Lista wskaźników pH
Wskaźnik |
Zakres pH zmiany barwy |
Stosowany roztwór |
zieleń malachitowa |
0,0 - 2,0 |
|
zieleń brylantowa |
0,0 - 2,6 |
|
erytrozyna B |
0,0 - 3,6 |
|
zieleń metylowa |
0,1 - 2,3 |
|
fiolet metylowy |
0,1 - 2,7 |
|
czerwień krezolowa |
0,2 - 1,8 |
wodny 0,1%-owy |
błękit tymolowy |
1,2 - 2,8 |
wodny 0,05%-owy |
tropeolina OO |
1,3 - 3,2 |
wodny 0,1%-owy |
dinitrofenol |
2,4 - 4,0 |
etanolowy 0,1%-owy |
żółcień metylowa |
2,9 - 4,0 |
etanolowy 0,1%-owy |
oranż metylowy |
3,1 - 4,4 |
wodny 0,1%-owy |
zieleń bromokrezolowa |
3,8 - 5,4 |
wodny 0,1%-owy |
czerwień metylowa |
4,2 - 6,3 |
etanolowy 0,1%-owy |
lakmus |
4,5 - 8,3 |
|
czerwień bromokrezolowa |
5,2 - 6,8 |
wodny 0,05%-owy |
błękit bromotymolowy |
6,2 - 7,6 |
wodny 0,05%-owy |
czerwień fenolowa |
6,4 - 8,0 |
wodny 0,05%-owy |
czerwień krezolowa |
7,2 - 8,8 |
wodny 0,1%-owy |
fenoloftaleina |
8,3 - 10,0 |
etanolowy 0,5%-owy |
tymoloftaleina |
9,3 - 10,5 |
etanolowy 0,2%-owy |
żółcień alizarynowa |
10,0 - 12,0 |
etanolowy 0,1%-owy |
tropeolina O |
11,0-13,0 |
etanolowy 0,1%-owy |
Antocyjany
Kation flawuliowy - macierzysta struktura antocyjanidyn, aglikonowych składników antocyjanów. Pokazano numerację szkieletu węglowego i lokalizację podstawników spotykanych naturalnie (Rx = H, OH, OCH3). Antocyjany, antocyjaniny (E163) - grupa organicznych związków chemicznych z klasy flawonoidów, będących glikozydami, w których barwnymi aglikonami są antocyjanidyny, zazwyczaj cyjanidyna, pelargonidyna lub delfinidyna. Są naturalnymi barwnikami pochodzenia roślinnego. W zależności od pH soku komórkowego może przyjmować barwę od czerwonej po fioletową. Uważa się, że pełnią w organizmie funkcje ochronne. Badania nad antocyjanami rozpoczął w 1914 roku Richard Martin Willstätter. Naturalnie związki te występują w soku komórkowym roślin (głównie w kwiatach i owocach) w postaci granulek o różnej wielkości. Dużą zawartością antocyjanów odznaczają się między innymi maliny, czarne porzeczki, czarny bez, jeżyny, aronia, czerwona kapusta, winogrona oraz bakłażany. Do celów spożywczych otrzymuje się je poprzez ekstrakcję liści czerwonej kapusty lub skórek winogron. Barwa antocyjanów zależy od pH środowiska, w jakim się one znajdują. W przypadku pH poniżej 7 (kwaśne) są one czerwone, a w pH obojętnym lub zasadowym (pH > 7) mają barwę niebieską lub fioletową. Jednak na barwę antocyjanów ma wpływ wiele czynników. Jednym z nich jest temperatura. Wraz ze wzrostem temperatury (w trakcie dłuższego ogrzewania) początkowo barwa antocyjanów staje się bardziej intensywna, gdyż następuje rozszczepienie glikozydów na odpowiednie aglikony. Następnie intensywność barwy gwałtownie spada (w wyniku utlenienia barwników do związków o kolorze brunatnym oraz bezbarwnym). Odbarwienie antocyjanów następuje również w skutek dodatku dwutlenku siarki (reakcja obserwowana np. w czasie sulfitacji pulp). Zmiana barwy antocyjanów może wynikać także z działalności enzymów (oksydaz) oraz obecności jonów metali. Barwa antocyjanów w obecności jonów metali zależy nie tylko od tego, jakie jony występują w środowisku, ale również od gatunku rośliny (np. jony cyny zmieniają barwę truskawek, malin i wiśni na kolor bladoczerwony, a czarnej porzeczki - fioletowo - amarantowy; zabarwienie wymienionych owoców w obecności jonów żelaza i miedzi jest natomiast brunatne). Jeśli jednak występują one w kompleksie z jonami glinu lub żelaza (III), to mimo kwaśnego odczynu środowiska, również mają barwę niebieską Tak jest np. w kwiatach chabra bławatka. Antocyjany zbudowane są z reszty cukrowej połączonej z aglikonem, którym jest barwny związek z grupy antocyjanidyn. Obecnie poznanych zostało kilkaset antocyjanów, różniących się rodzajem atycyjanidyny oraz rodzajem, liczbą i miejscem przyłączenia reszty cukrowej i jej podstawnikami. Do roku 2004 opisano 17 atycyjanidyn.
