PEDIATRIA 2 21.10.2008 spisał „Ordynator”

Rozwój filogenetyczny w okresie płodowym noworodkowym i niemowlęcym

Okres prenatalny trwa do 40 tygodnia ciąży

Wyróżniamy 3 fazy

• jajową - 7 dni

• zarodkową - 2 miesiące - do wykształtowania łożyska

• płodową właściwą - do porodu

Okres postnatalny

Noworodkowy	Pierwsze 28 dni życia
Niemowlęcy	Pierwszy rok życia
Wczesnego dzieciństwa	2-3 rok życia
Przedszkolny	4-6 rok życia
szkolny	7-15 rok życia
-faza obojętnopłciowa	7-10 rok życia
Faza dojrzewania płciowego	11-15 rok życia
Okres młodzieńczy	16-20 rok życia
Dojrzałości	20/25 - 40/45 rok życia
Starzenia się	40/50 rok życia

Koncepcja - zapłodnienie

Zapłodniona komórka jakowa ma

• 0.15 mm średnicy

• waży 0.005 mg

noworodek

• średnio 50-52 cm długości

• waży 3000-3500 g

Względne proporcje głowy, tułowia, kończyn /oryginał patrz: rysunek z wykładu z 4.11.2008/

Głowa noworodka

• wydaje się zbyt duża i ciężka w stosunku do wielkości ciała

• rzadko ma głowę idealnie okrągłą - nacisk na nią w trakcie porodu i przemieszczenie kości czaszki w celu ochrony mózgu zwykle prowadzą do okresowego odkształcenia

• w chwili porodu czaszka zbudowana jest z chrząstek oddzielonych od siebie strefami „miękkimi” - tzw. szwami

TWARZ NOWORODKA

• Powieki są obrzęknięte, czerwone w wyniku olbrzymiego ciśnienia podczas porodu

• Pęcherze spowodowane ssaniem mogą pojawić się na górnej wardze lub w ustach noworodka w dowolnym momencie karmienia tylko mlekiem.

SKÓRA NOWORODKA

• Maź - w chwili porodu dziecko pokrywa biała, śliska substancja zwana mazią (płodową) - funkcja ochronna

• Meszek płodowy: często pokrywa ciało noworodka w chwili urodzenia. Może to być jedynie miękki puszek na głowie lub bardzo gruba warstwa pokrywająca ramiona o dół pleców - zanika po 1-2 tygodniach

• Łuszcząca się skóra: niektóre dzieci rodzą się z suchą, łuszczącą się skórą, pokrywającą dłonie lub podeszwy stóp. Nie jest to egzema i ustąpi po kilku dniach.

• Ciemieniucha: jest równie powszechna jak łuszcząca się skóra, mija samoistnie - nadczynność gruczołów łojowych

• Gruczoły potowe: są w hypofunkcji, noworodek się nie poci

• Zmienne zabarwienie skóry: dłonie i/lub stopy noworodka są niebieskawe, czasem górna połowa ciała jest bledsza od dolnej. Przyczyną jest nie w pełni dojrzały układ krążenia. Zmiany te z biegiem czasu ustępują.

• Znamiona wrodzone: częste są naczyniaki płaskie w obrębie karku i czoła, na powiekach nie wymagają interwencji.

• Rumień toksyczno-alergiczny: u niektórych dzieci wystąpi czerwona wysypka. Zwykle utrzymuje się przez kilka dni i zanika bez leczenia.

• Wysypki: na czole noworodków o różnym charakterze są powodowane przez niewłaściwe funkcjonowanie młodej skóry i jej przydatków.

ZMIANY FUKCJONALNE PO PORODZIE

• stabilizacja i utrzymanie prawidłowej wymiany gazowej

• regulacja ciepłoty ciała

• pobieranie, trawienie i przyswajanie pokarmu i regulacja masy ciała

• eliminacja produktów przemiany materii

UKŁAD NERWOWY

• mózg noworodka waży ok. 335 g (10% masy ciała - dorośli 2.5%) i zawiera 90% wody (dorośli 76%)

• po urodzeniu czynny jest rdzeń kręgowy, pień mózgu i zwoje podstawy

• zgięciowa postawa jest wynikiem przewagi oddziaływania gałki bladej nad prążkowiem

• ruchy noworodka cechuje brak celowości i koordynacji i niezależności od siły ciążenia oraz nadmiar ruchów.

• Występują czynności autonomiczne: oddychanie, ssanie, kichanie, ziewanie, płacz, kaszel, czkawka, wymioty, oddawanie moczu i stolca

Odruchy bezwarunkowe

• odruch ssania

• odruch szukania

• odruch połykania

• odruch na światło Peipera

• odruch oczu lalki

Odruchy postawy

• odruch Moro * / inaczej zwany odruchem obejmowania - odruch występujący w odpowiedzi na gwałtowną zmianę położenia ciała noworodka, nagły hałas, ostry dźwięk. Noworodek reaguje energicznym wyprostowaniem rąk i nóg, wygięciem pleców w łuk i odchyleniem głowy do tyłu, po czym zaciska pięści, a odrzuconymi wcześniej na boki rękami wykonuje powolny ruch objęcia klatki piersiowej. Nazwa odruchu pochodzi od nazwiska austriackiego pediatry Ernsta Moro. - przyp. red./

• odruch chwytny (małpi)

