanie że nie jest to przyczyna przez niego zawiniona

3. doktryna i orzecznictwo niemieckie

1. jeśli przyczyna naruszenia zobowiązania wywodzi się ze sfery kontrolowanej przez dłużnika (dłużnik wykonuje zobowiązanie u siebie - zazwyczaj tak jest)

• dłużnika z OK. zwalnia wykazanie konkretnej przyczyny naruszenia zobowiązania + wykazanie że nie jest to przyczyna przez niego zawiniona

• jeśli przyczyna nie jest znana - dłużnik ponosi OK.

2. jeśli przyczyna naruszenia zobowiązania wywodzi się ze sfery kontrolowanej przez wierzyciela (dłużnik wykonuje zobowiązanie u wierzyciela)

• dłużnika z OK. zwalnia dowód że dołożył należytej staranności przy wykonaniu zobowiązania (nie ponosi winy)

• jeśli przyczyna nie jest znana - dłużnik nie ponosi OK.

2. gdy dłużnik posługuje się innymi osobami odpowiada na zasadzie ryzyka - z OK. zwalnia go dowód, który zwolniłby go z OK. gdyby osobiście wykonywał zobowiązanie

 OPÓŹNIENIE I ZWŁOKA

1. POJĘCIE

1. zwłoka i opóźnienie to stan przejściowy, który kończy się:

1. niewykonaniem definitywnym

2. lub nienależytym wykonaniem - spóźnionym

2. opóźnienie zachodzi gdy:

1. świadczenie ni zostaje spełnione w terminie - zobowiązanie jest już wymagalne

2. termin spełnienia świadczenia może być oznaczony w umowie

3. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania

3. zwłoka to kwalifikowane opóźnienie - zachodzi gdy

1. spełnione są przesłanki opóźnienia

2. + opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność

3. istnieje domniemanie prawne, że ta przesłanka jest spełniona - że opóźnienie jest zwłoką

4. dłużnik może przeprowadzić dowód że nie jest w zwłoce i wtedy będzie opóźnienie

4. funkcje zwłoki i opóźnienia

1. pogarsza się sytuacja dłużnika

2. wierzyciel powinien dać dłużnikowi dodatkowy term na spełnienie świadczenia

2. SKUTKI OPÓŹNIENIA - odsetki za opóźnienie - art. 481 KC

1. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego

1. wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia

2. chociażby nie poniósł żadnej szkody(ale zawsze taka szkoda powstaje - wierzyciel mógłby wpłacić pieniądze na konto bankowe)

3. i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi

2. jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona - należą się odsetki ustawowe

1. ale gdy wierzytelność jest oprocentowana wg stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie wg tej wyższej stopy

3. jeśli okaże się że odsetki za opóźnienie nie pokryją szkody - wierzyciel może ponadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych, ale tylko w razie zwłoki dłużnika

1. np. wierzyciel ze względu na to że dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego musi zapłacić karę umowną

3. SKUTKI ZWŁOKI

1. art. 477 KC

1. w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki

1. wierzyciel ma

1. roszczenie o wykonanie w naturze

2. roszczenie o naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki

2. ale gdy wskutek zwłoki dłużnika świadczenie utraciło dla wierzyciela całkowicie lub w przeważającym stopniu znaczenie  wierzyciel może świadczenia nie przyjąć i żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania

1. wierzyciel przekształca stan zwłoki w stan definitywnego niewykonania

1. traci roszczenie o wykonanie w naturze

2. uzyskuje roszczenie o naprawienie szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania

2. w przypadku umów wzajemnych

1. jeżeli dłużnik dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej  wierzyciel

1. może żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki

2. albo może wyznaczyć mu odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy

1. termin ten ma być

• dodatkowy - jest liczony po upływie terminu do spełnienia świadczenia, np. jeżeli termin umowny był do 18.04 a wierzyciel wyznacza dodatkowo tydzień to do 25.04

• odpowiedni ze względu na daną sytuację - gdy jest za krótki powinien ulec wydłużeniu

2. po bezskutecznym upływie tego terminu wierzyciel może odstąpić o umowy ale nie musi tego robić

• jeśli wierzyciel nie odstąpi od umowy  może żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki

• jeśli wierzyciel odstąpi od umowy  dochodzi do przekształcenia stanu zwłoki w stan definitywnego niewykonania

1. traci roszczenie o wykonanie w naturze

2. jeśli wierzyciel nie spełnił jeszcze swojego świadczenia uzyskuje roszczenie odszkodowawcze z tytułu niewykonania zobowiązani obejmuje

• różnicę pomiędzy tym co powinien świadczyć dłużnik a tym co powinien świadczyć wierzyciel (bo wierzyciel zobowiązany jest zwrócić dłużnikowi wszystko co otrzymał od niego na mocy umowy wzajemnej) - compensatio lucri cum damno

• naprawienie szkód następczych jeśli się takie pojawiły

• wierzyciel jest uprawniony do odstąpienia od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego

1. jeżeli strony w umowie wzajemnej zastrzegły ściśle określony termin wykonania zobowiązania i zastrzegły, że w razie zwłoki dłużnika wierzyciel jest uprawniony do odstąpienia od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego

2. lub w wypadku gdy wykonanie zobowiązania przez dłużnika po terminie nie miałoby dla wierzyciela znaczenia ze względu na

1. właściwości zobowiązania

2. albo zamierzony przez wierzyciela cel umowy, wiadomy dłużnikowi będącemu w zwłoce

• samopomoc w postaci wykonania zastępczego

1. 1 przypadek

1. jeżeli przedmiotem świadczenia jest określona ilość rzeczy oznaczonych co do gatunku  w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może:

1. nabyć na koszt dłużnika taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku

• przysługuje mu też roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki

1. zakup na pokrycie - wierzyciel płaci osobie 3. za te rzeczy ale przeciw dłużnikowi przysługuje mu roszczenie o zwrot tego co zapłacił (nawet jeżeli zapłacił osobie 3. więcej niż to wynika z umowy między dłużnikiem a wierzycielem)

2. albo żądać od dłużnika zapłaty wartości tych rzeczy

• przysługuje mu też roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki

1. nie musi kupować tych rzeczy

2. w sumie chodzi o różnicę w wartości rzeczy określonej w umowie a z dnia dzisiejszego

• 2 przypadek

1. w razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania czynienia  wierzyciel może żądać upoważnienia przez sąd do wykonania czynności na koszt dłużnika

1. w wypadkach nagłych wierzyciel może to zrobić na koszt dłużnika bez upoważnienia sądu

2. przysługuje mu też roszczenie o naprawienie szkody

2. w razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania jeżeli świadczenie polega na zaniechaniu  wierzyciel może żądać upoważnienia przez sąd do usunięcia na koszt dłużnika wszystkiego, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił

1. w wypadkach nagłych wierzyciel może to zrobić na koszt dłużnika bez upoważnienia sądu

2. przysługuje mu też roszczenie o naprawienie szkody

3. np.

1. dłużnik miał zrobić remont, ale popadł w zwłokę  wierzyciel może udać się do sądu aby uzyskać upoważnienie do wykonania tego remontu przez inną ekipę na koszt dłużnika

2. upoważnienie sądu jest potrzebne ponieważ w przeciwieństwie do cen rzeczy nie ma ustalonych cen rynkowych na czynności

3. w nagłym wypadku - wierzyciel musi liczyć się z tym, że jeśli u dłużnika zamówił tanią instalacje grzewczą a u wykonawcy zastępczego o wiele lepszą i droższą to sąd może nie przyznać mu zwrotu całej kwoty

4. casus mixtus - przypadek mieszany - art. 478 KC

1. art. 478 KC

1. jeżeli przedmiotem świadczenia jest rzecz oznaczona co do tożsamości

2. dłużnik będący w zwłoce odpowiedzialny jest za utratę lub uszkodzenie przedmiotu świadczenia

3. chyba że utrata lub uszkodzenie nastąpiłoby także wtedy, gdyby świadczenie zostało spełnione w czasie właściwym

2. np. wierzyciel i dłużnik mieszkają w tym samym budynku  dłużnik miał 18.04 wydać rzecz dłużnikowi, ale nie zrobił tego  21.04 cały budynek spłonął  dłużnik zwolni się od odpowiedzialności jeśli wykaże, że wierzyciel trzymałby tą rzecz w budynku

3. casus mixtus - przypadek mieszany, bo:

1. przypadek - przypadkowa utrata, uszkodzenie

2. mieszany

1. punkt wyjścia to popadnięcie w zwłokę

2. dłużnik w zwłoce jest obciążony ryzykiem bez względu na swoją winę

3. nie jest konieczny adekwatny związek przyczynowy

4. ZWŁOKA WIERZYCIELA

1. wierzyciel popada w zwłokę gdy bez uzasadnionego powodu

1. uchyla się od przyjęcia zaofiarowanego świadczenia

2. lub odmawia dokonania czynności, bez której świadczenie nie może być spełnione

3. lub oświadcza dłużnikowi, że świadczenia nie przyjmie

2. skutki zwłoki wierzyciela

1. dłużnik ma roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki

2. oprócz tego dłużnik może złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego

KARA UMOWNA

1. Strony w umowie mogą zastrzec, że naprawienie szkody wynikłej z naruszenia zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez ZAPŁATĘ OKREŚLONEJ SUMY

2. OBOWIĄZEK ZAPŁATY TEJ SUMY MA CHARAKTER

1. warunkowy - w wypadku N/NWZ

2. uboczny, wtórny

1. wierzyciel ma roszczenie o wykonanie w naturze

2. kara umowna jest obok świadczenia głównego

3. świadczenie główne musi być niepieniężne (aby strony nie obchodziły przepisów o odsetkach maksymalnych)

4. zastrzeżenie kary głównej nie tworzy dla dłużnika świadczenia przemiennego

1. dłużnik nie może zwolnić się ze zobowiązania przez zapłatę kary umownej

2. zapłata kary umownej to obowiązek wtórny, który powstaje dopiero w wypadku naruszenia zobowiązania

3. akcesoryjny

1. kara umowna dzieli losy świadczenia głównego -jeśli ono nie powstaje lub wygasa to kara umowna też nie powstaje lub wygasa

3. FUNKCJE KARY UMOWNEJ

1. dyscyplinuje dłużnika\

2. ułatwia dochodzenie odszkodowania -W nie musi dowodzić szkody ani jej wysokości

3. ma funkcję represyjną - suma kary należy się w wysokości z góry określonej bez względu na wysokość szkody (może ją przewyższać)

4. pełni funkcję zryczałtowanego odszkodowania

4. PRZESŁANKI DOCHODZENIA KARY UMOWNEJ

1. wierzyciel musi wykazać, że w umowie zastrzeżona była kara umowna

2. wierzyciel musi wykazać, że doszło do takiego naruszenia zobowiązania na wypadek, którego karę zastrzeżono

3. wierzyciel może dochodzić kary umownej tylko wtedy gdy wg zasad ogólnych przysługuje mu roszczenie odszkodowawcze z tytułu naruszenia zobowiązania

1. jeśli dłużnik wg zasad ogólnych nie odpowiada za szkodę to wierzyciel nie może dochodzić kary umownej

2. zastrzeżenie kary umownej nie stwarza po stronie dłużnika odpowiedzialności absolutnej

3. strony mogą w umowie zaostrzyć przesłanki dochodzenia kary umownej, ale musi to wyraźnie wynikać z umowy

5. WYSOKOŚĆ KARY UMOWNEJ

1. może być ściśle określona w umowie

2. może być podany sposób jej obliczenia, np. 1 % wartości świadczenia za każdy dzień zwłoki

6. MIARKOWANIE KARY UMOWNEJ

1. dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej jeżeli:

1. zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane

2. lub kara umowna jest rażąco wygórowana

1. trzeba to określać w odniesieniu do wartości godnego ochrony interesu wierzyciela

2. tego uprawnienia dłużnika nie można ograniczyć ani wyłączyć w umowie

7. STOSUNEK ROSZCZENIA O KARĘ UMOWNĄ DO ROSZCZENIA O ODSZKODOWAWCZEGO NA ZASADACH OGÓLNYCH

1. kara umowna ma co do zasady charakter wyłączny - zapłata kary umownej zwalnia dłużnika ze zobowiązania, wierzyciel nie może dochodzić już odszkodowania na zasadach ogólnych

2. ale jest to zasada dyspozytywna - strony mogą w umowie nadać karze umownej innych charakter

1. charakter zaliczalny - zapłata kary umownej ulega zaliczenia na poczet odszkodowania potrzebnego do naprawienia całej szkody

2. charakter alternatywny

3. są wątpliwości czy kara umowna może mieć charakter kumulatywny - kara umowna prowadziłaby z góry do wzbogacenia wierzyciela i miała charakter czysto represyjny

ZBIEG OK I OD - art. 443 KC

1. Może dojść do sytuacji, że Z TEGO SAMEGO ZESTAWU OKOLICZNOŚCI DLA POSZKODOWANEGO BĘDĄ WYNIKAĆ ROSZCZENIE DELIKTOWE I KONTRAKTOWE

1. np. kasjer kradnie pieniądze- narusza

1. obowiązek kontraktowy - obowiązek dbania o pieniądze

2. obowiązek powszechny - nikomu nie wolno kraść

2. np. samoistny posiadacza budowli jest wynajmującym - zawalenie się budowli - narusza

1. obowiązek kontraktowy - obowiązek utrzymywania przedmiotu najmu w stanie przydatnym do umówionego użytku

2. odpowiedzialność na zasadzie ryzyka z art. 434 KC

2. RÓŻNE STANOWISKA W RAZIE ZBIEGU

1. pr. francuskie - wyłączenie zbiegu - pierwszeństwo ma reżim kontraktowy

2. pr. niemieckie - zbieg jest dopuszczony - w takiej sytuacji poszkodowany ma 2 roszczenia i decyduje z którego skorzysta

1. nie można stworzyć roszczenia hybrydowego - w części opartego na reżimie kontraktowym a w części na reżimie deliktowym

3. PR. POLSKIE - ZBIEG JEST DOPUSZCZONY

1. art. 443 KC

1. okoliczność, że działanie lub zaniechanie, z którego szkoda wynikła, stanowiło niewykonanie lub nienależyte wykonanie istniejącego uprzednio zobowiązania, nie wyłącza roszczenia o naprawienie szkody z tytułu czynu niedozwolonego

2. chyba że z treści istniejącego uprzednio zobowiązania wynika co innego

2. poszkodowanemu przysługuje 1 odszkodowanie ale ma 2 roszczenia i może wybrać 1

3. ewentualnie wybiera sąd kierując się kryterium korzystniejszym dla poszkodowanego

4. różnice w reżimach

1. art. 415 KC - poszkodowany musi udowodnić winę

2. art. 471 - domniemanie winy

1. odpowiedzialność na zasadzie ryzyka - poszkodowany nie może zwolni nić się z odpowiedzialności przez dowód bark winy

2. art. 471 - domniemanie winy - ale poszkodowany może zwolnić się z odpowiedzialności przez dowód braku winy

3. termin przedawnienia

1. OD - co do zasady 3 lata

2. OK - różnie - 1 rok, 2 lata, zasady ogólne (10 la, 3 lata)

5. nie można stworzyć roszczenia hybrydowego - w części opartego na reżimie kontraktowym a w części na reżimie deliktowym

6. KC przewiduje wyjątki od dopuszczalności zbiegu

1. art. 447 - nie można z góry wyłączyć ani ograniczyć odpowiedzialności o której mówi art. 435 i 436 KC  są to przepisy semiimperatywne które co do zasady wyłączają zbieg, ale nie zawsze  zbieg pojawia się jeśli sytuacja poszkodowanego jest w umowie poprawiona (nie można jej w umowie pogorszyć)

2. art. 443 - treść istniejącego zobowiązania może ograniczać/wyłączać zbieg

1. ale z umowy wyraźnie musi wynikać, że strony chcą ograniczyć / wyłączyć odpowiedzialność i ta intencja stron musi dać się rozciągnąć na reżim deliktowy

7. istnieją też ograniczenia możliwości ograniczenia/wyłączenia odpowiedzialności

1. art. 473 KC-  nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie

1. za szkodę umyślną dłużnik odpowiada zawsze

2. * przepisy o OD nie są bezwzględnie obowiązujące - strony umowy mogą w pewnych granicach zmieniać ten reżim

3. doktryna, orzecznictwo - w przypadku szkody na osobie niedopuszczalne jest umowne ograniczenie / wyłączenie OD (OK też)

4. doktryna - w przypadku gdy naruszenie zobowiązania jest przestępstwem niedopuszczalne jest umowne ograniczenie / wyłączenie OD

1. ale nie dotyczy to tych przestępstw, które pola gają na samym naruszeniu obowiązków umownych  bo skoro naruszony jest jedynie obowiązek obligacyjny (a nie powszechny) to nie można mówić o delikcie

5. w przypadku uszkodzenia ciała / wywołania rozstroju zdrowia poszkodowany zawsze będzie wysuwał roszczenie deliktowe bo będzie chciał odszkodowania za szkodę majątkową + zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę a panuje przekonanie, że na gruncie OK. nie można dochodzić zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (chociaż nie do końca słuszne)

DUŻA KLAUZULA REBUS SIC STANTIBUS (rzeczy tak stoją)

6. OGÓLNIE

1. zastrzeżenie umowne wyraźnie przez strony zastrzeżone w umowie lub wynikające z umowy w sposób dorozumiany

2. dłużnik zobowiązuje się wykonać zobowiązanie ale z zastrzeżeniem, że sytuacja zewnętrzna nie zmieni się  gdy sytuacja zewnętrzna zmieni się dłużnik może powołać się na tą klauzulę

3. dotyczy to zwłaszcza wojen, kryzysów

7. HISTORIA

1. KZ przewidywał ją

2. gdy tworzono KC nie wprowadzono ją

1. zakładano że w gospodarce centralnie planowanej nie ma kryzysów

2. dlatego narodziła się doktryna o niemożliwości gospodarczej

3. w 1990 r. wprowadzono ją do KC

8. PRZESŁANKI SĄDOWEJ MODYFIKACJI UMOWY

1. PRZESŁANKA PROCESOWA

1. strona musi wystąpić do sądu z żądaniem uruchomienia klauzuli RSS

1. uprawnienie strony jest to bliskie prawu podmiotowemu kształtującemu

1. sąd na żądanie 1 ze stron zmienia treść zobowiązania lub je rozwiązuje (ostatecznie decyduje sąd)

2. PRZESŁANKI MATERIALNE

1. zasadnicze zachwianie równowagi umowy

1. spełnienie świadczenia jest połączone z nadmiernymi trudnościami

1. dotyczy to dłużnika

2. trudności majątkowe - np. drastyczny wzrost cen

3. trudności osobiste - np. udanie się na teren objęty wojną

2. albo spełnienie świadczenia grozi rażącą stratą dla 1 ze stron

1. może to dotyczyć dłużnika lub wierzyciela

2. np. wierzyciel zamawia surowiec na 10 lat  po roku państwo zakazuje produkcji tego towaru

2. nadzwyczajna zmiana stosunków zewnętrznych o charakterze powszechnym - zmiana musi wyjść poza normalny przebieg wydarzeń, np.

1. klęski żywiołowe

2. zarazy

3. wojny

4. gwałtowne kryzysy gospodarcze o nieprzewidzianym charakterze (Pajor)

3. nadzwyczajnej zmiany strony nie przewidywały przy zawarciu umowy

1. wynika stad, że przepis dotyczy wyłącznie zobowiązań umownych

4. strona żądająca modyfikacji nie mogła nadzwyczajnej zmianie stosunków zapobiec i zaradzić jej skutkom

5. nadzwyczajna zmiana nie może się mieścić w ryzyku kontraktowym strony żądającej modyfikacji - z umowy nie może wynikać, że ta strona ma ponieść ryzyko takiej zmiany

9. GDY TE PRZESŁANKI SĄ SPEŁNIONE

1. sąd po rozważeniu

1. interesów stron

2. i zgodnie z ZWS

2. może

1. oznaczyć sposób wykonania zobowiązania (zmienić go)

2. oznaczyć wysokość świadczenia

1. sąd może zastosować razem A i B

3. lub orzec o rozwiązaniu umowy (ale to ostateczność)

1. rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się interesami stron i ZWS

3. sąd modyfikując umowę powinien zmienić ją tylko o tyle o ile wymagają tego zmienione okoliczności  jeżeli od początku w umowie była pewna dysproporcja stron sąd powinien ją zachować i tylko dostosować ją do zmienionych okoliczności

4. orzeczenie sądu ma charakter konstytutywny - z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia dochodzi do zmiany treści zobowiązania lub jego rozwiązania

OCHRONA WIERZYCIELA W RAZIE NIEWYPŁACALNOŚCI DŁUŻNIKA - 527

8. ISTOTA

1. dotyczy to sytuacji gdy dłużnik w momencie zaciągania zobowiązania ma duży majątek a później się go wyzbywa

2. wierzyciel jeśli są spełnione przesłanki może żądać uznania czynności prawnej za bezskuteczna względem niego

9. PRZESŁANKI ZASTOSOWANIA AKCJI PAULIAŃSKIEJ

1. PRZEDMIOTOWE (OBIETYWNE) - wszystkie dowodzi wierzyciel

1. w chwili żądania ochrony musi istnieć wierzytelność

1. musi być to wierzytelność pieniężna -wynikająca ze zobowiązania pieniężnego sensu stricto lub zobowiązania niepieniężnego ze świadczeniem pieniężnym

2. musi być to wierzytelność już istniejąca

1. wyjątek: art. 530 chroni wierzytelności przyszłe (ale surowsze przesłanki)

3. musi być to wierzytelność zaskarżalna - musi podlegać egzekucji (wynikać ze zobowiązania zupełnego)

4. nie musi być to wierzytelność już wymagalna - AP chroni także wierzytelności, których termin spełnienia jeszcze nie nadszedł

5. orzecznictwo: może być to także wierzytelność publicznoprawna

2. przedmiotem zaskarżenia może być czynność prawna dokonana przez dłużnika

1. czynność prawna a nie faktyczna

1. np. spalenie pieniędzy nie jest chronione przez AP

2. może być to czynność prawna dwustronna, jednostronna

3. gdy jest kilku dłużników solidarnych - wystarczy czynność 1 z dłużników solidarnych

4. gdy jest dłużnik główny i poręczyciel - wystarczy czynność dokonana przez poręczyciela

3. czynność prawna musi być dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli

1. skutkiem tej czynności musi być zmniejszenie majątku dłużnika (np. darowizna) i to zmniejszenie ma być takie, że dłużnik stał się niewypłacalny w ogóle lub w wyższym stopniu niż był dotychczas - majątek dłużnika nie starcza na zaspokojenie wierzyciela

2. SN: czynność prawna ekwiwalentna może być dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli

1. np. dłużnik ma tylko nieruchomość  sprzedaje ją  cenę przeznacza na zabezpieczenie kredytu

4. czynność dokonana przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli musi przynieść korzyść majątkową osobie 3.

2. PODMIOTOWE (SUBIEKTYWNE)

1. dłużnik dokonuje tej czynności prawnej ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli

1. przesłanka te jest spełniona nawet jeśli dłużnik nie ma intencji pokrzywdzenia wierzycieli

2. dowód:

1. zasada: wierzyciel

2. wyjątek: istnieje domniemanie prawne wzruszalne, że dłużnik dokonuje darowizny ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli jeżeli

• w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny

• lub wskutek dokonania darowizny dłużnik stał się niewypłacalny

2. osoba 3. która uzyskała korzyść majątkową musi wiedzieć lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli

1. ta przesłanka nie musi być spełniona jeśli osoba 3. uzyskała korzyść majątkową nieodpłatnie

2. dowód

1. zasada: wierzyciel

2. wyjątek: istnieje domniemanie prawne wzruszalne że osoba 3., która uzyskała korzyść majątkową wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli jeżeli osobą tą jest:

• osoba będąca w bliskim stosunku z dłużnikiem

1. chodzi o bliskość w znaczeniu faktycznym (niekoniecznie rodzinnym)

2. może być to też bliskość miedzy osobami prawnymi, które są powiązane kapitałowo, osobowo

2. lub przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych

10. ART. 530 ROZCIĄGA OCHRONĘ Z AP NA WIERZYTELNOŚCI PRZYSZŁE

1. muszą być spełnione przesłanki obiektywne

2. + i przyszły dłużnik musiał działać w zamiarze pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli

1. te przesłanki wystarczą jeżeli osoba 3. uzyskała korzyść majątkową nieodpłatnie

3. + osoba 3. musi wiedzieć o zamiarze dłużnika

1. ta przesłanka jest konieczna jeżeli osoba 3. uzyskała korzyść majątkową odpłatnie

11. URUCHOMIENIE OCHRONY PAULIAŃSKIEJ MOŻE NASTĄPIĆ :

1. w formie procesowej powództwa przeciwko osobie 3., która wskutek czynności prawnej dłużnika uzyskała korzyść majątkową

1. powództwo to forma ataku

2. w formie procesowej zarzutu przeciwko osobie 3. która wskutek czynności prawnej dłużnika uzyskała korzyść majątkową

1. zarzut to forma obrony przed żądaniem powoda zawartym w pozwie

• a w wypadku gdy osoba 3. rozporządziła uzyskaną korzyścią wierzyciel może wystąpić bezpośrednio przeciwko osobie, na której rzecz rozporządzenie nastąpiło jeżeli

• osoba ta wiedziała o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika za bezskuteczną

• albo jeżeli rozporządzenie było nieodpłatne

12. Jeśli spełnione są przesłanki ochrony paulińskiej wierzyciel może żądać, aby czynność prawna dłużnika dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli była uznana za BEZSKUTECZNĄ WZGLĘDEM NIEGO (przypadek rozszerzonej skuteczności wierzytelności)

1. jeśli tak się stanie wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z majątku osoby 3. z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi osoby 3., ale tylko z tych przedmiotów majątkowych które wskutek czynności uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły (np. dłużnik odrzucił spadek)

2. orzeczenie sądu ma charakter konstytutywny

3. wierzyciel musi mieć tytuł wykonawczy wydany przeciw dłużnikowi

4. jest to bezskuteczność względna - czynność prawna jest skuteczna między stronami i wobec wszelkich innych osób a jest bezskuteczna tylko względem wierzyciela

13. OSOBA 3. MOŻE ZWOLNIĆ SIĘ OD OBOWIĄZKU ZADOŚĆUCZYNIENIA ROSZCZENIU WIERZYCIELA żądającego uznania czynności za bezskuteczną, jeżeli

1. zaspokoi tego wierzyciela

1. bo np. zależy jej na danym przedmiocie

2. albo wskaże mu wystarczające do jego zaspokojenia mienie dłużnika

14. Uznania czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną nie można żądać po upływie 5 LAT OD DNIA JEJ DOKONANIA (TERMIN ZAWITY)

15. SZCZEGÓLNA REGULACJA AP

1. umowa dożywocia

1. osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny

2. może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej

3. jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny

4. bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (zatem 2 przesłanka subiektywna też odpada)

5. i bez względu na czas zawarcia umowy

1. uprawnienie wygasa to po 5 latach od dnia zawarcia umowy dożywocia

2. odrzucenie spadku

1. KC

1. jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli

2. każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku

3. może żądać, żeby odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego

4. wg przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika

1. uprawnienie to wygasa

• po 6 miesiącach od chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku

• ale nie później niż z upływem 3 lat od odrzucenia spadku

2. przesłanki

1. PRZEDMIOTOWE (OBIETYWNE)

1. w chwili żądania ochrony musi istnieć wierzytelność

2. przedmiotem zaskarżenia może być odrzucenie spadku przez dłużnika

3. odrzucenie spadku musi być dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli

• można o tym mówić tylko wtedy gdy spadkobierca był niewypłacalny już w chwili otwarcia spadku

4. czynność dokonana przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli musi przynieść korzyść majątkową osobie 3.

2. doktryna stoi na stanowisku, że PRZESŁANKI PODMIOTOWE NIE MUSZĄ BYĆ SPEŁNIONE

1. dłużnik odrzuca spadek ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli

2. spadkobierca ,któremu spadek ostatecznie przypadł musi wiedzieć lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli

3. jeśli spełnione są przesłanki ochrony paulińskiej wierzyciel może żądać, aby odrzucenie spadku przez dłużnika dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli było uznane za BEZSKUTECZNE WZGLĘDEM NIEGO (przypadek rozszerzonej skuteczności wierzytelności)

1. jeśli tak się stanie wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z majątku spadkowego tak jak gdyby ten spadek został przyjęty przez spadkobiercę będącego dłużnikiem i z pierwszeństwem przed wierzycielami spadkobierców którym spadek ostatecznie przypadł

• CHARAKTER PRAWNY OCHRONY PAULIAŃSKIEJ

1. teorie które nie uznają istnienia zobowiązania

1. teoria egzekucyjna

1. przepisy o AP są szczególnym przypadkiem środka egzekucyjnego - rozszerzają możliwość prowadzenia egzekucji na majątek osoby 3.

2. osobie 3. nie można przypisać obowiązków obligacyjnych

2. teorie rzeczowe

1. wierzyciel uzyskuje uprawnienia o charakterze rzeczowym do przedmiotów majątkowych np. jak zastawnik, wierzyciel hipoteczny

2. ma prawo rzeczowe skuteczne erga omnes, więc także względem osoby 3.

3. krytyka: jest numerus clausus praw rzeczowych

2. teorie uznające istnienie zobowiązania - osobie 3. można przypisać obowiązki obligacyjne

1. teoria deliktowa

1. między osobą 3. a dłużnikiem popełniono delikt na niekorzyść wierzyciela - osoba 3. jest zobowiązana względem wierzyciela z tytułu tego deliktu

2. krytyka: osoba 3. nie musi wcale uczestniczyć w spisku czy zmowie przeciwko wierzycielowi

2. teoria bezpodstawnego wzbogacenia

1. brak podstawy prawnej

2. krytyka: podstawy prawnej poszukujemy w stosunku między dłużnikiem a osobą 3. a nie wierzycielem i osobą 3.

3. teoria zobowiązania powstającego z mocy ustawy (Pajor - najlepsza)

1. z chwilą uprawomocnienia się wyroku o bezskuteczności czynności prawnej względem wierzyciela z mocy ustawy powstaje zobowiązanie osoby 3. do znoszenia egzekucji prowadzonej przez wierzyciela

ZMIANY PODMIOTOWE W ZOBOWIĄZANIACH

• OGÓLNIE

14. W KC nie ma

1. regulacji, które pozwalałyby na jednoczesną zmianę obu stron

2. regulacji ogólnych, które pozwalałyby na łączne przejście praw i obowiązków z umowy wzajemnej

1. konieczne są 2 czynności:

1. cesja

2. przejęcie długu

2. tylko wyjątkowo, dla szczególnych rodzajów umów KC przewiduje takie przejścia np.

1. wstąpienie w stosunek najmu

2. wstąpienie w stosunek ubezpieczenia nieruchomości

15. ZMIANY PODMIOTOWE PO STRONIE WIERZYCIELA

1. przelew wierzytelności - cesja (na podstawie umowy)

2. subrogacja

16. ZMIANY PODMIOTOWE PO STRONIE DŁUŻNIKA

1. przejęcie długu

2. przystąpienie do długu

• PRZELEW WIERZYTELNOŚCI - CESJA

1. ISTOTA

1. cedent (dotychczasowy wierzyciel, zbywca wierzytelności) przenosi swą wierzytelność na cesjonariusza (osobę 3., nabywcę wierzytelności) na podstawie umowy konsensualnej

2. osoba 3. staje się wierzycielem dłużnika a cedent pozbywa się przysługującego mu prawa

2. CECHY

1. zasada: umowa o podwójnym skutku: zobowiązująco - rozporządzającym

1. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę chyba że

1. przepis szczególny stanowi inaczej

2. albo strony postanowiły inaczej

2. przepis szczególny lub wola stron mogą rozdzielić skutek zobowiązujący i rozporządzający

1. strony najpierw zawierają umowę zobowiązującą - jest źródłem zobowiązania do dokonania przelewu

2. następnie strony w wykonaniu uprzednio zaciągniętego zobowiązania zawierają umowę przelewu (umowę rozporządzającą)

2. umowa kauzalna - jej ważność zależy od istnienia zobowiązania do przeniesienia wierzytelności

1. jeśli jest to umowa o skutku zobowiązująco - rozporządzającym - to kauza istnieje w samej umowie w postaci zobowiązania

2. jeżeli zawarcie umowy przelewu następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego

1. z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności,

2. z zapisu

3. z bezpodstawnego wzbogacenia

4. lub z innego zdarzenia

1. ważność umowy przelewu zależy od istnienia tego zobowiązania

3. ZAWARCIE

1. umowa konsensualna - dochodzi do skutku solo consensu - przez zgodne oświadczenie woli stron

2. forma

1. zasada: dowolna

2. wyjątek: jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem - pismo (ad probationem)

3. nie jest potrzebna zgoda, a nawet wiedza dłużnika

4. może być zawarta pod warunkiem, z zastrzeżeniem terminu

4. DOPUSZCZALNOŚĆ PRZELEWU

1. zasada: każda wierzytelność może być przedmiotem przelewu, bo należy do praw zbywalnych - dotyczy to także

1. wierzytelności niezupełnych np. z gry lub zakładu

2. wierzytelności terminowych -wierzytelność już istnieje ale odsunięty jest termin wymagalności

3. wierzytelności przyszłych

1. systematyka prof. Zawady:

1. wierzytelności warunkowe - wierzytelność, która ma dopiero powstać -jest pod warunkiem zawieszającym

2. wierzytelności wynikające ze stosunków prawnych o charakterze trwałym, w sytuacji gdy nie został jeszcze zrealizowany pewien element w ramach tego stosunku od którego zależy powstanie wierzytelności

1. np. najem i przyszłe raty czynszu -nie upłynął jeszcze okres rozliczeniowy

3. wierzytelności, które nie mają swojej podstawy w aktualnie istniejącym zobowiązaniu

• np. wierzytelność z umowy sprzedaży, która dopiero ma być zawarta

2. wierzytelność przyszła może być przedmiotem przelewu jeżeli jest dostatecznie skonkretyzowana albo będą wskazane kryteria do konkretyzacji

3. należy odrzucić pogląd, że w takiej sytuacji przedmiotem przelewu jest ekspektatywa - przedmiotem jest wierzytelność przyszła o ile powstanie

4. sekunda adwokacka (prawna) - w razie przelewu wierzytelności przyszłej powstaje ona w majątku cedenta i „po sekundzie” przechodzi do majątku cesjonariusza

2. ograniczenia dopuszczalności przelewu

1. przelew nie może sprzeciwiać się przepisom ustawy, np.

1. prawo pierwokupu, odkupu jest niezbywalne

2. prawo dożywocia jest niezbywalne

3. prawo do wynagrodzenia z pracę jest niezbywalne

4. roszczenia związane ze szkodą na osobie są niezbywalne, chyba że są już wymagalne i że zostały uznane na piśmie albo przyznane prawomocnym orzeczeniem

2. przelew nie może sprzeciwiać się zastrzeżeniu umownemu

1. umowa między stronami, które powołały do życia wierzytelność może zawierać

1. „pactum de non cedento” - zastrzeżenie niezbywalności wierzytelności

2. ograniczenie zbywalności wierzytelności

2. ochrona cesjonariusza

1. jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem

2. zastrzeżenie umowne, że przelew nie może nastąpić bez zgody dłużnika

3. jest skuteczne względem cesjonariusza tylko wtedy,

4. gdy pismo zawiera wzmiankę o tym zastrzeżeniu

5. chyba że cesjonariusz w chwili przelewu o zastrzeżeniu wiedział

3. przelew nie może sprzeciwiać się właściwości zobowiązania

1. chodzi o wierzytelności osobiste - świadczenie dotyczy tylko określonego wierzyciela

1. mam roszczenie do malarza by mnie namalował

2. bilet imienny

3. prawo do alimentów (ale można przenieść poszczególne raty)

4. przelew jest nieważny jeżeli został dokonany wbrew ty ograniczeniom

1. ale umowa może zachować swój skutek zobowiązujący  cedent odpowiada za niewykonanie zobowiązania

3. przepisów o przelewie nie stosuje się do wierzytelności związanych z dokumentem na okaziciela lub zbywalnym przez indos

5. SKUTKI PRZELEWU

1. między cedentem i cesjonariuszem

1. wierzytelność przechodzi z cedenta na cesjonariusza

1. w umowie wzajemnej przejście wierzytelności nie oznacza jednoczesnego przyjęcia obowiązków - konieczne są 2 czynności

1. cesja

2. przejęcie długu

2. wraz z wierzytelnością przechodzą na cesjonariusza

1. wszelkie związane z wierzytelnością prawa

1. np. roszczenie o zaległe odsetki

2. np. hipoteka, zastaw

3. np. roszczenie odszkodowawcze z tytułu nienależytego WZ

2. wszelkie braki wierzytelności

1. nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet

2. np. jeśli wierzytelność jest naturalna to nabywca uzyskuje ją jako wierzytelność naturalną

3. odpowiedzialność cedenta

1. nie ma ochrony nabywcy w dobrej wierze

1. gdy wierzytelność nie istnieje albo nie przysługuje cedentowi to cesjonariusz choćby był w dobrej wierze tej wierzytelności nie nabywa

2. ale cedent ponosi względem cesjonariusza odpowiedzialność za to, że wierzytelność mu przysługuje

• jest to odpowiedzialność obiektywna o charakterze gwarancyjnym - za skutek

• jeśli wierzytelność cedentowi nie przysługuje cesjonariusz ma roszczenie odszkodowawcze

2. cedent nie odpowiada za wypłacalność dłużnika, chyba że przyjął na siebie taką odpowiedzialność w umowie przelewu

1. jeśli przyjął na siebie taką odpowiedzialność obiektywna o charakterze gwarancyjnym - za skutek

3. jeżeli przelew wynika ze sprzedaży to cedent za wady prawa odpowiada jako sprzedawca (rękojmia)

4. jeśli przelew wynika z darowizny to cedent za wady prawa odpowiada jako darczyńca (przepis ogólny o odpowiedzialności cedenta wyłączony przez treść umowy)

2. skutki przelewu względem dłużnika

1. dla skuteczności cesji nie jest konieczna zgoda dłużnika, a nawet jego wiedza

2. zarzuty które może podnosić dłużnik - 3 kategorie:

1. zarzut nieważności przelewu

1. np. przelew był ustawowo niedopuszczalny

2. dłużnik może podnosić przeciw cesjonariuszowi wszelkie zarzuty, które służyły mu względem cedenta w dniu powzięcia wiadomości o przelewie

1. np. zarzut potracenia - dłużnik może z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelność, która mu przysługuje względem cedenta

• chociażby stała się wymagalna dopiero po otrzymaniu przez dłużnika zawiadomienia o przelewie

• nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna później niż wierzytelność będąca przedmiotem przelewu

3. dłużnik może podnosić przeciwko cesjonariuszowi zarzuty osobiste

1. np. zarzut potrącenia

3. zawiadomienie dłużnika o dokonanym przelewie (chroniona jest dobra wiara dłużnika)

1. jeżeli dłużnik jest w dobrej wierze i spełni świadczenie do rąk cedenta zwalnia się z długu

1. dotyczy to także innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a cedentem

2. w takiej sytuacji cesjonariuszowi przysługuje roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia przeciw cedentowi

• w grę wchodzi też OK. gdy cedent zobowiązał się że zawiadomi cesjonariusza a tego nie zrobił

3. dłużnik jest w dobrej wierze dopóki cedent nie zawiadomi go o przelewie, albo nie dowie się o przelewie od cedenta w inny dostatecznie pewny sposób

2. sytuacja gdy dłużnik wie o przelewie ale nie wie o tym że przelew jest nieważny

1. ochronie podlega tylko dłużnik, który otrzymał o przelewie pisemne zawiadomienie pochodzące od cedenta i nie wiedział o wadliwości w chwili spełniania świadczenia  taki dłużnik nawet jeśli spełnił świadczenie do rąk cesjonariusza to zwalnia się z długu

• bo w takiej sytuacji cedent może powołać się wobec dłużnika na nieważność przelewu albo na zarzuty wynikające z jego podstawy prawnej tylko wtedy, gdy w chwili spełnienia świadczenia były one dłużnikowi wiadome

• dotyczy to także innych czynności prawnych

2. wniosek: gdy dłużnik ma wątpliwości komu świadczyć - powinien zażądać od cedenta pisemnego zawiadomienia o przelewie bo tylko wtedy będzie chroniony tą konstrukcją

• SUBROGACJA, PODSTAWIENIE (wstąpienie osoby 3. w prawa zaspokojonego wierzyciela)

1. Wierzyciel zostaje zaspokojony przez osobę 3.  zobowiązanie powinno wygasnąć  dłużnik powinien być zwolniony - ale problem dotyczy osoby 3.

1. osoba 3. może mieć roszczenie regresowe opierające się na szczególnym stosunku prawnym łączącym dłużnika i osobę 3. np. zlecenie

1. dający zlecenie zobowiązany jest zwolnić przyjmującego zlecenie od zobowiązań, które ten w zaciągnął w imieniu własnym w celu należytego wykonania zlecenia

2. gdy takiego stosunku nie było osoba 3. będzie miała

1. roszczenie o zwrot z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia

2. lub roszczenie z negotiorum gestio

3. silniejszą pozycję zapewnia subrogacja

2. ISTOTA SUBROGACJI

1. spłacona wierzytelność nie wygasa, dłużnik nie zostaje zwolniony a osoba 3. wstępuje w prawa wierzyciela, do wysokości dokonanej zapłaty

2. jest to ta sama wierzytelność

1. osoba 3. może żądać zapłaty na tych samych zasadach jak dotychczasowy wierzyciel

2. korzysta z wszelkich gwarancji, zabezpieczeń, poręczeń

3. subrogacja może mieć swoja podstawę w umowie lub ustawie (cessio legis)

3. SUBROGACJA USTAWOWA (CESSIO LEGIS) - z mocy prawa

1. osoba 3., która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty

1. jeżeli płaci dług cudzy,

1. za który jest odpowiedzialna osobiście (np. poręczyciel

2. albo za który jest odpowiedzialny pewnymi przedmiotami majątkowymi

1. np. właściciel rzeczy zastawionej który sam nie jest dłużnikiem osobistym

3. punkt ten nie dotyczy dłużnika solidarnego, gdyż płaci on dług własny a ponadto ma roszczenie regresowe

2. jeżeli osobie 3. spłacającej wierzyciela przysługuje prawo, przed którym spłacona wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia

1. kolejność zapłaty pojawia się na etapie postępowania egzekucyjnego

2. wierzyciel A jest w kolejce egzekucyjnej bardzo daleko a wierzyciel B jest w drabinie na wyższej pozycji  wierzyciel B ma większy wpływ na bieg egzekucji  wierzyciel A spłaca wierzyciela B i wchodzi na jego miejsce bo zależy mu na tym aby być w drabinie wysoko i pokierować egzekucją

3. jeżeli osoba 3. spłacająca wierzyciela działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela

1. umowa osoby 3. z dłużnikiem

2. forma

1. umowa - pismo (ad solemnitatem)

2. zgoda dłużnika - pismo (ad solemnitatem)

3. dłużnik może ją zawrzeć, np. dlatego, że nowy wierzyciel zapewni mu dogodniejsze warunki spłaty (np. ciocia spłaca bratanka, ale chce wstąpić w prawa wierzyciela)

4. jeżeli to przewidują przepisy szczególne

1. np. przy umowie ubezpieczenia art. 828

1. jeżeli nie umówiono się inaczej, z dniem zapłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela roszczenie ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę przechodzi z mocy prawa na ubezpieczyciela do wysokości zapłaconego odszkodowania

2. nie przechodzą na ubezpieczyciela roszczenia ubezpieczającego przeciwko osobom, z którymi ubezpieczający pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym, chyba że sprawca wyrządził szkodę umyślnie

• np. mały syn porysował nam samochód - i tak musielibyśmy zapłacić firmie ubezpieczeniowej

2. wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia, które jest już wymagalne - jeśli odmówi popada w zwłokę

3. jeżeli wierzyciel został spłacony przez osobę 3. tylko w części

1. to dłużnik ma 2 wierzycieli

1. wierzyciela pierwotnego

2. wierzyciela z subrogacji

2. wierzycielowi pierwotnemu przysługuje co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzytelnością, która przeszła na osobę 3. wskutek zapłaty częściowej

3. potwierdza to też art. 828

1. jeżeli zakład pokrył tylko część szkody ubezpieczającemu przysługuje co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed roszczeniem ubezpieczyciela

4. SUBROGACJA UMOWNA

1. osoba 3. zawiera umowę z wierzycielem, w której strony umawiają się że osoba 3. spłaci wierzyciela i jednocześnie sama stanie się wierzycielem

2. umowa ta musi być zawarta przed lub jednocześnie ze spełnieniem świadczenia (więc nie jest konsensulana)

3. zgoda dłużnika nie jest potrzebna, bo jego pozycja nie ulega zmianie

4. umowa ta nie jest regulowana w KC - wynika z ZSU

5. skutki tej umowy są bardzo podobne do skutków cesji - można odpowiednio stosować przepisy o cesji, ale są wyjątki:

1. osoba 3. wstępuje w prawa wierzyciela tylko do wysokości dokonanej zapłaty (przy przelewie cena za wierzytelność jest ustalana dowolnie)

2. w zakresie nie spłaconej części wierzytelności wierzyciel nadal pozostaje wierzycielem i ma pierwszeństwo zaspokojenia przed osobą wstępującą

3. nie można stosować przepisu że

1. zbywca wierzytelności ponosi względem nabywcy odpowiedzialność za to, że wierzytelność mu przysługuje; za wypłacalność dłużnika w chwili przelewu ponosi odpowiedzialność tylko o tyle, o ile tę odpowiedzialność na siebie przyjął

6. subrogacja umowna jest niedopuszczalna gdy ma prowadzić do obejścia przepisów ograniczających dopuszczalność cesji

• PRZEJĘCIE DŁUGU

1. ISTOTA - osoba 3. wstępuje na dłużnika, który zostaje zwolniony z długu

2. PRZEJĘCIE DŁUGU NASTĘPUJE W DRODZE UMOWY - może być to:

1. umowa między wierzycielem a osobą 3. za zgodą dłużnika

1. oświadczenie dłużnika może być złożone którejkolwiek ze stron

2. jeżeli skuteczność umowy o przejęcie długu zależy od zgody dłużnika, a dłużnik zgody odmówił - umowę uważa się za nie zawartą

2. umowa między dłużnikiem a osobą 3. za zgodą wierzyciela

1. oświadczenie wierzyciela może być złożone którejkolwiek ze stron

2. oświadczenie wierzyciela jest bezskuteczne, jeżeli wierzyciel nie wiedział, że osoba przyjmująca dług jest niewypłacalna

3. jeżeli skuteczność umowy o przejęcie długu zależy od zgody wierzyciela, a wierzyciel zgody odmówił - strona, która wg umowy miała przejąć dług, jest odpowiedzialna względem dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie od niego żądał spełnienia świadczenia

1. konwersja w umowę o zwolnienie dłużnika od obowiązku świadczenia

2. ale ta konwersja ma charakter dyspozytywny - strony mogą zastrzec że w takiej sytuacji umowa upada

2. CECHY UMOWY

1. umowa przysparzająca dla dłużnika - zwalnia go z długu

2. w pewnym zakresie abstrakcyjna

3. ZAWARCIE

1. umowa konsensualna - dochodzi do skutku solo consensu - przez zgodne oświadczenie woli stron

2. forma

1. umowa - pismo ad solemnitatem

2. zgoda wierzyciela - pismo ad solemnitatem

3. zgoda dłużnika - spód w doktrynie

1. Łętowska - powołuje się na art. 63 KC

1. jeżeli do ważności czynności prawnej wymagana jest forma szczególna

2. oświadczenie obejmujące zgodę osoby trzeciej powinno być złożone w tej samej formie (czyli pismo ad probationem)

2. Pajor - art. 522 KC do lex specialis w stosunku do art. 63 KC i wyłącza jego zastosowani (czyli dowolna forma)

4. TERMIN DO WYRAŻENIA ZGODY

1. Każda ze stron, które zawarły umowę o przejęciu długu

2. może wyznaczyć osobie której zgoda jest potrzebna do skuteczności przejęcia

3. odpowiedni termin do wyrażenia zgody

4. bezskuteczny upływ wyznaczonego terminu jest jednoznaczny z odmówieniem zgody

5. DOPUSZCZALNOŚĆ PRZEJĘCIA DŁUGU

1. ustawa nie wprowadza ograniczeń

1. można przenieść dług przyszły

2. można przenieść dług ze zobowiązania niezupełnego

2. doktryna i orzecznictwo

1. nie można przejąć długu wynikającego z innego zobowiązania niż cywilno- prawne (np. publiczno - prawne)

2. nie można przejąć długu osobistego

1. np. gdy świadczenie polega na namalowaniu domu

2. ale przecież wymagana jest zgoda wierzyciela

6. SKUTKI PRZEJĘCIA DŁUGU

1. dług przechodzi na przejemcę a dotychczasowy dłużnik zostaje zwolniony z długu

1. to przejście dotyczy całokształtu sytuacji prawnej dłużnika w danym stosunku obligacyjnym

2. zarzuty przyjmującego dług

1. przyjmujący dług może podnosić przeciw wierzycielowi:

1. wszelkie zarzuty, które miał dotychczasowy dłużnik

1. wyjątek: zarzut potrącenia z wierzytelności dotychczasowego dłużnika nie przysługuje przejemcy

2. zarzuty osobiste przyjmującego dług

1. np. zarzut potrącenia z jego wierzytelności

3. zarzuty z umowy przejęcia długu

1. np. zarzut niezachowania formy

2. przyjmujący dług nie może podnosić przeciw wierzycielowi zarzutów wynikających z istniejącego między przyjmującym dług a dotychczasowym dłużnikiem stosunku prawnego, będącego podstawą prawną przejęcia długu

1. NIE DOTYCZY TO JEDNAK ZARZUTÓW, O KTÓRYCH WIERZYCIEL WIEDZIAŁ

2. np. umowa sprzedaży

1. kupujący przejmuje dług zamiast ceny  umowa sprzedaży staje się podstawą prawną przejęcia  po przejęciu okazuje się, że umowa sprzedaży jest nieważna lub odstąpiono od umowy  kauza przejęcia odpada  przyjmujący dług może się na to powołać tylko wtedy gdy wierzyciel wiedział, że przejęcie następuje na podstawie umowy sprzedaży i wiedział, że ta umowa sprzedaży jest nieważna

3. zatem umowa o przejęcie długu jest umową abstrakcyjną w zakresie w jakim chroniony jest wierzyciel w dobrej wierze przed zarzutami przejemcy w z powodu braku podstawy

3. jeżeli wierzytelność była zabezpieczona poręczeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osobę 3., poręczenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwilą przejęcia długu, chyba że poręczyciel lub osoba 3. wyrazi zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia

1. a contrario: zabezpieczenia ustanowione przez samego dłużnika nie wygasają

7. REGUŁA INTERPRETACYJNA

1. jeżeli w umowie o przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zwolnić zbywcę od związanych z własnością długów - poczytuje się w razie wątpliwości, że strony zawarły umowę o przejęcie tych długów przez nabywcę

• PRZYSTĄPIENIE DO DŁUGU - KUMULATYWNE PRZEJĘCIE DŁUGU

1. ISTOTA

1. osoba 3. dochodzi obok dotychczasowego dłużnika do długu i staje się współdłużnikiem solidarnym

2. dotychczasowy dłużnik nie zostaje zwolniony

3. przystępujący do długu odpowiada za dług własny (to go różni od poręczyciela)

2. To przystąpienie może nastąpić :

1. na podstawie umowy (nie jest uregulowane ustawowo, wynika z ZSU)

1. w drodze analogii stosujemy przepisy o przejęciu długu

2. może to być

1. umowa między wierzycielem a osobą 3. za zgodą dłużnika,

2. umowa między dłużnikiem a osoba 3. za zgodą wierzyciela.

1. czy potrzebna jest zgoda wierzyciela?

