1.Ogolna ilość i znaczenie krwi

Krew- tkanka płynna łączna zawierająca osocze i krwinki czerwone, białe, płytki krwi. Całkowita objętość krwi u dorosłego człowieka wynosi 7-8% masy ciała, czyli około 70-80 ml krwi na kilogram masy ciała, czyli człowiek o przeciętnej masie ciała ma w sobie 5 do 6 litrów krwi (z racji różnicy w rozmiarach i masie ciała, mężczyźni mają przeciętnie około litra więcej krwi od kobiet). U dzieci krew to ok. 1/10 do 1/9 wagi ciała. K. tętnicza-jasny czerwony, k. żylna ciemno czerwony.

Funkcje krwi to:

-transportowa-przenosi O2 i CO2,składniki odżywcze, produkty przemiany materii

-utrzymanie homeostazy

-obronna-polega na rozpoznawaniu i unieczynnianiu antygenów (m.in. bakteria, wirusy, komórki nowotworowe)

-utrzymaniu odpowiedniego pH 7,45-7,35

-utrzymanie odpowiedniego ciśnienia osmotycznego

-oczyszczająca

-termoregulacja-przenosi ciepło np.: z mięśni i wątroby. Informuje podwzgórze o tym, czy organizm jest ogrzany

2. Właściwości osocza i glowne funkcje jego składników

Właściwości osocza:

-to koloidalny roztwór białek umożliwiający zawiesznie w nim elementów morfotycznych krwi w formie rozproszonej

-składa się z 90% z wody i w 7% z białek(albumin,globulin,fibrynogenu)

-składa sie także z cholesterolu, kwasów tłuszczowych, glukozy, enzymów, barwników, mocznika, kwasu moczowego, kraeatyniny, i związków nieorganicznych w formie zdysocjowanej na kationy: Na+, K+, Ca+, Mg+ oraz aniony: chlorowe, fosforanowe, węglanowe i białczanowe

Składniki nieorganiczne

Kluczowa rola w prawidłowym funkcjonowaniu komórek, szczególnie nerwowych i mięśniowych.. Składniki nieorganiczne wraz z białkami osocza pełnią zasadniczą rolę w utrzymaniu odpowiedniego odczynu (pH) osocza, co nazywamy równowagą kwasowo-zasadową.

Lipidy osocza

.Należą do nich tak znane substancje, jak cholesterol, trójglicerydy, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach - A, D, E i K - oraz wolne kwasy tłuszczowe, fosfolipidy, hormony steroidowe wydzielane przez korę nadnerczy, jądro i jajnik. Prawie wszystkie z tych substancji są związane z białkami, tworząc lipoproteiny.Zasadniczą funkcją lipoprotein jest przenoszenie wspomnianych wyżej substancji lipidowych do komórek.

Białka

Są wytwarzane w wątrobie i ich główną funkcją jest wiązanie wody dzięki tzw. ciśnieniu onkotycznemu. Jeśli albumin zabraknie, to woda "ucieka" z łożyska krwionośnego np. do tkanek, tworząc obrzęki. Albuminy pełnią także funkcje nośnika dla innych substancji, np. hormonów.

Globuliny są bardzo niejednorodną grupą dzielącą się na alfa1, alfa2, beta i gamma-globuliny. Gamma- zasadniczą rolą jest funkcja obronna. Poza tym globuliny, stanowią nośnik dla innych substancji i jonów.

3.Bialka osocza i rola poszczególnych frakcji

BIAŁKA są najważniejszymi składnikami organicznymi krwi. Dzielą się na trzy frakcje: albuminy, globuliny, fibrynogen.

 ALBUMINY stanowią prawie 55% wszystkich białek. Są wytwarzane w wątrobie i ich główną funkcją jest wiązanie wody dzięki tzw. ciśnieniu onkotycznemu. Jeśli albumin zabraknie, to woda "ucieka" z łożyska krwionośnego np. do tkanek, tworząc obrzęki. Albuminy pełnią także funkcje nośnika dla innych substancji, np. hormonów.

 GLOBULINY są bardzo niejednorodną grupą dzielącą się na alfa1, alfa2, beta i gamma-globuliny. Inny podział uwzględniający ich budowę wyróżnia mukoproteiny i glikoproteiny (połączenia białek z węglowodanami), lipoproteiny (połączenia z lipidami), globuliny wiążące jony metali (np. transferyna wiążąca żelazo czy ceruloplazmina będąca magazynem miedzi) oraz gamma-globuliny (które dzielą się na podtypy określane literami alfabetu: G, A, M, D, E).

Gamma-globuliny wytwarzane są w węzłach chłonnych i ich zasadniczą rolą jest funkcja obronna. Można je bowiem utożsamić z przeciwciałami. Poza tym globuliny, podobnie jak albuminy, stanowią nośnik dla innych substancji i jonów. W tej frakcji zawarte są również enzymy krwi.

 FIBRYNOGEN jest kolejnym białkiem osocza, wytwarzanym w wątrobie. Z fibrynogenu powstają pod wpływem trombiny cząsteczki fibryny, które tworzą sieć włókien składającą się na skrzep krwi.

4.Krwinki czerwone - ilość, rola, erytropoeza

Ilość krwinek czerwonych=ERYTROCYTÓW:

-5mln 200tys/1mm3-MĘŻCZYŹNI

-4mln 700tys/1mm3-KOBIETY

ROLA: krwinki czerwone transportują cząsteczki O2 z płuc do tkanek a CO2 z tkanek do płuc

CECH CHARAKTERYSTYCZNE: są dwuwklęsłą soczewką co sprzyja wymianie gazowej i odkształcaniu się przy przechodzeniu przez naczynia włosowate, szkielet erytrocytu tworzą SPEKTRYNY- decydują o dwuwklęsłości, nie mają jądra-brak procesów metabolicznych-stąd oszczędność tlenu, żyją 120 dni i rozpadają się w śledzionie

ERYTROPOEZA: jest to proces tworzenia się erytrocytów trwający 7dni.Powstają one w szpiku kostnym czerwonym z wyjściowej komórki, którą jest PROERYTROBLAST, przekształcający się w erytroblast zasadochłonny, następnie w obojętnochłonny i kwasochłonny. Kolejną formą rozwojowa jest RETIKULOCYT(z pozostałością po jądrze) oraz ERYTROCYT DOJRZAŁY. Erytrocyty żyją 120 dni i rozpadają się w śledzionie. Z ich rozpadu uwalnia się hemoglobina, która podąża żyłą wrotną do wątroby, gdzie przekształca się w BILIWERDYNĘ, a następnie BILIRUBINĘ wchłanianą do krwi.

5.Zjawisko sedymentacji krwinek - odczyn Biernackiego (OB.)

Miara szybkości opadania czerwonych krwinek w osoczu w jednostce czasu. Zwykle jest określany po jednej, a czasem dwóch godzinach. W warunkach fizjologicznych jest wartością stałą, zależną od masy właściwej krwinek i osocza, stężenia białek krwi, wielkości opadających cząstek i innych mniej poznanych czynników.

Ciężar właściwy krwinek czerwonych 1,09 a osocza 1,027. Jest odczynem nieswoistym, nie możemy określić dokładnie z jakim schorzeniem mamy do czynienia, niespecyficzny wskaźnik procesu zakaźnego. Prawidłowe OB. Po 1h dla mężczyzn 2-8 mm, kobiet 4-10mm. U osób starszych wartości te są wyższe. Przyspieszone OB fizjologicznie występuje w trakcie miesiączki i ciąży. W stanach chorobowych w zakażeniech, kile, choroby reumatoidalne, wątroby, zespole nerczycowym.

6. Hemoglobina: budowa, związki hemoglobiny, krzywa dysocjacji

HEMOGLOBINA składa się z :

-4łańcuchów polipeptydowych-2łańcuchy polipeptydowe alfa i 2 łańcuchy polipeptydowe beta

-4cząsteczki hemu

ROLA:  służy do transportu:

-O2 z płuc do tkanek

-CO2 z tkanek do płuc

ZWIAZKI HEMOGLOBINY:

-OKSYHEMOGLOBINA= hemoglobina +tlen (reakcja utlenowania)Fe²⁺

-HEMOGLOBINA GLIKOLIZOWANA+ hemoglobina+ glukoza

-MIOGLOBINA=1łańcuch polipeptydowy+1grupa hemu

-KARBOKSYHEMOGLOBINA= hemoglobina+ CO

-KARBAMINOHEMOGLOBINA= hemoglobina+ CO₂

-Cjanki- methemoglobina (r. utlenienia) Fe ³⁺

Krzywa wysycenia Hb tlenem w zależności od prężności tlenu. Z płuc henoblobina pobiera tlen ( temp. spada, pH wzrasta, CO₂ maleje, 2,3 BPG spada) i przenosi do tkanek w 75% ( temp. Rośnie, pH maleje, CO₂ rośnie). Zjawisko polegające na zmniejszeniu powinowactwa Hb do tlenu w warunkach obniżonego Ph to efekt Bohra.

