Polityka. Test rozszerzony. ……………………/22 punkty

I. Wskaż właściwą odpowiedź. (2 punkty)

1. Doktryna polityczna, której głównymi zasadami są solidarność społeczna i zasada subsydiarności państwa, to:

a. nacjonalizm, b. liberalizm c. chrześcijańska demokracja, d. socjaldemokracja

2. Nie stanowi naruszenia zasad demokracji stosowanie cenzusu:

a. majątku. b. płci. c. wieku. d. wykształcenia.

3. Formą realizacji demokracji pośredniej jest:

a. referendum ogólnokrajowe. b. obywatelska inicjatywa ustawodawcza. c. uchwalenie wotum zaufania dla rządu. d. plebiscyt.

4. Nepotyzm polega na:

a. łamaniu zasad prawa wyborczego. b. niezgodnym z prawem łączeniu dwóch stanowisk. c. czerpaniu nielegalnych dochodów z tytułu piastowanego stanowiska. d. faworyzowaniu własnej rodziny przy obsadzaniu stanowisk.

II. Zapoznaj się z tabelą i mapą, a następnie wykonaj polecenia. (3 punkty)

1. Uzupełnij tabelę. Wpisz nazwę narodu, spośród którego rekrutują się członkowie organizacji terrorystycznych, oraz określ charakter tych ugrupowań, wpisując odpowiednio:

separatystyczny; fundamentalistyczny; lewacki

2. Zaznacz na mapie państwa, w których działają organizacje terrorystyczne wymienione w tabeli, wpisując w miejsca wykropkowane odpowiadające im liczby.

III. Przyporządkuj typy partii politycznych do haseł wyborczych, których mogłyby użyć w swoich programach. (1 punkt)

A. Najwyższą wartością jest wolność jednostki. B. Państwo silne rodziną. C. Proletariusze wszystkich krajów łączcie się. D. Zakażemy uprawy roślin modyfikowanych genetycznie.

1. Partie konserwatywne; 2. Partie liberalne; 3. Partie komunistyczne; 4. Partie ekologiczne; 5. Partie nacjonalistyczne

A. - …… B. - …… C. - …… D. - ……

IV. Na podstawie tekstu źródłowego i wiedzy własnej wykonaj polecenia. (3 punkty)

Gdy w jednej osobie lub jednym ciele urzędowym władza prawodawcza łączy się z władzą wykonawczą, tam nie masz wolności; albowiem istnieje obawa, że ten sam monarcha lub ten sam senat stanowić będzie prawa tyrańskie, by je wykonywać po tyrańsku. Nie ma również wolności, skoro władza sądownicza nie jest oddzielną od władzy prawodawczej i wykonawczej. Jeśli złączona jest z władzą prawodawczą, powstaje samowolność w stosunku do życia i wolności obywatela, albowiem sędzia będzie zarazem prawodawcą. Jeśli jest złączona z władzą wykonawczą, sędzia posiadać będzie siłę ujarzmiciela.[...]

a) Podaj imię i nazwisko autora zacytowanego dzieła: ......................................................................................................................................................

b) Nazwij zasadę ustrojową, której uzasadnienie zawarte jest w powyższym fragmencie tekstu.

.....................................................................................................……………………………………………………………………..................................................

c) Napisz, jaki ustrój polityczny krytykuje autor cytatu. ....................................................................................................................................................

V. Uzupełnij tabelę, wpisując nazwę teorii pochodzenia państwa i jej twórcę do odpowiedniego opisu. (2 punkty)

Opis teorii pochodzenia państwa	Nazwa teorii	Twórca teorii
A) Państwo powstało w wyniku wojen i podboju słabszych plemion przez silniejsze. Dlatego w państwach mamy podział na rządzonych i rządzących.
B) Państwo jest wieczne i jego pochodzenie wiąże się z naturą człowieka, ktÛry jako istota społeczna nie może żyć poza państwem.
C) Państwo to efekt powstania społeczeństwa klasowego i ukształtowania się własności prywatnej. Dlatego państwo jest narzędziem w rękach klasy posiadającej środki produkcji.
D) Państwo powstało w wyniku umowy wolnych jednostek a jego celem jest ochrona podstawowych uprawnień tj: prawo do życia, wolność i własność.
E) Państwo powstało z woli Boga.