• 1 - nie

1. wierzyciel nie może nic stracić - ma tylko dodatkowego dłużnika

2. Czachórski - tak

1. może się okazać tak że wierzyciel straci

2. wierzyciel chce otrzymać świadczenie w naturze  przystępujący do długu dysponuje wierzytelnością wobec wierzyciela  dochodzi do zaspokojenia przez potrącenie

2. z mocy prawa

1. np. KC

1. nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego odpowiada solidarnie za zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa

2. nie dotyczy to sytuacji gdy nabywca w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach lub nie mógł się dowiedzieć mimo zachowania należytej staranności

3. odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa wg stanu w chwili nabycia a cen w chwili zaspokojenia wierzyciela

4. odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć

2. np. odpowiedzialność zleceniobiorcy i jego zastępcy

SPADEK

10. POJĘCIE SPADKU - spadek obejmuje prawa i obowiązki zmarłego, które spełniają jednocześnie 4 kryteria:

1. mają charakter cywilnoprawny

2. mają charakter majątkowy

3. nie są ściśle związane z osobą zmarłego

4. nie przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy osoby te są spadkobiercami

11. PRAWA I OBOWIĄZKI ZMARŁEGO, KTÓRE MAJĄ CHARAKTER CYWILNOPRAWNY

1. prawa i obowiązki wynikające ze stosunków prawnych unormowanych w

1. KC

2. ustawach szczególnych zaliczanych do prawa cywilnego, np. prawo autorskie

3. czasem w przepisach innych gałęzi prawa, np. prawa pracy

2. decyduje merytoryczny charakter stosunku - stosunki cywilnoprawne opierają się na zasadzie autonomii stron (brak podporządkowania)

3. do spadku nie należą

1. prawa i obowiązki wynikające ze stosunków

1. administracyjnoprawnych

2. prawno finansowych, np. zobowiązania podatkowe

3. prawno-karnym

2. uprawnienie do świadczeń emerytalnych i rentowych

12. PRAWA I OBOWIĄZKI ZMARŁEGO, KTÓRE MAJĄ CHARAKTER MAJĄTKOWY

1. prawa majątkowe - te które są bezpośrednio uwarunkowane interesem ekonomicznym uprawnionego

2. do spadku nie należą

1. prawa osobiste związane z ochroną dóbr osobistych w rozumieniu art. 23 - 24 KC

2. prawa rodzinne - wynikające ze stosunków prawno rodzinnych

1. wyjątek: prawo do alimentacji ma charakter majątkowy a nie należy ono do spadku bo jest ściśle związane z osobą zmarłego

13. PRAWA I OBOWIĄZKI ZMARŁEGO, KTÓRE NIE SĄ ŚCIŚLE ZWIĄZANE Z OSOBĄ ZMARŁEGO

1. do spadku nie należą

1. prawa i obowiązki majątkowe wynikające ze stosunków prawno rodzinnych

1. np. prawo do alimentacji

2. ale są od tego pewne wyjątki 

2. prawa majątkowe, które ex definitione nie mogą trwać dłużej niż przez okres życia uprawnionego

1. użytkowanie

2. służebności osobiste

3. prawo do renty przyznanej w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia albo ustanowionej w drodze umowy

4. prawo dożywocia

3. prawa i obowiązki wynikające ze stosunków obligacyjnych, ulegających rozwiązaniu w razie śmierci 1 ze stron

1. np. umowa o dzieło

1. umowa o dzieło, którego wykonanie zależy od osobistych przymiotów przyjmującego zamówienie, rozwiązuje się wskutek jego śmierci lub niezdolności do pracy

2. np. zlecenie

1. w braku odmiennej umowy zlecenie wygasa wskutek śmierci przyjmującego zlecenie albo wskutek utraty przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych

4. prawo do zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę doznaną wskutek naruszenia dóbr osobistych

1. wyjątek: należy do spadku jeśli roszczenie z tego tytułu zostało uznane na piśmie albo powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego

5. wynikające z członkowstwa w spółdzielni spółdzielcze prawa organizacyjne

1. do spadku należą prawa majątkowe członka, które przysługiwałyby mu w razie wystąpienia ze spółdzielni (prawo do udziału i do wkładu)

14. PRAWA I OBOWIĄZKI ZMARŁEGO, KTÓRE NIE PRZECHODZĄ NA OZNACZONE OSOBY NIEZALEŻNIE OD TEGO CZY OSOBY TE SĄ SPADKOBIERCAMI

1. do spadku nie należą prawa i obowiązki, których przejście na inne osoby polega na następstwie szczególnym

1. np. najem lokali które służą zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych

1. w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują:

1. małżonek niebędący współnajemcą lokalu

2. dzieci najemcy i jego współmałżonka

3. inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych

• chodzi o konkretny obowiązek alimentacyjny , określony orzeczeniem sądu lub dobrowolną decyzją, istniejący w chwili śmierci najemcy (a nie potencjalny)

4. osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą

• konkubinat - tradycyjny lub związek osoby tej samej płci

2. osoby te wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci

3. osoby, które wstąpiły w stosunek najmu lokalu mieszkalnego , mogą go wypowiedzieć z zachowaniem terminów ustawowych, chociażby umowa najmu była zawarta na czas oznaczony

1. w razie wypowiedzenia stosunku najmu przez niektóre z tych osób stosunek ten wygasa względem osób, które go wypowiedziały

4. jeżeli nie ma takich osób stosunek najmu wygasa

5. przepisów tych nie stosuje się w razie śmierci 1 ze współnajemców lokalu mieszkalnego - zasady ogólne z art. 922 KC

2. np. służebność mieszkania

1. po śmierci uprawnionego jeżeli tak się umówiono przysługiwać może dzieciom, rodzicom i małżonkowi

3. np. suma przypadająca uprawnionemu (zmarłemu) z tytułu ubezpieczenia osobowego

1. uprawnione do jej otrzymania są wyłącznie osoby wskazane w umowie bądź w ogólnych warunkach ubezpieczenia

4. środki zgromadzone na rachunku otwartego funduszu emerytalnego

1. ½ ma przypadać osobom wskazanym przez zmarłego członka funduszu (jeśli ich nie wskaże podlega dziedziczeniu na zasadach ogólnych)

2. ½ ma przypadać małżonkowi, w zakresie w jakim środki te Ely przedmiotem małżeńskiej wspólności majątkowej

5. pewna część środków zgromadzonych na rachunku bankowym

1. bank zobowiązany jest wypłacić:

1. kwotę potrzebną na pokrycie kosztów pogrzebu

2. kwotę nie wyższą niż 20-krotne miesięczne wynagrodzenie - osobie wskazanej w umowie przez posiadacza rachunku

6. spółdzielnia jest zobowiązana wypłacić udziały osobie wskazanej przez członka spółdzielni

15. SPADKOBIERCA WSTĘPUJE W STOSUNKI MAJĄTKOWE SPADKODAWCY - staje się podmiotem majątkowych stosunków cywilnoprawnych. w których uczestniczył spadkodawca

1. na spadkobiercę przechodzą

1. prawa

2. obowiązki

3. sytuacje prawne - wypadki, gdy spośród kilku elementów potrzebnych do wywołania określonego skutku prawnego, do chwili śmierci spadkodawcy nie wszystkie zostały już speł­nione - jeżeli te brakujące elementy spełnią się po śmierci spadkodawcy, skutki ich będą działać w stosunku do spadkobiercy np.:

1. zasiedzenie gdy spadkodawca był samoistnym posiadaczem rzeczy w okolicznościach prowadzących do zasiedze­nia

16. PODSTAWOWE SKŁADNIKI SPADKU

1. PRAWA

1. prawa rzeczowe

1. własność rzeczy (w tym własność lokali i odrębna własność budynków)

2. użytkowanie wieczyste

3. ograniczone prawa rzeczowe

1. służebności gruntowe (wraz z prawem własności nie­ruchomości władnącej)

2. zastaw

3. hipoteka

4. spółdzielcze prawo do lokalu typu własnościowego

2. wierzytelności

1. wynikające ze umów obligacyjnych

2. wynikające z odpowiedzialności deliktowej

3. prawa majątkowe wynikające z członkostwa spadkodawcy w spółdzielni

1. do spadku należą prawa majątkowe członka, które przysługiwałyby mu w razie wystąpienia ze spółdzielni (prawo do udziału i do wkładu)

2. spółdzielcze prawo do lokalu typu własnościowego jest dziedziczne

3. spółdzielcze prawo do lokalu typu lokatorskiego nie jest dziedziczne

4. prawa majątkowe na dobrach niematerialnych, np.

1. majątkowe prawa autorskie

2. prawo do patentu

3. patent

5. prawa kształtujące, w szczególności

1. prawo uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu lub groźby

6. niektóre prawa i obowiązki majątkowe wynikające z przepisów prawa ro­dzinnego i opiekuńczego

1. powstałe wskutek ustania małżeń­skiego ustroju wspólności majątkowej

2. powstałe na skutek ustania władzy rodzicielskiej lub opieki

3. uprawnienie do żądania zwrotu i obowiązek dokonania zwrotu alimen­tów osobie, która je dostarczała, nie będąc do tego zobowiązana lub będąc zo­bowiązana w dalszej kolejności

2. POSIADANIE (SAMOISTNE I ZALEŻNE) które spadkodawca sprawował do chwili swej śmierci (bez względu na tytuł prawny)

3. OBOWIĄZKI MAJĄTKOWE  długi spadkowe należą do spadku - odpowiedzialność jest różnie uregulowana

1. do spadku należą

1. obowiązki majątko­we, wynikające ze stosunków prawnych spadkodawcy, które pozostają w mocy mimo jego śmierci

2. z reguły do spadku należą obowiązki majątkowe powstałe wskutek roz­wiązania stosunku prawnego przez śmierć spadkodawcy, np.

1. jeśli stosunek najmu wygasł  obowiązek zwrotu lokalu w stanie niepogorszonym

3. obowiązki majątkowe powstałe z chwilą śmierci spadkodawcy lub później

1. koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyjętym w danym środowisku

2. koszty postępowania spadkowego

3. koszty zarządu majątkiem spad­kowym

4. koszty wynagrodzenia wykonawcy testamentu lub kuratora spadku

5. obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek

6. obowiązek wykonania zapisów i poleceń

7. inne obowiązki przewidziane w przepisach księgi IV KC

• np. obowiązek dostarczenia dziadkom spadkodawcy środków utrzymania w wy­padkach określonych w KC

• np. małżonek i inne osoby bliskie spadkodawcy, które mieszkały z nim do dnia jego śmierci, są uprawnione do korzystania w ciągu 3 miesięcy od otwarcia spadku z mieszkania i urządzenia domowego w zakresie dotychczasowym

1. nie ma znaczenia czy te osoby są powołane do spadku

2. uprawnienie to powstaje ex lege z chwilą otwarcia spadku

3. rozrządzenie spadkodawcy wyłączające lub ograniczające to uprawnienie jest nieważne

4. uprawnienie to jest skuteczne przeciwko

• spadkobiercom

• zapisobiercom

• osobom 3., w stosunku do których spadkodawcy przysługiwało prawo do korzysta­nia z mieszkania

• OTWARCIE SPADKU

1. Termin techniczno - prawny określający zdarzenie prawne jakim jest śmierć spadkodawcy, pociągająca za sobą przejście praw i obowiązków majątkowych na jego spadkobierców

2. Chwilą otwarcia spadku jest chwila śmierci spadkodawcy

1. oznacza się ją nie tylko co do dnia ale także co do godziny

1. ma to znaczenie bo tego samego dnia mógł umrzeć spadkodawca i spadkobierca

2. jeżeli chwili śmierci nie można dokładnie oznaczyć na podstawie opinii lekarskiej należy wskazać moment najbardziej prawdopodobny lub przynajmniej granice czasowe chwili śmierci

3. Z chwilą otwarcia spadku spadkobierca nabywa spadek (choćby nawet o tym nie wiedział) - spadek przechodzi z mocy samego pra­wa bezpośrednio na spadkobiercę (spadkobierców)

1. ale spadkobierca może odrzucić spadek - oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania

2. dopóki termin ten nie upłynie lub spadkobierca nie złoży wcześniej oświadczenia o przyjęciu spadku przej­ście na spadkobiercę praw i obowiązków majątkowych spadkodawcy ma charak­ter tymczasowy

3. jeśli spadkobierca odrzuci spadek zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku

4. Wg stanu rzeczy istniejącego w chwili otwarcia spadku ocenia się

1. zdol­ność do dziedziczenia

2. skład majątku spadkowego

• POJĘCIE DZIEDZICZENIA

1. Spadek przechodzi w drodze dziedziczenia z mocy samego pra­wa bezpośrednio na spadkobiercę (spadkobierców) z chwilą otwarcia spadku

2. Dziedziczenie to przykład sukcesji uniwersalnej (następstwa prawnego pod tytułem ogólnym)

1. sukcesja uniwersalna - w wyniku 1 zdarzenia prawnego następca prawny wstępuje w ogół praw i obowiązków swojego poprzednika

1. spadkobierca nabywa wszystkie przedmioty majątkowe należące do spadku niezależnie od ich charakteru

2. jeżeli jest kilku spadkobierców, nabywają oni wszyscy razem spadek jako całość

1. udział każdego z nich zarówno w całym spadku jak i w po­szczególnych przedmiotach majątkowych jest określony za pomocą ułamka (części idealnej)

3. nabycie w drodze sukcesji uniwersalnej jest nabyciem pochodnym  pra­wa majątkowe należące do spadku przechodzą na spadkobierców w takim zakre­sie, w jakim przysługiwały one spadkodawcy

1. działa zasada nemo plus iuris in alium transferre potest, quam ipse habet

2. wyjątki od tej zasady, np. art. 169 KC nie mają analogicznego zastosowania do dziedziczenia

4. na spadkobiercę (spadkobierców) przechodzą i te prawa majątkowe, któ­re spadkodawca przeznaczył innej osobie w drodze zapisu, a zapisobierca uzy­skuje tylko względem spadkobiercy roszczenie o przeniesienie nań odpowied­niego prawa

2. *sukcesja syngularna (nabycie pod tytułem szczególnym) - ze zbywcy (poprzednika prawnego) przechodzi na nabywcę (następce prawnego) 1 ściśle określone prawo lub obowiązek lub kilka praw i obowiązków (ale zindywidualizowanych)

• POWOŁANIE DO SPADKU (DO DZIEDZICZENIA)

1. PODSTAWA SUKCESJI - powołanie do spadku może wynikać tylko

1. z ustawy

2. z testamentu

3. po części z ustawy, po części z testamentu  może się zdarzyć że te same osoby mogą jednocześnie dziedziczyć część spadku z ustawy i część spadku z testamentu

2. PIERWSZEŃSTWO MA DZIEDZICZENIE TESTAMENTOWE

1. dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje

1. gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy

2. albo gdy żadna z osób, które spadkodawca powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą

2. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych dziedziczenie ustawowe co do części spadku następuje

1. gdy spadkodawca nie powołał do tej części spadkobiercy

2. gdy którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości spadku, nie chce lub nie może być spadkobiercą (a spadkobierca wyłączył przyrost i nie przewidział podstawienia - to te W)

3. POWOŁANIE DO SPADKU (WYNIKAJĄCE Z USTAWY LUB Z TESTAMENTU) JEST SKUTECZNE TYLKO WTEDY, GDY SPADKOBIERCA:

1. ma zdolność do dziedziczenia

2. nie został uznany za niegodnego

3. nie zrzekł się dziedziczenia

4. ZDOLNOŚĆ DO DZIEDZICZENIA - przepisy te stosuje się odpowiednio do zapisobiorcy

1. dziedziczyć może ten, kto może być podmiotem praw i obowiązków w zakresie prawa cywilnego  zdolność do dziedziczenia 1 z przejawów zdolności praw­nej

2. osoba fizyczna - ma zdolność do dziedziczenia od chwili urodzenia do śmierci

1. wyjątek: dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeżeli urodzi się żywe (a domniemywa się, że przyszło na świat żywe)

3. osoba prawna - ma zdolność do dziedziczenia jeżeli istnieje w chwili otwarcia spadku

1. wyjątek: fundacja ustanowiona w testamencie przez spadkodawcę może być spadkobiercą jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu 2 lat od ogłoszenia testamentu

2. jedyną osobą prawną, która może dziedziczyć z ustawy jest SP

3. wszystkie inne osoby prawne mogą dziedziczyć jedynie z testamentu

4. niezdolność do dziedziczenia

1. bezwzględna niezdolność do dziedziczenia

1. osoba, która w chwili otwarcia spadku nie spełnia tych przesłanek - nie może dziedziczyć po żadnym spadkodawcy zmarłym w owej chwili

2. niektórzy autorzy mówią też o względ­nej niezdolności do dziedziczenia

1. dotyczy ona świadków testamentu

1. nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść a także jej

• małżonek

• krewni i powino­waci 1. i 2. stopnia

• osoby pozostających z nią w stosunku przy­sposobienia

2. jeżeli świadkiem była 1 z tych osób nieważne jest tylko postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym 1. lub 2. stopnia albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia

3. ale gdy z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament

2. jednak przeprowadzanie takiego podziału jest niezasadne

1. odsunięcie tych osób od dziedziczenia nie wynika z braku zdolności do dziedziczenia po spadkodawcy  mamy tu do czynienia z problemem ważności czynności prawnej

2. zdolność do dziedziczenia jest jednym z przejawów zdolności praw­nej (a ona nie może mieć charakteru względnego)

5. NIEGODNOŚĆ - przepisy te stosuje się odpowiednio do zapisobiorcy

1. PRZYCZYNY - sąd może uznać spadkobiercę za niegodnego jeżeli

1. dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy

1. sąd cywilny jest związany skazującym wyrokiem sądu karnego

2. sąd cywilny nie jest związany uniewinniającym wyrokiem sądu karnego

3. gdy w procesie karnym nie wydano wyroku (np. z powodu amnestii lub przedawnienia) - sąd cywilny samodzielnie o tym rozstrzyga

4. sąd cywilny sam ocenia czy przestępstwo jest ciężkie

5. może to dotyczyć także podżegacza, pomocnika i usiłowania

2. podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu

1. spadkobierca może być uznany za niegodnego chociaż testament jest nieważny

3. podstępem lub groźbą przeszkodził spadkodawcy w sporządzeniu lub odwołaniu testamentu

4. umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy - w zamiarze usunięcia skutków prawnych związanych ze sporządzeniem testamentu

1. spadkobierca może być uznany za niegodnego chociaż testament jest nieważny

2. spadkobierca nie może być uznany za niegodnego jeśli zniszczył testament w przekonaniu, że jest on nieważny

5. umyślnie podrobił lub przerobił testament spadkodawcy

6. świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego

2. SKUTEK

1. spadkobierca niegodny wyłączony jest od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku

2. następuje to na mocy orzeczenia sądu wydanego w trybie procesowym  konieczne jest wytoczenie powództwa

3. UZNANIA SPADKOBIERCY ZA NIEGODNEGO MOŻE ŻĄDAĆ KAŻDY, KTO MA W TYM IN­TERES - przede wszystkim:

1. spadkobiercy powołani do spadku razem ze spadkobiercą niegodnym

2. osoby, które wskutek uznania spadkobiercy za niegodnego byłyby powołane do spadku w najbliższej kolejności lub w dalszej kolejności

3. SP

4. zapisobierca - jeżeli został on obciążony dalszym zapisem na rzecz osoby niegodnej

5. prokurator

4. UZNANIA SPADKOBIERCY ZA NIEGODNEGO MOŻNA ŻĄDAĆ PO OTWARCIU SPAD­KU, DO KTÓREGO NIEGODNY JEST POWOŁANY

1. i w ciągu 1 roku od dnia gdy osoba, która ma w tym interes dowiedział się o przyczynie niegodności (termin ten nie ogranicza prokuratora)

2. i nie później jednak niż przed upływem 3 trzech od otwarcia spadku

1. są to terminy zawite

5. PRZEBACZENIE - spadkobierca nie może być uznany za niegodnego, jeżeli spadkodawca mu przebaczył

1. przebaczenie to za akt o cha­rakterze uczuciowym, polegający na puszczeniu w niepamięć doznanej krzyw­dy i odczutej urazy

2. przebaczający musi mieć:

1. dostateczne rozeznanie (musi znać przyczynę niegodności)

2. wolę przebaczenia

3. przebaczenie nie jest oświadczeniem woli więc nie wymaga

1. świadomo­ści skutków prawnych ani zamiaru ich wywołania

2. zdolności do czynności prawnych przebaczającego

4. forma - przebaczenie może nastąpić w sposób:

1. wyraźny

2. dorozumiany

6. ZRZECZENIE SIĘ DZIEDZICZENIA

1. jedyny wyjątek od zasady, że umowa o spadek po osobie żyjącej jest nieważna

2. spadkobierca ustawowy może przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim

1. wyjątek: SP nie może zrzec się dziedziczenia ani dorzucić spadku

3. skutki

1. następują dopiero z chwilą otwarcia spadku

2. polegają na tym, że zrzekający się zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku

3. to samo dotyczy jego zstępnych chyba że umówiono się inaczej

4. zrze­kający się może otrzymać zapis

5. zrzekający się może dzie­dziczyć na podstawie późniejszego testamentu spadkodawcy

4. uchylenie zrzeczenia

1. zrzeczenie się dziedziczenia może być uchylone przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego między tym, kto zrzekł się dziedziczenia, a tym, po kim się dziedziczenia zrzeczono

5. prof. Piątkowski - można zrzec się dziedziczenia z zastrzeżeniem, że umowa ta zostaje zawarta tylko na wypadek gdyby do spadku była powołania określona osoba, natomiast jest bezskuteczna jeśli osoba ta nie będzie mogła lub chciała być spadkobiercą

1. np. córka spadkodawcy zrzeka się dziedziczenia na rzecz swojego brata

DZIEDZICZENIE USTAWOWE

1. PIERWSZEŃSTWO MA DZIEDZICZENIE TESTAMENTOWE

1. dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje

1. gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy

1. spadkodawca w ogóle nie sporządził testamentu

2. rozrządzenie testamentowe o ustanowieniu spadkobiercy jest nieważne

3. spadkodawca sporządził testament ale go odwołał

2. albo gdy żadna z osób, które spadkodawca powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą

1. zrzekła się dziedziczenia

2. odrzuciła spadek

3. nie ma zdolności do dziedziczenia

4. została uznana za niegodną

2. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych dziedziczenie ustawowe co do części spadku następuje

1. gdy spadkodawca nie powołał do tej części spadkobiercy

2. gdy którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości spadku, nie chce lub nie może być spadkobiercą (a spadkobierca wyłączył przyrost i nie przewidział podstawienia)

2. CECHY

1. powołanie do spadku z ustawy nie opiera się na wzajemności - z tego, że osoba A należy do kręgu spadkobierców ustawowych po osobie B, nie wynika, że osoba B na pewno należy do kręgu spadkobierców ustawowych osoby A (ale może, np. rodzice - dzieci)

2. uprawnienia spadkobierców objętych wzajemnością nie są symetryczne (symetryczność uprawnień jest tylko? między małżonkami)

3. 7 KR EGÓW (dotychczas 4)

1. I - dzieci (wnuki) i małżonek spadkodawcy - są powołani do spadku z ustawy w 1. kolejności

1. dziedziczą oni w częściach równych

1. ale udział spadkowy przypadający małżonkowi nie może być mniejszy niż ¼ całości spadku

2. jeśli małżonek nie dożył otwarcia spadku powołani do spadku z ustawy są wyłącznie dzieci spadkodawcy

1. jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych

1. przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych

2. II - małżonek i rodzice spadkodawcy

1. rodzice są powołani do spadku z ustawy jeśli nie ma zstępnych spadkodawcy

2. udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami spadkowały wynosi ½ całości spadku

3. udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi 1/4 całości spadku

4. jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, która dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi ½ całości spadku

3. III - rodzice spadkodawcy  poprawienie ich sytuacji (dotychczas dziedziczyli w zbiegu z rodzeństwem spadkodawcy)

1. przypada im cały spadek w częściach równych jeśli nie ma zstępnych i małżonka spadkodawcy

4. IV - rodzeństwo (zstępni rodzeństwa) spadkodawcy

1. jeżeli 1 z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych

2. jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym

1. podział tego udziału następuje wg zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy

5. V - dziadkowie  dotychczas nie byli powołani do spadku z ustawy

1. przypada im cały spadek w częściach równych gdy nie ma zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa

2. jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym

1. podział tego udziału następuje wg zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy

2. jeżeli dziadek, który nie dożył otwarcia spadku nie ma zstępnych udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych

6. VI - pasierbowie dotychczas nie byli powołani do spadku z ustawy

1. spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku jeśli nie ma małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do spadku z ustawy

7. VII - gmina/SP

1. spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu jeśli nie ma małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka spadkodawcy, powołanych do dziedziczenia z ustawy

2. spadek przypada SP jako spadkobiercy ustawowemu jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w RP nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą

4. * nie dożył =

1. nie dożył

2. żyje ale został uznany za niegodnego

3. żyje ale odrzucił spadek

4. żyje ale zrzekł się dziedziczenia

1. skutki zrzeczenia się polegają na tym, że zrzekający się zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku

2. to samo dotyczy jego zstępnych chyba że umówiono się inaczej

5. SYTUACJA DZIECI SPADKODAWCY

1. dzieci (wnuki) i małżonek spadkodawcy - są powołani do spadku z ustawy w 1. kolejności

1. dziedziczą oni w częściach równych

1. ale udział spadkowy przypadający małżonkowi nie może być mniejszy niż ¼ całości spadku

2. jeśli małżonek nie dożył otwarcia spadku powołani do spadku z ustawy są wyłącznie dzieci spadkodawcy

1. jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych

1. przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych

6. SYTUACJA MAŁŻONKA SPADKODAWCY

1. dzieci (wnuki) i małżonek spadkodawcy - są powołani do spadku z ustawy w 1. kolejności

1. dziedziczą oni w częściach równych

1. ale udział spadkowy przypadający małżonkowi nie może być mniejszy niż ¼ całości spadku

2. jeśli małżonek nie dożył otwarcia spadku powołani do spadku z ustawy są wyłącznie dzieci spadkodawcy

1. jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych

1. przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych

2. małżonek i rodzice spadkodawcy

1. rodzice są powołani do spadku jeśli nie ma zstępnych spadkodawcy

2. udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami wynosi ½ całości spadku

3. udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa wynosi 1/2 spadku

4. cały spadek przypada małżonkowi jeśli nie ma zstępnych, rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych

3. przy powołaniu do dziedziczenia z ustawy nie ma znaczenia

1. ustrój majątkowy małżeński, ale wpływa on na skald majątku spadkowego

2. czy małżonek pozostawał we wspólnym pożyciu ze spadkodawcą aż do chwili jego śmierci

4. małżeństwo musi istnieć w chwili otwarcia spadku - ale nie zawsze to jest wystarczające

1. przepisów o powołaniu do spadku z ustawy nie stosuje się do małżonka spadkodawcy pozostającego w separacji

2. przepisów o powołaniu do spadku z ustawy nie stosuje się jeśli małżeństwo zostało unieważnione po jego ustaniu - jest to dopuszczalne tylko w razie

1. małżeństwa bigamicznego

2. małżeństwa zawartego wbrew istniejącej między małżonkami przeszkodzie pokrewieństwa

3. gdy 1 z małżonków za życia obojga wytoczył odpowiednie powództwo

3. małżonek jest wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione (dotyczy to też winy obojga małżonków)

1. dotyczy to sytuacji gdy spadkodawca zmarł w toku wszczętego przezeń procesu o rozwód albo o orzeczenie separacji - postępowanie w tym procesie ulega umorzeniu

2. wyłączenie małżonka od dziedziczenia następuje na mocy orzeczenia sądu wydanego w odrębnym procesie wszczętym na skutek powództwa współspadkobiercy powołanego do spadku z ustawy razem z małżonkiem

3. termin do wytoczenia powództwa

1. 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku

2. i nie więcej jednak niż 1 rok od otwarcia spadku

4. wyłączenie małżonka od dziedziczenia skutkuje ex tunc i jest skuteczne wzglę­dem wszystkich współspadkobierców powołanych do spadku z ustawy razem z małżonkiem

5. uprawnienia małżonka spadkodawcy do przedmiotów urządzenia domowego

1. uprawnienie to przysługuje małżonkowi ex lege bez względu na ustrój majątkowy małżeński w chwili otwarcia spadku

2. małżonek dziedziczący z ustawy w zbiegu z innymi spadkobiercami

1. wyjąwszy zstępnych spadkodawcy, którzy mieszkali z nim razem w chwili śmierci spadkodawcy

2. może żądać ze spadku ponad swój udział spadkowy

3. przedmiotów urządzenia domowego

4. z których za życia spadkodawcy korzystał wspólnie z nim lub wyłącznie sam

3. do roszczeń małżonka z tego tytułu stosuje się odpowiednio przepisy o zapisie

4. uprawnienie to nie przysługuje małżonkowi, jeżeli

1. wspólne pożycie małżonków ustało za życia spadkodawcy - 1 z małżonków opuścił wspólne mieszkanie w zamiarze zerwania wspólnoty małżeńskiej

2. małżonek nie dziedziczy z ustawy, bo:

1. dziedziczy jedynie z testamentu

2. pozostawał ze spadkodawcą w separacji

3. zrzekł się dziedziczenia

4. odrzucił spadek

5. został uznany za niegod­nego

6. został wyłączony od dziedziczenia

3. testament tak stanowi

7. SYTUACJA RODZICÓW SPADKODAWCY

1. są powołani do spadku z ustawy jeśli nie ma zstępnych spadkodawcy

1. udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi 1/4 całości spadku

2. jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi ½ spadku

2. przypada im cały spadek w częściach równych jeśli nie ma zstępnych i małżonka spadkodawcy

8. SYTUACJA RODZEŃSTWA SPADKODAWCY

1. jeżeli 1 z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych

2. jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym

1. podział tego udziału następuje wg zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy

9. SYTUACJA DZIADKÓW SPADKODAWCY

1. przypada im cały spadek w częściach równych gdy nie ma zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa

2. jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym

1. podział tego udziału następuje wg zasad, które dotyczą podziału spadku między zstępnych spadkodawcy

2. jeżeli dziadek, który nie dożył otwarcia spadku nie ma zstępnych udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych

1. jeżeli

1. dziadkowie spadkodawcy, jeżeli znajdują się w niedostatku

2. i nie mogą otrzymać należnych im środków utrzymania od osób, na których ciąży względem nich ustawowy obowiązek alimentacyjny

2. mogą żądać od spadkobiercy nie obciążonego takim obowiązkiem środków utrzymania w stosunku do

1. swoich potrzeb

2. i do wartości jego udziału spadkowego

3. spadkobierca może uczynić zadość temu roszczeniu także w ten sposób, że zapłaci dziadkom spadkodawcy sumę pieniężną odpowiadającą wartości ¼ części swojego udziału spadkowego

10. SYTUACJA PASIERBÓW

1. spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku jeśli nie ma małżonka spadkodawcy i krewnych, powołanych do spadku z ustawy

11. SYTUACJA SP/gmina

1. SP/gmina podlega co do zasady przepisom, które stosuje się do innych spadkobierców, ale

1. SP ani gmina nie mogą odrzucić spadku

2. SP ani gmina nie składają oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza

3. SP nie może być wyłączony od dziedziczenia przez testament negatywny

12. DZIEDZICZENIE NA PODSTAWIE PRZYSPOSOBIENIA

1. przysposobienie pełne

1. przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym i jego krewnych tak, jakby był dzieckiem przysposabiającego

2. przysposabiający i jego krewni dziedziczą po przysposobionym tak, jakby przysposabiający był rodzicem przysposobionego

3. przysposobiony nie dziedziczy po swoich wstępnych naturalnych i ich krewnych, a osoby te nie dziedziczą po nim, ale:

1. w razie przysposobienia, w wyniku którego 1 z małżonków przysposabia dziecko 2. małżonka, przysposobienie nie narusza więzi rodzinnych po­między tym 2. małżonkiem (naturalnym rodzicem) a jego dzieckiem

2. gdy małżonek przysposabia dziecko 2. małżonka po śmierci rodzica tego dziecka  sąd. orzekając przysposo­bienie, może postanowić o utrzymaniu w relacjach między przysposobionym a krewnymi jego zmarłego rodzica praw i obowiązków wynikających z pokre­wieństwa

2. przysposobienie niepełne

1. przysposobiony dziedziczy po przysposabiającym tak jakby był dzieckiem przysposabiającego

2. przysposabiający dziedziczy po przysposobionym tak, jakby przysposabiający był rodzicem przysposobionego

3. zstępni przysposobionego dziedziczą po przysposabiającym na tych samych zasadach, co dalsi zstępni spadkodawcy

4. przysposobiony i jego zstępni nie dziedziczą po krewnych przysposabia­jącego

5. krewni przysposabiającego nie dziedziczą po przysposobionym i jego zstępnych

6. rodzice przysposobionego nie dziedziczą po przysposobionym

1. poza tym przysposobie­nie nie narusza powołania do spadku krewnych

2. w razie przysposobienia, w wyniku którego 1 z małżonków przysposabia dziecko 2. małżonka, przysposobienie nie narusza więzi rodzinnych po­między tym 2. małżonkiem (naturalnym rodzicem) a jego dzieckiem

DZIEDZICZENIE TESTAMENTOWE

1. SWOBODA TESTOWANIA

1. jest to zasada prawa spad­kowego, która zezwala osobom fizycznym na dysponowanie ich majątkiem przez czynności prawne na wypadek śmierci (mortis causa)

2. granice swobody testowania wyznacza porządek prawny

1. rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament

1. w prawie polskim niedopuszczalna jest umowa dziedziczenia, umowa o spadek

2. rozrządze­nia testamentowe nie mogą naruszać przepisów imperatywnych

2. POJĘCIE TESTAMENTU - 2 znaczenia:

1. czynność prawna, jednostronna i odwołalna, przez którą spadkodawca (testator) rozrządza swoim majątkiem na wypadek swej śmierci

2. dokument, w którym następuje wyrażenie woli testatora

3. CECHY TESTAMENTU JAKO CZYNNOŚCI PRAWNEJ

1. czynność prawna jednostronna

2. oświadczenie woli testatora, które nie jest skierowane do jakiej­kolwiek oznaczonej osoby (nie ma adresata)

3. czynność pawana odwołalna - spadkodawca może w każdej chwili odwołać cały testament lub jego poszczególne postanowienia

4. czynność prawna na wypadek śmierci (morlis causa) - testament wy­wołuje skutki prawne z chwilą śmierci spadkodawcy  jest ważny z chwilą złożenia, skutki wywołuje chwilą śmierci

5. czynność prawna ściśle osobista - testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela

6. czynność prawna formalna - musi spełniać określone w ustawie wymogi co do formy

7. wyłączny charakter

1. rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament  zasada ta ma charakter bezwzględny tylko w odniesieniu do rozrządzania majątkiem jako pewną całością

2. istnieje możliwości dysponowania mortis cau­sa poszczególnymi przedmiotami majątkowymi na podstawie przepisów szcze­gólnych

1. np. posiadacz rachunku bankowego może wskazać osoby na rzecz, których bank ma wypłacić kwotę na wypadek jego śmierci (ale nie wyższą niż 20-krotne miesięczne wynagrodzenie)

2. środki zgromadzone na rachunku otwartego funduszu emerytalnego - ½ ma przypadać osobom wskazanym przez zmarłego członka funduszu

4. TREŚĆ TESTAMENTU

1. rozrządzenia (postanowienia) majątkiem testatora na wypadek śmierci

1. wprost wymienione w KC

1. powołanie spadkobiercy lub spadkobierców do całości lub części spadku

2. ustanowienie zapisu

3. polecenie

4. powołanie wykonawcy testamentu

5. wydziedziczenie

6. ustanowienie w testamencie fundacji

2. niewymienione wprost w KC

1. pozbawienie małżonka spadkodawcy uprawnień do przedmiotu urządzenia domowego

2. wyłączenie przyrostu

3. testament negatywny  polega na tym, że spadkodawca wyłącza od dziedziczenia jednego lub niektórych ze swych spadkobierców ustawowych, ale nie powołuje innych spadkobierców

1. spadek przypada wtedy spadkobiercom ustawowym, którzy nie zostali wyłączeni od dziedziczenia, a wyłączonego traktuje się tak, jak gdyby nie żył on w chwili otwarcia spadku, z tym jednak zastrzeżeniem, że przysługuje mu roszczenie o zachowek, jeżeli należy do grona osób wymienionych w art. 991 KC

2. inne elementy, np. (elementy te nie należą one do testamentu w rozumieniu prawnym)

1. zalecenia co do pogrze­bu

2. wskazanie opiekuna dla dziecka małoletniego

5. PRZESŁANKI WAŻNOŚCI TESTAMENTU

1. musi być to oświadczenie woli złożone cum animo testandi - z zamiarem rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci

2. art. 58 KC - testament nie może być sprzeczny z ustawą ani ZWS

1. czynność prawna sprzeczna z ustawą, ZWS albo mająca na celu obejście ustawy jest bezwzględnie nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, że na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy

2. jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, że bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana

3. testament musi być sporządzony przez osobę posiadającą zdolność do testowania

1. sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych

4. testament to czynność prawna ściśle osobista - testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela

5. testament nie może być dotknięty wadą oświadczenia woli

1. testament jest bezwzględnie nieważny, jeżeli został sporządzony w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli - dotyczy to w szczególności:

1. choroby psychicznej

2. niedorozwoju umysłowego

3. innego, chociażby przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych

2. testament jest bezwzględnie nieważny, jeżeli został sporządzony pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści

1. teoria woli - chodzi o każdy błąd istotny z subiektywnego punktu widzenia spadkodawcy  nie należy kierować się kryteriami obiektywnymi

1. nie ma znaczenia, czy błąd dotyczył treści testamentu czy okoliczności pozostających poza jego treścią

3. testament jest bezwzględnie nieważny, jeżeli został sporządzony pod wpływem groźby

1. bezpraw­na jest każda groźba mająca na celu nakłonienie spadkodawcy do sporządzenia testamentu określonej treści

2. groźba - spadkodawca mógł się obwiać że jemu samemu lub innej osobie grozi niebezpieczeństwo majątkowe lub osobiste

4. możliwość powołania się na tą bezwzględną nieważność ograniczona jest terminem zawitym

1. 3 lata od dnia, w którym osoba mająca w tym interes (też prokurator) dowiedziała się o przyczynie nieważności

1. bieg tego terminu nie może rozpo­cząć się wcześniej niż od dnia otwarcia spadku)

2. i nie więcej niż 10 lat od otwarcia spadku

po upływie tego terminu dochodzi do konwalidacji testamentu

5. * bezwzględna nieważność

1. nieważność ex lege

2. nieważność ex tunc - od chwili dokonania czynności prawnej

3. każdy kto ma w tym interes może się na nią powołać

4. sąd uwzględnia ją z urzędu (nie jest konieczny wniosek)

5. orzeczenie sądowe które uznaje czynność prawną za bezwzględnie nieważną ma charakter deklaratoryjny

6. zwrotowi podlegają wszystkie świadczenia spełnione na jej podstawie

6. * konwalidacja - w następstwie wystąpienia pewnych okoliczności czynność prawna bezwzględnie nieważna jest z mocą wsteczną (ex tunc) uznawana za ważną

6. testament nie może być testamentem wspólnym

1. testament może zawierać rozrządzenia tylko 1 spadkodawcy  nie ma od tego wyjątków

2. naruszenie tego zakazu pociąga za sobą bezwzględną nieważność wszyst­kich rozrządzeń zawartych w testamencie wspólnym

7. czynność prawna formalna - musi spełniać określone w ustawie wymogi co do formy

1. skutki niedochowania formy

1. zasada: bezwzględna nieważność

2. wyjątek: konwersja

1. testament, który nie spełnia wymogów 1 formy ale spełnia wymogi innej może być uznany za ważny

2. np. testament uznany za nieważny jako allograficzny może być uznany za ważny testament ustny

6. FORMY TESTAMENTU - testament jest ważny jeżeli został sporządzony w 1 z tych form

1. te­stamenty zwykłe

1. testament własnoręczny (holograficzny)

1. testator musi go w całości napisać pismem ręcznym

1. jeśli nie to testament jest bezwzględnie nieważny

2. testator musi go podpisać

1. jeśli nie podpisze to testament jest bezwzględnie nieważny

2. podpis

• musi być pod tekstem

• podpis to

1. przynajmniej nazwisko

2. pseudonim - jeśli osoba posługiwała się nim w stosunkach prawnych

3. SN - jeśli testament jest w postaci listu to wystarczające jest podpisanie w sposób stosowany zwykle w korespondencji testatora z adre­satem (np. samym imieniem, określeniem więzów rodzinnych)

3. parafka lub inicjały na pewno nie wystarczą

3. testator musi go opatrzyć datą

1. własnoręcznie napisana

2. brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego jeżeli nie wywołuje wątpliwości

• co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu

• co do treści testamentu

• co do wzajemnego stosunku kilku testamentów

2. testament notarialny

1. sporządzony w formie aktu notarialnego

2. tryb jego sporządzenia określa prawo o notariacie

3. testament urzędowy (allograficzny)

1. spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że

1. ustnie oświadczy swoją ostatnią wolę wobec

• wójta (burmistrza, prezydenta miasta)

• starosty

• marszałka województwa

• sekretarza powiatu albo gminy

• kierownika USC

1. miejsce zamieszkania spadkodawcy nie ma znaczenia

2. w obecności 2 świadków

2. oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia

1. nie ma znaczenia kto sporządza protokół

2. SN: protokolantem może być osoba dla której przewidziano korzyść w testamencie

3. protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków

4. protokół powinien być podpisany przez

1. spadkodawcę

• jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu

2. przez osobę, wobec której wola została oświadczona

3. i przez świadków

• testamentu allograficznego nie mogą sporządzić osoby głuche lub nieme

• testamenty szczególne

1. cechy wspólne testamentów szczególnych

1. testament szczególny może być sporządzony tylko w pewnych szczególnych okolicznościach określonych w ustawie

2. testament szczególny traci moc z upływem 6 miesięcy od ustania okolicz­ności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu

1. bieg terminu ulega zawiesze­niu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia te­stamentu zwykłego

2. testament ustny

1. spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej 3 świadków

1. jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy

2. albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione

2. sporządzenie testamentu następują z chwilą złożenia oświadczenia woli

3. „testator zachowuje ustność gestami itp. jeżeli znaki zostały zrozumiane przez każdego ze świadków w sposób nie budzący wątpliwości

4. przesłanką skuteczności testamentu ustnego jest stwierdzenie treści testamentu ustnego - 2 alternatywne sposoby

1. 1 sposób - przed i po śmierci spadkodawcy

• treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób

• że 1 ze świadków albo osoba 3. spisze oświadczenie spadkodawcy

• przed upływem 1 roku od jego złożenia

• z podaniem

1. miejsca i daty oświadczenia

2. oraz miejsca i daty sporządzenia pisma

5. a pismo to podpiszą

1. spadkodawca i 2 świadkowie

2. albo wszyscy świadkowie

2. 2 sposób - tylko po śmierci spadkodawcy

• gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób stwierdzona

• można ją w ciągu 6 miesięcy od dnia otwarcia spadku

• stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem

• Jeżeli przesłuchanie 1 ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach 2 świadków

3. te 2 sposoby stwierdzenia treści testamentu ustnego mają charakter dowodów wyłącznych - treść testamentu ustnego nie może być stwierdzona w inny sposób

4. stwierdzanie treści testamentu ustnego jest bezprzedmiotowe po upływie terminu o którym mowa w cechach

3. testament podróżny (szczególna postać testamentu alllograficznego)

1. testament taki może być sporządzony podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym

2. analogicznie jak testament allograficzny, ale

1. spadkodawca ustnie oświadcza swoją ostatnią wolę wobec dowódcy statku lub jego zastępcy

2. protokół spisuje dowódca statku lub jego zastępca

4. szczególne formy testamentów wojskowych

1. określa je rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej wydane w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości

2. W formach tych oświadcze­nie ostatniej woli mogą składać

1. Żołnierze Sił Zbrojnych

2. niektóre osoby cywilne

• tylko w czasie mobilizacji lub wojny, albo przebywania w niewoli

7. ŚWIADKOWIE TESTAMENTU

1. nie są adresatami oświadczenia woli - spełniają funkcję dokumentacyjną

2. niezdolność bezwzględna do pełnienia roli świadka

1. nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu

1. kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych

2. niewidomy, głuchy lub niemy

3. kto nie może czytać i pisać

4. kto nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament

5. skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania

2. jeżeli którakolwiek z tych okoliczności dotyczy 1 ze świadków, cały te­stament jest nieważny, chyba że powołano świadków więcej niż wymaga ustawa i mimo wyłączenia 1 z nich pozostała liczba odpowiada wyma­ganiom przepisu

3. niezdolność względna do pełnienia roli świadka

1. nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść a także jej

1. małżonek

2. krewni i powino­waci 1. i 2. stopnia

3. osoby pozostających z nią w stosunku przy­sposobienia

2. jeżeli świadkiem była 1 z tych osób nieważne jest tylko postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym 1. lub 2. stopnia albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia

3. ale gdy z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament

4. testament notarialny, testament allograficzny prawo o notariacie

1. notariuszowi nie wolno dokonywać czynności notarialnych, które dotyczą:

1. samego notariusza

2. jego małżonka

3. jego krew­nych i powinowatych

1. w linii prostej bez ograniczenia stopnia

2. w linii bocznej — do 3. stopnia włącznie

4. osób związanych z notariuszem z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli

5. osób będących w bliskim stosunku z notariuszem

2. doktryna: przepis ten stosuje się w dro­dze analogii do funkcjonariuszy przy testamencie alograficznym

8. ODWOŁANIE TESTAMENTU

1. testament to czynność prawna odwołalna - spadkodawca może w każdej chwili odwołać cały testament lub jego poszczególne postanowienia

2. sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych (zdolność do testowani)

3. czynność prawna ściśle osobista - testament nie może być sporządzony ani odwołany przez przedstawiciela

4. sposoby odwołania testamentu

1. 1 sposób - spadkodawca sporządza nowy testament

1. jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu

2. 2 sposób - spadkodawca w zamiarze odwołania testament niszczy go lub pozbawia go cech, od których zależy jego ważność

3. 3 sposób - spadkodawca dokonuje w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień

5. nie można odwołać odwołania testamentu

9. OGŁOSZENIE TESTAMENTU

1. ogłoszenie testamentu nie jest przesłanką jego ważności

2. ogłoszenia testamentu dokonuje sąd spadku po otrzymaniu dowodu śmier­ci spadkodawcy

3. ogłoszenie polega na otwarciu i odczyta­niu testamentu

1. z czynności tej sporządza się protokół, czyniąc odpowiednią wzmiankę na testamencie

4. przepisy o ogłoszeniu testamentu stosuje się odpowiednio do pisma stwier­dzającego treść testamentu ustnego

1. je­żeli treść ta nie została spisana do chwili otwarcia spadku, przesłuchanie świad­ków testamentu ustnego zastępuje jego ogłoszenie

10. WYKŁADNIA TESTAMENTU

1. do wykładni testamentu nie ma zastosowania ogólna zasada art. 65 KC

2. testament należy tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy (teoria woli)

3. jeżeli testament może być tłumaczony rozmaicie, należy przyjąć taką wykładnię, która pozwala utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać im rozsądną treść

1. ale przepisy o wykładni testamentu nie mogą prowadzić do konwalidowania braków formalnych

4. 2 szczegółowe reguły interpretacyj­ne, które stosuje się obok zasad ogólnych

1. jeżeli spadkodawca powołał do spadku lub do oznaczonej części spadku kilku spadkobierców, nie określając ich udziałów spadkowych, dziedziczą oni w częściach równych

2. jeżeli spadkodawca

1. przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe

2. które wyczerpują prawie cały spadek

3. osobę tę poczytuje się w razie wątpliwości nie za zapisobiercę, lecz za spadkobiercę powołanego do całego spadku

3. jeżeli

1. takie przeznaczenie w testamencie poszczególnych przedmiotów majątkowych zostało dokonane na rzecz kilku osób

2. i przedmioty te wyczerpują prawie cały spadek

3. osoby te poczytuje się w razie wątpliwości za powołane do całego spadku w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi wartości przeznaczonych im przedmiotów

USTANOWIENIE SPADKOBIERCY

1. USTANOWIENIE SPADKOBIERCY - termin techniczno - prawny oznaczający powołanie spadkobiercy do spadku w testamencie

1. spadkodawca może powołać do całości lub części spadku 1 lub kilka osób

1. część spadku - określony ułamkiem udział w całości spadku

2. spadkodawca musi tę osobę określić w spo­sób, który pozwoli ją oznaczyć

3. ta sama osoba może dziedziczyć część spadku na podstawie testamentu, a część z mocy ustawy

4. reguła interpretacyjna - jeżeli spadkodawca powołał do spadku lub do oznaczonej części spadku kilku spadkobierców, nie określając ich udziałów spadkowych, dziedziczą oni w częściach równych (także wtedy gdy z ustawy nie dziedziczyliby w częściach równych)

5. testatorzy często nie rozróżniają zapisobiercy i spadkobiercy  w KC jest reguła interpretacyjna

1. jeżeli spadkodawca

1. przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe

2. które wyczerpują prawie cały spadek

3. osobę tę poczytuje się w razie wątpliwości nie za zapisobiercę, lecz za spadkobiercę powołanego do całego spadku

2. jeżeli

1. takie przeznaczenie w testamencie poszczególnych przedmiotów majątkowych zostało dokonane na rzecz kilku osób

2. i przedmioty te wyczerpują prawie cały spadek

3. osoby te poczytuje się w razie wątpliwości za powołane do całego spadku w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi wartości przeznaczonych im przedmiotów

6. ustanowienie spadkobiercy nie może nastąpić pod warunkiem ani z zastrzeżeniem terminu

1. zasada: zastrzeżenie warunku lub terminu uważa się za nie istniejące  ustanowienie spadkobiercy jest ważne jako bezwarunkowe lub nie ograniczone terminem

2. wyjątek: jeżeli z treści testamentu lub okoliczności wynika, że bez takiego zastrzeżenia spadkobierca nie zostałby powołany, powołanie spadkobiercy jest nieważne (tylko to a nie cały testament)

3. postanowień tych nie stosuje się, jeżeli ziszczenie się lub nieziszczenie się warunku albo nadejście terminu nastąpiło przed otwarciem spadku

2. PODSTAWIENIE (SUBSTYTUCJA)

1. podstawienie zwykłe - jest dopuszczone w prawie polskim

1. polega na tym, że spadkodawca powołuje spadkobiercę testamentowego (spadkodawcę podstawionego) na wypadek, gdyby inna osoba powołana do spadku z ustawy lub testamentu (spadkodawca wpierw powołany) nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą

2. jeśli okoliczności od których zależy powołanie do spadku spadkobiercy podstawionego powstały po otwarciu spadku (odrzucenie, uznanie za niegodnego)  wywołują one skutek z mocą wsteczną od chwili otwarcia spadku (spadkobierca podsta­wiony, jeżeli dziedziczy, zawsze nabywa spadek od chwili jego otwarcia)

3. spadkobiercą podstawionym może być także 1 ze spadkobierców ustanowionych

4. jeżeli spadkodawca nie postanowił inaczej (ius dispositivum) - jeżeli spadkobierca wpierw powołany nie chce lub nie może być spadkobiercą  spadkobierca podstawiony, któremu przypadł przeznaczony dla spadkobiercy wpierw powołanego udział spadkowy zobowiązany jest wykonać obciążające spadkobiercę wpierw powołanego zapisy, polecenia i inne rozrządzenia

1. dotyczy to też

1. spadkobiercy testamentowego, któremu przypada udział spadkowy przeznaczony dla spadkobiercy testamentowego

2. spadkobiercy, któremu przypada udział spadkowy z tytułu przyrostu

5. spadkobierca, który do części spadku jest powołany jako spadkobierca ustanowiony, a do innej jako spadkobierca podstawiony, może jedną z tych części przyjąć lub odrzucić niezależnie od przyjęcia lub odrzucenia drugiej części

2. podstawienie powierni­cze - jest niedopuszczone w prawie polskim

1. polega na tym, że spad­kodawca zobowiązuje spadkobiercę ustanowionego do zachowania nabytego spadku i do pozostawienia go spadkobiercy podstawionemu

1. np. testator ma 10 letniego wnuka  chce dać mu spadek ale nie teraz bo nie ma zaufania do opiekunów  testator ustanawia spadkobiercą ciotkę ale zobowiązuje ją by spadek zachowała i gdy wnuk będzie pełnoletni to przekazała spadek wnukowi

