1. PRZEDSTAW POJĘCIE ORAZ SCHARAKTERYZUJ CELE I FUNKCJE PAŃSTWA POLSKIEGO.

Państwo, organizacja polityczna, wyposażona w suwerenną władzę, zajmująca określone terytorium. Przynależność do państwa ma charakter sformalizowany (obywatelstwo). W obrębie państwa występuje stosunek: władza - podporządkowane jej osoby i grupy. Atrybutem państwa jest suwerenność rozumiana jako całkowita niezależność od jakiejkolwiek siły zewnętrznej i wewnętrznej.

Państwo- uznana przez społeczność międzynarodową organizacja polityczna grupy społecznej obejmująca określone terytorium, na którym rozciąga się jego władza i obowiązują prawa przez nią stanowione.

Funkcja wewnętrzna państwa polega na podejmowaniu działań, z których wynika, że władza państwowa jest najwyższa na danym obszarze i decyduje sama o zakresie swoich kompetencji, a wszystkie inne instytucje i organy funkcjonują za jej zgodą i na warunkach przez nią określonych.

Funkcja zewnętrzna to realizacja celów niezależnych od innych państw i ochrona interesów danego państwa. Ograniczenie suwerenności może nastąpić w wyniku przyjętych przez państwo zobowiązań (np. w następstwie przegranej wojny). Wszystkie funkcje realizowane są przez organa państwa, które dzielą się na: przedstawicielskie, przymusu, administracji gospodarczej, administracji kulturalnej, kontrolne.

Państwo jest organizacją terytorialną, co oznacza, że obejmuje ludzi związanych z określonym terytorium. Powstanie państwa wiązało się z przejściem ludzi do osiadłego trybu życia, ale może ono powstać także w wyniku: wyzwolenia się określonej grupy ludzi spod panowania innego państwa i oderwania od niego części terytorium, rozpadu państwa na kilka nowych, połączenia się kilku istniejących w jedno, na podstawie aktu prawa międzynarodowego, w wyniku podboju itp.

Na obszarze państwa jego władze sprawują zwierzchność nad wszystkimi przebywającymi tam osobami, z wyjątkiem osób posiadających immunitet dyplomatyczny. Terytorium jest zawsze ściśle ograniczone i w jego skład wchodzi obszar lądowy, wody przybrzeżne, strefa powietrzna nad obszarem lądowym, a także statki wodne i powietrzne. Osoby fizyczne wiąże z państwem instytucja obywatelstwa, którego nabycie może nastąpić poprzez fakt urodzenia się z rodziców będących obywatelami danego państwa (np. w Polsce) lub urodzenia się na obszarze danego państwa (np. w Australii).

Przynależność do państwa ma charakter przymusowy. Każdy obywatel ma określone obowiązki i prawa zwane obywatelskimi. Elementem składowym państwa jest także władza najwyższa, sprawująca pełnię władzy na jego terytorium i nad ludnością. Władza najwyższa jest kompetentna do nawiązywania i prowadzenia stosunków z innymi państwami. Zakres kompetencji naczelnych organów władzy i administracji określa konstytucja.

Podział państw.

Ze względu na strukturę państwa dzielą się na:

- jednolite (unitarne). Państwa unitarne to takie, w którym władza suwerenna dotyczy całego obszaru w jednakowym zakresie.

-złożone (federacje, państwa federacyjne). Federacja to państwo składające się z wielu państw, które na mocy porozumienia ograniczyły wykonanie swej suwerenności na rzecz powołanego przez siebie rządu federalnego (państwa federalnego, zwanego także związkowym). Niekiedy następował proces odwrotny, tzn. dochodziło do przekształcenia państwa unitarnego w złożone.

W strukturze państwa federalnego istnieją, oprócz władzy federalnej, władze poszczególnych państw składowych (np. stanów w USA). W takim systemie zakres władzy centralnej jest ściśle ograniczony i dotyczy zwykle polityki zagranicznej, obronności i finansów.

Odmienna w swej strukturze jest konfederacja państw, czyli związek kilku państw, które ograniczyły część swej suwerenności na rzecz wspólnej polityki. Nie powołuje się wtedy zwykle wspólnego organu, co powoduje, że takie struktury nie są trwałe (czasem dochodzi do powstania federacji).

W historii znane są inne formy związku państwowego, np. unie personalne (państwa złączone osobą władcy) lub unie realne (ze wspólnymi instytucjami, np. parlamentem czy wojskiem)

CELE I FUNKCJE PAŃSTWA

Państwo jako instytucja społeczna istnieje dla realizacji jakiegoś celu bądź celów i posiada środki, które pozwalają (lub nie) na ich osiągnięcie w całości lub części. Najczęściej formułowane cele państwa to:

• dobro ogółu,

• zapewnienie bezpieczeństwa,

• ochrona własności lub interesów ogółu narodu.

Ponieważ jednak cele państwa stawiane są przez określone grupy rządzące, przez cele państwa należy rozumieć to, co te grupy wyznaczą i realizują jako cele całego państwa, czasem wbrew woli większości obywateli danego kraju. Również konkretny cel może być różnie pojmowany i realizowany w różnych państwach (np. dobro ogółu będzie w całkowicie odmienny sposób interpretowane w państwie wyznaniowym, komunistycznym czy demokratycznym, inaczej w państwie demokratycznym rządzonym przez liberałów, i inaczej w państwie demokratycznym rządzonym przez socjalistów itp.)

Uważa się, że jedynymi celami państwa formułowanymi nie przez elity rządzące, lecz przez ogół społeczeństwa są cele przyjmowane poprzez referendum, co także nie zawsze jest prawdą (np. propozycja nie przyjęta w pierwszym referendum po dobrej kampanii propagandowej zostaje przyjęta w następnym referendum.)

Ponieważ cele mogą być dowolne i różnie interpretowane przez rządzących najważniejsze jest to, by te cele uwzględniały ogólne tendencje cywilizacyjne współczesnego świata, co pozwala państwu na ciągły rozwój mimo zmieniających się partii rządzących, z których każda inaczej interpretuje dany cel.

Funkcje państwa - możemy rozumieć jako reakcje państwa na wyzwania, które stawia rzeczywistość (np. funkcja państwa polegająca na zwalczaniu bezrobocia traci sens w kraju gdzie ono nie istnieje) możemy wyodrębnić najważniejsze z nich są to:

- wewnętrzna polegająca na zapewnieniu porządku i bezpieczeństwa publicznego, ochrony mienia i zdrowia obywateli, zabezpieczeniu występującego systemu własności.

- gospodarczo-organizatorska polegająca na organizowaniu życia gospodarczego i stwarzaniu warunków do powstawania i rozwijania działalności gospodarczej.

- socjalna obejmująca ubezpieczenia społeczne, ochronę zdrowia, pomoc społeczną, tworzenie nowych miejsc pracy.

- kulturalno-wychowawcza przejawiająca się w działaniach wiodących do wpajania wiedzy i zdobyczy cywilizacyjnych oraz rozpowszechniania dóbr kulturowych.

- zewnętrzna sprowadzająca się do zapewnienia bezpieczeństwa państwa na zewnątrz, rozwijania stosunków politycznych, gospodarczych i kulturalnych z innymi państwami.

Funkcje państwa można też pogrupować w/g stopnia oddziaływania państwa na otoczenie na:

-funkcję adaptacyjną, regulacyjną i innowacyjną

-adaptacyjna polega na dostosowaniu się państwa do zmieniających się dookoła układów gospodarczych, politycznych, społecznych i innych.

-regulacyjna polega na wpływaniu państwa na zmieniającą się dookoła rzeczywistość tak by była dla niego jak najkorzystniejsza.

-innowacyjna polega na kształtowaniu i tworzeniu otaczającej rzeczywistości w taki sposób by była najkorzystniejsza dla danego państwa .

Większość państw stara się pełnić wszystkie trzy w/w funkcje jednocześnie, lecz tylko najsilniejsze są w stanie w znaczący sposób spełniać funkcję innowacyjną.

Inne ujęcie funkcji państwa:

• funkcje wewnętrzne (tradycyjne; konserwatywne; liberalne)

• prawodawcza - państwo za pośrednictwem swojego aparatu tworzy prawo, które obowiązuje na jego terytorium

• porządkowa - państwo jest zobowiązane do zachowania porządku i bezpieczeństwa na całym terytorium jego jurysdykcji

• administracyjna - państwo jest zobowiązane zarządzać krajem za pomocą aparatu administracyjnego

• funkcje wewnętrzne (socjalistyczne; interwencjonistyczne; etatystyczne)

• gospodarczo-organizacyjna - państwo jest zobowiązane zarządzać gospodarką i finansami kraju

• socjalna - państwo jest zobowiązane zapewnić swoim obywatelom minimum środków do życia

• kulturalno-oświatowa - państwo jest zobowiązane zorganizować system edukacji i instytucji kulturalnych, szerzących rozwój intelektualny obywateli

• funkcje zewnętrzne

• obrona granic - zapewnienie obywatelom poczucia bezpieczeństwa przez niwelowanie zagrożenia agresją ze strony innych państw

• kontakt z innymi państwami - państwo powinno organizować współpracę z innymi państwami

2. OMÓW RANGĘ I PODZIAŁ AKTÓW PRAWNYCH DOTYCZĄCYCH BEZPIECZEŃSTWA I OBRONNOŚCI PAŃSTWA.

Źródła prawa:

1. Źródła prawa powszechnie obowiązującego (Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia).;

2. Źródła prawa wewnętrznego (uchwały RM oraz zarządzenia Prezesa RM i ministrów),

3. Źródła prawa wewnętrznego regulują stosunki wewnątrz aparatu adm. publicznej.

Konstytucja - jest najwyższym prawem RP, a jej przepisy stosuje się bezpośrednio.

Ustawa - Adm. publiczna może legalnie działać, gdy działanie jej znajduje podstawy i w obowiązujących ustawach. Dla adm. wynikają dwie ważne zasady:

1) zasada nadrzędności ustaw w systemie prawa, zgodnie z którą wszystkie inne źródła prawa muszą być zgodne z ustawami oraz materialnie powinny służyć ich wykonywaniu;

2) zasada wyłączności ustaw (wyłącznej materii ustawowej), zgodnie z którą najważniejsze dla funkcjonowania państwa i jego organów oraz dla życia obywateli sprawy powinny być rozstrzygane w drodze ustawowej.

Umowy międzynarodowe - Ratyfikowane umowy międzynarodowe zaliczane są do źródeł prawa powszechnie obowiązującego, a po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP stanowi część krajowego (wewnętrznego) porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana. Tylko umowy ratyfikowane są źródłami prawa powszechnie obowiązującego i częścią krajowego porządku prawnego. Ratyfikacja umów należy do Prezydenta RP.

Rozporządzenia - są aktami normatywnymi wydawanymi na podstawie upoważnień ustawowych przez organy władzy wykonawczej. Rozporządzenie jest źródłem prawa oraz formą działania adm. W hierarchii źródeł prawa zajmują pozycje niższą niż ustawa, chociaż też zawierają normy prawne powszechnie obowiązujące.

Rozporządzenia (podmioty uprawnione do wydawania). Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie, są to: Prezydent, RM, Prezes RM, ministrowie kierujący działami administracji rządowej, KRRiT, przewodniczący Komitetów: Badań Naukowych i Integracji Europejskiej, wojewodowie. Kontrolę wewnątrz administracyjną sprawuje RM, która na wniosek Prezesa RM może uchylić rozporządzenie ministra.

Uchwały, zarządzenia i rozporządzenia (porównanie cech). Rozporządzenie- akt normatywny wydany przez naczelne organy państwa na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie, wydawane przez Prezydenta RP, Prezesa RM, RM i ministrów. Uchwała- akt woli ciała kolegialnego organu państwowego, samorządowego, organizacji społecznej i zawodowej. Zarządzenie- akt normatywny wydawany przez organ adm. na podstawie ustawy i w celu jej wykonania, regulują sprawy nie wymagające wydania rozporządzenia, wydają je: Prezydent, Prezes RM, ministrowie oraz kierownicy urzędów centralnych.

Akty prawa miejscowego - to przepisy prawne obowiązujące na oznaczonej części terytorium państwa a nie na całym jego obszarze i tylko wówczas gdy wydawane są przez organy samorządu terytorialnego lub terenowe organy adm. rządowej. Akty stanowione przez sejmik województwa, wojewodę i org. adm. niezespolonej a także przez rade powiatu i gminy podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym, który jest wydawany przez wojewodę.

Podstawowe akty prawne:

Podstawowe akty prawne dot. realizacji zadań obronnych, OC oraz ochrony informacji niejawnej

- Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej - (ustawa zasadnicza) najważniejszy akt prawny RP, uchwalony 2 kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe, zatwierdzony w ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997 roku, wszedł w życie 17 października 1997. Złożona jest z preambuły, 13 rozdziałów i 243 artykułów.

- STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO z 2007 r. (przyjęta 5 listopada)

- POLITYCZNO-STRATEGICZNA DYREKTYWA OBRONNA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ (M.P. nr 16, poz. 255, 2004 r.)

- USTAWA z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 241, poz. 2416).

- USTAWA z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy SZ i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 156, poz. 1301)

- USTAWA z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym (Dz.U. nr 113, poz. 985)

- USTAWA z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz.U. nr 62, poz. 558)

- USTAWA z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. nr 196, poz. 1631, 2005)

- ROZPORZĄDZENIE RM z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin. (Dz.U. nr 96, poz. 850)

- ROZP. RM z dnia 21 września 2004 r. w sprawie gotowości obronnej państwa (Dz.U. nr 219, poz. 2218)

- ROZP. RM z dnia 15 czerwca 2004 r. w sprawie warunków i trybu planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obronnych państwa przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego (Dz.U. nr 152, poz. 1599)

- ROZP. RM z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie ogólnych zasad wykonywania zadań w ramach powszechnego obowiązku obrony (Dz.U. nr 16, poz. 152)

- ROZP. RM z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie szkolenia obronnego (Dz.U. nr 16, poz. 150

- ROZP. RM z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli wykonywania zadań obronnych (Dz.U. nr 16, poz. 151) - ROZPORZĄDZENIE PREZESA RM z dnia 27 lutego 2004 r. w sprawie stanowisk pracy związanych z obronnością kraju (Dz.U. nr 35, poz. 310)

- ROZP. RM z dnia 21 września 2004 r. w sprawie reklamowania od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny (Dz.U. nr 210, poz. 2136)

- ROZP. RM z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie świadczeń osobistych i rzeczowych na rzecz obrony w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny (Dz.U. nr 203, poz. 2081)

- ROZP. RM z dnia 18 października 2005 r. w sprawie organizacji i funkcjonowania kancelarii tajnych (Dz.U. nr 208, poz. 1741)

- ROZP. PREZESA RM z dnia 5 października 2005 r. w sprawie sposobu oznaczania materiałów, umieszczania na nich klauzul tajności, a także zmiany nadanej klauzuli tajności (Dz.U. nr 205, poz. 1696)

- ROZP. PREZESA RM z dnia 29 września 2005 r. w sprawie trybu i sposobu przyjmowania, przewożenia, wydawania i ochrony materiałów zawierających informacje niejawne (Dz.U. nr 200, poz. 1650).

- ROZP. PREZESA RM z dnia 25 sierpnia 2005 r. w sprawie podstawowych wymagań bezpieczeństwa teleinformatycznego (Dz.U. nr 171, poz. 1433)

3. WYMIEŃ I SCHARAKTERYZUJ ORGANY WŁADZY PAŃSTWOWEJ

Organy władzy państwowej:

Wł. Ustawodawcza: Sejm, Senat,

Wł. Wykonawcza: Rada Ministrów, Prezydent,

Wł. Sądownicza: Sąd i Trybunały

1. Władza ustawodawcza

Władza ustawodawcza w Polsce sprawowana jest przez dwuizbowy parlament: Sejm - izbę niższą liczącą 460 posłów i Senat - izbę wyższą liczącą 100 senatorów. Parlament pełni również funkcję kontrolną, głównie wobec władzy wykonawczej

Sejm
Konstytucja przyznaje dominującą rolę Sejmowi, czyniąc go tym samym najwyższym organem władzy ustawodawczej w RP. Sejm liczy 460 posłów, którzy są wybierani w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych na czteroletnią kadencję.

Obrady Sejmu opierają się na następujących zasadach:

-ciągłości prac, tj. bez przerw między kadencjami;

-dyskontynuacji prac, tj. sejm nowej kadencji nie kontynuuje prac przerwanych przez sejm starej kadencji;

-autonomii, tj. sejm jest niezależny od Senatu;

-jawności oraz permanencji prac.

Sejm

-uchwala ustawy,

-sprawuje kontrolę nad działalnością rządu i podległych mu organów,

-powołuje większość pozostałych organów konstytucyjnych.

Sejm uczestniczy w procesie tworzenia rządu i może wyrazić wotum nieufności rządowi bądź poszczególnym ministrom. Do uprawnień sejmu należy podejmowanie uchwał o wprowadzeniu stanu wojennego, może on tez upoważnić rząd do wydawania dekretów z mocą ustawy.

Senat
Senat składa się ze 100 senatorów wybieranych na okres czterech lat w wyborach powszechnych, bezpośrednich i tajnych. Jeśli zostanie rozwiązany Sejm, kadencja Senatu może ulec skróceniu.

Senat RP ma stosunkowo niewielkie kompetencje.

-ma prawo występować z inicjatywą ustawodawczą,

-rozpatruje też ustawy uchwalone przez Sejm.

Senat może ustawę przyjąć bez poprawek, wprowadzić poprawki lub ustawę odrzucić. Odrzucona ustawa, ewentualnie ustawa z naniesionymi poprawkami wracają do Sejmu i jeśli nie zostaną odrzucone bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, ustawę bądź poprawkę do ustawy uznaje się za przyjętą. Senat ma różny czas na rozparzenie uchwalonych przez Sejm ustaw: od 30 dni przez 14 dla ustaw pilnych, 20 dni na ustawę budżetową i 60 na rozpatrzenie zmiany Konstytucji RP. Senat udziela zgody na powołanie prezesa Najwyższej Izby Kontroli (także jego odwołanie), rzecznika praw obywatelskich i in.

2. Władza wykonawcza

Rada Ministrów

Politykę wewnętrzną i zagraniczną państwa prowadzi rząd - Rada Ministrów, której pracami kieruje prezes Rady Ministrów (Premier). Skład Rady Ministrów proponuje premier przy współdziałaniu prezydenta i sejmu.

Rząd ma prawo inicjatywy ustawodawczej, zapewnia też wykonanie ustaw, a na podstawie udzielonych upoważnień może wydawać rozporządzenia. W gestii rządu leży sporządzenie projektu budżetu państwa oraz zapewnienie jego wykonania. Rada Ministrów kieruje, koordynuje i kontroluje pracą wszystkich organów administracji rządowej. Rząd sprawuje ogólne kierownictwo nad polityką zagraniczną państwa, tj. zawiera i wypowiada umowy międzynarodowe, zapewnia bezpieczeństwo państwa. Rada Ministrów za swoje działania ponosi odpowiedzialność przed Sejmem, a ministrowie i premier przed Trybunałem Stanu.

Prezydent
Urząd prezydenta - głowy państwa został przywrócony w 1989 r. Prezydent jest najwyższym przedstawicielem RP w stosunkach wew. i międzynarodowych. Czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży bezpieczeństwa i suwerenności państwa. Ma inicjatywę ustawodawczą oraz wydaje rozporządzenia i zarządzenia (niektóre wymagają kontrasygnaty premiera), może skrócić kadencję sejmu, odmówić podpisania ustawy (veto). Jest najwyższym zwierzchnikiem SZ. W czasie pokoju sprawuje zwierzchnictwo nad wojskiem za pośrednictwem ministra obrony narodowej, na czas wojny mianuje naczelnego dowódcę SZ (na wniosek premiera). Jako reprezentant państwa na zewnątrz ratyfikuje i wypowiada umowy międzyn., mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Polski w innych krajach i organizacjach międzynarodowych, ratyfikuje i wypowiada umowy międzyn.. Prezydent RP wybierany jest co 5 lat w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych. Może sprawować władzę maksymalnie przez 2 kadencje. Jest odpowiedzialny tylko przed Trybunałem Stanu.