Budowa wybranych antocyjanów |
||||||||
Antocyjanidyna |
Ogólny wzór strukturalny |
R3 |
R5 |
R6 |
R7 |
R3' |
R4' |
R5' |
apigeninidyna |
−H |
−OH |
−H |
−OH |
−H |
−OH |
−H |
|
aurantynidyna |
|
−OH |
−OH |
−OH |
−OH |
−H |
−OH |
−H |
kapensinidyna |
|
−OH |
−OMe |
−H |
−OH |
−OMe |
−OH |
−OMe |
cyjanidyna |
|
−OH |
−OH |
−H |
−OH |
−OH |
−OH |
−H |
delfinidyna |
|
−OH |
−OH |
−H |
−OH |
−OH |
−OH |
−OH |
europinidyna |
|
−OH |
−OMe |
−H |
−OH |
−OMe |
−OH |
−OH |
hirsutydyna |
|
−OH |
−OH |
−H |
−OMe |
−OMe |
−OH |
−OMe |
6-hydroksycyjanidyna |
|
−OH |
−OH |
−OH |
−OH |
−OH |
−OH |
−H |
luteolinidyna |
|
−H |
−OH |
−H |
−OH |
−OH |
−OH |
−H |
malwidyna |
|
−OH |
−OH |
−H |
−OH |
−OMe |
−OH |
−OMe |
5-metylocyjanidyna |
|
−OH |
−OMe |
−H |
−OH |
−OH |
−OH |
−H |
pelargonidyna |
|
−OH |
−OH |
−H |
−OH |
−H |
−OH |
−H |
peonidyna |
|
−OH |
−OH |
−H |
−OH |
−OMe |
−OH |
−H |
petunidyna |
|
−OH |
−OH |
−H |
−OH |
−OMe |
−OH |
−OH |
pulchellidyna |
|
−OH |
−OMe |
−H |
−OH |
−OH |
−OH |
−OH |
rosinidyna |
|
−OH |
−OH |
−H |
−OMe |
−OMe |
−OH |
−H |
tricetynidyna |
|
−H |
−OH |
−H |
−OH |
−OH |
−OH |
−OH |
Jest chemicznym dodatkiem do żywności, oznaczonym jako E163. Używany jako czerwono-fiolotowy barwnik spożywczy, w produktach takich jak: napoje bezalkoholowe, dżemy, lody, wina, jogurty, cukierki, konserwy oraz wyroby cukiernicze. Służy również do barwienia witamin w tabletkach
Auryna (!)
Auryna, kwas rozolowy - organiczny związek chemiczny używany jako barwnik. Odkryty przez chemika niemieckiego F. F. Runge (1795-1867). Znajduje się w smole pogazowej. Używany między innymi do wykrywania sody w mleku (dodanie sody do mleka hamuje rozwój bakterii kwasu mlekowego); Używany też w kolorystyce jako żółty barwnik.
Błękit bromofenolowy
Błękit bromofenolowy (3,3',5,5'-tetrabromofenolosulfoftaleina, C19H10O5Br4S) - organiczny związek chemiczny stosowany jako wskaźnik pH. Poniżej pH 3,0 ma barwę żółtą, zaś powyżej wartości 4,6 staje się niebiesko-fioletowy. Barwnik ten jest stosowany w alkacymetrii, a także jako marker do kontroli procesu elektroforezy żelowej z użyciem agaru oraz poliakrylamidów.