2. takie podstawienie w prawie polskim jest niedopuszczalne

1. postanowienie testamentu, przez które spadkodawca zobowiązuje spadkobiercę do zachowania nabytego spadku i do pozostawienia go innej osobie ma tylko ten skutek że ta inna osoba jest powołana do spadku na wypadek, gdyby spadkobierca nie chciał lub nie mógł być spadkobiercą

2. ale jeżeli z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że spadkobierca bez takiego ograniczenia nie byłby powołany, powołanie spadkobiercy jest nieważne (ani podstawiony ani ustanowiony nie są powołani)

3. PRZYROST

1. KC

1. Jeżeli

1. spadkodawca powołał kilku spad­kobierców testamentowych

2. a 1 z nich nie chce lub nie może być spadkobiercą

2. przeznaczony dla niego udział

3. w braku odmiennej woli spadkodawcy (ius dispositivum)

4. przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypa­dających im udziałów

2. dotyczy to też sytuacji gdy

1. kilku spadkobierców testamentowych nie chce lub nie może być spadkobiercą

2. spadkobiercy testamentowi zostali powołani tylko do części spadku

3. sposób obliczenia przyrostu:

1. sprowadza się ułamki określające udziały spadkobierców do wspólnego mianownika  sumuje się liczniki, z wyjątkiem spadkobiercy wyeliminowanego (ta suma stanowi nowy mianownik)  liczniki pozostają takie same

4. wyłączenie przyrostu

1. przez podstawienie

2. przez rozporządzenie testamentowe  wtedy udział ten przypada spadkobiercom ustawowym

5. jeżeli spadkodawca nie postanowił inaczej (ius dispositivum) - jeżeli spadkobierca testamentowy nie chce lub nie może być spadkobiercą  spadkobierca któremu przypada udział spadkowy przeznaczony dla spadkobiercy testamentowego z tytułu przyrostu zobowiązany jest wykonać obciążające spadkobiercę testamentowego zapisy, polecenia i inne rozrządzenia

1. dotyczy to też

1. spadkobiercy podstawionego

2. spadkobiercy testamentowego, któremu przypada udział spadkowy przeznaczony dla spadkobiercy testamentowego

1. spadkobierca może odrzucić udział spadkowy przypadający mu z tytułu przyrostu, a przyjąć udział przypadający mu jako spadkobiercy powołanemu ale nie może postąpić odwrotnie

ZAPIS (LEGAT)

1. ZAPIS TO

1. rozrządzenie testamentowe (zapis może być ustanowiony tylko w testamencie)

2. w którym spadkodawca zobowiązuje

1. spadkobiercę ustawowego

2. lub spadkobiercę testamentowego

3. lub zapisobiercę (dalszy zapis)

3. do spełnienia określonego świadczenia majątkowego

4. na rzecz oznaczonej osoby

2. RATIO LEGIS: spadkodawca może chcieć aby dana osoba otrzymała na podstawie testamentu określone przysporzenie majątkowe nie stając się przez to spadkobiercą - chce przeznaczyć określony składnik swego majątku oznaczonej osobie (np. samochód, obraz)

3. SKUTEK ZAPISU - zapis wywołuje skutek jedynie obligacyjny

7. powstaje zobowiązanie między spadkobiercą a zapisobiercą (zapisobiercą a dalszym zapisobiercom)

8. przedmiotem zobowiązania jest spełnienie określonego świadczenia majątkowego na rzecz zapisobiercy

9. zapisobierca jest wierzycielem obciążonego zapisem

4. STRONY ZOBOWIĄZANIA

7. dłużnik - zobowiązany do wykonania zapisu

1. spadkobierca testamentowy lub ustawowy

1. jeżeli spadkodawca nie postanowił inaczej (ius dispositivum) - jeżeli spadkobierca testamentowy nie chce lub nie może być spadkobiercą  spadkobierca ustawowy, któremu przypadł przeznaczony dla spadkobiercy testamentowego udział spadkowy zobowiązany jest wykonać obciążające spadkobiercę testamentowego zapisy, polecenia i inne rozrządzenia

1. dotyczy to też

• spadkobiercy podstawionego

• spadkobiercy, któremu przypada udział spadkowy z tytułu przyrostu

2. jeżeli spadkodawca postanowił inaczej (ius dispositivum) - jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom  zapis obciąża ich w stosunku do wielkości ich udziałów spadkowych

1. przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszego zapisu

3. ale jeśli świadczenie do którego jest uprawniony zapisobierca jest świadczeniem niepodzielnym to przy wielości spadkobierców obciążonych odpowiadają oni solidarnie

2. zapisobierca

1. zapisobierca obciążony dalszym zapisem może zwolnić się od obowiązku jego wykonania jeżeli dokona bezpłatnie na rzecz dalszego zapisobiercy

1. przeniesienia praw otrzymanych z tytułu zapisu

2. albo przelewu roszczenia o jego wykonanie

3. odpowiedzialność spadkobiercy z tytułu zapisów i poleceń ogranicza się zawsze do wartości stanu czynnego spadku

8. wierzyciel - zapisobierca

1. do zapisu stosuje się odpowiednio przepisy:

1. o powołaniu spadkobiercy

2. o zdolności do dziedziczenia

3. o niegodności

4. o podstawieniu

5. o przyroście

2. spadkodawca musi w testamencie osobę zapisobiercy określić w spo­sób, który pozwoli ją oznaczyć

3. zapisobierca może odrzucić zapis

4. należy odróżnić pozycję zapisobiercy i spadkobiercy

1. zapisobierca jest następcą prawnym pod tytułem szczególnym spadkobiercy - nie jest następcą prawnym spadkodawcy i nie odpowiada za długi spadkowe

2. ale zapis może być ustanowiony na rzecz, któregoś ze spadkobierców - wtedy taka osoba występuje w podwójnej roli

1. zapis naddziałowy - prelegat - zapis, który spadkobierca otrzymuje ponad swój udział w spadku

2. spadkodawca może postanowić, że zapis ma przypaść spadkobiercy na poczet jego udziału spadkowego

5. jeżeli zapisobierca nie chce lub nie może być zapisobiercą, obciążony zapisem zostaje zwolniony od obowiązku wykonania zapisu

1. ale jeżeli spadkodawca nie postanowił inaczej (ius dispositivum) - powinien wykonać dalsze zapisy

6. zrzeczenie się dziedziczenia nie oznacza że osoba nie chce być zapisobiercą

7. zapisobierca ma roszczenie obligacyjne o wykonanie zapisu skuteczne przeciw obciążonego zapisem

1. powstaje z chwilą otwarcia spadku

2. jeżeli spadkodawca nie postanowił inaczej (ius dispositivum) - staje się wymagalne niezwłoczne po ogłoszeniu testamentu

1. zapis może być uczyniony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu

2. zapisobierca obciążony zapisem może się wstrzymać z jego wykonaniem aż do chwili wykonania przypadającego mu zapisu przez spadkobiercę

3. roszczenia z tytułu zapisu przedawniają się z upływem 5 lat od dnia wymagalności zapisu

8. wykonanie zapisu

1. polega na spełnieniu przez obciążonego zapisem określonego świadczenia majątkowego na rzecz zapisobiercy

2. świadczenie to polega na zawarciu umowy, przez którą obciążony z reguły przenosi na zapisobiercę własność rzeczy  umowa taka jest czynnością prawną inter vivos

5. PRZEDMIOT ZAPISU - określone świadczenie majątkowe, które ma spełnić spadkobierca na rzecz zapisobiercy lub zapisobierca na rzecz dalszego zapisobiercy

7. świadczenie to polega najczęściej na:

1. przeniesieniu na zapisobiercę własności lub innego prawa majątkowego (np. wierzytelności)

2. wypłacie określonej sumy pieniężnej

3. ustanowieniu na rzecz zapisobiercy oznaczonego prawa majątkowego (np. użytkowania)

4. zwolnieniu zapisobiercy z długu, który obciąża go w stosunku do spadkodawcy

8. przeniesienie na zapisobiercę własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości

1. zapis nie ma skutku rzeczowego - samo otwarcie spadku nie powoduje przeniesienia własności na zapisobiercę - zapisobierca otrzymuje jedynie o przeniesienie własności rzeczy

2. jeżeli spadkodawca nie postanowił inaczej (ius dispositivum) - zapis rzeczy oznaczonej co do tożsamości jest bezskuteczny, jeżeli:

1. rzecz zapisana nie należy do spadku w chwili jego otwarcia

2. albo jeżeli spadkodawca był w chwili swej śmierci zobowiązany do zbycia tej rzeczy

3. jeżeli przedmiotem zapisu jest rzecz oznaczona co do tożsamości  obciążony zapisem ponosi względem zapisobiercy odpowiedzialność za wady rzeczy jak darczyńca

4. jeżeli przedmiotem zapisu jest rzecz oznaczona co do tożsamości 

1. do roszczeń zapisobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości

2. i do roszczeń obciążonego zapisem o zwrot nakładów na rzecz

3. stosuje się odpowiednio przepisy o roszczeniach między właścicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy  od chwili otwarcia spadku zapisobierca traktowany jest jak właściciel a obciążony zapisem jak samoistny posiadacz

9. przeniesienie na zapisobiercę własności rzeczy oznaczonej co do gatunku

1. zapis nie ma skutku rzeczowego - samo otwarcie spadku nie powoduje przeniesienia własności na zapisobiercę - zapisobierca otrzymuje jedynie o przeniesienie własności rzeczy

2. zapis rzeczy oznaczonej co do gatunku jest skuteczny bez względu na to, czy rzecz taka znajdowała się w spadku w chwili jego otwarcia

3. jeżeli przedmiotem zapisu są rzeczy oznaczone co do gatunku  do odpowiedzialności obciążonego względem zapisobiercy za wady fizyczne i prawne rzeczy stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży

1. ale: zapisobierca może żądać od obciążonego zapisem tylko

1. odszkodowania za nienależyte wykonanie zapisu

2. albo dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych rzeczy takiego samego gatunku wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia

4. jeżeli przedmiotem zapisu są rzeczy oznaczone co do gatunku  obciążony powinien świadczyć rzeczy

1. średniej jakości

2. uwzględniając potrzeby zapisobiercy

POLECENIE

1. POLECENIE TO

1. rozporządzenie testamentowe

2. w którym spadkodawca wkłada na

1. spadkobiercę

2. zapisobiercę (dalszego zapisobiercę) - zapis obciążony poleceniem

3. obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania

4. nie czyniąc nikogo wierzycielem  nie powstaje zobowiązanie

2. OBOWIĄZEK OZNACZONEGO DZIAŁANIA LUB ZANIECHANIA

1. mieć charakter majątkowy lub niemajątkowy

2. być w interesie obciążonego poleceniem, osoby 3., interesie publicznym, służyć uczczeniu pamięci spadkodawcy

3. ŻĄDANIE WYKONANIA POLECENIA

1. wykonania polecenia może żądać

1. każdy ze spadkobierców

2. wykonawca testamentu

1. chyba że polecenie ma wyłącznie na celu korzyść obciążonego poleceniem

3. właściwy organ państwowy - jeśli polecenie jest w interesie publicznym

2. wykonania polecenia można żądać niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu

1. zapisobierca (dalszy zapisobierca) obciążony poleceniem może powstrzymać się z jego wykonaniem aż do chwili wykonania zapisu (dalszego zapisu) przez spadkobiercę (zapisobiercę)

3. jeżeli zapisobierca (dalszy zapisobierca) obciążony wykonaniem polecenia nie chce lub nie może być zapisobiercą, obciążony zapisem zostaje zwolniony od obowiązku wykonania zapisu

1. ale jeżeli spadkodawca nie postanowił inaczej (ius dispositivum) - powinien wykonać dalsze zapisy i polecenie

4. jeżeli spadkodawca nie postanowił inaczej (ius dispositivum) - jeżeli spadkobierca testamentowy nie chce lub nie może być spadkobiercą  spadkobierca ustawowy, któremu przypadł przeznaczony dla spadkobiercy testamentowego udział spadkowy zobowiązany jest wykonać obciążające spadkobiercę testamentowego zapisy, polecenia i inne rozrządzenia

1. dotyczy to też

1. spadkobiercy podstawionego

2. spadkobiercy, któremu przypada udział spadkowy z tytułu przyrostu

5. niewykonanie polecenia nie rodzi sankcji

WYKONAWCA TESTAMENTU

1. USTANOWIENIE WYKONAWCY TESTAMENTU

1. spadkodawca może powołać wykonawcę testamentu w testamencie

2. wykonawcą testamentu może być każda osoba, która ma pełną zdolność do czynności prawnych

1. także spadkobierca lub zapisobierca

3. osoba powołana na wykonawcą testamentu może tego obowiązku nie przyjąć - musi w tym celu złożyć odpowiednie oświadczenie przed sądem

2. OBOWIĄZKI I UPRAWNIENIA WYKONAWCY TESTAMENTU - określa je przede wszystkim spadkodawca - ius dispositivum

1. wykonawca testamentu powinien

1. zarządzać majątkiem spadkowym

2. spłacić długi spadkowe - w szczególności wykonać zapisy i polecenia

3. następnie wydać spadkobiercom majątek spadkowy zgodnie z wolą spadkodawcy i z ustawą

1. wykonawca testamentu nie jest uprawniony do dokonania działu spadku

4. wykonawca testamentu może pozywać i być pozywanym w sprawach

1. wynikających z zarządu spadkiem

2. o długi spadkowe

3. o prawa należące do spadku

2. wykonawcy testamentu przysługuje

1. wynagrodzenie (należy do długów spadkowych)

2. zwrot kosztów zarządu majątkiem spadkowym (należą do długów spadkowych)

3. wykonawca testamentu działa we własnym imieniu ale na rachunek spadkobierców

3. WYGAŚNIĘCIE OBOWIĄZKÓW I UPRAWNIEŃ WYKONAWCY TESTAMENTU

1. wykonanie zadań wykonawcy testamentu

2. śmierć wykonawcy testamentu

3. sąd z ważnych powodów może zwolnić wykonawcę testamentu, np. jeśli wykonawca utraci zdolność do czynności prawnych

UMOWA O ZBYCIE SPADKU

1. UMOWA O ZBYCIE SPADKU - umowa przez którą

1. spadkobierca który przyjął spadek przenosi na inną osobę

1. całość lub ułamkową część spadku - gdy jest jedynym spadkobiercą

2. udział w spadku lub ułamkową część tego udziału - gdy jest współspadkobiercą

2. zbycie obejmuje tylko prawa majątkowe należące do spadku

2. CECHY

1. co do zasady umowy o podwójnym skutku: zobowiązująco - rozporządzającym

1. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do zbycia spadku przenosi spadek na nabywcę chyba że

1. strony postanowiły inaczej

2. wola stron mogą rozdzielić skutek zobowiązujący i rozporządzający

1. strony najpierw zawierają umowę zobowiązującą która jest źródłem zobowiązania do zbycia spadku

2. następnie strony w wykonaniu uprzednio zaciągniętego zobowiązania zawierają umowę zbycia spadku jako czysto rozporządzająca umowa

2. umowa kauzalna - jej ważność zależy od istnienia zobowiązania do zbycia spadu

1. jeśli jest to umowa o skutku zobowiązująco - rozporządzającym - to kauza istnieje w samej umowie w postaci zobowiązania

2. jeżeli zawarcie umowy o zbycie spadku następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do zbycia spadku ważność umowy o zbycie spadku zależy od istnienia tego zobowiązania

3. umowa odpłatna lub nieodpłatna

4. nie jest to umowa wzajemna

3. ZAWARCIE UMOWY

1. umowa konsensualna - dochodzi do skutku solo consensu - przez zgodne oświadczenie woli stron

2. forma: akt notarialny ad solemnitatem dla

1. umowy o skutku zobowiązująco - rozporządzającym

2. umowy zobowiązującej do zbycia spadku i umowy przenoszącej spadek

3. zbycie udziału w spadku nie wymaga zgody pozostałych spadkobierców

4. może być zawarta od chwili przyjęcia spadku do chwili działu spadku

5. spadkobierca może zbyć spadek jeszcze zanim zostało wydane postanowienie o SNS lub ZAPD

4. SKUTKI UMOWY O ZBYCIE SPADKU

1. sukcesja uniwersalna - nabywca spadku wstępuje w prawa i obowiązki spadkobiercy

1. na nabywcę przechodzą wszystkie prawa majątkowe, jakie przypadły zbywcy z tytułu dziedziczenia

2. spadkobierca nie może za pomocą tej umowy zwolnić się od odpowiedzialności za długi spadkowe  zbywca i nabywca odpowiadają za długi spadkowe solidarnie i w tym zakresie co zbywca

3. nabycie w drodze sukcesji uniwersalnej jest nabyciem pochodnym  pra­wa majątkowe należące do spadku przechodzą na nabywcę w takim zakre­sie, w jakim przysługiwały one zbywcy

1. działa zasada nemo plus iuris in alium transferre potest, quam ipse habet

2. nie ma wyjątków chroniących nabywcę w dobrej wierze

4. nabywca udziału w spadku może żądać działu spadku

2. rozliczenia między zbywcą a nabywcą - przepisy ius dispositivum!!!

1. zasada surogacji składników majątku spadkowego wg stanu, jaki istniał w chwili otwarcia spadku

1. jeżeli

1. w okresie między otwarciem spadku a zawarciem umowy o zbycie spadku zbywca:

• odpłatnie rozporządził pewnymi przedmiotami należącymi do spadku

• albo przedmioty należące do spadku uległy utracie lub uszkodzeniu

2. to zbywca zobowiązany jest do wydania nabywcy tego, co uzyskał w zamian tych przedmiotów albo jako naprawienie szkody

• jeśli roszczenie odszkodowawcze nie zostało jeszcze zrealizowane to powinien przenieść roszczenie odszkodowawcze na nabywcę spadku

2. ponadto jeżeli zbycie spadku było odpłatne - zbywca zobowiązany jest wobec nabywcy do wyrównania ubytku wartości powstałego przez zużycie lub rozporządzenie nieodpłatne przedmiotami należącymi do spadku

2. zbywca może żądać od nabywcy zwrotu wydatków i nakładów poczynionych na spadek w okresie między otwarciem spadku a zawarciem umowy o zbycie spadku

• rękojmia za wady

1. spadkobierca nie ponosi odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady fizyczne i prawne poszczególnych przedmiotów należących do spadku.

2. ale zbywca ponosi odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady prawne przedmiotu zbycia jako całości

1. np. gdy zbywca w rzeczywistości nie jest spadkobiercą

2. stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi za wady prawne przy sprzedaży albo przy darowiźnie w zależności od tego, która z tych umów stanowiła podstawę prawną przeniesienia spadku

• przejście korzyści i ciężarów

1. jeżeli strony nie umówiły się inaczej - korzyści i ciężary związane z przedmiotami należącymi do spadku oraz niebezpieczeństwo ich przypadkowej utraty lub uszkodzenia przechodzą na nabywcę z chwilą zawarcia umowy o zbycie spadku

• odpowiedzialność za długi (przykład ustawowego przystąpienia do długu)

1. spadkobierca nie może za pomocą tej umowy zwolnić się od odpowiedzialności za długi spadkowe  zbywca i nabywca odpowiadają za długi spadkowe solidarnie i w tym zakresie co zbywca

1. nabywca spadku odpowiada za długi spadkowe całym swoim majątkiem i - aż do chwili działu - solidarnie z pozostałymi spadkobiercami

2. przepis imperatywny

3. zwolnienie spadkobiercy z długu może nastąpić tylko przez umowę o przejęcie długu, zawartą między spadkobiercą a nabywcą spadku za zgodą wierzyciela

2. jeżeli strony nie umówiły się inaczej - nabywca ponosi względem zbywcy odpowiedzialność za to, że wierzyciele spadku nie będą od niego żądali spełnienia świadczeń na zaspokojenie długów spadkowych

1. jeżeli zbywca będzie musiał spełnić świadczenie - będzie miał roszczenie odszkodowawcze przeciw zbywcy

PRZYJĘCIE LUB ODRZUCENIE SPADKU

1. Z chwilą otwarcia spadku spadkobierca nabywa spadek (choćby nawet o tym nie wiedział) - spadek przechodzi z mocy samego pra­wa bezpośrednio na spadkobiercę (spadkobierców)

1. ale w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania spadkobierca może złożyć

1. oświadczenie o przyjęciu spadku

1. wprost

2. z dobrodziejstwem inwentarza

2. lub oświadczenie o odrzuceniu spadku

1.  prawo podmiotowe kształtujące

2. dopóki termin ten nie upłynie lub spadkobierca nie złoży wcześniej oświadczenia o przyjęciu spadku przej­ście na spadkobiercę praw i obowiązków majątkowych spadkodawcy ma charak­ter tymczasowy

3. SP/gmina podlega co do zasady przepisom, które stosuje się do innych spadkobierców, ale

1. SP ani gmina nie mogą odrzucić spadku (jeśli jest powołany do spadku z ustawy)

1. jeśli z testamentu to może odrzucić spadek

2. SP ani gmina nie składają oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza (jeśli jest powołany do spadku z ustawy)

1. jeśli z testamentu to może przyjąć spadek wprost

3. SP nie może być wyłączony od dziedziczenia przez testament negatywny

2. TERMIN DO PRZYJĘCIA LUB ODRZUCENIA SPADKU

1. wynosi 6 miesięcy od dnia w którym spadkodawca dowiedział się o tytule swego powołania

2. termin zawity - termin do wykonania prawa kształtującego

3. jeżeli spadkobierców jest kilku, biegnie on odrębnie dla każdego spadkobiercy

4. początek biegu terminu:

1. termin ten zazwyczaj biegnie od dnia w którym spadkobierca dowiedział się o śmierci spadkodawcy i wiedział o tym, że jest z nim spokrewniony w taki sposób, że będzie powołany do spadku z ustawy w najbliższej kolejności lub znał treść ć testamentu

1. ale nie zawsze, np. jeśli testament odnaleziono później niż w chwili otwarcia spadku bądź inny spadkobierca odrzucił spadek

2. jeżeli spadkobierca nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych termin ten biegnie od dnia w którym przedstawiciel ustawowy dowiedział się o tytule powołania spadkobiercy

1. jeśli spadkobierca nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych i nie ma przedstawiciela ustawowego termin biegnie od dnia w którym został ustanowiony przedstawiciel ustawowy i dowiedział się o tytule powołania spadkobiercy bądź od dnia ustania przyczyny jego ustanowienia

5. skutki niezłożenia w terminie żadnego oświadczenia

1. zasada: istnieje fikcja prawna, że spadkobierca przyjął spadek wprost

2. wyjątek: istnieje fikcja prawna, że spadkobierca przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza jeśli

1. spadkobiercą jest

1. osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych

2. osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia

3. osoba prawna

2. chociaż 1 ze współspadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza

3. chociaż 1 ze współspadkobierców nie złożył żadnego oświadczenia i jest osobą która w takim przypadku przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza

3. SYTUACJA SPADKOBIERCY W OKRESIE TYMCZASOWEGO NABYCIA SPADKU

1. spadkobierca nie może zbyć spadku ani udziału w spadku w całości, ani w części

2. spadkobierca nie może uzyskać stwierdzenia nabycia spadku

3. odpowiedzialność za długi spadkowe ograniczona przedmiotowo - cum viribus hereditas

4. prawo polskie nie zna przyjęcia spadku w sposób dorozumiany - nawet jeśli spadkobierca objął spadek i zarządzał nim jak swoją własnością dopóki nie upłynie termin może go odrzucić

1. do rozliczeń między spadkobiercą który spadkiem zarządzał, a potem go odrzucił i spadkobiercami, którzy zamiast niego doszli do spadku stosuje się odpowiednio przepisy o negotiorum gestio

5. transmisja

1. gdy spadkobierca zmarł w okresie gdy nabycie przez niego spadku miało charakter tymczasowy  sytuacja prawna polegająca na tymczasowym nabyciu spadku przechodzi w drodze dziedziczenia na transmitariuszy - osoby powołane do spadku po zmarłym spadkobiercy (transmitencie)  transmitariusze mogą złożyć oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu tego spadku

1. termin do złożenia tego oświadczenia nie może się skończyć wcześniej aniżeli termin do złożenia oświadczenia co do spadku po transmitencie

2. transmitariusz jest powołany do 2 spadków - po 1. spadkodawcy i po transmitencie

1. może przyjąć oba spadki

2. może odrzucić oba spadki

3. może odrzucić spadek po 1. spadkodawcy, a przyjąć po transmitencie

4. nie może odrzucić spadku po transmitencie a przyjąć po 1 spadkodawcy - żeby dziedziczył po 1 spadkodawcy musi dziedziczyć po transmitencie

4. SKUTKI PRZYJĘCIE SPADKU

1. przyjęcie spadku wywiera skutek wsteczny od chwili otwarcia spadku

2. nabycie spadku staje się definitywne - w szczególności spadkobierca nie może odrzucić spadku

5. SKUTKI ODRZUCENIA SPADKU

1. spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku  fikcja prawna, że spadkobierca ten nigdy nie nabył spadku i spadek bezpośrednio, od chwili jego otwarcia, przypadł tym spadkobiercom, którzy go ostatecznie odziedziczyli

2. szczególna regulacja ochrony pauliańskiej przy odrzuceniu spadku

1. art. 1024

1. jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli

2. każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku

3. może żądać, żeby odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego

4. wg przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika

1. uprawnienie to wygasa

• po 6 miesiącach od chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku

• ale nie później niż z upływem 3 lat od odrzucenia spadku

2. przesłanki

1. PRZEDMIOTOWE (OBIETYWNE)

1. w chwili żądania ochrony musi istnieć wierzytelność

2. przedmiotem zaskarżenia może być odrzucenie spadku przez dłużnika

3. odrzucenie spadku musi być dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli

• można o tym mówić tylko wtedy gdy spadkobierca był niewypłacalny już w chwili otwarcia spadku

4. czynność dokonana przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli musi przynieść korzyść majątkową osobie 3.

2. doktryna stoi na stanowisku, że PRZESŁANKI PODMIOTOWE NIE MUSZĄ BYĆ SPEŁNIONE

1. dłużnik odrzuca spadek ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli

2. spadkobierca ,któremu spadek ostatecznie przypadł musi wiedzieć lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli

3. jeśli spełnione są przesłanki ochrony paulińskiej wierzyciel może żądać, aby odrzucenie spadku przez dłużnika dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli było uznane za BEZSKUTECZNE WZGLĘDEM NIEGO (przypadek rozszerzonej skuteczności wierzytelności)

1. jeśli tak się stanie wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z majątku spadkowego tak jak gdyby ten spadek został przyjęty przez spadkobiercę będącego dłużnikiem i z pierwszeństwem przed wierzycielami spadkobierców którym spadek ostatecznie przypadł

zrzeczenie się	odrzucenie spadku
		umowa	jednostronna czynność prawna
		może nastąpić tylko za życia spadkodawcy	może nastąpić jedynie po otwarciu spadku
		obejmuje zstępnych zrzekającego się, jeżeli nie postanowiono inaczej	wyłącza od dziedziczenia tylko spadkobiercę, który spadek odrzucił
		nie może być zaskarżone przez wierzycieli zrzekającego się	wierzyciele mogą zaskarżyć odrzucenie spadku

6. OŚWIADCZENIE O PRZYJĘCIU LUB ODRZUCENIU SPADKU

1. jest to czynność prawna jednostronna

2. jeśli zostało złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu  jest nieważne

3. nie może być odwołane

4. może być złożone tylko w formie przewidzianej ustawą pod rygorem nieważności

1. można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym

5. składa się je przed sądem rejonowym lub przed notariuszem

1. właściwy jest sąd spadku (wtoku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku) lub sąd właściwy ze względu na miejsce zamieszkania spadkobiercy

6. składa je

1. spadkobierca

1. osobiście

2. za pośrednictwem pełnomocnika  pełnomocnictwo powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym

2. przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sądu opiekuńczego - w imieniu spadkodawcy, który nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych

1. zezwolenie sądu opiekuńczego nie jest konieczna jeśli przyjęcie spadku następuje z dobrodziejstwem inwentarza

3. spadkobierca ograniczony w zdolności do czynności prawnych osobiście za zgodą przedstawiciela ustawowego (koniczne jest zezwolenie sądu opiekuńczego)

1. zezwolenie sądu opiekuńczego nie jest konieczna jeśli przyjęcie spadku następuje z dobrodziejstwem inwentarza

4. imieniu osoby prawnej - organ tej osoby prawnej

7. jest niepodzielne: spadkobierca nie może spadku częściowo przyjąć, a częściowo odrzucić

1. wyjątki:

1. spadkobierca, który do części spadku jest powołany jako spadkobierca ustanowiony, a do innej jako spadkobierca podstawiony, może jedną z tych części przyjąć lub odrzucić niezależnie od przyjęcia lub odrzucenia drugiej części

2. spadkobierca może odrzucić udział spadkowy przypadający mu z tytułu przyrostu, a przyjąć udział przypadający mu jako spadkobiercy powołanemu ale nie może postąpić odwrotnie

3. spadkobierca powołany do spadku zarówno z mocy testamentu, jak i z mocy ustawy może spadek odrzucić jako spadkobierca testamentowy, a przyjąć spadek jako spadkobierca ustawowy

8. jeśli w oświadczeniu o przyjęciu spadku nie ma zastrzeżenia, że spadkobierca przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza, oznacza przyjęcie proste

9. wady oświadczenia woli o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

1. przymus - oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku złożone w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli jest bezwzględnie nieważne

2. pozorność nie wchodzi w rachubę - oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku nie składa się 2. stronie

3. błąd - można się uchylić od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jeśli

1. wystąpił błędu

1. co do treści oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

2. i był istotny subiektywnie oraz obiektywnie - błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby spadkobierca działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści

2. i uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem i wymaga zatwierdzenia przez sąd

3. i spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje czy go odrzuca

4. termin zawity: 1 rok od chwili wykrycia błędu

4. podstęp - można się uchylić od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jeśli

1. błąd został wywołany podstępnie

1. nawet jeśli nie dotyczył treści oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku i nie był istotny

2. uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem i wymaga zatwierdzenia przez sąd

3. i spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje czy go odrzuca

4. termin zawity: 1 rok od chwili wykrycia błędu

5. groźba - można się uchylić od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jeśli

1. spadkodawca złożył oświadczenie pod wpływem bezprawnej groźby jeżeli z okoliczności wynika, że mógł się obawiać, że jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe (groźba poważna)

2. i uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem i wymaga zatwierdzenia przez sąd

3. i spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje czy go odrzuca

4. termin zawity: 1 rok od chwili kiedy stan obawy ustał

6. spadkobierca, który pod wpływem błędu, podstępu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA DŁUGI SPADKOWE

1. Dziedziczenie to przykład sukcesji uniwersalnej (następstwa prawnego pod tytułem ogólnym)

1. sukcesja uniwersalna - w wyniku 1 zdarzenia prawnego następca prawny wstępuje w ogół praw i obowiązków majątkowych swojego poprzednika  jest on odpowiedzialny osobiście za spełnienie świadczeń odpowiadających długom spadkowym

2. ODPOWIEDZIALNOŚC ZA DŁUGI SPADKOWE W OKRESIE TYMCZASOWEGO NABYCIA SPADKU - ograniczenie odpowiedzialności do części majątku (ograniczenie przedmiotowe) - cum viribus hereditas

1. do chwili przyjęcia lub odrzucenia spadku spadkobierca odpowiada za długi spadkowe tylko przedmiotami majątkowymi należącymi do spadku

2. egzekucję można przeprowadzić tylko z majątku spadkowego

3. do chwili przyjęcia majątek spadkowy i majątek spadkobiercy, który należał do niego zanim nabył spadek są od siebie oddzielone

1. wierzyciele spadku mogą dochodzić zaspokojenia tylko z majątku spadkowego

2. wierzyciele spadkobiercy mogą dochodzić zaspokojenia tylko z majątku spadkobiercy, który należał do niego zanim nabył spadek

1. nawet po przyjęciu spadku wierzyciel osobisty 1 ze współspadkobierców nie może prowadzić dochodzić zaspokojenia z majątku spadkowego spadku do chwili działu

3. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA DŁUGI SPADKOWE PO PROSTYM PRZYJECIU SPADKU - zasada nieograniczonej odpowiedzialności za długi spadkowe

1. spadkobierca odpowiada za długi spadkowe w ich pełnej wysokości całym majątkiem: majątkiem spadkowym i majątkiem, który należał do niego zanim nabył spadek

2. SN: w szczególne wyjątkowych wypadkach istniej możliwość ograniczenia lub nawet wyłączenia tej odpowiedzialności ze względu na ZWS

4. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA DŁUGI SPADKOWE POPRZYJECIU SPADKU Z DOBRODZIEJSTWEM INWENTARZA

1. ograniczenie odpowiedzialności do cyfrowo oznaczonej wartości (ograniczenie rachunkowe) -pro viribus hereditas

1. spadkobierca odpowiada za długi spadkowe całym swoim majątkiem, ale tylko do wysokości wartości aktywów = praw majątkowych spadku = do wartości stanu czynnego spadku(ustalonego w inwentarzu)

2. np. spadek aktywa 100, pasywa 200  odpowiada się do wysokości 100 ale całym swoim majątkiem

2. jeżeli złożono oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, a inwentarz nie był przedtem sporządzony, sporządzenie inwentarza następuje z urzędu

3. ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie nie podał do inwentarza przedmiotów należących do spadku albo podał do inwentarza nie istniejące długi - spadkobierca musi działać umyślnie i zgodnie z art. 6 KC trzeba mu to udowodnić

4. tryb spłacania długów spadkowych

1. jeżeli spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, spłacił niektóre długi spadkowe:

1. nie wiedząc o istnieniu innych długów  ponosi on odpowiedzialność za nie spłacone długi tylko do wysokości różnicy między wartością stanu czynnego spadku a wartością świadczeń spełnionych na zaspokojenie długów, które spłacił

1. np. wartość stanu czynnego spadku = 240 00 zł

2. długi spadkowe na rzecz: A = 150 000 zł; B = 60 000 zł; C = 120 000 zł; D = 30 000 zł  w sumie 360 000 zł

3. każdy z długów powinien być zaspokojony w 2/3

4. spadkobierca nie wiedząc o istnieniu innych długów spłacił A i B w pełnej wysokości

5. po ujawnieniu długów C i D - spadkobierca musi im zapłacić 24 000 i 6 000 (1/5)

2. wiedząc o istnieniu innych długów spadkowych (lub nie wiedząc wskutek rażącego niedbalstwa)  ponosi on odpowiedzialność za te długi ponad wartość stanu czynnego spadku, jednakże tylko do takiej wysokości, w jakiej byłby obowiązany je spłacić, gdyby spłacał należycie długi spadkowe

1. np. j. w. - spadkobierca musi im zapłacić C - 80 000 i D - 20 000 (2/3)

5. ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPADKOBIERCY Z TYTUŁU ZAPISÓW I POLECEŃ

1. ogranicza się zawsze do wartości stanu czynnego spadku (bez względu na rodzaj odpowiedzialności)

2. jeżeli zapisy i polecenia przekraczają wartość stanu czynnego spadku, podlegają one stosunkowemu zmniejszeniu

3. ograniczenia dotyczące spadkobiercy uprawnionego do zachowku

1. jeżeli uprawniony do zachowku jest powołany do dziedziczenia, ponosi on odpowiedzialność za zapisy i polecenia tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej wartość udziału spadkowego, który stanowi podstawę do obliczenia należnego uprawnionemu zachowku

1. przepis powyższy stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy zapis na rzecz uprawnionego do zachowku został obciążony dalszym zapisem lub poleceniem albo uczyniony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu

2. Jeżeli spadkobierca obowiązany do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku sam jest uprawniony do zachowku, może on żądać zmniejszenia zapisów i poleceń w takim stopniu, ażeby pozostał mu jego własny zachowek

3. Jeżeli zapisobierca sam jest uprawniony do zachowku, zapis uczyniony na jego rzecz podlega zmniejszeniu tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek

4. jeżeli spadkobierca obowiązany do zapłaty zachowku jest sam uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek

6. ODPOWIEDZIALNOŚĆ WSPÓŁSPADKOBIERCÓW

1. do chwili działu spadku współspadkobiercy odpowiadają solidarnie za długi spadkowe

1. jeżeli 1 ze spadkobierców spełnił świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości ich udziałów

2. wierzyciel spadku - aż do chwili działu - może prowadzić egzekucję ze spadku tylko wtedy, gdy uzyskał tytuł egzekucyjny przeciwko wszystkim spadkobiercom

2. od chwili działu spadku

1. jeżeli świadczenie jest podzielne - spadkobiercy odpowiadają za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów

1. z chwilą dokonania działu, który obejmuje tylko aktywa spadku z mocy samego prawa ulegają podziałowi pasywa spadku

2. każdy spadkobierca staje się dłużnikiem tylko z tytułu części długu określonej ułamkiem wyrażającym udział spadkowy tego spadkobiercy

2. jeżeli świadczenie jest niepodzielne - spadkobiercy nadal odpowiadają solidarnie za długi spadkowe

3. odpowiedzialność spadkobierców z tytułu zobowiązań wynikających z zapisu nie jest solidarna

1. jeżeli spadkodawca postanowił inaczej (ius dispositivum) - jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom  zapis obciąża ich w stosunku do wielkości ich udziałów spadkowych

1. przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszego zapisu

2. ale jeśli świadczenie do którego jest uprawniony zapisobierca jest świadczeniem niepodzielnym to przy wielości spadkobierców obciążonych odpowiadają oni solidarnie

STWIERDZENIE NABYCIA SPADKU, AKT POŚWIADCZENIA DZIEDZICZENIA

1. POSTANOWIENIE SĄDU O SNS

1. sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku przez spadkobiercę

1. na wniosek osoby mającej w tym interes

2. w trybie nieprocesowym

2. treść postanowienia

1. wymienia się

1. spadkodawcę

2. wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł

3. wysokość ich udziałów

2. stwierdzenie nabycia spadku względem części majątku spadkowego albo tylko niektórych spadkobierców jest niedopuszczalne

3. stwierdzenie może dotyczyć tylko spadku po 1 spadkodawcy

4. nie wymienia się żadnych składników majątku spadkowego

3. czas wydania postanowienia

1. zasada: sns

1. może nastąpić gdy wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

2. i nie może nastąpić przed upływem 6 m-cy od otwarcia spadku

2. wyjątek: sns może nastąpić wcześniej jeżeli wszyscy spadkobiercy są już znani i złożyli oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

2. AKT POŚWIADCZENIA DZIEDZICZENIA

1. sporządzany jest przez notariusza na zasadach określonych w prawie o notariacie

2. akt poświadczenia dziedziczenie nie może być sporządzone odnośnie dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych

3. najpierw notariusz sporządza protokół dziedziczenia przy udziale wszystkich osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi

4. po spisaniu protokołu dziedziczenia notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, jeżeli nie ma wątpliwości co do osoby spadkobiercy i wysokości udziałów w spadku

5. niezwłocznie po jego sporządzeniu dokonuje wpisu do rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia (za pomocą systemu teleinformatycznego)

6. zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o SNS

3. SKUTKI SNS/ZAPD

1. ma charakter deklaratoryjny

2. ze SNS/ZAPD wynika domniemanie prawne wzruszalne że spadkobiercami są osoby wymienione w SNS/ZAPD i ich udziały spadkowe są takie jak tam wymienione

1. aby obalić do domniemanie trzeba uzyskać uchylenie lub zmianę SNS / ZAPD

2. przeciwko domniemaniu wynikającemu ze SNS nie można powoływać się na domniemanie wynikające z ZAPD

3. SNS/ZAPD ma skutki tylko dowodowe

1. względem osoby 3., która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko SNS / ZAPD (ma charakter dowodu wyłącznego)

2. w pozostałych przypadkach spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające dziedziczenia przez

1. SNS/ZAPD

2. inne środki dowodowe

4. ochrona osób 3

1. Jeżeli

1. ten, kto uzyskał SNS/ZAPD lecz spadkobiercą nie jest (rzekomy spadkobierca)

2. rozporządza prawem należącym do spadku na rzecz osoby 3.

3. osoba ta nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku

1. rozporządzenie jest skuteczne wobec rzeczywistego spadkobiercy

4. bez względu na to czy rozporządzenie było odpłatne czy nieodpłatne

5. chyba że działa w złej wierze - wiedziała, że osoba od której nabywa nie jest w rzeczywistości spadkobiercą albo mogła z łatwością się o tym dowiedzieć

2. przepis ten nie ma zastosowania

1. do czynności prawnych wyłącznie zobowiązujących

2. do czynności prawnych pod tytułem ogólnym  zbycia spadku lub udziału spadkowego w całości lub w części

3. rzeczywistemu spadkobiercy przysługuje

1. przeciw rzekomemu spadkobiercy - roszczenie odszkodowawcze (w ramach ochrony dziedziczenia)

2. przeciw osobie 3. - roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia - jeżeli rozporządzenie rzekomego spadkobiercy było nieodpłatne

4. POSTĘPOWANIE W SPRAWACH O SNS

1. właściwość sądu

1. zasada: sąd spadku

2. wyjątek: gdy SNS następuje w toku sprawy o dział spadku a sprawę tę sąd spadku przekazał sądowi rejonowemu, w którego okręgu znajduje się spadek lub jego znaczna część albo w którego okręgu mieszkają wszyscy współspadkobiercy

2. wszczęcie postępowania następuje tylko na wniosek osoby mającej w tym interes prawny

1. spadkobierca

2. wierzyciel spadkodawcy

3. uprawniony do zachowku

4. zapisobierca

5. wierzyciele spadkobiercy

6. osoby zainteresowane wykazaniem, że nie są spadkobiercami i nie ponoszą odpowiedzialności za długi spadkowe

7. wykonawca testamentu

8. prokurator

3. zakres działania z urzędu

1. w toku wszczętego już postępowania przeważa zasada działania z urzędu

2. sąd bada z urzędu, kto jest spadkobiercą

1. w szczególności bada, czy spadkodawca pozostawił testament

2. za dowód, że nie ma innych spadkobierców, może być przyjęte zapewnienie złożone przez zgłaszającego się spadkobiercę

3. jeżeli zapewnienie nie było złożone albo jeżeli zapewnienie lub inne dowody nie będą uznane przez sąd za wystarczające - postanowienie w sprawie o SNS może zapaść dopiero po wezwaniu spadkobierców przez ogłoszenie, które powinno być umieszczone w piśmie poczytnym na całym obszarze państwa i podane publicznie do wiadomości w miejscu ostatniego zamieszkania spadkodawcy na tym obszarze

1. SNS może nastąpić po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia

4. sąd nie jest związany wskazaniem spadkobierców co do tego kto jest spadkobiercą zawartym we wniosku

5. oddalenie wniosku o SNS może nastąpić tylko wtedy, gdy wniosek taki złożyła osoba nie mająca w tym interesu - poza tym wypadkiem wszczęte postępowania kończy się zawsze SNS

6. gdy dokonane ogłoszenie nie dało wyniku albo żadna z osób zgłaszających się nie udowodniła, że jest spadkobiercą, sąd stwierdzi nabycie spadku przez SP jako spadkobiercę ustawowego

5. UCHYLENIE LUB ZMIANA POSTANOWIENIA O SNS

1. od postanowienia sądu I instancji służy apelacja

2. od postanowienia sądu II instancji służy kasacja do SN

3. przypadki zmiany lub uchylenia prawomocnego SNS

1. jeżeli wydano SNS po osobie uznanej za zmarłą lub co do której orzeczono stwierdzenie zgonu a okazało się że osoba ta żyje i uchylono postanowienie o uznaniu za zmarłego lub stwierdzeniu zgonu  sąd spadku z urzędu uchyli postanowienie o SNS

2. sąd zmienia z urzędu postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, jeżeli

1. po wydaniu postanowienia

2. spadkobierca uchylił się od

1. skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku złożonego pod wpływem błędu lub groźby

2. albo od skutków prawnych niezłożenia żadnego oświadczenia w terminie

3. i uchylenie się zostało prawomocnie zatwierdzone przez sąd

3. jeżeli osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku, nie jest spadkobiercą lub jej udział w spadku jest inny niż stwierdzony

1. każdy zainteresowany może zgłosić wniosek o wszczęcie postępowania o uchylenie lub zmianę postanowienia

2. jeżeli

1. zainteresowany nie był uczestnikiem postępowania o SNS - ustawa nie przewiduje żadnych szczególnych ograniczeń

2. zainteresowany był uczestnikiem postępowania o SNS - może on żądać zmiany postanowienia o SNS tylko wówczas, gdy

• żądanie swe opiera na podstawie, której nie mógł poprzednio powołać

• i żądanie zmiany zgłasza przed upływem 1 roku od dnia, w którym uzyskał tę możność

4. w razie przeprowadzenia dowodu, że spadek w całości lub w części nabyła inna osoba niż wskazana w prawomocnym postanowieniu o SNS sąd spadku, zmieniając to postanowienie, stwierdzi nabycie spadku zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym

ROSZCZENIE O OCHRONĘ DZIEDZICZENIA (HEREDITAS PETITIO)

1. ISTOTA - jest to roszczenie o wydanie spadku lub poszczególnych przedmiotów należących do spadku

2. LEGITYMACJA CZYNNA - roszczenie o ochronę dziedziczenia przysługuje rzeczywistemu spadkobiercy

1. rzeczywisty spadkobierca musi dowieść, że jest spadkobiercą - sposoby:

1. przez SNS/ZAPD

1. ma dla spadkobiercy znaczenie legitymacyjne

2. względem osoby 3., która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko SNS / ZAPD (ma charakter dowodu wyłącznego)

2. a contr ario: w tym przypadku spadkobierca może użyć też innych środków dowodowych

3. ale jeśli posiadacz spadku uzyskał niezgodne z rzeczywistym stanem prawnym SNS/ZAPD aby obalić domniemanie, że spadkobiercami są osoby wymienione w SNS/ZAPD i ich udziały spadkowe są takie jak w SNS/ZAPD wymienione rzeczywisty spadkobierca musi uzyskać uchylenie lub zmianę SNS / ZAPD

3. LEGITYMACJA BIERNA - roszczenie to przysługuje przeciw osobie co do której kumulatywnie spełnione są 3 przesłanki:

1. osoba ta włada spadkiem lub poszczególnymi przedmiotami należącymi do spadku jako spadkobierca

2. osoba ta uważa się za spadkobiercę i z tego tytułu wywodzi swoje prawo do władania spadkiem lub poszczególnymi przedmiotami należącymi do spadku - powołuje się na nabycie ich w drodze dziedziczenia

1. np. spadkobierca powołany do spadku z ustawy w 1. kolejnosci nie wie o istnieniu ważnego testamentu

3. osoba ta nie jest spadkobiercą

• osoba taka nazywana jest posiadaczem spadku (ale trzeba pamiętać że to nieścisłe bo spadek nie jest rzeczą i nie można go posiadać)

4. PRZESŁANKI ROSZCZENIA - dowodzi rzeczywisty spadkobierca

1. rzeczywisty spadkobierca nie włada majątkiem spadkowym lub włada tylko pewnymi przedmiotami należącymi do spadku

2. przedmioty, których wydania żąda spadkobierca muszą należeć do spadku w sposób faktyczny - są to:

1. rzeczy, które w chwili otwarcia spadku znajdowały się we władaniu spadkodawcy - spadkodawca mógł z nich korzystać tak jak gdyby wchodziły w skład jego majątku (ale tytuł prawny nie ma znaczenia, może być to też posiadanie zależne lub samoistne)

2. inne niż rzeczy wartości majątkowe, które posiadacz spadku uzyskał (choćby po otwarciu spadku) wskutek tego, że przypisywał sobie uprawnienia spadkobiercy

3. te przedmioty należące do spadku znajdowały się we władaniu posiadacza spadku albo zostały przez niego lub u niego utracone

5. TREŚĆ ROSZCZENIA

1. roszczenie zasadnicze  żądanie wydania spadku lub poszczególnych przedmiotów należących do spadku

1. jest aktualne jeżeli rzeczy są oznaczone co do tożsamości i znajdują się nadal we władaniu posiadacza spadku

2. w pozostałych przypadkach - roszczenie o zapłatę równowartości należących do spadku rzeczy

2. żądanie zapłaty określonej sumy pieniężnej obok lub zamiast żądania wydania spadku lub przedmiotów należących do spadku

1. odesłanie

1. do roszczeń spadkobiercy

1. o wynagrodzenie za korzystanie z przedmiotów należących do spadku (obok roszczenia zasadniczego)

2. o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości (obok roszczenia zasadniczego)

3. o naprawienie szkody z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty przedmiotów należących do spadku (w przypadku utraty zamiast roszczenia zasadniczego)

2. oraz do roszczeń przeciwko spadkobiercy o zwrot nakładów

3. stosuje się odpowiednio przepisy o roszczeniach między właścicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy

2. sytuacja samoistnego posiadacza w dobrej wierze - posiadacza spadku był w dobrej wierze jeśli miał usprawiedliwione ze względu na okoliczności przekonanie, że jest spadkobiercą (istnienie dobrej wiary domniemywa się)

1. nie jest zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy

2. nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się wymagalne w czasie jego posiadania

3. nie jest odpowiedzialny za zużycie, pogorszenie lub utratę rzeczy

3. sytuacja samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy

1. jest zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy

2. zobowiązany jest zwrócić

1. pobrane pożytki, których nie zużył

2. zapłacić wartość tych, które zużył

3. odpowiedzialny za zużycie, pogorszenie lub utratę rzeczy chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy

4. sytuacja samoistnego posiadacza w zlej wierze

1. jest zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy

2. zobowiązany jest zwrócić

1. pobrane pożytki, których nie zużył

2. zapłacić wartość tych, które zużył

3. zapłacić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał

3. jest odpowiedzialny za zużycie, pogorszenie lub utratę rzeczy chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiłyby także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego

5. roszczenie o zwrot nakładów

1. samoistny posiadacz w dobrej wierze

1. co do nakładów, które zostały dokonane do chwili w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy

• może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy

• może żądać zwrotu innych nakładów o tyle, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi

2. co do nakładów, które zostały dokonane po chwili w której dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy

• może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy

• nie może żądać zwrotu innych nakładów

2. samoistny posiadacz w złej wierze

1. może żądać zwrotu nakładów koniecznych, i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem

2. nie może żądać zwrotu innych nakładów

3. posiadaczowi przysługuje prawo zatrzymania - zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej

6. PRZEDAWNIENIE ROSZCZENIA

1. 10 lat od chwili,

1. w której spadkobierca został pozbawiony władania spadkiem

2. jeżeli spadkobierca nie władal spadkiem - od chwili otwarcia spadku

7. Przepisy o tym roszczeniu stosuje się odpowiednio do ROSZCZENIA OSOBY O WYDANIE SWOJEGO MAJĄTKU jeśli co do tej osoby zostało uchylone

1. orzeczenie o uznaniu jej za zmarłą

2. lub orzeczenie o stwierdzeniu zgonu

WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKU SPADKOWEGO

1. Ze WMS mamy do czynienia gdy majątek spadkowy przypada kilku spadkobiercom

1. jest to wspólność w częściach ułamkowych - uprawnienie każdego ze spadkobierców do każdego z przedmiotów należących do spadku wyraża się ułamkiem

2. stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów tytułu 8 księgi 4 KC - „WMS i dział spadku”

3. przez majątek spadkowy należy rozumieć tylko aktywa spadku - odpowiedzialność za długi spadkowe jest uregulowana inaczej

4. pojawiają się pewne problemy z odpowiednim stosowaniem przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych w odniesieniu do praw majątkowych innych niż własność rzeczy (np. w odniesieniu do wierzytelności)

1. przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych - uprawnienie każdego ze współwłaścicieli jest określone ułamkiem, ale całe prawo własności rzeczy przysługuje wszystkim współwłaścicielom wspólnie

2. prawo obligacyjne - jeśli jest kilku dłużników albo kilku wierzycieli a świadczenie jest podzielne dług i wierzytelność dzielą się na tyle niezależnych od siebie części ilu jest dłużników albo wierzycieli

3. 2 rozwiązania tej kolizji:

1. przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych mają odpowiednie zastosowanie do praw majątkowych innych niż własność rzeczy tylko o tyle, o ile prawa te przysługują wszystkim spadkobiercom wspólnie

1. jeżeli z postanowień określających naturę danego prawa wynika, ze w razie wielości jego podmiotów prawo to rozpada się na tyle odrębnych praw podmiotowych ile jest podmiotów przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych na mają zastosowania nawet odpowiedniego - takie założenie legło u podstaw orzeczenia SN z 1967 r.

