TEMAT: Kryteria lokalizacji dystrybucyjnych centrów logistycznych
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie procesu podejmowania decyzji lokalizacyjnych centrów logistycznych, zgodnie z przyjętymi kryteriami, oraz udowodnienie, że ma on decydujący wpływ na prawidłowe funkcjonowanie i możliwie dalszy rozwój centrum.
Przez centrum logistyczne (CL) należy rozumieć samodzielny podmiot gospodarczy dysponujący wydzielonym terenem powiązanym z otoczeniem komunikacyjnym (główną siecią dróg), infrastrukturą (drogi, place, parkingi, budowle inżynierskie i budynki), wyposażeniem do przemieszczania i magazynowania oraz do zarządzania przepływem ładunków, personelem i organizacją. Podmiot ten świadczy usługi logistyczne (przewóz, przeładunki, magazynowanie, rozdział i kompletację), realizując w ten sposób funkcje zaopatrzeniowe i dystrybucyjne obszaru (regionu). Usługi te realizowane są w ramach umów lub doraźnych zleceń z firm krajowych i zagranicznych. CL tworzone są w miejscach styku różnego rodzaju transportu; CL jest miejscem krzyżowania się kierunków przepływu towarów i informacji. W aspekcie transportowym CL może być postrzegane jako terminal do obsługi zintegrowanych jednostek ładunkowych, uzupełniony dodatkowymi członami funkcjonalnymi przystosowanymi do realizacji rozbudowanych funkcji dystrybucyjnych.
Wg kryterium funkcjonalnego i terytorialnego (zasięgu działania) można wyróżnić:
międzynarodowe CL - o najwyższym stopniu rozbudowy organizacyjnej i funkcjonalnej,
regionalne CL - stanowiące pośrednie ogniwo w realizacji zadań logistycznych regionu,
branżowe CL - obsługujące określoną branżę lub nawet pojedyncze przedsiębiorstwa tej branży.
U podstaw założeń ideowych systemów logistycznych znajdują się dążenia do:
oferowania każdemu klientowi produktu, jakiego sobie życzy w najdogodniejszych dla niego partiach, terminach i formach regulacji zobowiązań,
minimalizacji zapasów we wszystkich sferach działalności gospodarczej,
wyhamowania tendencji gwałtownego wzrostu kosztów transportu,
wykorzystania nowoczesnych technologii komputerowych w zarządzaniu masowymi i złożonymi procesami występującymi w kanałach logistycznych,
modernizacji systemów zaopatrzenia i dystrybucji oraz dostosowania ich do zwiększającej się specjalizacji wytwarzania i rodzących się wielkich korporacji stosujących globalne strategie konkurencyjne.
Ważnym elementem przy budowie dystrybucyjnego centrum logistycznego są decyzje dotyczące jego lokalizacji.
Uwagi ogólne:
lokalizacja CL może prowadzić do ograniczeń w tworzeniu użyteczności czasu i miejsca,
lokalizacja obiektów logistycznych wpływa bezpośrednio na koszty transportu, poziom obsługi klienta i koszty zapasów,
usytuowanie obiektu logistycznego w danym miejscu daje menedżerowi logistycznemu możliwość operowania takimi zmiennymi logistycznymi, jak np.: transport, realizacja zamówienia czy system przemieszczania i przeładunków wewnątrz obiektu w celu maksymalizacji użyteczności czasu i miejsca oferowanych klientom przy minimalizowaniu kosztów globalnych całego systemu logistycznego,
w analizie krótkookresowej lokalizacja obiektu jest dana, a menedżer logistyczny musi działać w ramach ograniczeń narzucanych mu przez tę lokalizację; dostępność miejsca lokalizacji, wymogi leasingu, umowy czy inwestycje sprawiają, że zmiana miejsca lokalizacji obiektu w krótkim czasie jest nie możliwa. Jednak w długim okresie czasu lokalizacja staje się zmienną i menedżer może podjąć decyzje o zmianie lokalizacji obiektu w celu wyjścia naprzeciw wymogom klientów,
do zewnętrznych czynników mających wpływ na motywację dokonania analizy lokalizacji nowego obiektu lub zmiany lokalizacji obiektu już istniejącego należą m.in.: ekspansja na nowe rynki, przesunięcia skupisk zamieszkania, zagrożenia ze strony konkurencji, pojawienie się rynków globalnych itp.,
podejmowane decyzje lokalizacyjne będą miały reperkusje w przyszłości; obiekt, który zostanie prawidłowo usytuowany dziś - w aktualnych warunkach ekonomicznych, konkurencyjnych i technologicznych - może przestać odpowiadać warunkom optymalnej lokalizacji za kilka lat, dlatego decyzje lokalizacyjne obiektów muszą poważnie uwzględniać przewidywane warunki działania gospodarczego w przyszłości, tak aby lokalizacja mogła być uważana za trafioną również za pięć czy dziesięć lat,
w celu podjęcia decyzji dotyczących lokalizacji stosuje się kryteria zarówno ilościowe (kosztowe), jak i jakościowe; generalnie, w pierwszej kolejności rozważane są kryteria ilościowe - potencjalna lokalizacja obiektu musi spełniać kryteria ilościowe zanim zostaną rozpatrzone dodatkowe aspekty.