3. Władza sądownicza

Niezawisłą władzę sądowniczą sprawują sądy z SN na czele, wespół z niezależnym TS i TK.

Sąd Najwyższy

Sprawuje nadzór w zakresie orzekania nad działalnością:

- sądów powszechnych - s. rejonowe, wojewódzkie i apelacyjne.

Zajmują się sprawami z zakresu prawa cywilnego, karnego, rodzinnego i prawa pracy.
-sądów wojskowych - to sądy garnizonowe i okręgowe. Zajmują się sprawami dotyczącymi przestępstw popełnionych przez żołnierzy w służbie czynnej, pracowników cywilnych zatrudnionych w jednostkach wojskowych oraz jeńców wojennych.
-sądów administracyjnych - wyodrębniony system sądów, który zajmuje się orzekaniem zgodności z prawem decyzji podejmowanych przez organy administracji. Rozstrzyga też sprawy między osobami prawnymi czy obywatelami a organami administracyjnymi.

Sąd Najwyższy jest środkiem odwoławczym od orzeczenia sądu I lub II instancji, tzw. kasacji. Podejmuje też uchwały, których celem jest wyjaśnienie danych przepisów prawnych i rozstrzyganie zagadnień budzących wątpliwości w konkretnych sprawach.

Sędziów Sądu Najwyższego powołuje prezydent. Odbywa się to na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Także prezydent, spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego, wybiera pierwszego prezesa SN. Funkcję tę sprawować może przez 6 lat. Może być odwołany przez Sejm na wniosek prezydenta.

Trybunał Konstytucyjny

To organ sądowy powołany do rozstrzygania sporów o konstytucyjność działania organów państwa, głównie do kontrolowania zgodności prawa z Konstytucją RP a także formułowaniem jego wykładni. TK orzeka: o zgodności ustaw i umów międzyn. (także tych ratyfikowanych) z Konstytucją, o sporach kompetencyjnych między centralnymi konstytucyjnymi organami, o zgodności z konstytucją celów i działalności partii politycznych. Orzeka też o skargach konstytucyjnych, które może wnieść każdy obywatel powołując się na naruszenie jego konstytucyjnych praw i wolności.

W skład TK wchodzi 15 sędziów wybieranych przez Sejm na 9 lat. Są oni w pełni niezawiśli. TK stanowi jedną z formalnych gwarancji praworządności w państwie.

Trybunał Stanu

Organ sądowy, który orzeka o odpowiedzialności konstytucyjnej osób zajmujących najwyższe stanowiska w państwie. Rozpatruje sprawy o naruszenie konstytucji i ustaw czy popełnienie przestępstwa przez: Prezydenta RP, członków rządu, prezesa NIK, prezesa NBP, Prokuratora Generalnego, kierowników urzędów centralnych i innych. TS może m.in. orzec karę usunięcia z urzędu, zakazu zajmowania kierowniczych stanowisk, utratę czynnego prawa wyborczego, utratę biernego prawa wyborczego, utratę orderów, odznaczeń, tytułów honorowych, a w sprawach o przestępstwa także kary przewidziane w kodeksie karnym.

Skład TS ustalany jest na pierwszym posiedzeniu Sejmu i obowiązuje przez okres kadencji Sejmu. Przewodniczącym z urzędu jest pierwszy prezes SN. Jego 2 zastępców i 19 członków TS wybieranych jest spoza grona Sejmu. Członkowie TS muszą mieć polskie obywatelstwo, nie mogą być karani, pozbawieni praw obywatelskich, nie mogą być też zatrudnieni w administracji państwowej.

4.PRZEDSTAW I SCHARAKTERYZUJ RACJĘ STANU - INTERESU NARODOWEGO.

Racja stanu, nadrzędny interes państwowy, wyższość interesu państwa nad innymi interesami i normami, wspólny dla większości obywateli i organizacji działających w państwie. Ma charakter długofalowy i wynika z sytuacji międzynarodowej państwa. Charakterystyczne cechy racji stanu:

-suwerenność, niepodległość i integralność terytorialna, ochrona bezpieczeństwa państwa, narodowej tożsamości, możliwości rozwojowych kraju. Racji stanu służy polityka zagraniczna, dobór sojuszników, koordynacja poczynań wszystkich organów państwa i uzyskiwanie akceptacji ze strony obywateli.

W państwie demokratycznym racja stanu może uzasadniać konsensus obozu rządzącego i opozycji co do pewnych wspólnych wartości, celów i działań, oparty na przekonaniu, iż spory w tym zakresie mogłyby zagrażać państwu. Rzymska zasada salus rei publicae suprema lex esto — ocalenie państwa winno być prawem najwyższym, była argumentem służącym uzasadnieniu działań władzy podejmowanych poza prawem jako koniecznych dla ochrony najwyższych dóbr i interesów państwa - przy wprowadzaniu stanów wyjątkowych, zawieszaniu praw i wolności jednostki oraz podejmowaniu innych pozakonstytucyjnych działań wymaganych przez dobro państwa.

Interes narodowy z punktu widzenia obiektywnego jest koniecznym elementem systemu wartości narodowej, niezbędnym dla zaspokojenia potrzeb narodu. Z punktu widzenia subiektywnego jest on elementem zmiennym, zależnym od okoliczności zewnętrznych i wewnętrznych.

Pojęcie polskiego interesu narodowego jest obecne w myśli politycznej obozu narodowego, chrześcijańsko-demokratycznego, konserwatywnego oraz ludowego. Jego uznanie jest skutkiem jednoczesnego uznania specyfiki tworzących się przez wieki pod wpływem wielorakich czynników społeczności, czyli narodów. Naród w ujęciu idei odwołujących się do pojęcia polskiego interesu narodowego jest liczną grupą społeczną, którą łączą wspólne wartości, przekonanie o odrębności w stosunku do innych narodów, wspólna historią, kultura, język, świadomość własnej tożsamości, zamieszkiwanie wspólnego obszaru (optymalnie państwa) oraz posiadanie wspólnych interesów.

Interes narodowy obejmuje m.in. trwanie narodu jako zbiorowość (przeciwdziałanie wynaradawianiu i dyskryminacji), dążenie do nieskrępowanego rozwoju osobowego, kulturowego i ekonomicznego (poprzez odpowiednie regulacje prawne), prawo narodu do samostanowienia (posiadanie możliwie jak najszerszej autonomii, a najkorzystniej własnego państwa), interesy ekonomiczne, dążenie do monoetniczności w państwie, dążenie do skupienia wszystkich terytoriów zamieszkałych przez dany naród w jednym państwie oraz ekspansje narodu (terytorialną, etniczną i kulturową).

Ważnym zagadnieniem jest odróżnienie pojęcia interesu narodowego od pojęcia interesu państwowego. Interes narodowy często jest pojęciem szerszym od pojęcia interesu państwowego (np. w przypadku polskiego interesu narodowego w sytuacji zamieszkiwania 20 mln Polaków poza granicami Polski). Są tez sytuacje, w których interes narodowy jest jedynie częścią interesu państwowego. Dzieje się tak w sytuacji państw zamieszkiwanych przez wiele narodów (np. hiszpański interes narodowy jest tylko częścią hiszpańskiego interesu państwowego). Bywa również, iż interes narodowy jest sprzeczny z interesem państwowym (np. pomoc dla rodaków zamieszkałych zagranicą jest obciążeniem dla budżetu państwa). Jednak w większości przypadków interes narodowy jest tożsamy z interesem państwowym, a aparat państwowy jest głównym narzędziem w realizacji interesu narodowego narodu, który stanowi większość w danym państwie.

5. WYMIEŃ I SCHARAKTERYZUJ STANY NADZWYCZAJNE RP

STAN WOJENNY-jeden z trzech rodzajów stanów nadzwyczajnych, jakie ustanowiła Konstytucja RP. Stan wojenny oznacza odstąpienie od konstytucyjnego systemu sprawowania władzy i nadaniu nadzwyczajnych uprawnień organom władzy wykonawczej, które stosuje w sytuacjach szczególnego zagrożenia zewnętrznego państwa. Może być wprowadzony na części lub na całym terytorium państwa, tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia Prezydenta RP.

Może być wprowadzony przez Prezydenta Rzeczypospolitej na wniosek RM w formie rozporządzenia na części albo na całym terytorium państwa, w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium RP lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji.

Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego Prezydent musi przedstawić Sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania. Sejm ma obowiązek niezwłocznie rozpatrzyć owo rozporządzenie, może je również uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, Prezydent na wniosek RM może wydawać rozporządzenia z mocą ustawy, które podlegają potem zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu.

Stan wojenny obowiązuje od dnia ogłoszenia rozporządzenia w DzU RP;

Podanie tej decyzji do publicznej wiadomości, w drodze obwieszczeń przez wojewodów lub przez rozplakatowanie;

MSZ powiadamia Sekretarza ONZ i Rady Europy o wprowadzeniu i przyczynach wprowadzenia stanu wojennego, a także o jego zniesieniu;

Prezydent RP, na wniosek RM, w drodze rozporządzenia znosi stan wojenny, jeżeli ustaną przyczyny, dla których został wprowadzony.

STAN WYJĄTKOWY - W sytuacji szczególnego zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w tym spowodowanego działaniami terrorystycznymi, które nie może być usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych, RM może podjąć uchwałę o skierowaniu do Prezydenta RP wniosku o wprowadzenie stanu wyjątkowego.

We wniosku RM określa przyczyny wprowadzenia i niezbędny czas trwania stanu wyjątkowego oraz obszar, na jakim stan wyjątkowy powinien być wprowadzony, a także odpowiednie do stopnia i charakteru zagrożenia, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela.

Prezydent RP niezwłocznie rozpatruje wniosek a następnie wydaje rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego na czas oznaczony nie dłuższy niż 90 dni lub postanawia odmówić wydania takiego rozporządzenia. Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego Prezydent RP przedstawia Sejmowi w ciągu 48 godzin od jego podpisania.

W rozporządzeniu o wprowadzeniu stanu wyjątkowego określa się przyczyny wprowadzenia, czas trwania i obszar, na jakim wprowadza się stan wyjątkowy, oraz, w zakresie dopuszczonym niniejszą ustawą, rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela.

Jeżeli pomimo zbliżającego się upływu czasu, na jaki został wprowadzony stan wyjątkowy, nie ustały przyczyny wprowadzenia tego stanu oraz nie zostało przywrócone normalne funkcjonowanie państwa, Prezydent RP może, w drodze rozporządzenia, przedłużyć czas trwania stanu wyjątkowego na okres nie dłuższy niż 60 dni.

Prezydent RP, na wniosek RM, w drodze rozporządzenia, znosi stan wyjątkowy przed upływem czasu, na jaki został wprowadzony, jeżeli ustaną przyczyny wprowadzenia tego stanu oraz zostanie przywrócone normalne funkcjonowanie państwa.

STAN KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ - Stan klęski żywiołowej może być wprowadzony dla zapobieżenia skutkom kat.nat. lub aw. Tech. noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia. St. Kl. Zyw. Może być wprowadzony na obszarze, na którym wystąpiła kleska zyw., a także na obszarze, na którym wystąpiły lub mogą wystąpić skutki tej kl.

RM, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić stan klęski żywiołowej z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego wojewody.

W rozporządzeniu, określa się przyczyny, datę wprowadzenia oraz obszar i czas trwania stanu klęski żyw., a także, w zakresie dopuszczonym ta ustawą, rodzaje niezbędnych ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela.

Stan klęski żyw. Wprowadza się na czas oznaczony, niezbędny dla zapobieżenia skutkom kl. Zyw. Lub ich usuniecia. Nie dłuższy niż 30 dni. Stan kl. może zostać przedłużony na czas oznaczony (nie dłuższy niż 30 dni), w drodze rozporządzenia RM, po wyrażeniu przez Sejm zgody na to przedłużenie.

RM, w drodze rozporządzenia, znosi stan klęski żyw. na całym obszarze jego obowiązywania lub na części tego obszaru przed upływem czasu, na który został wprowadzony, jeżeli ustaną przyczyny jego wprowadzenia.

6.ZINTERPRETUJ POJĘCIE BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA I BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO (JAKIE WIDZISZ RÓŻNICE).

Bezpieczeństwo państwa

- taki rzeczywisty stan stabilności wewnętrznej i suwerenności państwa, który odzwierciedla brak lub występowanie jakichkolwiek zagrożeń (w sensie zaspokajania podstawowych potrzeb egzystencjalnych i behawioralnych społeczeństwa oraz traktowania państwa jako suwerennego podmiotu w stosunkach międzynarodowych).

- stan uzyskany w wyniku zorganizowanej ochrony i obrony przed możliwymi zagrożeniami, wyrażony stosunkiem potencjału obronnego do skali zagrożeń.

Bezpieczeństwo narodowe

- stan równowagi między zagrożeniem wywołanym możliwością zaistnienia konfliktu a potencjałem obronnym.

- jest nie tylko ochroną narodu i terytorium przed fizyczną napaścią lecz również ochroną - za pomocą różnych środków - żywotnych interesów ekonomicznych i politycznych, których utrata zagrażałaby żywotności i podstawowym wartościom państwa.

- zdolność narodu do ochrony jego wartości wewnętrznych przed zagrożeniami zewnętrznymi.

- stan uzyskany w wyniku odpowiednio zorganizowanej obrony i ochrony przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi określany stosunkiem potencjału obronnego do skali zagrożeń.

7. WYMIEŃ I SCHARAKTERYZUJ RODZAJE ZAGROŻEŃ BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA

Zagrożenie bezpieczeństwo państwa - to splot zdarzeń wew. lub w stosunkach międzyn., w którym z dużym prawdopodobieństwem może nastąpić ograniczenie lub utrata warunków do niezakłóconego bytu bądź naruszenie lub utrata suwerenności państwa oraz jego partnerskiego traktowania w stos. miedzyn..

Zagrożenia dla bezpieczeństwa RP w XXI wieku stanowią pochodną globalnych, regionalnych i subregionalnych zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa w wymiarze narodowym i ponadnarodowym. Wynika stąd ich złożoność oraz wzajemne przenikanie się każdej ze sfer aktywności państwa: politycznej, militarnej, ekonomicznej, społecznej i kulturowej.

Zagrożenia dla bezpieczeństwa RP w XXI wieku należałoby podzielić na:

• polityczne,

• gospodarcze,

• militarne,

• wewnętrzne,

• społeczne,

• ekologiczne,

• kulturowe,

• informacyjne,

• zagrożenia awariami technicznymi,

• naturalne,

• terrorystyczne (ostatnio nasilające się).

Polityczne - przyjmują podwójną postać wynikającą z działalności państwa w wymiarze wewnętrznym oraz zewnętrznym.

Rozpatrując kwestie zagrożeń politycznych państwa w wymiarze wewnętrznym ich źródeł można upatrywać w działaniach: ruchów społecznych, dążących do realizacji swych celów politycznych poprzez rezygnację z legalnych metod walki politycznej; przestępczości zorganizowanej, której celem jest zabezpieczenie i umocnienie wpływów w społeczności, narodzie, państwie, bądź w danym regionie, politycznym lub ekonomicznym; jednostek, odrzucających istniejącą rzeczywistość i upatrujących możliwości zmian politycznych w jednostkowych aktach terroru wymierzonych przeciw innym jednostkom, grupom społecznym i narodowościowym, państwu i/lub państwom.

Rozpatrując kwestie zagrożeń politycznych państwa w wymiarze zewnętrznym ich źródeł można upatrywać: we wzroście wrażliwości i podatności państwa na negatywne impulsy środowiska międzynarodowego, co wynika z pogłębiających się procesów internacjonalizacji i współzależności w wymiarze globalnym oraz regionalnym; w ewolucji charakteru zagrożeń politycznych, w których są one pochodną ekonomicznych, kulturowych, informacyjnych oraz innych; w poszerzeniu potrzeb, interesów, celów innych państw oraz podmiotów pozarządowych, co może prowadzić do zagrożeń politycznych dla bytu i rozwoju państwa.

Gospodarcze - to stan w którym państwo nie może przeciwstawić się takim oddziaływaniom zewnętrznym i wewnętrznym, które uniemożliwiają rozwój ekonomiczny zgodny z określonymi kierunkami i tempem, a przez to osłabiają potencjał gospodarczo - obronny.

Wiążą się one z podatnością danego kraju na przeniesienie przez płaszczyznę gospodarczą, głównie przez transmisję kanałami i mechanizmami, zależności ekonomicznych, działań gospodarczych o charakterze politycznym, skierowanych na osłabienie bezpieczeństwa kraju.

Do źródeł tych zagrożeń można zaliczyć: destabilizację systemów finansowych na skutek załamania koniunktur gospodarczych; zanikanie z mapy ekonomicznej świata regionów i obszarów w których wytwarzane są dobra; pogłębianie podziałów społeczno - ekonomicznych na tle dostępu do rynków pracy, dóbr oraz ich podziału.

Militarne - rodzaj zagrożeń obejmujących taki splot zdarzeń w stos. miedzyn., w których z duzym prawdopodobieństwem może nastąpić ograniczenie lub utrata warunków do niezakłóconego bytu i rozwoju państwa, ewentualnie naruszenie jego suwerenności w wyniku zastosowania wobec niego przemocy zbrojnej.

Obejmują użycie lub groźbę użycia siły militarnej przez podmioty prawa międzynarodowego. np.: demonstracja sił, dywersje militarne, blokada militarna, szantaż militarny, prowokacja militarna, incydent graniczny, ograniczone użycie środków przemocy zbrojnej, zbrojne starcie graniczne.

Wewnętrzne - to stan w państwie, który uniemożliwia organom władzy utrzymanie ładu i porządku publicznego oraz zachowania życia imienia ludności, a także korzystanie z praw i swobód obywatelskich zagwarantowanych konstyt. i innymi przepisami prawa.

Są to wszelkie zagrożenia prowadzące do podważenia istniejącego ładu i porządku publicznego, konstytucyjnego i powszechnego. Odnoszą się do: stanu niezakłóconego panowania porządku prawnego, albo też, z punktu widzenia podmiotowego, stanu świadomości społeczeństwa o istnieniu tego stanu. Sprowadzane są do naruszenia stanu, w którym ogół społeczeństwa i jego interesy, jako też państwo wraz ze swymi celami, mają zapewnioną ochronę od szkód zagrażających im z jakiegokolwiek źródła. Można wyodrębnić 3 typy zagrożeń dla porządku:

- publicznego, czyli zespołu norm prawnych i poza prawnych, których przestrzeganie warunkuje normalne współżycie jednostek ludzkich w organizacji państwowej;

-konstytucyjnego, czyli porządku prawnego w którym działania instytucji powołanych przez państwo, jego funkcjonowanie oraz ład prawny nie są zagrożone;

-powszechnego, czyli stanu zapewniającego ochronę życia i zdrowia obywateli oraz majątku narodowego przed skutkami klęsk żywiołowych i katastrof technicznych.

Społeczne - odnosi się do wszystkiego, co zagraża utratą życia i zdrowia, tożsamości narodowej i etnicznej poszczególnych społeczności. Np.: naruszenie praw człowieka, uprzedzenia kulturowe i religijne, nacjonalizm, szowinizm, ksenofobia, fundamentalizm religijny, patologie społeczne, masowe migracje, alienacja społeczna, dewaluacja wartości ludzkich, katastrofy i kataklizmy.