Błękit bromotymolowy
Błękit bromotymolowy - organiczny związek chemiczny, chemiczny wskaźnik pH, nazwa zwyczajowa dibromotymolosulfoftaleiny. Czerwony proszek, rozpuszczalny w alkoholu etylowym, słabo rozpuszczalny w wodzie, który przybiera w środowisku kwaśnym barwę żółtą, w zasadowym błękitną, a w środowisku obojętnym zieloną. Zakres zmiany barwy pH 6,2-7,6. Powstaje w wyniku bromowania błękitu tymolowego w środowisku kwasu octowego.
Błękit tymolowy
Błękit tymolowy - to chemiczny wskaźnik pH, który przybiera barwę od czerwonej do żółtej w zakresie pH 1,2 - 2,8 i od żółtej do niebieskiej w zakresie pH 8,0 - 9,6. Dwa zakresy zmiany barwy tego wskaźnika związane są z dwoma etapami jego dysocjacji.
Strutury trzech form błękitu tymolowego: forma niezdysocjowana i dwie formy anionowe. W praktyce laboratoryjnej jako indykator kwaso-zasadowy stosowany jest w postaci roztworu o składzie: 0,1g błękitu tymolowego + 21,5 cm3 0,01 mol dm3 NaOH + 228,5 cm3 wody.
Czerwień fenolowa
Czerwień Kongo
Czerwień Kongo - organiczny związek chemiczny z grupy barwników azowych, stosowany najczęściej jako chemiczny wskaźnik pH. Zmiana barwy następuje w zakresie pH 3,0-5,2 z niebieskiej na czerwoną. Umiarkowanie rozpuszcza się w wodzie z wytworzeniem roztworu koloidalnego. Silnie (lecz nie kowalencyjnie) wiąże się z włóknami celulozowymi, co wykorzystywano do barwienia materiałów zawierających celulozę (takich jak bawełna, drewno, papier). Ze względu na toksyczność i tendencję do zmiany barwy pod wpływem potu od dawna nie jest stosowany. Czerwień Kongo została otrzymana po raz pierwszy w 1883 przez Paula Bottigera pracującego dla firmy Bayer w Elberfeld (Niemcy). Bottiger poszukiwał barwnika do wyrobów tekstylnych, który nie wymagałby etapu zaprawiania. Ponieważ firma nie była zainteresowana jasnoczerwoną substancją zsyntetyzowaną przez Bottigera, opatentował on ją na swoje nazwisko i sprzedał firmie AGFA, która wprowadziła barwnik na rynek pod nazwą czerwień Kongo. Oczekiwano, że nazwa ta wzbudzi szczególne zainteresowanie ze względu na odbywającą się Konferencję Berlińską poświęconą uregulowaniu europejskiego kolonializmu w Afryce. Ponieważ barwnik okazał się jednym z większych sukcesów komercyjnych AGFY, kolejne barwniki także zawierały w nazwie człon "Kongo", np. błękit Kongo, oranż Kongo, brąz Kongo.
Czerwień krezolowa
0,0 (czerwony) - 1,0 (żółty)
7,0 (żółty) - 8,8 (czerwony)
Wartości absorpcji przy różnych pH
pH 0,5 → 517 - 520 nm 1180 - 1230
pH 2,5 → 432 - 436 nm 490 - 540
pH 6,5 → 432 - 436 nm 490 - 540
pH 8,5 → 571 - 574 nm 1000 - 1050
Czerwień metylowa
Czerwień metylowa (nazwa systematyczna: kwas 4-dimetyloaminoazobenzeno-2'-karboksylowy, (CH3)2NC6H4N=NC6H4COOH ) - organiczny związek chemiczny, barwnik stosowany najczęściej jako chemiczny wskaźnik pH. W temperaturze pokojowej jest to ciemnoczerwone, krystaliczne ciało stałe. Zmienia barwę od ciemnoczerwonej do jasnożółtej w zakresie pH od 4,2 do 6,3. Czerwień metylowa, podobnie jak oranż metylowy jest stosowana w alkacymetrii. Oprócz tego stosuje się ją w mikrobiologii do detekcji zmiany pH zachodzącej w czasie fermentacji glukozy.