Decyzja o lokalizacji obiektu jest procesem, który warunkuje szereg czynników, zaś waga poszczególnych z nich jest zmienna w zależności od gałęzi gospodarki. Co więcej, wiele czynników lokalizacyjnych ma charakter jakościowy, a więc reprezentuje odczucia kadr kierowniczych odnoszące się np.: do oceny siły roboczej, ludności czy administracji publicznej w rejonie potencjalnej lokalizacji. Czynniki te z trudem poddają się analizom ilościowym.
Decyzje lokalizacyjne, podobnie jak większość decyzji o charakterze strategicznym, są podejmowane przez naczelne kierownictwo firmy. Ustalenie optymalnej lokalizacji wymaga jednak korzystania z procedur pozwalających na szczegółową analizę oraz wyrażenie opinii przez ekspertów reprezentujących różne opcje i przygotowanie merytoryczne. Typowy proces podejmowania przez logistyków decyzji, dotyczącej lokalizacji, składa się z następujących faz:
zebrania informacji o obecnych i przewidywanych wielkościach i kierunkach przepływów produktów w systemie logistycznym firmy,
określenia logistycznych kryteriów wyboru lokalizacji, których lista i waga zależą od specyfiki reprezentowanego sektora:
dostępność do surowców,
rynków zbytu,
kooperantów,
stopień rozwoju infrastruktury drogowej,
dostępność do portu rzecznego,
możliwość korzystania z usług wyspecjalizowanych spedytorów.
ograniczenia dopuszczalnego pola wyboru poprzez eliminację obszarów lub określonych miejsc, które są nieefektowne z punktu widzenia opracowanej listy kryteriów logistycznych,
wskazania na warianty rozwiązań wraz z określeniem wpływu potencjalnych zmian lokalizacyjnych na przyszłe koszty i poziom obsługi odbiorców w systemie logistycznym przedsiębiorstwa.
Należy podkreślić, że logistyczna analiza lokalizacyjna dotycząca poziomu i współzależności przyszłych kosztów transportu, kosztów składowania i poziomu obsługi odbiorców nie wyczerpuje całości zagadnień finansowych, technicznych i organizacyjno-prawnych, które powinny być rozpatrywane przy określeniu lokalizacji CL. Pozwala to jedynie na zredukowanie dopuszczalnej liczby wariantów lokalizacji oraz dostarczenie ekonomicznych charakterystyk poszczególnych wariantów. Proces ten wymaga skoordynowanej współpracy między personelem logistycznym, a kierownictwem naczelnym oraz specjalistami w zakresie finansów, planowania strategicznego, produkcji, marketingu, budownictwa i ochrony środowiska. Określenie rozwiązania w procesie podejmowania decyzji strategicznych są w zasadzie tylko odmianami zdekoncentrowanego lub skoncentrowanego modelu organizacji doradztwa strategicznego. W modelu zdekoncentrowanym nie występuje wyodrębniony organ do spraw strategii. Natomiast model skoncentrowany charakteryzuje się występowaniem wyodrębnionej jednostki organizacyjnej, pełniącej w procesie planowania strategicznego funkcje doradcze.