7. Ogólna charakterystyka leukocytów ilość rodzaje rola fizjologiczna

Leukocyty, krwinki białe - komórkowy składnik krwi. Leukocyty są niemal bezbarwne i mniej liczne od erytrocytów, posiadają zdolność ruchu. Żyją nawet do 20 lat. Ich zadaniem jest ochrona organizmu przed patogenami takimi jak wirusy i bakterie. ich liczba waha się od 4×10⁹ do 10×10⁹ w litrze krwi (podając inaczej: 4-10 tys./mm³ lub 4-10 G/L)

są większe od krwinek czerwonych

w ich komórkach występuje jądro (mają swój własny metabolizm i możliwość podziału)

u dużej części krwinek białych (granulocyty) w cytoplazmie występuje charakterystyczna ziarnistość (są to lizosomy, które zawierają enzymy)

Leukocyty są podstawowym elementem układu odpornościowego. Ich funkcja odpornościowa jest realizowana przez: fagocytozę (pochłanianie, trawienie komórek drobnoustrojów oraz martwych krwinek czerwonych przez część krwinek białych) odporność swoistą (przeciwciała)

Leukocyty dzielą się na:

agranulocyty - w skład których wchodzą:

limfocyty

monocyty

granulocyty - w skład których wchodzą:

neutrofile

eozynofile

bazofile

Średnia zawartość krwinek białych w 1 cm³ krwi to ok. 7000. Prawie 60 % leukocytów stanowią komórki zawierające ziarnistości w cytoplazmie czyli granulocyty, dzielące się na neutrofile (białka obojętnochłonne), eozynofile (kwasochłonne), oraz bazofile (zasadochłonne).Limfocyty (stanowią 35 % całej sumy leukocytów) oraz monocyty (5 % leukocytów) to bezziarniste agranulocyty. Powstają nie tylko w czerwonym szpiku kostnym, ale także w narządach limfatycznych oraz takich gruczołach jak: migdałki, śledziona czy grasica. Mają duże jądra i mogą przekształcać się w inne komórki tkanek łącznych.

54-62% Neutrofile (granulocyty obojętnochłonne) zapewniają ochronę przed drobnoustrojami na drodze fagocytozy, są wytwarzane intensywnie podczas stanów zapalnych. Posiadają jądra podzielone na segmenty (2-5). Poruszają się ruchem pełzakowatym. Są odpowiedzialne za wytwarzanie ropy. Żyją 2-4 dni, umierają od zatrucia bakteriami.

1-6% Eozynofile (granulocyty kwasochłonne) są odpowiedzialne za niszczenie obcych białek np. alergenów. Są intensywnie wytwarzane podczas zarażenia pasożytem. Poruszają się ruchem pełzakowatym i fagocytują. Są odpowiedzialne za niszczenie larw i jaj pasożytów. Mają jądro okularowe. Eozynofile regulują procesy alergiczne - powodują, że alergia jest łagodniejsza

<1% Bazofile (granulocyty zasadochłonne) posiadają zdolności do fagocytozy. Nie poruszają się ruchem pełzakowatym. Produkują interleukinę 4, która pobudza limfocyty B oraz heparynę i serotoninę.

Granulocyty biorą udział w reakcjach alergicznych i wspomagają limfocyty w niszczeniu ciał obcych.

25-33% Limfocyty należą do agranulocytów. Mają kuliste jądra i okrągły kształt. Dzielą się na:Limfocyty B - dojrzewają w węzłach chłonnych lub grudkach limfatycznych

Limfocyty T:

Limfocyty Th - powodują odpowiedź immunologiczną organizmu

Limfocyty Tc - są odpowiedzialne za niszczenie wirusów

Limfocyty Ts - powodują zmniejszenie reakcji odpornościowej organizmu. Ich niedobór wzmaga alergię.

Limfocyty występują w dwóch postaciach, jako limfocyty B (funkcjonują w ramach odpowiedzi humoralnej) i limfocyty T (funkcjonują w ramach odpowiedzi komórkowej) i mają za zadanie wytwarzać przeciwciała (immunoglobuliny), które są obronną reakcją organizmu na obecność obcych antygenów, przy czym komórki B w reakcjach immunologicznych potrzebują pomocy specyficznych limfocytów (komórek) T - Th (od T helper), tzw. limfocytów pomocniczych. Istnieją także inne limfocyty, których działanie polega na regulacji pracy komórek B. Komórki NK (natural killers - naturalni zabójcy) to specyficzne limfocyty, których nazwa pochodzi od pełnionej funkcji, tj. niszczenia komórek nowotworowych i ciał wirusów. Ich działanie polega na niszczeniu błony komórkowej i uwalnianiu jej treści, która później jest fagocytowana. Krwinki białe produkowane są w szpiku kostnym, węzłach chłonnych, grasicy i śledzionie.

2-10% Monocyty są największymi z leukocytów. Posiadają duże jądro oraz wytwarzają interferon. Monocyty mają dużą zdolność do fagocytozy. Gdy dojrzeją przekształcają się w makrofagi. Monocyty niszczą bakterie przez fagocytozę. Gdy monocyty są umiejscowione w tkankach, nazywane są makrofagami. Nadawane są im specyficzne nazwy ze względu na umiejscowienie, np. w węzłach chłonnych tworzą, tzw. komórki wyściełające zatoki. Stanowią najmniejszą grupę leukocytów.

Makrofagi Są to dojrzałe monocyty. Mają zdolność do przedostawania się poza światło naczyń.

8.Rodzaje odporności organizmu.

Antygeny to rozmaite białka, glikoproteiny, lipidy i sacharydy komórek i drobnoustrojów oraz substancje organiczne i nieorganiczne abiotycznego pochodzenia. Cechuje je immunogenność tj. zdolność wywołania odpowiedzi organizmu np. w postaci przeciwciał, antygenowość tj. zdolność do swoistego reagowania z przeciwciałem lub aktywną uczuloną komórką. Wniknięcie antygenu do organizmu

odpowiedź nieswoista inaczej wrodzona; polega na wytwarzaniu naturalnych barier ochronnych dla różnych czynników tkankotwórczych.

odpowiedź swoista; jest wynikiem kontaktu komórek układu odpornościowego z antygenem koniecznego do uruchomienia mechanizmów obronnych: namnożenia limfocytów B i T oraz makrofagów

Bariery naturalne organizmu

morfologiczne (skóra, błony śluzowe przewodu pokarmowego i płuc)

fizjologiczne (enzymy trawienne, łzy, inne wydzieliny, kaszel, kichanie, biegunka)

immunologiczne (komórki żerne, granulocyty, interferon)

odporność komórkowa - charakteryzuje się gromadzeniem wokół antygenu komórek, głównie limfocytów T, które bezpośrednio reagują z antygenem, a poprzez m.in. wydzielanie substancji zwanych limfokininami wciągają do odpowiedzi immunologicznej także makrofagi oraz granulocyty.

odporność humoralna - polega na wytwarzaniu i uwalnianiu do płynów środowiska organizmu przeciwciał; wiąże się ona z czynnością limfocytów B.

Po wniknięciu antygenu do komórki układ odpornościowy syntetyzuje i uwalnia do surowicy krwi przeciwciała. Są to specyficzne białka odpornościowe lub immunoglobuliny. Jedno przeciwciało neutralizuje dwa antygeny.

Pamięć immunologiczna to silniejsze i szybsze reagowanie na każdy następny kontakt z określonym antygenem.

Różne rodzaje odporności swoistej

czynna;

naturalna (przebyte choroby i zakażenia)

sztuczna (szczepienia ochronne)

bierna;

naturalna (przeciwciała matki przekazywane przez łożysko matki)

sztuczna (surowice odpornościowe np. przeciwtężcowa, przeciwjadowa)

Szczepionki są to preparaty zawierające żywe, lecz pozbawione zjadliwości drobnoustroje lub ich martwe elementy. Składnikami szczepionek mogą być również toksyny będące produktami przemiany materii drobnoustrojów.