• każdy ze spadkobierców może przed działem spadku dochodzić przysługującej mu z tytułu dziedziczenia wierzytelności podzielnej - taka jest przyjęta linia orzecznicza

• ale rozwiązanie to dotyczy tylko wierzytelności, które mają charakter samodzielny - nie dotyczy to wierzytelności, które pozostają w związku gospodarczym z przedmiotem należącym do spadku i mają charakter pochodny, np. czynsz najmu

2. Piątkowski - wierzytelności spadkowych, nawet podzielnych, przed działem spadku mogą dochodzić jedynie wszyscy współspadkobiercy wspólnie, bo:

1. spadek to masa majątkowa, która stanowi pewną gospodarczą całość - inne rozwiązanie rozbija tą całość

2. o sposobie podziału majątku spadkowego decyduje bądź sad w postanowieniu działowym bądź wszyscy spadkobiercy łącznie w umowie o dział spadku - inne rozwiązanie pozwalałoby spadkobiercy na samodzielne decydowanie co ma mu przypaść na poczet jego schedy spadkowej

2. ROZPORZĄDZANIE UDZIAŁEM W PRZEDMIOCIE NALEŻĄCYM DO SPADKU

1. Spadkobierca może rozporządzić udziałem w przedmiocie majątkowym należącym do spadku za zgodą pozostałych spadkobierców (przy współwłasności współwłaściciel może rozporządzić swoim udziałem bez zgody pozostałych)

2. w braku zgody któregokolwiek z pozostałych spadkobierców rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisów o dziale spadku  bezskuteczność względna, która następuje z mocy samego prawa = dział spadku można przeprowadzić w taki sposób, jakby rozporządzenia tego nie było

3. * należy odróżnić zbycie udziału w przedmiocie należącym do spadku (następstwo pod tytułem szczególnym; następca nie odpowiada za długi) od zbycia udziału spadkowego

3. ZARZĄD MAJĄTKIEM SPADKOWYM

1. umowny  spadkobiercy mogą określić w umowie sposób zarządu majątkiem spadkowym, np. powierzyć zarząd 1 ze spadkobierców z obowiązkiem rozliczenia się wobec pozostałych

2. ustawowy  odpowiednie zastosowanie przepisów o współwłasności

1. do czynności zwykłego zarządu - wymagana jest zgoda większości spadkobierców obliczona wg wielkości udziałów spadkowych

2. do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu - wymagana jest zgoda wszystkich spadkobierców

3. czynności zachowawcze  każdy ze spadkobierców może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa, np. spadkobierca może we własnym imieniu wytoczyć powództwo windykacyjne o wydanie rzeczy należącej do spadku

DZIAŁ SPADKU

1. OGÓLNIE

1. działem spadku objęte są tylko aktywa spadku

2. do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o zniesieniu współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów tytułu 8 księgi 4 KC

3. przeprowadzenie działu spadku nie jest obligatoryjne - spadkobiercy mogą dowolnie długo utrzymywać WMS (żądania działu spadku nie ulega przedawnieniu)

4. skutki przeprowadzenia działu spadku

1. zniesienie WMS między spadkobiercami

2. przejście określonych praw majątkowych na poszczególnych spadkobierców

3. zmiana w zakresie odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe

4. spadkobiercy są wzajemnie obowiązani do rękojmi wg przepisów o rękojmi przy sprzedaży

1. ale jeżeli przedmiotem działu była wierzytelność - rękojmia ta rozciąga się także na wypłacalność dłużnika

2. SPOSOBY PODZIAŁU MAJĄTKU SPADKOWEGO - można je zastosować jednocześnie do tego samego spadku (każdy z tych sposobów do innych przedmiotów należących do spadku)

1. podział w naturze - każdy spadkobierca otrzymuje na wyłączną własność określoną liczbę przedmiotów majątkowych należących do spadku których łączna wartość odpowiada jego udziałowi w spadku

1. podział w naturze jest niedopuszczalny jeśli

1. byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospdarczym przeznaczeniem rzeczy

2. pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości

2. wartość udziałów wydzielonych w naturze poszczególnym spadkobiercom może być wyrównana przez dopłaty pieniężne

1. sąd może rozłożyć dopłaty na raty na okres nie przekraczający 10 lat

2. jeśli nie można przeprowadzić podziału w naturze - 2 alternatywne sposoby podziału:

1. przyznanie przedmiotu spadku 1 spadkobiercy, z obowiązkiem spłaty pozostałych

1. sąd może rozłożyć spłaty na raty na okres nie przekraczający 10 lat

2. podział cywilny - sprzedaż określonych przedmiotów należących do spadku i podział między spadkobierców uzyskanej stąd kwoty

1. przy podziale sądowym podział cywilny przeprowadza się przez sprzedaż dokonaną stosownie do przepisów KPC, tzn. w drodze licytacji

3. ZALICZANIE DAROWIZN OTRZYMANYCH OD SPADKODACWY NA SCHEDĘ SPADKOWĄ (uzyskaną przez spadkobiercę część majątku spadkowego)

1. ma zastosowanie:

1. tylko przy dziedziczeniu ustawowym

2. i tylko wtedy, gdy dział spadku następuje między zstępnymi albo między zstępnymi i małżonkiem spadkodawcy

2. spadkobiercy ci są wzajemnie zobowiązani zaliczyć na schedę spadkową otrzymane od spadkodawcy darowizny

3. spadkodawca może

1. zwolnić obdarowanego od obowiązku zaliczenia darowizny - zwolnienie to może wynikać z

1. oświadczenia spadkodawcy (np. w umowie darowizny, w testamencie)

2. lub z okoliczności (w jakich darowizna została dokonana)

2. zobowiązać do zaliczenia darowizny także innego niż zstępni i małżonek spadkobiercę ustawowego

4. zaliczanie darowizn na schedę spadkową ma charakter jedynie rachunkowy - przeprowadza się je w następujący sposób:

1. wartość darowizn dolicza się do spadku lub do części spadku, która ulega podziałowi między spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia

2. przyjmując za podstawę tak ustaloną wartość spadku, oblicza się schedę spadkową każdego ze spadkobierców obowiązanych wzajemnie do zaliczenia

3. każdemu z tych spadkobierców zalicza się na poczet jego schedy wartość
   otrzymanej przez niego darowizny

5. zasady zaliczania darowizn na schedę spadkową

1. wartość przedmiotu darowizny oblicza się wg stanu z chwili jej dokonania, a wg cen z chwili działu spadku

1. np. jeżeli spadkodawca darował spadkobiercy na 10 lat przed swoją śmiercią nowy samochód, to do spadku doliczy się wartość nowego samochodu wg cen z chwili działu spadku

2. zaliczeniu podlegają wszelkie darowizny z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych w danych stosunkach

3. dalszy zstępny spadkodawcy obowiązany jest do zaliczenia na schedę spadkową darowizny uczynionej przez spadkodawcę jego wstępnemu

4. jeżeli wartość darowizny podlegającej zaliczeniu przewyższa wartość schedy spadkowej, spadkobierca nie jest obowiązany do zwrotu nadwyżki  w takim wypadku nie uwzględnia się przy dziale spadku ani darowizny, ani spadkobiercy obowiązanego do jej zaliczenia

5. przy zaliczaniu na schedę spadkową nie uwzględnia się pożytków darowizny

6. zaliczanie darowizn wpływa tylko na sposób przeprowadzenia działu -nie zmienia stanowiska prawnego spadkobierców w stosunku do osób 3.

1. spadkobierca, który w wyniku zaliczenia darowizny otrzymuje schedę spadkową zmniejszoną albo nawet nie otrzymuje nic, odpowiada mimo to wg zasad ogólnych za długi spadkowe (przed działem i po dziale spadku)

7. przepisy o zaliczaniu darowizn na schedę spadkową stosuje się odpowiednio do poniesionych przez spadkodawcę na rzecz zstępnego kosztów wychowania oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego, jeśli koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku

4. UMOWNY DZIAŁ SAPDKU

1. przeprowadzany na mocy umowy o dział spadku zawieranej między wszystkimi spadkobiercami

2. umowa o dział spadku jest umową o przeniesienie na poszczególnych spadkobierców praw majątkowych, które dotychczas były objęte WMS

3. forma

1. umowa o dział spadku obejmująca nieruchomość wymaga formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności całej umowy o dział spadku

2. gdy wartość przedmiotów objętych działem przekracza 2000 zł, wymagana jest forma pisemna ad probationem

3. w pozostałych przypadkach forma dowolna

4. sposób działu

1. umowny dział spadku może objąć cały spadek lub tylko część spadku

2. można zastosować dowolny sposób podziału majątku spadkowego

3. nie ma obowiązku zaliczania darowizn na schedę spadkową, jeżeli żaden ze spadkobierców tego nie żąda

4. postanowienia co do sposobu działu spadku określone przez spadkodawcę w testamencie nie są wiążące

5. spadkobiercy nie mogą naruszać przepisów, które ograniczają podział określonych rzeczy, a w szczególności uzależniają dopuszczalność podziału nieruchomości od uprzedniej decyzji administracyjnej (umowa może być zawarta dopiero po uzyskaniu decyzji administracyjnej)

5. rozliczenia

1. zawierając umowę o dział spadku, spadkobiercy powinni przeprowadzić jednocześnie między sobą rozliczenia z tytułu

1. posiadania przedmiotów należących do spadku

2. pobrania z nich pożytków

3. dokonania nakładów

4. spłacenia długów spadkowych

2. mogą zastrzec, że rozliczenia te będą dokonane później - w braku takiego zastrzeżenia nie mogą dochodzić między sobą tych roszczeń w terminie późniejszym

6. umowa o dział spadku podlega ogólnym przepisom KC ale częściowo odmiennie został uregulowany błąd

1. spadkobiercy mogą uchylić się od skutków prawnych umowy o dział spadku zawartej pod wpływem błędu tylko wtedy, gdy błąd dotyczył stanu faktycznego, który strony uważały za niewątpliwy

2. ale do podstępu stosuje się przepisy ogólne

5. SĄDOWY DZIAŁ SPADKU

1. przeprowadzany na mocy postanowienia działowego na wniosek osoby uprawnionej

2. postępowanie działowe wszczyna się na wniosek osoby uprawnionej (nie można z urzędu)

1. każdy ze spadkobierców

2. spadkobierca spadkobiercy

3. nabywca udziału w spadku

4. prokurator

3. sąd nie jest związany wnioskami uczestników działu co do sposobu dokonania podziału

4. do przeprowadzenia działu właściwy jest sąd spadku - ale na żądanie uczestnika działu, zgłoszone nie później niż na 1. rozprawie, może on przekazać sprawę sądowi rejonowemu:

1. w którego okręgu znajduje się majątek spadkowy lub jego znaczna część

2. w którego okręgu mieszkają wszyscy spadkobiercy

5. w toku postępowania działowego:

1. przeprowadza się dział spadku

1. sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek

1. tylko z ważnych powodów może obejmować tylko część spadku

2. dział na zgodny wniosek - gdy wszyscy spadkobiercy złożą zgodny wniosek co do sposobu podziału majątku spadkowego, sąd wydaje postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli

1. spełnione zostały określone prawem wymagania

• np. zasięgnięcie opinii co do zgodności podziału nieruchomości z planem zagospodarowania przestrzennego

2. i projekt podziału

• nie sprzeciwia się prawu

• nie sprzeciwia się ZWS

• nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych

3. dział w braku zgodnego wniosku

1. jeśli podział w narurze jest możliwy sąd przeprowadza podział w naturze -każdy spadkobierca otrzymuje na wyłączną własność określoną liczbę przedmiotów majątkowych należących do spadku których łączna wartość odpowiada jego udziałowi w spadku

• z uwzględnieniem wszystkich okoliczności

• zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym

• wartość udziałów wydzielonych w naturze poszczególnym spadkobiercom jest wyrównywana przez dopłaty pieniężne

1. sąd może rozłożyć dopłaty na raty na okres nie przekraczający 10 lat

2. na żądanie 2 lub więcej spadkobierców sąd może wydzielić im schedy spadkowe w całości lub w części w taki sposób, że przyzna im pewien przedmiot lub pewne przedmioty należące do spadku jako współwłasność w częściach ułamkowych

3. jeżeli podział w naturze nie jest możliwy i nie zachodzą przesłanki do zastosowania powyższego przepisu - sąd

• przyznaje określone przedmioty spadkowe 1 spadkobiercy z obowiązkiem spłaty pozostałych

• albo przeprowadza podział cywilny

• rozstrzyga się o istnieniu zapisów, których przedmiotem są rzeczy lub prawa należące do spadku

• rozstrzyga się o wzajemnych roszczeniach między współspadkobiercami z tytułu

1. posiadania przedmiotów należących do spadku

2. pobrania z nich pożytków

3. dokonania nakładów

4. spłacenia długów spadkowych

1. roszczenia te powinny być podniesione przez spadkobierców najpóźniej w toku postępowania działowego pod rygorem ich utraty,

2. to samo dotyczy roszczeń o zaliczenie darowizn

• jeżeli stwierdzenie nabycia spadku jeszcze nie nastąpiło, sąd dokonuje go w toku postępowania działowego

• przeniesienie na poszczególnych spadkobierców praw majątkowych, które dotychczas były objęte WMS następuje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia działowego w sposób w nim określony

1. postanowienie działowe ma charakter konstytutywny

ZACHOWEK

1. ZACHOWEK A REZERWA

1. system rezerwy - system części obowiązkowej

1. występuje w prawie francuskim

2. spadkobiercy konieczni dziedziczą spadek w oznaczonych ułamkach niezależnie od odmiennej woli spadkodawcy

3. testator może rozrządzić wg swego uznania tylko oznaczoną ułamkowo częścią swego majątku - częścią rozrządzaną

4. pozostała część spadku - część obowiązkowa - przypada mającym zdolność do dziedziczenia spadkobiercom koniecznym, wg zasad wynikających z porządku dziedziczenia ustawowego;

2. system zachowku

1. występuje w prawie polskim

2. jeżeli osoba uprawniona do zachowku nie jest powołana do spadku, ponieważ spadkodawca ustanowił innych spadkobierców, ma ona względem tych spadkobierców jedynie WIERZYTELNOŚĆ O ZAPŁATĘ ODPOWIEDNIEJ SUMY PIENIĘŻNEJ - nie staje się natomiast spadkobiercą wbrew woli spadkodawcy

2. OSOBY UPRAWNIONE DO ZACHOWKU

1. do zachowku uprawnieni są

1. zstępni spadkodawcy (na równi traktuje się przysposobionych i ich zstępnych)

2. małżonek

3. rodzice spadkodawcy - jeżeli byliby powołani do spadku z ustawy = jeśli nie ma zstępnych

2. wyłączenia - do zachowku nie są uprawnieni

1. osoby, które traktowane są tak jakby nie dożyły otwarcia spadku

1. osoby które zrzekły się dziedziczenia

2. osoby, które zostały uznane za niegodne

3. osoby, które odrzuciły spadek przypadający im z ustawy (jeśli odrzucą spadek który przypada im z mocy testamentu to nie tracą uprawnienia do zachowku)

2. osoby, które zostały w testamencie pozbawione zachowku w drodze wydziedziczenia

3. małżonek, który został wyłączony od dziedziczenia

3. jeżeli zstępny spadkodawcy nie jest uprawniony do zachowku z którejkolwiek z wymienionych przyczyn, uprawnienie do zachowku przysługuje jego zstępnym (wyjątek: zrzeczenie się dziedziczenia)

3. WYSOKOŚĆ ZACHOWKU zależy od

1. wielkości udziału spadkowego, który by danemu uprawnionemu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym

1. jeżeli uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy lub jest zstępnym spadkodawcy, który jest małoletni - należy się mu 2/3 wartości udziału spadkowego, jaki by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym

2. pozostałym uprawnionym do zachowku - należy się 1/2 wartości udziału spadkowego, jaki by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym

2. wartości spadku

3. wartości podlegających doliczeniu darowizn

4. USTALENIE WYSOKOŚCI ZACHOWKU - obliczenia te przeprowadza się oddzielnie dla każdego uprawnionego

1. określa się ułamek, który wyraża udział stanowiący podstawę do obliczania zachowku

1. określa się udział spadkowy jaki przypadałby uprawnionemu do zachowku gdyby był powołany do spadku z ustawy ale!!

1. uwzględnia się także:

1. spadkobierców niegodnych

2. spadkobierców, którzy spadek odrzucili

2. nie uwzględnia się spadkobierców, którzy

1. zrzekli się dziedziczenia

2. zostali wydziedziczeni

2. określony w ten sposób udział mnoży się przez 2/3 albo ½

2. określa się substrat zachowku - wyrażona w złotówkach suma, która obejmuje

1. czystą wartość spadku

1. wartość stanu czynnego spadku (praw należących do spadku wg stanu z chwili otwarcia spadku) - wartość stanu biernego spadku (wartość długów spadkowych, ale nie uwzględnia się długów wynikających z zapisów i poleceń i zachowku)

2. czystą wartość spadku określa się wg cen z chwili orzekania o zachowku

2. wartość pewnych darowizn uczynionych przez spadkodawcę

1. dolicza się

1. wartość darowizn uczynionych przez spadkodawcę na rzecz

• spadkobierców

• osób uprawnionych do zachowku

• oraz innych osób

2. środki zgromadzone na rachunku OFE - ½ ma przypadać osobom wskazanym przez zmarłego członka funduszu

3. posiadacz rachunku bankowego może wskazać osoby na rzecz, których bank ma wypłacić kwotę na wypadek jego śmierci (ale nie wyższą niż 20-krotne miesięczne wynagrodzenie)

2. nie dolicza się

1. drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych

2. darowizn, które spełniają łącznie 2 przesłanki:

• zostały dokonane na więcej niż 10 lat, przed otwarciem spadku

• i zostały dokonane na rzecz osób nie będących spadkobiercami ani uprawnionymi do zachowku

3. przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych

• chyba że darowizna została dokonana na mniej niż 300 dni przed urodzeniem się zstępnego

4. przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa

3. wartość przedmiotu darowizny oblicza się wg stanu z chwili jej dokonania, a wg cen z chwili ustalania zachowku

4. doliczanie darowizn ma charakter czysto rachunkowy

• mnoży się substrat zachowku przez ułamek, który wyraża udział stanowiący podstawę do obliczania zachowku  iloczyn ten stanowi wysokość zachowku

5. ROSZCZENIE O ZACHOWEK

1. jest to roszczenie uprawnionego do zachowku o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do uzupełnienia zachowku

2. roszczenie to przysługuje jeżeli uprawniony do zachowku nie otrzymał równowartości należnego mu zachowku

1. bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny - na zachowek zalicza się

1. darowiznę uczynioną przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku

2. jeżeli uprawnionym do zachowku jest dalszy zstępny spadkodawcy - także darowiznę uczynioną przez spadkodawcę na rzecz wstępnego uprawnionego

3. jeżeli uprawnionym do zachowku jest zstępny spadkodawcy - także poniesione przez spadkodawcę koszty wychowania oraz wykształcenia ogólnego i zawodowego, jeżeli koszty te przekraczają przeciętną miarę przyjętą w danym środowisku

2. bądź w postaci powołania do spadku

3. bądź w postaci zapisu

3. zakres roszczenia

1. zasada: roszczenie o zachowek przysługuje przeciw spadkobiercy testamentowemu, którego spadkodawca powołał do spadku pomijając swoich spadkobierców ustawowych, uprawnionych do zachowku

2. jeżeli cały spadek jest dziedziczony z mocy ustawy może się okazać że uprawnionym do zachowku przypada mniejszy udział spadkowy niż wynosi ich zachowek - do zapłaty zachowku może być wtedy zobowiązany:

1. współspadkobierca ustawowy, uprawniony do zachowku, który otrzymał darowiznę doliczoną do spadku

2. współspadkobierca ustawowy, który sam nie jest uprawniony do zachowku, nawet gdy darowizny nie otrzymał

4. odpowiedzialność

1. zasada: zobowiązany do zapłaty zachowku odpowiada za ten dług wg reguł dotyczących innych długów spadkowych

2. wyjątki:

1. OCHRONA SPADKOBIERCY UPRAWNIONEGO DO ZACHOWKU

1. spadkobierca, który sam jest uprawniony do zachowku, odpowiada tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek

• za zapisy i polecenia, którymi obciążył go spadkodawca

• za zachowki innych uprawnionych

2. zasadę ograniczonej odpowiedzialności za zapisy i polecenia stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy uprawniony do zachowku jest zapisobiercą i zapis na jego rzecz został

• obciążony dalszym zapisem lub poleceniem

• albo uczyniony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu

2. GDY SPADKOBIERCA ZOBOWIĄZANY DO ZAPŁATY ZACHOWKU ZOSTAŁ OBCIĄŻONY W TESTAMENCIE ZAPISAMI LUB POLECENIAMI

1. może żądać stosunkowego zmniejszenia zapisów i poleceń

2. zmniejszenie zapisów i poleceń następuje w stosunku do ich wartości, chyba że z treści testamentu wynika odmienna wola spadkodawcy

• X = (L * Z)/W

• wartość, o jaką powinien być zmniejszony zapis lub polecenie (X) = [wartości zapisu lub polecenia (L) * i sumy zachowku (Z)]/ czysta wartość spadku (W)

3. jeżeli przedmiotem zapisu jest

• świadczenie podzielne - nie ma problemu przy zmniejszeniu zapisu

• świadczenie niepodzielne - zapisobierca może żądać całkowitego wykonania zapisu, uiszczając odpowiednią sumę pieniężną

4. w razie zmniejszenia zapisu obciążonego dalszym zapisem lub poleceniem, dalszy zapis lub polecenie podlega odpowiedniemu zmniejszeniu

5. jeżeli zapisobierca sam jest uprawniony do zachowku, zapis uczyniony na jego rzecz podlega zmniejszeniu tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek

6. jeżeli spadkobierca zobowiązany do zapłaty zachowku sam jest uprawniony do zachowku, może on żądać zmniejszenia zapisów i poleceń w takim stopniu, ażeby pozostał mu jego własny zachowek

7. uprawnienie do żądania zmniejszenia zapisów i poleceń

• jest skuteczne w

1. stosunku między spadkobiercą a zapisobiercami

2. w stosunku między spadkobiercą a osobami uprawnionymi do żądania wykonania poleceń

2. nie daje uprawnionemu do zachowku roszczeń względem zapisobierców

6. ZACHOWEK A DOKONANIE DAROWIZNY

1. uprawnionemu do zachowku może przysługiwać roszczenie przeciwko osobie, która otrzymała darowiznę doliczoną do spadku, o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do uzupełnienia zachowku

2. roszczenie to ma charakter pomocniczy (subsydiarny) - jest aktualne tylko wtedy, gdy uprawniony nie może otrzymać należnego mu zachowku od spadkobiercy

3. obdarowany, który otrzymał darowiznę doliczoną do spadku, odpowiada wobec uprawnionego do zachowku całym swoim majątkiem ale tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny (wzbogacenie to określa się stosując odpowiednio przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu)

1. Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa,

1. jeżeli ten, kto korzyść uzyskał,

2. zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony,

3. chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.” (był w złej wierze - jest w złej wierze od chwili w której dowiedział się o roszczeniu uprawnionego)

2. jeżeli obdarowany sam jest uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialność jest ograniczona tylko do nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek

3. jeżeli jest kilku obdarowanych

1. obdarowany wcześniej jest obowiązany do zapłaty odpowiedniej sumy tylko wtedy, gdy uprawniony nie może uzyskać uzupełnienia zachowku od osoby, która została obdarowana później

4. obdarowany może się zwolnić od obowiązku zapłaty sumy potrzebnej do uzupełnienia zachowku przez wydanie uprawnionemu przedmiotu darowizny - facultas alternativa

7. DZIEDZICZNOŚĆ ROSZCZENIA

1. roszczenie z tytułu zachowku przechodzi na spadkobiercę osoby uprawnionej do zachowku tylko wtedy, gdy spadkobierca ten należy do osób uprawnionych do zachowku po 1. spadkodawcy - wyłom od zasady sukcesji uniwersalnej

8. PRZEDAWNIENIE

1. roszczenie z tytułu zachowku przedawnia się z upływem 3 lat licząc

1. gdy chodzi o roszczenie przeciwko spadkobiercy

1. licząc od dnia ogłoszenia testamentu - gdy spadkodawca pozostawił testament

2. licząc od dnia otwarcia spadku - gdy spadkodawca nie pozostawił testamentu

2. gdy chodzi o roszczenie przeciwko obdarowanemu - licząc od dnia otwarcia spadku

2. uprawnienie spadkobiercy do żądania zmniejszenia zapisów i poleceń wygasa z upływem 3 lat licząc od dnia ogłoszenia testamentu

9. WYDZIEDZICZENIE - pozbawienie uprawnienia do zachowku

1. przyczyny

1. spadkodawca może pozbawić uprawnionego zachowku tylko w testamencie i tylko z przyczyn enumeratywnie wymienionych w ustawie

1. uprawniony do zachowku wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z ZWS, np.

1. przestępny tryb życia

2. nadużywanie alkoholu

2. uprawniony do zachowku dopuścił się względem spadkodawcy albo 1 z najbliższych mu osób

1. umyślnego przestępstwa przeciwko

• życiu

• zdrowiu

• lub wolności

2. albo rażącej obrazy czci

3. uprawniony do zachowku uporczywie niedopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych

2. przyczyna wydziedziczenia powinna wynikać z treści testamentu

2. skuteczność

1. wydziedziczenie jest skuteczne tylko wtedy, gdy zostało dokonane w ważnym testamencie

2. wydziedziczenie jest bezskuteczne

1. w razie odwołania testamentu

2. jeżeli w rzeczywistości nie istniała przyczyna, która stanowiła podstawę wydziedziczenia.

3. jeżeli po sporządzeniu testamentu wydziedziczony zmienił swój sposób postępowania i przez czas dłuższy, aż do otwarcia spadku, zachowywał się nienagannie

3. przebaczenie

1. Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył

2. przebaczenie to za akt o cha­rakterze uczuciowym, polegający na puszczeniu w niepamięć doznanej krzyw­dy i odczutej urazy

3. przebaczający musi mieć:

1. dostateczne rozeznanie (musi znać przyczynę wydziedziczenia)

2. wolę przebaczenia

4. przebaczenie nie jest oświadczeniem woli więc nie wymaga

1. świadomo­ści skutków prawnych ani zamiaru ich wywołania

2. zdolności do czynności prawnych przebaczającego

4. zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę

DOŻYWOCIE

17. UMOWA O DOŻYWOCIE

1. jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie

2. jeżeli strony nie postanowiły inaczej

3. powinien on

1. przyjąć zbywcę jako domownika

2. dostarczać mu

1. wyżywienia

2. ubrania

3. mieszkania

4. światła i opału

3. zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie

4. oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym

18. CECHY

1. dożywocie można zastrzec także na rzecz osoby bliskiej zbywcy nieruchomości

2. prawo dożywocia ustanowione na rzecz kilku osób ulega w razie śmierci 1 z tych osób odpowiedniemu zmniejszeniu

3. prawo dożywocia jest niezbywalne

19. ZAKOŃCZENIE STOSUNKU

1. jeżeli sąd na żądanie 1 ze stron zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień, ze względu na to że między dożywotnikiem a zobowiązanym wytworzą się takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności

2. sąd może rozwiązać umowę o dożywocie

1. w wypadkach wyjątkowych

2. na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika

3. jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości,

3. dożywotnik może żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa - jeżeli zobowiązany z tytułu umowy o dożywocie zbył otrzymaną nieruchomość

20. UZNANIE UMOWY ZA BEZSKUTECZNĄ

1. osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny

1. może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej

2. jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny

2. uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat 5 od daty tej umowy

Odpowiedzialność utrzymującego zarobkowo hotel lub podobny zakład

17. OGÓLNIE

1. obecna regulacja ukształtowała się po podpisaniu przez Polskę konwencji paryskiej w 1996 r.

2. nie jest to odpowiedzialność kontraktowa - odpowiedzialność powstaje ex lege - nie jest uzależniona od jakiejkolwiek umowy zawartej między utrzymującym zarobkowo hotel lub podobny zakład a gościem

3. nie jest to odpowiedzialność deliktowa - świadczy o tym umiejscowienie przepisów

18. CO TO ZA SZKODA? - utrata lub uszkodzenie rzeczy wniesionych przez osobę korzystającą z usług hotelu lub podobnego zakładu (gościa)

1. odpowiedzialność powstaje ex lege - nie jest uzależniona od jakiejkolwiek umowy zawartej między utrzymującym zarobkowo hotel lub podobny zakład a gościem

2. rzecz wniesiona - rzecz, która

1. w określonym czasie

1. okres korzystania przez gościa z usług hotelu lub podobnego zakładu z rozszerzeniem na krótki zwyczajowo przyjęty okres poprzedzający oraz następujący po korzystaniu z usług

2. i w określonym miejscu

1. hotel lub podobny zakład albo miejsce poza nim

3. i w określony sposób znalazła się pod pieczą hotelu lub podobnego zakładu

1. rzecz musi być

• powierzona utrzymującemu zarobkowo hotel lub podobny zakład

• albo powierzona osobie u niego zatrudnionej

• albo umieszczona w miejscu przez nich wskazanym lub na ten cel przeznaczonym

• rzeczami wniesionymi nie są

1. pojazdy mechaniczne i rzeczy w nich pozostawione

2. żywe zwierzęta

• utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład może odpowiadać tylko wtedy gdy zostały przyjęte na przechowanie

19. KTO ODPOWIADA ZA SZKODĘ?

1. za szkodę odpowiada utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład - osoba, która zawodowo i odpłatnie świadczy usługi typu hotelowego

1. usługi typu hotelowego - czasowe wynajmowanie pokoi i świadczenie usług z tym związanych

2. hotel lub podobny zakład

1. zalicza się: hotele, motele, pensjonaty, domy wczasowe, sanatoria (5)

2. dyskusyjne: kempingi, domy wycieczkowe, schroniska, pola biwakowe (4)

3. nie zalicza się: pokoje gościnne, szpitale, hotele pracownicze, internaty, domy studenckie, noclegownie dla bezdomnych (6)

20. ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. odpowiedzialność oparta na zasadzie ryzyka - niezależnie od winy własnej i swoich podwładnych

1. odpowiedzialność rozciąga się także na działania os. 3 np. złodzieja

2. odpowiedzialność ta nie może być wyłączona przez umowę lub ogłoszenie (przepisy semiimperatywne)

3. na poszkodowanym spoczywa ciężar udowodnienia, że rzecz utracił lub że rzecz została uszkodzona

4. poszkodowany ma obowiązek po otrzymaniu wiadomości o szkodzie niezwłocznego powiadomić o tym utrzymującego zarobkowo hotel lub podobny zakład

1. jeżeli tego niezwłocznie nie zrobi - jego roszczenie wygasa (termin zawity)

2. wyjątek: zawiadomienie nie jest konieczne

1. jeśli szkodę wyrządził utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład

2. albo jeśli rzecz została przyjęta na przechowanie

21. OKOLICZNOŚCI EGZONERACYJNE

1. szkoda wynikła z właściwości rzeczy wniesionej

2. szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej

3. szkoda nastąpiła wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby, która mu towarzyszyła, była u niego zatrudniona lub odwiedzała go

22. ZAKRES ODSZKODOWANIA

1. odszkodowanie obejmuje tylko damnum emergens (wartość rzeczy)

2. wysokość odszkodowania jest ograniczona

1. wysokość odszkodowania w stosunku do 1 gościa - nie może przekraczać wysokości 100-krotnej należności za dostarczone mu mieszkanie, liczonej za 1 dobę

2. i wysokość odszkodowania za każdą rzecz - nie może przekraczać 50-krotnej wysokości tej należności

1. wyjątek: te ograniczenia nie dotyczą

1. rzeczy przyjętych na przechowanie przez utrzymującego zarobkowo hotel lub podobny zakład

2. rzeczy nieprzyjętych na przechowanie z powodu jego odmowy - mimo ciążącego na nim obowiązku

3. sytuacji gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa utrzymującego zarobkowo hotel lub podobny zakład lub osoby u niego zatrudnionej

2. obowiązek przyjęcia rzeczy na przechowanie

1. utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład ma obowiązek przyjęcia rzeczy na przechowanie na życzenie gościa hotelowego w stosunku do:

• pieniędzy

• papierów wartościowych

• cennych przedmiotów - w szczególności kosztowności i przedmiotów o wartości naukowej/artystycznej

2. wymaga to przygotowania odpowiednich pomieszczeń i zabezpieczeń

3. utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład może odmówić przyjęcia rzeczy na przechowanie, ale tylko wtedy gdy:

• rzeczy zagrażają bezpieczeństwu

• mają zbyt dużą wartość w stosunku do wielkości/standardu hotelu lub podobnego zakładu

• zajmują zbyt dużo miejsca

23. PRAWO ZASTAWU (stosuje się przepisy o prawie zastawu wynajmującego)

1. dla zabezpieczenia

1. należności za

1. mieszkanie

2. utrzymanie

3. i usługi dostarczone gościom

2. oraz roszczenia o zwrot wydatków poniesionych na rzecz gości

1. utrzymującemu zarobkowo hotel lub podobny zakład przysługuje ustawowe prawo zastawu na rzeczach wniesionych chyba, że rzeczy te nie podlegają zajęciu

2. prawo zastawu wygasa, gdy rzeczy obciążone zastawem zostaną z hotelu lub podobnego zakładu usunięte - utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład może się temu sprzeciwić i zatrzymać rzeczy na własne niebezpieczeństwo dopóki zaległe należności nie zostaną zapłacone/zabezpieczone

3. jeżeli rzeczy obciążone zastawem zostaną usunięte na mocy zarządzenia organu państwowego - utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład zachowuje prawo zastawu jeśli przed upływem 3 dni zgłosi je organowi, który zarządził usunięcie

24. PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ

1. roszczenia gościa hotelowego o naprawienie szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych przedawniają się z

1. upływem 6 miesięcy od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie

2. ale nie później niż z upływem 1 roku od dnia, w którym poszkodowany przestał korzystać z usług hotelu lub podobnego zakładu

2. roszczenia prowadzącego zarobkowo hotel lub podobny zakład z tytułu należności za mieszkanie , utrzymanie i usługi dostarczone gościom oraz roszczenia o zwrot wydatków poniesionych na rzecz gości przedawniają się z upływem 2 lat (od dnia w którym stały się wymagalne)

1. dotyczy to także odpowiednich roszczeń zakładów gastronomicznych

25. ROZSZERZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI NA INNE ZAKŁADY

1. przepisy o odpowiedzialności utrzymujących zarobkowo hotele i podobne zakłady oraz prawie zastawu stosuje się odpowiednio do zakładów kąpielowych (łaźnie miejskie, baseny kąpielowe)

2. zasada: odpowiedzialność ta odnosi się tylko do przedmiotów , które zazwyczaj bywają wnoszone przez osoby korzystające z usług tych zakładów

1. odpowiedzialność ta nie może być wyłączona przez umowę lub ogłoszenie (przepisy semiimperatywne)

3. wyjątek: odpowiedzialność ta odnosi się do innych rzeczy wniesionych jeżeli:

1. zostały one przyjęte na przechowanie

2. albo szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa prowadzącego zakład lub personel

26. ZBIEG ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. może dojść do zbiegu:

1. przepisów o odpowiedzialności utrzymującego zarobkowo hotel lub podobny zakład- na zasadach ryzyka, ale z ograniczeniami

2. przepisów o odpowiedzialności kontraktowej (art. 471)

3. w przypadku przyjęcia rzeczy na przechowanie - casus mixtus

4. przepisów o odpowiedzialności deliktowej (art. 430)

2. różne poglądy

1. Radwański - zbieg wyłączony - przepisy odpowiedzialności utrzymującego zarobkowo hotel lub podobny zakład (lex specialis) mają pierwszeństwo przed art. 471

2. Pajor - nie ma powodu aby wyłączać zbieg

1. na podstawie art. 443, poszkodowany ma możliwość wyboru roszczenia najkorzystniejszego dla niego

PROWADZENIE CUDZYCH SPRAW BEZ ZLECENIA - negotiorum gestio - 752 - 757

27. Strony

1. działający bez zlecenia - negotiorum gestor

2. osoba, której sprawę negotiorum gestor prowadzi - dominium negotii

28. W RP prowadzenie cudzych spraw bez zgody zainteresowanego jest w zasadzie bezprawne

1. zainteresowanemu przysługują:

1. roszczenie o zaniechanie

2. roszczenie odszkodowawcze

2. prawo przewiduje wyjątki od tej reguły, które wyłączają tym samym bezprawność działania - są to przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia

29. Zobowiązanie powstaje na skutek działania, które ma następujące cechy

1. działający prowadzi cudzą sprawę

1. cudza sprawa - taka która wg kryteriów obiektywnych i wg jego intencji należy do sfery interesów innej osoby ( nie musi to być osoba znana lub już istniejąca)

1. więc jeżeli działający jest przekonany, że prowadzi własną sprawę to nie prowadzi to do powstania negotiorum gestio - w tym wypadku przysługuje mu :

1. roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia

2. jeśli os. na rzecz, której prowadził sprawy potwierdziła te działania - roszczenia z umowy zlecenia

2. ale działający może równocześnie prowadzić sprawę cudzą i własną

2. prowadzenie cudzej sprawy może polegać na:

1. dokonywaniu czynności prawnych w cudzym imieniu

2. dokonywaniu czynności prawnych na cudzy rachunek

3. dokonywaniu działań czysto faktycznych

2. prowadzący cudzą sprawę nie ma do tego kompetencji prawnej wynikającej z jakiegokolwiek stosunku prawnego (np. zlecenia)

3. negotiorum gestor obowiązany jest

1. działać zgodnie z prawdopodobną wolą osoby, której sprawę prowadzi

1. jeżeli wola zainteresowanego jest wyrażona to wtedy gestor musi się jej podporządkować

2. jeśli negotiorum gestor prowadzi cudzą sprawę wbrew wiadomej mu woli osoby, której sprawę prowadzi

1. nie roszczeń wynikających z negotiorum gestio

2. ponosi odpowiedzialność deliktową

• wyjątek: nie ponosi odpowiedzialności jeśli wola osoby sprzeciwia się ustawie lub ZWS

2. prowadzić sprawę z należytą starannością

1. jeśli negotiorum gestor nie prowadził sprawy z należytą starannością - ponosi odpowiedzialność na zasadach ogólnych

2. jeśli negotiorum gestor dokonał zmian w mieniu osoby, której sprawę prowadził

1. bez wyraźnej potrzeby lub korzyści tej osoby

2. albo wbrew wiadomej woli tej osoby

• jest obowiązany przywrócić stan poprzedni a gdyby nie było to możliwe, naprawić szkodę

• poczynione nakłady może zabrać z powrotem o ile może to uczynić bez uszkodzenia rzeczy

3. po podjęciu działania w miarę możności powiadomić o tym tę osobę i stosownie do okoliczności

1. albo stosować się do jej zaleceń

2. albo prowadzić sprawę dopóki osoba sama nie będzie mogła się nią zająć

4. uszanować każdą prawdopodobną, a tym bardziej wyraźną wolę osoby, w której interesie działa - w szczególności zaprzestać działania na żądanie zainteresowanego

1. wyjątek: nie musi brać pod uwagę woli tej osoby wtedy, gdy sprzeciwia się ona ustawie lub ZWS

5. działać z korzyścią dla osoby, której sprawę prowadzi

1. korzyści majątkowe i niemajątkowe

2. działanie musi doprowadzić do korzystnej sytuacji dla zainteresowanego - nie wystarczą dobre intencje

1. wyjątek: jeżeli gestor w celu odwrócenia niebezpieczeństwa grożącego 2. ratuje jego dobro to nawet jeśli działanie nie przyniesie zamierzonej korzyści gestor

• ma roszczenie o zwrot uzasadnionych wydatków

• odpowiada tylko za winę umyślną lub rażące niedbalstwo

30. Skutki prawne prawidłowego prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia:

1. negotiorum gestor ma roszczenie do osoby, której sprawę prowadzi

1. o zwrot uzasadnionych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami

2. o zwolnienie od zobowiązań, które zaciągnął przy prowadzeniu jej sprawy

2. negotiorum gestor jest obowiązany

1. wydać wszystko co przy prowadzeniu sprawy uzyskał dla osoby, której sprawę prowadził

2. złożyć rachunek ze swoich czynności

3. negotiorum gestor nie może żądać wynagrodzenia za prowadzenie cudzych spraw

31. Potwterdzenie

1. potwierdzenie osoby, której sprawa była prowadzona, nadaje prowadzeniu sprawy skutki zlecenia  między stronami tworzy się z mocą wsteczną stosunek zlecenia

2. potwierdzenie polega na złożeniu odpowiedniej treści jednostronnego oświadczenia woli

3. osoba której sprawa była prowadzona może dokonać potwierdzenia nawet wtedy gdy prowadzenie cudzej sprawy było nieprawidłowe

4. skutki potwierdzenia:

1. negotiorum gestor ma dodatkowo roszczenie o wynagrodzenia za świadczone usługi

2. potwierdzający uzyskuje skuteczne roszczenie o wydanie wszystkiego co działający w jego sprawach uzyskał

5. potwierdzenie może doprowadzić do powstania innego niż zlecenie stosunku pr. jeśli wskazuje na to treść świadczonej przez gestora usługi

PRZECHOWANIE

32. UMOWA PRZECHOWANIA - umowa, przez którą przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą oddaną na przechowanie przez składającego

33. CECHY PRZECHOWANIA

1. umowa odpłatna lub nieodpłatna - zależy to od woli stron

1. przyjmuje się że jest to umowa odpłatna, chyba że z umowy lub okoliczności wynika że jest nieodpłatna

2. umowa dwustronnie zobowiązująca - nawet gdy jest nieodpłatna

3. nie jest to umowa wzajemna

34. PRZEDMIOT PRZECHOWANIA

1. rzeczy ruchome oznaczone co do tożsamości

35. ZAWARCIE UMOWY

1. umowa realna - dochodzi do skutku po oddaniu rzeczy przechowawcy

1. wyjątek: może być to umowa konsensualna na podstawie przepisów szczególnych

2. forma: może być zawarta w dowolnej formie

3. w praktyce przy zawarciu umowy przechowania stosuje się wydanie składającemu znaków legitymacyjnych, które służą jako dowód upoważnienia do odbioru rzeczy np. numerek w szatni

4. po zawarciu umowy

1. przechowawca staje się jej dzierżycielem

2. składający pozostaje posiadaczem samoistnym, zależnym albo dzierżycielem

5. umowę przechowania często zawiera się jako towarzyszącą innym umowom o świadczenie usług lub innym stosunkom prawnym

1. o zawarciu umowy przechowania decyduje wtedy kontekst sytuacyjny

1. decydującą rolę odgrywa fakt powstania innego, podstawowego stosunku prawnego - jest to przesłanka złożenia dorozumianego oświadczenie woli o zawarciu umowy przechowania

2. przyjmuje się, że jeśli jest to konieczne do wykonania oferowanej usługi - istnieje obowiązek zawarcia umowy przechowania

36. OBOWIĄZKI PRZECHOWAWCY

1. przechowawca jest zobowiązany sprawować pieczę nad rzeczą oddaną na przechowanie stosownie do postanowień umowy a jeżeli nie zostało to określone w umowie w sposób wynikający z właściwości rzeczy i okoliczności

2. przechowawca odpowiada za zachowanie rzeczy w stanie niepogorszonym na zasadach ogólnych - odpowiada za niedołożenie należytej staranności (471)

1. zasada: przechowawca nie ponosi odpowiedzialności za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy oddanej na przechowanie jeżeli sprawował piecze z należytą starannością

3. przechowawca może używać rzeczy oddanej na przechowanie tylko wtedy

1. gdy uzyska zgodę składającego

2. lub gdy jest to konieczne dla zachowania rzeczy w stanie nie pogorszonym

4. przechowawca może a nawet musi zmienić określone w umowie miejsce i sposób przechowania jeżeli będzie to konieczne dla ochrony rzeczy przed uszkodzeniem lub utratą

1. jeżeli jest to możliwe przechowawca powinien uzyskać uprzednio zgodę składającego

5. ze względu na więź osobistego zaufania miedzy stronami przechowawca może oddać rzecz na przechowanie innej osobie (zastępcy) tylko gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności

1. w takiej sytuacji jest zobowiązany niezwłocznie zawiadomić składającego gdzie i u kogo złożył rzecz

2. jeżeli przechowawca niezwłocznie zawiadomi o tym składającego to za działania i zaniechania zastępcy odpowiada jeśli można mu postawić zarzut winy w wyborze

3. jeżeli przechowawca nie zawiadomi o tym składającego to odpowiada za działania i zaniechania zastępcy jak za swoje własne - na zasadach ogólnych (art. 471)

4. przechowawca i zastępca odpowiadają względem składającego solidarnie (w razie winy w wyborze lub niezawiadomienia)

6. casus mixtus - przechowawca jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy jeżeli

1. przechowawca bez zgody składającego i bez koniecznej potrzeby

1. używa rzeczy

2. albo zmienia miejsce lub sposób przechowywania rzeczy

3. albo jeżeli oddaje rzecz na przechowanie innej osobie

2. i utrata lub uszkodzenie rzeczy w przeciwnym razie by nie nastąpiło

7. jeżeli kilka osób wspólnie przyjęło rzecz na przechowanie ich odpowiedzialność względem składającego jest solidarna

37. OBOWIĄZKI SKŁADAJĄCEGO NA PRZECHOWANIE

1. składający zobowiązany jest zwrócić przechowawcy wszelkie wydatki wraz z odsetkami ustawowymi poniesione przez niego w celu należytego przechowania rzeczy

2. składający zobowiązany jest zwolnić przechowawcę z zobowiązań, które zaciągnął we własnym imieniu w celu należytego przechowania rzeczy

3. jeżeli przechowanie jest odpłatne składający zobowiązany jest zapłacić wynagrodzenie

1. wysokość wynagrodzenia

1. może być określona w umowie lub taryfie

2. jeśli nie jest określona w umowie ani taryfie przechowawcy należy się wynagrodzenie w wysokości przyjętej w danych stosunkach

4. przechowawcy przysługuje prawo zatrzymania

1. zobowiązany do wydania cudzej rzeczy może ją zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu

1. roszczeń o zwrot nakładów na rzecz

2. oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej

5. jeżeli kilka osób wspólnie oddało rzecz na przechowanie ich odpowiedzialność względem przechowawcy jest solidarna

38. Zakończenie przechowania

1. składający może żądać zwrotu rzeczy w każdym czasie

1. dotyczy to przechowania zawartego zarówno na czas nieoznaczony jaki i na czas oznaczony

2. przechowawca

1. jeżeli umowa została zawarta na czas oznaczony i jest odpłatna - może żądać wcześniejszego odebrania rzeczy tylko gdy pojawią się nieprzewidziane okoliczności zagrażające jego interesom lub rzeczy

2. jeżeli umowa została zawarta na czas nieoznaczony i lub jest nieodpłatna - może żądać odebrania rzeczy w każdym czasie, byleby zwrot nie nastąpił w chwili nieodpowiedniej dla składającego

3. zwrot rzeczy powinien nastąpić w miejscu gdzie miała być ona przechowywana

39. Roszczenia z tytułu przechowania przedawniają się na zasadach ogólnych (art. 118)

40. DEPOZYT NIEPRAWIDŁOWY

1. regulowany w tym tytule, w którym jest regulowane przechowanie, ale różni się od niego tak dalece, że należy go uznać za odrębny typ umowy nazwanej

2. przedmiot (tak jak pożyczka )

1. określona suma jednostek pieniężnych

2. rzeczy oznaczone co do gatunku np. zboże (zawsze rzeczy ruchome)

3. rzeczy te przechowawca nieprawidłowy nabywa na własność i ma obowiązek zwrócić taką samą sumę pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości

1. przechowawca nieprawidłowy może rozporządzać przedmiotem depozytu nieprawidłowego bo nabywa go na własność

4. sam przedmiot przechowania nie przesądza o tym czy mamy do czynienia z przechowaniem prawidłowym czy nieprawidłowym

1. jeżeli na przechowanie oddano pieniądze lub inne rzeczy oznaczone co do gatunku to przemawia to (na zasadzie domniemania faktycznego) za kwalifikacja umowy jako depozytu nieprawidłowego

2. decydujące znaczenie ma uprawnienie do rozporządzania przedmiotem przechowania, które może wynikać z

1. przepisów szczególnych

2. umowy

3. lub okoliczności

5. cechy

1. umowa realna - dochodzi do skutku po oddaniu rzeczy przechowawcy

1. tak jak przechowanie a inaczej niż pożyczka

2. umowa odpłatna lub nieodpłatna - zależy od woli stron

1. odpłatność z reguły polega na obowiązku zapłaty odsetek przez składającego lub przechowawcę nieprawidłowego - zależy czyj interes co do przechowania określonych przedmiotów jest przeważający (z reguły przechowawcy, bo może przedmiotem przechowania swobodnie dysponować)

6. do depozytu nieprawidłowego stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce

1. ale nie stosuje się przepisów, które odnoszą się do konsensualnego charakteru pożyczki

2. stosuje się przepisy o rękojmi za wady przedmiotu pożyczki

1. dający pożyczkę jest zobowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach przedmiotu pożyczki (fizycznych/ prawnych) nie zawiadomił go o nich (zasada winy??)

1. wyjątek: biorący pożyczkę mógł wadę z łatwością zauważyć

7. czas i miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu

1. składający może żądać zwrotu rzeczy w każdym czasie

1. dotyczy to przechowania zawartego zarówno na czas nieoznaczony jaki i na czas oznaczony

2. w zasadzie po to się robie całe cyrki z depozytem, przy pożyce trzeba czekać aż nadejdzie termin spełnienia świadczenia

2. przechowawca

1. jeżeli umowa została zawarta na czas oznaczony i jest odpłatna - może żądać wcześniejszego odebrania rzeczy tylko gdy pojawią się nieprzewidziane okoliczności zagrażające jego interesom lub rzeczy

2. jeżeli umowa została zawarta na czas nieoznaczony i lub jest nieodpłatna - może żądać odebrania rzeczy w każdym czasie, byleby zwrot nie nastąpił w chwili nieodpowiedniej dla składającego

PRZEWÓZ

• przepisy te stosuje się o tyle o ile przewóz nie jest uregulowany odrębnymi przepisami. np.

• prawo przewozowe

• kodeks morski

• prawo lotnicze

6. UMOWA PRZEWOZU - umowa przez którą

1. przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy

7. CECHY

1. umowa zobowiązująca

2. umowa dwustronnie zobowiązująca

3. umowa odpłatna

4. umowa wzajemna

5. wu moa konsensualna

8. PRZEDMIOT

1. przewiezienie rzeczy lub osób z jednego miejsca na inne - działanie i rezultat (który nie jest utrwalony w przedmiocie)

9. PRZEWÓZ OSÓB

1. Strony

1. przewoźnik

2. podróżny

2. Prawa i obowiązki przewoźnika

1. przewoźnik zobowiązany jest do zapewnienia podróżnym

1. warunków bezpieczeństwa i higieny

2. wygód, jakie ze względu na rodzaj transportu uważa się za niezbędne

2. odpowiedzialność za bagaż

1. zasada: przewoźnik ponosi odpowiedzialność za bagaż tylko wtedy, gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika

2. wyjątek: za bagaż powierzony przewoźnikowi przewoźnik ponosi odpowiedzialność wg zasad przewidzianych dla przewozu rzeczy

3. Przedawnianie

1. 1 rok od dnia

1. wykonania przewozu

2. gdy przewóz nie został wykonany - od dnia, kiedy miał być wykonany

10. PRZEWÓZ RZECZY

1. Stron

1. przewoźnik

2. wysyłający

2. Prawa i obowiązki wysyłającego

1. wysyłający zobowiązany jest podać przewoźnikowi informacje określone w KC, np.