Ekologiczne - odnosi się do funkcjonowania żywej przyrody oraz warunków życia człowieka w środowisku i trwałego rozwoju narodu. Zagrożenia mogą być spowodowane zarówno przez działalność człowieka jak i czynniki naturalne. Np.: niekontrolowaną eksploatację zasobów narodowych, masowe zanieczyszczenie wody, powietrza, brak gospodarki odpadami komunalnymi, przemysłowymi, stosowanie niebezpiecznych technologii przemysłowych, katastrofy naturalne i przemysłowe, naruszenie stosunków wodnych w środowisku.

Kulturowe - są to zagrożenia których źródeł można upatrywać w: procesie globalizacji, niosącym internacjonalizację kultury masowe, wypierającym tradycyjne wzorce kulturowe; procesie ujednolicania przestrzeni kulturowej w ramach Unii Europejskiej pomimo podkreślania różnorodności w całości; napływu nowych społeczności, a tym samym kultur wraz z imigracją do Polski, co w połączeniu z globalizacją oraz ujednolicaniem przestrzeni kulturowej może prowadzić do wynarodowienia; techniczno - technologicznym rozwojem społeczeństwa, które posługuje się narzędziami ujednolicającymi przestrzeń kulturową (telewizja, internet) tworząc nowe, uniwersalne wzorce kulturowe; atrakcyjnością kulturową społeczeństw europejskich biorących udział w procesie integracji europejskiej z uwagi na poziom rozwoju cywilizacyjnego oraz istotne opóźnienia Polski; tradycyjną formą polskiej polityki kulturowej podkreślającej tożsamość, polskość, tradycyjne wzory zachowań zarówno w państwie, jak i poza jego granicami.

informacyjne - to wszelkie działania fizyczne, którym towarzyszy działanie psychiczne prowadzące do uzyskania przewagi informacyjnej nad przeciwnikiem i osiągnięcia zamierzonych celów militarnych (politycznych). Jako źródła zagrożeń informacyjnych dla bezpieczeństwa państwa można potraktować szerokie spektrum przyczyn: od zdarzeń losowych poprzez awarię urządzeń oraz oprogramowania po celowe działania ludzkie. Na tym tle można wyróżnić trzy typy źródeł zagrożeń: zagrożenia losowe wewnętrzne, zagrożenia losowe zewnętrzne, intencjonalne.

awarie techniczne -są wynikiem nagłego uszkodzenia maszyny lub urządzenia technicznego, uniemożliwiającego dalsze funkcjonowanie. W związku z tym, głównych źródeł zagrożeń awariami można upatrywać w: pożarach; awariach chemicznych i radiacyjnych; katastrofach budowlanych; katastrofach drogowych; katastrofach kolejowych. Pochodnymi źródłami zagrożeń technicznych są katastrofy: powietrzne, kosmiczne; wodne.

naturalne - to rodzaj zagrożenia w wyniku którego może nastąpić niebezpieczeństwo dla istot żywych, na skutek zmiany środowiska naturalnego. Są one warunkowane zmianami: geologicznymi; klimatycznymi. Wśród głównych zagrożeń naturalnych dla bezpieczeństwa państwa należy wymienić: powodzie; trzęsienia ziemi; osuwiska; huragany; susze.

Wśród pochodnych zagrożeń naturalnych dla bezpieczeństwa państwa można wymienić zagrożenia awariami w postaci: pożarów; awarii chemicznych i radiacyjnych; katastrof budowlanych; katastrof drogowych; katastrof kolejowych.

Terroryzm - jako działanie nieregularne - jest wykorzystywany od dawna i tym samym stanowi sprawdzoną formę działań podejmowanych w trakcie konfrontacyjnych stosunków pomiędzy stronami, z których jedna jest strukturą państwową.

Konstytucja rozważa i definiuje następujące rodzaje zagrożeń:

• zbrojna napaść na terytorium RP (art. 116 ust. 2),

• bezpośrednie, zewnętrzne zagrożenie państwa (art. 136),

• sytuacje szczególnych zagrożeń, jeśli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające (art. 228 ust. 1),

• zewnętrzne zagrożenie państwa (art. 229).

8. PRZEDSTAW POJĘCIE KRYZYSU - SYTUACJI KRYZYSOWEJ ORAZ DOKONAJ ICH CHARAKTERYSTYK.

Kryzys - sytuacja powstała w wyniku załamania się stabilnego dotąd procesu rozwoju, grożąca utratą inicjatywy i koniecznością godzenia się na przyjmowanie niekorzystnych warunków, wymagająca podjęcia zdecydowanych kroków zaradczych.

Jest wiele różnych definicji kryzysu. Należy podkreślić, że charakteryzują one fakt przełomu i jakościowej zmiany w funkcjonowaniu jakiegoś podmiotu:

• kryzys zawsze oznacza przełom między dwiema jakościowo różnymi fazami jakiegoś procesu

• może być bardziej lub mniej dotkliwy

• może mieć różny zakres, czas trwania, ale zawsze kończy dotychczasowy stan rzeczy

• jest naruszeniem stanu równowagi

• kryzys nierozwiązany na czas powoduje przerwanie dotychczasowego cyklu rozwojowego

Na kryzys składają się trzy elementy: presja czasu, ewentualność zasadniczego zagrożenia, zaskoczenie.

Podstawowe kryteria typologii:

• podmiotowe ( wewnętrzny i międzynarodowy),

• przedmiotowe (polityczne, polityczno-militarne, ekonomiczne, społeczne, kulturowe, religijne, ekologiczne),

• przestrzenne (lokalny, regionalny, krajowy, międzynarodowy),

• czasu trwania (incydentalne, krótkotrwałe, średnioterminowe, długoterminowe, permanentne),

• usytuowania źródła ( wewnętrzne, zewnętrzne),

• częstotliwości ( jednorazowy, sporadyczny, powtarzający się, cykliczny),

• symptomów zagrożenia (przewidywalne, nieprzewidywalne, oczekiwane nieoczekiwane),

• konfliktu interesów ( konfliktowy, niekonfliktowy)

Sytuacja kryzysowa - to zespół gwałtownie zachodzących wydarzeń, który wywołuje oddziaływanie sił destabilizujących na ogólny stan międzynarodowy lub jakikolwiek jego podsystem zasadniczo powyżej normalnego (średniego) poziomu i powoduje tym wzrost prawdopodobieństwa narastania zjawisk negatywnych istniejących już w system.

Sytuacja kryzysowa (wg. Książki z logistyki, s. 10) - to stan narastającej destabilizacji, niepewności i napięcia społecznego, naruszenia więzi społecznych, możliwość utraty kontroli nad przebiegiem wydarzeń oraz eskalacja zagrożenia, a w szczególności sytuacja stanowiąca zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia, dziedzictwa kulturowego lub infrastruktury krytycznej, w tym spowodowana zdarzeniem o charakterze terrorystycznym.

• Kryzys jest elementem sytuacji kryzysowej

• Każdy kryzys jest sytuacją kryzysową, lecz nie każda sytuacja kryzysowa zawiera w sobie element kryzysu

• W odróżnieniu od kryzysu, sytuacja kryzysowa, w chwili pojawienia się jej symptomów, nie musi wywołać zmian w istocie organizacji, lecz stanowi wyzwanie dla subiektywnego poczucia normalności jej funkcjonowania.

9. WYJAŚNIJ, CZYM RÓŻNI SIĘ SOJUSZ WOJSKOWY OD ORGANIZACJI BEZPIECZEŃSTWA MIĘDZYNARODOWEGO?

Sojusz - porozumienie o wspólnym działaniu mającym doprowadzić do osiągnięcia określonego celu.

W zależności od liczby sojuszników możemy mówić o sojuszach dwustronnych lub trójstronnych. W przypadku większej niż trzech liczby sojuszników mówimy po prostu o sojuszu. Jako synonimy używane są pojęcia: pakt, alians.

Sojusze, w zależności od celu możemy podzielić na:

• sojusz polityczny - celem umawiających się partii politycznych jest wygranie wyborów lub przeforsowanie np. projektu ustawy w parlamencie

• sojusz wojskowy - celem umawiających się państw jest wspólna obrona przed agresorem. Przykładem współcześnie istniejącego sojuszu wojskowego jest NATO. Sojuszem wojskowym był także Układ Warszawski.

10 . ISTOTA BEZPIECZEŃSTWA KOOPERACYJNEGO

Wg Słownika Języka Polskiego: kooperatywny- dot. współpracy, współdziałania.

Stosowanie terminu „bezpieczeństwo kooperatywne” sięga negocjacji rozbrojeniowych prowadzonych między dwoma blokami w okresie zimnej wojny. W kontekście weryfikacji traktatów rozbrojeniowych termin ten oznaczał akceptację przez zainteresowane państwo inspekcji na miejscu, do czego konieczna była współpraca, czyli kooperacja. Zapewnienie kooperatywnego bezpieczeństwa miało polegać na przeciwdziałaniu nadmiernemu nagromadzeniu środków, które mogłyby służyć zbrojnej agresji przeciwko suwerenności i terytorium innego państwa.

Obecnie „bezpieczeństwo kooperacyjne”, czyli inna odmiana omawianego terminu oznacza „zbiorowe wyrzeczenie się użycia siły, przychodzenie sobie wzajemnie z pomocą w przypadkach zagrożeń, szerokie wspieranie pokojowych i demokratycznych procesów decyzyjnych oraz przemian społecznych”.

Główne cechy bezpieczeństwa kooperatywnego:
-    opieranie się na wzajemnych gwarancjach, nie zaś na odstraszaniu;
-    otwarcie pod względem członkostwa, a nie ekskluzywność;
-    faworyzowanie rozwiązań wielostronnych kosztem dwustronnych;
-    korzystanie zarówno ze środków militarnych, jak i, w szerszym zakresie, pozamilitarnych
-    zakładanie, że państwa są głównymi podmiotami systemu bezpieczeństwa, ale dopuszczające inne podmioty, w tym formalne instytucje bezpieczeństwa;

Cele systemu kooperatywnego zdaniem dyrektora departamentu planistycznego NATO:
-    skuteczne odpowiadanie na zagrożenia regionalne;
-    zapobieganie konfliktom za pomocą środków dyplomatycznych i rozmieszczania sił zbrojnych;
-    radzenie sobie z konfliktami, jeśli wybuchną;
-    dostarczanie środkami kooperatywnymi różnych form pomocy (administracyjnej, humanitarnej etc.) w okresie post-konfliktowym.

W dyskursie prowadzonych w latach 90-tych rozmów w ramach NATO i UZE uznano, że wyzwania dla bezpieczeństwa, stojące przed społecznością europejską nie mogą być skutecznie rozwiązane przez jedną instytucję, a jedynie przez sieć wzajemnie zazębiających się instytucji.
Roman Kuźniar podkreśla konieczność współpracy i współdziałania poszczególnych organizacji, twierdząc, że kooperatywne bezpieczeństwo zakłada „stopniowe tworzenie systemu współzależnych, współpracujących ze sobą i wzajemnie uzupełniających się instytucji (wytwarzających zarazem pewien „podział pracy” między nimi)”.
Można więc stwierdzić, że kooperatywny system bezpieczeństwa to system, w którym najistotniejszą rolę odgrywają organizacje międzynarodowe, a dopiero za nimi kryją się interesy poszczególnych państw.

Elementy składowe kooperatywnego systemu bezpieczeństwa

Kooperatywny system bezpieczeństwa można przedstawić za pomocą tzw. Trójkąta bezpieczeństwa, którego wierzchołki stanowią najważniejsze europejskie organizacje międzynarodowe: NATO, UE i OBWE.

W modelu idealnym występuje przejrzysty podział zadań:
-    NATO odpowiedzialne jest za sprawy militarne
-    UE odpowiada za sprawy polityczne i ekonomiczne
-    OBWE razem z ONZ zajmują się formułowaniem norm postępowania w stosunkach międzynarodowych oraz nadzorowaniem przestrzegania prawa międzynarodowego;

Jednak za poszczególnymi instytucjami stoją państwa, które w inny sposób widzą swoje pozycje i wpływy w poszczególnych organizacjach, przez co w różny sposób definiują ich potencjalną rolę . Stopień poparcia dla danej instytucji zależy zarówno od funkcji przez nią sprawowanej jak również od stopnia posiadanego w niej wpływu. Odpowiednio za NATO kryją się Stany Zjednoczone, za UE - Francja i Niemcy, zaś za OBWE - Rosja.
Między wierzchołkami trójkąta ulokowane są instytucje pośrednie, które nie są samodzielnymi podmiotami systemu bezpieczeństwa. Ich celem jest łagodzenie napięć i ułatwianie współpracy pomiędzy instytucjami głównymi.

Między NATO i UE znajduje się Unia Zachodnioeuropejska, która łączy elementy obu tych organizacji, a jej podstawowym zadaniem jest ułatwienie współpracy między nimi.
Pomiędzy NATO i OBWE znajduje się Euroatlantycka Rada Partnerstwa oraz „Partnerstwo dla Pokoju”, tworzące odpowiednio polityczny i wojskowy instrument w rękach Sojuszu oddziaływania na państwa OBWE nie należące do niego.

W otoczeniu UE i OBWE miejsce swoje znalazły Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Pakt Stabilności w Europie Eduarda Balladura, Układy Stowarzyszeniowe pomiędzy UE i poszczególnymi państwami Europy Środkowej oraz negocjacje akcesyjne z państwami kandydackimi.

Koncepcja kooperatywnego bezpieczeństwa zakłada wzajemne wzmacnianie się i uzupełnianie poszczególnych organizacji. Jednak elementy te wchodzą raczej w relacje konkurencyjne ze względu na dążenia państw, stojących za poszczególnymi organizacjami do wylansowania „swojej” instytucji i zakreślenie dla niej jak największych kompetencji, kosztem innych organizacji.
Tak więc, jeśli uznamy, iż przedstawiony wyżej schemat jest idealnym modelem kooperatywnego systemu bezpieczeństwa w Europie, to należy stwierdzić, iż jest to w rzeczywistości trójkąt nierównoramienny. Wyraźnie ciężar umiejscawia się na wierzchołku reprezentowanym przez NATO i Stany Zjednoczone zaś pozostałe organizacje schodzą w tym wypadku jakby na drugi plan. NATO jest obecnie główną organizacją kooperatywnego systemu bezpieczeństwa.

11. OMÓW PRZEZNACZENIE, PODZIAŁ I FUNKCJE SZ RP.

SZ RP stoją na straży suwerenności Narodu Polskiego oraz jego bezpieczeństwa i pokoju. Mogą brać udział w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, działaniach antyterrorystycznych, akcjach poszukiwawczych, a także ratowania życia ludzkiego. Biorą też udział w oczyszczaniu terenów z materiałów niebezpiecznych pochodzenia wojskowego i unieszkodliwiają je. SZRP służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic. Siły Zbrojne zachowują neutralności w sprawach politycznych oraz podlegają cywilnej i demokratycznej kontroli.

Zadania SZ:

Zabezpieczenie bezpieczeństwa w czasie pokoju

Wspieranie procesu stabilizacji i operacji humanitarnych
Zapobieganie konfliktom lokalnym i regionalnym oraz udział w ich rozwiązywaniu
Udział w działaniach antyterrorystycznych
Udział w odparciu ataku strategicznego

Podział SZ:

WL przeznaczone są do zapewnienia obrony przed atakiem lądowo-powietrznym w dowolnym rejonie kraju, na każdym kierunku, w obliczu każdej formy zagrożenia militarnego.

WL stanowią trzon SZ RP. Ich przeznaczenie wynika z miejsca i roli SZ RP w systemie bezpieczeństwa państwa, które jest uwarunkowane potrzebami w zakresie bezpieczeństwa i obrony narodowej, zobowiązań sojuszniczych oraz uczestnictwa w działaniach na rzecz międzynarodowego pokoju i stabilności. WL mają być przygotowane do skutecznego przeciwdziałania zagrożeniom godzących w żywotne interesy Polski oraz do uczestniczenia w operacjach reagowania kryzysowego i wojennego.

Podstawową misją wojsk lądowych w czasie pokoju jest utrzymanie sił i zdolności potrzebnych do realizacji zadań w zakresie ochrony i zapewnienia bezpieczeństwa Polski oraz udzielanie władzom cywilnym niezbędnej pomocy wojskowej, głównie w wyniku zagrożeń niemilitarnych.

Zadania WL:

1.Zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa państwa.

-Monitorowanie i ochrona przestrzeni powietrznej oraz wspieranie ochrony granicy lądowej;

-Prowadzenie współpracy wojskowej w zakresie rozwoju i stosowania środków budowy zaufania i bezpieczeństwa w bezpośrednim otoczeniu Polski i na świecie.

-Przestrzeganie postanowień porozumień rozbrojeniowych oraz nadzór nad ich realizacją.

-Wspieranie władz państwowych oraz administracji publicznej w reagowaniu na zagrożenia niemilitarne - głównie klęski żywiołowe;

-Prowadzenie działań poszukiwawczo-ratowniczych;

-Oczyszczanie terenu z przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenie wojskowego;

-Monitorowanie skażeń promieniotwórczych, chemicznych i biologicznych na terytorium kraju.

2.Wspieranie procesu stabilizacji i operacji humanitarnych.

Udział w operacjach utrzymania pokoju prowadzonych przez NATO, UE i ONZ oraz wynikających z innych porozumień międzynarodowych;

Wspieranie operacji humanitarnych prowadzonych przez organizacje międzynarodowe, rządowe i inne.

3.Zapobieganie konfliktom lokalnym i regionalnym oraz udział w ich rozwiązywaniu.

Obrona terytorium kraju;

Udział w likwidacji konfliktu lokalnego lub regionalnego na obszarze NATO;

Udział w likwidacji konfliktu lokalnego lub regionalnego poza obszarem odpowiedzialności NATO;

4.Udział w operacjach antyterrorystycznych.

Prowadzenie działań prewencyjnych;

Obrona przed atakami terrorystycznymi;

Udział w czynnym zwalczaniu terroryzmu;

Uczestnictwo w likwidacji skutków działań terrorystycznych.

5.Odparcie ataku o charakterze strategicznym.

Uczestnictwo w strategicznej operacji obronnej na terytorium Polski;

Udział w operacji obronnej poza obszarem kraju odpowiednio do zobowiązań sojuszniczych i koalicyjnych.

Narodowy System Pogotowia Obronnego, z którego również wynikają zadania dla WL .

Główne zadania tego systemu, to:

• osłona terytorium Polski przed bezpośrednim zagrożeniem oraz pośrednimi skutkami sytuacji kryzysowej poprzez prowadzenie (udział w prowadzeniu) kompleksowej (militarnej i pozamilitarnej) operacji osłonowej,

• zapewnienie warunków do przyjęcia na terytorium Polski sojuszniczych sił prewencyjnego wzmocnienia - poprzez realizację przez państwo gospodarza wyznaczonych mu zadań wsparcia militarnego i pozamilitarnego,

• udział w osłonie terytorium innego państwa sojuszniczego- poprzez wydzielenie, przerzut i rozwinięcie własnych sił w ramach zgrupowań sojuszniczych na kierunku zagrożenia poza terytorium Polski

Udział w operacjach reagowania kryzysowego (w tym w operacjach sojuszniczych), które - zależnie od sytuacji - mogą obejmować:

• rozpoznanie i lokalizowanie pojawiającego się kryzysu oraz podjęcie działań w celu jego jak najszybszego rozwiązania - poprzez izolowanie rejonów objętych konfliktem oraz wywieranie militarnej i pozamilitarnej presji na strony konfliktu;

• wspieranie (militarne i pozamilitarne) wysiłków na rzecz rozwiązania konfliktu poprzez organizowanie akcji humanitarnych i antyterrorystycznych, a także wojskowych operacji utrzymania pokoju;

• bezpośrednie wymuszanie pokoju - poprzez przeprowadzenie interwencyjnych operacji militarnych, rozdzielanie i rozbrajanie formacji zbrojnych stron konfliktu.