Fenoloftaleina
Fenoloftaleina (nazwa chemiczna: dihydroksyftalofenon, wzór sumaryczny: C20H14O4) - organiczny związek chemiczny, stosowany głównie jako wskaźnik pH. W stanie czystym jest to bezbarwna substancja krystaliczna, nierozpuszczalna w wodzie, rozpuszczalna w alkoholach. W laboratoriach spotykana jest głównie jako ok. 1% bezbarwny roztwór w etanolu. Fenoloftaleina jest wskaźnikiem alkacymetrycznym, tzn. zmienia formę z bezbarwnej w środowisku kwaśnym lub obojętnym na malinowoczerwoną w środowisku zasadowym. Zalecana głównie do miareczkowania roztworów słabych kwasów mocnymi zasadami, gorsze wyniki uzyskiwane są dla miareczkowania silnie rozcieńczonych mocnych kwasów mocnymi zasadami (i odwrotnie); dla pozostałych układów miareczkowania nie nadaje się na wskaźnik. Jest też stosowana przy produkcji tzw. papierków uniwersalnych. Zakres pH zmiany barwy: 8,3 - 10,0. W skrajnych wartościach pH zachodzą dodatkowe zmiany barwy: w roztworach silnie kwaśnych (pH<0) fenoloftaleina przybiera kolor pomarańczowy wskutek przejścia w formę karbokationu trytylowego, natomiast w środowisku silnie zasadowym (pH>12) staje się bezbarwna. W lecznictwie stosowana niekiedy jako środek przeczyszczający. Stosowana także w produkcji znikających tuszy. Tu zmieszana jest z wodorotlenkiem sodu (NaOH), który reaguje w powietrzu z dwutlenkiem węgla, tworząc węglan sodu (Na2CO3). Zmiana pH powoduje zanik zabarwienia.
Właściwości fenoloftaleiny przy różnych pH |
||||
Symbol |
H3In+ |
H2In |
In2− |
In(OH)3− |
Struktura |
||||
pH |
< 0 |
0 − 8,2 |
8,2 − 12,0 |
>12,0 |
warunki |
silnie kwaśny |
kwaśny lub |
zasadowy |
silnie zasadowy |
Kolor |
pomarańczowy |
bezbarwny |
od różowego |
bezbarwny |
Zdjęcie |
|
|
Fiolet krystaliczny
Fiolet krystaliczny (nazwy chemiczne: chlorowodorek heksametylo-p-rozaniliny, chlorowodorek tris(p-dimetyloamino)trytylowy) - organiczny związek chemiczny, zaliczany do barwników trifenylometanowych (zwanych także barwnikami anilinowymi). W temperaturze pokojowej występuje w formie kryształów o mosiężnym połysku. Jest łatwo rozpuszczalny w wodzie - roztwór ma barwę fioletową. Barwi wełnę oraz zaprawioną bawełnę na kolor fioletowy z błękitnym odcieniem. Jest mało odporny na światło. Stosowany jest do barwienia wyrobów z włókna poliakrylonitrylowego (anilany), wyrobów papierniczych i farb drukarskich. Fiolet używany jest także w procesach barwienia drobnoustrojów, przede wszystkim w barwieniu metodą Grama, podstawowej próbie różnicującej bakterie. Fiolet krystaliczny w połączeniu z fioletem metylowym (grupa związków analogicznych do fioletu krystalicznego, posiadających mniejszą liczbę grup N-metylowych) tworzy mieszaninę zwaną fioletem gencjanowym (syn. pioktaniną, fioletem goryczki). Fiolet gencjanowy (Pyoctaninum coeruleum FP III, Methylrosanilinum chloratum), podobnie jak zieleń brylantowa - Viride nitens znalazł zastosowanie w lecznictwie jako środek antyseptyczny do odkażania ran, błon śluzowych i skóry w roztworach wodnych i spirytusowych. Dawniej (obecnie bardzo sporadycznie) także doustnie jako środek przeciwrobaczy.