1. adres odbiorcy

2. wartość rzeczy szczególnie cennych

2. wysyłający zobowiązany jest na żądanie przewoźnika wystawić list przewozowy

1. zawiera on powyższe informacje i istotne postanowienia umowy

2. wysyłający ponosi skutki niedokładnego lub nieprawdziwego oświadczenia

3. może żądać od przewoźnika wydania mu odpisu listu przewozowego albo innego poświadczenia przyjęcia przesyłki do przewozu

3. wysyłający zobowiązany jest wszelkie dokumenty potrzebne ze względu na przepisy

1. celne

2. podatkowe

3. administracyjne

4. wysyłający może od umowy odstąpić jeżeli rozpoczęcie lub dokonanie przewozu dozna czasowej przeszkody wskutek okoliczności dotyczącej przewoźnika

1. wysyłający zobowiązany jest dać przewoźnikowi odpowiednie wynagrodzenie za dokonaną część przewozu w granicach tego, co na kosztach przewozu oszczędził

2. nie wyłącza to roszczenia o naprawienie szkody, jeżeli przeszkoda była następstwem okoliczności, za które przewoźnik ponosi odpowiedzialność

3. Prawa i obowiązki przewoźnika

1. jeżeli stan zewnętrzny przesyłki nie są odpowiednie - przewoźnik może

1. żądać, aby wysyłający złożył pisemne oświadczenie co do stanu przesyłki

2. odmówić przewozu - gdy są rażące braki

2.  jeżeli przewoźnik przyjmie przesyłkę bez zastrzeżeń, domniemywa się, że znajdowała się w należytym stanie

3. przewoźnik zobowiązany jest zawiadomić niezwłocznie odbiorcę

1. o nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia

2. o tym że odbiorca odmawia przyjęcia przesyłki lub jej doręczenie z innych przyczyn jest niemożliwe

1. w takiej sytuacji

• wysyłający powinien nadesłać w odpowiednim czasie wskazówki

• jeśli tego nie zrobi - przewoźnik powinien oddać przesyłkę na przechowanie

• jeżeli przesyłka jest narażona na zepsucie albo jeżeli jej przechowanie wymaga kosztów, na które nie ma pokrycia, przewoźnik może ją sprzedać na rachunek kupującego

4. dla zabezpieczenia roszczeń wynikających z umowy przewozu przysługuje przewoźnikowi ustawowe prawo zastawu na przesyłce, dopóki przesyłka znajduje się u niego lub u osoby, która ją dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nią rozporządzać za pomocą dokumentów

5. odpowiedzialność

1. jeżeli szkoda nie wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika

1. odszkodowanie za

• utratę

• ubytek

• lub uszkodzenie przesyłki

2. w czasie od jej przyjęcia aż do wydania odbiorcy

3. nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki

2. przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności za ubytek nie przekraczający granic ustalonych we właściwych przepisach, a w braku takich przepisów - granic zwyczajowo przyjętych (ubytek naturalny)

3. jeżeli szkoda nie wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika

1. przewoźnik ponosi odpowiedzialność za

• utratę

• ubytek

• lub uszkodzenie

2. pieniędzy, kosztowności, PW albo rzeczy szczególnie cennych

3. jedynie wtedy, gdy właściwości przesyłki były podane przy zawarciu umowy

4. jeśli przewoźnik oddał przesyłkę do przewozu innemu przewoźnikowi odpowiada za jego działania i zaniechania jak za swoje własne

5. każdy przewoźnik, który przyjmuje przesyłkę na podstawie tego samego listu przewozowego, ponosi solidarną odpowiedzialność za cały przewóz według treści listu

1. przewoźnik, który zapłacił odszkodowanie, ma roszczenie zwrotne do przewoźnika ponoszącego odpowiedzialność za okoliczności, z których szkoda wynikła

2. jeżeli okoliczności tych ustalić nie można, odpowiedzialność ponoszą wszyscy przewoźnicy w stosunku do przypadającego im przewoźnego

3. wolny od odpowiedzialności jest przewoźnik, który udowodni, że szkoda nie powstała na przestrzeni, przez którą przewoził

• prawa i obowiązki odbiorcy

1. po nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia odbiorca może w imieniu własnym wykonać wszelkie prawa wynikające z umowy przewozu

1. w szczególności może żądać wydania przesyłki i listu przewozowego, jeżeli jednocześnie wykona zobowiązania wynikające z tej umowy

2. przez przyjęcie przesyłki i listu przewozowego odbiorca zobowiązuje się do zapłaty oznaczonych w liście przewozowym należności przewoźnika

• wygaśnięcie

1. jeżeli szkoda nie wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika wskutek zapłaty należności przewoźnika i przyjęcia przesyłki bez zastrzeżeń wygasają wszelkie roszczenia przeciwko przewoźnikowi wynikające z umowy przewozu

1. ale nie dotyczy to roszczeń z tytułu niewidocznych uszkodzeń przesyłki, jeżeli odbiorca w ciągu tygodnia od chwili przyjęcia przesyłki zawiadomił o nich przewoźnika

• przedawnienie

1. zasada: 1 rok od dnia

1. dostarczenia przesyłki - roszczenia z tytułu uszkodzenia lub ubytku przesyłki

2. w którym przesyłka miała być dostarczona - w razie całkowitej utraty przesyłki lub dostarczenia przesyłki z opóźnieniem

2. wyjątek: 6 miesięcy od dnia, kiedy przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, kiedy wytoczono przeciwko niemu powództwo - roszczenia przysługujące przewoźnikowi przeciwko innym przewoźnikom

RENTA

11. RENTA - umowa przez którą

1. jedna ze stron zobowiązuje się względem 2. do określonych świadczeń okresowych w pieniądzu lub w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku

12. STRONY:

1. zobowiązany

2. uprawniony

13. Cechy:

1. umowa zobowiązująca

2. umowa jednostronnie zobowiązująca

3. umowa przysparzająca

4. umowa kauzalna

5. umowa nieodpłatna lub odpłatna

1. nieodpłatna - do renty ustanowionej bez wynagrodzenia stosuje się przepisy o darowiźnie

1. różnica :świadczenie zobowiązanego ma tu charakter okresowy

2. podobieństwo: może np. być odwołana

2. odpłatna - do renty ustanowionej za wynagrodzeniem stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży

6. nie jest to umowa wzajemna

7. umowa ta spełnia funkcję alimentacyjną

14. PRZEDMIOT

1. zobowiązany ma obowiązek uiszczania świadczeń okresowych - w odróżnieniu od odsetek są to świadczenia główne

2. uprawniony ma

1. ogólne prawo do renty

1. ma charakter ściśle osobisty -związany z osobą uprawnionego

2. wygasa zawsze wraz ze śmiercią uprawnionego

2. uprawnienie do poszczególnych rat rentowych za dany okres

15. ZAWARCIE

1. umowa konsensualna - dochodzi do skutku solo consensu - przez zgodne oświadczenie wioli stron

2. forma:

1. zasada: pismo

2. wyjątek: akt notarialny - umowa renty odpłatnej zobowiązującej do przeniesienia własności nieruchomości lub użytkowania wieczystego

16. CZAS TRWANIA

1. stosunek trwały

2. musi być ustanowiona na pewien okres określony w umowie przez

1. podanie daty

2. wskazanie zdarzenia, którego wystąpienie jest w ramach rozsądnych ludzkich przewidywań pewne (np. śmierć uprawnionego)

17. PRAWA I OBOWIĄZKI ZOBOWIĄZANEGO

1. zapłata świadczeń okresowych w pieniądzu lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku

2. terminy płatności

1. strony mogą to określić w umowie

2. jeżeli strony nie określiły tego w umowie

1. renta pieniężna - powinna być płacona miesięcznie z góry

2. renta w ROCDG - powinna być uiszczana w terminach wynikających z właściwości świadczenia i celu renty

3. w razie śmierci uprawnionego

1. jeżeli uprawniony dożył dnia płatności renty płatnej z góry, należy mu się całe świadczenie przypadające za dany okres

2. renta płatna z dołu powinna być zapłacona za czas do dnia, w którym obowiązek ustał

3. odpowiedzialność za N/NWZ i wady rzeczy

1. renta nieodpłatna - złagodzona odpowiedzialność przewidziana dla darczyńcy

2. renta odpłatna - odpowiedzialność za N/NWZ na zasadach ogólnych i odpowiedzialność za wady rzeczy wg przepisów o sprzedaży

18. PRAWA I OBOWIĄZKI UPRAWNIONEGO

1. przy rencie odpłatnej - zapłata wynagrodzenia określonego w umowie

2. odpowiedzialność za N/NWZ na zasadach ogólnych i odpowiedzialność za wady rzeczy wg przepisów o sprzedaży

19. WYGAŚNIĘCIE

1. upływ czasu na jaki rentę ustanowiono

2. śmierć uprawnionego

3. renta nieodpłatna - odwołanie

20. PRZEDAWNIENIE

1. prawo do renty - nie ulega przedawnieniu

2. roszczenia o poszczególne raty rentowe - 3 lata

21. RENTY POZAUMOWNE

1. źródła:

1. ustawa (renty alimentacyjne z KRO)

2. jednostronna czynność prawna (testament)

3. jako odszkodowanie w reżimie deliktowym

2. przepisy o rentach umownych stosuje się odpowiednio w braku przepisów szczególnych

SPEDYCJA- w kwestiach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu

• przepisy te stosuje się tylko o tyle o ile spedycja nie jest uregulowana odrębnymi przepisami

21. UMOWA SPEDYCJI

1. umowa przez którą spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem

22. STRONY

1. spedytor - może występować w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie.

2. dający zlecenie

23. CECHY

1. umowa wzajemna

2. umowa konsensualna

24. PRAWA I OBOWIĄZKI SPEDYTORA

1. spedytor jest zobowiązany za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem

2. spedytor jest zobowiązany do podejmowania czynności potrzebnych do uzyskania zwrotu nienależnie pobranych sum z tytułu

1. przewoźnego

2. cła

3. i innych należności związanych z przewozem przesyłki

3. spedytor jest zobowiązany do podjęcia czynności potrzebnych do zabezpieczenia praw dającego zlecenie lub osoby przez niego wskazanej względem przewoźnika albo innego spedytora

4. spedytor może sam dokonać przewozu - wówczas ma jednocześnie prawa i obowiązki przewoźnika

5. odpowiedzialność spedytora

1. spedytor jest odpowiedzialny za przewoźników i dalszych spedytorów, którymi posługuje się przy wykonaniu zlecenia, chyba że nie ponosi winy w wyborze - dołożył należytej staranności przy wyborze dalszych spedytorów

2. jeżeli szkoda nie wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa spedytora

1. odszkodowanie za

1. utratę

2. ubytek

3. lub uszkodzenie przesyłki

2. w czasie od jej przyjęcia aż do wydania

1. przewoźnikowi

2. dalszemu spedytorowi

3. dającemu zlecenie lub osobie przez niego wskazanej

3. nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki

3. spedytor nie ponosi odpowiedzialności za ubytek nie przekraczający granic ustalonych we właściwych przepisach, a w braku takich przepisów - granic zwyczajowo przyjętych (ubytek naturalny)

4. jeżeli szkoda nie wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa spedytora

1. spedytor ponosi odpowiedzialność za

1. utratę

2. ubytek

3. lub uszkodzenie

2. pieniędzy, kosztowności, PW albo rzeczy szczególnie cennych

3. jedynie wtedy, gdy właściwości przesyłki były podane przy zawarciu umowy

6. dla zabezpieczenia roszczeń przysługuje spedytorowi ustawowe prawo zastawu na przesyłce,

1. dopóki przesyłka znajduje się u niego lub u osoby, która ją dzierży w jego imieniu

2. albo dopóki może nią rozporządzać za pomocą dokumentów

25. PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ

1. zasada: 1 rok od dnia

1. dostarczenia przesyłki - roszczenia z tytułu uszkodzenia lub ubytku przesyłki

2. w którym przesyłka miała być dostarczona - w razie całkowitej utraty przesyłki lub dostarczenia przesyłki z opóźnieniem

3. wykonania zlecenia - w pozostałych przypadkach

2. wyjątek: 6 miesięcy od dnia, kiedy spedytor naprawił szkodę, albo od dnia, kiedy wytoczono przeciwko niemu powództwo - roszczenia przysługujące spedytorowi przeciwko przewoźnikom i dalszym spedytorom, którymi się posługiwał przy przewozie przesyłki




UGODA

41. UGODA - umowa przez którą

1. strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby

1. uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku

2. lub zapewnić ich wykonanie

3. albo uchylić spór istniejący lub mogący powstać

42. CECHY

1. umowa zobowiązująca

2. umowa dwustronnie zobowiązująca

3. umowa kauzalna

1. kauza w celu ustalenia stosunku prawnego

4. umowa wzajemna - strony czynią sobie wzajemne ustępstwa

5. umowa ustalająca - zmierza do przekształcenia niepewnego lub spornego stosunku prawnego w stosunek pewny i bezsporny

1. ugoda modyfikuje sytuację stron w ramach już istniejącego stosunku prawnego

2. ugoda nie stanowi nowego tytułu prawnego dla wyrażonych w niej praw i obowiązków

3. ugoda nie pozbawia znaczenia innych elementów stosunku prawnego, jeśli nie zostały one objęte treścią ugody

43. PRZEDMIOT

1. wzajemne ustępstwa jakie strony czynią sobie w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego

2. ustępstwo - jakakolwiek rezygnacja z pierwotnie zajmowanego przez stronę stanowiska w zakresie istniejącego między stronami stosunku prawnego

1. np. uznanie długu

3. Szpunar, Szafnicka - ugoda może być zawarta także w razie sporu albo niepewności co do istnienia stosunku prawnego

44. ZAWARCIE

1. umowa konsensualna - dochodzi do skutku solo consensu - przez zgodne oświadczenie woli stron

2. forma

1. ugoda powinna być zawarta w formie jakiej wymaga czynność prawna objęta treścią umowy

45. SKUTECZNOŚĆ UGODY

1. do ugody stosuje się

1. wszystkie przepisy dotyczące skuteczności czynności prawnych, np. art. 58 KC

1. nie powinno się uznawać za niedopuszczalną każdą ugodę, z której wynikają dla nabywcy korzyści mniejsze niż te, które można byłoby mu przyznać wyrokiem

2. przepisy o wadach oświadczeń woli

1. wyjątek: błąd jest uregulowany inaczej

1. KC

• uchylenie się od skutków prawnych ugody zawartej pod wpływem błędu jest dopuszczalne tylko wtedy

1. gdy błąd dotyczy stanu faktycznego, który wg treści ugody obie strony uważały za niewątpliwy

2. i spór albo niepewność nie byłyby powstały, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedziały o prawdziwym stanie rzeczy

2. nie można uchylić się od skutków prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodów co do roszczeń, których ugoda dotyczy, chyba że została zawarta w złej wierze(gdy 1 ze stron zataiła przed 2 fakt istnienia dowodów)

2. błąd musi

• być subiektywnie istotny

• i dotyczyć okoliczności traktowanych przez obie strony jako niewątpliwe

46. UGODA SĄDOWA

1. KPC

1. strony powinny dążyć w każdym stanie postępowania do ugodowego załatwienia sprawy, gdy zawarcie ugody jest dopuszczalne

2. relacja między ugodą sądową a ugodą jako umową zawieraną przez strony

1. SN i doktryna - ugoda sądowa to czynność prawna o podwójnym charakterze - zarazem:

1. czynność materialno prawna

2. czynność procesowa

1. ugoda sądowa zawiera dodatkowo oświadczenie zmierzające do umorzenia postępowania

3. cechy ugody sądowej

1. ugoda sądowa wpisana do protokołu rozprawy lub posiedzenia, zawsze spełnia wymagania dotyczące formy jej zawarcia

2. ugody zawierane przed sądem podlegają kontroli sądowej

3. sąd uzna za niedopuszczalną ugodę sprzeczną z prawem, z ZWS lub zmierzającą do obejścia prawa

UMOWA DAROWIZNY

1. UMOWA DAROWIZNY - umowa przez którą

1. darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku

2. CECHY

1. umowa zobowiązująca ale w pewnym zakresie może wywoływać skutki rozporządzające

1. umowa zobowiązująca

1. powodują powstanie zobowiązania - wierzyciel może żądać od dłużnika określonego zachowania się (świadczenia) a dłużnik powinien to świadczenie spełnić

2. powodują zwiększenie pasywów (długów) dłużnika i zwiększenie aktywów wierzyciela

3. prawo wierzyciela jest skuteczne inter partes, ma charakter względny

2. umowa rozporządzająca

1. powoduje zmniejszenie aktywów w majątku rozporządzającego i zwiększenie aktywów w majątku 2. strony

2. prowadzi do bezpośredniego przeniesienia, zniesienia, ograniczenia lub obciążenia aktywu w majątku (prawa majątkowego)

3. art. 155 KC

1. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości przenosi własność na nabywcę, chyba że

1. przepis szczególny stanowi inaczej

2. strony inaczej postanowiły

2. jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone co do gatunku lub rzeczy przyszłe, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy - musi nastąpić konkretyzacja rzeczy

4. cesja wierzytelności

1. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę chyba że

1. przepis szczególny stanowi inaczej

2. albo strony postanowiły inaczej

5. zbycie spadku

1. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do zbycia spadku przenosi spadek na nabywcę chyba że

1. strony postanowiły inaczej

1. umowa jednostronnie zobowiązująca - obowiązek świadczenia ciąży po 1 ze stron

2. umowa przysparzająca - prowadzi do zmniejszenia pasywów lub zwiększenia aktywów w majątku innej osoby

3. umowa nieodpłatna - tylko 1 ze stron ma uzyskać korzyść majątkową (przysporzenie następuje tylko po 1 ze stron)

4. umowa kauzalna - skuteczność przysporzenia zależy od ważności kauzy

1. donandi causa - przysporzenie po to by wzbogacić 2. stronę bez ekwiwalentu pieniężnego

5. nie jest umową wzajemną

3. STRONY

1. darczyńca

2. obdarowany

4. PRZEDMIOT

1. darowizną są przysporzenia, które obdarowany uzyskuje kosztem majątku darczyńcy

1. nie tylko z majątku darczyńcy ale też np. zwolnienie z długu

2. bezpłatne świadczenia do którego darczyńca zobowiązuje się na rzecz obdarowanego może polegać na

1. przeniesieniu własności lub innych praw majątkowych (np. wierzytelności)

2. zapłacie określonej sumy pieniężnej

3. ustanowieniu prawa majątkowego na korzyść obdarowanego (służebności osobistej)

4. zniesieniu prawa jeśli będzie to na kosrzyść obdarowanego (np. hipoteki, która obciąża obdarowanego)

5. zwolnieniu z długu

1. darowizną nie są bezpłatne świadczenia:

1. gdy zobowiązanie do bezpłatnego świadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami KC (np. użyczenie)

2. gdy kto zrzeka się prawa, którego jeszcze nie nabył (np. zrzeczenie się dziedziczenia)

3. gdy kto zrzeka się prawa które nabył w taki sposób, że w razie zrzeczenia się prawo jest uważane za nie nabyte(np. odrzucenie spadku)

5. ZAWARCIE UMOWY

3. umowa konsensualna - dochodzi do skutku solo consensu - przez zgodne oświadczenie woli stron - ale są pewne wyjątki

4. forma

1. zasada

1. oświadczenie darczyńcy - forma aktu notarialnego (ad solemnitatem)

1. ale jeżeli przyrzeczone świadczenie zostanie spełnione dochodzi do konwalidacji

2. oświadczenie obdarowanego - dowolna forma (także w sposób dorozumiany - milczenie oznacza zgodę)

2. wyjątek

1. gdy ze względu na przedmiot darowizny wymagana jest forma szczególna dla oświadczeń obu stron

3. rola formy aktu notarialnego

1. ochrona darczyńcy przed nierozważnymi obietnicami

2. dowód, że była wola obdarowania - animus donandi

4. kiedy dojdzie do konwalidacji jeśli przedmiotem darowizny jest rzecz oznaczona co do tożsamości?

1. orzecznictwo: skoro umowa darowizny wywołuje w tym przypadku podwójny skutek to samo zawarcie umowy powoduje wykonanie i konwalidację

2. Pajor: nie można się z tym zgodzić, bo:

1. darowizna jest umową zobowiązującą i kauzalną  gdy nie będzie zachowany wymóg formy aktu notarialnego to umowa zobowiązująca będzie nieważna  przez to samo rozporządzenie będzie nieważne  przejście własności nie nastąpi  świadczenie nie zostaje spełnione

6. OBOWIĄZKI DARCZYŃCY

3. darczyńca zobowiązany jest do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku

4. złagodzona odpowiedzialność darczyńcy

1. darczyńca zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z N/NWZ jeżeli szkoda została wyrządzona

1. umyślnie

2. lub wskutek rażącego niedbalstwa

2. jeżeli darczyńca opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, obdarowany może żądać odsetek za opóźnienie dopiero od dnia wytoczenia powództwa

3. jeżeli rzecz darowana ma wady, darczyńca obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził obdarowanemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich w czasie właściwym

1. chyba że obdarowany mógł wadę z łatwością zauważyć

7. OBOWIĄZKI OBDAROWANEGO

3. wg zasad ogólnych - obowiązek współdziałania

1. Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie

1. zgodnie z jego treścią

2. i w sposób odpowiadający

1. jego celowi społeczno-gospodarczemu

2. ZWS

3. ustalonym zwyczajom - jeżeli w tym zakresie istnieją ustalone zwyczaje

2. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel

4. darowizna z poleceniem - donatio cum modo

1. Darczyńca może włożyć na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem  nie powstaje zobowiązanie

2. ten obowiązek działania lub zaniechania może

1. mieć charakter majątkowy lub niemajątkowy

2. być w interesie strony umowy, osoby 3., interesie publicznym

3. wypełnienia polecenia można żądać dopiero po wykonaniu darowizny

1. darczyńca lub jego spadkobiercy

1. chyba że polecenie dotyczy wyłącznie korzyści obdarowanego

2. właściwy organ państwowy - jeśli polecenie jest w interesie publicznym

4. obdarowany może się zwolnić od wypełnienia polecenia wydając przedmiot darowizny w naturze w takim stanie w jakim przedmiot ten się znajduje

1. chyba że wypełnienia polecenia żąda właściwy organ państwowy

5. w razie istotnej zmiany stosunków obdarowany może odmówić wypełnienia każdego polecenia (szczególna klauzula rebus sic stantibus)

8. ODWOŁANIE DAROWIZNY

1. darowiznę można odwołać tylko w przypadkach przewidzianych w ustawie

1. pogorszenie się stanu majątkowego darczyńcy

1. darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze nie wykonaną, jeżeli

1. po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie

2. że wykonanie darowizny nie może nastąpić

• bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb

• albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych

2. jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w niedostatek obdarowany - facultas alternativa - upoważnienie przemienne:

1. ma obowiązek

• w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia

• dostarczyć darczyńcy środków, których mu brak

1. do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom

2. albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych

3. może zwolnić się od tego obowiązku w ten sposób że zwróci darczyńcy wartość wzbogacenia - facultas alternativa

2. rażąca niewdzięczność obdarowanego

1. darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności

2. spadkobiercy darczyńcy mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności tylko wtedy, gdy

1. darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania

2. albo obdarowany umyślnie

• pozbawił darczyńcę życia

• lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy

3. przebaczenie

1. darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył

2. przebaczenie to za akt o cha­rakterze uczuciowym, polegający na puszczeniu w niepamięć doznanej krzyw­dy i odczutej urazy

3. przebaczający musi mieć:

• dostateczne rozeznanie

• wolę przebaczenia

4. przebaczenie nie jest oświadczeniem woli więc nie wymaga

• świadomo­ści skutków prawnych ani zamiaru ich wywołania

• zdolności do czynności prawnych przebaczającego

• forma - przebaczenie może nastąpić w sposób:

• wyraźny

• dorozumiany

• termin (zwity) do odwołania darowizny - 1 rok od dnia , w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczność obdarowanego

• nie można odwołać darowizny gdy darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z ZWS

• forma odwołania darowizny

1. uprawniony do odwołania składa obdarowanemu oświadczenie na piśmie

2. jest skuteczne gdy doszło do obdarowanego w taki sposób że mógł się z nim zapoznać

• skutki odwołania darowizny

1. jeśli darowizna była jeszcze nie wykonana - umowa darowizny upada ex lege

2. jeśli darowizna została wykonana - wywołuje skutki obligacyjne

1. z chwilą odwołania darowizny upadają skutki obligacyjne  powoduje to upadek kauzy spełnionego świadczenia  powstaje

1. conditio causa finta po stronie darczyńcy

2. po stronie obdarowanego obowiązek zwrotu świadczenia nienależnego

2. KC

1. zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu

2. od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu (w złej wierze)

3. zatem

1. art. 406

• „Obowiązek wydania korzyści obejmuje nie tylko korzyść bezpośrednio uzyskaną,

• lecz także wszystko, co w razie

1. zbycia,

2. utraty

3. lub uszkodzenia

3. zostało uzyskane w zamian tej korzyści albo jako naprawienie szkody”

2. art. 409 KC

• „Obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa,

• jeżeli ten, kto korzyść uzyskał,

• zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony,

• chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.” (był w złej wierze)

1. decydująca o dobrej czy złej wierze jest chwila w której nastąpiło zdarzenie uzasadniające odwołanie

• jeśli obdarowany nie będzie chciał przenieść własności na darczyńcę to darczyńca musi wystąpić do sądu

1. prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie

• SN: jeżeli darowizna została dokonana na rzecz majątku wspólnego małżonków to gdy tylko 1 z małżonków jest rażąco niewdzięczny to możliwe jest odwołanie darowizny tylko względem niego

9. ROZWIĄZANIE DAROWIZNY - wywołuje skutki obligacyjne

1. każdą darowiznę można rozwiązać na mocy porozumienia stron  ZSU

2. rozwiązanie darowizny może nastąpić na mocy orzeczenia sądu

1. Przedstawiciel osoby ubezwłasnowolnionej może żądać rozwiązania umowy darowizny

1. dokonanej przez tę osobę przed ubezwłasnowolnieniem

2. jeżeli darowizna ze względu na wartość świadczenia i brak uzasadnionych pobudek jest nadmierna

2. rozwiązania umowy darowizny nie można żądać po upływie 2 lat od jej wykonania

UMOWA O DZIEŁO -locatio conductio operarum

26. UMOWA O DZIEŁO - umowa wzajemna przez którą

1. przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła

2. a zamawiający zobowiązuje się do zapłaty wynagrodzenia

27. CECHY

1. umowa zobowiązująca

1. powoduje powstanie zobowiązania - wierzyciel może żądać od dłużnika określonego zachowania się (świadczenia) a dłużnik powinien to świadczenie spełnić

2. powodują zwiększenie pasywów (długów) dłużnika i zwiększenie aktywów wierzyciela

3. prawo wierzyciela jest skuteczne inter partes, ma charakter względny

2. umowa przysparzająca - prowadzi do zmniejszenia pasywów lub zwiększenia pasywów w majątku innej osoby

3. umowa dwustronnie zobowiązująca- obowiązek świadczenia ciąży po obu stronach

4. umowa odpłatna - obie strony mają uzyskać korzyść majątkową (przysporzenie następuje po obu stronach)

5. umowa kauzalna - skuteczność przysporzenia zależy od ważności kauzy - podstawy prawnej przysporzenia

1. obligandi vel aquirendi causa - przysporzenie w celu zobowiązania 2. strony do świadczenia wzajemnego lub nabycia prawa

6. umowa wzajemna - jest ekwiwalentność świadczeń

28. STRONY

1. przyjmujący zamówienie

2. zamawiający

29. PRZEDMIOT - WYKONANIE DZIEŁA

1. dzieło to

1. rezultat pracy ludzkiej

2. musi być określone w umowie

3. osiągnięcie tego rezultatu jest wg stron pewne

4. musi być wytworem samoistnym, niezależnym od wykonawcy

5. i musi być utrwalone w przedmiocie materialnym

6. ma zaspokajać indywidualne potrzeby zamawiającego

30. ZAWARCIE UMOWY

1. umowa konsensualna - dochodzi do skutku solo consensu - przez zgodne oświadczenie woli stron

2. forma: dowolna

31. OBOWIĄZKI PRZYJMUJĄCEGO ZAMÓWIENIE

1. wykonanie dzieła w sposób prawidłowy i w oznaczonym terminie

1. termin wykonania dzieła

1. strony mogą go określić w umowie

2. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania

2. prawidłowy sposób wykonania dzieła

1. przyjmujący zamówienie ma obowiązek osobistego wykonania dzieła jeśli wynika to z umowy

1. przyjmujący zamówienie za działania i zaniechania osób, którymi się posługuje przy wykonaniu dzieła odpowiada jak za własne działania lub zaniechania (OK na zasadach ogólnych)

2. sposób wykonania dzieła określa umowa

1. przyjmujący zamówienie nie jest poza tym związany wskazówkami zamawiającego

2. ale przyjmujący zamówienie ma roszczenie o wypłatę wynagrodzenia w całości lub odpowiedniej części jeżeli

• przyjmujący zamówienie wykonał dzieło wg wskazówek zamawiającego

• i dzieło uległo zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek tego

• i przyjmujący zamówienie uprzedził zamawiającego o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia dzieła

3. zamawiający jest uprawniony do kontrolowania wykonania dzieła, co do:

1. terminowości - jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby ukończył je w umówionym terminie  zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła

2. prawidłowości wykonawstwa - jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin

• po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie

4. jeżeli zajdą okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu dzieła przyjmujący zamówienie powinien niezwłocznie zawiadomić o tym zamawiającego

3. materiały

1. zazwyczaj przyjmujący zamówienie jest obowiązany dostarczyć materiały potrzebne do wykonania dzieła

2. ale obowiązek ten może przyjąć na siebie zamawiający - w takiej sytuacji

1. przyjmujący zamówienie zobowiązany jest zbadać przydatność dostarczonego materiału i niezwłocznie zawiadomić zamawiającego, jeżeli materiał nie nadaje się do prawidłowego wykonania dzieła

2. przyjmujący zamówienie ma roszczenie o wypłatę wynagrodzenia w całości lub odpowiedniej części jeżeli

1. mimo to zamawiający chce by przy wykonywaniu dzieła użyto jego materiałów

2. i dzieło uległa zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek tego

3. i przyjmujący zamówienie uprzedził zamawiającego o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia dzieła

3. przyjmujący zamówienie zobowiązany jest

• użyć materiały w sposób odpowiedni

• złożyć rachunek

• zwrócić niewykorzystaną część

3. niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia materiału obciąża tego, kto materiał dostarczył

1. ale przyjmujący zamówienie ma obowiązek pieczy nad dostarczonym materiałem i o tym ryzyku można mówić, gdy mimo należytej pieczy materiał uległ uszkodzeniu lub utracie

• wydanie dzieła

1. przyjmujący zamówienie zobowiązany jest wydać dzieło zgodnie ze swoim zobowiązaniem (w szczególności odpowiedniej jakości)

2. postać wydania dzieła zależy od wykonywanego dzieła

1. przeniesienie posiadania na zamawiającego, np. naprawa roweru

2. przeniesienie własności na zamawiającego - gdy przyjmujący zamówienie wytwarza nową rzecz z materiałów zamawiającego

3. wykonanie dzieła będzie uznane za „wydanie” np. u fryzjera

• odpowiedzialność przyjmującego zamówienie

1. rękojmia za wady dzieła - do rękojmi za wady dzieła stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży, ale przepisy o umowie o dzieło wprowadzają pewne odstępstwa

1. jeżeli dadzą się usunąć - zamawiający może żądać ich usunięcia, wyznaczając w tym celu przyjmującemu zamówienie odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu nie przyjmie naprawy

1. przyjmujący może odmówić naprawy, gdyby wymagała nadmiernych kosztów

2. gdy przyjmujący zamówienie nie usunął wad w wyznaczonym terminie  zamawiający może:

• jeżeli wady są istotne- odstąpić od umowy

• jeżeli wady nie są istotne - żądać odpowiedniego obniżenia wynagrodzenia

2. jeżeli wady nie dadzą się usunąć albo gdy z okoliczności wynika, że przyjmujący zamówienie nie zdoła ich usunąć w czasie odpowiednim - zamawiający może:

1. jeżeli wady są istotne - odstąpić od umowy

2. jeżeli wady nie są istotne - żądać odpowiedniego obniżenia wynagrodzenia

3. zamawiającemu nie przysługuje roszczenie o wydanie innego, niewadliwego przedmiotu

4. przyjmujący zamówienie nie odpowiada za wady o których zamawiający wiedział w chwili odebrania dzieła

• Jeżeli przyjmującym zamówienie jest przedsiębiorcą, zamawiającym konsumentem, a dzieło jest rzeczą ruchomą stosuje się odpowiednio PRZEPISY O SPRZEDAŻY KONSUMENCKIEJ

32. OBOWIĄZKI ZAMAWIAJĄCEGO

1. zapłata wynagrodzenia

1. termin zapłaty wynagrodzenia

1. strony mogą go określić w umowie

2. jeśli strony nie określiły go w umowie - zapłata wynagrodzenia powinna nastąpić w chwili wydania dzieła

2. wysokość wynagrodzenia

1. strony w umowie mogą określić wysokość wynagrodzenia lub podstawy do ustalenia wysokości wynagrodzenia  jeżeli tego nie zrobiły w razie wątpliwości poczytuje się że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju  jeżeli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie

2. stosuje się odpowiednio przepisy cenach sztywnych, maksymalnych, minimalnych i wynikowych

3. wynagrodzenie kosztorysowe

1. wynagrodzenie określane przez strony na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów

2. jeżeli w toku wykonywania dzieła zarządzenie właściwego organu państwowego zmieniło wysokość cen lub stawek obowiązujących w obliczeniach kosztorysowych  każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany wynagrodzenia

• ale nie dotyczy to należności uiszczonej za materiały lub robociznę przed zmianą cen lub stawek

3. jeżeli w toku wykonywania dzieła zajdzie konieczność przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane w zestawieniu prac planowanych to:

• jeśli zestawienie sporządził zamawiający  przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego podwyższenia wynagrodzenia

• jeśli zestawienie sporządził przyjmujący zamówienie  przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego podwyższenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć konieczności prac dodatkowych

4. jeżeli przyjmujący zamówienie wykonał prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego  nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia

5. jeżeli zachodzi konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia zamawiający może od umowy odstąpić

• powinien to uczynić niezwłocznie i zapłacić odpowiednią część wynagrodzenia

4. wynagrodzenie ryczałtowe

1. strony z góry określają oznaczoną kwotę wynagrodzenia

2. przyjmujący zamówienie nie może żądać się podwyższenia wynagrodzenia

• ale sąd może podwyższyć wynagrodzenie ryczałtowe lub rozwiązać umowę jeśli

1. wskutek zmiany stosunków

2. której nie można było przewidzieć

3. wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą - klauzula rebus sic stantibus

• w enumeratywnie wymienionych przypadkach mimo niewykonania dzieła zamawiający ma obowiązek zapłaty wynagrodzenia:

1. jeżeli wykonanie dzieła doznało przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego

1. zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie zaoszczędził z powodu niewykonania dzieła

2. jeżeli zamawiający bez uzasadnionej przyczyny odstąpił od umowy

1. zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie zaoszczędził z powodu niewykonania dzieła

3. przyjmujący zamówienie ma roszczenie o wypłatę wynagrodzenia w całości lub odpowiedniej części jeżeli

1. przyjmujący zamówienie wykonał dzieło wg wskazówek zamawiającego

2. i dzieło uległo zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek tego

3. i przyjmujący zamówienie uprzedził zamawiającego o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia dzieła

4. przyjmujący zamówienie ma roszczenie o wypłatę wynagrodzenia w całości lub odpowiedniej części jeżeli

1. mimo to zamawiający chce by przy wykonywaniu dzieła użyto jego materiałów

2. i dzieło uległa zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek tego

3. i przyjmujący zamówienie uprzedził zamawiającego o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia dzieła

• odebranie dzieła - zamawiający zobowiązany jest odebrać dzieło tylko wtedy, gdy przyjmujący zamówienie wydaje je zgodnie ze swoim zobowiązaniem, w szczególności gdy jest ono odpowiedniej jakości

33. ZAKOŃCZENIE

1. z chwilą odebrania dzieła

2. odstąpienie przez zamawiającego

1. dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie

1. zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie zaoszczędził z powodu niewykonania dzieła

2. jeżeli zachodzi konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego zamawiający może od umowy odstąpić

1. ale powinien to uczynić to niezwłocznie i zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia

3. jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła

4. jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin

1. po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie

5. przy rękojmi za wady gdy te są istotne i nie dadzą się usunąć

3. odstąpienie przez przyjmującego zamówienie

1. jeżeli do wykonania dzieła potrzebne jest współdziałanie zamawiającego a tego współdziałania brak  przyjmujący zamówienie może wyznaczyć zamawiającemu odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy

4. rozwiązanie umowy

1. w razie śmierci lub niezdolności do pracy przyjmującego zamówienie , ale tylko wtedy, gdy wykonanie umowy zależy od osobistych przymiotów zmarłego

34. PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ

1. 2 lata od

1. dnia wydania dzieła

2. a jeżeli dzieło nie został wydane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane

DZIERŻAWA  w kwestiach nieuregulowanych odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów o najmie

22. DZIERŻAWA - umowa wzajemna, przez którą

1. wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz lub prawo do używania i pobierania pożytków (naturalnych i cywilnych) przez czas oznaczony lub nie oznaczony

2. a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz

23. CECHY

1. umowa zobowiązująca (o skutku obligacyjnym)

1. powodują powstanie zobowiązania - wierzyciel może żądać od dłużnika określonego zachowania się (świadczenia) a dłużnik powinien to świadczenie spełnić

2. powodują zwiększenie pasywów (długów) dłużnika i zwiększenie aktywów wierzyciela

3. prawo wierzyciela jest skuteczne inter partes, ma charakter względny

4. zawarcie umowy dzierżawy nie prowadzi do rozporządzenia rzeczą - nie prowadzi do zbycia ani obciążenia własności rzeczy

2. umowa przysparzająca - prowadzi do zmniejszenia pasywów lub zwiększenia aktywów w majątku innej osoby

3. umowa kauzalna - skuteczność przysporzenia zależy od ważności kauzy - podstawy prawnej przysporzenia

1. obligandi vel aquirendi causa - przysporzenie w celu zobowiązania 2. strony do świadczenia wzajemnego lub nabycia prawa

4. umowa dwustronnie zobowiązująca - obowiązek świadczenia ciąży po obu stronach

5. umowa odpłatna (pod tytułem obciążliwym) - obie strony mają uzyskać korzyść majątkową (przysporzenie następuje po obu stronach)

6. umowa wzajemna

24. PRZEDMIOT DZIERŻAWY

1. rzeczy i prawa ale tylko takie, które dają pożytki, np. grunty rolne, prawo do patentu

25. ZAWARCIE UMOWY

1. umowa konsensualna - dochodzi do skutku przez zgodne oświadczenie woli stron

2. ponieważ jest to umowa tylko zobowiązująca nie jest konieczne, by wydzierżawiającemu przysługiwało prawo własności lub ograniczone prawo rzeczowe do przedmiotu dzierżawy

1. wystarczy, żeby mógł spełnić świadczenie  ?

1. wydać dzierżawcy rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku

2. utrzymywać rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku przez czas trwania dzierżawcy

3. zapewnić dzierżawcy spokojne używanie rzecz i pobierania pożytków

3. forma

1. zasada: umowa dzierżawy może być zawarta w dowolnej formie

2. wyjątki:

1. umowa dzierżawy nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż 1 rok powinna być zawarta na piśmie

1. w razie niezachowania tej formy poczytuje się że umowa jest zawartą na czas nie oznaczony (forma ad eventum)

2. zachowanie formy pisemnej z datą pewną stanowi 1 z przesłanek ochrony dzierżawcy przed wypowiedzeniem dzierżawy przez nabywcę rzeczy najętej (forma ad eventum)

26. CZAS TRWANIA DZIERŻAWY - chodzi o czasowe używanie i pobieranie pożytków

1. świadczenia wydzierżawiającego jest świadczeniem ciągłym/trwałym - spełnienie świadczenia wymaga zachowania się dłużnika przez określony czas

1. upływ czasu wpływa na rozmiar świadczenia ciągłego

2. nie zawsze musi polegać na stałym zachowaniu - może polegać na gotowości dłużnika do określonych zachowań

2. strony mogą określić z góry w umowie czas trwania dzierżawy

1. oznaczenie czasu trwania dzierżawy może nastąpić przez

1. podanie daty

2. wskazanie zdarzenia, którego wystąpienie jest w ramach rozsądnych ludzkich przewidywań pewne

2. maksymalny termin związania stosunkiem dzierżawy to 30 lat

1. umowy dzierżawy zawarte na czas dłuższy poczytuje się po upływie terminu maksymalnego za zawarte na czas nieoznaczony

3. czas trwania dzierżawy może być nieoznaczony - wówczas wydzierżawiający lub dzierżawca może wypowiedzieć dzierżawę z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku z zachowaniem terminów ustawowych

27. OBOWIĄZKI WYDZIERŻAWIAJĄCEGO

1. wydzierżawiający zobowiązany jest wydać dzierżawcy rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku

2. wydzierżawiający zobowiązany jest utrzymywać rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku i pobierania pożytków przez czas trwania dzierżawy - ale są 2 ograniczenia tego obowiązku:

1. dzierżawca zobowiązany jest dokonywać drobne nakłady połączonych ze zwykłym używaniem rzeczy

2. wydzierżawiający nie ma obowiązku przywrócenia rzeczy do stanu poprzedniego, jeżeli uległa ona zniszczeniu wskutek okoliczności, za które wydzierżawiający odpowiedzialności nie ponosi

3. wydzierżawiający zobowiązany jest zapewnić dzierżawcy spokojne używanie rzeczy i pobieranie pożytków - wydzierżawiający

1. powinien powstrzymywać się od działań z tym obowiązkiem niezgodnych

2. powinien podejmować czynności zmierzające do ochrony dzierżawcy przed wszelkimi zakłóceniami ze strony osób 3. - zarówno:

1. działaniami faktycznymi osób 3.

2. i podnoszeniem roszczeń przez osoby 3.

1. jeżeli osoba 3. dochodzi przeciwko dzierżawcy roszczeń dotyczących rzeczy- dzierżawca powinien niezwłocznie zawiadomić o tym wydzierżawiającego

4. odpowiedzialność wydzierżawiającego za naruszenie tych obowiązków

1. wydzierżawiający odpowiada na zasadach ogólnych z N/NWZ, ale oprócz tego jego odpowiedzialność uzupełniona jest przepisami szczególnymi

2. wykonanie napraw koniecznych

1. wydzierżawiający powinien wykonać naprawy rzeczy jeśli

1. w czasie trwania dzierżawy rzecz wymaga napraw, które obciążają wydzierżawiającego

2. i bez których rzecz nie jest przydatna do umówionego użytku i pobierania pożytków

2. o potrzebie takich napraw dzierżawca powinien niezwłocznie zawiadomić wydzierżawiającego

3. wydzierżawiający powinien wykonać te naprawy w odpowiednim terminie wyznaczonym przez najemcę

4. po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu dzierżawca może dokonać koniecznych napraw na koszt wydzierżawiającego

3. rękojmia za wady (fizyczne i prawne) rzeczy

1. odpowiedzialność oparta na zasadzie ryzyka

1. wydzierżawiający może zwolnić się od odpowiedzialności jeśli wykaże że w chwili zawarcia umowy dzierżawca od wadach rzeczy wiedział

2. jeśli rzecz ma wady (fizyczne / prawne) uniemożliwiające umówiony użytek i pobieranie pożytków

1. i wady te istniały w chwili wydania rzeczy  dzierżawca może wypowiedzieć dzierżawę bez zachowania terminu wypowiedzenia

2. i wady te ujawniły się po wydaniu rzeczy i nie dadzą się usunąć  dzierżawca może wypowiedzieć dzierżawę bez zachowania terminu wypowiedzenia

3. i wady te ujawniły się po wydaniu rzeczy i dadzą się usunąć  dzierżawca powinien o nich zawiadomić wydzierżawiającego i bezskutecznym upływie czasu potrzebnego do usunięcia wady może wypowiedzieć dzierżawę bez zachowania terminu wypowiedzenia

3. jeśli rzecz ma wady ograniczające przydatność rzeczy do umówionego użytku i pobierania pożytków  dzierżawca może żądać odpowiedniego obniżenia czynszu za czas trwania wady

28. UPRAWNIENIA DZIERŻAWCY

1. dzierżawca może używać przedmiot dzierżawy i pobierać pożytki (ale nie może go zużyć)

2. poddzierżawa albo bezpłatne używanie

1. dzierżawca tylko za zgodą wydzierżawiającego może oddać przedmiot dzierżawy w całości lub w części osobie 3. w poddzierżawę albo do bezpłatnego używania

2. jeśli zrobi to bez zgody wydzierżawiającego - wydzierżawiający może dzierżawę wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia

29. OBOWIĄZKI DZIERŻAWCY

1. dzierżawca zobowiązany jest płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz

1. czynsz może być oznaczony

1. w pieniądzach

2. w świadczeniach innego rodzaju

1. np. przeniesienie własności określonej rzeczy lub świadczenie usług

3. w ułamkowej części pożytków

1. np. 1/5 zbioru zboża z wydzierżawionego pola

2. zazwyczaj jest to świadczenie okresowe - świadczenia, które mają się powtarzać jednorazowo, w regularnych odstępach czasu na podstawie i przez czas trwania 1 i tego samego stosunku zobowiązaniowego

3. dzierżawca obowiązany jest uiszczać czynsz w umówionym terminie

1. jeśli termin nie został określony w umowie, czynsz powinien być uiszczany z dołu w terminie zwyczajowo przyjętym

2. jeśli nie ma terminu zwyczajowo przyjętego czynsz powinien być uiszczany półrocznie z dołu

3. w razie nieuiszczenia czynszu w terminie

1. wydzierżawiający może żądać na zasadach ogólnych

• wykonania zobowiązania

• i odszkodowania za zwłokę

• i odsetek za opóźnienie (jeśli czynsz jest płatny w pieniądzach)

2. a ponadto jeżeli dzierżawca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za 2 pełne okresy płatności (a gdy czynsz jest płatny rocznie dopuszcza się zwłoki z zapłatą ponad 3 miesiące) wydzierżawiający może dzierżawę wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia

• ale wydzierżawiający powinien uprzedzić dzierżawcę udzielając mu dodatkowego 3- miesięcznego terminu do zapłaty zaległego czynszu

• przepis lex specialis - wyłącza zastosowanie ogólnych przepisów o odstąpieniu od umowy wzajemnej wskutek zwłoki dłużnika

4. obniżenie czynszu

1. dzierżawca może żądać aby sąd obniżył czynsz przypadający za dany okres gospodarczy jeżeli

1. wskutek okoliczności,

• za które dzierżawca odpowiedzialności nie ponosi

• i które nie dotyczą jego osoby

2. zwykły przychód z przedmiotu dzierżawy uległ znacznemu zmniejszeniu

2. orzeczenie sadu ma charakter konstytutywny - zmienia treść zobowiązania

3. szczególna klauzula rebus sic stantibus

• dla zabezpieczenia czynszu oraz świadczeń dodatkowych (np. jeśli dzierżawca zobowiązany jest płacić podatki lub ponosić inne ciężary związane z własnością lub z posiadaniem przedmiotu dzierżawy) z którymi dzierżawca zalega nie dłużej niż 1 rok - wydzierżawiającemu przysługuje ustawowe prawo zastawu

1. na rzeczach ruchomych dzierżawcy wniesionych do przedmiotu dzierżawy chyba, że rzeczy te nie podlegają zajęciu

2. oraz na wszelkich rzeczach służących do prowadzenia gospodarstwa lub przedsiębiorstwa, które znajdujące się w obrębie przedmiotu dzierżawy, chociażby nie były własnością dzierżawcy, chyba, że rzeczy te nie podlegają zajęciu

1. prawo zastawu wygasa, gdy rzeczy obciążone zastawem zostaną z przedmiotu dzierżawy usunięte - wydzierżawiający może się temu sprzeciwić i zatrzymać rzeczy na własne niebezpieczeństwo dopóki zaległy czynsz nie zostanie zapłacony/zabezpieczony

2. jeżeli rzeczy obciążone zastawem zostaną usunięte na mocy zarządzenia organu państwowego - wydzierżawiający zachowuje prawo zastawu jeśli przed upływem 3 dni zgłosi je organowi, który zarządził usunięcie

3. dzierżawca powinien wykonywać swoje prawo zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki

1. nie wolno mu w szczególności bez zgody wydzierżawiającego zmieniać przeznaczenia przedmiotu dzierżawy

2. dzierżawca ma obowiązek dokonywania wszelkich napraw niezbędnych do zachowania przedmiotu dzierżawy w stanie nie pogorszonym

3. wydzierżawiający może wypowiedzieć dzierżawę bez zachowania terminu wypowiedzenia gdy dzierżawca

1. używa przedmiotu dzierżawy wbrew zasadom prawidłowej gospodarki lub bez zgody wydzierżawiającego zmienia przeznaczenie przedmiotu dzierżawy i mimo upomnienia nie przestaje go używać w taki sposób

2. lub przedmiot dzierżawy zaniedbuje w taki sposób, że zostaje ona narażona na utratę lub uszkodzenie

30. ZBYCIE PRZEDMIOTU DZIERŻAWY

1. jeżeli przedmiot dzierżawy zostanie zbyty w czasie trwania dzierżawy, na miejsce zbywcy wstępuje ex lege nabywca przedmiotu dzierżawy

2. nabywca może wypowiedzieć dzierżawę z zachowaniem ustawowych terminów wypowiedzenia

1. nawet jeśli umowa dzierżawy była zawarta na czas oznaczony

2. wyjątek: nabywca nie może wypowiedzieć dzierżawy jeżeli:

1. w chwili zbycia rzeczy została ona już dzierżawcy wydana, a umowa dzierżawy była zawarta na czas oznaczony w formie pisemnej i z datą pewną (ad eventum)

2. dzierżawa był wpisany do księgi wieczystej

3. jeżeli wskutek wypowiedzenia dzierżawy przez nabywcę dzierżawca jest zmuszony zwrócić rzecz wcześniej, aniżeli byłby zobowiązany wg umowy dzierżawy - dzierżawca może żądać od zbywcy naprawienia szkody

31. ZAKOŃCZENIE DZIERŻAWY

1. sposoby zakończenia dzierżawy

1. każda dzierżawa zawsze może być rozwiązana na podstawie umowy stron

2. jeśli czas trwania dzierżawy jest oznaczony

1. zakończenie dzierżawy następuje z nadejściem terminu końcowego

2. wydzierżawiający lub dzierżawca może wypowiedzieć dzierżawę ale tylko w wypadkach określonych w umowie - umowa dzierżawy może

1. przyznawać prawo do wypowiedzenia obu stronom lub tylko 1 z nich

2. określać inne wypadki uzasadniające wypowiedzenia dla wydzierżawiającego dzierżawcy

3. wprowadzać obowiązek zachowania wyprzedzających terminów przy wypowiedzeniu

3. jeśli czas trwania dzierżawy jest nieoznaczony

1. wydzierżawiający lub dzierżawca może wypowiedzieć dzierżawę z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku z zachowaniem terminów ustawowych

1. terminy ustawowe

• zasada: dzierżawę można wypowiedzieć na 6 miesiące naprzód przed upływem roku dzierżawnego

• wyjątek: dzierżawę gruntu rolnego można wypowiedzieć na 1 rok naprzód na koniec roku dzierżawnego

1. rok dzierżawny liczy się od początku dzierżawy chyba że z umowy lub ustalonego zwyczaju wynika inaczej

4. w razie kwalifikowanego naruszenia obowiązków przez 1 ze stron 2. strona może wypowiedzieć dzierżawę bez zachowania terminu wypowiedzenia - ze skutkiem natychmiastowym - wypowiedzenie jest skutecznie dojścia do adresata oświadczenia o wypowiedzeniu, w taki sposób, żeby mógł zapoznać się z jego treścią

2. przedłużenie dzierżawy

1. nadejście terminu końcowego lub wypowiedzenie nie spowoduje zakończenia dzierżawy, jeżeli strony przedłużą ją w drodze umowy

1. z umowy tej powinno wynikać czy dzierżawę przedłużono na czas oznaczony czy nieoznaczony - w razie wątpliwości należy uznać, że dzierżawa został przedłużony na czas nieoznaczony, jeżeli dzierżawca nadal używa przedmiotu dzierżawy zgodą wydzierżawiającego