• odruch pełzania (Bauera)

• odruch chodu automatycznego

• odruch krzyżowego prostowania kończyn

• odruch Galanta **/ inaczej wygięcie grzbietu - uzyskuje się przez drażnienie okolicy przykręgosłupowej pleców. Następuje wówczas zgięcie grzbietu w stronę drażnioną. - przyp. red./

STANY PRZEJŚCIOWE OKRESY NOWORODKOWEGO

1. fizjologiczny spadek masy ciała

2. gorączka przejściowa

3. żółtaczka fizjologiczna

4. kryza płciowa

5. stolce przejściowe

6. rumień toksyczno-alergiczny

7. zaburzenia krzepnięcia

OKRESY ROZWOJU ONTOGENETYCZNEGO

I okres prenatalny (wewnątrzmaciczny) trwający średnio 280 dni z wahaniami od 38 do 42 tygodnia ciąży. Zgodnie z współczesną embriologią wyróżniamy w nim

1. fazę zarodkową do 8 tygodnia

2. fazę płodową od 9 do 40 tygodnia życia

II okres postnatalny (pourodzeniowy, pozamaciczny), w którym wyróżnia się następujące podokresy:

1. noworodkowy (pierwsze 28 dni życia)

2. niemowlęcy (1 rok życia)

3. wczesnego dzieciństwa lub poniemowlęcy (2-3 rok życia)

4. przedszkolny (4-6 rok życia)

5. szkolny (7-15 rok życia)

1. faza obojętnopłciowa (u dziewcząt do 8 roku życia, u chłopców do 9 r.ż)

2. faza dojrzewania płciowego (od 8-9 roku życia do 15-17 roku życia)

6. młodzieńczy (16-20 rok życia)

7. dojrzałości (od 20-25 roku życia do 40-50 roku życia

8. starzenia się (od 40-50 roku życia, duża indywidualność)

OKRES NIEMOWLĘCY

Trwa do końca 1 roku życia

W okresie tym następuje spionizowanie postawy ciała i rozwój lokomocji.

Cechuje go nadal intensywne tempo wzrastania, jednak mniejszy niż w poprzednich okresach. Ze względu na wysoki poziom przemiany materii u niemowlęcia występuje duże zapotrzebowanie na składniki pokarmowe; jest ono trzykrotnie większe niż u dorosłego

PROPORCJA CIAŁA W OKRESIE NIEMOWLĘCYM

Intensywne wzrastanie kończyn dolnych na długość powoduje powolną zmianę pozycji ciała niemowlęcia. Wpływ na zmianę sylwetki dziecka w drugim półroczu życia ma także zmniejszony przyrost podskórnej tkanki tłuszczowej.

PRYROSTY CIAŁA W OKRESIE NIEMOWLĘCYM

• w 4-5 miesiącu niemowlę podwaja swoją masą urodzeniową

• w 11-12 miesiącu następuje jej potrojenie

Miesięczne przyrosty masy ciała niemowlęcia są nierównomierne

• w I półroczu wynoszą one średnio - 600 gramów

• w II półroczu wynoszą one średnio - 500 gramów

Na przyrost masy ciała niemowlęcia składa się:

• głównie przyrost podskórnej tkanki tłuszczowej,

• w mniejszym stopniu wzrost masy mięśniowej i kośćca.

DŁUGOŚĆ CIAŁA W OKRESIE NIEMOWLĘCYM

Długość ciała w ciągu pierwszego roku życia dziecka zwiększa się średnio o 25 cm, co stanowi około 50% długości urodzeniowej noworodka

Kwartalne przyrosty długości w 1 roku życia wynoszą:

• w I kwartale życia niemowlęcia - około 10 cm

• w II kwartale - średnio 6 cm

• w III i IV - po 4 cm

OBWODY GŁOWY I KLATKIE PIERSIOWEJ

Obwód głowy w ciągu pierwszego roku życia powiększa się średnio o 10 cm, z tego w I półroczu o 6-7 cm.

Obwód klatki piersiowej powiększa się w czasie 12 m-cy średnio o 12 cm, z tego w I półroczu o 8 cm

Zrównanie wielkości obwodu głowy z obwodem klatki piersiowej następuje zwykle u 3-miesięcznego niemowlęcia i od tego czasu obwód klatki piersiowej jest stale większy od obwodu głowy.

CIEMIĄCZKA

/ciemiączko: przednie, tylne, tylne boczne, przednie boczne/

W wyniku szybkiego wzrastania kości czaszki w okresie niemowlęcym następuje zarastanie ciemiączek.

Czas zarastania ciemiączek:

• ciemię tylne (małe) = w 2 miesiącu życia

• przednie (duże) = zwykle do 12 miesiąca życia

ZĄBKOWANIE

Początek ząbkowania - 4-6 miesiąc życia (pierwsze zęby mleczne) u dziewczynek - zwykle wcześniej niż u chłopców.

12-miesięczne niemowlę ma przeciętnie 6 siekaczy (2 dolne i 4 górne).

• czas

• kolejność

• pełne uzębienie mleczne 2-latek

POSTAWA CIAŁA

Wraz z rozwojem funkcji statycznych wykształcają się podstawowe krzywizny kręgosłupa:

• lordoza szyjna - dźwiganie głowy

• kifoza piersiowa - siadanie

• lordoza lędźwiowa - stawanie i chodzenie

---