VI. Spośród podanych form demokracji podkreśl cztery formy demokracji bezpośredniej. (1 punkt)

weto ludowe, pikieta, referendum, wybory na Prezydenta RP, demonstracje, inicjatywa ludowa, plebiscyt, działalność w partii politycznej

VII. Przyporządkuj nazwiskom osób, którym przyznano Pokojową Nagrodę Nobla, właściwe uzasadnienie ich zasług. (2 punkty)

1. Albert Arnold Gore, 2. Jaser Arafat i Shimon Perez, 3. Nelson Mandela i Frederik Willem De Klerk, 4. Michaił Gorbaczow

A. za działania na rzecz zaprowadzenia pokoju na Bliskim Wschodzie, B. za działania na rzecz likwidacji apartheidu i stworzenia demokracji w RPA, C. za działania na rzecz przeciwdziałania globalnemu ociepleniu, D. za pracę na rzecz lepiej zorganizowanego i bardziej pokojowego świata, E. za działania na rzecz zakończenia zimnej wojny

1. - ……, 2. - ………, 3. - ………, 4. - ………

VIII. Przeanalizuj ilustrację. Podaj definicję zjawiska przedstawionego na rysunku satyrycznym. (1 punkt)

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

IX. Powyższy rysunek satyryczny nawiązuje do czołowych polskich partii politycznych. Wpisz do tabeli pełną nazwę każdej partii oraz imię i nazwisko jej przywódcy.

X. Spośród podanych poniżej pojęć podkreśl te, które są charakterystyczne dla współczesnych systemów demokratycznych. (1 punkt)

zasada prymatu rozporządzenia, hierarchiczność systemu źródeł prawa, państwo prerogatywne, pluralizm polityczny, monizm polityczny, zasada praworządności, indoktrynacja

XI. Uzupełnij tabelę, wpisując we właściwe miejsca nazwy opisanych zjawisk społeczno-politycznych, traktowanych jako patologie władzy publicznej.

XII. Na podstawie tekstu wykonaj polecenia.

Teoria Rawlsa jest dojrzała intelektualnie, wszechstronna i sławna. Stanowi doskonały punkt wyjścia do dyskusji na temat zasad ustrojowych dowolnego państwa. Jej siła tkwi w pomysłowym powiązaniu dwóch wartości uznanych za fundamentalne przez całą nowożytną filozofię polityki: wolności i równości. Wszystkie ustroje polityczne znane z historii i z teoretycznych rozważań rozbijały się zawsze o ten sam problem: jak pogodzić szeroką wolność z powszechną równością? Wiemy, że bez trudu można zaprowadzić każdą z tych wartości, jeśli zrezygnuje się z pozostałej. By zrealizować nieograniczoną wolność, wystarczy wywołać wojnę domową, rozbić istniejące instytucje państwowe, sprowadzić społeczeństwo do stanu natury. Każdy może być wtedy tak swobodny, jak tego zapragnie, lecz szybko okazuje się, że niewiele osób pragnie tak szerokich wolności, jakie im zapewnia anarchia. Łatwo też o odwrotny efekt. Bez trudu można zaprowadzić idealną równość, jeśli tylko na jej straży postawi się partię totalitarną, policję, donosicieli i centralny bank [...] Anarchia zapewnia każdemu nieograniczoną wolność, ale odbiera mu bezpieczeństwo [...] Z drugiej strony komunizm państwowy, choć gwarantuje każdemu minimum egzystencji i znaczne bezpieczeństwo przed napaścią, odbiera jednocześnie możliwość planowania własnego losu wedle swego uznania, a tym samym skutecznie zniechęca do pracy i do inwestowania. [...]

W propozycji Rawlsa społeczeństwo sprawiedliwe to zbiorowość ludzka, która dobrowolnie przyjęła system polityczny zapewniający powszechną wolność, równość i dobrobyt, łącząc te wartości przez zastosowanie swoistego mechanizmu checks and balances*. Wolność ma być możliwie jak najszerzej pojęta, lecz ogranicza ją wzgląd na najuboższych. Równość gwarantuje każdemu tę samą dozę szacunku i zapewnia pomoc państwową w przypadku krachu życiowego. [...] Każdy racjonalnie myślący człowiek uzna za najważniejsze ochronić się przed złym losem, bez względu na to, jak prawdopodobne jest takie lub inne nieszczęście. Nikt na przykład nie chciałby się przekonać [...], że jest chory na hemofilię i musi wydawać z własnej kieszeni 4 tys. dolarów rocznie na niezbędne lekarstwa. Każdy raczej zdecyduje, że należy wprowadzić rozbudowany system ubezpieczeń od utraty zdrowia, od utraty życia, od bankructwa, bezdomności, bezrobocia itp. Ta dość kosztowna polityka określana jest jako maksymin. Jest to strategia zagwarantowania sobie możliwie najwyższej z minimalnych wpłat, jakie społeczeństwo oferuje ofiarom nieszczęść i niepowodzeń. Rawls zakłada, że za zasłoną niewiedzy ludzie będą wybierać maksymin, ponieważ bardziej będą się bali nieszczęść niż ufali pomyślności losu.

Źródła: J. Hołówka, Jak można poprawić teorię Rawlsa, „Civitas. Studia z Filozofii Polityki”, nr 4/2000.

* checks and balances - hamowanie się i równowaga

A. Podaj, co - według autora tekstu - jest najtrudniejszym do rozwiązania problemem ustrojowym państwa. Jakie rozwiązanie tego problemu znalazł autor?

B. Wskaż sprzeczność między teorią Johna Rawlsa a zasadami ideologicznymi i praktyką funkcjonowania anarchizmu i komunizmu.

---