Hematoksylina
Hematoksylina - organiczny związek chemiczny, niebieski barwnik o charakterze zasadowych służący do wybarwiania kwasowych (bazofilnych, czyli lubiących zasady, od powinowactwa do zasadowych grup tego barwnika) cząstek struktur komórek, np. jądr komórkowego. Uzyskiwany z drewna Haematoxylum campechianum. Utleniona przekształca się w hemateinę o głębokim niebiesko-purpurowym kolorze. W takiej formie używa się jej do barwienia cytologicznego. W czasie barwienia grupy zasadowe hematoksyliny wytwarzają wiązania estrowe z grupami kwasowymi cząsteczek struktur tkankowych, wybarwiając je. Jest jednym z ważniejszych barwników histochemicznych. Stosuje się ją w postaci ceglastego proszku będącego zredukowaną formę hematoksyliny. Przed użyciem zostaje ona utleniona w reakcji np. z chloranem(V) potasu KClO3 do hemateiny i dopiero w tej formie barwi tkanki wysycone solami żelazowymi lub glinowymi. Hematoksylina w pH zasadowym barwi struktury komórkowe na kolor niebieski, natomiast w pH kwaśnym - na czerwono. Struktury barwiące się tym barwnikiem nazywa się bazofilowymi, czyli lubiące zasady, od powinowactwa do zasadowych grup tego barwnika. Zazwyczaj stosowana jest w połączeniu z eozyną, barwnikiem o charakterze kwasowym, reagującym z grupami zasadowymi cząsteczek struktur tkankowych (tak zwane struktury eozynofilne albo acidofilne, czyli lubiące kwas/eozynę), czyli przeciwnie do hematoksyliny. Jest to barwienie trwałe, w przeciwieństwie do tymczasowego wybarwiania na przykład płynem Lugola. Używana także w mieszaninie z kwasem fosfowolframowym - tak zwany PTAH. W latach 70. z powodu niedostatku drewna z lasów deszczowych, w tym Haematoxylum campechianum, pojawiły się znaczne niedostatki hematoksyliny na rynku, które szybko wywindowały jej cenę. Spowodowało to znaczny wzrost kosztów diagnostyki laboratoryjnej i było impulsem do poszukiwania alternatywnych barwników cytologicznych i histologicznych. W ten sposób pojawił się cały szereg nowych barwników o zbliżonych właściwościach jak: Celestine blue B (CI 51050), galocyjanina (CI 51030), galeina (CI 45445) i inne. Wszystkie one wymagają wcześniejszego wysycenia tkanki solami żelaza.
Indygokarmin
Indygokarmin (ATC: V 04 CH 02) - organiczny związek chemiczny, sulfonowa pochodna indyga, niebieski barwnik syntetyczny, wskaźnik pH. Jeden z nielicznych barwników dopuszczonych do barwienia środków spożywczych. Występuje jako niebieski proszek. Stosowany jest w medycynie, przemyśle barwników i jako odczynnik chemiczny.
Lakmus
7-hydroksyfenoksazon - chromofor barwników obecnych w lakmusie
Lakmus (E121) - wskaźnik pH, produkt naturalny występujący w wielu gatunkach porostów, m.in. Roccella fuciformis, występujących u wybrzeży Morza Śródziemnego i Oceanu Atlantyckiego. Mieszanina rozpuszczalnych w wodzie barwników (w tym azolitminy), w roztworach o odczynie kwasowym przyjmuje barwę czerwoną, zaś w roztworach o odczynie zasadowym - niebieską. W odczynach obojętnych barwy nie zmienia. Zakres zmiany barwy pH 5-8. Składniki odpowiedzialne za zmiany barwy lakmusu zawierają chromofor 7-hydroksyfenoksazonowy. Najczęściej stosowany w formie nasyconych nim pasków bibuły, zwanych papierkami lakmusowymi, które zwilża się badanym roztworem. Wilgotne papierki lakmusowe pozwalają także stwierdzać obecność kwasów w gazach. Pod wpływem utleniaczy (np. chloru), lakmus trwale odbarwia się.