Surowice odpornościowe zawierają gotowe przeciwciała. Są podawane, kiedy organizm nie może dostatecznie szybko uruchomić mechanizmów odporności czynnej.

Gamma globulina człowieka to zagęszczona surowica krwi ludzi zdrowych zawierająca małe ilości różnych białek odpornościowych.

Seroterapia to leczenie z zastosowaniem surowic odpornościowych.

Obniżona reaktywność układu immunologicznego jest przyczyną wzrostu częstości zachorowań oraz nietypowego, cięższego przebiegu wielu infekcji. Może to mieć miejsce w sezonach zwiększonej podatności na infekcje górnych dróg oddechowych, kiedy organizm jest szczególnie narażony na działanie chorobotwórczych drobnoustrojów. Prewencja w tym zakresie polega na czynnej immunizacji sztucznej organizmu: zastosowaniu odpowiedniej szczepionki lub immunomodulacji organizmu za pomocą suplementów diety. Środki stosowane w procesie immunomodulacji (tzw. immunomodulatory) aktywizują mechanizmy odporności nieswoistej (np. stymulacja procesu fagocytozy przez polisacharyd betaglukan, hamowanie adsorpcji patogenów do komórek gospodarza przez proteinę laktoferynę i inne). W wyniku ich działania dochodzi do regulacji odpowiedzi zapalnej organizmu, a w konsekwencji spadku liczby infekcji, złagodzenia ich przebiegu.

9. Płytki krwi - liczba właściwości znaczenie

Trombocyt - podłużna komórka pozbawiona jądra odgrywająca u większości kręgowców istotną rolę w procesach krzepnięcia krwi. U człowieka zwana także płytką krwi, a dawniej płytką Bizzozera.

Są to dyskowate struktury, mniejsze od pozostałych komórkowych składników krwi człowieka, otoczone błoną komórkową fragmenty cytoplazmy megakariocytów, które znajdują się w szpiku kostnym. Zawierają w cytoplazmie szereg ziarnistości zawierających liczne mediatory biologiczne, a na powierzchni glikoproteiny spełniające funkcje receptorowe. Płytki krwi są odpowiedzialne za proces inicjacji krzepnięcia, fibrynolizy i skurczu naczyń krwionośnych. W razie uszkodzenia tkanki, w osoczu rozpoczyna się seria reakcji chemicznych, w wyniku których fibrynogen zostaje przekształcony w cząsteczki fibryny, te zaś zlepiają się, tworząc siateczkę zasklepiającą ranę. W siatce tej więzną następnie erytrocyty i trombocyty - w wyniku czego powstaje skrzep. Płytki krwi nie przypominają ani białych krwinek (leukocytów), ani czerwonych krwinek (erytrocytów).

Norma płytek krwi u (dorosłego) człowieka wynosi 200-400 tys./mm³ krwi. Żyją od 1 do 2 tygodni.

10.Krzepnięcia krwi ; zewpochodne i wewpochodne ?

Krzepniecie krwi polega na wytraceniu sie z rozpuszczalnego białka osocza zwanego fibrynogenem w nierozpuszczalna postać zwana włóknikiem albo fibryna. Jest to złożony proces uwarunkowany działaniem szeregu enzymów i ciał czynnych występujących w osoczu i tkankach. krzepniecie krwi ma dla organizmu znaczenie obronne gdyż zapobiega jej utracie po zranieniach. W procesie krzepnięcia krwi odgrywają ważną role tzw. komórki płytkowe czyli trombocyty. Na klasyczny schemat krzepnięcia krwi składają sie 4 zasadnicze składniki. Z osocza wytraca sie część białka zwana fibrynogenem w postaci włóknika czyli fibryny. Reakcja ta zachodzi tylko wówczas gdy we krwi pojawi sie substancja zwana Trąbina. Trombina znajduje sie we krwi w postaci nieczynnej która nosi nazwę protrombiny. Protrombina jest ciałem białkowym powstającym w wątrobie. Do syntezy protrombiny w wątrobie konieczna jest witamina K. Protrombina ulega aktywacji czyli przemianie na aktywna trombinę pod wpływem trombokinazy przy udziale jonów wapnia.

Krzepnięcie krwi składa się z trzech etapów.
Etap 1
Etap pierwszy rozpoczyna się wraz z przecięciem lub zranieniem skóry. W ten sposób organizm broni się przeciw licznym patogenom próbującym wedrzeć się do ciała. Organizm uruchamia ciąg zdarzeń, które powodują zahamowanie utraty krwi. Na tym etapie z tętnic włosowatych wypływa krew, a w ranie gromadzą się bakterie. Wtedy rozpoczyna się proces gojenia rany.
Etap 2
W pierwszym etapie tkanka skórna została uszkodzona i znajdujące się w niej drobne naczynia są przecięte. W drugim etapie trombocyty, fragmenty komórek zwane płytkami krwi, są przyciągane do miejsca zranienia. Tam sklejają się i tworzą czop hamujący krwawienie. Następnie przez komórki krzepnięcia i komórki skóry zostaje wytworzona substancja, która tworzy siateczkę drobnych włókien. W niej zostają uwięzione erytrocyty. Dzięki temu powstaje skrzep krwi. Atakujące organizm bakterie są niszczone dzięki leukocytom, czyli białym krwinkom, które natychmiast wędrują w miejsce zranienia.
Etap 3
W drugim etapie przez krwinki czerwone został utworzony skrzep krwi. W etapie trzecim struktura ta wysycha i kurczy się. Na zewnętrznej części rany jest widoczny strup, który zabezpiecza odnawiające się tkanki. Dodatkowym jego zadaniem jest utworzenie bariery dla bakterii. Po naprawie tkanki strup odpada. Wtedy można ujrzeć nowo naprawioną skórę. Wytworzenie takiego skrzepu może uniemożliwić wysokie ciśnienie panujące w dużych naczyniach. Dlatego przecięcie ich jest bardzo niebezpieczne. Krzepnięcie krwi dzieli się na:

· KRZEONIĘCIE WEWNĄTRZPOCHODNE - krew krzepnie na skutek kontaktów z materiałami lub związkami o ładunku ujemnym np. szkło, kolagen, endotoksyny krążące we krwi

· KRZEPNIECIE ZEWNĄTRZPOCHODNE- zetknięcie się krwi wypływającej z naczyń krwionośnych z uszkodzoną tkanką, z której uwalnia się tromboplastyna tkankowa

11. Grupy krwi, rodzaje dziedziczenie znaczenie w medycynie?

Grupa krwi determinowana jest przez charakterystyczny zestaw zakodowanych genetycznie antygenów, znajdujących się na krwinkach czerwonych (erytrocytach). Antygeny te mogą być białkami, policukrami, glikoproteinami lub glikolipidami.
Wyróżniamy aż 29 odrębnych układów grup krwi, z których najważniejsze są cztery poniższe:

system AB0 (możliwe grupy krwi: 0, A, B, AB)

system Rh (możliwe grupy krwi: Rh+ i Rh-)

system MN (możliwe grupy krwi: M, N, MN)

system Kella (możliwe grupy krwi: K+ i K-)

Powszechnie znane i najważniejsze układy to: AB0 i Rh. W Polsce najbardziej popularnymi grupami krwi systemu AB0 są: A (38,5% ludzi) i 0 (33,4% ludzi).
W systemie Rh grupa Rh+ cechuje 82% Polaków, podczas gdy grupa Rh- tylko dopełniające 18%.
Nietrudno więc wywnioskować, że w naszym kraju najczęściej występują ludzie z krwią: A Rh+ oraz 0 Rh+.
Grupa krwi 0 oznacza brak antygenów A i B na erytrocytach, grupa A - to obecność antygenu A i brak antygenu B, grupa B - odwrotnie, a AB - obecność obydwu antygenów.
Jako, że zdrowy organizm nigdy nie produkuje przeciwciał przeciw własnym antygenom, to u ludzi z grupą AB nie ma przeciwciał ani przeciw A, ani przeciw B. Mogą oni zatem dostawać krew od wszystkich 4 typów dawców (krew 0, A, B, AB). Mówimy, że grupa AB cechuje uniwersalnych biorców.
Ludzie z grupą 0 mają przeciwciała zarówno przeciw A jak i B, więc mogą oni dostać krew jedynie od grupy 0, bo grupy A, B i AB spowodowałyby u nich atak na obce antygeny. Z drugiej strony, mogą oni oddawać krew wszystkim, bo ich erytrocyty wolne są od antygenów A i B, które mogłyby w przeciwnym razie wywołać zgubną odpowiedź immunologiczną. Mówimy, że grupa 0 cechuje uniwersalnych dawców.
Spójrzmy na poniższą tabelę:

U ludzi z grupą krwi Rh- bardzo rzadko występują przeciwciała przeciwko antygenowi Rh+, więc układ Rh ma przy transfuzjach daleko mniejsze znaczenie.
Jego waga jest znacznie większa w szczególnym przypadku ciąży kobiety z grupą Rh-. Jeśli dziecko dziedziczy grupę Rh+ po ojcu, to krew takiego noworodka, przedostająca się do krwiobiegu matki podczas porodu, indukuje w nim produkcję przeciwciał anty-Rh+.
Jeśli kobieta ta ma drugie dziecko z grupą Rh+, to jej przeciwciała przenikają przez łożysko i powodują u płodu ciężką niedokrwistość, zaburzenia rozwojowe, a nawet obumarcie. Jest to tzw. konflikt serologiczny.
Grupa krwi nie jest charakterystyczna dla pojedynczego człowieka, tak jak np. odcisk palca. Jednak jest ona dziedziczona i wiadomo jakie są możliwe grupy krwi u dziecka, gdy znamy te u matki i ojca. Wykluczenie ojcostwa możliwe jest wtedy, gdy dziecko ma grupę, która nie może wyniknąć z krzyżówki matki i domniemanego ojca. W poniższej tabeli, w żółtych komórkach, przedstawione są grupy krwi, jakie może mieć dziecko z danej krzyżówki:

W niektórych przypadkach zdarza się, że osoba ma geny antygenu A i/lub B, ale z powodu braku innego enzymu, antygenów tych brak na krwinkach czerwonych (jak u grupy krwi 0). Jest to tzw. fenotyp Bombay.
Należy jednak pamiętać, że potwierdzenie ojcostwa mogą dać tylko szczegółowe badania sekwencji satelitarnego DNA.

12. Właściwości mięśnia sercowego

Serce jest zbudowane ze swoistego mięśnia poprzecznie-prążkowanego, ma ono kształt stożka skierowanego podstawą ku górze. Podzielone jest ono na dwa przedsionki (prawy i lewy), oraz dwie komory (prawa i lewa)

Przedsionki są zbiornikami krwi, do których dochodzą żyły, natomiast komory odpowiadają za przepompowanie krwi z serca do tętnic.

Do lewego przedsionka krew dostaje się poprzez żyłę główną górną oraz dolną, do prawego przedsionka dostaje się krew przez żyły płucne.

Prawa komora pompuje krew do tętnicy płucnej, a lewa komora do aorty.

Przedsionek prawy od przedsionka lewego oddziela przegroda miedzyprzedsionkowa, a prawą od lewej komory oddziela przegroda miedzykomorowa. Przedsionek lewy i komora lewa łączą się ujściem przedsionkowo-komorowym lewym, i identycznie przedsionek prawy łączy się z komorą prawą ujściem przedsionkowo-komorowym prawym.

szybki, energiczny skurcz

- niezależny od naszej woli

- nie ulega zmęczeniu

- tworzy syncytium

- jądra komórkowe wewnątrz włókna

- wstawki

- przeciętna częstość skurczu 72/min, 100 000/ dobę

- przepływ krwi: 5litrów/min, 20-30 litrów/min przy wysiłku

- możliwy przerost czynnościowy

-poprzecznie prążkowane

-unerwione autonomicznie

-brak płytek motorycznych, obecne "synapsy w przebiegu"

-brak jednostek motorycznych

-charakterystyczny długi potencjał czynnościowy

-wysoki współczynnik wykorzystania tlenu 80%

-wysoka sprawność energetyczna mięśnia ok.40%

-zdolność katabolizowania kwasów tłuszczowych i ciał ketonowych

-zjawisko elektryczne współistnieje z mechanicznym

Ad 13 Potencjał spoczynkowy i czynnościowy mięśnia sercowego

- szybki, energiczny skurcz

- niezależny od naszej woli

- nie ulega zmęczeniu

- tworzy syncytium

- jądra komórkowe wewnątrz włókna

- wstawki

- przeciętna częstość skurczu 72/min, 100 000/ dobę

- przepływ krwi: 5litrów/min, 20-30 litrów/min przy wysiłku

- możliwy przerost czynnościowy

-poprzecznie prążkowane

-unerwione autonomicznie

-brak płytek motorycznych, obecne "synapsy w przebiegu"

-brak jednostek motorycznych

-charakterystyczny długi potencjał czynnościowy

-wysoki współczynnik wykorzystania tlenu 80%

-wysoka sprawność energetyczna mięśnia ok.40%

-zdolność katabolizowania kwasów tłuszczowych i ciał ketonowych

-zjawisko elektryczne współistnieje z mechanicznym

Potencjał czynnościowy komórki mięśnia sercowego dzielimy na 5 faz:

Faza 0 - szybka depolaryzacja

(zależy od szybkiego dośrodkowego prądu Na⁺ )

Faza 1 - wczesna repolaryzacja

(przesunięcie jonów chloru do wnętrza komórki, a potasu do przestrzeni zewnątrzkomórkowej)

Faza 2 - faza plateau

(równowaga między wolnym dośrodkowym prądem wapniowo-sodowym, a odśrodkowymi prądami potasowymi

Faza 3 - końcowa repolaryzacja

(przewaga odśrodkowego prądu potasowego nad wygasającym dośrodkowym prądem wapniowo- sodowym. Pod koniec tej fazy rozpoczyna pracę pompa jonowa)

Faza 4 - potencjał spoczynkowy

(stan polaryzacji utrzymywany dzięki aktywności pompy sodowo- potasowej)

Potencjał czynnościowy w mięśniu sercowym 

Mechanizm powstawania potencjału czynnościowego w mięśniu sercowym:

Powolna depolaryzacja - potencjał rozrusznikowy (spadek IK, wolny wzrost ICa)

Szybki wzrost - nagły wzrost ICa

Powolny spadek - spadek INaCa i wzrost IK

Wyjście z hiperpolaryzacji  - wzrost If (prąd Na i K aktywowany hiperpolaryzacją) 

Ad 14 Cykl pracy serca- podział na fazy, wartości ciśnienia w jamach serca.

Cykl serca trwa 0,8 sek; powtarza się 75 razy na minutę.

Cykl rozpoczyna się skurczem przedsionków, co powoduje wzrost ciśnienia w przedsionkach. Na skutek tego krew przepływa z nich do komór powodując ich dodatkowe wypełnienie, tak więc skurcz przedsionków warunkuje wypełnienie komór przed ich przystąpieniem do skurczu i ostateczną wartość ciśnienia rozkurczowego. Napełnione krwią przedsionki kurczą się gdy otwarte są zastawki przedsionkowo - komorowe, krew nie cofa się wtedy z przedsionków do żył lecz przelewa do komór. Pod koniec skurczu przedsionków zastawki zamykają się aby nie dopuścić do zwrotnego przepływu krwi do przedsionków. Skurcz komór jest znacznie dłuższy i silniejszy od skurczu przedsionków. Pierwsza faza skurczu komór zaczyna się od zamknięcia zastawek przedsionkowo - komorowych a kończy otwarciem zastawek półksiężycowatych, druga faza dzieli się na fazę szybkiego wyrzutu i zredukowanego wyrzutu. Rozkurcz komór zaczyna się od spadku ciśnienia w komorach. Wszystkie zastawki serca zostają zamknięte. Okres szybkiego wypełnienia się komór rozpoczyna się od otworzenia zastawek przedsionkowo - komorowych i przepływu do komór krwi nagromadzonej w przedsionkach.

Pauza: po której kurczy się mięsień przedsionków.

Ciśnienie w tętnicy płucnej: 22-25/8-10

Ciśnienie w aorcie:120/80

Rola układu zastawek serca.

W sercu znajdują się cztery zastawki: dwie pomiędzy przedsionkami serca a komorami serca (zastawka dwudzielna-D po stronie lewej i trójdzielna- T po stronie prawej) oraz dwie pozostałe (zastawka aortalna- Ao i zastawka pnia płucnego- P) leżące w miejscu wyjścia dużych naczyń krwionośnych (aorta, tętnica płucna) z lewej i prawej komory serca. Zastawki otwierają się i zmykają bez przerwy w trakcie całego życia człowieka. Ich rola polega na zapobieganiu cofania się krwi z komór do przedsionków oraz z dużych naczyń (aorty, tętnicy płucnej) do komór serca; warunkują one prawidłowy przepływ krwi przez serce.

Ad 15 Układ bodźco - przewodzący.