Jednym z ważniejszych zadań WL realizowanych w okresie kryzysu będzie mobilizacyjne operacyjne ich rozwinięcie.

sprawne rozwinięcie wojsk operacyjnych,

• osłona i obrona granicy państwowej,

• odparcie ewentualnych agresji lub ataków przeciwnika,

• walka z desantami i grupami dywersyjnymi przeciwnika,

• nadzorowanie rozwoju sytuacji na zagrożonych kierunkach

MARYNARKA WOJENNA

Odpowiada za obronę wybrzeża i wód terytorialnych. Pod względem organizacyjnym jest związkiem operacyjnym - flotą.

Najważniejszymi zadaniami MW w okresie pokoju i zagrożenia wojennego są:

• przygotowanie i utrzymanie sił w zdolności bojowej do realizacji zadań na wypadek wojny,

• demonstrowanie obecności sił na morzu oraz ich gotowości do obrony nienaruszalności granicy państwowej,

• wsparcie Straży Granicznej w ochronie polskich obszarów morskich,

• zapewnienie bezpieczeństwa żeglugi na Polskich Obszarach Morskich, w tym udział w ratowaniu życia na morzu.

Podstawową kategorią zadań wykonywanych przez siły MW w okresie wojny są:

1. obrona i ochrona polskich obszarów morskich,

2. morska obrona wybrzeża,

3. wsparcie działań wojsk lądowych na kierunku nadmorskim,

4. obrona i ochrona zewnętrznej komunikacji morskiej,

5. zwalczanie komunikacji morskiej przeciwnika.

Zadania MW

operacyjne

• zapewnienie wczesnego wykrycia symptomów zagrożenia bezpieczeństwa państwa od strony morza;

• realizacja programowych zadań szkolenia bojowego jednostek i przygotowanie sił do realizacji zadań w czasie zagrożenia i wojny;

• utrzymanie wysokiej gotowości bojowej i mobilizacyjnej do realizacji zadań osłony operacyjnej morskiej granicy państwa i polskich obszarów morskich;

• wsparcie Straży Granicznej w ochronie morskiej granicy państwowej i polskiej strefy ekonomicznej;

• udział w ratowaniu życia w polskiej strefie ratownictwa SAR (Search and Rescue) oraz ratownictwo załóg samolotów we współdziałaniu z Wojskami Lotniczymi i Obrony Powietrznej;

• zapewnienie bezpieczeństwa żeglugi na polskich obszarach morskich przez Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej istniejące obecnie na zasadach instytucji i urzędu państwowego;

• demonstrowanie obecności morskiej w strefie zainteresowania państwa (32,8 tys. km² Wyłącznej Strefy Ekonomicznej i ponad 140 tys. km² obszaru zainteresowania Państwa);

• udział w ochronie ekologicznej polskich obszarów morskich;

• utrzymywanie gotowości do udziału w misjach pokojowych organizacji międzynarodowych oraz uczestniczenia w programie "Partnerstwo dla Pokoju" a także współpracy bilateralnej i multilateralnej z siłami morskimi innych państw;

• realizacja zadań polskiej morskiej racji stanu (demonstrowanie bandery, utrzymywanie więzi z środowiskami polonijnymi).

• odparcie uderzeń przeciwnika z kierunku morskiego;

• zwalczanie sił przeciwnika w strefie obrony Marynarki Wojennej we współdziałaniu z innymi rodzajami sił zbrojnych;

• utrzymanie panowania na morzu w przybrzeżnej strefie obrony;

• udział w obronie przeciwdesantowej wybrzeża morskiego we współdziałaniu z wojskami lądowymi i wojskami lotniczymi - zwalczanie desantów morskich przeciwnika.

sojusznicze

• zapewnienie systematycznego monitoringu sytuacji morskiej w strefie obrony i rejonach przyległych, samodzielnie i we współdziałaniu z siłami morskimi nadbałtyckich państw NATO;

• zapewnienie bezpieczeństwa żeglugi na liniach komunikacji morskiej przechodzących wzdłuż strefy obrony Marynarki Wojennej;

• utrzymywanie ciągłości funkcjonowania systemu ratownictwa morskiego w polskiej strefie odpowiedzialności SAR, zgodnie z normami międzynarodowymi i NATO;

• utrzymanie w gotowości sił i środków zdolnych do natychmiastowego reagowania w sytuacjach incydentalnych na morzu lub przeciwdziałania nagle powstałym zagrożeniom w strefie obrony, do czasu rozwinięcia sił Sojuszu;

• wydzielenie określonego składu sił okrętowych i lotnictwa morskiego do wielonarodowego zgrupowania morskich sił reagowania Sojuszu.

SIŁY POWIETRZNE

Ich głównym zadaniem jest prowadzenie operacji mających na celu uzyskanie przewagi w powietrzu i wspieranie oddziałów innych Rodzajów SZ.

Składają się z:

• Wojsk Lotniczych - odpowiedzialnych za funkcjonowanie jednostek latających, dysponujących największym potencjałem uderzeniowym,

• Wojsk Obrony Przeciwlotniczej - będących głównym narzędziem zwalczania środków napadu powietrznego,

• Wojsk Radiotechnicznych - kontrolujących ruch powietrzny nad Polską i w jej najbliższym otoczeniu

Ich zasadniczą siłę bojową w chwili obecnej tworzy:

Lotnictwo taktyczne

Lotnictwo transportowe

Podstawowe zadania realizowane przez jednostki lotnicze:

- obrona polskiej przestrzeni powietrznej,

- niszczenie celów powietrznych, naziemnych i nawodnych,

- prowadzenie rozpoznania,

- transport ludzi i sprzętu.

Podział jednostek bojowych w strukturze Sił Powietrznych:

- lotnictwo myśliwskie,

- lotnictwo bombowe,

- lotnictwo szturmowe,

- lotnictwo rozpoznawcze.

Różnice te znikną po przejęciu wielozadaniowych samolotów F-16

12. PRZEDSTAW OGÓLNE ZADANIA SIŁ ZBROJNYCH RP WYNIKAJĄCE Z KONSTYTUCJI, Z USTAWY O POWSZECHNYM OBOWIĄZKU OBRONY RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ ORAZ ZE STRATEGII BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO

*Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku

Art. 26 Konstytucji mówi że SZ mają za zadanie:

-służyć ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic.

-zachowanie neutralności w sprawach politycznych i podlegają cywilnej i demokratycznej kontroli.

*Ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 listopada 1967 roku

Ogólne zadania SZ RP:

-stanie na straży suwerenności, niepodległości, bezpieczeństwa i pokoju Narodu Polskiego

-branie udziały w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków

-uczestniczenie w akcjach poszukiwawczych i ratowania życia ludzkiego

-oczyszczanie terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego i ich likwidowanie

*Strategia bezpieczeństwa narodowego 2007

Siły zbrojne RP za zadanie mają:

-udział w obronie narodowej poprzez przygotowanie i pełne wykorzystanie sił i wszelkich środków jakimi dysponują w celu przeciwdziałania wszelkiego rodzaju zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa oraz ochrony interesów Polski

-uczestniczenie w realizacji zobowiązań sojuszniczych i zapewnieniu bezpieczeństwa zbiorowego w Europie zgodnie z umowami międzynarodowymi i w ramach organizacji których Polska jest członkiem

-współdziałanie w zapewnieniu bezpieczeństwa w sytuacji zagrożenia atakami terrorystycznymi na terytorium Polski

-udział w działaniach koalicji antyterrorystycznej na obszarze NATO i poza nim.

-w czasie pokoju mają za zadanie utrzymywanie sił i zdolności potrzebnych do realizacji zadań w zakresie ochrony i zapewnienia bezpieczeństwa Polski a także udzielanie władzom cywilnym niezbędnej pomocy wojskowej, głównie w wypadku zagrożeń militarnych (klęsk żywiołowych i katastrof)

-branie udziału w kształtowaniu bezpieczeństwa w bezpośrednim sąsiedztwie Polski i na terytorium całej Europy poprzez rozwój współpracy wojskowej z innymi państwami

-uczestnictwo w utrwalaniu porządku międzynarodowego poprzez udział w militarnych działaniach stabilizacyjnych, głównie w ramach operacji prowadzonych przez ONZ, OBWE, NATO i Unię Europejską a także koalicji ad hoc.

-przygotowanie i utrzymanie potencjału sił ekspedycyjnych, umożliwiających udział w operacjach reagowania kryzysowego i operacjach pokojowych prowadzonych na i poza terytorium Polski w ramach operacji NATO, UE a także ONZ.

13. SCHARAKTERYZUJ PODZIAŁ ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ W POLSCE

Podział organów administracji publicznej:

1. Organy administracji publicznej:

a) organy administracji rządowej

- organy administracji centralnej

• zespolone

• niezespolone

b) organy administracji samorządowej

- sejmik województwa (organ stanowiący), marszałek i zarząd województwa (organy wykonawcze)

- rada powiatu (organ stanowiący), starosta i zarząd powiatu (organy wykonawcze)

- rada gminy (organ stanowiący), wójt (burmistrz, prezydent miasta) (organy wykonawcze)

Art. 5 § 2 pkt 3 KPA. Przez organy administracji publicznej rozumie się ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i podmioty wymienione w art. 1 pkt 2,

Naczelne organy administracji rządowej włączone są w sferę kształtowania polityki państwa. Należą do nich: RM, Prezes RM, ministrowie i kierownicy komitetów wchodzących w skład RM. Natomiast Prezydent RP, zgodnie z Konstytucją, jest najwyższym przedstawicielem RP, a więc organem o zasadniczym znaczeniu dla państwa, nie tylko dla administracji. Konstytucja zalicza go do organów władzy wykonawczej.

Centralne organy administracji rządowej tworzone są w ramach oznaczonego działu administracji na podstawie ustaw i wyjątkowo na podstawie rozporządzeń RM. Urzędy (organy) centralne są samodzielnymi organami administracji rządowej. Podstawowym kryterium odróżniającym centralne organy administracji od organów naczelnych jest to, że kierownicy (szefowie) tych organów nie wchodzą w skład Rady Ministrów, mimo że zakres ich zadań i kompetencji rozciąga się na terytorium całego państwa. Ustawa z 04.09.1997r. o działach administracji rządowej wskazała na funkcjonujące w zakresie poszczególnych działów centralne organy (urzędy) administracji rządowej. Nadzór nad nimi przyznaje poszczególnym ministrom (np. ministrowi właściwemu ds. sprawiedliwości podlega Centralny Zarząd Służby Więziennej, ministrowi właściwemu ds. środowiska podlega Główny Inspektor Ochrony Środowiska, Prezes Państwowej Agencji Atomistyki). Ponadto wskazuje na te organy (urzędy), które nie są objęte zakresem działów administracji, a nad którymi nadzór sprawuje Prezes Rady Ministrów. Są to między innymi: GUS, Polski Komitet Normalizacyjny, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Administracja rządowa w terenie dzieli się na zespoloną, pozostającą pod zwierzchnictwem wojewody i składającą się ze służb, inspekcji i straży, oraz niezespoloną - podlegającą bezpośredniemu zwierzchnictwu ministrów lub centralnych organów administracji rządowej. niezespolonej - na stronach ministrów sprawujących zwierzchnictwo nad tą administracją.

Organy rządowej administracji zespolonej: 

Komendant Woj. PSP;

Komendant Woj. Policji;

Kurator Oświaty;

Woj. Inspektor Farmaceutyczny;

Woj. Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa;

Woj. Inspektor Nadzoru Budowlanego;

Woj. Inspektor Geodezji i Kartografii;

Woj. Inspektor Ochrony Środowiska;

Woj. Inspektor Inspekcji Handlowej;

Woj. Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych;

Woj. Lekarz Weterynarii.

Wymienione organy dysponują aparatem pomocniczym w postaci wojewódzkich komend, inspektoratów, oddziałów i kuratoriów.

Organy rządowej administracji niezespolonej: 

Dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień;

Dyr. izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej;

Dyr. okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych;

Dyr. okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar;

Dyr. okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych;

Dyr. regionalnych zarządów gospodarki wodnej;

Dyr. izb celnych i naczelnicy urzędów celnych;

Dyr. urzędów morskich;

Dyr. Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych

Dyr. urzędów statystycznych

Dyr. urzędów żeglugi śródlądowej

Komendanci oddziałów SG, komendanci placówek i dywizjonów SG,

Okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego

państwowi inspektorzy sanitarni

powiatowi oraz graniczni lekarze weterynarii

Regionalni Dyrektorzy Ochrony Środowiska

Wymienione organy dysponują aparatem pomocniczym w postaci urzędów, izb, zarządów, komend, inspektoratów itp.

14. JAKICH ZMIAN W STRUKTURACH ADMINISTRACJI W POLSCE DOKONAŁA REFORMA PO 1989 R.?

Główne zasady rekonstrukcji państwowości

• demokratycznego państwa prawnego

• gospodarki rynkowej

• prawa własności

• poszanowania wolności jednostki

• trójpodziału władzy

Podstawowe reformy administracji:

• reforma gminna:

• przywrócenie ustroju samorządowego

• zachowanie podstawowego podziału terytorialnego

• przekazanie kompetencji

• prawo tworzenia jednostek pomocniczych

• wyposażenie w majątek , komunalizacja i uwłaszczenie gmin

• powiatowa i wojewódzka

• centrum

• samorząd warszawski

Wprowadzenie trójstopniowego samorządu terytorialnego

• w gminie

• w stworzonym na nowo powiecie

• w nowym dużym województwie

Wprowadzenie dwustopniowej administracji rządowej:

• centralnej

• w województwie

Reformy centrum rządowego 1996-1997:

• utworzenie odrębnego urzędu ministra gospodarki

• połączenie spraw wewnętrznych z administracja publiczną

• utworzenie urzędu ministra skarbu państwa

• powstanie Komitetu Integracji Europejskiej

• utworzenie kancelarii prezesa rady ministrów

• podporządkowanie UOP Prezesowi Rady Ministrów

Fundamentalne zmiany dotyczące działania rządu:

- ustawowe określenie trybu pracy rady ministrów,

- zniesienie ustawowego wymogu tworzenia ministerstw,

- określenie działów administracji rządowej

Reformy centrum rządowego po 1998r

• wejście w życie konstytucji RP 2 kwietnia 1997r i dostosowanie ustawodawstwa do jej przepisów

• wprowadzenie czterech reform ustrojowych

• samorządowej

• ubezpieczeń społecznych

• ochrony zdrowia

• edukacji

15.JAKIEGO TYPU GWARANCJE BEZPIECZEŃSTWA REALIZUJĄ CZŁONKOWIE OBWE?

OBWE Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, powstała w wyniku przekształcenia KBWE, na szczycie w Europie w 1994r. Wg VIII Karty ONZ, jest organizacją regionalną, skupiającą 56 członków o równym statusie.

Celem OBWE jest umacnianie bezpieczeństwa i współpracy na obszarze działania  w trzech wymiarach bezpieczeństwa:

-polityczno-wojskowym,

-gospodarczo-ekologicznym, 

-ludzkim.

Decyzje w ramach OBWE podejmowane są w oparciu o zasadę konsensusu. Deklaracje i decyzje OBWE mają charakter polityczny i nie są prawnie wiążące. OBWE ściśle współpracuje z innymi organizacjami międzynarodowymi m.in. ONZ, Radą Europy, Unią Europejską. Bliskie kontakty szczególnego rodzaju utrzymuje z 5 państwami azjatyckimi: Afganistan, Japonia, Korea, Mongolia, Tajlandia oraz 6 śródziemnomorskimi: Algieria, Egipt, Izrael, Jordania, Maroko, Tunezja

Zadania OBWE:

-wytyczanie kierunku przemian poprzez podnoszenie standardu norm I zachowań międzynarodowych ,

-upowszechnianie wartości demokratycznych oraz poszerzenie ochrony praw człowieka i podstawowych wolności,

-stabilizowanie ładu pokojowego w całej strefie OBWE,

Struktura OBWE - Organem regularnych konsultacji politycznych i podejmowania decyzji jest Rada Permanentna. Jej członkami są stali przedstawiciele państw członkowskich, którzy spotykają się na cotygodniowych posiedzeniach. Siedzibą Rady jest Wiedeń. Funkcję pomocniczą wobec powyższych instytucji spełnia Wyższa Rada - złożona z dyrektorów i innych urzędników wysokiego szczebla. Raz w roku urzędnicy państw członkowskich spotykają się w Pradze jako Rada Gospodarcza Ministrowie Spraw Zagranicznych państwa członkowskich również spotykają się corocznie na forum Rady Ministerialnej. Co kilka lat odbywają się spotkania przywódców państw członkowskich - ostatnie miało miejsce w listopadzie 1999 roku w Instambule. Organem zarządzającym bieżącą działalnością organizacji jest Przewodniczący. Przewodniczącym jest minister spraw zagranicznych kraju, który aktualnie sprawuje przewodnictwo. Zmiany na tym urzędzie następuja corocznie. W sprawowaniu funkcji Przewodniczącemu pomaga poprzedni przewodniczący oraz minister z kraju, który będzie sprawował funkcję przewodniczącego następnie. Razem ci trzej urzędnicy tworzą tzw. trojkę. Dzięki tej regulacji zmiany na urzędzie przewodniczącego nie powodują zaburzeń w pracy organizacji. Przewodniczącemu mogą również pomagać inni urzędnicy jeśli będzie taka potrzeba.

Funkcje pomocnicze wobec struktur OBWE spełnia Sekretariat. Pracą sekretariatu kieruje Sekretarz Generalny, który desygnowany jest na trzy letnie kadencją. Sekretarz Generalny jest również reprezentantem Przewodniczącego i pomaga mu w operacyjnej działalności a także zarządza działalnością struktur OBWE. W strukturze sekretariatu wyodrębniono: Biuro Sekretarza Generalnego, Centrum Zapobiegania Konfliktom, Departament Administracji i Operacji. Sekretariat znajduje się w Wiedniu, ale w jego strukturze mieści się również biuro w Pradze, które zajmuje się dokumentacją i informacją.

W ramach OBWE zostało utworzonych kilka specjalistycznych agend. Do najważniejszych należy zaliczyć: Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka. Biuro zajmuję się monitorowaniem prawidłowości przeprowadzania wyborów i rozwoju narodowych instytucji demokratycznych oraz organizacji związanych z ochroną praw człowieka. ODIHR zajmuje się organizacją seminariów, pomocą dla organizacji pozarządowych, szkoleniami (dla liderów organizacji pozarządowych, dziennikarzy itp.). Siedziba biura znajduje się w Warszawie.

Ważnym polem działania OBWE jest zapobieganie lokalnym konfliktom. W tym zadaniu pomaga urząd Wysokiego komisarza ds. Mniejszości Narodowych. Siedzibą urzędu jest Haga w Holandii. Celem działania komisarza jest identyfikacja konfliktu najwcześniej jak to możliwe. Komisarz powinien skłaniać zainteresowane strony do porzucenia konfrontacyjnej polityki.

Kolejną, założoną w 1997 roku agendą OBWE jest Reprezentant dla Wolności Mediów. Reprezentant obserwuje rozwój mediów w krajach europejskich. Jego zadaniem jest reakcja na działania władz, które zagrażałyby wolności wypowiedzi. Biuro reprezentanta znajduje się w Wiedniu

Kolejnym forum dyskusji w ramach OBWE jest Zgromadzenie Parlamentarne. W posiedzeniach zgromadzenia, które odbywają się co najmniej raz do roku - w lipcu, bierze udział ponad 300 parlamentarzystów ze wszystkich państw członkowskich. Zgromadzenie omawia działalność organizacji, efektem jego prac są rezolucje i rekomendacje dla prac innych instytucji OBWE. Przedstawiciele Zgromadzenia są również członkami delegacji monitorujących wybory. Sekretariat Zgromadzenia mieści się w Kopenhadze.