p-Nitrofenol
p-Nitrofenol - związek organiczny z grupy fenoli zawierający nitrową grupę funkcyjną (-NO2). Właściwości p-Nitrofenol tworzy kryształy w dwóch formach polimorficznych. Forma α jest bezbarwna, odporna na działanie światła, lecz nietrwała w temperaturze pokojowej. Forma β jest żółta i trwała w ciemności, pod wpływem światła przybiera stopniowo czerwony kolor. p-Nitrofenol umiarkowanie rozpuszcza się w wodzie, rozpuszczalność znacznie wzrasta po zalkalizowaniu środowiska wskutek wytworzenia anionu nitrofenoksylowego, O2N-C6H4-O-. Jest dobrze rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych, m.in. w alkoholach, eterze, chlorku metylenu. Posiada zapach fenolowy, znacznie słabszy od innych fenoli. Grupa nitrowa w pozycji para stabilizuje anion fenoksylowy, znacząco zwiększając kwasowość p-nitrofenolu (pKa = 7,1 w porównaniu do pKa = 10 dla fenolu niepodstawionego). Kwaśne roztwory nitrofenolu są bezbarwne, natomiast w warunkach zasadowych przybierają intensywną żółtą barwę (zmiana barwy w zakresie pH = 5 - 7). Zastosowania: p-Nitrofenol wykorzystywany jest w chemii analitycznej jako wskaźnik pH oraz jako substrat w syntezie organicznej wykorzystujący elektronoakceptorowe własności grupy p-nitrofenylowej. Estry p-nitrofenylowe kwasów karboksylowych to tzw. estry aktywne, ulegające łatwo reakcji z alkoholami (transestryfikacja) i aminami, pozwalając na otrzymywanie estrów alkilowych i amidów w łagodnych warunkach. Strategia taka wykorzystywana jest m.in. w syntezie peptydów oraz do wprowadzania grup reporterowych (np. znaczników fluorescencyjnych) do biocząsteczek. p-Nitrofenol stosowany jest także jako grupa ochronna estrów fosforowych nukleozydów oraz jako dobra grupa opuszczająca w czynnikach fosforylujących. Elektronoakceptorowe własności reszty p-nitrofenylowej umożliwiają zastosowanie grupy p-nitrofenyloetylowej jako grupy ochronnej alkoholi, amin i fosforanów.
β-Eliminacja grupy p-nitrofenyloetylowej (X = O, N). Reszta p-nitrofenylowa obniża gęstość elektronową na atomie węgla α, osłabiając wiązania Cα-H, co sprzyja atakowi nukleofila :B. Produktem jest cząsteczka z odblokowaną funkcją -XH oraz p-nitrofenyloetylen. Toksyczność: p-Nitrofenol podrażnia oczy, skórę oraz drogi oddechowe; może także prowadzić do stanów zapalnych i alergicznych. Wykazuje opóźnioną interakcję z krwią, gdzie tworzy methemoglobinę odpowiedzialną za methemoglobinemię i związane z nią sinicę, dezorientację i utratę przytomności. Połknięty powoduje ból brzucha i wymioty. LD50: 282 mg/kg (mysz, doustnie).
Oranż metylowy
Oranż metylowy - metylooranż, heliantyna - C14H14N3NaO3S - (nazwa systematyczna: 4-N,N-dimetyloaminoazobenzenosulfonian sodu) - organiczny związek chemiczny z grupy barwników, który posiada zdolność zmiany barwy pod wpływem zmian pH środowiska, dzięki czemu jest powszechnie stosowany jako wskaźnik pH. W temperaturze pokojowej jest to krystaliczne ciało stałe o pomarańczowej barwie. Jako wskaźnik pH stosuje się go w formie wodnego roztworu. Jest stosowany w miareczkowaniu alkacymetrycznym oraz jako składnik mieszanin, którymi się nasącza uniwersalne papierki wskaźnikowe. Oranż metylowy zmienia swoje zabarwienie w zależności od pH środowiska w jakim się znajduje. W środowisku kwasowym jest czerwony, w obojętnym (lekko kwasowym i lekko zasadowym) jest pomarańczowy, a z kolei w roztworze zasadowym przyjmuje żółtą barwę. Oprócz zastosowania jako wskaźnik jest też stosowany jako barwnik tkanin i włókien.