Jest to określona grupa komórek mięśnia sercowego, która ma zdolność do wytwarzania oraz rozprowadzania rytmicznych impulsów nerwowych wywołujących skurcz serca.

Układ ten składa się z:

1. Węzła zatokowo- przedsionkowego

2. Węzła przedsionkowo - komorowego

3. Pęczka przedsionkowo- komorowego Hisa- odchodzi on od węzła przeds. - kom., przechodzi przez przegrodę przeds. - kom. I dzieli się na odnogę prawą i lewą. Odnogi te dzielą się na mniejsze gałęzie, które kończą się tzw. włóknami Purkiniego.

Węzeł zat. - przeds. Zwany jest rozrusznikiem serca (I-rzędu) jego komórki mają niestabilny potencjał spoczynkowy. Wysyła on bodźce z częstotliwością 70/min. Jeżeli węzeł ten nie jest w stanie wytwarzać impulsów funkcję tą przyjmuje rozrusznik drugiego węzła przeds.- kom. Jednak częstotliwość z jaką rozładowują się w nim komórki wynosi 40 - 60 razy na minutę. Przy uszkodzeniu tego węzła dochodzi do całkowitego oddzielenia czynnościowego przedsionków i komór. Mamy wówczas do czynienia z tzw. blokiem serca. Funkcję rozrusznika komór zaczynają wtedy pełnić pęczki Hisa tzw. rozrusznik III-rzędu. Komory kurczą się wtedy z częstotliwością 30-40 razy na minutę. W przypadku całkowitego rozregulowania czynności serca stosuje się sztuczne rozruszniki zasilane z baterii i wysyłające bodźce z częstotliwością prawidłową tj. 70 razy/min.

Ad 16 Cechy metabolizmu mięśnia sercowego

W zdrowym sercu ATP jest produkowane wyłącznie na drodze przemian tlenowych. Serce wykorzystuje głównie glukozę i wolne kwasy tłuszczowe, białka ketonowe. Gdy naczynia krwionośne ulegają zwężeniu z powodu miażdżycy przepływ krwi staje się niedostateczny, mięsień sercowy rozpoczyna wytwarzanie ATP na drodze glikolizy beztlenowej i powstaje kwas mlekowy. To pociąga wiele niekorzystnych następstw.

Ad 17 Objętość wyrzutowa i pojemność minutowa serca. Wskaźnik sercowy.

Pojemność minutowa serca. Serce w spoczynku wykonuje około 72 skurczów na minutę, za każdym skurczem wtłaczając odpowiednią ilość krwi do tętnic.

Suma przepompowanej krwi w ciągu minuty nosi nazwę pojemności minutowej serca, która jest iloczynem pojemności wyrzutowej    i częstości skurczów na minutę. Zatem praca wykonywana przez serce w ciągu 1 minuty nosi nazwę pojemności minutowej serca. Pojemność minutowa serca człowieka w stanie spoczynku wynosi średnio około 5,5 litra.

      Objętość (pojemność) wyrzutowa serca.  Podczas skurczu komór serca każda z nich wtłacza do dużych tętnic określoną objętość krwi. Ilość krwi, którą każda z komór wtłacza do tętnic w czasie jednego skurczu określa się jako pojemność albo objętość wyrzutową serca. Dla lewej komory wynosi 95,5 gramometrów całkowita praca wyrzutowa serca osiąga około 114 gramometrów w warunkach spokoju daje to około 12 tysięcy kilogramometrów na dobę. Pojemność wyrzutowa jest jednakowa dla obu komór i u człowieka w stanie spoczynku wynosi około 70-80 mililitrów. Pojemność rozkurczowa każdej z komór ma około 200 mililitrów.

Ad 18 Wpływ układu autonomicznego na serce.

Antagonistyczne działanie układu autonomicznego na serce: Układ przywspółczulny uwalnia acetylocholinę (ACh), co zmniejsza przepuszczalność dla Ca²⁺ i  zwalnia pracę serca. Układ współczulny uwalnia noradrenalinę (NE), co otwiera kanały wapniowe i zwiększa siłę skurczu oraz przyśpiesza pracę serca.

Ośrodek sercowy - kontroluje pracę serca (zwiększa lub zmniejsza jego pracę). Za przyśpieszenie pracy serca odpowiedzialny jest ośrodek rdzeniowy znajdujący się w rogach bocznych rdzenia kręgowego w części piersiowej w segmentach 1-5. neurony tego ośrodka wysyłają impulsy do serca we włóknach przedzwojowych do zwojów współczulnych szyjnych: górnego środkowego i dolnego a także do zwojów pnia współczulnego. Komórki ze zwojów współczulnych przewodzą impulsy do serca przez włókna zazwojowe współczulne. Najwięcej tych włókien biegnie do serca ze zwoju szyjno - piersiowego. Z zakończeń tych włókien uwalniana jest noradrenalina przyspieszająca pracę serca. Za zmniejszenie pracy serca i częstotliwość jego skurczów odpowiedzialny jest ośrodek zwalniający pracę serca. Znajduje się on w rdzeniu przedłużonym i składają się na niego neurony jądra grzbietowego o nerwu błędnego. Neurony te za pośrednictwem włókien eferentnych biegnących do serca i przywspółczulnych komórek zazwojowych znajdujących się w samym sercu - na swych zakończeniach pod wpływem impulsacji uwalniają acetylocholinę co powoduje zwolnienie pracy serca. Ośrodek zwalniający wykazuje stałą przewagę nad przyśpieszającym.

Ad 19 Rodzaje odprowadzeń EKG

Standardowe EKG wykonuje się za pomocą 12 odprowadzeń:

• 3 dwubiegunowe kończynowe Einthovena (I, II,III)

• 3 jednobiegunowe kończynowe wzmocnione Goldbergera (aVR, aVL, aVF)

• 6 jednobiegunowych przedsercowych Wilsona (V1, V2, V3, V4, V5, V6)

Odprowadzenia dwubiegunowe kończynowe Einthovena

W tym odprowadzeniu umieszczamy cztery elektrody na ciele badanego:

• elektroda czerwona - prawa ręka ( RA)

• elektroda żółta - lewa ręka (LA)

• elektroda zielona - lewa goleń (LF)

• elektroda czarna - prawa goleń (tzw. punkt odniesienia, ziemia)

Trzy pierwsze elektrody tworzą tzw. trójkąt Einthovena, który w założeniu jest trójkątem równobocznym co sprawia iż linie poprowadzone prostopadle z każdego ze środków trzech bloków reprezentujące zerowy potencjał przetną się w środku trójkąta.

Pomiędzy pierwszymi trzema ww. elektrodami wykonuje się pomiar różnicy potencjałów (w mV):

• odprowadzenie I - różnica potencjałów między elektrodami lewa ręka a prawa ręka

• odprowadzenie II - różnica potencjałów pomiędzy elektrodami lewa goleń a prawa ręka

• odprowadzenie III - różnica potencjałów pomiędzy elektrodami lewa goleń a lewa ręka

Odprowadzenia jednobiegunowe kończynowe wzmocnione Goldbergera

Z powyższych trzech elektrod odczytujemy również wzmocnione sygnały:

• odprowadzenie aVR - z elektrody `'prawa ręka”

• odprowadzenie aVL - z elektrody „lewa ręka”

• odprowadzenie aVF - z elektrody „lewa goleń”

Odprowadzenia jednobiegunowe przedsercowe Wilsona

Połączenie razem 3 w/w odprowadzeń kończynowych daje teoretycznie wypadkowy potencjał równy 0. Ten wspólny punkt można połączyć z ujemnym biegunem galwanometru, a kolejne elektrody połączyć z biegunem dodatnim galwanometru.

W standardowym 12- odprowadzeniowym EKG wykorzystuje się 6 elektrod jednobiegunowych przedsercowych Wilsona:

• V1 - elektroda w prawym czwartym międzyżebrzu (przestrzeni międzyżebrowej), przy brzegu mostka

• V2- elektroda w lewym czwartym międzyżebrzu (przestrzeni międzyżebrowej), przy brzegu mostka

• V3- w połowie odległości między elektrodami V2 a V4

• V4 - elektroda w lewym piątym międzyżebrzu, w linii środkowo-obojczykowej lewej

• V5 - elektroda w lewym piątym międzyżebrzu, w linii pachowej przedniej lewej

• V6- elektroda w lewym piątym międzyżebrzu, w linii środkowej lewej

Ad 20 Powstawanie odcinków EKG i załamków krzywej EKG

W krzywej EKG wyróżnia się załamki lub fale, przy czym nadchodzący potencjał daje wychylenie w górę, a oddalający się w dół. Załamek P (< 0,25 mV, < 0,1 s) jest wyrazem depolaryzacji przedsionków. Fala ich repolaryzacji nie jest widoczna, gdyż jest zagłuszona przez kolejne załamki. Załamki Q (mV < 1/4, R), R i S (R + S > 0,6 mV), łącznie zespół QRS ( < 0,1 s) (nazywany tak również wtedy, gdy brakuje jednego z trzech składników), są wyrazem depolaryzacji komór.