Przy OBWE utworzono sąd arbitrażowy w Genewie. Strony, które podpisały stosowną konwencje mogą poddać istniejący między nimi spór rozwiązaniu międzynarodowych arbitrów. W ramach konwencji działa również Komisja Koncyliacyjna i Trybunał Arbitrażowy.

16. WYMIEŃ, JAKIE RODZAJE ZAGROŻEŃ DLA BEZPIECZEŃSTWA EUROPEJSKIEGO ZOSTAŁY ZAWARTE W STRATEGII BEZPIECZEŃSTWA UE?

W strategii stwierdza się że agresja na duża skalę przeciwko któremukolwiek z państw członkowskich jest obecnie nieprawdopodobna, mimo to Europa stoi w obliczu nowych zagrożeń które są bardziej zróżnicowane, mniej widoczne i mniej przewidywalne. Wyodrębnia się i opisuje pięć rodzajów takich zagrożeń:

1. terroryzm,

2. proliferację broni masowego rażenia,

3. konflikty regionalne (z dala od jednak od Europy, poza Bliskim Wschodem),

4. upadek lub rozkład państw,

5. przestępczość zorganizowaną.

Zagrożenia te są szczególnie niebezpieczne dlatego iż często występują ze sobą wzmacniając się wzajemnie i stwarzając łącznie zagrożenia odczuwane w odległych regionach.

17. WYMIEŃ I SCHARAKTERYZUJ ADMINISTRACJĘ ZESPOLONĄ I NIEZESPOLONĄ NA SZCZEBLU WOJEWÓDZTWA.

Od 1 stycznia 1999 roku weszła w życie ustawa z 5 czerwca 1998 roku o administracji rządowej w województwie. Wg tej ustawy administrację publiczną w województwie wykonują organy administracji rządowej oraz organy samorządu województwa.
Administracje rządowa na obszarze województwa wykonują następujące organy:
- wojewoda będący przedstawicielem Rady Ministrów w terenie,
- kierownicy zespolonych służb inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach w imieniu wojewody lub własnym
- organy administracji niezespolonej
- działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach,
- organy samorządy terytorialnego, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej wynika z ustawy lub z zawartego porozumienia
- organy innych samorządów, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej następuje na podstawie ustawy lub porozumienia
Administracja zespolona, oparta jest na zasadach zespolenia i zwierzchnictwa wojewody, warunkującego skuteczne wykonywanie zadań tej administracji;

Kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży działają pod zwierzchnictwem wojewody, z ustawowego upoważnienia bądź w imieniu własnym, jeżeli ustawa tak stanowi. Zespolenie służb, inspekcji i staży w administracji rządowej w województwie następuje pod zwierzchnictwem wojewody w jednym urzędzie, chyba że ustawa nie przewiduje zespolenia w jednym urzędzie.
W sytuacji kiedy kierownik służby, inspekcji lub straży wykonuje zadania i kompetencje w imieniu wojewody i gdy ta służba, inspekcja czy straż jest włączona do urzędu wojewódzkiego, to mamy wówczas zespolenie bezpośrednie (pod jednym zwierzchnikiem i w jednym urzędzie). Zaś sytuację, gdy kierownik służby, inspekcji lub straży działa we własnym imieniu, realizuje jemu przypisane kompetencje i gdy posiada aparat pomocniczy w postaci komendy, inspektoratu lub innej jednostki organizacyjnej nie wchodzącej w skład urzędu wojewódzkiego, to wówczas występuje zespolenie pośrednie, gdy dany kierownik działa pod zwierzchnictwem wojewody.
Szczegółową organizacje zespolonej administracji rządowej w województwie określa statut urzędu wojewódzkiego nadawany przez wojewodę, i zatwierdzany przez Prezesa Rady Ministrów.
Wojewoda jest organem zespolonej administracji w województwie, a nadto w przypadkach określonych ustawami, takim organem jest kierownik zespolonej służby, inspekcji lub straży wojewódzkiej; mogą oni występować jako organ administracji zwłaszcza w zakresie wydawania indywidualnych aktów administracyjnych, a więc załatwiania licznych spraw indywidualnych.
Wojewoda jest zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej kieruje nią, koordynuje jej działalność, zapewnia warunki do skutecznego jej działania i ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania.

Kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich powołuje i odwołuje wojewoda. Nie dotyczy to komendanta wojewódzkiego Policji i Państwowej Straży Pożarnej. Powoływanie na te dwa stanowiska należy do kompetencji ministra do spraw wewnętrznych.
Wedle koncepcji przyjętej przez ustawodawcę, wojewoda sprawuje władze administracji ogólnej w województwie. Pod zwierzchnictwem wojewody nastąpiło zespolenie kilkunastu terenowych organów administracji specjalnej.
Zespolenie pojawia się na kilku płaszczyznach
-organizacyjnej, często wyrazem jest m.in. włączenie regulacji dotyczących organizacji służb, inspekcji, straży do statutu urzędu wojewódzkiego, również regulaminy tych organów stanowią część regulaminu urzędu wojewódzkiego
-osobowej, związanej z uzyskaniem przez wojewodę prawa do powoływania kierowników tych organów (za wyjątkiem komendanta wojewódzkiego Policji, PSP i wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska),
-kompetencyjnej, zakładając iż wojewoda jest organem zespolonej administracji rządowej w województwie, a jego zadania i kompetencje są wykonywane przez wojewódzkich inspektorów lub komendantów, działających w jego imieniu z ustawowego upoważnienia.
-Finansowej, włączenie budżetu danej służby czy inspekcji do budżetu organu administracji
Organy administracji zespolonej pozostają równocześnie w układzie podporządkowania wobec organów stopnia wyższego w ramach postępowania administracyjnego.

W skład organów administracji zespolonej wchodzą:
• Komenda Wojewódzka Policji,
• Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej,
• Kuratorium Oświaty,
• Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Farmaceutycznej,
• Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej,
• Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego,
• Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Nasiennej,
• Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska,
• Wojewódzki Inspektorat Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych,
• Wojewódzki Inspektorat Weterynarii,
• Wojewódzki Oddział Służby Ochrony Zabytków,
• Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin
Administracja niezespolona (dotychczas określaną mianem specjalnej) to terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwym ministrom bądź kierownikom państwowych osób prawnych i kierownikom innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa, wobec której wojewoda posiada uprawnienia koordynacyjne, opiniodawcze i w pewnym zakresie - kontrolne. Są to wyspecjalizowane organy administracji, których kompetencje mieszczą się w ramach jednego resortu (quasi-resortu). Oparte są z reguły na zasadzie centralizacji. Działają w ramach zasadniczego podziału lub w ramach podziałów specjalnych.

Organy administracji niezespolonej działające na obszarze województwa obowiązane są do:
-Uzgadniania z wojewodą projektów aktów prawa miejscowego* stanowionych przez te organy, np.: przez dyrektorów urzędów morskich
-Zapewnienia zgodności swoich działań z poleceniami wojewody, o których była mowa wyżej
-Składania wojewodzie rocznych informacji, a na żądanie wojewody także* bieżących wyjaśnień o swojej działalności na obszarze województwa.
Wojewoda ma prawo wglądu na tok każdej sprawy prowadzonej na obszarze województwa przez organy administracji rządowej, a także przez organy samorządu terytorialnego w zakresie zadań przejętych na podstawie porozumienia lub zleconych; przepisy o tajemnicy państwowej i innych rodzajach tajemnicy muszą być przy tym przestrzegane.
Szereg kompetencji, zwłaszcza skierowanych do organów administracji niezespolonej, ma charakter niewładczy. Są to kompetencje typu kontrolnego, a przede wszystkim kompetencja do żądania informacji. Zalicza się do nich także obowiązek uzgadniania z wojewodą projektów prawa miejscowego.
Powoływanie i odwoływanie organów administracji niezespolonej następuje na wniosek właściwego miejscowo wojewody albo po uzyskaniu uprzednio jego zgody, chyba że ustawa stanowi inaczej. I tak np. w przypadku powoływaniu lub odwoływania regionalnego inspektora celnego w Białymstoku miejscowo właściwym wojewoda będzie Wojewoda Podlaski.
W sytuacjach nadzwyczajnych wojewodzie, niezależnie od innych uprawnień, przysługuje uprawnienie do żądania wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec każdego pracownika rządowej administracji niezespolonej i pracownika samorządowego, który dopuścił się naruszenia prawa.

Lista organów administracji niezespolonej została ustalona w załączniku do ustawy o administracji rządowej w województwie z 5 czerwca 1998 roku (zawiera ona 15 pozycji)
Jednocześnie art. 5 ustawy ogranicza możliwość kreowania nowych organów niezespolonych. Ustanowienie tego typu organy może nastąpić wyłącznie w drodze ustawy

Dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień;

Dyr. izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej;

Dyr. okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych;

Dyr. okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar;

Dyr. okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych;

Dyr. regionalnych zarządów gospodarki wodnej;

Dyr. izb celnych i naczelnicy urzędów celnych;

Dyr. urzędów morskich;

Dyr. Regionalnych Dyrekcji Lasów Państwowych

Dyr. urzędów statystycznych

Dyr. urzędów żeglugi śródlądowej

Komendanci oddziałów SG, komendanci placówek i dywizjonów SG,

Okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego

państwowi inspektorzy sanitarni

powiatowi oraz graniczni lekarze weterynarii

Regionalni Dyrektorzy Ochrony Środowiska

18. PRZEDSTAW ISTOTĘ SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W POLSCE.

W 1990 roku w Polsce został przywrócony dualistyczny model administracji publicznej w terenie, który składa się z pionu: rządowego , który jest zbudowany na zasadzie centralizmu oraz z pionu samorządowego - ukształtowanego na zasadzie decentralizacji i pomocniczości.
Samorząd terytorialny jest wyodrębniony w strukturze państwa, powstały z mocy prawa, związek lokalnego społeczeństwa, powołany do samodzielnego wykonania administracji publicznej, wyposażony w materialne środki umożliwiające realizację nałożonych nań zadań.
Idea utworzenia samorządu terytorialnego i wprowadzenia go w życie została zawarta w Konstytucji Marcowej ( 1921 rok). W Konstytucji tej został określony trójszczeblowy podział terytorialny państwa na: województwa, powiaty, gminy wiejskie i miejskie, które były jednocześnie jednostkami samorządu terytorialnego. Samorząd lokalny miał określony zakres ustawodawstwa, szczególnie z dziedziny administracji, kultury i gospodarstwa, a także miał zagwarantowaną samodzielność decydowania oraz działania. Samodzielność ta była ograniczona przez uprawnienia nadzorcze organów administracji rządowej.
8 marca 1990 roku to data reaktywowania samorządu terytorialnego w Polsce, kiedy to została uchwalona ustawa o samorządzie terytorialnym oraz ustawę o zmianie Konstytucji RP. W Ustawie Konstytucyjnej z 17 października 1992 roku gmina została określona jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego, a samorząd został uznany za podstawową formę organizacji lokalnego życia publicznego.
Gminy stały się jednostkami samorządu terytorialnego. Samorząd do 31 grudnia 1998 roku utożsamiany z gminą otrzymywał osobowość prawną i jako osoba prawna uzyskał prawo do korzystania z ochrony sądowej. Gmina stała się podmiotem stosunków cywilnoprawnych, osoba prawną w rozumieniu prawa cywilnego. Miała wykonywać istotną część zadań publicznych, z wyłączeniem zadań zastrzeżonych ustawowo na rzecz kompetencji administracji rządowej. Gmina traktowana była jako związek mieszkańców danego obszaru, powoływała w drodze wyborów organy wykonujące w sposób bezpośredni zadania nałożone nań.
1 stycznia 1999 roku została przeprowadzona reforma administracji publicznej. Zmiany dotyczyły ustroju terytorialnego państwa, a także decentralizacji i dekoncentracji zadań administracji publicznej. Wprowadzono trójstopniowy podział terytorialny, utworzono samorząd terytorialny na szczeblu powiatu i województwa, a także zespolenie pod zwierzchnictwem wojewody i starosty większości dotychczasowych organów administracji specjalnych. Podstawę prawna dla trójszczeblowego podziału samorządu terytorialnego w Polsce stanowią obok ustawy zasadniczej ustawy z 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym ustawa o samorządzie województwa, a także ustawa z 24 lipca 1998 roku o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa, w której określono, ze jednostką podziału kraju są gminy, powiaty i województwa. W miejsce 49 województw utworz9ono 16 jednostek wojewódzkich o charakterze regionalnym. W modelu trójszczeblowym gmina jest jednostką podstawową, powiat pośrednią, a województwo najwyższą. Każdy ze szczebli ma rozgraniczone zdania i dlatego są niezależne od siebie.
Członkami jednostek samorządu terytorialnego są wszyscy mieszkańcy, każdy mieszkaniec Polski z dniem 1 stycznia 1999 roku stał się jednocześnie członkiem trzech wspólnot samorządowych. Gmina, powiat i województwo stanowią terytorialna korporację samorządową ( korporację prawa publicznego ) składającą się z następujących elementów:
1) obszaru zajmowanego przez gminę, powiat lub województwo
2) mieszkańców tworzących wspólnotę samorządową ( w gminie i powiecie jest to wspólnota lokalna a w województwie regionalna )
3) władzy sprawowanej przez demokratycznie wybierane organy gminy, powiatu i województwa
4) jednostek organizacyjnych.
Europejska karta samorządu terytorialnego ( EKST ) jest to akt prawa międzynarodowego, który został sporządzony w Strasburgu i ratyfikowany przez Polskę 26 kwietnia 1993 roku. Karta ta stanowi akt prawa powszechnie obowiązującego, co organom stanowiącym samorządu terytorialnego umożliwia występowanie do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskami o ewentualna niezgodność z Konstytucją lub też EKST określonych ustaw.
Zadania samorządu terytorialnego polegają na zaspokajaniu potrzeb publicznych i zapewnienie rozwoju danego terenu. Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. Wykonując zadania działa we własnym imieniu i na własna odpowiedzialność. Zadania są podzielone na : zadania własne, które wykonywane są na zasadzie domniemania kompetencji w oparciu o swoje środki finansowe i zadania zlecone na podstawie upoważnienia ustawowego lub w wyniku porozumienia z organami administracji rządowej po zapewnieniu środków przez administrację rządową.
Podział zadań ze względu na :
- sposób przekazania zadań przez państwo ( własne i zlecone )
- sposób finansowania
- stopień i zakres samodzielności ( na własne ryzyko i w imieniu władz państwowych )
- charakter zadań ( lokalne i regionalne ).

19. PRZEDSTAW ISOTĘ MIĘDZYNARODOWYCH STOSUNKÓW POLITYCZNYCH I ICH ZNACZENIE DLA BEZPIECZEŃSTWA POLSKI

Stosunki społeczne - stosunki zachodzące pomiędzy ludźmi w zorganizowane w większe grupy (klasowe, narodowe). Powstały, iż pojedyncze jednostki, klasy i narody, aby żyć muszą wchodzić ze sobą wzajemne relacje. Nie mogą pozostawać w izolacji, jeśli chcą się rozwijać.

Obiektywny proces rozwoju sprawił, że stosunki międzyludzkie przestały być wystarczające. W starożytności można odnotować już stosunki międzypaństwowe, o stosunkach międzynarodowych o narodach, które posiadają własne państwa (ok. XVw).

Stosunki międzynarodowe w dwóch ujęciach: po pierwsze jest to dziedzina życia społeczeństw. Z drugiej strony to dziedzina badań (dopiero około wieku XIX). Stosunki te nigdy nie są dokonywane przez mieszkańców danych państw. Stosunki międzynarodowe realizowane zawsze są za pośrednictwem organów państwowych. Wewnętrznych: głowa państwa, szef rządu, minister spraw zagranicznych. Zewnętrznych: aparat dyplomatyczny. Tylko te trzy osoby nie muszą posiadać dodatkowych kompetencji.

Zakres pojęciowy:

A. Stosunki międzynarodowe są to wszelkie wzajemne oddziaływania państw i innych uczestników życia międzynarodowego, czyli wszelka ich aktywność wykraczająca poza granice państwa.

B. Oznaczają głównie i przede wszystkim sferę polityczną stosunków.

Były tylko i wyłącznie sumą polityk zagranicznych państw, ale jest to pogląd niesłuszny. Są raczej splotem wszystkich oddziaływań. Państwa są najważniejszymi uczestnikami, są one pierwotnymi uczestnikami, podmiotami. Przyrost ilości państw po II wojnie (obecnie 198). Procesy integracyjne i dezintegracyjne.

Europocentryzm - postrzeganie świata przez Europejczyków. Inaczej wygląda to np. w Ameryce. Do II wojny to, co się działo w Europie napędzało stosunki międzynarodowe, przykładem wojny światowe. Po II wojnie sytuacja ta ulegnie zmianie, pojawią się 2 ośrodki poza europejskie USA i ZSRR.

Każde państwo spełnia dwie funkcje:

- f. wewnętrzna: aby zaspokoić interesy danej społeczności. Przede wszystkim bezpieczeństwo.

- f. zewnętrzna: wtórna pojawiła się później, kiedy stwierdzono, że państwo nie może funkcjonować w izolacji.

Istnieje związek między obu funkcjami: ustrój państwa wpływa na zawieranie sojuszów (określa politykę zagraniczną) Polityka państw mocniejszych może wpływać na podejmowane decyzje w państwach słabszych.

Klasyfikacja stosunków międzynarodowych: Obiekty, które porównujemy muszą należeć do tej samej kategorii.

1. Typy stosunków wg kryterium chronologicznego

a)tzw. historyczny - od starożytności do 1648 roku (traktat Westfalski) - najbardziej zróżnicowany, mało punktów wspólnych. Obejmuje duży okres czasowy, różne formy istnienia państw. Miasta-państwa na zasadzie równości, tradycja helleńska, religia, język. Pojawia się zasada równowagi sił. Rzym - imperium starało się narzucić innym Pax Romana, czyli pokój na warunkach rzymskich. Średniowiecze - konflikty na tle religijnym. Brak traktowania drugiej strony na zasadzie równości. 1555 -Pokój Augsburski. Na skutek nie możności pokonania drugiej strony. Konflikty w łonie chrześcijaństwa - wojna 30-sto letnia i pokój z 1648 roku.

b)tzw. klasyczny - od 1648 do Rewolucji październikowej 1917 roku - nowe cechy. Istnienie pewnej liczby suwerennych państw, brak granic między państwami, są w trakcie kształtowania. Były regulowane zwyczajem międzynarodowym i rzadziej umowami międz nie w oparciu prawa międz. Gwarantem takich umów były np. małżeństwa polityczne. Występowanie sporów między państwami prowokowane czasem celowo. Wojna jako zjawisko poza prawne. Pierwsze próby sojuszów w kwestii zabezpieczenia swoich interesów. Równowaga sił - rzeczywista, potencjał państwa nie może przekroczyć potencjałów innych połączonych państw. Rozrasta się społeczność międzynarodowa, wzrasta ilość państw. Główne formy ustrojowe: monarchie absolutne, monarchie konstytucyjne, dalej republiki istniały także miasta-państwa włoskie.

c)tzw. współczesny - od 1917 do dnia dzisiejszego

2.kryterium funkcjonalne:

a) stosunki rywalizacji - to, co państwa różni, dzieli, różnice między nimi są nie do przezwyciężenia. Współpraca to chęć uniknięcia konfliktu zbrojnego

b) stosunki współpracy - tego, co państwa łączy: wartości, interesy. Specyficzną formą są stosunki integracyjne. W stosunkach między tylko z procesami integracyjnymi. Jeśli przejdą w stan to stosunki między przestaną istnieć.