Taniny
Korilagina, tanina z grupy galotanin
Taniny (E181) - grupa organicznych związków chemicznych zbudowanych z wielu cząsteczek kwasu galusowego i D-glukozy. Żółty bezpostaciowy proszek. Występuje w herbacie, korze drzewnej oraz w tzw. galasach powstających na liściach, na których rozwijają się roślinożerni przedstawiciele galasówkowatych. Zaliczany jest do grupy związków zwanych garbnikami - jest stosowany do wyprawiania skór zwierzęcych, do produkcji barwników, jako zaprawa w farbiarstwie oraz jako środek ściągający i przeciwzapalny w medycynie; jest także używana do czernienia stali. Jeden z rodzajów taniny, kwas garbnikowy, jest białym ciałem stałym, stosowanym do produkcji atramentu i innych barwników. Jest to heterocykliczny związek organiczny otrzymywany z tzw. galasówek. Taniny są także indykatorami - wskaźnikami pH. Wskutek dolania do herbaty soku z cytryny, herbata robi się jaśniejsza, żółta (pH maleje pod wpływem kwasu cytrynowego - odczyn kwasowy). Jeżeli zamiast soku rozpuścimy w niej sodę oczyszczoną - herbata będzie ciemniejsza, bardziej brunatna (pH rośnie pod wpływem wodorowęglanu sodu - odczyn zasadowy).
Tymoloftaleina
Tymoloftaleina - organiczny związek chemiczny stosowany głównie jako wskaźnik pH. Przy pH ok. 9,3-10,5 jest bezbarwny, zaś powyżej tej wartości staje się niebieski. Barwnik ten jest powszechnie stosowany w alkacymetrii. Ze względu na to, że w środowisku obojętnym jest bezbarwny, można go stosować też jako atrament sympatyczny. Tymoloflateina rozpuszcza się dobrze w spirytusie, tworząc bezbarwny roztwór. Po dodaniu do tego roztworu odrobiny wodorotlenku potasu zmienia ona barwę na ciemnobłękitną. Po użyciu tego roztworu jako atramentu, napis "znika" w kontakcie z powietrzem, na skutek reakcji wodorotlenku potasu z dwutlenkiem węgla. Ponowne "wywołanie" napisu uzyskuje się przez zanurzenie papieru zawierającego ten napis w dowolnej cieczy, której pH jest większe niż 10,5.
Zieleń bromokrezolowa
Zieleń bromokrezolowa (nazwa systematyczna: 3,3',5,5'-tetrabromo-m-krezolosulfoftaleina) (C21H14Br4O5S) - związek organiczny, barwnik, stosowany jako wskaźnik pH, głównie w analityce organicznej. Otrzymywana w wyniku bromowania purpury m-krezolowej (m-krezolosulfoftaleiny) w środowisku alkoholu. Zieleń bromokrezolowa jest ciałem stałym koloru od białego do kremowego. Właściwości: zakres zmiany barwy: pH 3,8 (żółty) - pH 5,4 (niebieski)
Azobenzen
Azobenzen (inaczej: difenylodiazen, C6H5-N=N-C6H5) - organiczny związek chemiczny, jeden z aromatycznych związków azowych. W temperaturze pokojowej tworzy żółte kryształy. Stosowany jest do produkcji barwników organicznych. Należy do związków fotochromowych, występuje w dwóch odmianach izomerycznych cis i trans. Izomer trans jest bardziej stabilny termodynamicznie od izomeru cis.
Proces fotoizomeryzacji pod wpływem światła laserowego
Oba izomery mogą w siebie wzajemnie przechodzić termicznie lub fotochemicznie (np. pod wpływem nadfioletowego światła laserowego). Przejście od bardziej stabilnej formy trans do formy cis zachodzi pod wpływem fali świetlnej o odpowiedniej długości. Powrotna zmiana konformacji może zajść pod wpływem fali świetlnej o innej długości fali lub w wyniku relaksacji (swobodnego powrotu do bardziej stabilnej formy). Izomery cis i trans mają nie tylko różną strukturę, ale także odmienne własności fizyczne i chemiczne, wynikające z odmienności ich budowy.