Należy przy tym zwrócić uwagę, że zgodnie z umową w zespole QRS każdy początkowy ujemny załamek określany jest jako Q, każdy dodatni załamek jako R (z lub bez poprzedzającego Q), a każdy ujemny następujący po R jako S. Skutkiem tego może być obserwacja, że jednoimienne załamki zespołu QRS nie pojawiają się synchronicznie we wszystkich odprowadzeniach!

Jako następny nadchodzi załamek T odzwierciedlający repolaryzację komór. Chociaż de- i repolaryzacja są przebiegami przeciwstawnymi, to załamek T w warunkach normalnych wychyla się w tę samą stronę co załamek R (w większości odprowadzeń +), co oznacza, że zanikanie pobudzenia mięśnia sercowego przebiega w inny sposób niż rozprzestrzenianie się pobudzenia.

Odcinki PQ i ST leżą normalnie w linii 0 mV. W pełni pobudzone przedsionki (odcinek PQ) i komory (odcinek ST) nie wytwarzają więc żadnego mierzalnego potencjału. Odstęp PQ ( < 0,2 s) jest to czas od rozpoczęcia pobudzenia przedsionków do rozpoczęcia pobudzenia komór, zwany jest także czasem przewodzenia. Odstęp QT zależy od częstotliwości akcji serca i wynosi przy 75/min 0,35-0,40 s; jest to czas jaki komory potrzebują łącznie na de- i repolaryzację.

Ad 21Rola poszczególnych odcinków układu naczyniowego

Ad 22 Ciśnienie krwi - wartości, sposoby pomiaru, wpływ zmiany postawy ciała

Średnie ciśnienie tętnicze:

Dorosły:

120 mmHg - ciśn. skurczowe (SYS - Systole)

80 mmHg - ciśn. rozkurczowe (DIA - Diastole)

Noworodek (do 28 dnia życia

102 mmHg - ciśn. skurczowe (SYS - Systole)

55 mmHg - ciśn. rozkurczowe (DIA - Diastole)

Dziecko (1-8 rok życia)

110 mmHg - ciśn. skurczowe (SYS - Systole)

75 mmHg - ciśn. rozkurczowe (DIA - Diastole)

Ciśnienia krwi w aorcie u płodu wynosi około 30 mmHg w 20 tygodniu ciąży i wzrasta do ok. 45 mmHg w 40 tygodniu ciąży. Średnie ciśnienie tętnicze krwi u donoszonych noworodków wynosi:

skurczowe 65-95 mm Hg

rozkurczowe 30-60 mm Hg

• Pomiar ciśnienia

Do pomiarów ciśnienia używa się wszelkiego typu ciśnieniomierzy. Ciśnieniomierze te można podzielić na kilka grup w zależności od tego do jakiego ciśnienia się odnoszą czyli jakim warunkom przypisano wartość zerowa ciśnienia. I tak mogą być ciśnieniomierze dla których środowiskiem odniesienia jest próżnia. Są to np. barometry czy próżniomierze. Warunkami odniesienia dla ciśnieniomierzy może być także ciśnienie panujące w danej chwili w otoczeniu. Nie mierzą one już ciśnienia absolutnego tylko ciśnienie względne. Do tej grupy zalicza się: wakuometry i manometry.

I wreszcie trzecią grupę ciśnieniomierzy stanowią urządzenia dokonujące pomiarów nie konkretnej wartości ciśnienia, ale różnicy między dwiema wartościami. W tych ciśnieniomierzach nie ma potrzeby podawani ciśnienia odniesienia.

W zależności od metody pomiaru ciśnienia urządzenia pomiarowe dzieli się na :

* hydrostatyczne

*obciążnikowi - tłokowe

*sprężynowo - tłokowe

*dzwonowe

*kompresyjne

*elektryczne

*z elementami sprężystymi

Najbardziej znane z życia codziennego są ciśnieniomierze hydrostatyczne. Składają się one z dwóch naczyń z cieczą manometryczną. Może to być woda, spirytus bądź rtęć. Wartość ciśnienia określa się na podstawie wysokości słupa cieczy, który równoważy to ciśnienie.

W obrębie ciśnieniomierzy hydrostatycznych wyróżnia się:

*jednorurowe

*dwururowe

*pływakowe

*kompensacyjne

W codziennym użyciu najbardziej powszechne są ciśnieniomierze do pomiaru ciśnienia atmosferycznego.

Ciśnieniem atmosferycznym określa się wartość ciśnienia, jakie na powierzchnię Ziemi i wszystkich obiektów na niej się znajdujących wywiera powietrze. Za ciśnienie tzw. normalne przyjmuje się wartość 1013 hPa.

Pierwszy barometr rtęciowy służący do pomiaru ciśnienia atmosferycznego skonstruował już w 1643 roku E.Torricelli. Zbudowany był on z rurki wypełnionej rtęcią. Rurka ta była odwracana nad naczyniem z rtęcią, tak aby jeden jej koniec był zanurzony. Następnie dokonywano pomiaru słupa rtęci i otrzymywano wartość ciśnienia.

Wpływ zmiany postawy ciała na ciśnienie:

Średnie ciśnienie tętnicze w pozycji leżącej wynosi ok. 12 kPa, amplituda wahań ciśnienia wynosi 6,7 kPa. Prawidłowe wartości ciśnienia skurczowego/ciśnienia rozkurczowego wynoszą 16/9,3 kPa i odnoszą się do pomiaru wykonanego w tętnicy ramiennej na poziomie ujścia lewej komory do aorty u człowieka pozostającego w spoczynku, w pozycji leżącej. Po zmianie pozycji na stojącą w czasie ruchu a zwłaszcza w czasie pracy fizycznej ciśnienie skurczowe i rozkurczowe odpowiednio podwyższa się. W pozycji stojącej zaznaczają się wyraźne różnice w ciśnieniu w zbiorniku tętniczym dużym wywołane siłą ciążenia. Powyżej serca ciśnienie tętnicze zmniejsza się a poniżej zwiększa się. Przy średnim ciśnieniu w zbiorniku tętniczym dużym, w pozycji stojącej na poziomie ujścia lewej komory do aorty, równym 13,3 kPa, średnie ciśnienie w tętnicach głowy wynosi ok. 9, 3 kPa, w tętnicach stopy zaś ok. 26,7 kPa.

Ad 23 Przepływ laminarny i burzliwy w naczyniach.

Przy przepływie laminarnym (krwinki przepływają naczyniami w sposób uporządkowany, wzdłuż linii równoległych do ścian naczynia) krew płynie najszybciej w centrum, a warstwa krwi w bezpośrednim sąsiedztwie ściany naczynia się nie porusza (prędkość przepływu krwi przy ścianie maleje do zera). Przepływ laminarny występuje w większości prawidłowych tętnic oraz w dużych żyłach.

Przepływ burzliwy (turbulentny) cechuję się ruchem niejednolitym i nieuporządkowanym. W obszarze turbulencji krwinki „koziołkują”, tworzą się lokalne zawirowania- rejestruje się przepływ zarówno w kierunku fizjologicznym, jak i wsteczne oraz duże zróżnicowanie prędkości. Przepływ taki obserwuje się tuż za znacznymi zwężeniami naczyń.

Ad 24 Znaczenie naczyń włosowatych w stałej wymianie wody

O przepływie wody i substancji w niej rozpuszczonych mówi hipoteza Starlinga - wielkość i kierunek przesunięcia wody wraz z rozpuszczonymi w niej substancjami zależy od różnicy między dwoma ciśnieniami działającymi w przeciwnych kierunkach - ciśnieniem filtracyjnym w naczyniach włosowatych oraz efektywnym ciśnieniem onkotycznym. Różnica ta to efektywne ciśnienie filtracyjne i decyduje o objętości płynu przechodzącego przez ścianę naczyń włosowatych. 35-2-25-8 to ciśnienie sprzyja filtracji i woda ucieka z naczyń. Resorpcja zachodzi w naczyniach włosowatych przyżylnych. Przez pory woda wraca do krwi. Ciśnienie onkotyczne białek osocza jest większe niż ciśnienie hydrostatyczne krwi i woda zostaje wciągana (resorbowana). Stan błony mięśniowej tętniczek decyduje czy jest przewaga filtracji czy resorpcji.