20. W JAKI SPOSÓB NATO WSPIERA UE W OPERACJACH KRYZYSOWYCH.

Unia Europejska i NATO nawiązały formalne stosunki w styczniu 2001 roku, ale przełom nastąpił 16 grudnia 2002 roku, wraz z przyjęciem Deklaracji EU-NATO w sprawie ESDP. Od tego czasu obie te organizacje wynegocjowały serię dokumentów o współpracy w zarządzaniu kryzysowym, które umożliwiły UE przejęcie od NATO odpowiedzialności za utrzymywanie pokoju np. w byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii. Zbiór kluczowych dokumentów o współpracy, znany specjalistom jako pakiet "Berlin-Plus" został uzgodniony przez obie organizacje 17 marca 2003 roku. Porozumienia "Berlin-Plus" mają na celu uniknięcie niepotrzebnej duplikacji środków i obejmują cztery elementy.

Są to:

-zapewnienie UE dostępu do planowania operacyjnego NATO;

-udostępnienie Unii Europejskiej zdolności i wspólnych zasobów NATO;

-europejskie opcje dowodzenia w ramach NATO dla operacji prowadzonych przez Unię Europejską, w tym rozwinięcie europejskiej roli Zastępcy Naczelnego Dowódcy Sił Sojuszniczych NATO w Europie (SACEUR);

-adaptacja systemu planowania obronnego NATO uwzględniającego dostępność sił dla operacji UE.

Ponadto wypracowano szczegóły techniczne dotyczące udostępniania, monitorowania i odbioru zasobów i zdolności NATO podczas operacji kierowanych przez Unię Europejską. Unia i NATO uzgodniły procedury konsultacji w kontekście misji prowadzonej przez UE, korzystającej ze wspólnych zasobów i zdolności Sojuszu.

21. JAKĄ POZYCJĘ ZAJMUJE POLSKA W DYSKUSJI MIĘDZY TZW. ATLANTYSTAMI I TZW. EUROCENTRYSTAMI

Na Zachodzie zmienia się paradygmat bezpieczeństwa - punkt ciężkości przesuwa się w stronę tzw. zagrożeń asymetrycznych, które w większym stopniu dotyczą ludzi i społeczeństw niż struktur państwowych. Zmiany te rodzą potrzebę redefinicji modelu stosunków transatlantyckich. Nowe wyzwania nie stanowią bowiem równie silnego spoiwa jak tradycyjne zagrożenie ze Wschodu. Stany Zjednoczone, które w latach zimnej wojny były gwarantem bezpieczeństwa Europy, dziś chciałyby znaleźć na naszym kontynencie partnera do działań na rzecz eliminacji zagrożeń globalnych. Europa z kolei pragnie odgrywać istotną, samodzielną rolę w układzie globalnym, choć jej możliwości, zwłaszcza militarne, nadal nie dorównują USA. Proces szukania zarówno przez USA, jak i Europę własnej tożsamości w polityce światowej będzie kształtował nową formułę stosunków transatlantyckich. W owym procesie nie można przeoczyć znaczenia takich konfliktów jak spór o interwencję w Iraku.

Dla Polski stanowi to poważne wyzwanie. Nie sprowadza się ono li tylko do konieczności dokonania trudnego wyboru ani tym bardziej do prostej alternatywy: z Ameryką czy z Europą? Stoi przed nami zadanie budowania w ramach UE takiej formuły stosunków transatlantyckich, która traktowałaby USA jako uczestnika bezpieczeństwa europejskiego. Europa wciąż bowiem potrzebuje Ameryki - nie tylko jako partnera w rozwiązywaniu problemów związanych z jej bezpieczeństwem, ale także do stabilizowania układu europejskiego. Błędem byłoby odrzucanie nieuchronności zmian w formule transatlantyckiej, co eliminowałoby Polskę z procesu poszukiwania nowych rozwiązań. Ale też błędem byłoby poszukiwanie przez Polskę formuły poza solidarnością europejską. Polska będąca członkiem NATO jak i UE, wieloletnim staraniem się o przystąpienie do tych organizacji udowodniła, że chce należeć do zjednoczonej Europy, chce brać czynny i aktywny udział w życiu Europy i czuje się jej pełnoprawnym uczestnikiem.

Z drugiej strony Polska utrzymuje bardzo dobre stosunki ze Stanami Zjednoczonymi, które wspieramy w działaniach w Iraku. Daje się zauważyć, że Polsce bardzo zależy na dobrych stosunkach z USA. Proamerykańskie nastawienie Polski nie podoba się państwom wiodącym prym w Unii Europejskiej.

Polska nie musi dokonywać wyboru między Stanami Zjednoczonymi a państwami Europy Zachodniej, w dyskusji między atlantystami a eurocentrystami Polska nigdy nie zajęła jednoznacznego stanowiska, zauważalne jest nastawienie proamerykańskie jednak Polska jest zwolennikiem tzw. złotego środka gdzie Europa wspólnie ze Stanami Zjednoczonymi byłyby gwarantem bezpieczeństwa międzynarodowego.

22. OMÓW PRZYCZYNY POLSKIEJ KLĘSKI WE WRZEŚNIU 1939 R.

• Sytuacja polityczna w Europie przed wybuchem wojny była niekorzystna dla II Rzeczpospolitej, ponieważ obszary od północy, zachodu i południa Polski przejęte zostały przez Adolfa Hitlera, który konsekwentnie dążył do rozszerzenia wpływów III Rzeszy Niemieckiej. Najdłuższa granica na zachodzie z Niemcami w skutek tego wynosiła bliska 2000km a na wschodzie z ZSRR 1500km.

• Na klęskę wrześniową złożyło się także ekonomiczne zacofanie kraju , które było podstawowym składnikiem słabości potencjału wojennego państwa polskiego, co w konsekwencji decydowało o słabym wyposażeniu i zacofaniu technicznym armii polskiej. Taka sytuacja była spowodowana zbyt krótkim czasem od odzyskania niepodległości Polski. Przemysł zbrojeniowy, mimo osiągnięć, nie był jednak przygotowany do odparcia sił zbrojnych wrogów (Niemiec i ZSRR) we wrześniu 1939 r.

• Ogromna przewaga militarna Niemców. Polacy zdołali zmobilizować tylko 1 mln żołnierzy, którzy dysponowali 4300 działami, 800 czołgami i samochodami pancernymi oraz 400 samolotami. Dla porównania w uderzeniu rozpoczętym jednocześnie przez siły lądowe, morskie i powietrzne wzięło łącznie udział 1850 tys. żołnierzy niemieckich. W ich dyspozycji pozostawało 2800 czołgów , 10000 dział i 2000 samolotów.

• Mobilizacja nastąpiła zbyt późno, bo dopiero pod koniec sierpnia 1939 r. W dniu 1 września powszechna mobilizacja była nadal w toku. Armia polska nie mogła przeprowadzić całkowitej mobilizacji także ze względu na stan finansowy kraju (można było zmobilizować do wojska siły dwukrotnie większe)

• Brak wsparcia dla Polski ze strony zachodnich sojuszników (głównie Francji i Wielkiej Brytanii). Zachodni sprzymierzeńcy Polski mimo usilnych nalegań przekazywanych im kanałami dyplomatycznymi i za pośrednictwem polskiej misji wojskowej w Londynie nie wywiązali się ze swoich zobowiązań natury wojskowej.

• Kolejnym ciosem w stronę Polski było wkroczenie wojsk radzieckich 17 IX 1939r. w myśl tajnej klauzuli z paktu Ribbentrop-Mołotow, bez uprzedniego wypowiedzenia Polsce wojny. W związku z tym władze polskie wydały rozkaz, by unikać starć zbrojnych z siłami radzieckimi. Wschodnich granic (1500km) bronił liczący zaledwie kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy Korpus Ochrony Pogranicza, nic, wobec tego, nie było wstanie powstrzymać sprzymierzonego z Niemcami ZSSR.

• Brak w pełni opracowanego planu obrony przed napaścią niemiecką. Za głównego wroga zbyt długo uważano ZSRR Dlatego też przede wszystkim na wschodzie budowano umocnienia. Plan obrony od zachodu zaczął powstawać dopiero pod naciskiem wydarzeń , w ciągu ostatnich miesięcy poprzedzających wybuch wojny. Polski plan obrony nasuwał jednak wiele poważnych uwag krytycznych z wojskowego punktu widzenia. Rząd polski obawiał się, że III Rzesza może poprzestać na zajęciu zachodnich obszarów Rzeczypospolitej, dlatego plan wojny z Niemcami, nazwany „Zachód” przyjmował taktykę walki od samych granic. Aby nie utracić bezpowrotnie część swoich terytoriów Wojsko Polskie zostało rozmieszczone wzdłuż całej granicy z Niemcami, która sięgała blisko 2000km. Ugrupowanie kilku armii wysunięto możliwie blisko granicy przez co nadmiernie rozciągnięto i tak już zbytnio wydłużony przyszły front działań wojennych. Ubóstwo potencjału wojennego państwa szło więc w parze z ułomnością koncepcji operacyjnych.

• Innym wydarzeniem przyczyniającym się do klęski kampanii wrześniowej było osłabienie ducha walki Polaków, poprzez ucieczkę naczelnego wodza marszałka Edward Rydza-Śmigłego wraz z członkami rządu w nocy z 17 na 18 września do Rumunii.

• Mimo zaciekłej obrony liczne strategiczne punkty musiały skapitulować z powodu braku amunicji, lekarstw, opieki medycznej i żywności. Od kiedy przestały istnieć regularne oddziały Wojsk Polskich, rozpoczęły się walki partyzanckie.

23. BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE - stan braku zagrożenia przerwaniem dostaw paliw i energii.

Stan ten zapewnia dywersyfikacja dostaw importowanych paliw oraz zwiększanie wydobycia ze złóż krajowych - ropy naftowej, gazu ziemnego oraz wykorzystanie krajowych złóż węgla, co pozwala na nieprzerwaną pracę systemu energetycznego kraju w sytuacji przerwania dostaw z jednego źródła. Do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego może również przyczyniać się rozproszenie źródeł energii.

Dywersyfikacja dostaw paliw

Ropa naftowa

Obok dostaw rurociągami ("Przyjaźń") Polska dysponuje naftoportem w Gdańsku. Planowane jest przedłużenie ropociągu Odessa-Brody z Ukrainy do Polski ("Sarmatia", w październiku 2007 planowano powołanie spółki "Nowa Sarmatia"). Prace poszukiwawcze na Bałtyku prowadzi Petrobaltic (również niewielkie wydobycie).

Gaz ziemny

PGNiG planuje doprowadzenie do sytuacji, w której 1/3 gazu będzie pochodzić z wydobycia krajowego, 1/3 będzie importowana ze Wschodu, a 1/3 będzie importowana ze Skandynawii i poprzez terminal LNG w Świnoujściu.

Największe możliwości zwiększenia wydobycia gazu w Polsce są wg ekspertów z Państwowego Instytutu Geologicznego na Podkarpaciu i w Niecce Gorzowsko-Zielonogórskiej.

Prace poszukiwawcze na Bałtyku prowadzi Petrobaltic (również niewielkie wydobycie gazu).

Alternatywne dostawy

• Gazociągi^:

• Gaz skandynawski:

• Gazociąg Baltic Pipe (ew. połączony z gazociągiem Skanled)

• Gazociąg z Goteborga

• Gazociąg norweski

• Gaz rosyjski:

• odnoga Gazociągu Północnego

• Gazociąg Jamał II (druga nitka gazociągu jamalskiego)

• Gazociąg Amber (nazywany również Jantar⁾

• Gaz państw Azji Centralnej, Azerbejdżanu i Iranu:

• odnoga Gazociągu Nabucco

• Gazociąg Sarmacja

• Gazociąg Biały Potok (White Stream)

• Inne:

• Gazociąg Bernau-Szczecin (połączenie z systemem niemieckim)

• odnoga Gazociągu Opal (połączenie z systemem niemieckim)

• Gazociąg Ustiług-Zosin-Moroczyn (połączenie z systemem ukraińskim)

• połączenie z systemem litewskim

• Gazoport - planowana budowa przez Polskie LNG

Biopaliwo i biogaz

Biopaliwo - Są to głównie biodiesel i bioetanol.

Biogaz - Największa biogazownia o mocy 2 MW w Polsce ma powstać w Kietrzu, planowany koszt - 40 mln zł.

24. SCHARAKTERYZUJ DZIAŁANIA NA RZECZ SUWERENNOŚCI POLSKI W LATACH 1970-1989.

Koniec lat sześćdziesiątych charakteryzował się w Polsce dalszym spadkiem stopy życiowej społeczeństwa. W konsekwencji wydarzeń marcowych 1968 r. ( rozwiązanie ZMP, powstanie nowych organizacji młodzieżowych i studenckich, powstanie rad robotniczych w zakładach pracy i spółdzielniach, przywrócenie religii w szkołach...), odsunięto wszystkie grupy które usiłowały wprowadzić jakiekolwiek reformy. W społeczeństwie rodziło się powoli niezadowolenie i apatia - stanu tego nie zmienił sukces Gomułki jakim było podpisanie z rządem RFN układu o wzajemnym respektowaniu granic i nawiązaniu normalnych stosunków dyplomatycznych.

Władza bez wcześniejszej konsultacji społecznej zamierzała wprowadzić podwyżki cen żywności i wielu artykułów przemysłowych. Podwyżki te miały stanowić pierwszy etap dla reformy gospodarczej, gdzie istotną rolą miało być powiązanie zarobków robotniczych z efektami pracy przedsiębiorstwa. O podwyżce społeczeństwo dowiedziało się 12 grudnia 1970 r. w zakładach pracy członkowie PZPR odczytywali na zebraniach partyjnych list Biura Politycznego KC, tłumaczący podwyżki. W zebraniu takim w Stoczni Gdańskiej, brak poparcia ze strony robotników Kociołek (wicepremier i I sekretarz KW w Gdańsku), określił jako łamanie dyscypliny partyjnej co nasiliło wzburzenie i protesty. Stoczniowcy pierwszej zmiany postanowili nie podejmować pracy.

Nazajutrz dołączyli do nich dokerzy portu gdańskiego. W poniedziałek strajkowała już cała Stocznia Gdańska i Stocznia Remontowa w Gdyni. Strajkujący najpierw chcieli rozmawiać z dyrekcją, ale w obliczu braku rezultatów udali się przed gmach KW. Władze ignorowały protesty próbując przeciwdziałać im siłą - milicja w starciach ulicznych używała pałek, gazów łzawiących i petard, co doprowadziło do wielu poparzeń i ran. Organizowano także łapanki i zatrzymania osób, które po licznych brutalnych przesłuchaniach, osadzano w więzieniach. Najwyższe władze partyjne skierowały do Trójmiasta jednostki ludowego Wojska Polskiego (dowództwo powierzono wiceministrowi obrony narodowej Grzegorzowi Korczyńskiemu). We wtorek 15 grudnia, oburzone społeczeństwo Trójmiasta brutalnością władz, otoczyło gmach Komendy Wojewódzkiej milicji, Wojewódzkiej Rady Związków Zawodowych i Komitetu Wojewódzkiego partii. Ataki milicji odpierano kamieniami z bruku, podpalono budynek partii, milicja użyła broni palnej. Wybrano Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, którego członkowie zostali aresztowani. Protestującym w stoczni robotnikom zagrożono zbombardowaniem, jeżeli nie zaprzestaną strajkować. Dlatego też 16 grudnia Komitet Strajkowy ogłosił zakończenie strajku. Jednak gdy nazajutrz robotnicy chcieli wrócić do pracy zostali ostrzelani ogniem karabinów maszynowych i czołgów otaczających stocznie, a także z helikopterów wojskowych. Równie tragiczny przebieg miały robotnicze protesty w Szczecinie i Elblągu.

Mimo blokady informacyjnej wieści o masakrze i licznych ofiarach śmiertelnych na Wybrzeżu dotarły szybko do ogółu społeczeństwa. Powszechne oburzenie i groźba rozszerzenia się strajków na inne regiony kraju zmusiły władze do odsunięcia Gomułki od pełnienia dotychczasowych funkcji, a na jego miejsce powołano Edwarda Gierka. Nowe władze potępiły wprowadzenie podwyżek bez konsultacji społecznej, a także użycie broni w tłumieniu robotniczego protestu. Jednak to nie usatysfakcjonowało społeczeństwa i w styczniu 1971 r. w różnych częściach kraju a także na wybrzeżu nadal wybuchały strajki. 23 stycznia w Szczecinie robotnicy powołali Międzyzakładową Komisję Strajkową i ogłosili w mieście strajk powszechny. Dopiero bezpośrednia ingerencja Gierka, obiecanie konsultacji władz z załogami zakładowymi itp.. po ugaszeniu strajku włókniarek w Łodzi 15 lutego 1971 r. wycofano się z podwyżek. Zwycięstwo robotników było jednak nie całkowite i nie zdawano sobie sprawy z iluzoryczności uzyskanego kompromisu. Dopiero w późniejszym okresie w różnych środowiskach społecznych zaczęto wyciągać poważniejsze wnioski z tragicznych wydarzeń grudniowych, przede wszystkim z faktu osamotnienia robotników w toczonej przez nich walce. Osłabione represjami po marcu 1968 r. środowiska studenckie i inteligenckie nie zdobyły się na aktywniejsze poparcie robotników.

Reformy Gierka dawały efekty, powodując zadowolenie społeczeństwa, jednak państwo stopniowo zaczęło się wycofywać z obiecanych wolności. Hamowano reorganizacje związków zawodowych, nowych działaczy związkowych bądź pozyskiwano, bądź szykanowano, niektórzy przywódcy strajkowi z 1970 r. tracili życie w niewyjaśnionych okolicznościach, inni znaleźli się w więzieniach oskarżeni o popełnienie przestępstw kryminalnych, pozostałych pod różnymi pozorami zwalniano z pracy.

Już w połowie lat siedemdziesiątych samobójcza polityka inwestycyjna zaczęła przejawiać objawy rosnącej inflacji i załamywania się rynku. Po ratyfikowaniu przez Polskę Aktu Końcowego KBWE, przepisy wykonawcze zaczęły być dla władzy niebezpiecznym instrumentem prawnym, na który mogli się powoływać obywatele żądający swobód demokratycznych. Dlatego władza wprowadziła do konstytucji zmianę ograniczającą taka możliwość. W praktyce jakakolwiek krytyka władzy mogła być traktowana jako zamach na konstytucję. Spotkało się to z powszechnym sprzeciwem szeregu środowisk, wyrażonych w listach protestacyjnych, podpisanych przez wielu wybitnych przedstawicieli polskiego świata nauki i kultury .

W połowie 1976 r. inflacja była tak ogromna, że zapadła decyzja o jawnej podwyżce jednorazowej. Na ogłoszony 25 czerwca 1976 r. projekt podwyżek robotnicy wielu zakładów pracy odpowiedzieli strajkami. W Radomiu, Płocku i Ursusie doszło do zamieszek. W Radomiu podpalono budynek Komitetu Wojewódzkiego partii, w Ursusie zatrzymano ruch na międzynarodowej magistrali kolejowej. Przeciwko protestującym użyto oddziałów ZOMO, ale bez prawa użycia broni palnej. Podwyżkę odwołano, a strajkujących robotników postanowiono ukarać. Tysiące ich wyrzucono z pracy, setki aresztowano, brutalnie bito podczas przesłuchań, przepuszczając również przez tzw. „ścieżki zdrowia”.

Jeszcze przed czerwcem 1976 r. zawiązało się Polskie Porozumienie Niepodległościowe (PPN), wyrosłe w bezpośrednim następstwie protestów przeciwko zmianom w Konstytucji. Celem tej tajnej organizacji miało być opracowanie metod umożliwiających wywalczenie rzeczywistej suwerenności Polski, wprowadzenie i przestrzeganie swobód obywatelskich, oraz opartego na demokratycznych zasadach systemu wielopartyjnego.