3. zwrot przedmiotu dzierżawy

1. po zakończeniu dzierżawy dzierżawca jest obowiązane zwrócić wydzierżawiającemu przedmiot dzierżawy

2. przedmiot dzierżawy powinien być zwrócona w takim stanie w jakim powinien się on znajdować przy prowadzeniu prawidłowej gospodarki

4. ulepszenie przedmiotu dzierżawy

1. jeśli dzierżawca, przekraczając swoje obowiązki ulepszy rzecz - o skutkach decyduje umowa dzierżawy

1. jeśli strony nie uregulowały tej kwestii - od decyzji wydzierżawiającego zależy

1. czy zatrzyma ulepszenia za zapłatą sumy odpowiadającej ich wartości

2. czy zażąda przywrócenia rzeczy do stanu pierwotnego

2. wyłączone jest zastosowanie norm o bezpodstawnym wzbogaceniu oraz o rozliczeniach między posiadaczem a właścicielem rzeczy z tytułu nakładów

5. Jeżeli przy zakończeniu dzierżawy dzierżawca gruntu rolnego pozostawia zgodnie ze swym obowiązkiem zasiewy, może on żądać zwrotu poczynionych na te zasiewy nakładów o tyle, o ile wbrew wymaganiom prawidłowej gospodarki nie otrzymał odpowiednich zasiewów przy rozpoczęciu dzierżawy

6. rozliczenia z tytułu czynszu dzierżawnego

1. jeżeli dzierżawa kończy się przedwcześnie - w toku roku dzierżawnego - należny czynsz należy obliczać wedle stosunku w jakim pozostają pożytki, które dzierżawca w danym roku już pobrał lub mógł pobrać do pożytków z całego roku dzierżawnego

32. PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ

1. roszczenia wydzierżawiającego przeciwko dzierżawcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem 1 roku od dnia zwrotu rzeczy

2. roszczenia dzierżawcy przeciwko wydzierżawiającemu o zwrot nakładów na rzecz albo o zwrot nadpłaconego czynszu przedawniają się z upływem 1 roku od dnia zwrotu rzeczy

3. inne roszczenia wynikające ze stosunku dzierżawy - przedawniają się na zasadach ogólnych

1. należy odróżnić

1. ogólne prawo do powtarzających się świadczeń

1. prawo wydzierżawiającego do czynszu w ogóle jest aktualne i nie przedawnia się

2. uprawnienie do poszczególnych świadczeń jednorazowych za dany okres

1. prawo do poszczególnych rat czynszu jest osobnym prawem

2. przedawnia się osobno - nie pobrane czynsze przedawniają się po 3 latach licząc od każdego zaległego świadczenia okresowego oddzielnie

33. Przepisy o dzierżawie stosuje się odpowiednio do

1. bezczynszowego oddania nieruchomości rolnej do używania i pobierania pożytków - uprawniony jest zobowiązany tylko do ponoszenia podatków i innych ciężarów związanych z własnością lub z posiadaniem gruntu

GWARANCJA HANDLOWA (KOMERCJALNA) - przy sprzedaży konsumenckiej

35. GWARANT: sprzedawca/producent

36. UDZIELENIE GWARANCJI

1. jest dobrowolne i następuje bez odrębnej opłaty

2. następuje przez oświadczenie gwaranta (jednostronną czynność prawną) zamieszczone

1. w dokumencie gwarancyjnym

2. lub reklamie - gdy posługujący się reklamą określił w niej swoje obowiązki na wypadek braku właściwości objętych wspomnianym zapewnieniem

1. nie uważa się za gwarancję oświadczenia, które nie kształtuje obowiązków gwaranta (zwykła reklama promująca produkt milcząca na temat gwarancji)

37. OŚWIADCZENIE GWARANCYJNE

1. zawiera

1. określenie obowiązków gwaranta

2. wskazanie właściwości towaru

3. stwierdzenie, że w razie ich braku kupujący może żądać od gwaranta spełnienia świadczenia objętego obowiązkiem gwaranta

1. duża swoboda kształtowania warunków gwarancji

2. oświadczenie gwarancyjne ma być wyrażone

1. w języku polskim,

2. w sposób jasny, zrozumiały i niewprowadzający w błąd

3. wystarczające do prawidłowego i pełnego korzystania z gwarancji

1. uchybienie tym wymaganiom nie ma wypływu na ważność gwarancji i nie pozbawia kupującego wynikających z niej uprawnień

38. DOKUMENT GWARANCYJNY POWINIEN ZAWIERAĆ

1. podstawowe informacje potrzebne do dochodzenia uprawnień z gwarancji, takie jak

1. nazwa

2. adres gwaranta lub jego przedstawiciela w RP

3. czas trwania ochrony gwarancyjnej

4. jej zasięg terytorialny

2. informacje, że gwarancja nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową

39. SPRZEDAWCA UDZIELAJĄC GWARANCJI MA OBOWIĄZEK WYDANIA KUPUJĄCEMU DOKUMENTU GWARANCYJNEGO WRAZ Z TOWAREM

UMOWA NAJMU

34. UMOWA NAJMU - umowa wzajemna, przez którą

1. wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony

2. a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz

35. CECHY

1. umowa zobowiązująca (o skutku obligacyjnym)

1. powodują powstanie zobowiązania - wierzyciel może żądać od dłużnika określonego zachowania się (świadczenia) a dłużnik powinien to świadczenie spełnić

2. powodują zwiększenie pasywów (długów) dłużnika i zwiększenie aktywów wierzyciela

3. prawo wierzyciela jest skuteczne inter partes, ma charakter względny

4. zawarcie umowy najmu nie prowadzi do rozporządzenia rzeczą - nie prowadzi do zbycia ani obciążenia własności rzeczy

2. umowa przysparzająca - prowadzi do zmniejszenia pasywów lub zwiększenia aktywów w majątku innej osoby

3. umowa kauzalna - skuteczność przysporzenia zależy od ważności kauzy - podstawy prawnej przysporzenia

1. obligandi vel aquirendi causa - przysporzenie w celu zobowiązania 2. strony do świadczenia wzajemnego lub nabycia prawa

4. umowa dwustronnie zobowiązująca - obowiązek świadczenia ciąży po obu stronach

5. umowa odpłatna (pod tytułem obciążliwym) - obie strony mają uzyskać korzyść majątkową (przysporzenie następuje po obu stronach)

6. umowa wzajemna

36. STRONY

1. wynajmujący

2. najemca

37. PRZEDMIOT NAJMU

1. rzeczy ruchome

2. nieruchomości

3. części składowe rzeczy

38. ZAWARCIE UMOWY

1. umowa konsensualna - dochodzi do skutku solo consensu - przez zgodne oświadczenie woli stron

2. ponieważ jest to umowa zobowiązująca nie jest konieczne, by wynajmującemu przysługiwało prawo własności lub ograniczone prawo rzeczowe do przedmiotu najmu

1. wystarczy, żeby mógł spełnić świadczenie

1. wydać najemcy rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku

2. utrzymywać rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku przez czas trwania najmu

3. zapewnić najemcy spokojne używanie rzeczy

3. forma

1. zasada: umowa najmu może być zawarta w dowolnej formie

2. wyjątki:

1. umowa najmu nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż 1 rok powinna być zawarta na piśmie

1. w razie niezachowania tej formy poczytuje się że umowa jest zawartą na czas nie oznaczony (forma ad eventum)

2. zachowanie formy pisemnej z datą pewną stanowi 1 z przesłanek ochrony najemcy przed wypowiedzeniem najmu przez nabywcę rzeczy najętej (forma ad eventum)

39. CZAS TRWANIA NAJMU - chodzi o używanie czasowe

1. świadczenia wynajmującego jest świadczeniem ciągłym/trwałym - spełnienie świadczenia wymaga zachowania się dłużnika przez określony czas

1. upływ czasu wpływa na rozmiar świadczenia ciągłego

2. nie zawsze musi polegać na stałym zachowaniu - może polegać na gotowości dłużnika do określonych zachowań

2. strony mogą określić z góry w umowie czas trwania najmu

1. oznaczenie czasu trwania najmu może nastąpić przez

1. podanie daty

2. wskazanie zdarzenia, którego wystąpienie jest w ramach rozsądnych ludzkich przewidywań pewne

2. maksymalny termin związania stosunkiem najmu to 10 lat (między przedsiębiorcami - 30 lat

1. umowy najmu zawarte na czas dłuższy poczytuje się po upływie terminu maksymalnego za zawarte na czas nieoznaczony

3. czas trwania najmu może być nieoznaczony - wówczas wynajmujący lub najemca może wypowiedzieć najem z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku z zachowaniem terminów ustawowych

40. OBOWIĄZKI WYNAJMUJĄCEGO

1. wynajmujący zobowiązany jest wydać najemcy rzecz najętą w stanie przydatnym do umówionego użytku

2. wynajmujący zobowiązany jest utrzymywać rzecz w stanie przydatnym do umówionego użytku przez czas trwania najmu - ale są 2 ograniczenia tego obowiązku:

1. najemca zobowiązany jest dokonywać drobne nakłady połączonych ze zwykłym używaniem rzeczy najętej

1. o potrzebie innych nakładów najemca zobowiązany jest niezwłocznie zawiadomić wynajmującego

2. wynajmujący nie ma obowiązku przywrócenia rzeczy najętej do stanu poprzedniego, jeżeli uległa ona zniszczeniu wskutek okoliczności, za które wynajmujący odpowiedzialności nie ponosi

3. wynajmujący zobowiązany jest zapewnić najemcy spokojne używanie rzeczy - wynajmujący

1. powinien powstrzymywać się od działań z tym obowiązkiem niezgodnych

2. powinien podejmować czynności zmierzające do ochrony najemcy przed wszelkimi zakłóceniami ze strony osób 3. - zarówno:

1. działaniami faktycznymi osób 3.

2. i podnoszeniem roszczeń przez osoby 3.

1. jeżeli osoba 3. dochodzi przeciwko najemcy roszczeń dotyczących rzeczy najętej - najemca powinien niezwłocznie zawiadomić o tym wynajmującego

4. odpowiedzialność wynajmującego za naruszenie tych obowiązków

1. wynajmujący odpowiada na zasadach ogólnych za N/NWZ, ale oprócz tego jego odpowiedzialność uzupełniona jest przepisami szczególnymi

2. wykonanie napraw koniecznych

1. wynajmujący powinien wykonać naprawy rzeczy jeśli

1. w czasie trwania najmu rzecz wymaga napraw, które obciążają wynajmującego

2. i bez których rzecz nie jest przydatna do umówionego użytku

2. o potrzebie takich napraw najemca powinien niezwłocznie zawiadomić wynajmującego

3. wynajmujący powinien wykonać te naprawy w odpowiednim terminie wyznaczonym przez najemcę

4. po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu najemca może dokonać koniecznych napraw na koszt wynajmującego

3. rękojmia za wady (fizyczne i prawne) rzeczy najętej

1. odpowiedzialność oparta na zasadzie ryzyka

1. wynajmujący może zwolnić się od odpowiedzialności jeśli wykaże że w chwili zawarcia umowy najemca od wadach rzeczy wiedział

2. jeśli rzecz najęta ma wady (fizyczne / prawne) uniemożliwiające umówiony użytek

1. i wady te istniały w chwili wydania rzeczy  najemca może wypowiedzieć najem bez zachowania terminu wypowiedzenia

2. i wady te ujawniły się po wydaniu rzeczy i nie dadzą się usunąć  najemca może wypowiedzieć najem bez zachowania terminu wypowiedzenia

3. i wady te ujawniły się po wydaniu rzeczy i dadzą się usunąć  najemca powinien o nich zawiadomić wynajmującego i bezskutecznym upływie czasu potrzebnego do usunięcia wady może wypowiedzieć najem bez zachowania terminu wypowiedzenia

3. jeśli rzecz najęta ma wady ograniczające przydatność rzeczy do umówionego użytku  najemca może żądać odpowiedniego obniżenia czynszu za czas trwania wady

41. UPRAWNIENIA NAJEMCY

1. najemca może korzystać z rzeczy tylko w ograniczonym zakresie - może używać rzecz najętą ale nie może

1. zużyć rzeczy najętej

2. pobierać pożytków

2. podnajem albo bezpłatne używanie

1. jeżeli umowa najmu tego nie zabrania najemca może (bez pytania o zgodę wynajmującego) oddać rzecz najętą w całości lub w części osobie 3. w podnajem albo do bezpłatnego używania

1. stosunek między najemcą a osobą 3. reguluje zawarta między nimi umowa

2. najemca i osoba 3. odpowiadają bezpośrednio wobec wynajmującego za to że rzecz najęta będzie używana zgodnie z obowiązkami wynikającymi z umowy najmu

3. stosunek najemcy z osobą 3. rozwiązuje się najpóźniej z chwilą ustania najmu

4. po ustaniu najmu osoba 3. nie może odmówić wynajmującemu wydania rzeczy powołując się na umowę zawartą między nią a najemcą

42. OBOWIĄZKI NAJEMCY

1. najemca jest zobowiązany płacić wynajmującemu umówiony czynsz

1. czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju

1. np. przeniesienie własności określonej rzeczy lub świadczenie usług

2. zazwyczaj jest to świadczenie okresowe - świadczenia, które mają się powtarzać jednorazowo, w regularnych odstępach czasu na podstawie i przez czas trwania 1 i tego samego stosunku zobowiązaniowego

3. najemca zobowiązany jest uiszczać czynsz w umówionym terminie

1. jeśli termin nie został określony w umowie, czynsz powinien być płacony z góry

1. gdy najem ma trwać nie dłużej niż 1 miesiąc - za cały czas najmu

2. gdy najem ma trwać dłużej niż 1 miesiąc albo umowa została zawarta na czas nieoznaczony - miesięcznie do 10 dnia miesiąca

2. w razie nieuiszczenia czynszu w terminie

1. wynajmujący może żądać na zasadach ogólnych

• wykonania zobowiązania

• i odszkodowania za zwłokę

• i odsetek za opóźnienie (jeśli czynsz jest płatny w pieniądzach)

2. a ponadto jeżeli najemca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za 2 pełne okresy płatności, wynajmujący może najem wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia

• przepis lex specialis - wyłącza zastosowanie ogólnych przepisów o odstąpieniu od umowy wzajemnej wskutek zwłoki dłużnika

• dla zabezpieczenia czynszu oraz świadczeń dodatkowych, z którymi najemca zalega nie dłużej niż 1 rok - wynajmującemu przysługuje ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu chyba, że rzeczy te nie podlegają zajęciu

1. prawo zastawu wygasa, gdy rzeczy obciążone zastawem zostaną z przedmiotu najmu usunięte - wynajmujący może się temu sprzeciwić i zatrzymać rzeczy na własne niebezpieczeństwo dopóki zaległy czynsz nie zostanie zapłacony/zabezpieczony

2. jeżeli rzeczy obciążone zastawem zostaną usunięte na mocy zarządzenia organu państwowego - wynajmujący zachowuje prawo zastawu jeśli przed upływem 3 dni zgłosi je organowi, który zarządził usunięcie

• najemca powinien używać rzeczy w sposób określony w umowie, a jeżeli umowa o tym nie stanowi w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy

1. nie wolno mu w szczególności bez zgody wynajmującego czynić w rzeczy najętej zmian sprzecznych z umową lub przeznaczeniem rzeczy

2. na najemcy ciąży obowiązek dokonywania drobnych nakładów połączonych ze zwykłym używaniem rzeczy - o potrzebie innych napraw powinien zawiadomić niezwłocznie wynajmującego

3. wynajmujący może wypowiedzieć najem bez zachowania terminu wypowiedzenia i odebrać rzecz najętą gdy

1. najemca używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową lub przeznaczeniem rzeczy i mimo upomnienia nie przestaje jej używać w taki sposób

2. albo rzecz zaniedbuje w taki sposób, że zostaje ona narażona na utratę lub uszkodzenie

• ZBYCIE RZECZY NAJĘTEJ

1. jeżeli rzecz najęta zostanie zbyta w czasie trwania najmu, na miejsce zbywcy wstępuje ex lege nabywca rzeczy

2. nabywca może wypowiedzieć najem z zachowaniem ustawowych terminów wypowiedzenia

1. nawet jeśli umowa najmu była zawarta na czas oznaczony

2. wyjątek: nabywca nie może wypowiedzieć najmu jeżeli:

1. w chwili zbycia rzeczy została ona już najemcy wydana, a umowa najmu była zawarta na czas oznaczony w formie pisemnej i z datą pewną (ad eventum)

2. najem był wpisany do księgi wieczystej

3. jeżeli wskutek wypowiedzenia najmu przez nabywcę rzeczy najętej najemca jest zmuszony zwrócić rzecz wcześniej, aniżeli byłby zobowiązany wg umowy najmu - najemca może żądać od zbywcy naprawienia szkody

• ZAKOŃCZENIE NAJMU

1. sposoby zakończenia najmu

1. każdy najem zawsze może być rozwiązany na podstawie umowy stron

2. jeśli czas trwania najmu jest oznaczony

1. zakończenie najmu następuje z nadejściem terminu końcowego

2. wypowiedzenie najmu zawartego na czas oznaczony dopuszczalne jest tylko w wypadkach określonych w umowie - umowa najmu może

1. przyznawać prawo do wypowiedzenia obu stronom lub tylko 1 z nich

2. określać inne wypadki uzasadniające wypowiedzenia dla wynajmującego i najemcy

3. wprowadzać obowiązek zachowania wyprzedzających terminów przy wypowiedzeniu

3. jeśli czas trwania najmu jest nieoznaczony

1. wynajmujący lub najemca może wypowiedzieć najem z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku z zachowaniem terminów ustawowych

1. terminy ustawowe

• gdy czynsz płatny jest w odstępach czasu dłuższych niż 1 miesiąc - najem można wypowiedzieć najpóźniej na 3 miesiące naprzód na koniec kwartału kalendarzowego

• gdy czynsz jest płatny miesięcznie - na miesiąc naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego

• gdy czynsz jest płatny w krótszych odstępach czasu -na 3 dni naprzód

• gdy najem jest dzienny - na 1 dzień naprzód

4. w razie kwalifikowanego naruszenia obowiązków przez 1 ze stron 2. strona może wypowiedzieć najem bez zachowania terminu wypowiedzenia - ze skutkiem natychmiastowym - wypowiedzenie jest skutecznie od chwili dojścia do adresata oświadczenia o wypowiedzeniu, w taki sposób, żeby mógł zapoznać się z jego treścią

1. najemca

1. rękojmia 

2. wynajmujący

1. jeżeli najemca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za 2 pełne okresy płatności, wynajmujący może najem wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia

2. wynajmujący może wypowiedzieć najem bez zachowania terminu wypowiedzenia i odebrać rzecz najętą gdy

• najemca używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową lub przeznaczeniem rzeczy i mimo upomnienia nie przestaje jej używać w taki sposób

• albo rzecz zaniedbuje w taki sposób, że zostaje ona narażona na utratę lub uszkodzenie

• przedłużenie najmu

1. nadejście terminu końcowego lub wypowiedzenie nie spowoduje zakończenia najmu, jeżeli strony przedłużą go w drodze umowy

1. z umowy tej powinno wynikać czy najem przedłużono na czas oznaczony czy nieoznaczony

2. w razie wątpliwości należy uznać, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony, jeżeli najemca nadal używa rzeczy za zgodą wynajmującego  milczące przedłużenie najmu

• zwrot rzeczy

1. po zakończeniu najmu, najemca oraz inne osoby, które na podstawie umowy z nim zawartej władają rzeczą - są obowiązane zwrócić rzecz wynajmującemu

2. rzecz powinna być zwrócona w stanie niepogorszonym

1. wyjątek: nie ma odpowiedzialność za pogorszenie rzeczy będące następstwem prawidłowego jej używania

2. istnieje domniemanie, że rzecz została wydana najemcy w stanie dobrym i przydatnym do umówionego użytku

1. ciężar dowodu, że było inaczej spoczywa na najemcy

2. może być to trudne do udowodnienia więc w praktyce sporządza się protokół zdawczo- odbiorczy

3. ulepszenie rzeczy

1. jeśli najemca, przekraczając swoje obowiązki ulepszy rzecz - o skutkach decyduje umowa najmu

1. jeśli strony nie uregulowały tej kwestii - od decyzji wynajmującego zależy

• czy zatrzyma ulepszenia za zapłatą sumy odpowiadającej ich wartości

• czy zażąda przywrócenia rzeczy do stanu pierwotnego

2. wyłączone jest zastosowanie norm o bezpodstawnym wzbogaceniu oraz o rozliczeniach między posiadaczem a właścicielem rzeczy z tytułu nakładów

• PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ

1. roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem 1 roku od dnia zwrotu rzeczy

2. roszczenia najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów na rzecz albo o zwrot nadpłaconego czynszu przedawniają się z upływem 1 roku od dnia zwrotu rzeczy

3. inne roszczenia wynikające ze stosunku najmu - przedawniają się na zasadach ogólnych

1. należy odróżnić

1. ogólne prawo do powtarzających się świadczeń

1. prawo wynajmującego do czynszu w ogóle jest aktualne i nie przedawnia się

2. uprawnienie do poszczególnych świadczeń jednorazowych za dany okres

1. prawo do poszczególnych rat czynszu jest osobnym prawem

2. przedawnia się osobno - nie pobrane czynsze przedawniają się po 3 latach licząc od każdego zaległego świadczenia okresowego oddzielnie

NAJEM LOKALI

46. OGÓLNIE

1. jest to szczególny rodzaj najmu

2. stosuje się do niego przepisy dotyczące najmu, ale są one zmodyfikowane przez art. 680 - 692 KC

3. należy wyróżnić

1. najem lokali, które służą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych

2. najem lokali, które służą innym celom niż mieszkaniowe np. biura

4. ustawa z 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie KC zapewnia ochronę

1. najemcom lokali mieszkalnych

2. oraz osobą które używają lokali mieszkalnych na podstawie innych tytułów prawnych poza prawem własności

5. ustawa z 2001 o dodatkach mieszkaniowych reguluje pomoc pieniężną dla osób, które nie są w stanie samodzielnie pokryć należności z tytułu używania lokalu mieszkalnego

47. ZAKRES ZASTOSOWANIA USTAWY Z 2001 r. O OCHRONIE PRAW LOKATORÓW, MIESZKANIOWYM ZASOBIE GMINY ORAZ ZMIANIE KC

1. przedmiotem najmu musi być lokal służący do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych

1. ustawa ta nie dotyczy pomieszczeń przeznaczonych do krótkotrwałego pobytu, np. w internatach, pensjonatach, hotelach

2. lokator - najemca lub inna osoba używająca lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności

3. właściciel - wynajmujący lub inna osoba, która jest związana stosunkiem prawnym z lokatorem (nie musi być to właściciel w rozumieniu prawa rzeczowego)

48. NAJEMCA LOKALU MIESZKALNEGO

1. zasady ogólne: najemcę/współnajemcę określa umowa najmu

2. najem lokali

1. Małżonkowie są najemcami lokalu bez względu na istniejące między nimi stosunki majątkowe, jeżeli nawiązanie stosunku najmu lokalu mającego służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych założonej przez nich rodziny nastąpiło w czasie trwania małżeństwa

2. jeżeli między małżonkami istnieje rozdzielność majątkowa albo rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków do wspólności najmu stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności ustawowej

3. Ustanie wspólności majątkowej w czasie trwania małżeństwa nie powoduje ustania wspólności najmu lokalu mającego służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych rodziny.

4. Sąd może znieść wspólność najmu lokalu

1. z ważnych powodów

2. na żądanie 1 z małżonków

3. stosując odpowiednio przepisy o ustanowieniu w wyroku rozdzielności majątkowej

49. NASTĘPSTWO PRAWNE

1. zasady ogólne: w razie śmierci najemcy w stosunek najmu wstępują jego spadkobiercy - art. 922 KC

2. najem lokali

1. najem lokali, które służą innym celom niż mieszkaniowe - zasady ogólne - art. 922 KC

2. najem lokali, które służą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych

1. w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują:

1. małżonek niebędący współnajemcą lokalu

2. dzieci najemcy i jego współmałżonka

3. inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych

• chodzi o konkretny obowiązek alimentacyjny , określony orzeczeniem sądu lub dobrowolną decyzją, istniejący w chwili śmierci najemcy (a nie potencjalny)

4. osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą

• konkubinat - tradycyjny lub związek osoby tej samej płci

2. osoby te wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci

3. osoby, które wstąpiły w stosunek najmu lokalu mieszkalnego , mogą go wypowiedzieć z zachowaniem terminów ustawowych, chociażby umowa najmu była zawarta na czas oznaczony

1. w razie wypowiedzenia stosunku najmu przez niektóre z tych osób stosunek ten wygasa względem osób, które go wypowiedziały

4. jeżeli nie ma takich osób stosunek najmu wygasa

5. przepisów tych nie stosuje się w razie śmierci 1 ze współnajemców lokalu mieszkalnego - zasady ogólne z art. 922 KC

50. RĘKOJMIA

1. zasady ogólne: roszczenie o obniżenie czynszu z powodu wad rzeczy i uprawnienie do wypowiedzenia najmu bez zachowania terminu wypowiedzenia nie przysługuje najemcy, jeżeli w chwili zawarcia umowy wiedział o wadach

2. najem lokali:

1. jeżeli wady najętego lokalu są tego rodzaju, że zagrażają zdrowiu najemcy lub jego domowników albo osób u niego zatrudnionych, najemca może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia, chociażby w chwili zawarcia umowy wiedział o wadach

51. UPRAWNIENIA NAJEMCY

1. zasady ogólne: najemca może używać rzecz najętą

2. najem lokali

1. rozszerzenie uprawnień do używania lokalu

1. najemca może założyć w najętym lokalu oświetlenie elektryczne, gaz, telefon, radio i inne podobne urządzenia, chyba że sposób ich założenia

• sprzeciwia się obowiązującym przepisom

• albo zagraża bezpieczeństwu nieruchomości

2. jeżeli do założenia urządzeń potrzebne jest współdziałanie wynajmującego, najemca może domagać się tego współdziałania i zwrotu wynikłych stąd kosztów

2. ograniczenie uprawnień do używania lokalu

1. najemca lokalu powinien

• stosować się do porządku domowego, o ile ten nie jest sprzeczny z uprawnieniami wynikającymi z umowy

• liczyć się z potrzebami innych mieszkańców i sąsiadów

2. wynajmujący może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów wypowiedzenia jeżeli najemca lokalu

• wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko obowiązującemu porządkowi domowemu

• albo przez swoje niewłaściwe zachowanie czyni korzystanie z innych lokali w budynku uciążliwym

• podnajem albo bezpłatne używanie

1. zasady ogólne : jeżeli umowa najmu tego nie zabrania najemca może (bez pytania o zgodę wynajmującego) oddać rzecz najętą w całości lub w części osobie 3. w podnajem albo do bezpłatnego używania

2. najem lokali:

1. bez zgody wynajmującego najemca nie może oddać lokalu lub jego części w podnajem ani do bezpłatnego używania

2. zgoda wynajmującego nie jest wymagana co do osoby, względem której najemca jest obciążony obowiązkiem alimentacyjnym

1. zasady ogólne: prawa z tytułu najmu skuteczne tylko inter partes - między wynajmującym i najemcą

2. najem lokali:

1. do ochrony praw najemcy do używania lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności - są one skuteczne erga omnes

1. powództwo windykacyjne - właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą

2. powództwo negatoryjne - właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą,

3. jeżeli roszczenia te dotyczą nieruchomości to nie ulegają przedawnieniu

2. do ochrony władania lokalem stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie posiadania - ochrona posesoryjna

1. posiadaczowi przysługuje roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń przeciwko

• temu, kto samowolnie naruszył posiadanie

• i temu na czyją korzyść naruszenie nastąpiło

2. roszczenie to nie jest zależne od

• dobrej wiary posiadacza

• ani zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem

3. posiadacz może zastosować obronę konieczną, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania

4. posiadacz nieruchomości może

• niezwłocznie po samowolnym naruszeniu posiadania

• przywrócić własnym działaniem stan poprzedni

• nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy względem osób

• OBOWIĄZKI NAJEMCY

1. czynsz

1. zasady ogólne: w czasie trwania stosunku najmu nie można podwyższyć czynszu

2. najem lokali:

1. wynajmujący może podwyższyć czynsz, wypowiadając dotychczasową wysokość czynszu najpóźniej na miesiąc naprzód, na koniec miesiąca kalendarzowego

2. forma wypowiedzenia - taka jaką strony lub ustawa przewidziały dal zawarcia umowy

1. zasady ogólne: jeżeli najemca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za 2 pełne okresy płatności, wynajmujący może najem wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia

2. najem lokali:

1. jeżeli najemca lokalu dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za 2 pełne okresy płatności, a wynajmujący zamierza najem wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia, powinien on uprzedzić najemcę na piśmie, udzielając mu dodatkowego terminu miesięcznego do zapłaty zalegającego czynszu

2. zastosowanie tego przepisu jest wyłączone przez ustawę z 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie KC - Jeżeli najemca lokalu dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za 3 pełne okresy płatności, a wynajmujący zamierza najem wypowiedzieć bez zachowania terminów wypowiedzenia, powinien on uprzedzić najemcę na piśmie, udzielając mu dodatkowego terminu miesięcznego do zapłaty zalegającego czynszu

3. ustawowe prawo zastawu

1. zasady ogólne: wynajmującemu przysługuje ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu, chyba że rzeczy te nie podlegają zajęciu

2. najem lokali:

1. Ustawowe prawo zastawu wynajmującego lokal mieszkalny rozciąga się także na wniesione do lokalu ruchomości członków rodziny najemcy razem z nim mieszkających

4. drobne nakłady, które obciążają najemcę to w szczególności

1. drobne naprawy podłóg, drzwi i okien

2. malowanie ścian, podłóg oraz wewnętrznej strony drzwi wejściowych

3. drobne naprawy instalacji i urządzeń technicznych, zapewniających korzystanie ze światła, ogrzewania lokalu, dopływu i odpływu wody

5. odpowiedzialność za zobowiązania

1. zasady ogólne: za zobowiązania odpowiada tylko najemca

2. najem lokali:

1. za zapłatę czynszu i innych należnych opłat odpowiadają solidarnie z najemcą stale zamieszkujące z nim osoby pełnoletnie.

2. odpowiedzialność tych osób, ogranicza się do wysokości czynszu i innych opłat należnych za okres ich stałego zamieszkiwania

53. ZBYCIE RZECZY NAJĘTEJ

1. zasady ogólne: w razie zbycia rzeczy najętej w czasie trwania najmu nabywca wstępuje w stosunek najmu na miejsce zbywcy; może jednak wypowiedzieć najem z zachowaniem ustawowych terminów wypowiedzenia

2. najem lokali:

1. przepisów o wypowiedzeniu najmu przez nabywcę rzeczy najętej nie stosuje się do najmu lokali mieszkalnych, chyba że najemca nie objął jeszcze lokalu

54. WYPOWIEDZENIE

1. wydłużenie ustawowych terminów wypowiedzenia gdy czynsz płatny jest miesięcznie

1. jeżeli czas trwania najmu lokalu nie jest oznaczony, a czynsz jest płatny miesięcznie, najem można wypowiedzieć najpóźniej na trzy miesiące naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego

PAPIERY WARTOŚCIOWE

55. POJĘCIE PAPIERU WARTOŚCIOWEGO

1. normalnie dokument (kawałek papieru) ma funkcję dowodową potwierdzająca istnienie prawa a prawa danej osoby przysługują jej w związku ze zdarzeniem prawnym, niezależnie od tego dokumentu np. zawarcie umowy

2. PW - w drodze przewidzianej przez prawo wprowadzona jest więź między dokumentem, a prawem, tak silna że 1 bez 2. nie może istnieć -inkorporowanie prawa w dokument

1. dokument ucieleśnia prawo w nim wyrażone a prawo ma wartość majątkową - dlatego mówimy o papierach wartościowych

56. TEORIE DOTYCZĄCE ZWIĄZKU MIĘDZY DOKUMENTEM A PRAWEM (Niemcy, XIX w. )

1. teoria wąska (obiegowa) - Ulmer, Raiser

1. PW sensu stricto - PW to tylko taki dokument który jest tak powiązany z prawem, że obrót tym prawem jest możliwy tylko przez rozporządzenie dokumentem

2. żeby przenieść prawo trzeba przenieść własność dokumentu na nabywcę - prawo z papieru podąża za prawem do papieru

3. zgodnie z tą koncepcją

1. PW to tylko papiery obrotowe ( (na okaziciela i na zlecenie)

2. PW nie są rekta papiery (imienne) - bo przeniesienie praw następuje przez przelew połączony z wydaniem dokumentu

2. teoria szeroka (realizacji) - Brunner

1. PW - to taki dokument, którym władanie jest niezbędne do wykonania prawa wynikającego z tego dokumentu

2. teoria ta obejmuje papiery imienne

3. KC przyjął tą teorię

57. PW OKREŚLA

1. treść prawa wynikającego z PW

2. legitymację formalną - osobę która jest formalnie uprawniona do wykonania prawa wynikającego z PW

1. nie musi być ona tożsama z legitymacją materialną - legitymowany materialnie jest uprawniony do świadczenia na które PW opiewa, a więc właściciel PW

58. W nowoczesnym obrocie publicznym (giełdowym) ma miejsce DEMATERIALIZACJA PW

1. zamiast kawałka papieru tworzone są rejestry praw, zapewniające większą pewność obrotu

2. obrót publiczny reguluje ustawa o obrocie instrumentami finansowymi

59. POWSTANIE ZOBOWIĄZANIA Z PW

1. TEORIE POWSTANIA ZOBOWIĄZANIA Z PW - prawo z PW powstają w drodze

1. jednostronnej czynności prawnej

1. teoria kreacyjna - prawo z PW powstaje wskutek wystawienia + podpisania dokumentu

2. teoria emisyjna - prawo z PW powstaje wskutek wystawienia + podpisania dokumentu + puszczenia PW w obieg

1. dokument musi trafić w ręce innej osoby niż wystawca

2. np. ktoś zgubił weksel wypisany na 100 tys. zł  znalazca ma wierzytelność na 100 tys.

3. teoria dobrej wiary - prawo z PW powstaje wskutek wystawienia + podpisania dokumentu + puszczenia PW w obieg + dokument musi trafić w ręce nabywcy w dobrej wierze

2. umowy -przyjmowana w doktrynie - prawo z PW powstaje wskutek zawarcia umowy

1. potrzebna jest zgodna wola wystawcy i remitenta (odbiorcy, 1. wierzyciela z PW)

2. wystawca wystawia i podpisuje dokument + zgoda na przyjęcie wyrażona przez remitenta (choćby w sposób dorozumiany)

2. PODPIS DŁUŻNIKA

1. zasada: podpis dłużnika może być odbity sposobem mechanicznym -np. obligacje SP

2. wyjątek: chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej, np. weksel musi być podpisany własnoręcznie i czytelnie

3. WEKSLE A POWSTANIE ZOBOWIĄZANIA

1. weksel własny: wypełnienie + podpisanie = od razu powstaje zobowiązanie między wystawcą a remitentem

2. weksel trasowany

1. opiera się na konstrukcji przekazu

1. wystawca - przekazujący

2. trasat - przekazany

3. remitent - odbiorca przekazu

2. 1. dłużnikiem jest trasat

1. jeśli przyjmie weksel przez jego podpisanie staje się akceptantem i jest zobowiązany do spełnienia świadczenia wobec remitenta

2. trasat jest dłużnikiem głównym,

3. 2. dłużnikiem jest wystawca

1. wystawca jest dłużnikiem ubocznym - odpowiada w razie niewypłacalności dłużnika głównego

4. ZAKRES SWOBODY STRON W KREOWANIU PW.

1. zasada numerus clausus PW w odniesieniu do PW na okaziciela i na zlecenie

1. można wystawiać tylko takie PW jakie przewidują ustawy

2. jeżeli do puszczenia w obieg dokumentu na okaziciela jest wymagane zezwolenie właściwego organu państwowego, dokument wystawiony bez takiego zezwolenia jest nieważny

2. PW imienne mogą być kreowane w ramach ZSU

1. nie niosą one zagrożenia dla obrotu - przeniesienie praw następuje przez przelew połączony z wydaniem dokumentu a to gwarantuje ochronę dłużnika

60. PODZIAŁ PW

1. kryterium: przedmiot

1. wierzycielskie - opiewające na wierzytelność inkorporowaną

2. inne niż wierzycielskie - opiewające na inne prawo np.

1. inkorporujące prawo udziałowe z tytułu uczestnictwa w spółce, np. akcja

2. konosament - inkorporuje prawo do rozporządzania towarem

2. kryterium: stworzenie dokumentu

1. są prawa które mogą powstać tylko poprzez wystawienie dokumentu i istnieją dopóki jest ważny PW

1. np. z weksla

2. prawa ze spółki istnieją w związku z tym, że została związania spółka

1. te już istniejące prawa zostają związane z PW na skutek emisji akcji

3. kryterium: sposób przenoszenia prawa i wskazanie osoby uprawnionej

1. imienne (rekta papiery)

1. legitymacja

1. legitymują osobę imiennie wskazaną w treści dokumentu lub osobę, na którą prawo przeniesiono przez przelew połączony z wydaniem dokumentu

2. osoba tak musi posiadać PW + dokument przelewu (musi wykazać , że prawo zostało nań przeniesione przez przelew )  wtedy może żądać spełnienia świadczenia

2. przeniesienie praw

1. przeniesienie praw następuje przez przelew połączony z wydaniem dokumentu

2. na zlecenie

1. legitymacja

1. legitymują osobę wskazaną w dokumencie (remitent) oraz każdego, na kogo prawa zostały przeniesione przez indos (indosatariusz)

2. przeniesienie praw

1. do przeniesienia praw z dokumentu konieczne jest wydanie dokumentu + wskazanie osoby uprawnionej przez nieprzerwany ciąg indosów (możliwość cofnięcia się przez kolejne indosy do remitenta)

2. indos - pisemne oświadczenie umieszczone na PW na zlecenie i zawierające co najmniej podpis zbywcy, oznaczające przeniesienie praw na inną osobę

• indos pełny: „ustępuję zlecenie kowalskiemu + podpis”

• indos in blanco: sam podpis

3. strony umowy

• indosant (zbywca)

• indosatariusz (nabywca)

3. na okaziciela

1. legitymacja

1. legitymują każdoczesnego posiadacza dokumentu - legitymacja formalna

2. legitymacja formalna ≠ legitymacja materialna (bo papier może przedstawić złodziej)

• legitymowany materialnie jest uprawniony do świadczenia na które PW opiewa, a więc właściciel papieru

2. przeniesienie praw

1. przeniesienie praw z dokumentu na okaziciela następuje przez przeniesienie własności dokumentu

2. do przeniesienia własności dokumentu potrzebne jest jego wydanie

3. zatem: musi być zawarta umowa o przeniesienie własności + wydanie

4. przepisów o przelewie nie stosuje się do wierzytelności związanych z dokumentem na okaziciela lub z dokumentem zbywalnym przez indos

61. REŻIM OBROTU PRAWEM Z PW (ROZPORZĄDZANIE PRAWEM):

1. prawo z papieru podąż za prawem do papieru

1. wyjątek: PW imienne

2. przeniesienie praw z PW to zawsze czynność realna

3. PW na okaziciela 

4. PW na zlecenie

5. PW imienne

62. ZASADY WYKONYWANIA PRAW Z PW

1. KC przyjął teorię realizacji - Brunner

1. PW - to taki dokument, którym władanie jest niezbędne do wykonania prawa wynikającego z tego dokumentu

2. fakt, że prawo przysługuje może być udowodnione tylko przez przedstawienie dokumentu

3. jeżeli zobowiązanie wynika z PW dłużnik jest zobowiązany do świadczenia za zwrotem PW albo udostępnieniem go dłużnikowi w celu pozbawienia dokumentu jego mocy prawnej w sposób zwyczajowo przyjęty

1. wyjątek: gdy świadczenie jest częściowe nanosi się o tym na PW wzmiankę

2. spełnienie świadczenia do rąk posiadacza legitymowanego treścią PW (legitymowanego formalnie) zwalnia dłużnika, chyba że działał on w złej wierze

3. dłużnik nie ma obowiązku dochodzenia, czy okaziciel jest właścicielem dokumentu

1. ale w razie uzasadnionych wątpliwości, czy okaziciel jest wierzycielem, dłużnik powinien złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego

4. jeżeli właściwy organ państwowy wydał zakaz świadczenia, zwolnienie z zobowiązania następuje przez złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego

5. charakter zobowiązania

1. prawo z PW kiedy stają się przedmiotem obrotu stają się prawem abstrakcyjnymi - oderwanym od kauzy

1. np. remitent puści w obieg weksel  ostatni posiadacz zwróci się do dłużnika wekslowego o spełnienie świadczenia

1. dłużnik wekslowy nie może zwolnić się od obowiązku spełnienia świadczenia stwierdzając, że wystawił weksel przez pomyłkę - abstrakcyjność i ochrona nabywców w dobrej wierze

2. na ten fakt dłużnik może powołać się jedynie wobec remitenta (tu jest kauzalność)

2. dłużnik może podnosić przeciw wierzycielowi zarzuty, które

1. dotyczą ważności dokumentu

2. wynikają z treści dokumentu

3. służą mu osobiście przeciw wierzycielowi

4. służą mu przeciw poprzedniemu wierzycielowi, jeżeli nabywca dokumentu działał świadomie na szkodę dłużnika

3. ale ta regulacja nie odnosi się do PW imiennych - tam stosujemy przepisy o przelewie i jest pełna kauzalność

63. UMARZANIE PW: gdy PW zostanie zgubiony, zniszczony

1. umarzanie PW regulują przepisy szczególne

2. dokonywane jest sądownie

1. zainteresowany powinien wystąpić do sądu, wykazać że jest osobą, która PW władała, utraciła go, ale dalej jest uprawniona

2. sąd wydaje postanowienie o umorzeniu PW, które stanowi surogat tego PW

3. może być wydany nowy papier - wtedy prawo związane z umorzonym PW zrywa te związki, a nawiązuje z nowym

3. umorzeniu nie podlegają p. na okaziciela

4. jeżeli PW został prawomocnie umorzony, dłużnik jest obowiązany wydać osobie, na której rzecz nastąpiło umorzenie, na jej koszt nowy dokument, a gdy wierzytelność jest wymagalna - spełnić świadczenie

64. ZNAKI LEGITYMACYJNE

1. KC

1. Przepisy o PW stosuje się odpowiednio do znaków legitymacyjnych stwierdzających obowiązek świadczenia

2. W razie utraty znaku legitymacyjnego stwierdzającego w swej treści obowiązek świadczenia na żądanie wierzyciela, dłużnik może uzależnić spełnienie świadczenia od wykazania uprawnienia przez osobę zgłaszającą takie żądanie

3. Do znaku legitymacyjnego, który nie określa imiennie osoby uprawnionej, stosuje się odpowiednio przepisy o PW na okaziciela, chyba że co innego wynika z przepisów szczególnych

2. różnica: prawo do znaku legitymacyjnego nie jest niezbędne aby wykonać prawo na które tan znak opiewa

3. np. numerek do szatni, migawka

PORĘCZENIE - postać zabezpieczenia osobistego wierzytelności

40. UMOWA PORĘCZENIA - umowa przez którą

1. poręczyciel zobowiązuje się wobec wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał

41. CECHY

1. umowa zobowiązująca

2. umowa jednostronnie zobowiązująca - obowiązek świadczenia ciąży tylko po 1 ze stron

3. umowa przysparzająca

4. umowa odpłatna lub nieodpłatna

5. umowa kauzalna

1. cavendi causa - przysporzenie w celu zabezpieczenia wierzytelności

6. nie jest to umowa wzajemna

42. STRONY

1. wierzyciel

2. poręczyciel

43. PRZEDMIOT

1. zabezpieczenie wierzytelności

44. ZAWARCIE

1. umowy konsensualna - dochodzi do skutku solo consensu - przez zgodne oświadczenie woli stron (poręczyciela i wierzyciela)

2. forma

1. oświadczenie poręczyciela: pismo ad solemnitatem

2. oświadczenie wierzyciela: dowolna forma (także w sposób dorozumiany)

3. umowa poręczenia może być zawarta bez zgody, a nawet bez wiedzy dłużnika

4. oświadczenie poręczyciela powinno wskazywać osobę dłużnika głównego oraz dług główny

1. to dług główny wyznacza treść zobowiązania wierzyciela

2. poręczenie nie może obejmować wszystkich zobowiązań dłużnika głównego - postanowienie takie sprzeczne z ZWS i zgodnie z art. 58 KC nieważne

3. poręczenie może obejmować

1. cały dług główny

2. część długu

3. albo oznaczoną wysokość

4. można poręczyć za

1. dług

1. wynikający z umowy

2. lub innych zdarzeń prawnych, np. czyn niedozwolony

2. dług

1. już istniejący

2. przyszły - wówczas

• można poręczyć do wysokości z góry oznaczonej

• bezterminowe poręczenie za dług przyszły może być przed powstaniem długu odwołane w każdym czasie

5. umowa poręczenia może określać czas trwania odpowiedzialności poręczyciela

6. umowa poręczenia może zastrzegać warunek (zawieszający, rozwiązujący)

• AKCESORYJNOŚĆ PORĘCZENIA

1. poręczenie zawsze sprzężone jest z jakimś innym zobowiązaniem

1. istnienie i rozmiar długu dłużnika głównego rozstrzyga o istnieniu i rozmiarze długu poręczyciela

2. zakres odpowiedzialność poręczyciela

1. o zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika

2. poręczyciel odpowiada za dług pierwotny i skutki N/NWZ przez dłużnika głównego

3. 2 odstępstwa od zasady akcesoryjności

1. czynność prawna dokonana przez dłużnika z wierzycielem po udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela

2. ulgi wynikające z zawarcia układu w ramach postępowania upadłościowego nie ograniczają odpowiedzialności poręczyciela

3. poręczenie powoduje powstanie po stronie poręczyciela

1. odpowiedzialności osobistej

2. i długu - obowiązku świadczenia

4. poręczyciel który spełnia świadczenie wykonuje własne zobowiązanie

1. świadczenie to zaspokajając interes wierzyciela pozbawia go prawa dochodzenia wierzytelności od poręczyciela i od dłużnika głównego

5. z zasady akcesoryjności wynika, że poręczyciel nie będzie odpowiadał, gdy dług główny jest nieważny

1. wyjątek: KC

1. w razie poręczenia za dług osoby, która nie mogła zaciągnąć zobowiązania z powodu braku zdolności do czynności prawnych

2. poręczyciel powinien spełnić świadczenie jako dłużnik główny

3. jeżeli w chwili poręczenia o braku zdolności tej osoby wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć.

6. niedopuszczalne jest udzielenie poręczenia za dług niezaskarżalny

46. RÓWNORZĘDNOŚĆ ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. ius dispositivum - jeżeli strony nie postanowiły inaczej poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny

1. Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że

1. wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia

1. od wszystkich dłużników łącznie

2. od kilku z nich

3. lub od każdego z osobna,

2. a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych-

2. aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani

2. dług poręczyciela staje się wymagalny z chwilą, gdy dłużnik główny opóźni się ze spełnieniem świadczenia

3. w prawie polskim poręczenie nie ma charakteru subsydiarnego - dług poręczyciela nie staje się wymagalny dopiero po bezskutecznym podjęciu wobec dłużnika głównego działań zmierzających do uzyskania od niego świadczenia

4. KC - ius dispositivum

1. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel powinien zawiadomić o tym niezwłocznie poręczyciela

2. spór w doktrynie co do charakteru zawiadomienia

1. Radwański - jest to oświadczenie wiedzy

1. jego brak nie tamuje realizacji uprawnień wierzyciela wobec poręczyciela

2. Szpunar - jest to oświadczenie woli wierzyciela że zamierza on uzyskać świadczenie od poręczyciela

1. stanowi konieczną przesłankę wymagalności roszczenia przeciw poręczycielowi

3. jeżeli wierzyciel nie dopełni tego obowiązku - ponosi odpowiedzialność wobec poręczyciela za szkodę, jaką w wyniku tego on poniósł, np.

1. niekorzystne konsekwencje dla dłużnika z tego powodu, że nie mógł zaspokoić wierzyciela wcześniej (np. narosły odsetki)

2. dłużnik główny stał się niewypłacalny w okresie zwłoki wierzyciela  roszczenie zwrotne poręczyciela staje się nieskuteczne

47. PODPORĘCZENIE

1. umowa między podporęczycielem a wierzycielem , w której udziela on poręczenia za zobowiązanie poręczyciela

2. podporęczyciel

1. poręcza za dług poręczyciela - w granicach wskazanych przez zobowiązanie poręczyciela

2. odpowiada bezpośrednio wobec wierzyciela

3. ma przeciw poręczycielowi roszczenie regresowe

48. AWAL - poręczenie wekslowe

1. postać zabezpieczenia wierzytelności uregulowana w prawie wekslowym (nie jest podtypem poręczenia z KC)

2. poręczyciel zabezpiecza zapłatę całej lub części sumy wekslowej

3. poręczycielem może być osoba 3. lub osoba podpisana na wekslu

4. poręczenie wekslowe

1. ma charakter samodzielny, nieakcesoryjny - odpowiedzialność poręczyciela nie jest uzależniona od istnienia zobowiązania dłużnika głównego

2. jest to czynność prawna abstrakcyjna, niezależna od podstawy prawnej (stosunku wierzyciel - dłużnik główny)

49. ZARZUTY KTÓRE MOŻE PODNOSIĆ PORĘCZYCIEL

1. poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi

1. wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi

1. np.

1. zarzut potrącenia z wierzytelnością dłużnika

2. wierzyciel nie spełnił świadczenia wzajemnego

2. poręczyciel nie traci tych zarzutów, chociażby dłużnik

1. zrzekł się ich

2. albo uznał roszczenie wierzyciela

3. poręczyciel, przeciwko któremu wierzyciel dochodzi roszczenia, powinien zawiadomić niezwłocznie dłużnika wzywając go do wzięcia udziału w sprawie

4. jeżeli dłużnik nie weźmie udziału w sprawie, nie może on podnieść przeciwko poręczycielowi zarzutów, które mu przysługiwały przeciwko wierzycielowi, a których poręczyciel nie podniósł z tego powodu, że o nich nie wiedział

2. zarzuty osobiste, np.