25.Tętno-rytmiczne podnoszenie się i zapadnie ścian tętnic,Krew wyrzucona z komory rozciąga ściany tętnic,które później kurczą się,co daje wrażenie tętna.Fala tętna rozchodzi się z prędkością 9 m/s.Tętno daje informacje o liczbie skurczów serca,objętości skurczowej i ciśnieniu krwi.Tętno-badamy częstość,miarowość,napięcie,szybkość.Najlepiej wyczuwalne na tętnicy szyjnej,grzbietowej stopy,skroniowej.

26.Regulacja krążenia krwi

OŚRODEK SERCOWY

 Neurony ośrodka kontrolują pracę serca.

 Praca serca zostaje zwiększona przede wszystkim dzięki przyśpieszeniu skurczów serca, z tego względu neurony wywołujące ten efekt określa się jako ośrodek przyśpieszający pracę serca.

 Zmniejszenie pracy serca wiąże się ze zwolnieniem jego skurczów i neurony zwalniające pracę serca obejmują nazwą ośrodka zwalniającego pracę serca.

 Najważniejsze jest ciśnienie krwi, bionoreceptory zlokalizowane w łuku aorty rozpoznają, że jest niskie lub wysokie ciśnienie, gdy za wysokie to pobudzają ośrodek zwalniający pracę serca, gdy za niski to pobudzają ośrodek przyśpieszający pracę serca.

 Ośrodek sercowy odpowiada za napełnianie dużego zbiornika tętniczego krwi.

OŚRODEK NACZYNIOWO RUCHOWY

 Zawiaduje funkcję mięśniówki tętnic.

 Dzieli się na dwa podośrodki: część presyjną (odpowiadającą za wzrost ciśnienia, naczynio-obkurczające) i część depresyjną (naczynio-rozkurczjąca).

 Odpowiada za opróżnianie dużego zbiornika tętniczego z krwi.

 Wrażliwy na spadek ciśnienia w nerkach.

 Jeżeli ciśnienie rozkurczowe spadnie poniżej 40 to nerki przestają pracować.

27. Baroreceptory informują ośrodek naczynioruchowy o wielkości ciśnienia. Wzrost ciśnienia przyspiesza częstotliwość wysyłania impulsów z baroreceptorów do ośrodka naczyniowego i odwrotnie - spadek ciśnienia pociąga za sobą obniżenie liczby impulsów. Zwiększona aktywność baroreceptorów hamuje ośrodek naczynioruchowy, który przez włókna odśrodkowe zmniejsza napięcie mięśni gładkich tętnic. Tętnice rozszerzają się - ciśnienie krwi obniża się. Odwrotnie - niska częstotliwość impulsów wysyłanych przez baroreceptory pobudza czynność ośrodka naczynioruchowego, który poprzez wysłane bodźce zwiększa napięcie mięśni gładkich tętnic.Wysoka sprawność regulacji ciśnienia krwi przez baroreceptory powoduje, iż nie zmienia się ono w pozycji leżącej ani stojącej.

Chemoreceptory-pobudzane przy spadku tlenu,przy wzroście CO2,przy spadku pH w kłębkach szyjnych i aortowych,jeżeli wentylacja jest możliwa-pobudzenie sercowo-naczyniowej części u.współczulnego,zwężenie naczyn krwionośnych,wrost ciśnienia;przy braku wentylacji-wzrost ciśnienia,zmniejszenie częstośći skurczów serca.

Receptory objętościowe:noradrenalina-mediator u.współczulnego,przyspiesza prace serca,skurcz naczyń,wzrost ciśnienia krwi; angiotensyna II-kurczy naczynia,silny wzrost ciśnienia; VIP-wazoaktywne peptyd jelitowy,wydzielny przez komówki błony śluzowej,obniża ciśnienie;NO-sródbłonkowy czynnik naczyniorozszerzający;histamina-rozszerza naczynia,bierze udział w reakcjach alergicznych,dziala na receptory H2;wazopresyna-ADH-hormon antidiuretyczny,podnosi ciśnienie,kurczy naczynia,wzmaga wchłanianie zwrotne wody.

28.Krążenie wieńcowe-serce jest zaopatrywane w krew przez dwie tętnice wieńcowe prawą i lewą.Niedrożność tętnicy wieńcowej-dolegliwości bólowe.

Przepływ wieńcowy regulowany jest przez:

1.czynnik mechaniczny-uciskanie serca

2.zapotrzebowanie na tlen-wzrost zużycia tlenu w czasie zwiększonej pracy serca-rozszerzenie naczyń wieńcowych

3.unerwienie naczyń-układ współczulny-zwęża naczynia,przyspiesza pracę serca, układ przywspółczulny-rozszerza naczynia,zwalania prace serca.

29.Wdech-faza czynna,skurcz mm. wdechowych(przepona,międzyżebrowe zew.;mostkowo-obojczykowo-sutkowy,pochyłe szyi,piersiowy mniejszy-przy nasilonym wdechu.Następuje zwiększenie objętośći klatki piersiowej,powiększenie objętośći pęcherzyków płucnych,zmniejszenie ciśnienia pęcherzykowego.

Wydech-faza bierna,rozkurcz mięśni międzyżebrowych wew.;przy nasilonym wydechu kurczą się także m. tłoczni brzusznej, biodrowo-żebrowy,czworoboczny lędźwi.Zmniejsza się objętość klatki piersiowej,zwiększa się ciśnienie w jamie opłucnej,zwiększa się ciśnienie w pęcherzykach płucnych.

30.Układ oddechowy-górne drogi oddechowe-jama nosowa i gardło,dolne drogi oddechowe-krtań,tchawica,oskrzela, właściwy narząd oddechowy-płuca.

31. Znaczenie czynnika powierzchniowo czynnego

Pęcherzyki płucne mają ścianę zbudowaną z płaskich komórek nabłonkowych noszących nazwę nabłonka oddechowego oraz komórek ziarnistych, produkujących i wydzielających tzw. czynnik powierzchniowy pęcherzyka płucnego (surfaktant), który w postaci cienkiej błonki pokrywa warstwę płynu surowiczego wyściełającego wnętrze pęcherzyków płucnych. Surfaktant jest specyficznym rodzajem detergentu ułatwiającym proces rozprężania pęcherzyków płucnych podczas wdechu.

W fizjologii człowieka spełnia bardzo ważną rolę. Występuje po wewnętrznej stronie pęcherzyków płucnych i zmniejsza napięcie powierzchniowe dążące do zmniejszenia objętości pęcherzyków. Dzięki temu zmniejsza opory sprężyste występujące w pracy oddechowej płuc. Surfaktant produkują pneumocyty II typu w postaci kompleksu dipalmitynolecytyny i białka nośnego - apoproteiny.

32. Anatomiczna i fizjologiczna przestrzeń nieużyteczna

Wymiana gazowa w ukł. oddechowym ograniczona jest do pęcherzyków płucnych. Dociera do nich tylko część objętości oddechowej tzw. część pęcherzykowa - reszta kontaktuje się tylko z przestrzeniami służącymi komunikacji a nie czynnej wymianie gazowej tzw. przestrzenią martwą (objętość przestrzeni nieużytecznej). Przestrzeń ust, nosa, gardła, tchawicy i oskrzeli łącznie stanowią anatomiczną przestrzeń martwą. Normalnie wielkość anatomicznej przestrzeni martwej pokrywa się mniej więcej z tzw. przestrzenią martwą czynnościową.

Przestrzeń martwa czynnościowa staje się większa niż przestrzeń anatomiczna gdy w części pęcherzyków nie zachodzi wymiana gazowa.

Funkcje przestrzeni martwej: nawilżanie, podgrzewanie i oczyszczanie powietrza, doprowadza powietrze do pęcherzyków.