Rys.1. Komitet ds. lokalizacji w skoncentrowanym modelu organizacji doradztwa strategicznego przedsiębiorstwa
Głównymi kryteriami rozpatrywanymi przy podjęciu decyzji o lokalizacji CL są:
- kryteria techniczne (użytkowe):
wskaźnik gęstości dróg samochodowych, kolejowych, wodnych (morskich i śródlądowych) oraz lotniczych, zapewniający dogodny dostęp do sieci komunikacyjnej, zwłaszcza do dróg międzynarodowych,
sprawna sieć telekomunikacyjna,
liczba potencjalnych kontrahentów,
zasoby odpowiednio wykwalifikowanych pracowników,
dostępna infrastruktura magazynowa,
potencjał środków technicznych do obsługi operacji logistycznych.
- kryteria ekonomiczne:
udział obrotów międzynarodowych, zwłaszcza towarami drobnicowymi o dużej wartości dodanej,
wskaźnik tendencji rozwojowych ze szczególnym uwzględnieniem dziedzin gospodarki rzutujących na wielkość zadań przewozowych, w tym także zadań logistycznych,
nakłady inwestycyjne,
roczne koszty eksploatacyjne,
mierniki kosztowe, np.: koszt przejścia jednostki ładunku przez DCL.
- kryteria trudno mierzalne, tj.:
niezawodność,
elastyczność,
możliwość rozbudowy.
Należy pamiętać o tym, iż zlokalizowanie DCL i jego systematyczny rozwój w danym regionie, przyczyni się do wielorakich korzyści podmiotów transportowych, klientów oraz szeroko rozumianego otoczenia.
W Polsce koncepcję lokalizacji takich centrów opracowuje się na zamówienie Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej - w efekcie wygranego konkursu - zespół pod kierownictwem prof. Macieja Krzyżanowskiego z Instytutu Morskiego w Gdańsku. Na obszarze naszego kraju DCL powinny powstawać w pierwszej kolejności w regionach generujących potencjalnie duże potoki ładunków w ruchu krajowym i międzynarodowym. Równocześnie lokalizacja centrów powinna być spójna z projektami Unii Europejskiej i państw sąsiednich, szczególnie zaś z projektami połączeń w ramach Trans-Europejskiej Sieci Transportu Kombinowanego. Uwzględniając powyższe przesłanki typuje się do lokalizacji centrów logistycznych w Polsce województwa:
mazowieckie z aglomeracją warszawską - region ten ma dobry dostęp do sieci dróg krajowych, a przez to województwo przebiegają trzy europejskie korytarze transportowe;
wielkopolskie z Poznaniem - region ten posiada dobry dostęp do krajowych i międzynarodowych dróg łączących ważne ośrodki miejsko-przemysłowe;
śląskie z Katowicami - posiada gęstą sieć połączeń drogowych i kolejowych, także z portami w Szczecinie, Świnoujściu, Gdańsku i Gdyni;
zachodnio-pomorskie ze Szczecinem - posiada rozbudowaną sieć dróg wszystkich gałęzi transportu, w przewozach znaczne miejsce zajmują ładunki polskiego handlu zagranicznego;
pomorskie z centrum w Gdańsku to jeden z aktywniejszych regionów przemysłowo-handlowych w kraju;
dolnośląskie z centrum we Wrocławiu, który jest ważnym węzłem komunikacyjnym na międzynarodowym szlaku Wschód-Zachód z licznymi przejściami granicznymi.
Istotny wpływ na koncepcję lokalizacji centrów i ich hierarchizacji będą miały kierunki działań wytyczone w porozumieniu podpisanym przez ministrów transportu krajów nadbałtyckich i Komisję Europejską. W myśl tego porozumienia preferowane mają być rozwiązania wypracowane w ramach euroregionu nadbałtyckiego, a m.in.: rozwój transportu intermodalnego z wykorzystaniem serwisów żeglugowych bliskiego zasięgu, konkurencyjnych względem przewozów lądowych. Wskazano także na znaczenie budowy autostrady A-1, jako fragmentu transeuropejskiego szlaku północ-południe. Znaczący wpływ na lokalizację CL w Polsce będzie miało usytuowanie już funkcjonujących i planowanych centrów w krajach sąsiednich i pobliskich, a zwłaszcza w Niemczech, Holandii, Francji i Austrii. Decydujące znaczenie ma rachunek ekonomiczny, z którego wynika, że tworzone CL są dla inwestorów i gospodarki narodowej bardziej opłacalne niż usługi logistyczne świadczone przez niezorganizowanych operatorów lub zaspokajane systemem gospodarczym.