Inną konwencję działania przyjął Komitet Obrony Robotników (KOR) ( powstał 23 września 1976, wystosowując „Apel do społeczeństwa i władz PRL”), opierając się na doświadczeniach lat minionych, a jego twórcy wywodzili się z różnych środowisk i grup opozycyjnych. Odmienność KOR-u polegała na tym, że nie była to tajna spiskująca organizacja, lecz krąg osób, niekiedy powszechnie znanych, o dużym autorytecie społecznym, zjednoczonych dla pomagania bezkarnie represjonowanym robotnikom, postanowiono działać nie tylko jawnie ale i legalnie. Legalność wynikała z ratyfikowanych przez PRL umów międzynarodowych. KOR rozpoczął od pomocy robotnikom i ich rodzinom, sądzonym starano się zapewnić pomoc prawną i finansową. Podjęto również działalność wydawniczą - „Biuletyn informacyjny” i „Komunikat”, mające na celu przełamanie państwowego monopolu na informację. W międzyczasie inne organizacje biorąc przykład zaczęły wydawać nie objęty cenzurą kwartalnik „Zapis” (1977 r. ), który uniezależniał się od totalitarnego państwa w dziedzinie literatury. Do lata 1980 r. wydawano w Polsce już ponad 100 tytułów podziemnej, niezależnej prasy. Od jesieni 1977 r. pod kierownictwem KOR - u powstało niezależne wydawnictwo „NOW-a”, wydająca wiele broszur i książek pisarzy zakazanych.

Humanitarna i publicystyczna działalność KOR zyskiwała mu społeczne poparcie, ale i represje i szykany ze strony władz. 7 maja 1977 nieznani sprawcy zamordowali w Krakowie Stanisława Pyjasa, przybyłych na pogrzeb Korowców aresztowano. Wówczas powstało pod kierownictwem Romaszewskich „biuro interwencyjne” rejestrujące przypadki łamania prawa przez władze i na ich podstawie opracowano „Dokumenty bezprawia”, rejestrujące przypadki zabójstw i ciężkich pobić w komisariatach MO. 26 września 1976 r. KOR przekształcił się w Komitet Samoobrony Społecznej (KSS KOR), wytyczający sobie szersze zadania walkę z represjami stosowanymi z powodów politycznych, światopoglądowych, wyznaniowych, rasowych i udzielanie pomocy ludziom z tych powodów prześladowanych, walkę z łamaniem praworządności i pomoc pokrzywdzonym, walkę o instytucjonalne zapewnienie praw i obywatelskich wolności.

W marcu 1977 r. ukonstytuował się Ruch Obrony Praw Człowieka, nawiązujący do tradycji Polski niepodległej, zaś 1 września 1977 r. Leszek Moczulski założył Konfederację Polski Niepodległej (KPN), jako opozycyjną partię polityczną o programie niepodległościowym.

Na wybrzeżu działał, zwłaszcza wśród studentów i intelektualistów Ruch Młodej Polski. W Krakowie i innych ośrodkach akademickich zawiązały się Studenckie Komitety Solidarności.

W sierpniu 1979 r. w niezależnym piśmie „ Robotnik” ukazała się Karta Praw Robotniczych, w której zawarto wymagające szybkiego rozwiązania problemy robotnicze. Domagano się m.in. stworzenia wolnych związków zawodowych. Działały zresztą już wówczas Komitety Wolnych Związków Zawodowych,, powstałe wiosną 1978r. na Śląsku i Gdańsku.

Ważnym działaniem opozycji stała się oświata - w prywatnych mieszkaniach, organizowano wykłady tzw. Uniwersytetu Latającego. Z czasem organizację tego typu wykładów przejęło Towarzystwo Kursów Naukowych, powołane przez grupę przedstawicieli polskiej nauki i kultury.

Ogromne znaczenie dla uświadomienia polakom ich narodowej tożsamości i godności miała wybór na papieża 16 października 1978 r. Karola Wojtyłę i przyjazd następnego roku Jana Pawła II do Polski.

Władza traciła kontrolę nad sytuacją ekonomiczną, gdy 1 lipca 1980 r. chciała wprowadzić ograniczona podwyżkę cen mięsa i wędlin, w wielu zakładach wybuchły strajki. Próby powstrzymania rozlaniu się strajków poprzez spełnianie żądań strajkujących przyniosły odwrotny skutek. I strajkiem objętych zostało coraz więcej zakładów.

Przełomowe znaczenie miał strajk okupacyjny w Stoczni Gdańskiej, rozpoczęty 14 sierpnia, gdzie wyłoniono komitet strajkowy z Wałęsą na czele. Po rozszerzeniu się strajków na inne gdańskie zakłady uformował się Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS) , podobny powstał w Szczecinie, w opracowanej liście domagano się spełnienia 21 postulatów. Władze przystąpiły do pertraktacji i 31 sierpnia 1980 r. podpisany został tekst wspólnego porozumienia, a za najważniejszy punkt uważano możliwość tworzenia niezależnych związków zawodowych.

W całym kraju zawiązywały się niezależne struktury związków zawodowych, a wśród działaczy przeważyła koncepcja stworzenia jednego silnego związku o nazwie Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”, (NSZZ „Solidarność”), działający w strukturach regionalnych, jednak z pełną autonomią. Komitet Założycielski NSZZ `Solidarność” przekształcono w Krajową Komisję Porozumiewawcza (KKP), a po uchwaleniu projektu statusu złożył w sądzie wniosek o rejestrację. Władze od początku aranżowały sytuacje kryzysowe, zmuszając związek do sięgania po argument powszechnego strajku ostrzegawczego. Nie wprowadzono uzgodnionych podwyżek płac, utrudniano rejestrację NSZZ „Solidarność”, zwalano również na Związek odpowiedzialność za pogłębianie się kryzysu gospodarczego. Związek uzyskał pozwolenie na publikowanie ogólnokrajowych pism, i wybudowanie pomników w Gdańsku, Gdyni i Szczecinie poświęconym pomordowanym w 1970 r. robotnikom. Szykany ze strony państwa jednak nie słabły, w styczniu '81 r. wprowadzono ograniczenia wolnych sobót, odmawiano również prawa legalnego działania wolnym związkom zawodowym na wsi i studentom.

W tym czasie nastroje ogółu społeczeństwa pogarszały się ze względu na złą sytuację żywnościową, w wielu miastach doszło do „marszów głodowych”, których uczestnicy domagali się zaopatrzenia sklepów w podstawowe artykuły żywnościowe.

Polityka władzy zmierzała w tym okresie do wytworzenia wrażenia wewnętrznego chaosu i destabilizacji, której przyczyna miała być Solidarność.

I Zjazd NSZZ „Solidarność” Gdańsku - wypracowanie programu Związku określającego go jako związek zawodowy i ruch społeczny. Przewidywał m.in. walkę z kryzysem ekonomicznym oraz dążenie do reformy gospodarczej i demokratycznej życia publicznego, tj. sejmu, władz publicznych, terytorialnych, sądownictwa... rząd odmówił dyskusji na ten temat, przeprowadzając równocześnie manewry wojskowe układu Warszawskiego.

Wyraźna zapowiedz zbliżającej się likwidacji zbrojnej NSZZ Solidarność przyniosły obrady IV plenum KC PZPR (16-18 października 1981r) w uchwale końcowej znalazły się zdania o zagrożeniu państwa i ewentualności wprowadzenia stanu wojennego. Na czele partii staje Jaruzelski, powołuje wojskowe grupy operacyjne, oraz Radę porozumienia Narodowego. Ostatnie posiedzenie Komisji Krajowej NSZZ Solidarność odbyło się w Gdańsku 11-12 grudnia 1981 r., w tym czasie zaobserwowano liczne ruchy wojsk i zmotoryzowanych oddziałów milicji. W nocy z 12 na 13 grudnia uzbrojeni funkcjonariusze MSW wkroczyli do gdańskiego hotelu i aresztowała większość członków Komisji Krajowej, a nieco wcześniej we wszystkich miastach polskich odbywały się masowe aresztowania działaczy regionalnych Związku. Rada Państwa uchwaliła dekret o stanie wojennym.

13 grudnia Jaruzelski obwieścił fakt wprowadzenia stanu wojennego i przejęcia władzy przez Wojskową Radę Ocalenia Narodowego (WRON). Dekret o stanie wojennym zawieszał działalność NSZZ Solidarność, i wszystkich innych związków zawodowych, ograniczono wolności i swobody obywatelskie, a także zabroniono wszelkich zgromadzeń, rozpowszechniania wydawnictw, strajków oraz akcji protestacyjnych. Wprowadzono zakaz nauki w szkołach, cenzurę korespondencyjną, oraz godzinę milicyjną.

Groza nowej sytuacji i internowania uniemożliwiły skoordynowany oproś społeczny, jednak w wielu zakładach pracy, kopalniach, hutach, stoczniach rozpoczęły się strajki. W Gdańsku, Wrocławiu i Świdniku powstały Regionalne Komitety Strajkowe. Władze siłami wojska i ZOMO przystąpiły do brutalnej pacyfikacji strajkujących zakładów. 16 grudnia zdobyto zbrojnie strajkującą kopalnię „Wujek”, w Katowicach, zabijając 9 górników, najdłużej broniła się załoga KWK „Piast” w Tychach.

W rożnych częściach kraju powstały powstawały zakonspirowane grupy z zamiarem kontynuowania działalności związkowej. Podjęto tez próbę stworzenia ogólnokrajowej, kierowniczej struktury podziemia Solidarności. 22 kwietnia 1982 r. powołano Tymczasową Komisję Koordynacyjną NSZZ Solidarność (TKK), pierwszym dokumentem była deklaracja Społeczeństwo podziemne, podkreślające znaczenie kultury, nauki, oświaty, ruchu wydawniczego i potrzeby pomocy dla represjonowanych, zalecała bojkot fasadowego życia społecznego i politycznego, wzywała do manifestacji, obchodów rocznicowych i akcji protestacyjnych.

Zaczęło się pojawiać wiele tytułów niezależnej prasy, a 12 kwietnia 1982 nadano w Warszawie pierwszą audycje radia Solidarność. W wielu miastach odbyły się manifestacje i demonstracje 1 i 3 maja a także mimo brutalnych tłumień poprzednich 31 sierpnia z okazji porozumień sierpniowych. 8 października 1982 r. Sejm uchwalił ustawę o zawodowych związkach zawodowych - rozwiązujących wszystkie istniejące przed 13 grudnia 1981 r., co spowodowało protesty brutalnie tłumione (łącznie z użyciem amunicji). TTK opracowała kolejna deklarację Solidarność dziś , dokument ten wskazywał sposoby przełamania istniejącego systemu sprawowania władzy, a płaszczyzna oporu miał być powszechny bojkot modelu życia, walkę ekonomiczną, rozwijanie niezależnej świadomości społecznej i przygotowanie do strajku generalnego.

Z dniem 31 grudnia 1982 r. stan wojenny został zawieszony, zwolniono większość internowanych, jednak władze nadal gnębiły ruchy wolnościowe rozwiązując np. Związek Polskich Artystów plastyków i Związek Literatów Polskich.

Od 16 do 23 czerwca 1983 r. II wizyta Jana Pawła II.

5 października 1983 r. przyznanie Wałęsie Pokojowej Nagrody Nobla.

Mnożenie się terroru służby bezpieczeństwa w postaci „tajemniczych zgonów” działaczy podziemia, którego kulminacją było zamordowanie Popiełuszki 19 października 1984 r.

Pod naciskiem opinii międzynarodowej władze PRL dopiero w 1986 r. zdecydowały się na całkowitą amnestie więźniów politycznych. Wałęsa powołuje Tymczasową Radę NSZZ, przeciwko policyjnym metodom władz.

Pogłębiający się kryzys gospodarczy zmusił władze do referendum społecznego w 1887 r., którego celem było uzyskanie przez władze poparcia społecznego dla reform, jednak władze przegrały z Solidarnościowym programem, w którym ujęto przebudowę życia publicznego z zasadą trzech pluralizmów: ekonomicznego, społecznego i politycznego.

Na przełomie kwietnia i maja 1988 r, przeszła przez Polskę fala strajków, największe w Stalowej Woli, Nowej Hucie i stoczni Gdańskiej. Strajkujący żądali podwyżek i zalegalizowania NSZZ Solidarność. Władze rozumiały konieczność ustępstw, co doprowadziło do rozmów przy „okrągłym stole” . w 1989 r. po uchwale X plenum KC PZPR o przywróceniu pluralizmu partyjnego ustalenia okrągłego stołu zaczęły przybierać realnych kształtów. Ostateczne obrady „okrągłego stołu” 6 lutego 1989 r. przewidywały szereg ustępstw ze strony rządowej m.in. ponowną legalizację NSZZ Solidarność i wolne wybory do sejmu i senatu.

Wybory z 4 czerwca 1989 r. dały druzgocące zwycięstwo Solidarności.

25. CO NALEŻY ROZUMIEĆ POD POJĘCIEM BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE. SCHARAKTERYZUJ JEGO ELEMENTY.

BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE - jest to cel działania państwa i rządu dla zapewnienia wewnętrznych i zewnętrznych warunków sprzyjających rozwojowi państwa, jego życiowym interesom, oraz ochrony przed istniejącymi i potencjalnymi zagrożeniami;

Jest nie tylko ochroną naszego narodu i terytorium przed fizyczną napaścią, lecz również ochroną - za pomocą różnych środków - żywotnych interesów ekonomicznych i politycznych, których utrata zagroziłaby żywotnie podstawowym wartościom państwa.

Współczesne elementy bezpieczeństwa narodowego, to oprócz aspektów wojskowych i politycznych - czynniki gospodarcze i technologiczne, zasoby surowcowe oraz polityka w zakresie ekologii, demografii, spraw społecznych i humanitarnych. Zyskał również na znaczeniu tzw. ludzki wymiar bezpieczeństwa, czyli poszanowanie podstawowych praw i swobód obywatelskich.

26. MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE JAKO ŹRÓDŁO ZAGROŻEŃ I SZANS DLA BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA.

MSG to stosunki między krajami o różnych ustrojach i poziomach rozwoju gospodarczego, także różnych perspektywach rozwojowych. Konstruktywny rozwój tych stosunków staje się we współczesnym świecie w coraz większym stopniu obiektywną koniecznością ekonomiczną. Wzrasta bowiem sama współzależność gospodarcza między krajami, grupami krajów i kontynentami. Przyrost ludności powoduje, że świat się zagęszcza. Jednocześnie szybki postęp techniczny, zmniejszający jednostkowy koszt i czas przewozu dóbr i ludzi w skali dużych odległości oraz zwiększający możliwość komunikowania się, przekazywania informacji i decyzji, sprawia, iż świat się niejako relatywnie kurczy. Wreszcie rozwój nauki, techniki i technologii stwarza nowe możliwości wszechstronnego rozwoju ludzkości. Rysują się jednak nowe realne trudności i niebezpieczeństwa dla państw. Szybki bowiem postęp techniczny i rozwój przemysł, urbanizacja i wzrost gęstości zaludnienia mają istotny wpływ na wyczerpywanie się tradycyjnych zasobów naturalnych, co ze swej strony ma wpływ na nienadążanie możliwości wzrostu produkcji żywności. Wzrasta zagrożenie dla naturalnego środowiska człowieka. Powstające złożone problemy społeczne, ekonomiczne i ekologiczne wymagają zaangażowania ogromnych środków finansowych i rzeczowych oraz umiejętności i kwalifikacji ludzi. Są to problemy tak poważne, że rozwiązanie ich przekracza możliwości poszczególnych krajów, a nawet grup krajów i wymaga skoordynowanej działalności w skali światowej.

27. SCHARAKTERYZUJ SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO I SYSTEM OBRONNOŚCI PAŃSTWA

System bezpieczeństwa narodowego - skoordynowany wewnętrznie zbiór elementów organizacyjnych, ludzkich i materiałowych, ukierunkowanych na przeciwdziałanie wszelkim zagrożeniom państwa, a w szczególności politycznym, gospodarczym, psychospołecznym, ekologicznym i militarnym.

System obronności państwa - zbiór uporządkowanych wewnętrznie i wzajemnie powiązanych elementów - ludzi, organizacji, urządzeń - działających na rzecz zachowania bezpieczeństwa wojskowego (militarnego) państwa.

28. SCHARAKTERYZUJ GLOBALIZACJĘ ORAZ WSKAŻ MOŻLIWE ZAGROŻENIA DLA POLSKI, WYNIKAJĄCE Z GLOBALIZACJI

Ze względu na wielkie różnice występujące na różnych obszarach działalności społeczeństwa oraz z uwagi na ogromne zróżnicowanie poziomu rozwoju poszczególnych krajów i narodów nie jest możliwe - poza bardzo ogólnymi stwierdzeniami - zaproponowanie jednej, w pełni trafnej definicji globalizacji. Dla dokładnego jej opisania konieczne byłoby podejmowanie prób identyfikacji różnych stron i aspektów globalizacji sektorowych.

W sensie ogólnym możemy określić, że globalizacja jest pojęciem używanym aby opisać zmiany w społeczeństwach i gospodarce światowej, które wynikają z gwałtownego wzrostu międzynarodowej wymiany handlowej i kulturowej. Opisuje zwiększenie wymiany informacyjnej, przyspieszenie i spadek cen transportu, a także wzrost handlu międzynarodowego oraz inwestycji zagranicznych spowodowanych znoszeniem barier oraz rosnących współzależności między państwami. W ekonomii termin ten oznacza głównie zjawiska związane z liberalizacją wymiany handlowej lub “wolnym handlem”. W szerszym znaczeniu odnosi się do rosnącej integracji i współzależności między jednostkami działającymi globalnie, czy to na platformie społecznej, politycznej czy ekonomicznej.

W innym ujęciu globalizację można określić też, jako proces coraz bliższego, realnego scalania gospodarek narodowych, przejawiającego się w dynamicznym wzroście obrotów handlowych, międzynarodowych przepływów kapitałowych i usługowych oraz rosnącej tendencji do traktowania całego Świata jako rynku zbytu przez coraz większą liczbę przedsiębiorstw.

Jako główną przyczynę globalizacji wymienia się rewolucję informatyczną i komunikacyjną, z takimi wynalazkami jak komputer, faks, telewizja, Internet, telefon komórkowy oraz łączność satelitarna. Do ważnych czynników sprzyjających globalizacji należy też zaliczyć przemiany polityczne i instytucjonalne, zachodzące zarówno w skali całego Świata, jak i pojedynczych krajów. Do pierwszej grupy należy: upadek systemu komunistycznego i koniec zimnej wojny oraz liberalizacja obrotów handlowych i kapitałowych. Do drugiej - proces masowej prywatyzacji i deregulacji wielu branż czy gałęzi gospodarki znajdujących się bądź w rękach państwa bądź zastrzeżonych dla jednego przedsiębiorstwa z dominującym wkładem państwowym.

W zależności od dyscypliny nauki reprezentowanej przez badaczy zajmujących się globalizacją, można dostrzec interpretacje nadające globalizacji charakter ekonomiczny, socjologiczny, polityczny, kulturowy lub techniczny.

Pierwszoplanową, a jednoczenie najbardziej widoczną cechą globalizacji jest formowanie się Światowej sieci obrotu dobrami i usługami.

Następna cechą globalizacji jest rozwój sieci Światowego systemu transportowego, pozwalającego w bardzo dużym stopniu zwiększyć masę oraz prędkość przemieszczania się ładunków. Odgrywa on zasadniczą rolę w tworzeniu Światowej sieci obrotu dobrami oraz w transferze dóbr inwestycyjnych między krajami leżącymi nieraz w wielkiej odległości od siebie. Nowoczesny, szybki i wydajny system transportowy spowodował, że wielkie korporacje są w stanie szybko reagować na potrzeby rynku Światowego i stosować wiele nowoczesnych metod dostarczania wielkich ładunków w krótkim czasie z dużą punktualnością.