33. Pojemność i objętość płuc

Całkowita pojemność płuc to cała objętość powietrza zawartego w płucach. Dzieli się ją na:
1) pojemność wdechową, którą określa pojemność powietrza wciąganego do płuc w czasie najgłębszego wdechu, po spokojnym wydechu.
Składają się na nią: objętość oddechowa (ilość powietrza wchodzącego i wychodzącego z płuc przy spokojnym oddychaniu) i objętość zapasowa wdechowa (wydychana przy maksymalnym wysiłku ponad objętość oddechową),
2) pojemność zalegającą czynnościową, którą określa pojemność powietrza pozostająca w płucach przy spokojnym wydechu.
Składają się na nią: objętość zapasowa wydechowa (ilość powietrza usuwana z płuc przy maksymalnym wydechu) i objętość zalegająca (ilość powietrza pozostającego w płucach przy maksymalnym wydechu).
Natomiast pojemność życiowa płuc to ilość powietrza, jaka może być wprowadzona do płuc po uprzednim maksymalnym wydechu (spirometr, oddychanie), wynosi średnio 3500 cm³ (4500cm³ u mężczyzn, 3200cm³ u kobiet), na co składa się ilość powietrza zwana powietrzem oddechowym (500 cm³), powietrzem uzupełniającym (1500 cm³) i powietrzem zapasowym (1500 cm³).

34. Wymiana gazowa w pęcherzykach płucnych

Wymiana gazowa w płucach: Powietrze jest mieszaniną gazów. Najważniejszymi składnikami są: azot ok. 78%, tlen ok. 21%, dwutlenek węgla ok. 0,03% i inne gazy. Z powietrza wciągniętego do wnętrza pęcherzyków płucnych tlen przechodzi do naczyń włosowatych, a dwutlenek węgla, przetransportowany przez krew, w odwrotnym kierunku, do wnętrza pęcherzyka płucnego, a następnie do oskrzeli, tchawicy, krtani - na zewnątrz.

Jest to zjawisko fizyczne oparte na zasadach dyfuzji. Każdy gaz przechodzi z miejsca, gdzie znajduje się w wyższym stężeniu, do miejsca o niższym stężeniu. Tlen pobrany w pęcherzykach płucnych łączy się z hemoglobiną. Proces ten nazywamy zewnętrzną wymianą gazową.

Mechanizm wentylacji płuc:

Wdech:

mięśnie międzyżebrowe kurczą się,

żebra unoszą się do góry,

zwiększa się objętość klatki piersiowej,

przepona spłaszcza się.

Wydech:

mięśnie międzyżebrowe rozluźniają się,

żebra wracają do pierwotnego położenia,

zmniejsza się objętość klatki piersiowej.

Ilość wydychanego powietrza zależy od:

tempa oddychania,

głębokości oddychania.

Mechanizm oddychania zachodzi niezależnie od naszej woli. Kieruje nim układ nerwowy, którego ośrodki znajdują się w rdzeniu przedłużonym.

Wymiana gazowa w tkankach:

Tlen pobrany w pęcherzykach płucnych transportowany przez krew, dociera do tkanek. Tam odbywa się wymiana gazowa wewnętrzna, tzn. tlen przenika do komórek, a z komórek pobierany jest dwutlenek węgla, który z krwią wędrować będzie do płuc. Wędrówka gazów w tkankach odbywa się również na zasadzie dyfuzji.

35. Kompleks oddechowy pnia mózgu

Układ kontrolny regulujący oddychanie składa się z kilku sprzężonych ze sobą komponentów, takich jak kompleks oddechowy pnia mózgu zwany także krótko ośrodkiem oddechowym, zapewniający sterowanie automatyczne oddychania, ośrodki korowe, warunkujące dowolną regulacje oddychania i dalej: mechanoreceptory i chemoreceptory centralne i obwodowe oraz motoneurony oddechowe wraz z unerwianymi przez nie mięśniami oddechowymi.

Kompleks oddechowy pnia mózgu nosi także nazwę ośrodkowego generatora wzorca oddechowego. Składa się z sieci neuronalnych w tworze siatkowatym pnia mózgu, które obejmują dwa rodzaje neuronów:

neurony wdechowe I

neurony wydechowe II

Neurony I w opuszcze rdzenia czynne w fazie wdechu, wytwarzają serię potencjałów czynnościowych, przekazywanych za pośrednictwem aksonów zstępujących do motoeuronów mięśni wdechowych w rdzeniu kręgowym. Neurony wydechowe E w opuszcze wytwarzają serie potencjału podczas wydechu, przekazywanych dalej aksonami zstępującymi do motoeuronów mięśni wydechowych.

W wydechu można wyróżnić fazę I i fazę II. W fazie wydechowej I występuje niewielka tylko aktywność wydechowa obejmująca nerwy przeponowe, podtrzymujące skórcze przepony na początku wydechu, a w fazie wydechowej II są dopiero aktywne motoneurony mięśni wydechowych.

Kompleks oddechowy pnia mózgu obejmuje 3 główne grupy neuronów oddechowych

Grzbietowa, w obrębie i na granicy jądra pasma samotnego, która zawiera głównie neurony I i jest źródłem rytmicznego napędu dla przeciwstronnych motoneuronów przeponowych znajdujących się w segmentach szyjnych rdzenia (C3-C6)

Brzuszna, w obrębie części przedniej jądra tylno-dwuznacznego nerwu błędnego, której neurony oddają długie krzyżujące się aksony do motoeuronów przeponowych i międzyżebrowych zewnętrznych (Th1-Th12) za pośrednictwem interneuronów w rdzeniu kręgowym

Dogłowowa, położona ku tyłowi od jądra zatwarzowego jako tzw. kompleks Botzingera zawiera głównie nueurony rozrusznikowe wyładowujące się rytmicznie i prawdopodobnie stanowiące zespół neuronow generujących rytm oddechowy.

36. Chemiczna regulacja oddychania (obszary chemowrażliwe mózgu, chemoreceptory tętnicze)

Bardzo ważną rolę w regulacji oddychania odgrywają czynniki chemiczne, a przede wszystkim dwutlenek węgla (stężenie), tlenu i związany z tymi stężeniami odczyn pH. Czynniki chemiczne wpływają nie tylko na proces dyfuzji, ale również na wentylację płuc. W wyniku tego powstają sprzężenia zwrotne prowadzące do wyrównania zachodzących zmian. Zwiększenie koncentracji CO2 we krwi tętniczej prowadzi do powiększenia częstotliwości i głębokości oddychania, przy czym ważną rolę odgrywa tu odczyn pH krwi. Wzrost zakwaszenia krwi (pH>7,4) powoduje zwiększenie wentylacji płuc. Na charakter oddychania wpływają również bodźce z chemoreceptorów znajdujących się w w węzłach zatoki szyjnej oraz w skupieniach komórek nerwowych znajdujących się w obrębie kłębku aortowego. Czynniki chemiczne działają nie tylko bezpośrednio na ośrodki oddechowe, ale również pośrednio - przez węzły. Chemoreceptory tych węzłów reagują przede wszystkim na spadek stężenia przydatnego O2, a dopiero w drugiej kolejności na zmniejszenie koncentracji CO2 i zmianę pH.

Chemoreceptory tętnicze zlokalizowane są w ścianie zatoki szyjnej (w kłębkach szyjnych) i w ścianie łuku aorty (w kłębkach aortalnych). Kłebki szyjne i aortalne charakteryzuje:     Duże zużycie tleny       Największy przepływ krwi

Duża wrażliwość na niedotlenienia  Małą prężność tlenu we krwi tętniczej

Chemoreceptory pobudzane są:

Obniżenie prężności tlenu we krwi tętniczej

Zwiększeniem prężności dwutlenku węgla we krwi tętniczej

Zwiększeniem stężenia jonów wodorowych

Chemoreceptory kłębków aortalnych uczestniczą przede wszystkim w odruchowej regulacji krążenia i tętniczego ciśnienia krwi, chemoreceptory łepków szyjnych - w regulacji oddychania i zaopatrzenia mózgu w tlen.

Obszary chemowrażliwe mózgu są zlokalizowane w rdzeniu przedłużonym, na jego brzusznej powierzchni. Pobudzenie tych obszarów roztworem nasyconym dwutlenkiem węgla powoduje zwiększenie wentylacji płuc. Pobudzająco na obszary chemowrazliwe działają również jony wodorowe. Jednakże wpływ jonów wodorowych na obszary chemowrazliwe mózgu jest słabszy niż wpływ dwutlenku węgla

37. Cechy krążenia płucnego

Krążenie płucne:

prawa komora serca → pień płucny → tętnice płucne → tętnice płatowe i segmentowe

płuc → włośniczki pęcherzykow płucnych → żyły międzyzrazikowe i międzysegmentowe

→ żyły płucne → lewy przedsionek serca.

W krążeniu płucnym (małym), odwrotnie niż w krążeniu dużym, tętnice prowadzą krew odtlenowaną, a żyły krew utlenowaną.

---