Jeden z najnowocześniejszych obiektów magazynowych w Europie zlokalizowany jest w Baunatal, w pobliżu malowniczej miejscowości Kassel w Niemczech. Za 400 mln marek koncern Volkswagen zbudował tam magazyn części zamiennych. Lokalizacja magazynu spełnia wszystkie wymagania logistyczne ze względu na bogatą sieć połączeń kolejowych i drogowych, a także centralną geograficznie pozycję względem kluczowych dostawców. Inwestycja zaowocowała powstaniem na obszarze 210 tys. m2 obiektu o powierzchni 120 tys. m2 , dysponującego ponad 370 tys. miejsc przeznaczonych do magazynowania palet czy pojemników oraz gotowego obsłużyć dziennie od 35 tys. do 43 tys. zamówionych pozycji. Nieustannie rosnące oczekiwania klientów spowodowały konieczność sprostania takim zadaniom jak wydłużenie czasu przyjmowania zamówień, skrócenie czasu ich realizacji, a tym samym przyspieszenie przepływu produktów wewnątrz zakładu, zsynchronizowanie przepływu danych i produktów, zapewnienie odpowiedniej reakcji na wahania rynków zbytu i zakupu, a także optymalizacja dostaw dla handlu detalicznego.
Centralny Magazyn Części Zamiennych składa się z kilku, niezależnych od siebie i posiadających własne zadania, stref:
magazynowania (magazyny wysokiego i niskiego składowania i magazyn palet „zmiksowanych”),
kompletacji,
sfery wydań.
Nowoczesna logistyka wewnątrzzakładowa oraz zastosowanie najnowszej techniki gwarantuje ekonomiczne składowanie i szybką dostawę zamówionych części. Połączenie automatycznych i konwencjonalnych stref magazynu zapewnia optymalny stosunek kosztów do korzyści.
Z kolei firma BTS DELHEY Logistik - spółka córka działającej na rynku międzynarodowym firmy Thiel Logistik AG - uruchomiła w 2002r nowe centrum logistyczne w Mannheim Rheinau. Tym samym powstała zorientowana przyszłościowo baza dla usługodawcy logistycznego, który będzie obsługiwał renomowane przedsiębiorstwo przemysłu chemicznego przy zaopatrywaniu niemieckiego rynku w środki czystości dla przemysłu. W centrum tym obserwuje się trend do intensywniejszego wykorzystywania automatyzacji. Ponadto wykorzystuje ono w pełni możliwości konsekwentnie zaplanowanej automatyzacji np.: w celu minimalizacji powierzchni magazynu przeznaczonej do wysyłki palet czy zapewnienia szybkiego i terminowego załadunku samochodów ciężarowych. Do tego dochodzi jeszcze możliwość przejrzystego sterowania poszczególnymi etapami procesów logistycznych, które - co trzeba tu dodać- podlegają wielokrotnej kontroli. Nowe centrum logistyczne jest miejscem krzyżowania się potoków 1400 różnych produktów branży środków czystości, które są wytwarzane w zakładach w Niemczech i krajach ościennych.
Można więc stwierdzić, iż budowa CL leży nie tylko w interesie samych inicjatorów, ale i całego regionu, który ma szansę stać się bardziej atrakcyjnym i konkurencyjnym, również na rynku UE. Jednak aby tak się stało Cl musi działać w sposób niezawodny, zgodny z wcześniejszymi założeniami. Dlatego tak ważnym procesem jest podjęcie właściwej decyzji co do jego lokalizacji. Spełnienie wytyczonych kryteriów pozwoli na sprawne funkcjonowanie, a w przyszłości na rozbudowę CL, którego nadrzędnym celem jest zaspakajanie potrzeb swoich klientów.
Literatura:
Beier J.: Rutkowski K: Logistyka. SGH, Warszawa 1993.
Fijałkowski J.: Transport wewnętrzny w systemach logistycznych. Wybrane zagadnienia. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2000.
Lesiak P.: Centrum logistyczne dla materiałów niebezpiecznych. Eurologistics, 2002, nr 6.
Szymczak A.: Magazynowanie w Volkswagenie. Eurologistics, 2001, nr 3.
Wyszukiwarka