1. upływ terminu związania poręczyciela gdy określony był czas trwania odpowiedzialności

2. niezastosowanie się wierzyciela do żądania poręczyciela, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty

3. przedawnienie

4. SN: poręczyciel nie może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli z powodu błędu wywołanego podstępnie przez dłużnika co do jego wypłacalności w dniu poręczenia

2. poręczyciel nie może podnosić zarzutów

1. SN: wynikających z umowy zawartej przez poręczyciela z dłużnikiem głównym lub osobą 3.

2. w razie śmierci dłużnika poręczyciel nie może powoływać się na ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy wynikające z przepisów prawa spadkowego

50. WYGAŚNIĘCIE PORĘCZENIA

1. sposoby

1. zasada akcesoryjności - wygaśnięcie długu głównego

2. jeżeli termin płatności długu nie jest oznaczony albo jeżeli płatność długu zależy od wypowiedzenia

1. poręczyciel może po upływie 6 miesięcy od daty poręczenia, a jeżeli poręczył za dług przyszły - od daty powstania długu

2. żądać, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty albo z najbliższym terminem dokonał wypowiedzenia

3. jeżeli wierzyciel nie uczyni zadość powyższemu żądaniu, zobowiązanie poręczyciela wygasa

3. przejęcie długu - jeżeli wierzytelność była zabezpieczona poręczeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osobę 3., poręczenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwilą przejęcia długu, chyba że poręczyciel lub osoba 3. wyrazi zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia

4. odwołanie bezterminowego poręczenia za dług przyszły

5. jeżeli strony określiły w umowie poręczenia okoliczności wygaśnięcia poręczenia np. warunek rozwiązujący

51. NASTĘPSTWA ZASPOKOJENIA WIERZYCIELA

1. subrogacja ustawowa  osoba 3., która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty jeżeli płaci dług cudzy, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi

1. dług główny nie wygasa

2. poręczyciel może żądać od dłużnika zwrotu wszystkiego co sam świadczył

2. dłużnik może podnosić przeciw poręczycielowi te same zarzuty które mu przysługiwały wobec wierzyciela

1. ale

1. poręczyciel, przeciwko któremu wierzyciel dochodzi roszczenia, powinien zawiadomić niezwłocznie dłużnika wzywając go do wzięcia udziału w sprawie

2. jeżeli dłużnik nie weźmie udziału w sprawie, nie może on podnieść przeciwko poręczycielowi zarzutów, które mu przysługiwały przeciwko wierzycielowi, a których poręczyciel nie podniósł z tego powodu, że o nich nie wiedział

3. wierzyciel jest zobowiązany wydać poręczycielowi wszelkie zabezpieczenia wierzytelności oraz środki dowodowe

1. jeśli wierzyciel się ich wyzbył ponosi wyrządzoną poręczycielowi szkodę

4. aby zapobiec podwójnemu świadczeniu na rzecz wierzyciela

1. poręczyciel powinien niezwłocznie zawiadomić dłużnika o wykonaniu przez siebie zobowiązania

1. jeżeli tego nie zrobi, a dłużnik zobowiązanie wykona - poręczyciel nie może żądać od dłużnika zwrotu tego, co sam świadczył, chyba że dłużnik działał w złej wierze

2. dłużnik powinien niezwłocznie zawiadomić poręczyciela o wykonaniu przez siebie zobowiązania, ale tylko wtedy gdy poręczenie udzielone zostało za wiedzą dłużnika

1. jeżeli tego nie zrobi, a poręczyciel zobowiązanie wykona - poręczyciel który zaspokoił wierzyciela, może żądać od dłużnika zwrotu tego, co świadczył, chyba że działał w złej wierze  dłużnik nie może podnosić zarzutów

2. przeciw wierzycielowi poręczyciel ma roszczenie o zwrot świadczenia nienależnego

52. ROSZCZENIA ZWROTNE MIĘDZY PORĘCZYCIELAMI

1. na podstawie przepisów o solidarności

2. każdy z poręczycieli ma roszczenie zwrotne wobec dłużnika do wysokości spełnionego świadczenia zgodnie z zasadą subrogacji ustawowej

3. ale zasady subrogacji ustawowej nie stosuje się między poręczycielami - prowadziłoby do absurdalnych efektów

53. PRZEDAWNIENIE - na zasadach ogólnych

POŻYCZKA - mutuum

65. UMOWA POŻYCZKI - umowa, przez którą

1. dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku

2. a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości

66. CECHY

1. umowa zobowiązująca

2. umowa dwustronnie zobowiązująca

3. umowa nieodpłatna lub odpłatna- zależy to od woli stron

4. umowa kauzalna

1. solvendi causa - przysporzenie w celu zwolnienia się z ciążącego zobowiązania

5. nie jest to umowa wzajemna

67. STRONY

1. dający pożyczkę - pożyczkodawca

2. biorący pożyczkę - pożyczkobiorca

68. PRZEDMIOT POŻYCZKI

1. określona suma pieniężna

2. rzeczy oznaczone co do gatunku np. zboże (zawsze rzeczy ruchome)

69. ZAWARCIE

1. umowa konsensualna - dochodzi do skutku solo consensu - przez uzgodnienie woli stron

2. forma

1. zasada: dowolna

2. wyjątek:

1. pismo (ad probatinem) - jeżeli wartość przedmiotu pożyczki przekracza 500 zł

1. ale przepisów o formie pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych nie stosuje się do czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami

2. pismo bez wyjątków - jeżeli pożyczka udzielana jest z Funduszu Pracy

70. OBOWIĄZKI DAJĄCEGO POŻYCZKĘ

1. dający pożyczkę jest zobowiązany do dokonania wszelkich czynności niezbędnych do przeniesienia własności przedmiotu pożyczki na biorącego pożyczkę

1. w szczególności dający pożyczkę jest zobowiązany do wydania przedmiotu pożyczki

1. wydania znaków pieniężnych (gotówki)

2. zapłaty bezgotówkowej

3. wydanie rzeczy oznaczonych co do gatunku -do przeniesienia własności konieczne jest przeniesienie posiadania rzeczy

2. termin wydania przedmiotu pożyczki

1. strony mogą określić w umowie

2. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania

3. obowiązek wydania przedmiotu pożyczki ustaje w 2 przypadkach

1. dający pożyczkę może odstąpić od umowy i odmówić wydania przedmiotu pożyczki, jeżeli zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego 2. strony

1. chyba, że dający pożyczkę w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym 2. strony wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć

2. jeżeli roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki przedawniło się - przedawnia się z upływem 6 miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydany

1. ratio legis: dający pożyczkę nie powinien zbyt długo pozostawać w niepewności co do tego, czy biorący pożyczkę skorzysta z swego uprawnienia

2. odpowiedzialność za wady rzeczy

1. dający pożyczkę jest zobowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach przedmiotu pożyczki (fizycznych/ prawnych) nie zawiadomił go o nich

1. wyjątek: biorący pożyczkę mógł wadę z łatwością zauważyć

71. OBOWIĄZKI BIORĄCEGO POŻYCZKĘ

1. biorący pożyczkę nie jest zobowiązany do odebrania przedmiotu pożyczki

1. przysługuje mu natomiast roszczenie o wydanie przedmiotu pożyczki

2. biorący pożyczkę zobowiązany jest zwrócić przedmiot pożyczki w umówionym terminie bądź przed czasem

1. jeśli termin nie został określony w umowie - w ciągu 6 tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę

2. obowiązek wcześniejszego zwrotu pożyczki może uzasadniać art. 458 KC

1. wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin:

1. jeżeli dłużnik stał się niewypłacalny

2. albo jeżeli wskutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność, zabezpieczenie wierzytelności uległo znacznemu zmniejszeniu

3. biorący pożyczkę jest zobowiązany do uiszczania odsetek tylko wtedy gdy obowiązek taki wynika

1. z treści czynności prawnej

2. ustawy

3. orzeczenia sądu

4. decyzji innego właściwego organu

72. PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ

1. roszczenie dającego pożyczkę o jej zwrot przedawniają się na zasadach ogólnych

2. roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki ulega przedawnieniu z upływem 6 m-cy od chwili, gdy przedmiot ten miał być wydany

Przekaz - art. 921^1-5

54. Wprowadzony do KC nowelą lipcową z 1990 r. (był regulowany w KZ)

55. FIGURA PRZEKAZU

1. zaangażowane są 3 podmioty




2. przekaz to jednostronna czynność prawna przekazującego

3. ta jednostronna czynność prawna zawiera podwójne upoważnienie:

1. dla przekazanego do spełnienia świadczenia do rąk odbiorcy przekazu

2. dla odbiorcy przekazu do przyjęcia świadczenia i zaliczenia go na rachunek przekazującego

4. nie jest nie jest to czynność zobowiązująca (tylko upoważniająca) - z tych 2 upoważnień nie wynika zobowiązanie

5. zobowiązanie powstaje gdy przekazany przyjmie przekaz  dokona akceptu - jednostronną czynność prawną skierowaną do odbiorcy przekazu

1. jeśli przekazany przyjmie przekaz (stanie się akceptantem) to zaciąga zobowiązanie względem odbiorcy przekazu - jest zobowiązany do spełnienia świadczenia określonego w przekazie

1. świadczenie to może mieć dowolną treść, ale najczęściej jest to świadczenie pieniężne (przedmiot przekazu)

56. FORMA PRZEKAZU

1. dowolna, ale w praktyce najczęściej pisemna

57. FUNKCJE PRZEKAZU

1. świadczenie spełnione przez przekazanego do rąk odbiorcy przekazu zastępuje 2 świadczenia, które musiałyby być spełnione oddzielnie (świadczenie na linii przekazany  przekazujący i przekazujący  odbiorca przekazu)

2. weksel trasowany, czek opiera się na konstrukcji przekazu

3. konstrukcja przelewu bankowego opiera się na konstrukcji przekazu

58. SKUTKI PRZEKAZU

1. stosunek pokrycia (przekazujący - przekazany) - skutki przekazu zależą od rodzaju stosunku wewnętrznego między przekazującym a przekazanym

1. przekaz w dług

1. jeżeli przekazany jest dłużnikiem przekazującego co do przekazanego świadczenia, jest on obowiązany względem niego do zadośćuczynienia przekazowi

2. np. przy przelewie bankowym

1. przekazujący - posiadacz rachunku bankowego

2. przekazany - bank

3. odbiorca przekazu - osoba, której bank ma zapłacić

• posiadacz rachunku bankowego upoważnia bank do wypłaty 100 zł na rzecz osoby 3.  posiadacz rachunku bankowego umarza swoje zobowiązanie wobec osoby 3.  bank zmniejsza swój dług wobec posiadacza rachunku bankowego

2. przekaz w kredyt

1. spełnienie świadczenia przez przekazanego powoduje, że przekazujący staje się dłużnikiem przekazanego - przekazany spełniając świadczenie do rąk odbiorcy przekazu udziela w ten sposób przekazującemu kredytu, pożyczki, darowizny

3. w braku jakiegokolwiek uprzedniego stosunku wewnętrznego między przekazującym a przekazanym - można uznać że doszło do zawarcia umowy zlecenia do zapłaty między przekazanym a przekazującym

1. jeżeli przekazany wykona zlecenie ma w ramach umowy zlecenia roszczenie przeciw przekazującymi

1. o zwrot wydatków poczynionych przez przekazanego w celu należytego wykonania zlecenia wraz z odsetkami ustawowymi

2. o zwolnienie od zobowiązań, które przekazany zaciągnął we własnym imieniu w celu należytego wykonania zlecenia

2. stosunek waluty (przekazujący - odbiorca przekazu) - skutki przekazu zależą od rodzaju stosunku wewnętrznego między przekazanym a odbiorcą przekazu

1. odbiorca przekazu z reguły jest wierzycielem przekazującego

1. jeżeli przekazujący jest dłużnikiem odbiorcy przekazu, umorzenie długu następuje dopiero przez spełnienie świadczenia, chyba że umówiono się inaczej

1. sam przekaz nie jest jeszcze zapłatą ale strony mogą umówić się inaczej (np. że momentem umorzenia długu będzie przyjęcie przekazu przez przekazanego)

2. odbiorca przekazu nie musi być wierzycielem przekazującego

1. przekaz może służyć udzieleniu pożyczki, darowizny na rzecz odbiorcy przekazu

3. zlecenie do inkasa

1. jeśli pomiędzy przekazującym a odbiorcą przekazu nie istnieje żadne zobowiązanie i nie wiadomo jakie zobowiązanie ma powstać - przekaz oznacza zawarcie umowy zlecenia do inkasa

2. przekazujący upoważnia przekazanego żeby spełnił świadczenie do rąk os. 3, a osobę tą upoważnia do przyjęcia tego świadczenia, a następnie by rozliczyła się z niego względem przekazującego

3. os. 3 tylko inkasuje świadczenie i zobowiązana jest wydać następnie przedmiot świadczenia przekazującemu - instytucja stosowana gdy wierzyciel chwilowo nie może przyjąć świadczenia od dłużnika a może osoba 3.

3. stosunek zapłaty (przekazany - odbiorca przekazu)

1. w ramach tego stosunku dochodzi do spełnienia świadczenia przez przekazanego do rąk odbiorcy przekazu

2. przekazany może spełnić świadczenie nie przyjmując wcześniej przekazu

3. przekazany może przyjąć wcześniej przekaz  dokonać akceptu - jednostronną czynność prawną skierowaną do odbiorcy przekazu

1. jeśli przekazany przyjmie przekaz (stanie się akceptantem) to zaciąga zobowiązanie względem odbiorcy przekazu - jest zobowiązany do spełnienia świadczenia określonego w przekazie

• świadczenie to może mieć dowolną treść, ale najczęściej jest to świadczenie pieniężne (przedmiot przekazu)

2. to zobowiązanie ma charakter abstrakcyjny - oderwany od stosunków pokrycia i waluty (czyli jego kauzy)

3. jeśli przekazany przyjmie przekaz może powoływać się tylko na

1. zarzuty wynikające z treści przekazu

• np. przekazany przyjął zobowiązanie do zapłaty 1000 zł z przekazu  odbiorca przekazu żąda zapłaty 1200 zł  przekazany może zapłacić 1000 zł bo 1200 jest niezgodne z treścią przekazu

2. zarzuty, które przysługują mu osobiście względem odbiorcy

• np. zarzut potrącenia

• przekazany nie może się powoływać na zarzuty

1. ze stosunku waluty  np. że dług upadł jeśli odbiorca przekazu był wierzycielem przekazującego

2. ze stosunku pokrycia  np. że nie ma pokrycia  np. przekaz był udzielony w dług, a po przyjęciu przekazu okazuje się że dług nie istniał  przekazany zobowiązany jest spełnić świadczenie do rąk odbiorcy przekazu  przekazany ma roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia przeciw przekazującemu

• roszczenia odbiorcy przekazu przeciw przekazanemu, wynikające z przyjęcia przekazu, przedawniają się z upływem 1 roku

59. ODWOŁANIE PRZEKAZU

1. przekazujący może przekaz odwołać, dopóki przekazany

1. nie przyjął przekazu

2. albo nie spełnił świadczenia

PRZYRZECZENIE PUBLICZNE

60. DEFINICJA

1. kto przez ogłoszenie publiczne przyrzekł nagrodę za wykonanie oznaczonej czynności, zobowiązany jest przyrzeczenia dotrzymać

61. STRONY

1. przyrzekający (dłużnik)

2. wykonawca czynności (wierzyciel)

62. CECHY

1. przyrzeczenie to jednostronna czynność prawna przyrzekającego

2. przyrzeczenie musi być ogłoszone publiczne - złożone w taki sposób, aby mogło dotrzeć do nieokreślonej liczby nieoznaczonych osób

1. oświadczenie woli przyrzekającego nie jest skierowane do indywidualnych adresatów, ale może mieć na względzie oznaczony krąg potencjalnych wykonawców

2. obietnice wyborcze to nie przyrzeczenie publiczne bo nie są oświadczeniem woli

3. wykonawca czynności nie składa żadnego oświadczenia woli

4. teorie powstania zobowiązania

1. teoria policytacyjna - przyjęta w KC

1. źródłem zobowiązania jest jednostronna czynność prawna zobowiązująca przyrzekającego do spełnienia świadczenia pod warunkiem zawieszającym, że ktoś wykona czynność oznaczoną w przyrzeczeniu publicznym

2. wykonanie czynności oznaczonej w przyrzeczeniu publicznym jest warunkiem powstania zobowiązania - condictio iuris

2. teoria umowy (oferty)

1. przyrzekający składa ofertę ad incertam personam

2. przyjęcie oferty następuje przez wykonanie czynności określonej w ofercie

3. polski KC

1. nie wymaga, aby wykonanie czynności miało charakter oświadczenia woli

2. dopuszcza

• działanie bez wiedzy o ogłoszeniu przyrzeczenia

• działanie przed ogłoszeniem

• działanie przez osobę bez zdolności do czynności prawnych

• SKUTKI

1. przyrzekający zobowiązany jest dotrzymać przyrzeczenia

2. przyrzekający może określić okres w którym przyrzeczenie go wiąże przez podanie terminu do wykonania czynności oznaczonej w przyrzeczeniu publicznym

1. zasada: do ważności przyrzeczenia nie jest wymagane podanie terminu do wykonania czynności oznaczonej w przyrzeczeniu publicznym

1. wyjątek: przyrzeczenie nagrody konkursowej

2. jeśli nie określi takiego terminu jest związany przyrzeczeniem aż do

1. wykonania czynności

2. lub odwołania przyrzeczenia (jeżeli jest odwołalne)

1. przyrzeczenie jest odwołalne jeżeli

• nie podano terminu do wykonania czynności oznaczonej w przyrzeczeniu publicznym

• i nie zastrzeżono że przyrzeczenie jest nieodwołane

2. odwołanie powinno nastąpić przez ogłoszenie publiczne w taki sam sposób, w jaki było uczynione przyrzeczenie

3. odwołanie jest bezskuteczne względem osoby, która wcześniej czynność wykonała

• nie są chronione osoby które podjęły działania zmierzające do wykonania czynności, ale tej czynności nie wykonały przed odwołaniem  nie przysługuje im roszczenie o zwrot wydatków ani nagroda

• TREŚĆ STOSUNKU PRAWNEGO

1. przyrzeczenie publiczne to czynność jednostronnie zobowiązująca - obowiązek świadczenia (dania nagrody) ciąży tylko po stronie przyrzekającego

2. wykonawca czynności jest wyłącznie uprawniony - ma roszczenie o spełnienie świadczenia zgodnie z treścią przyrzeczenia

3. nagroda

1. może mieć postać jakiejkolwiek korzyści majątkowej

2. oprócz nagród przyznawane są czasem wyróżnienia o charakterze niemajątkowym - zwłaszcza w związku z udziałem w konkursach (np. dyplom)

3. przyrzekający powinien określić rodzaj, wysokość i liczbę nagród

1. wysokość nagroda może być ściśle określona lub mogą być wskazane zasady określania jej wysokości

2. dopuszczalne jest zastrzeżenie przyrzekającego, że nagroda zostanie określona przez niego lub osobę 3. po ogłoszeniu przyrzeczenia

3. gdy nie określono nagrody - doktryna - nagrodę określa sąd, na żądanie uprawnionego zgłoszone w pozwie o zasądzenie narody

4. co gdy kilka osób wykonało czynność określoną w przyrzeczeniu publicznym?

1. KC - ius dispositivum

1. jeżeli czynność wykonało kilka osób niezależnie od siebie, każdej z nich należy się nagroda w pełnej wysokości, chyba że została przyrzeczona tylko 1 nagroda  wówczas otrzymuje ją osoba która pierwsza się zgłosi, a w razie jednoczesnego zgłoszenia się kilku osób - ta, która pierwsza czynność wykonała

2. jeżeli czynność wykonało kilka osób wspólnie

1. nagroda należy się wszystkim wykonawcom wspólne

2. w razie sporu sąd odpowiednio podzieli nagrodę

2. przyrzekający może określić inne zasady rozdzielania nagród - np. losowanie

65. PRZYRZECZENIE NAGRODY KONKURSOWEJ

1. szczególny przypadek przyrzeczenia publicznego - publiczne przyrzeczenie nagrody za najlepsze dzieło lub najlepszą czynność

2. ogłoszenie konkursu ma na celu nie samo wykonanie czynności, lecz pobudzenie rywalizacji, aby otrzymać jak najlepsze rezultaty w określonej dziedzinie

3. przyrzeczenie nagrody konkursowej opiera się na tej samej konstrukcji prawnej co „zwykłe” przyrzeczenie publiczne

4. przedmiot

1. dzieła lub czynności - rozumiane szeroko

1. przedmioty majątkowe

2. utwory w rozumieniu prawa autorskiego

3. projekty wynalazcze

4. inne rezultaty ludzkiej aktywności,

5. różne zachowania, które mają charakter czynów

5. cechy publicznego przyrzeczenia nagrody za najlepsze dzieło lub za najlepszą czynność

1. jest bezskuteczne, jeśli nie został w nim oznaczony termin, w ciągu którego można ubiegać się o nagrodę

2. jest nieodwołalne

3. ocena, czy i które dzieło lub czynność zasługuje na nagrodę, należy do przyrzekającego, chyba że w przyrzeczeniu nagrody inaczej zastrzeżono

4. przyrzekający nagrodę nabywa własność nagrodzonego dzieła, prawa autorskiego, prawa wynalazczego tylko wtedy, gdy to zastrzegł w przyrzeczeniu

1. wówczas nabycie własności następuje z chwilą wypłacenia nagrody

2. wówczas przyrzeczenie publiczne jest odpłatną czynnością prawną a zasadniczo nieodpłatną

RACHUNEK BANKOWY

66. UMOWA RACHUNKU BANKOWEGO - umowa przez którą

1. bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do

1. przechowywania jego środków pieniężnych

2. oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych

67. STRONY

1. bank

2. posiadacz rachunku bankowego

68. PRAWA I OBOWIĄZKI BANKU

1. bank może obracać czasowo wolne środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym z obowiązkiem ich zwrotu w całości lub w części na każde żądanie, chyba że umowa uzależnia obowiązek zwrotu od wypowiedzenia

2. bank może odmówić wykonania zlecenia posiadacza rachunku bankowego tylko w wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych

3. jeżeli umowa została zawarta na czas nieoznaczony bank jest obowiązany informować posiadacza rachunku o każdej zmianie stanu rachunku bankowego, w sposób określony w umowie

4. bank jest obowiązany przesyłać posiadaczowi co najmniej raz w miesiącu bezpłatnie wyciąg z rachunku z informacją o zmianach stanu rachunku i ustaleniem salda, chyba że posiadacz wyraził pisemnie zgodę na inny sposób informowania o zmianach stanu rachunku i ustaleniu salda

69. POSIADACZA RACHUNKU BANKOWEGO

1. posiadacz rachunku bankowego jest obowiązany zgłosić bankowi niezgodność zmian stanu rachunku lub salda w ciągu 14 dni od dnia otrzymania wyciągu z rachunku

2. posiadacz imiennego rachunku bankowego obowiązany jest zawiadamiać bank o każdej zmianie swego zamieszkania lub siedziby

70. ROZWIĄZANIE UMOWY RACHUNKU BANKOWEGO ZAWARTEJ NA CZAS NIE OZNACZONY

1. może nastąpić w każdym czasie wskutek wypowiedzenia przez którąkolwiek ze stron

2. ale bank może wypowiedzieć umowę tylko z ważnych powodów

71. PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ

1. roszczenia wynikające ze stosunku rachunku bankowego przedawniają się z upływem lat 2

2. ale roszczenia o zwrot wkładów oszczędnościowych - przedawniają się na zasadach ogólnych

• przepisy te stosuje się odpowiednio do RACHUNKÓW PROWADZONYCH PRZEZ SPÓŁDZIELCZE KASY OSZCZĘDNOŚCIOWO-KREDYTOWE

• przepisy te NIE UCHYBIAJĄ PRZEPISOM O ROZLICZENIACH PIENIĘŻNYCH

UMOWA SPRZEDAŻY

73. UMOWA SPRZEDAŻY - umowa wzajemna

1. przez którą sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać rzecz

2. a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę

74. CECHY

1. umowa zobowiązująca ale w pewnym zakresie o podwójnym skutku: zobowiązująco - rozporządzającym

2. umowa kauzalna - obligandi vel acquirendi causa

3. umowa dwustronnie zobowiązująca

4. umowa odpłatna

5. umowa wzajemna

75. STRONY:

1. sprzedawca

2. kupujący

76. REŻIMY SPRZEDAŻY

1. konsumencka - ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej z 27 lipca 2002

2. kodeksowa - reguluje obrót pozakonsumencki (konsumencki w zakresie nieuregulowanym w ustawie)

3. międzynarodowa -konwencja wiedeńska o międzynarodowej sprzedaży towarów z 1980 r. (ratyfikowana przez RP w 1996 r.)

77. PRZEDMIOT

1. rzecz

1. ruchoma lub nieruchomość

2. już istniejąca lub przyszła - umowa sprzedaży jest zawarta pod warunkiem zawieszającym, że rzecz powstanie, np. sprzedaż pożytków

1. czym innym jest sprzedaż nadziei np. los na loterii

1. jest to umowa bezwarunkowa ale losowa

2. jeśli ryzyko obciąża kupującego to jest to sprzedaż nadziei

3. jeżeli ryzyko jest podzielone lub nie obciąża kupującego to jest sprzedaż rzeczy przyszłej

3. własna lub cudza

1. jeżeli jest to umowa obligacyjna to skutki prawne w postaci powstania zobowiązania do przeniesienia własności i wydania rzeczy mogą powstać po stronie sprzedawcy, który nie jest właścicielem - zakłada on, że zanim nadejdzie termin spełnienia świadczenia uzyska własność

2. aby wykonać zobowiązanie sprzedawca musi być właścicielem rzeczy

2. zespół rzeczy, np. kolekcja znaczków, zbiór książek

1. zawieranych jest tyle umów ile rzeczy wchodzi w skład tego zespołu - to że strony zawierają 1 umowę jest zabiegiem technicznym ułatwiającym obrót

3. energia - opanowane przez człowieka siły przyrody (np. elektryczność, para, gaz)

1. przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio

2. jest to sprzedaż prawa do korzystania z określonej ilości energii

4. prawa

1. przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio

2. prawa majątkowe mogą być sprzedawane tylko gdy są zbywalne

5. zespół praw, np.

1. przedsiębiorstwo

2. gospodarstwo rolne

3. zbycie spadku

6. ale nie res extra comercium - rzeczy, które nie mogą być przedmiotem obrotu (np. zwłoki ludzkie)

78. ZAWARCIE UMOWY

1. umową konsensualna - dochodzi do skutku solo consensu - przez zgodne oświadczenie woli stron

2. forma

1. zasada: dowolna

2. wyjątki:

1. jeżeli przedmiotem sprzedaży jest przedsiębiorstwo - wymagana jest forma pisemna z podpisami stron poświadczonymi notarialnie ad solemnitatem

2. jeżeli przedmiotem sprzedaży jest nieruchomość, prawo użytkowania wieczystego lub spadek - wymagana jest forma aktu notarialnego ad solemnitatem

79. OBOWIĄZKI SPRZEDAWCY

1. sprzedawca jest zobowiązany przenieść na kupującego własność rzeczy

1. art. 155 KC

1. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości przenosi własność na nabywcę, chyba że

1. przepis szczególny stanowi inaczej

2. strony inaczej postanowiły

2. jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone co do gatunku lub rzeczy przyszłe, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy - musi nastąpić konkretyzacja rzeczy

2. art. 510 KC

1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że

1. przepis szczególny stanowi inaczej

2. albo strony inaczej postanowiły

3. art. 1054 KC

1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do zbycia spadku przenosi spadek na nabywcę, chyba że

1. strony inaczej postanowiły

2. sprzedawca jest zobowiązany wydać rzecz w odpowiednim miejscu i czasie

1. miejsce - art. 454 - ius dispositivum

1. Jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania…

2. dług odbiorczy świadczenie powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie dłużnika z chwili powstania zobowiązania

1. sprzedawca powinien przygotować rzecz i czekać aż kupujący rzecz odbierze

3. dług oddawczy - strony mogą w umowie postanowić, że świadczenie powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela z chwili spełnienia świadczenia

4. sytuacja pośrednia - sprzedaż wysyłkowa

1. miejscem wydania rzeczy jest siedziba sprzedawcy ale rzecz sprzedana ma być przesłana przez sprzedawcę do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia

2. chwila wydania rzeczy

1. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania

2. z chwilą wydania rzeczy sprzedanej przechodzą na kupującego korzyści i ciężary związane z rzeczą

3. przed wydaniem rzeczy niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy spoczywa na sprzedawcy a po wydaniu na kupującym

4. sprzedaż wysyłkowa

1. jeżeli rzecz sprzedana ma być przesłana przez sprzedawcę do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia

• poczytuje się w razie wątpliwości

• że sprzedawca wydał rzecz w chwili w której

• w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia

• sprzedawca powierzył ją przewoźnikowi trudniącemu się przewozem rzeczy tego rodzaju (zawodowcy)

2. kupujący zobowiązany jest zapłacić cenę dopiero po nadejściu rzeczy na miejsce przeznaczenia i po umożliwieniu mu zbadania rzeczy

3. cały przewóz jest na ryzyko kupującego

4. koszty ubezpieczenia i przesłania ponosi kupujący

5. jest to przepis dyspozytywny - strony mogą postanowić inaczej!!

3. jeśli z umowy nie wynika inaczej sprzedawca ponosi koszty wydania rzeczy w szczególności

1. koszty zmierzenia lub zważenia

2. koszty opakowania

3. koszty ubezpieczenia za czas przewozu

4. koszty przesłania rzeczy

1. ale przy sprzedaży wysyłkowej koszty ubezpieczenia i przesłania ponosi kupujący

3. inne obowiązki sprzedawcy

1. udzielenie kupującemu potrzebnych wyjaśnień o stosunkach prawnych i faktycznych dotyczących rzeczy sprzedanej

2. wydanie posiadanych przez sprzedawcę dokumentów, które dotyczą rzeczy sprzedanej

1. jeżeli treść takiego dokumentu dotyczy także innych rzeczy, sprzedawca obowiązany jest wydać uwierzytelniony wyciąg z dokumentu

3. załączenie instrukcji dotyczącej sposobu korzystania z rzeczy sprzedanej - jeżeli jest to potrzebne do należytego korzystania z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem

80. OBOWIĄZKI KUPUJĄCEGO

1. kupujący jest zobowiązany do zapłaty ceny

1. cena - określona suma jednostek pieniężnych

1. strony mogą określić cenę przez wskazanie konkretnej sumy lub wskazanie podstaw do jej ustalenia

2. jeśli strony w umowie nie wskazały ceny

1. cena rynkowa - jeżeli z okoliczności wynika, że strony miały na względzie cenę przyjętą w stosunkach danego rodzaju, poczytuje się w razie wątpliwości, że chodziło o cenę w miejscu i czasie, w którym rzecz ma być kupującemu wydana

• w przypadku zwłoki chodzi o powinne wykonanie a nie rzeczywiste

2. pr. francuskie - jeśli strony w umowie nie wskazały ceny to umowa sprzedaży jest nieważna  zbyt radykalne bo czasem w chwili zawarcia umowy wartość rzeczy jest nieznana, np. przedmiotem sprzedaży ma być obraz, ale jeszcze nie wiadomo czy jest autentyczny

3. czasem państwo z góry określa cenę - cena regulowana

1. ustawa o cenach z 5 lipca 2001 r. - na pewne rodzaje towarów mogą być ustanowione ceny regulowane (np. nośniki energii)

2. jeśli strony naruszyły przepisy o cenach, to postanowienie niezgodne z ustawą zostaje zastąpione przez odpowiednie postanowienie ustawy, nie ma nieważności umowy !!

3. cena sztywna - strony nie mogą się odchylić od tej ceny ani w dół ani w górę

• dużo ich było w PRL, dziś już praktycznie nie występują

• jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzedaży obowiązuje zarządzenie ustanawiające cenę sztywną na rzeczy danego gatunku lub rodzaju to wiąże ona strony nawet jeśli strony w umowie wskazały inną cenę

1. sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą, obowiązany jest zwrócić kupującemu pobraną różnicę

4. cena maksymalna

• dziś większość cen regulowanych to ceny maksymalne

• jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzedaży obowiązuje zarządzenie, wg którego za rzeczy danego rodzaju lub gatunku nie może być zapłacona cena wyższa od ceny określonej(cena maksymalna)

1. kupujący nie jest obowiązany do zapłaty ceny wyższej

2. sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą, obowiązany jest zwrócić kupującemu pobraną różnicę

5. cena minimalna

• jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzedaży obowiązuje zarządzenie, wg którego za rzeczy danego rodzaju lub gatunku nie może być zapłacona cena niższa od ceny określonej (cena minimalna)

1. sprzedawcy, który otrzymał cenę niższą, przysługuje roszczenie o dopłatę różnicy

6. cena wynikowa - właściwy organ państwowy określa sposób w jaki sprzedawca ma obliczać cenę za rzeczy danego rodzaju lub gatunku

• stosuje się, zależnie od właściwości takiej ceny przepisy o cenie sztywnej lub przepisy o cenie maksymalnej

• w razie sporu co do prawidłowości obliczenia ceny wynikowej cenę tę ustali sąd

• wynikające z przepisów o cenie sztywnej, maksymalnej, minimalnej lub wynikowej roszczenie sprzedawcy o dopłatę różnicy ceny, jak również roszczenie kupującego o zwrot różnicy ceny przedawnia się z upływem 1 roku od dnia zapłaty

• miejsce zapłaty ceny

1. art. 454 KC - ius dispositivum

1. wyjątek: świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela z chwili spełnienia świadczenia;

• jeżeli wierzyciel zmienił miejsce zamieszkania lub siedzibę po powstaniu zobowiązania, ponosi spowodowaną przez tę zmianę nadwyżkę kosztów przesłania

• kiedy cena ma być zapłacona?

1. strony mogą to określić w umowie

2. umowa sprzedaży to umowa wzajemna

1. świadczenia wzajemne powinny być spełnione jednocześnie, chyba że co innego wynika

1. z umowy

2. z ustawy

3. albo z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu

2. jeżeli świadczenia wzajemne powinny być spełnione jednocześnie, każda ze stron może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia, dopóki 2. strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego

3.  cena powinna być zapłacona w momencie wydania rzeczy

3. wyjątek przy sprzedaży wysyłkowej

1. jeżeli rzecz sprzedana ma być przesłana przez sprzedawcę do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia

• poczytuje się w razie wątpliwości

• że sprzedawca wydał rzecz w chwili w której

• w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia

• sprzedawca powierzył ją przewoźnikowi trudniącemu się przewozem rzeczy tego rodzaju

2. kupujący zobowiązany jest zapłacić cenę dopiero po nadejściu rzeczy na miejsce przeznaczenia i po umożliwieniu mu zbadania rzeczy

3. ale gdy po chwili w której sprzedawca powierzył rzecz przewoźnikowi została ona utracona to kupujący ma obowiązek zapłacić cenę w chwili w której się o tym dowiedział  kupujący może mieć wtedy roszczenie odszkodowawcze do przewoźnika, do zakładu ubezpieczeń itd.

• kupujący zobowiązany jest do odebrania rzeczy

1. odebranie rzeczy jest jednocześnie

1. uprawnieniem - kupujący ma roszczenie o wydanie rzeczy

2. zobowiązaniem

2. jeśli kupujący nie odbiera rzeczy mimo, że nadszedł termin wydania to

1. sprzedawca nadal ma obowiązek przechowywać rzecz z należytą starannością

2. kupujący popada w zwłokę wierzyciela i dłużnika - przepisy o zwłoce dłużnika konsumują przepisy i zwłoce wierzyciela bo te idą o wiele dalej kupujący odpowiada jak dłużnik będący w zwłoce

3. sprzedawca może oddać rzecz na przechowanie na koszt i niebezpieczeństwo kupującego

4. sprzedawca może sprzedać rzecz na rachunek kupującego

1. powinien uprzednio wyznaczyć kupującemu dodatkowy termin do odebrania chyba że

• wyznaczenie terminu nie jest możliwe

• rzecz jest narażona na zepsucie (np. truskawki)

• z innych względów groziłaby szkoda

2. o dokonaniu sprzedaży sprzedawca obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić kupującego

• jeśli z umowy nie wynika inaczej koszty odebrania rzeczy ponosi kupujący

• PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ

1. kupującego wobec sprzedawcy - ogólne terminy przedawnienia

2. sprzedawcy o zapłatę ceny - ogólne terminy przedawnienia (wyjątek - 2 lata jeśli osoba zawodowo trudni się sprzedażą)

SPRZEDAŻ NA RATY

1. PRZEPISY O SPRZEDAŻY NA RATY STOSUJE SIĘ DO UMOWY SPRZEDAŻY, W KTÓREJ:

1. sprzedawca jest przedsiębiorcą

2. sprzedaży dokonuje w zakresie działalności przedsiębiorstwa

3. przedmiotem sprzedaży jest rzecz ruchoma

4. kupujący jest konsumentem

5. cena płatna jest w określonych ratach

6. rzecz zostaje kupującemu wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny

7. umowa nie jest objęta przepisami ustawy o kredycie konsumenckim z 20 lipca 2001 r.

1. wystawienie weksli na pokrycie lub zabezpieczenie ceny kupna nie wyłącza stosowania przepisów o sprzedaży na raty

1. to zabezpieczenie wierzytelności i nie stanowi zapłaty

2. to zaciągnięcie równoległego zobowiązania z weksla

2. KAŻDĄ Z RAT NALEŻY TRAKTOWAĆ JAKO ODRĘBNE ŚWIADCZENIE  2 letni termin przedawnienia biegnie dla każdej z rat oddzielnie (od dnia jej wymagalności)

3. PRZEDTERMINOWA ZAPŁATA RAT

1. kupujący może płacić raty przed terminem płatności (termin płatności jest zastrzeżony na korzyść dłużnika)  w takiej sytuacji kupujący może odliczyć kwotę, która odpowiada wysokości stopy procentowej obowiązującej dla danego rodzaju kredytów NBP

4. OCHRONA SPRZEDAWCY - ZWŁOKA W ZAPŁACIE RAT

• skutki regulują przepisy o sprzedaży na raty i są one semiimperatywne!

• postanowienia umowne mniej korzystne dla kupującego są nieważne - zamiast nich stosuje się przepisy o sprzedaży na raty

1. zastrzeżenie natychmiastowej wymagalności nie uiszczonej ceny na wypadek uchybienia terminom poszczególnych rat jest skuteczne tylko wtedy, gdy

1. było uczynione na piśmie przy zawarciu umowy

2. i kupujący jest w zwłoce z zapłatą co najmniej 2 rat

3. i łączna suma zaległych rat przewyższa 1/5 część umówionej ceny

2. sprzedawca może odstąpić od umowy z powodu niezapłacenia ceny - ale tylko wtedy gdy:

1. kupujący jest w zwłoce z zapłatą co najmniej 2 rat

2. i łączna suma zaległych rat przewyższa 1/5 część umówionej ceny

3. i sprzedawca powinien wyznaczyć kupującemu odpowiedni dodatkowy termin do zapłacenia zaległych rat z zagrożeniem, że w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy

• OCHRONA KUPUJĄCEGO

1. odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej na raty może być przez umowę wyłączona lub ograniczona tylko w wypadkach przewidzianych przez przepisy szczególne - przepisy semiimperatywne

2. umowa nie może utrudnić kupującemu wykonania uprawnień z tytułu rękojmi

3. ale przepis ten nie jest aktualny w zakresie sprzedaży uregulowanej w ustawie z 27 lipca 2002 o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej

• PRZEPISY O SPRZEDAŻ NA RATY STOSUJE SIĘ ODPOWIEDNIO

1. gdy rzecz ruchoma zostaje sprzedana osobie fizycznej korzystającej z kredytu udzielonego w tym celu przez bank jeżeli

1. kredyt ten ma być spłacony ratami,

2. i rzecz została kupującemu wydana przed całkowitą spłatą kredytu

2. osoba fizyczna zawiera normalną umowę sprzedaży ze sprzedawcą i umowę kredytu z bankiem

3. do zabezpieczenia roszczeń banku przysługuje mu ustawowe prawo zastawu na rzeczy sprzedanej, dopóki rzecz znajduje się u kupującego

4. odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady rzeczy ponosi wyłącznie sprzedawca

SPRZEDAŻ Z ZASTRZEŻENIEM WŁASNOŚCI RZECZY SPRZEDANEJ - PACTUM RESERVATI DOMINII

3. SPRZEDAWCA MOŻE ZASTRZEC SOBIE WŁASNOŚĆ RZECZY SPRZEDANEJ AŻ DO CHWILI ZAPŁATY CAŁEJ CENY gdy

1. przedmiotem sprzedaży jest rzecz ruchoma

2. i zapłata ceny ma nastąpić w przyszłości

3. i konieczna jest na to zastrzeżenie zgoda obu stron

4. w razie dokonania takiego zastrzeżenie poczytuje się w razie wątpliwości że PRZENIESIENIE WŁASNOŚCI RZECZY NASTĄPIŁO POD WARUNKIEM ZAWIESZAJĄCYM

1. warunek zawieszający - zdarzenie przyszłe i niepewne, od którego ziszczenia uzależnione jest powstanie skutków czynności prawnej

2. tylko skutek rozporządzający umowy sprzedaży jest uzależniony od warunku - sama umowa sprzedaży nie jest warunkowa

1. kupujący uzyskuje własność nie w chwili zawarcia umowy tylko w chwili zapłaty całej ceny

2. ziszczenie się warunku powoduje automatyczne przeniesienie własności

5. SKUTKI

1. kupujący jako warunkowo uprawniony może wykonywać wszelkie czynności zmierzające do zachowania jego prawa

2. późniejsze rozporządzenia sprzedawcy tracą moc z chwilą ziszczenia się warunku o ile udaremniają lub ograniczają skutek ziszczenia się warunku

1. ale art. 169 - gdy sprzedawca zbył rzecz osobie 3. i wydał ją nabywcy  nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działał w złej wierze

2. kupującemu przeciw sprzedawcy przysługuje roszczenie odszkodowawcze

6. ZASTRZEŻENIE WŁASNOŚCI RZECZY SPRZEDANEJ MOŻE ODNOSIĆ SIĘ DO:

1. rzeczy, która po zwarciu umowy sprzedaży pozostaje u sprzedawcy

2. ale najczęściej odnosi się do rzeczy wydanej kupującemu  wówczas

1. kupujący jest posiadaczem zależnym

2. z chwilą wydania rzeczy na kupującego przechodzi ryzyko przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy

3. jeżeli rzecz sprzedana została kupującemu wydana zastrzeżenie własności powinno być stwierdzone pismem (forma ad probationem)  pismo to skuteczne względem wierzycieli kupującego jeżeli ma datę pewną (forma ad eventum)

4. sprzedawca odbierając rzecz może żądać odpowiedniego wynagrodzenia za zużycie lub uszkodzenie rzeczy (stosownie do stopnia zużycia lub uszkodzenia)

5. jeżeli kupujący dopuści się zwłoki z zapłatą ceny - kupujący traci uprawnienie do posiadania rzeczy  ma rzecz zwrócić  sprzedawca może wytoczyć powództwo windykacyjne  odstąpienie od umowy następuje per facta cocludentia z chwilą odebrania rzeczy

SPRZEDAŻ NA PRÓBĘ ALBO Z ZASTRZEŻENIEM ZBADANIA RZECZY PRZEZ KUPUJĄCEGO

1. Sprzedaż na próbę albo z zastrzeżeniem zbadania rzeczy przez kupującego poczytuje się w razie wątpliwości za ZAWARTĄ POD WARUNKIEM ZAWIESZAJĄCYM, ŻE KUPUJĄCY UZNA PRZEDMIOT SPRZEDAŻY ZA DOBRY

1. warunek zawieszający - zdarzenie przyszłe i niepewne, od którego ziszczenia uzależnione jest powstanie skutków czynności prawnej

2. warunek potestatywny - jego ziszczenie zależy w całości od woli kupującego

3. cała umowa sprzedaży jest uzależniona od warunku - do chwili ziszczenia się warunku(wyrażenia aprobaty przez kupującego) nie powstają żadne skutki prawne umowy sprzedaży

2. TERMIN PRÓBY LUB ZBADANIA RZECZY

1. strony mogą go określić w umowie

2. jeśli strony nie określiły go w umowie to sprzedawca może wyznaczyć kupującemu odpowiedni termin (aby stan niepewności nie trwał zbyt długo)

3. JEŚLI KUPUJĄCY RZECZ ODEBRAŁ I NIE ZŁOŻYŁ OŚWIADCZENIA WOLI PRZED UPŁYWEM TERMINU  uważa się, że uznał przedmiot sprzedaży za dobry - warunek ziścił się i umowa jest skuteczna

4. JEŚLI KUPUJĄCY RZECZY NIE ODEBRAŁ I NIE ZŁOŻYŁ OŚWIADCZENIA WOLI PRZED UPŁYWEM TERMINU  umowa nie dochodzi do skutku - różne stanowiska dlaczego:

1. 1. - nie spełnione konieczne elementy umowy sprzedaży

2. 2. - nieziszczenie się warunku

5. JEŚLI KUPUJĄCY UZNAŁ ŻE NIE CHCE NABYĆ RZECZY  strony zobowiązane są zwrócić świadczenia wzajemne wg przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (condictio causa data causa non secuta)

6. RYZYKO PRZYPADKOWEJ UTRATY LUB USZKODZENIA RZECZY obciąża sprzedawcę (bo cała umowa zawarta jest pod warunkiem zawieszającym)

7. SPRZEDAŻ NA PRÓBĘ NALEŻY ODRÓŻNIĆ OD:

1. sprzedaż z możliwością wymiany zakupionego towaru na inny na życzenie kupującego

2. sprzedaż z zastrzeżeniem prawa odstąpienia od umowy w określonym terminie - umowa sprzedaży jest wówczas bezwarunkowa i przejście prawa własności na kup. następuje w zasadzie w chwili zawarcia umowy

ZASTRZEŻENIE PRAWA ODKUPU

1. ZASTRZEŻENIE PRAWA ODKUPU NIE POWODUJE ŻE UMOWA SPRZEDAŻY JEST WARUNKOWA

1. polega na tym że sprzedawca jest uprawniony do odkupienia od kupującego przedmiotu sprzedaży i ponownie może stać się jego właścicielem

2. własność rzeczy przechodzi na kupującego, ale przez czas trwania prawa odkupu jest on tym zastrzeżeniem związany i musi liczyć się z tym że sprzedawca wykona prawo odkupu

3. rodzi tylko skutki obligacyjne - jest to prawo akcesoryjne skuteczne inter partes

1. sprzedawca może wykonać prawo odkupu tylko wobec kupującego - w razie zbycia lub obciążenia rzeczy przez kupującego ponosi on na zasadach ogólnych odpowiedzialność za niewykonanie zobowiązania (chyba, że przywróci stan poprzedni i wykona zobowiązanie)

2. wyjątek: skuteczność prawa odkupu nieruchomości jest rozszerzona na osoby 3, jeśli zostanie ono ujawnione w księdze wieczystej

2. TERMIN PRAWA ODKUPU - termin zawity

1. termin prawa odkupu określają strony w umowie ale termin ten nie może być dłuższy niż 5 lat od chwili zawarcia umowy - a jeśli strony określiły dłuższy termin to ulega on skróceniu do 5 lat

3. TEORIE DOTYCZĄCE CHARAKTERU PRAWA ODKUPU:

1. teoria oferty (Czachórski) - jest to oferta dokonania sprzedaży powrotnej skierowana do sprzedawcy, który jeśli ją przyjmie dochodzi do skutku umowa sprzedaży powrotnej

2. teoria pr. podmiotowego kształtującego przysługującego sprzedawcy

1. najszerzej przyjmowana w doktrynie

3. teoria zobowiązania - jest to zobowiązanie kupującego do sprzedaży powrotnej, które się aktualizuje z chwilą złożenia oświadczenia kupującemu

4. WYKONANIE PRAWA ODKUPU - następuje przez złożenie odpowiedniego oświadczenia woli kupującemu (jednostronna czynność prawna o charakterze prawnokształtującym)

1. jeśli zawarcie umowy sprzedaży wymagało formy szczególnej to i to oświadczenie powinno złożone w tej samej formie

5. SKUTKI WYKONANIA PRAWA ODKUPU - powstaje zobowiązanie, stosunek sprzedaży powrotnej

1. po stronie kupującego powstaje obowiązek przeniesienia własności z powrotem na sprzedawcę

2. po stronie sprzedawcy powstaje obowiązek zwrotu

1. ceny

2. kosztów sprzedaży

3. nakładów

1. sprzedawca zobowiązany jest zwrócić nakłady które nie są koniczne tylko o tyle o ile zwiększają wartość rzeczy

3. Jeśli cena odkupu przenosi cenę i koszty sprzedaży wówczas sprzedawca może żądać obniżenia ceny odkupu do wartości rzeczy w chwili wykonania prawa odkupu, jednakże nie niżej sumy obliczonej według paragrafu poprzedzającego

1. ma to zapobiec praktykom lichwiarskim, np. sprzedawca sprzedaje kupującemu rzecz na zabezpieczenie zaciągniętej pożyczki (przewłaszczenie na zabezpieczenie)  cena odkupu jest tak ustalona aby wliczyć w nią bardzo wysokie odsetki

6. PRAWO ODKUPU JEST NIEPODZIELNE I NIEZBYWALNE ALE JEST DZIEDZICZNE - jeśli jest kilku uprawnionych do odkupu a niektórzy z nich nie wykonują tego prawa to pozostali mogą je wykonać w całości

ZASTRZEŻENIE PRAWA PIERWOKUPU (przepisy te stosuje się jeżeli przepisy szczególne nie regulują inaczej tej kwestii, np. ustawa o gospodarce nieruchomościami)

1. ZASTRZEŻENIE PRAWA PIERWOKUPU

1. może wynikać z

1. ustawy - ustawowe prawo pierwokupu

2. lub czynności prawnej - np. umowa

2. i polega na tym że strona uprawniona ma pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy lub prawa gdyby strona zobowiązana sprzedała tę rzecz osobie 3 (tylko w tym momencie może być ono wykonane)

2. SKUTKI

1. rzecz może być sprzedana osobie 3, ale pod warunkiem zawieszającym że uprawniony do pierwokupu swego prawa nie wykona - umowa ta jest w pełni skuteczna dopiero jeśli uprawniony do pierwokupu swego prawa nie wykona w określonym terminie

2. zobowiązany z tytułu pierwokupu musi niezwłocznie zawiadomić uprawnionego o zawarciu umowy sprzedaży z osobą 3. i jej treści  z tą chwilą aktualizuje się możliwość wykonania prawa pierwokupu

3. termin do wykonania prawa pierwokupu - termin zawity

1. strony mogą określić termin w umowie

2. jeśli strony nie określiły terminu w umowie wynosi on

1. w przypadku nieruchomości - 1 miesiąc od zawiadomienia uprawnionego o zawarciu umowy sprzedaży z osobą 3

2. w przypadku rzeczy ruchomych - 1 tydzień od zawiadomienia uprawnionego o zawarciu umowy sprzedaży z osobą 3

3. mogą być też inne terminy przewidziane przez przepisy szczególne, np. ustawa o gospodarce nieruchomościami (2 miesiące)

3. WYKONANIE PRAWA PIERWOKUPU

1. następuje przez w złożenie przez uprawnionego w określonym terminie odpowiedniego oświadczenia woli zobowiązanemu (jednostronna czynność prawna o charakterze prawno kształtującym)

1. jeśli zawarcie umowy sprzedaży wymagało formy szczególnej to i to oświadczenie powinno złożone w tej formy szczególnej

2. przez wykonanie prawa pierwokupu (od kiedy oświadczenie dotrze do adresata) dochodzi do skutku między zobowiązanym a uprawnionym umowa sprzedaży tej samej treści, co umowa zawarta przez zobowiązanego z osobą 3. chyba że przepis szczególny stanowi inaczej

1. postanowienia umowy z osobą 3., mające na celu udaremnienie prawa pierwokupu, są względem uprawnionego bezskuteczne

2. jeżeli umowa sprzedaży zawarta z osobą 3. przewiduje świadczenia dodatkowe, których uprawniony do pierwokupu nie mógłby spełnić, może on swe prawo wykonać uiszczając wartość tych świadczeń

1. wyjątek: gdy uprawnionym z mocy ustawy jest SP lub JST - takie świadczenie dodatkowe uważa się za nie zastrzeżone

3. jeżeli wg umowy sprzedaży zawartej z osobą 3. cena ma być zapłacona w terminie późniejszym, uprawniony do pierwokupu może z tego terminu skorzystać tylko wtedy, gdy zabezpieczy zapłatę ceny

1. przepisu tego nie stosuje się, gdy uprawnionym jest państwowa jednostka organizacyjna

4. NARUSZENIE OBOWIĄZKÓW PRZEZ ZOBOWIĄZANEGO Z TYTUŁU PRAWA PIERWOKUPU

1. jeżeli zobowiązany z tytułu prawa pierwokupu

1. sprzedał rzecz osobie 3. bezwarunkowo

2. albo nie zawiadomił uprawnionego o sprzedaży

3. lub podał mu do wiadomości istotne postanowienia umowy sprzedaży niezgodnie z rzeczywistością

1. ….ponosi on odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę - uprawniony ma roszczenie odszkodowawcze w granicach ujemnego interesu umowy

2. ale bezwarunkowa sprzedaż jest skuteczna a prawo pierwokupu wygasa (bo jest skuteczne tylko inter partes

3. wyjątek: sprzedaż dokonana bezwarunkowo jest nieważna gdy uprawnionym z mocy ustawy jest

1. SP

2. JST

3. współwłaściciel

4. dzierżawca

1. poglądy na nieważność

1. Radwański - sprzedaż nie dochodzi do skutku i uprawniony nie może wykonać prawa do pierwokupu

2. Czachórski - nie sama umowa jest nieważna a jedynie bezwarunkowy charakter tej umowy (jest to umowa warunkowa) to dawałoby możliwość wykonania prawa pierwokupu

5. ŚRODKI OCHRONY UPRAWNIONEGO

1. jeśli prawo pierwokupu nieruchomości zostało wpisane do księgi wieczystej jest skuteczne także względem nabywcy  prawo nie wygasa i uprawniony będzie mógł wykonać prawo bezpośrednio przeciwko nabywcy

2. art. 59 ius ad rem

1. w razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby 3., osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej

2. pewne wątpliwości bo prawo pierwokupu to nie roszczenie tylko prawo podmiotowe kształtujące

1. SN dopuszcza stosowanie art. 59 KC

2. przeciwnicy - art. 59 KC można stosować tylko w drodze analogii

3. jeśli umowa zostanie uznana za bezskuteczną względem uprawnionego to i uprawniony nie będzie mógł wykonać swojego prawa skoro podstawą wykonania tego prawa jest zawarcie umowy sprzedaży przez zobowiązanego z osobą 3. - proponuje się by nie sama umowa była uznawana za bezskuteczną a jedynie bezwarunkowy charakter tej umowy  to dawałoby możliwość wykonania prawa pierwokupu

6. PRAWO PIERWOKUPU JEST NIEZBYWALNE I NIEPODZIELNE.

1. Jeśli jest kilku uprawnionych, a niektórzy z nich nie wykonują prawa pierwokupu, pozostali mogą wykonać je w całości

• RĘKOJMIA ZA WADY RZECZY SPRZEDANEJ

1. RATIO LEGIS

1. jeżeli rzecz sprzedana ma wady to jest to nienależyte wykonanie zobowiązania, ale sprzedawca mógłby łatwo uwolnić się od odpowiedzialności dowodząc że nie zawinił naruszeniu zobowiązania  dlatego potrzebna jest szczególna ochrona kupującego

2. CHARAKTER ODPOWIEDZIALNOŚCI Z TYTUŁU RĘKOJMI ZA WADY RZECZY SPRZEDANEJ

1. sprzedawca jest obciążony rękojmią z mocy samego prawa

2. przepisy o rękojmi są dyspozytywne

1. strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć

2. wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym

3. tylko przy wadach prawnych

1. jeżeli z powodu wady prawnej rzeczy sprzedanej kupujący jest zmuszony wydać rzecz osobie 3.  umowne wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi nie zwalnia sprzedawcy od obowiązku zwrotu otrzymanej ceny (rękojmia zadziała), chyba że

1. kupujący wiedział, że prawa sprzedawcy były sporne

2. albo kupujący nabył rzecz na własne niebezpieczeństwo

2. roszczenie o zwrot ceny jest roszczeniem z rękojmi tak jakby kupujący odstąpił od umow

3. odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi jest oparta na zasadzie ryzyka

1. odpowiedzialność obiektywna - sprzedawca odpowiada niezależnie od winy i wiedzy

4. zwolnienie od odpowiedzialności z tytułu rękojmi

1. wykazanie, że kupujący wiedział o wadzie

1. w chwili zawarcia umowy (rzecz oznaczona co do tożsamości)

2. w chwili wydania rzeczy (rzecz oznaczona co do gatunku lub rzecz przyszła)

2. tylko przy wadach fizycznych - wykazanie, że wada fizyczna powstała po przejściu niebezpieczeństwa utraty lub uszkodzenia na kupującego (na ogół po wydaniu)

1. chyba że wady wynikły z przyczyn tkwiącej już poprzednio w rzeczy sprzedanej

3. tylko przy wadach prawnych

1. jeżeli kupujący uniknął utraty w całości lub w części nabytej rzeczy, albo skutków jej obciążenia na korzyść osoby 3. przez zapłatę sumy pieniężnej lub spełnienie innego świadczenia  sprzedawca może zwolnić się od odpowiedzialności z tytułu rękojmi jeżeli zwróci kupującemu zapłaconą sumę lub wartość spełnionego świadczenia wraz z odsetkami i kosztami

3. PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI Z TYTUŁY RĘKOJMI (dowód - kupujący)

1. WADA RZECZY

1. wada fizyczna

1. zmniejszenie wartość rzeczy, np. pierścionek jest pozłacany a miał być złoty

2. zmniejszenie użyteczności rzeczy ze względu na cel

1. oznaczony w umowie (np. sprzedaż wg próbki, wzoru)

2. albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy (zwykłego) (np. lodówka nie chłodzi)

3. brak właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego (np. samochód miał być bezwypadkowy)

4. rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym - gdy rzecz powinna być wydana wraz z innymi elementami składowymi lub przynależnościami (np. brak instrukcji, futerału, koła zapasowego w samochodzie)

1. nie chodzi o braki ilościowe - to częściowe niewykonanie (np. 1 kg a nie 2 kg)

2. wada prawna (przy rękojmi za wady prawne rzeczy jest to jedyna przesłanka)

1. rzecz sprzedana stanowi własność osoby 3. (prawo przysługuje osobie 3.)