Niezmiernie ważna cechą globalizacji stało się utworzenie Światowego systemu informacyjnego. Jego głównym ogniwem jest sieć połączeń informatycznych o zasięgu globalnym, a zwłaszcza system Internetu zapewniającego wszechstronne możliwości komunikowania się między przedsiębiorstwami oraz ludźmi. Internet pozwala na dokonywanie różnorodnych operacji ekonomicznych, od transferu kapitału, aż po zlecenia kupna i sprzedaży przez firmy. Pozwala również uzyskiwać oraz przekazywać różnorodne informacje o charakterze handlowym, finansowym, turystycznym, kulturalnym i edukacyjnym. Można stwierdzić, że powstanie globalnej sieci informatycznej - zwłaszcza Internetu, telefonii komórkowej oraz telewizji cyfrowej - zadecydowało o nadaniu globalizacji charakteru procesów zintegrowanych i kompatybilnych.

Obecnie można wyróżnić trzy główne obszary globalizacji:

Gospodarczy - globalizacja w wymiarze gospodarczym polega w głównej mierze na ujednoliceniu rynków i obracanych na nich różnorodnych towarów. Pozwala to znieść większość barier występujących w handlu międzynarodowym, dzięki czemu firmy z Azji czy ameryki południowej mogą konkurować swoimi towarami na rynkach europejskich, czy amerykańskich.

Kulturowy- globalizacja w wymiarze kulturowym jest rezultatem rozwoju masowej turystyki, wzmożonych migracji, komercjalizacji produktów kulturowych oraz rozprzestrzeniania się ideologii konsumeryzmu. Do jej rozwoju przyczyniają się również działania marketingowe międzynarodowych korporacji oraz rozwój masowych środków komunikacji. W tym kontekście często wspomina się również o makdonaldyzacji społeczeństwa. Przeciwwagą dla takich zachowań jest spowodowany globalizacją powrót do korzeni kultury.

Polityczny- wyniku procesu globalizacji politycznej powstały takie organizacje międzynarodowe jak: Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy czy Światowa Organizacja Handlu. Organizacje te wpływają na gospodarkę światową, a przez to ograniczają niezależność państw narodowych. W tym kontekście często wymienia się również Unię Europejską. Kiedyś ubogie państwa stają sie podmiotami znaczącymi coraz wiecej na arenie międzynarodowej. Radykalni politolodzy dostrzegają w tym wymiarze również proces powstawania nowej międzynarodowej burżuazji, ale kwestia ta pozostaje sporna.

Możliwe zagrożenia dla Polski, wynikające z globalizacji:

Do podstawowych zagrożeń należy zjawisko współzależności międzynarodowej, uzależniające Polską gospodarkę od gospodarki światowej i czyniącym ją podatną na ogólnoświatowe kryzysy.

Ponadto zagrożenie stanowią zjawiska:

I. Związane z nadmiernie liberalną polityką asymilacyjną:

• rozpad państw narodowych

• przyznawanie kart stałego pobytu, obywatelstwa osobom niezasymilowanym

• migracje spowodowane pojawianiem się gett etnicznych

• konflikty międzyrasowe i międzyetniczne

• napięcie pomiędzy prawami człowieka i obywatela

• zanik tożsamości narodowej

II. Związane z polityką protekcjonistyczna i etatystyczną:

• powstanie i rozrastanie się globalnych dysproporcji, w wyniku, czego znaczna część kapitału należy do niewielkiej liczby państw, stanowiących globalne centrum, a niewielka część kapitału do krajów peryferyjnych

• wzrost bezrobocia

• zanikanie tradycji i zwyczajów lokalnych

III. Wpływ handlu światowego na wzrost zagrożeń w sferze ochrony środowiska (np. liberalizacja handlu artykułami rolnymi)

Często podkreśla się, że globalizacja zagraża ciągłości i autentyczności państw narodowych, ich niezależności, jak również niszczy lokalną kulturę i tradycję. Prowadzi to do powstawania i rozwoju ruchów antyglobalistycznych.

29. SCHARAKTERYZUJ POJĘCIA: BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE I PORZĄDEK PUBLICZNY.

Bezpieczeństwo publiczne:

• dawniej - porządek polityczny gwarantowany przez siłę państwa,

• odpowiedzialni m.in.: policja, samorząd wojewódzki, powiatowy, wojewoda.

• w ujęciu formalnym - organizacja i suma kompetencji profesjonalnych organów, którym powierzono ochronę bezpieczeństwa publicznego,

• w ujęciu instytucjonalnym - specjalne organy, które realizują zadania w tym zakresie (w imieniu państwa), - „system urządzeń i stosunków społecznych uregulowanych przez prawo oraz normy moralne i reguły współżycia społecznego, zapewniający ochronę społeczeństwa i jednostki oraz ich mienia przed grożącymi niebezpieczeństwami ze strony gwałtownych działań ludzi, jak również sił przyrody” - S. Bolesta, Pozycja prawna MO w systemie organów PRL, Warszawa 1972,

• w ujęciu materialnym - „bezpieczeństwo publiczne obejmuje taki stan, w którym ogółowi obywateli indywidualnie nie oznaczonemu, żyjącemu w państwie ... i społeczeństwie nie grozi żadne niebezpieczeństwo i to niezależnie od tego, jakie byłoby jego źródło” (E. Ura),

Bezpieczeństwo publiczne to stan (proces)przejawiający się ochroną porządku prawnego, życia, zdrowia obywateli oraz majatku narodowego przed gwałtownym bezprawnym zorganizowanym działaniem.

Bezpieczeństwo publiczne to taki stan faktyczny wewnątrz państwa, który umożliwia bez narażania na szkody (wywołane zarówno zachowaniem ludzi, jak i działaniem sił natury, techniki itp.) normalne funkcjonowanie organizacji państwowej realizację jej interesów, zachowanie życia, zdrowia i mienia jednostek żyjących w tej organizacji oraz korzystanie przez te jednostki z praw i swobód zagwarantowanych konstytucją i innymi przepisami prawa.

Porządek publiczny zespół norm, zadań czy też instytucji albo materialnie jako pewien stan (cel - normalne, harmonijne życie ludzi i funkcjonowanie instytucji w państwie),

• to system urządzeń prawno - publicznych i stosunków społecznych (...) którego celem i zadaniem jest zwłaszcza ochrona życia, zdrowia, mienia obywateli i mienia społecznego i zapewnienie normalnej działalności instytucji, zakładów, przedsiębiorstw (...) oraz eliminowanie (usuwanie) różnego rodzaju uciążliwości niebezpiecznych lub niedogodnych dla społeczeństwa lub jednostki,

• stan faktyczny wewnątrz państwa, regulowany normami prawnymi i pozaprawnymi, w organizacji państwowej, w określonym miejscu i czasie,

• to utrzymanie porządku umożliwiającego normalny rozwój życia państwa (np. stan sanitarny, porządek na drogach, przestrzeganie przepisów itp.)

Porządek publiczny można określić jako stan faktyczny wewnątrz państwa regulowany normami prawnymi i pozaprawnymi (moralnymi, religijnymi, obyczajami, zasadami współżycia społecznego itp.), których przestrzeganie umożliwia normalne współżycie jednostek w organizacji państwowej w określonym miejscu i czasie. Będzie to wiec stan idealny, pożądany, oczywiście zależny od określonego miejsca i czasu, uwarunkowany rozwojem społecznym i zachodzącymi zmianami w świecie zewnętrznym (środowisku).

Można zatem określić, iż dziedzina bezpieczeństwa i porządku publicznego to wewnętrznie uporządkowany zbiór elementów kierowania i elementów wykonawczych przeznaczony do zwalczania przestępczości oraz zjawisko kryminogennych, zapewnienia ochrony przed bezprawnymi zamachami na życie i zdrowie ludzkie, dorobek materialny i kulturalny społeczeństwa, a także zachowania porządku publicznego.

30. PRZEDSTAW PRZEZNACZENIE I ZADANIA OBRONY CYWILNEJ.

Zgodnie z art. 137 ustawy z dnia z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP (Dz.U. 2004, Nr 241, poz. 2416 ze zm.) OC ma na celu:

• ochronę ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury;

• ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny;

• współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.

Organem admin. rządowej w sprawach OC jest Szef OCK, podlegający ministrowi spraw wewnętrznych.

W zakresie obrony cywilnej powyższa ustawa określa ponadto (Dział IV ustawy):

• organy administracji w sprawach obrony cywilnej;

• skład oraz sposób tworzenia formacji obrony cywilnej;

• obowiązki obywateli w zakresie obrony cywilnej (służba w OC, szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony ludności);

• przysposobienie obronne młodzieży szkolnej i studentów.

Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi przeznaczonymi do wykonywania zadań obrony cywilnej są formacje OC. Formacje tworzą w drodze rozporządzenia ministrowie, a wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast) - w drodze zarządzenia, uwzględniając w szczególności: skalę występujących zagrożeń, rodzaj formacji, ich przeznaczenie oraz stan osobowy i organizację wewnętrzną. Formacje obrony cywilnej mogą tworzyć także pracodawcy.

  Szczegółowy katalog zadań obrony cywilnej zawiera Pierwszy Protokół Dodatkowy do Konwencji Genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych, sporządzony w Genewie dnia 8 czerwca 1977 r. (Dz.U. 1992, Nr 41, poz. 175), który RP przyjęła 19 września 1991 r.

W rozumieniu Protokołu określenie "obrona cywilna" oznacza wypełnianie wszystkich lub niektórych wymienionych niżej zadań humanitarnych, mających na celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych lub klęsk żywiołowych, i przezwyciężanie ich bezpośrednich następstw, jak też zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania. Zadania OC:

1. służba ostrzegawcza;

2. ewakuacja;

3. przygotowanie i organizowanie schronów;

4. obsługa środków zaciemnienia;

5. ratownictwo;

6. służby medyczne, włączając w to pierwszą pomoc oraz opiekę religijną;

7. walka z pożarami;

8. wykrywanie i oznaczanie stref niebezpiecznych;

9. odkażanie i inne podobne działania ochronne;

10. dostarczanie doraźnych pomieszczeń i zaopatrzenia;

11. doraźna pomoc dla przywrócenia i utrzymania porządku w strefach dotkniętych klęskami;

12. doraźne przywrócenie działania niezbędnych służb użyteczności publicznej;

13. doraźne grzebanie zmarłych;

14. pomoc w ratowaniu dóbr niezbędnych dla przetrwania;

15. dodatkowe rodzaje działalności, niezbędne dla wypełnienia któregoś z zadań wyżej wymienionych, w tym planowanie i prace organizacyjne.

31. NA CZYM POLEGA SAMOOBRONA POWSZECHNA. DOKONAJ JEJ CHARAKTERYSTYKI.

Samoobrona powszechna polega na samorzutnym, trwałym lub doraźnym organizowaniu się ludności cywilnej w miejscu zamieszkania, dla przeciwstawienia się zagrożeniom życia, zdrowia, mienia i środowiska. Zagrożenia te mogą wynikać zarówno z działalności ludzkiej, jak i z przyczyn naturalnych. Obowiązek samoobrony powszechnej obejmuje każdego obywatela RP. Szczegółowe uregulowania w tej materii znajdują się w Konstytucji RP, w art. 85 (Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona ojczyzny), oraz w Ustawie o powszechnym obowiązku obrony RP z dnia 21 listopada 1967 r. (Dz. U. 1967 Nr 44 poz. 220).

Również państwo ma wobec obywateli szereg zobowiązań w zakresie promowania samoobrony powszechnej. Są one realizowane m.in. poprzez szkolenia z zakresu przysposobienia obronnego. Również organy administracji rządowej na wszystkich szczeblach (wójtowie, burmistrzowie, starości, wojewodowie, szefowie służb, w tym OC) zobowiązane są do prowadzenia działalności z zakresu planowania i prowadzenia samoobrony powszechnej.

Samoobrona powszechna w prawie rp została zdefiniowana jako:

• działanie mające na celu przygotowanie i ochronę własnego życia zdrowia i mienia oraz udzielania pomocy poszkodowanym w czasie wojny,

• działalność społeczna, której koszty niemal w całości ponosi ono samo (wyjątkowo gmina),

• działalność, o której zakresie stanowi państwo (władze państwowe).

Ustawa o powszechnym obowiązku obrony

Według tej ustawy obywatel między 16 do 60 rokiem życia, którego stan zdrowia na to zezwala - ma obowiązek uczestniczyć w obronie RP. Jednym ze sposobów jest samoobrona ludności (Art. 4 pkt 1 i 2) - czyli branie udziału w akcjach ratowniczych, usuwaniu skutków zdarzeń aż po walkę partyzancką z najeźdźcami. Ponadto osoby te podlegają obowiązkowi szkolenia ludności w zakresie powszechnej samoobrony. Szkolenie to ma na celu przygotowanie do samoobrony przed środkami masowego rażenia oraz innymi działaniami nieprzyjaciela. Przeprowadza się go w formie zajęć podstawowych lub ćwiczeń praktycznych. Ćwiczenia praktyczne mogą polegać również na udziale w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków.

Ćwiczenia zarządza Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określając każdorazowo kategorie osób zobowiązane do udziału w tych ćwiczeniach, obszar, na którym będą one przeprowadzane, oraz ich zakres.

W ramach przygotowania do samoobrony osoby posiadające obywatelstwo polskie mogą być zobowiązane do:

• przygotowania ochrony budynku lub lokalu mieszkalnego oraz mienia osobistego i indywidualnego,

• zabezpieczania własnych źródeł wody pitnej i środków spożywczych przed zanieczyszczeniami lub skażeniami,

• utrzymania i konserwacji posiadanego oraz przydzielonego sprzętu i środków ochrony,

• utrzymanie i konserwacja domowych urządzeń ochronnych,

• wykonywania innych przedsięwzięć mających na celu ochronę własnego życia, zdrowia i mienia oraz udzielania pomocy poszkodowanym,

• zaopatrzenia się w sprzęt ochrony indywidualnej oraz w inne artykuły i przedmioty niezbędne w razie zagrożenia.

32. WYMIEŃ I SCHARAKTERYZUJ NADZWYCZAJNE ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA NATURALNEGO.

Nadzwyczajne zagrożenie środowiska (katastrofa ekologiczna) - obejmuje niektóre zdarzenia z zagrożeń technicznych i militarnych o charakterze antropomorficznym (czyli spowodowane przez działalność człowieka) - wg K. Przeworski - zał.32 i 33 z podręcznika dla studentów.

Katastrofa ekologiczna - trwałe uszkodzenie lub zniszczenie dużego obszaru środowiska przyrodniczego, wpływające negatywnie, bezpośrednio lub pośrednio, na zdrowie, często życie ludzi (Nowa encyklopedia powszechna PWN).

Do zdarzeń tego typu można zaliczyć:

• Niekontrolowaną eksploatację zasobów naturalnych;

• Masowe zanieczyszczenie wody, gleby, powietrza;

• Brak gospodarki odpadami komunalnymi, przemysłowymi i nuklearnymi;

• Chaotyczna urbanizacja;

• Próby nuklearne i testy nowych typów broni (np. geofizyczna, meteorologiczna);

• Naruszenie stosunków wodnych w środowisku;

• Stosowanie niebezpiecznych technologii przemysłowych.

33. WYMIEŃ I SCHARAKTERYZUJ ŚRODKI BUDOWY ZAUFANIA W PROCESIE BEZPIECZEŃSTWA EUROPEJSKIEGO.

Środki budowy zaufania i bezpieczeństwa to działania mające na celu redukcję napięcia międzynarodowego, stabilizację pokojowej współpracy, obniżanie poziomu rywalizacji wojskowej, zwiększenie przejrzystości zbrojeń i zapobieganie błędnej interpretacji posunięć wojsk, która mogłaby doprowadzić do przypadkowego wybuchu konfliktu. Akt końcowy wskazał na kilka zasad, które powinny obowiązywać sygnatariuszy: wyprzedzające powiadomienie o manewrach wojskowych, ruchach wojskowych. wymiana obserwatorów. Na ogół wywiązywano się z tych zobowiązań. Na konferencji sztokholmskiej KBWE w 1986 roku przyjęto dokument precyzujący środki budowy zaufania i bezpieczeństwa i reguły ich stosowania - Confidence and Security Builging Measures (CSBM), króry był ratyfikowany w 1990, 1992 i w 1994 roku.

Ostatnia zmiana była efektem konferencji w Wiedniu, na której wskazano wśród środków budowy zaufania i bezpieczeństwa następujące: regularną wymianę informacji wojskowej, rozwój kontaktów wojskowych, wyprzedzające powiadamianie o działalności wojskowej, prawo do jej obserwacji, postanowienia ograniczające działalność wojskową, utworzenie systemu bezpośredniej łączności między stolicami państw-sygnatariuszy, doroczne spotkania omawiające wykonanie przyjętych środków.

35.WYMIEŃ I SCHARAKTERYZUJ ZASADNICZE ZADANIA OBRONNE ORGANÓW WŁADZY, ADMINISTRACJI I PRZEDSIĘBIORSTW

W razie zaistnienia polityczno-militarnych sytuacji kryzysowych stwarzających pośrednie zagrożenia dla bezpieczeństwa Polski, nie będą wprowadzane nadzwyczajne zmiany w ogólnych zasadach kierowania obronnością, a jedynie uruchomione zostaną dodatkowe środki i procedury kierowania reagowaniem kryzysowym. Szczególne rozwiązania wprowadza się na potrzeby kierowania działaniami wojennymi. W warunkach wojennych, jeśli Sejm nie może się zebrać na posiedzenie, funkcję organu ustawodawczego sprawuje Prezydent RP. Na wniosek RM wydaje on rozporządzenia z mocą ustawy, w tym zwłaszcza dotyczące prowadzenia działań wojennych. Prezes RM zapewnia realizację polityki RM w zakresie obrony państwa, określając sposoby jej wykonania. Na czas wojny uruchamia się Centralne Stanowisko Kierowania Obroną Państwa, obejmujące stanowiska kierowania Prezydenta RP, Prezesa RM i wyznaczonych przez niego członków RM.

Dla zapewnienia bezkolizyjnego rozwijania SZRP oraz kierowania nimi w czasie wojny utworzony zostaje Wojenny System Dowodzenia. Proces dowodzenia odbywa się w systemie narodowym i sojuszniczym.

Pozamilitarne ogniwa obronne

Do podstawowych funkcji pozamilitarnych ogniw obronnych należą:

- ochrona ludności i struktur państwa w warunkach zagrożenia bezpieczeństwa państwa (kryzysu) i wojny;

- zapewnianie materialnych, informacyjnych i duchowych podstaw egzystencji ludności w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa (kryzysu) i wojny;

- zasilanie zasobami ludzkimi i materiałowymi SZ RP oraz pozamilitarne wsparcie wojsk własnych i sojuszniczych, prowadzących operacje na terytorium Polski.

Wśród ogniw pozamilitarnych występują:

- ogniwa informacyjne,

-ochronne,

-gospodarcze.

W sensie organizacyjnym funkcjonują one w ramach resortowych i terytorialnych systemów obronności.

O. informacyjne realizują zadania związane z ochroną i propagowaniem polskich interesów na arenie międzynarodowej, informacyjnym osłabianiem przeciwnika oraz umacnianie woli, morale, determinacji obronnej i wytrwałości własnego społeczeństwa w warunkach wojennych.

O. ochronne realizują zadania związane z zapewnieniem warunków bezpiecznego funkcjonowania struktur państwa oraz ochroną ludności i majątku narodowego przed skutkami zbrojnych i poza zbrojnych oddziaływań kryzysowych i wojennych.

O. gospodarcze realizują zadania związane z zapewnieniem materialnych podstaw realizacji zadań obronnych oraz przetrwania ludności w warunkach kryzysu i wojny. Wśród ogniw gospodarczo-obronnych istotne miejsce zajmuje przemysł obronny.

Świadczenia na rzecz obrony dzielimy na:

1. świadczenia osobiste;

2. świadczenia rzeczowe:

3. doraźne świadczenia rzeczowe;

4. etatowe świadczenia rzeczowe;