1. w chwili wykonania zobowiązania przez sprzedawcę

2. nawet jeśli kupujący nabędzie własność rzeczy na podstawie art. 169 KC wada nadal istnieje

2. rzecz sprzedana jest obciążona prawem osoby 3. (prawo jest obciążon prawe osoby 3

1. np. hipoteka, zastaw

3. przy sprzedaży praw - prawo nie istnieje

1. wyjątek od zasady że umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna

2. AKT STARANNOŚCI

1. jest bezwzględną przesłanką dochodzenia uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy

1. uprawnienia kupującego z tytułu rękojmi powstają z chwilą ujawnienia się wady rzeczy / prawa

2. ale kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi jeśli nie zawiadomi w określonym terminie sprzedawcy o wadzie

1. zasada: 1 miesiąc od dnia wykrycia wady

2. jeżeli zbadanie rzeczy jest przyjęte w danych stosunkach- 1 miesiąc od upływu czasu w którym przy zachowaniu należytej staranności kupujący mógł wykryć wadę

3. Minister Handlu Wewnętrznego może w drodze rozporządzenia ustalić krótsze terminy do zawiadomienia o wadach artykułów żywnościowych

4. przy sprzedaży między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą - kupujący traci uprawnienie z tytułu rękojmi jeżeli nie zbada w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach tego rodzaju i niezwłocznie nie zawiadomi sprzedawcy o wykryciu wady

• a jeżeli wada wyszła na jaw dopiero później - nie zawiadomi sprzedawcy niezwłocznie po jej wykryciu

3. dla zachowania terminów do zawiadomienia sprzedawcy o wadach rzeczy sprzedanej wystarczy wysłanie listu poleconego przed upływem terminu - zawiadomienie to akt wiedzy a nie oświadczenie woli

4. 2 wyjątki - utrata uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy nie następuje mimo niezachowania terminów do zawiadomienia sprzedawcy o wadach rzeczy jeżeli:

1. sprzedawca wadę zataił

2. sprzedawca zapewnił kupującego, że wady nie istnieją

2. nie jest przesłanką dochodzenia uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne rzeczy

1. kupujący może dochodzić uprawnień z tytułu rękojmi za wady prawne, chociażby osoba 3. nie wystąpiła przeciw niemu z roszczeniem dotyczącym rzeczy sprzedanej

2. kupujący, przeciwko któremu osoba 3. dochodzi roszczeń dotyczących rzeczy sprzedanej, obowiązany jest niezwłocznie

1. zawiadomić o tym sprzedawcę

2. i wezwać go do wzięcia udziału w sprawie

3. jeżeli tego zaniechał, a osoba 3. uzyskała orzeczenie dla siebie korzystne  kupujący nie traci uprawnień z tytułu rękojmi ale naraża się na zarzut ze strony sprzedawcy, że jego udział w postępowaniu doprowadziłby do wykazania, że roszczenie osoby 3. było bezzasadne (sprzedawca w ten sposób może zwolnić się od odpowiedzialności z tytułu za wady prawne rzeczy)

4. UPRAWNIENIA Z TYTUŁU RĘKOJMI ZA WADY FIZYCZNE RZECZY (TAKIE SAME PRZY WADZIE PRAWNEJ) - kupujący wybiera z którego skorzysta

1. ODSTĄPIENIE OD UMOWY

1. prawo podmiotowe kształtujące

2. wykonywane przez jednostronne oświadczenie woli kupującego o odstąpieniu

3. sprzedawca i kupujący zobowiązani są zwrócić sobie wszystko co otrzymali od 2. strony na podstawie umowy

1. sprzedawca zwraca cenę w całości

2. kupujący zwraca rzecz

3. kupującemu i sprzedawcy przysługuje prawo zatrzymania, dopóki 2. strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego świadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot

4. kupujący nie może odstąpić od umowy w 2 przypadkach:

1. jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad,

2. jeżeli sprzedawca niezwłocznie wady usunie

1. te ograniczenia nie mają zastosowania jeżeli rzecz była już uprzednio przez sprzedawcę wymieniona lub naprawiana, chyba że wady są nieistotne

2. ŻĄDANIE OBNIŻENIA CENY

1. roszczenie

2. przysługuje kupującemu zawsze - nie ma ograniczeń ustawowych

3. obniżenie powinno nastąpić w takim stosunku, w jakim wartość rzeczy wolnej od wad pozostaje do jej wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad

4. kupujący może zapłacić mniej - jeśli już zapłacił może żądać zwrotu różnicy

3. ŻĄDANIE WYMIANY RZECZY WADLIWEJ NA RZECZ WOLNĄ OD WAD

1. roszczenie

2. ograniczone tylko do rzeczy oznaczonych co do gatunku

3. kupujący może żądać:

1. dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad

2. oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia

4. ŻĄDANIE NAPRAWY RZECZY (jest przy rękojmi wąsko dopuszczalne)

1. roszczenie

2. warunki

1. przedmiotem sprzedaży jest rzecz określona co do tożsamości

2. sprzedawca jest wytwórcą tej rzeczy (np. sprzedaż u rzemieślnika)

3. kupujący może żądać usunięcia wady, wyznaczając w tym celu sprzedawcy odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu od umowy odstąpi

4. sprzedawca może odmówić usunięcia wady, gdyby wymagało ono nadmiernych kosztów (dowód tego spoczywa na sprzedawcy)

5. ROSZCZENIE O NAPRAWIENIE SZKODY WYNIKŁEJ Z WADY RZECZY SPRZEDANEJ

1. wada fizyczna

1. jeżeli z powodu wady fizycznej rzeczy sprzedanej kupujący odstępuje od umowy, żąda obniżenia ceny, wymiany rzeczy na rzecz wolną od wad albo naprawy rzeczy  może on żądać naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady

1. wbrew wykładni literalnej należy przyjąć, że - jest to samodzielne roszczenie odszkodowawcze które podlega zasadom ogólnym a nie reżimowi rękojmi

1. nie jest konieczna jednoczesna realizacja uprawnień z tytułu rękojmi i roszczenie to nie jest ograniczone rocznym terminem - w przeciwnym razie sytuacja kupującego byłaby gorsza niż na zasadach ogólnych

2. przepis ten reguluje zbieg roszczenia o naprawienie szkody z uprawnieniami z tytułu rękojmi

2. ALE: jeżeli szkoda jest następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności  kupujący może żądać tylko naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady - w szczególności może żądać zwrotu:

1. kosztów zawarcia umowy

2. kosztów odebrania rzeczy

3. kosztów przewozu rzeczy

4. kosztów przechowania rzeczy

5. kosztów ubezpieczenia rzeczy

6. dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł korzyści z tych nakładów

1. na zasadach ogólnych sprzedawca by nie odpowiadał!!!!

2. odpowiedzialność na zasadach ryzyka

3. szkoda w ramach interesu zaufania - ujemnego interesu umownego

4. można powiedzieć że jest to 5. uprawnienie z rękojmi i podlega reżimowi rękojmi (np. termin)

2. wada prawna

1. jeżeli z powodu wady prawnej rzeczy sprzedanej kupujący odstępuje od umowy albo żąda obniżenia ceny  może on żądać naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady

1. wbrew wykładni literalnej należy przyjąć, że - jest to samodzielne roszczenie odszkodowawcze które podlega zasadom ogólnym a nie reżimowi rękojmi

1. nie jest konieczna jednoczesna realizacja uprawnień z tytułu rękojmi i roszczenie to nie jest ograniczone rocznym terminem - w przeciwnym razie sytuacja kupującego byłaby gorsza niż na zasadach ogólnych

2. przepis ten reguluje zbieg roszczenia o naprawienie szkody z uprawnieniami z tytułu rękojmi

2. ALE: jeżeli szkoda jest następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności  kupujący może żądać tylko naprawienia szkody, którą poniósł przez to, że zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady - w szczególności może żądać zwrotu:

1. kosztów zawarcia umowy

2. kosztów odebrania rzeczy

3. kosztów przewozu rzeczy

4. kosztów przechowania rzeczy

5. kosztów ubezpieczenia rzeczy

6. kosztów procesu

7. dokonanych nakładów w takim zakresie, w jakim nie odniósł korzyści z tych nakładów, a nie otrzymał ich zwrotu od osoby 3.

1. na zasadach ogólnych sprzedawca by nie odpowiadał!!!!

2. odpowiedzialność na zasadach ryzyka

3. szkoda w ramach interesu zaufania - ujemnego interesu umownego

4. można powiedzieć że jest to 5. uprawnienie z rękojmi i podlega reżimowi rękojmi (np. termin)

6. WYGAŚNIĘCE UPRAWNIEŃ Z TYTUŁU RĘKOJMI - TERMIN ZAWITY

1. rękojmia za wady fizyczne rzeczy

1. uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne wygasają po upływie 1 roku (gdy chodzi o wady budynku 3 lat) licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana

2. kupujący może wykonać uprawnienia z tytułu rękojmi mimo upływu terminu jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił

3. zarzut z tytułu rękojmi może być podniesiony także po upływie tego terminu, jeżeli przed jego upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie

1. zarzut przeciwko roszczeniom sprzedawcy - np. sprzedawca żąda zapłaty ceny  kupujący mimo upływu terminu może podnieść zarzut obniżenia ceny

2. rękojmia za wady prawne rzeczy

1. uprawnienia z tytułu rękojmi za wady prawne wygasają po upływie 1 roku licząc od dnia, kiedy kupujący dowiedział się o istnieniu wady prawnej

1. jeżeli kupujący dowiedział się o istnieniu wady prawnej dopiero na skutek powództwa osoby 3 - termin ten biegnie od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą 3 stało się prawomocne

2. kupujący może wykonać uprawnienia z tytułu rękojmi mimo upływu terminu jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił

3. zarzut z tytułu rękojmi może być podniesiony także po upływie tego terminu, jeżeli przed jego upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie

1. zarzut przeciwko roszczeniom sprzedawcy - np. sprzedawca żąda zapłaty ceny  kupujący mimo upływu terminu może podnieść zarzut obniżenia ceny

GWARANCJA JAKOŚCI

1. Gwarancja jakości to UMOWA ŁĄCZĄCA GWARANTA Z KUPUJĄCYM

1. gwarant zobowiązuje się do spełnienia odpowiednich świadczeń na wypadek, gdyby w okresie gwarancyjnym ujawniły się wady fizyczne rzeczy sprzedanej

2. gwarancja nie jest reżimem ustawowym

1. nie powstaje ex lege tylko na podstawie umowy

2. udzielenie gwarancji jest dobrowolne

3. umowa gwarancji to umowa konsensualna - dochodzi do skutku solo consensu - przez zgodne oświadczenie woli stron

1. do zawarcia umowy gwarancyjnej nie jest konieczne wręczenie kupującemu dokumentu gwarancyjnego określającego treść gwarancji (wg Pajora)

2. GWARANTEM JEST WYSTAWCA DOKUMENTU GWARANCYJNEGO - może nim być:

1. sprzedawca rzeczy

1. częściej gdy producent jest zagraniczny

2. umowa gwarancji często jest włączona/dołączona do umowy sprzedaży

2. wytwórca rzeczy (producent rzeczy)

1. częściej gdy producent jest krajowy

2. umowa gwarancji dochodzi do skutku przez kartę gwarancyjną wystawioną przez producenta i dołączoną do rzeczy (jest przynależnością rzeczy)

1. w KG mieści się oferta zawarcia umowy gwarancji ad incertam personam  kupujący przyjmując rzecz wraz z kartą gwarancyjną przyjmuje tę ofertę

2. sprzedawca jest tylko posłańcem - przenosi cudze oświadczenie woli

3. rozwiązanie takie jest zgodne z założeniem że gwarancja nie jest jednostronną czynnością prawną bo jednostronna czynność prawna może być źródłem zobowiązania w drodze wyjątku - tylko wtedy gdy ustawa na to zezwala (a w tym przypadku tak nie jest)

3. PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI

przepisy dyspozytywne

ciężar dowodu wszystkich przesłanek spoczywa na kupującym

1. ujawnienie się wady fizycznej uzasadniającej odpowiedzialność gwarancyjną wg postanowień umowy gwarancyjnej

1. jeżeli w umowie gwarancji nie zastrzeżono inaczej gwarant odpowiada tylko wtedy, gdy wada powstała z przyczyn tkwiących w sprzedanej rzeczy

2. ta wada fizyczna musi ujawnić się w okresie gwarancyjnym

1. może być on określony w umowie gwarancji

2. jeśli termin gwarancji nie został określony w umowie gwarancji wynosi on 1 rok od dnia kiedy rzecz została kupującemu wydana

1. termin zawity

2. jest to termin w którym wada ma się ujawnić - nie jest to termin do wykonania uprawnień z tytułu gwarancji

3. jeśli wada w tym terminie się ujawniła to powstają roszczenia kupującego z tytułu gwarancji a one przedawniają się na zasadach ogólnych

3. termin gwarancji może ulec przedłużeniu

1. wady istotne - jeżeli w wykonaniu swoich obowiązków gwarant dostarczył uprawnionemu rzecz wolną od wad albo dokonał istotnych napraw rzeczy - termin gwarancji biegnie na nowo od chwili dostarczenia rzeczy wolnej od wad lub zwrócenia rzeczy naprawionej

1. jeżeli gwarant wymienił część rzeczy, przepis ten stosuje się odpowiednio do części wymienionej

2. wady nieistotne -w innych wypadkach termin gwarancji ulega przedłużeniu o czas, w ciągu którego wskutek wady rzeczy uprawniony nie mógł z niej korzystać

3. nie wymagane są żadne akty staranności

4. Odpowiedzialność gwaranta oparta jest NA ZASADZIE RYZYKA

5. UPRAWNIENIA Z TYTUŁU GWARANCJI JAKOŚCI

1. wynikają z umowy gwarancji (kart gwarancyjnej)

2. jeśli w umowie ich nie określono to gwarant jest zobowiązany

1. do usunięcia wady fizycznej rzeczy (naprawy)

1. niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy w czasie od wydania jej gwarantowi do jej odebrania przez uprawnionego z gwarancji ponosi gwarant

2. lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad (wymiany)

1. zobowiązanie przemienne - wybór należy do dłużnika (gwaranta), chyba że z jakiejś przyczyny usunięcie wady rzeczy będzie niemożliwe

6. GWARANCJA JAKOŚCI A RĘKOJMIA

1. gwarancja jakości to odrębny od rękojmi reżim (dotyczy tylko wad fizycznych)

2. kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy, niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji

1. kupujący może wybrać czy wykona uprawnienia z rękojmi czy gwarancji i jest związany tym wyborem tylko w odniesieniu do tej wady

2. jeżeli później ujawni się kolejna wada fizyczna rzeczy to kupujący może wybrać czy wykona uprawnienia z rękojmi czy gwarancji bez względu na to jakiego wyboru dokonał w odniesieniu do poprzedniej wady

3. nie można stworzyć roszczenia hybrydowego - w części opartego na reżimie z rękojmi a w części na reżimie z gwarancji jakości

ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPRZEDAWCY ZA NIEZGODNOŚĆ TOWARU KONSUMPCYJNEGO Z UMOWĄ

1. OGÓLNE

1. Reżim ten został wprowadzony ustawą z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz zmianie KC, która wdraża do prawa polskiego dyrektywę nr 99/44 w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji

2. zakres podmiotowy

1. sprzedawca to przedsiębiorca

1. osoba prowadząca w sposób stały, zorganizowany przedsiębiorstwo

2. kupujący to konsument

1. osoba fizyczna, która nabywa rzecz w celu niezwiązanym bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową

2. konsumentem jest się tylko wtedy gdy się zawiera umowę z przedsiębiorcą

3. zakres przedmiotowy

1. przedmiotem sprzedaży musi być towar konsumpcyjny - rzecz ruchoma nadająca się do użytku osobistego

2. wyłączenia

1. energia elektryczna, gaz i woda

1. chyba, że sprzedawane w ograniczonej ilości lub określonej objętości (np. butelka wody)

2. sprzedaż egzekucyjna

3. sprzedaż dokonywana w postępowaniu upadłościowym

4. sprzedaż dokonywana w innym postępowaniu sądowym

4. przepisy ustawy z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz zmianie KC stosuje się do

1. umowy sprzedaży

2. umowy dostawy

3. umowy sprzedaży komisowej

4. umowy o dzieło

5. przepisy ustawy są lex specialis w stosunku do KC

1. przepisy KC stosuje się tylko w kwestiach nieuregulowanych w ustawie

2. całkowicie wyłączone są przepisy o rękojmi i gwarancji jakości

2. CHARAKTER ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. odpowiedzialność obciąża sprzedawcę z mocy samego prawa

2. sprzedawca odpowiada na zasadzie ryzyka

1. odpowiedzialność obiektywna - sprzedawca odpowiada niezależnie od winy wiedzy

3. przepisy regulujące tą odpowiedzialność są imperatywne - w drodze umowy nie można wyłączyć ani ograniczyć tej odpowiedzialności (także przez wybór prawa obcego)  ale dopuszczalna jest ugoda między stronami

4. jeżeli sprzedawca wydał towar niezgodny z umową (w przeciwieństwie do rękojmi) kupujący nadal ma roszczenie o wykonanie w naturze - dostarczenie towaru zgodnego z umową, które przysługuje kupującemu na zasadach ogólnych, ale ulega pewnej modyfikacji

1. rękojmia to reżim szczególny - pierwotne zobowiązanie wygasa, a tu nie - pierwotne zobowiązanie nie jest wykonane

3. PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. NIEZGODNOŚĆ TOWARU KONSUMPCYJNEGO Z UMOWĄ - dowód: kupujący

1. najpierw trzeba określić cechy towaru wzorcowego a następnie porównać z nim towar rzeczywiście wydany

2. przy określaniu cech towaru wzorcowego bierze się pod uwagę

1. treść umowy - jeśli strony w umowie określiły cechy towaru

1. jeśli właściwości towaru zostały indywidualnie uzgodnione między stronami - domniemywa się, że towar jest zgodny z umową, jeżeli (alternatywnie):

• odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi

• lub ma cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru

• lub nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy, chyba że sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia towaru

2. właściwości, które normalnie cechują towar tego rodzaju - jeśli strony w umowie nie określiły cech towaru

1. jeśli właściwości towaru nie zostały indywidualnie uzgodnione między stronami domniemywa się że towar jest zgodny z umową gdy:

• towar jest przydatny do zwykłego użytku - nadaje się do celu, do jakiego towar tego rodzaju jest zwykle używany

• i właściwości towaru odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju

3. oświadczenia osób 3.

1. domniemywa się że towar jest zgodny z umową gdy towar odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach:

• sprzedawcy

• producenta

• przedstawiciela producenta

• importera - osoba, która wprowadza towar konsumpcyjny do obrotu krajowego w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa

• producenta deklarowanego - osoba, która podaje się za producenta przez umieszczenie na towarze swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odróżniającego

1. przełamanie względności umowy

2. sprzedawca nie jest związany zapewnieniami P, PP, PD, I jeśli udowodni

• że zapewnienia tego nie znał i oceniając rozsądnie nie mógł znać

• albo że nie zapewnienie takie nie mogło mieć wpływu na decyzję kupującego o zawarciu umowy (np. kupujący nie znał tych zapewnień)

• albo że treść zapewnienia sprostowano przed zawarciem umowy

• za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową uważa się również nieprawidłowość w jego zamontowaniu i uruchomieniu, jeżeli czynności te zostały wykonane

1. w ramach umowy sprzedaży

1. przez sprzedawcę

2. lub przez osobę, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność

2. lub przez kupującego wg instrukcji otrzymanej przy sprzedaży - klauzula Ikea

• na gruncie

1. rękojmi jest różnica między wydaniem

1. rzeczy wadliwej (rękojmia)

2. a innej niż zamówiona (aliut) - niewykonanie zobowiązania

2. OSZNTKZU - nie ma różnicy

• ustawodawca nic nie mówi o wadach prawnych - należy stosować przepisy ustawy - pewna słabość ustawy

• NIEZGODNOŚĆ TOWARU KONSUMPCYJNEGO Z UMOWĄ MA ISTNIEĆ W CHWILI WYDANIA TOWARU

1. dowód

1. jeśli niezgodność towaru z umową zostanie stwierdzona przed upływem 6 miesięcy od wydania towaru - domniemywa się niezgodność towaru z umową istniała w chwili wydania towaru (kupujący nie musi dowodzić tej przesłanki)

2. jeśli niezgodność towaru z umową zostanie stwierdzona po upływie 6 miesięcy od wydania towaru - kupujący musi udowodnić, że niezgodność towaru z umową istniała w chwili wydania towaru

• AKT STARANNOŚCI

1. kupujący traci uprawnienia z tytułu OSZNTKZU jeśli nie zawiadomi sprzedawcy o niezgodności w określonym terminie

2. termin do zawiadomienia sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową

1. zasada: 2 miesięcy od stwierdzenia niezgodności

2. wyjątek: dla towarów żywnościowych - 3 dni od otwarcia

3. do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie zawiadomienia przed jego upływem

4. zawiadomienie to akt wiedzy a nie oświadczenie woli

3. termin do stwierdzenia (ujawnienia) niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową

1. 2 lata od dnia wydania kupującemu towaru (jeśli niezgodność zostanie stwierdzona później to sprzedawca nie odpowiada) (przy rękojmi 1 rok)

2. jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą ten termin skrócić, ale nie poniżej 1 roku

3. termin ten biegnie na nowo w razie wymiany towaru

4. WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI SPRZEDAWCY

1. wykazanie że niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową powstała dopiero po wydaniu towaru

2. wykazanie, że kupujący wiedział o niezgodności lub oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć (ustawa nie mówi w jakiej chwili, dyrektywa mówi o chwili zawarcia umowy)

1. gorsza sytuacja kupującego niż przy rękojmi - bo przy rękojmi ma znaczenie tylko wiedza pozytywna (wiedział)

3. wykazanie, że niezgodność wynikła z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez kupującego - umowa o dzieło

5. UPRAWNIENIA KUPUJĄCEGO - konsument nie decyduje swobodnie - jest kolejność

1. roszczenie o doprowadzenie towaru do zgodności z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy (wybiera kupujący)

1. chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów

1. przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się:

1. wartość towaru zgodnego z umową

2. rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności

3. niedogodności, na jakie naraziłby kupującego inny sposób zaspokojenia

2. nieodpłatność naprawy i wymiany oznacza, że sprzedawca ma obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez kupującego, w szczególności kosztów

1. demontażu

2. dostarczenia

3. robocizny

4. materiałów

5. ponownego zamontowania i uruchomienia

3. jeżeli sprzedawca, który otrzymał od kupującego takie żądanie nie ustosunkował się do tego żądania w terminie 14 dni, uważa się, że uznał je za uzasadnione

2. roszczenie stosownego obniżenia ceny albo odstąpienie od umowy (wybiera kupujący)

1. kupujący może wykonać te uprawnienia dopiero gdy

1. naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów

2. lub sprzedawca nie zdoła naprawić lub wymienić towaru w odpowiednim czasie

1. przy określaniu odpowiedniego czasu uwzględnia się rodzaj towaru i cel jego nabycia

3. lub naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności

2. kupujący nie może odstąpić od umowy, gdy niezgodność jest nieistotna

6. TERMINY

1. termin do stwierdzenia niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową 

2. termin do zawiadomienia sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową 

3. termin przedawnienia dla roszczeń kupującego

1. zasada: 1 rok od stwierdzenia przez kupującego niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową

2. instytucja wstrzymania zakończenia terminu przedawnienia: ten roczny termin nie może skończyć się przed terminu do stwierdzenia (ujawnienia) niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową, czyli

1. 2 lata od dnia wydania kupującemu towaru (jeśli niezgodność zostanie stwierdzona później to sprzedawca nie odpowiada) (przy rękojmi 1 rok)

2. jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą ten termin skrócić, ale nie poniżej 1 roku

3. termin ten biegnie na nowo w razie wymiany towaru

3. zawieszenie biegu przedawnienia - przedawnienie nie biegnie w czasie:

1. wykonywania naprawy lub wymiany

2. prowadzenia przez strony rokowań w celu ugodowego załatwienia sprawy, nie dłużej jednak niż przez 3 miesiące

4. przerwanie biegu przedawnienia: zawiadomienie sprzedawcy o niezgodności przerywa bieg przedawnienia

4. termin zawity do odstąpienia od umowy  j. w.

5. upływ tych terminów nie wyłącza uprawnień kupującego z tytułu OSZNTKZU jeżeli sprzedawca w chwili zawarcia umowy o niezgodności wiedział i nie zwrócił na to uwagi kupującego

7. ROSZCZENIE ZWROTNE SPRZEDAWCY

1. W przypadku zaspokojenia roszczeń wynikających z niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową

2. sprzedawca może dochodzić odszkodowania od któregokolwiek z poprzednich sprzedawców,

3. jeżeli wskutek jego działania lub zaniechania towar był niezgodny z umową

4. do odpowiedzialności odszkodowawczej stosuje się przepisy KC o skutkach niewykonania zobowiązań

5. Roszczenie zwrotne przedawnia się z upływem 6 miesięcy

1. staje się wymagalne z chwilą zaspokojenia kupującego, nie później jednak niż w dniu, w którym sprzedawca obowiązany był to uczynić

• ODPOWIEDZIALNOŚĆ SPRZEDAWCY ZA NIEZGODNOŚĆ TOWARU KONSUMPCYJNEGO Z UMOWĄ (OSZNTKZU)

1. OGÓLNE

1. Reżim ten został wprowadzony ustawą z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz zmianie KC

2. zakres podmiotowy

1. sprzedawca to przedsiębiorca

2. kupujący to konsument

3. zakres przedmiotowy

1. przedmiotem sprzedaży musi być towar konsumpcyjny - rzecz ruchoma nadająca się do użytku osobistego

2. wyłączenia

1. energia elektryczna, gaz i woda

1. chyba, że sprzedawane w ograniczonej ilości lub określonej objętości (np. butelka wody)

2. sprzedaż egzekucyjna

3. sprzedaż dokonywana w postępowaniu upadłościowym

4. sprzedaż dokonywana w innym postępowaniu sądowym

4. przepisy ustawy z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz zmianie KC stosuje się do

1. umowy sprzedaży

2. umowy dostawy

3. umowy sprzedaży komisowej

4. umowy o dzieło

5. przepisy ustawy są lex specialis w stosunku do KC

1. wyłączają przepisy KC - przepisy KC stosuje się w kwestiach nieuregulowanych

2. całkowicie wyłączone są przepisy o rękojmi i gwarancji jakości

2. CHARAKTER ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. odpowiedzialność ta obciąża sprzedawcę z mocy samego prawa

2. sprzedawca odpowiada na zasadzie ryzyka - odpowiedzialność obiektywna i gwarancyjna - nie zależy od winy ani wiedzy sprzedawcy

3. przepisy regulujące tą odpowiedzialność są imperatywne - w drodze umowy nie można wyłączyć ani ograniczyć tej odpowiedzialności (także przez wybór prawa obcego)

3. PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI

1. NIEZGODNOŚĆ TOWARU KONSUMPCYJNEGO Z UMOWĄ - dowód: kupujący

1. najpierw trzeba określić cechy towaru wzorcowego a następnie porównać z nim towar rzeczywiście wydany - bierze się pod uwagę

1. treść umowy

1. jeśli nie jest to określone w umowie - właściwości, które normalnie cechują towar tego rodzaju

2. oświadczenia osób 3. (np. producenta)

2. domniemania

1. jeśli właściwości towaru zostały indywidualnie uzgodnione między stronami - domniemywa się, że jest on zgodny z umową, jeżeli:

1. odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi

2. lub ma cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru

3. lub nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy, chyba że sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia towaru

2. jeśli właściwości towaru nie zostały indywidualnie uzgodnione między stronami

1. domniemywa się że towar jest zgodny z umową gdy:

• towar jest przydatny do zwykłego użytku

• i właściwości towaru odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju

2. domniemywa się że towar jest zgodny z umową gdy towar odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach:

• sprzedawcy

• producenta

• przedstawiciela producenta

• importera

• producenta deklarowanego

1. sprzedawca nie jest związany zapewnieniami P, PP, PD, I jeśli udowodni

• że zapewnienia tego nie znał i oceniając rozsądnie nie mógł znać

• albo że nie zapewnienie takie nie mogło mieć wpływu na decyzję kupującego o zawarciu umowy

• albo że treść zapewnienia sprostowano przed zawarciem umowy

• za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową uważa się również nieprawidłowość w jego zamontowaniu i uruchomieniu, jeżeli czynności te zostały wykonane

1. w ramach umowy sprzedaży

1. przez sprzedawcę

2. lub przez osobę, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność

2. lub przez kupującego wg instrukcji otrzymanej przy sprzedaży

• ustawodawca nic nie mówi o wadach prawnych - należy stosować przepisy ustawy - pewna słabość ustawy

• NIEZGODNOŚĆ TOWARU KONSUMPCYJNEGO Z UMOWĄ MA ISTNIEĆ W CHWILI WYDANIA TOWARU

1. dowód: kupujący ale jest domniemanie

1. jeśli niezgodność towaru z umową zostanie stwierdzona przed upływem 6 miesięcy od wydania towaru - domniemywa się niezgodność towaru z umową istniała w chwili wydania towaru (ułatwienie dla kupującego)

• AKT STARANNOŚCI

1. kupujący traci uprawnienia z tytułu OSZNTKZU jeśli nie zawiadomi sprzedawcy o niezgodności w określonym terminie

2. termin do zawiadomienia sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową

1. zasada: 2 miesięcy od stwierdzenia niezgodności

2. wyjątek: dla towarów żywnościowych - 3 dni od otwarcia (termin ten określa w drodze rozporządzenia Minister Właściwy do Spraw Gospodarki)

3. do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie zawiadomienia przed jego upływem

3. termin do stwierdzenia (ujawnienia) niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową

1. 2 lata od dnia wydania kupującemu towaru (jeśli niezgodność zostanie stwierdzona później to sprzedawca nie odpowiada) (przy rękojmi 1 rok)

2. jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą ten termin skrócić, ale nie poniżej 1 roku

3. termin ten biegnie na nowo w razie wymiany towaru

4. WYŁĄCZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI SPRZEDAWCY

1. jeśli sprzedawca wykaże że niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową powstała dopiero po wydaniu towaru

2. jeśli sprzedawca wykaże, że kupujący wiedział o niezgodności lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć (ustawa nie mówi w jakiej chwili, dyrektywa mówi o chwili zawarcia umowy)

3. jeśli sprzedawca wykaże, że niezgodność wynikła z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez kupującego - (umowa o dzieło)

5. UPRAWNIENIA KUPUJĄCEGO - konsument nie decyduje swobodnie - jest kolejność

1. roszczenie o doprowadzenie towaru do zgodności z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy (wybiera kupujący)

1. milczenie sprzedawcy przez okres 14 dni od otrzymania takiego żądania oznacza, że uznał je za uzasadnione

2. roszczenie stosownego obniżenia ceny albo odstąpienie od umowy (wybiera kupujący)

1. kupujący może wykonać te uprawnienia dopiero gdy

1. naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów

2. lub sprzedawca nie zdoła naprawić lub wymienić towaru w odpowiednim czasie

3. lub naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności

2. kupujący nie może odstąpić od umowy, gdy niezgodność jest nieistotna

6. TERMINY

1. termin do stwierdzenia niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową 

2. termin do zawiadomienia sprzedawcy o niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową 

3. termin przedawnienia dla roszczeń kupującego

1. zasada: 1 rok od stwierdzenia przez kupującego niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową ale termin ten nie może skończyć się przed termin do stwierdzenia (ujawnienia) niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową (wstrzymanie zakończenia terminu przedawnienia)

2. zawieszenie biegu przedawnienia - przedawnienie nie biegnie w czasie:

1. wykonywania naprawy lub wymiany

2. prowadzenia przez strony rokowań w celu ugodowego załatwienia sprawy, nie dłużej jednak niż przez 3 miesiące

3. przerwanie biegu przedawnienia następuje przez zawiadomienie sprzedawcy o niezgodności

4. termin zawity do odstąpienia od umowy - j.w.

5. upływ tych terminów nie wyłącza uprawnień kupującego z tytułu OSZNTKZU jeżeli sprzedawca w chwili zawarcia umowy o niezgodności wiedział i nie zwrócił na to uwagi kupującego

7. ROSZCZENIE ZWROTNE SPRZEDAWCY

1. Jeżeli sprzedawca zaspokoił roszczenia kupującego  sprzedawca może dochodzić odszkodowania od któregokolwiek z poprzednich sprzedawców jeżeli wskutek jego działania lub zaniechania towar był niezgodny z umową

2. stosuje się przepisy KC o OK. z tytułu niewykonania zobowiązania

3. roszczenie zwrotne przedawnia się z upływem 6 miesięcy od dnia, w którym stało się wymagalne

UŻYCZENIE - commodatum

82. UMOWA UŻYCZENIA - umowa, przez którą

1. użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu do użyczenia na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy przez czas oznaczony lub nie oznaczony

83. STRONY:

1. użyczający - komodant

2. biorący do użyczenia - komodatariusz

84. CECHY

1. umowa zobowiązująca (o skutku obligacyjnym)

1. powodują powstanie zobowiązania - wierzyciel może żądać od dłużnika określonego zachowania się (świadczenia) a dłużnik powinien to świadczenie spełnić

2. powodują zwiększenie pasywów (długów) dłużnika i zwiększenie aktywów wierzyciela

3. prawo wierzyciela jest skuteczne inter partes, ma charakter względny

2. umowa nieodpłatna - tylko 1 ze stron ma uzyskać korzyść majątkową (przysporzenie następuje tylko po 1 ze stron)

3. mowa dwustronnie zobowiązująca - obowiązek świadczenia ciąży po obu stronach

4. umowa kauzalna

1. donandi causa - przysporzenie w celu wzbogacenia 2. strony bez ekwiwalentu pieniężnego

5. nie jest to umowa wzajemna

85. PRZEDMIOT

1. niezużywalna rzecz ruchoma (np. potocznie „pożyczka książki”)

2. niezużywalna nieruchomość

3. zwierzę

86. ZAWARCIE UMOWY UŻYCZENIA

1. umowa realna - dochodzi do skutku przez zgodne oświadczenie woli stron i wydanie rzeczy

1. dlatego wydanie rzeczy nie jest obowiązkiem użyczającego

2. może być zawarta w dowolnej formie

87. OBOWIĄZKI KOMODANTA

1. komodant jest zobowiązany do znoszenia tego, że komodatariusz używa wydanej mu rzeczy

2. komodant jest zobowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził komodatariuszowi przez to, że wiedząc o wadach rzeczy nie zawiadomił go o nich (zasada winy)

1. chyba że komodatatiusz mógł wadę z łatwością zauważyć

88. UPRAWNIENIA KOMODATARIUSZA

1. komodataiusz może używać rzecz użyczoną ale nie może

1. zużyć rzeczy użyczonej

2. pobierać pożytków

2. komodatariusz jest posiadaczem zależnym - posiadacz zależny to osoba która włada faktycznie rzeczą jak

1. użytkownik

2. zastawnik

3. najemca

4. dzierżawca

5. lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą

3. komodatariusz może powierzyć rzecz użyczoną osobie 3. do używania w 2 przypadkach:

1. za zgodą użyczającego

2. gdy zachodzi taka konieczność, np. sąsiad ma zaopiekować się psem w czasie pobytu komodatariusza w szpitalu

89. OBOWIĄZKI KOMODATARIUSZA

1. komodatariusz powinien używać rzeczy w sposób określony w umowie, a jeżeli umowa o tym nie stanowi w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy

2. komodatariusz ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy

1. jeżeli komodatariusz poczynił inne wydatki lub nakłady na rzecz, stosuje się odpowiednio przepisy o negotiorum gestio

3. komodatariusz nie może żądać od użyczającego dokonania żadnych nakładów na rzecz

4. casus mixtus - komodatariusz jest odpowiedzialny za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy jeżeli

1. używa rzecz:

1. w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub przeznaczeniem rzeczy

2. lub gdy powierza rzecz osobie 3. nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności

2. i rzecz nie uległaby utracie lub uszkodzeniu, gdyby jej używał w sposób właściwy albo gdyby ją zachował u siebie

5. jeżeli kilka osób wspólnie wzięło rzecz do używania, ich odpowiedzialność jest solidarna

90. ZAKOŃCZENIE UŻYCZENIA

1. sposoby zakończenia użyczenia

1. każda umowa użyczenia może być rozwiązania na podstawie umowy stron

2. gdy umowa był zawarta na czas oznaczony - wraz z nadejściem terminu końcowego

3. gdy umowa była zawarta na czas nieoznaczony - gdy komodatariusz uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w ciągu którego mógł ten użytek uczynić

4. umowa może określać także inne zdarzenie powodujące zakończenie użyczenia

5. użyczający może żądać niezwłocznego wydania rzeczy gdy

1. komodatariusz używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub przeznaczeniem rzeczy

2. komodataiusz powierza rzecz osobie 3. nie będąc do tego upoważnionym przez umowę ani zmuszony przez okoliczności

3. rzecz stała się potrzebna komodantowi z powodów nie przewidzianych w chwili zawarcia umowy  zakomunikowanie takiego żądania powoduje ustanie użyczenia

2. zwrot rzeczy

1. po zakończeniu użyczenia komodataiusz lub osoba 3. której powierzył on rzecz jest zobowiązany zwrócić komodantowi rzecz

2. rzecz powinna być zwrócona w stanie nie pogorszonym

1. wyjątek: nie ma odpowiedzialność za pogorszenie rzeczy będące następstwem prawidłowego jej używania

91. PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ

1. zasada: na zasadach ogólnych

2. z upływem 1 roku od dnia zwrotu rzeczy przedawniają się

1. roszczenia komodanta przeciwko komodatariuszowi o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy

2. roszczenia komodatariusza przeciwko komodantowi o zwrot nakładów na rzecz albo o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy

ZAMIANA

1. UMOWA ZAMIANY - umowa przez którą każda ze stron zobowiązuje się przenieść na 2. stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy

2. Do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży

ZLECENIE

72. UMOWA ZLECENIA - umowa przez którą

1. przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie

73. CECHY

1. dwustronnie zobowiązująca

1. obowiązek świadczenia ciąży po obu stronach, nawet gdy umowa jest nieodpłatna

2. odpłatna lub nieodpłatna

1. umowy odpłatne - obie strony mają uzyskać korzyść majątkową (przysporzenie następuje po obu stronach)

2. umowy nieodpłatne (darme)- tylko 1 ze stron ma uzyskać korzyść majątkową (przysporzenie następuje tylko po 1 ze stron)

3. KC - przepis dyspozytywny

1. Jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie

3. nie jest wzajemna

74. STRONY

1. przyjmujący zlecenie - zleceniobiorca

2. dający zlecenie - zleceniodawca

75. PRZEDMIOT

1. dokonanie czynności prawnej - złożenie oświadczenia woli, zawarcie umowy, prowadzenie spraw itp.

2. przedmiotem umowy zlecenia nie jest dokonanie czynności faktycznych

3. rozszerzony zakres stosowania

1. do umów o świadczenie usług, polegających na wykonaniu czynności faktycznych które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

1. np. nauka języka obcego

76. ZAWARCIE UMOWY

1. umowa konsensualna - dochodzi do skutku solo consensu - przez zgodne oświadczenie woli stron

2. forma

1. zasada: dowolna

1. jeżeli przyjmujący zlecenie ma działać jako zastępca pośredni - umowa zlecenia nie wymaga nigdy szczególnej formy

2. wyjątek:

1. zlecenie łączy się z pełnomocnictwem, dla którego wymagana jest forma szczególna - wymaganie tej formy odnosi się wtedy także do umowy zlecenia. (np. pełnomocnictwo ogólne)

77. UMOWA ZLECENIA A UMOWA O DZIEŁO

1. zlecenie

1. chodzi o dokonanie określonej czynności i nacisk pada na czynność

2. rezultat nie jest objęty treścią zobowiązania

3. zbyt wąskie jest stwierdzenie, że umowa zlecenia jest umową starannego działania

1. do starannego działania dłużnik jest zawsze zobowiązany

2. nie powinno się przeciwstawiać rezultatowi przy umowie o dzieło, staranności w umowie zlecenia

3. różnica jest w sposobie określenia samego świadczenia

2. dzieło

1. rezultat pracy ludzkiej

2. musi być wytworem samoistnym, niezależnym od wykonawcy

3. i musi być utrwalone w przedmiocie materialnym

4. przedmiotem nie jest czynność usługi tylko jej efekt, który jest świadczeniem

78. PRZESŁANKI

1. działanie przyjmującego zlecenie może polegać na

1. dokonaniu czynności w imieniu dającego zlecenie

1. z takim skutkiem że prawa lub obowiązki nabywa bezpośrednio dający zlecenie

2. przyjmujący zlecenie działa jako pełnomocnik

1. KC - przepis dyspozytywny:

• w braku odmiennej umowy, zlecenie obejmuje umocowanie do dokonania czynności prawnej w imieniu dającego zlecenie

• przepis ten nie uchybia przepisom o formie pełnomocnictwa

2. dokonaniu przez przyjmującego zlecenie czynności prawnej w imieniu własnym lecz na rachunek dającego zlecenie

1. przyjmujący zlecenie występuje w roli zastępcy pośredniego

2. KC

1. przyjmujący zlecenie zobowiązany jest

• udzielać dającemu zlecenie potrzebnych wiadomości o przebiegu sprawy

• po wykonaniu zlecenia lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie

• wydać wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym

• stosunek zlecenia oparty jest w dużym stopniu na zaufaniu stron -wynika z tego:

1. obowiązek osobistego działania przyjmującego zlecenie

1. przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie 3. tylko wtedy, gdy to wynika z

1. umowy

2. ze zwyczaju

3. albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności

2. w takim wypadku obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie dającego zlecenie o osobie i o miejscu zamieszkania swego zastępcy

1. jeśli zawiadomi - odpowiada za niewłaściwe działania zastępcy tylko w razie winy w wyborze - tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy

2. w pozostałych przypadkach - odpowiada za niewłaściwe działania zastępcy na zasadzie ryzyka

3. zastępca odpowiedzialny jest za wykonanie zlecenia względem przyjmującego zlecenie i dającego zlecenie

4. jeżeli przyjmujący zlecenie ponosi odpowiedzialność za czynności swego zastępcy jak za swoje własne czynności(pomocnik i wykonawca zastępczy), ich odpowiedzialność jest solidarna

5. casus mixtus

1. jeżeli

• przyjmujący zlecenie powierzył wykonanie zlecenia innej osobie nie będąc do tego uprawniony

• a rzecz należąca do dającego zlecenie uległa przy wykonywaniu zlecenia utracie lub uszkodzeniu

2. przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny także za utratę lub uszkodzenie przypadkowe, chyba że nastąpiłoby ono także wtedy, gdyby sam zlecenie wykonywał

• zakończenie stosunku zlecenia

1. każda ze stron może wypowiedzieć zlecenie w każdym czasie ze skutkiem natychmiastowym

1. także wtedy gdy umowa została zawarta na czas nieoznaczony

2. możliwość wypowiedzenia zlecenia może być ograniczona przez umowę, ale nie można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów!! - przepis imperatywny

2. jeżeli dający zlecenie wypowiada zlecenie zobowiązany jest

1. zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia

2. uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom - gdy zlecenie było odpłatne

3. a ponadto naprawić szkodę - jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu

3. jeżeli przyjmujący zlecenie wypowiada zlecenie zobowiązany jest

1. naprawić szkodę - jeżeli zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu

• OBOWIĄZKI PRZYJMUJĄCEGO ZLECENIE

1. przyjmujący zlecenie zobowiązany jest do dokonania przewidzianej w umowie czynności

1. sposób wykonania pozostawiony jest w zasadzie uznaniu zleceniobiorcy

2. powinien jednak respektować wskazania i instrukcję zleceniodawcy ale

1. przyjmujący zlecenie może bez uprzedniej zgody dającego zlecenie odstąpić od wskazanego przez niego sposobu wykonania zlecenia, jeżeli

1. nie ma możności uzyskania jego zgody

2. a zachodzi uzasadniony powód do przypuszczenia, że dający zlecenie zgodziłby się na zmianę, gdyby wiedział o istniejącym stanie rzeczy

2. przyjmujący zlecenie zobowiązany jest udzielać dającemu zlecenie potrzebnych wiadomości o przebiegu sprawy

3. przyjmujący zlecenie zobowiązany jest po wykonaniu zlecenia lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć dającemu zlecenie sprawozdanie

4. przyjmujący zlecenie zobowiązany jest wydać wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla dającego zlecenie uzyskał, chociażby w imieniu własnym

5. przyjmującemu zlecenie nie wolno używać we własnym interesie rzeczy i pieniędzy dającego zlecenie

1. od sum pieniężnych zatrzymanych ponad potrzebę wynikającą z wykonywania zlecenia powinien płacić dającemu zlecenie odsetki ustawowe

6. jeżeli kilka osób przyjęło zlecenie wspólnie, ich odpowiedzialność względem dającego zlecenie jest solidarna

7. kto zawodowo trudni się załatwianiem czynności dla drugich, powinien, jeżeli nie chce zlecenia przyjąć, zawiadomić o tym niezwłocznie dającego zlecenie

1. jeśli tego nie zrobi ponosi odpowiedzialność za szkodę poniesioną przez oferenta w granicach ujemnego interesu umowy

8. kto dającemu zlecenie oświadczył gotowość załatwiania czynności danego rodzaju , powinien, jeżeli nie chce zlecenia przyjąć, zawiadomić o tym niezwłocznie dającego zlecenie

1. jeśli tego nie zrobi ponosi odpowiedzialność za szkodę poniesioną przez oferenta w granicach ujemnego interesu umowy

• OBOWIĄZKI DAJĄCEGO ZLECENIE

1. dający zlecenie zobowiązany jest zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, wraz z odsetkami ustawowymi

2. dający zlecenie zobowiązany jest zwolnić przyjmującego zlecenie od zobowiązań, które ten zaciągnął we własnym imieniu w celu należytego wykonania zlecenia

3. jeżeli zlecenie jest odpłatne dający zlecenie zobowiązany jest zapłacić przyjmującemu zlecenie umówione wynagrodzenie

1. KC - przepis dyspozytywny

1. Jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie

2. wysokość wynagrodzenia

1. może wynikać z obowiązującej taryfy

2. może wynikać z umowy

3. jeśli nie zostało tak określone - należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy

3. wynagrodzenie jest płatne z dołu - wynagrodzenie należy się przyjmującemu dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego wynika z

1. umowy

2. lub przepisów szczególnych

4. jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, dający zlecenie zobowiązany jest na żądanie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej zaliczki

5. jeżeli kilka osób dało zlecenie wspólnie, ich odpowiedzialność względem przyjmującego zlecenie jest solidarna

• WYGAŚNIĘCIE ZLECENIA

1. wykonanie zleconej czynności

2. wypowiedzenie umowy zlecenia

3. w braku odmiennej umowy zlecenie wygasa wskutek śmierci przyjmującego zlecenie albo wskutek utraty przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych

4. w braku odmiennej umowy zlecenie nie wygasa ani wskutek śmierci dającego zlecenie, ani wskutek utraty przez niego zdolności do czynności prawnych.

1. jeżeli zgodnie z umową, zlecenie wygasło, przyjmujący zlecenie powinien, gdyby z przerwania powierzonych mu czynności mogła wyniknąć szkoda, prowadzić te czynności nadal, dopóki spadkobierca albo przedstawiciel ustawowy dającego zlecenie nie będzie mógł zarządzić inaczej

5. jeżeli zlecenie wygasło, uważa się je mimo to za istniejące na korzyść przyjmującego zlecenie aż do chwili, kiedy dowiedział się o wygaśnięciu zlecenia

• PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ

1. zasada - na zasadach ogólnych

2. z upływem lat 2 przedawniają się:

1. roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju

1. to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom

2. roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone

1

---