PRAWO GOSPODARCZE I HANDLOWE dr Zielińska 2008r.

1. Prawo spółek:

• Prawo handlowe, A. Kidyba

• Prawo spółek, red. Koch, Napierała

• Prawo spółek, Szumański, Weiss, Pyzioł

• Prawo spółek, Szajkowski, Tarska

• KSH

• KC - firma, prokura, pojęcie przedsiębiorcy, spółka cywilna

2. Umowy gospodarcze:

• Umowy gospodarcze, red. Koch, Napierała

• Prawo handlowe, A. Kidyba

3. Prawo papierów wartościowych

• Prawo papierów wartościowych, Mojak

4. Prawo własności przemysłowej ustawa z dnia 30.06.2000r.

Źródła prawa spółek:

1. KSH ustawa z 15.09.2000r. - regulacja ta uchyliła Kodeks Handlowy przedwojenny

2. KC - regulacja spółki cywilnej, pojęcie firmy, przedsiębiorcy, prokura

Poza w/w aktami prawo spółek regulowane jest przez szereg aktów szczególnych np.: prawo bankowe, ustawa o działalności ubezpieczeniowej, ustawa o NFI, ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji itd.

Katalog spółek (zamknięty):

1. Spółka cywilna

2. Spółka jawna

3. Spółka partnerska

4. Spółka komandytowa

5. Spółka komandytowo-akcyjna

6. Spółka akcyjna

7. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Art.2 - w sprawach określonych w art. 1 § 1 nieuregulowanych w ustawie stosuje się przepisy KC. Jeżeli wymaga tego właściwość (natura) stosunku prawnego spółki handlowej, przepisy KC stosuje się odpowiednio.

Podział ze względu na miejsce regulacji:

1. Spółkę cywilną

2. Spółki handlowe

Podział ze względu na cechy jakie te spółki wykazują:

1. Spółki osobowe - jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna

Do spółek osobowych zaliczana jest również spółka cywilna, uregulowana w KC.

2. Spółki kapitałowe - z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjna,

SPÓŁKI OSOBOWE - CECHY

Kryterium 1 - osobowość prawna

Spółki osobowe - nie mają osobowości prawnej.

Spółka cywilna to umowa, na podstawie której nie powstaje żaden odrębny podmiot.

Handlowe spółki osobowe, na mocy art.8 KSH traktowane są jako jednostki org., które nie mają osobowości prawnej, ale którym szczególny przepis (art.8) przyznaje zdolność prawną. Są to ułomne osoby prawne. W przeciwieństwie do s.c. są odrębnymi od wspólników podmiotami prawa (mimo, iż nie mają osobowości prawnej).

Kryterium 2 - odpowiedzialność

Spółki osobowe - zasada za zobowiązania zaciągnięte w ramach spółki odpowiadają wspólnicy. Co do zasady odpowiedzialność ta jest odp. osobistą, solidarną i nieograniczoną.

Wyjątki:

1. Handlowe spółki osobowe - odp. na gruncie art.31 KSH o charakterze subsydiarnym,

2. Spółka partnerska - partner nie ponosi odp. za zobowiązania spółki, które powstały w związku z wykonywaniem wolnego zawodu przez partnera - art.95 KSH,

3. Spółka komandytowa - komandytariusz odpowiada w sposób ograniczony do wysokości sumy komandytowej,

4. Spółka komandytowo-akcyjna - akcjonariusze w ogóle nie odpowiadają za zobowiązania spółki.

Kryterium 3 - prowadzenie spraw spółki i reprezentacja

Zasada - ponieważ nie jest to osoba prawna, w spółkach osobowych nie występują organy. Prowadzenie spraw spółki i reprezentacja spółki jest powierzona samym wspólnikom. Wyjątki:

1. Spółka partnerska - dopuszczona jest możliwość powołania zarządu,

2. Spółka komandytowo-akcyjna - może pojawić się rada nadzorcza

Kryterium 4 - wkłady

Zasada: w spółkach osobowych nie ma wymogów kapitałowych. Wkładem w tych spółkach może być praca i świadczenie usług. Wyjątek:

1. Komandytariusz w spółce komandytowo-akcyjnej może świadczyć pracę i usługi jeśli pozostały wkład jest równy co najmniej sumie komandytowej. Akcjonariusze natomiast nie mogą wnosić pracy i usług na poczet swoich wkładów do spółki.

W spółkach osobowych nie ma znaczenia to, ile wspólnik do spółki wnosi, nie ma również wymogu, aby zostały wkłady zostały wniesione przy zawarciu umowy, przed zawarciem umowy, przed wpisem do KRS. To wspólnicy decydują o tym, kiedy wkład zostaje wniesiony!

W spółkach osobowych liczy się przede wszystkim to, kto jest wspólnikiem, a nie to, ile do spółki wnosi. Są to zawsze stosunki oparte na wzajemnym zaufaniu.

SPÓŁKI KAPITAŁOWE - CECHY

Kryterium 1 - osobowość prawna

Mają osobowość prawną, czyli w momencie utworzenia spółki powstaje całkowicie odrębny od wspólników podmiot.

Kryterium 2 - odpowiedzialność

Drugie kryterium wiąże się z powyższą cechą i jest to kwestia odpowiedzialności. W spółkach kapitałowych za zobowiązania spółki odpowiada sama spółka bo jest odrębnym podmiotem. Nie odpowiadają zatem za zobowiązania spółki wspólnicy! Nie ma przejścia zobowiązania spółki na wspólników. Dot. to również spółek jednoosobowych kapitałowych.

Wspólnicy zawierając umowę spółki, czy też kreując spółkę jako jeden wspólnik, osoby te tworzą całkiem nowy podmiot prawa, który zaczyna „żyć własnym życiem”.

W spółkach kapitałowych istnieje jedynie odpowiedzialność subsydiarna członków zarządu -art.299 KSH.

Kryterium 3 - prowadzenie spraw spółki i reprezentacja

W spółkach kapitałowych istnieją wyspecjalizowane organy, bo są to osoby prawne.

W ramach zgromadzenia wspólników, bądź też walnego zgromadzenia, wspólnicy oddają jedynie swe głosy, za lub przeciw - bezpośrednio decyzji nie podejmują.

Organem który prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę, w zakresie niezastrzeżonym do kompetencji walnego czy też zgromadzenia wspólników, jest zarząd spółki.

Kryterium 4 - wkłady

Spółki kapitałowe oparte są na kapitale. Ważne ile się do spółki wnosi a nie kto jest wspólnikiem, czyli osoba wspólnika ma mniejsze znaczenie. Wartość wkładu wspólnika będzie też decydowała i świadczyła o pozycji wspólnika w spółce.

Istnieją wymogi kapitałowe:

1. Sp. z o.o. - min. 50.000 zł

2. S.A. - 500.000 zł, przy czym można utworzyć spółkę akcyjną, dysponując kwotą 125.000 zł (nie cały kapitał musi być wpłacony przed rejestracją spółki).

W doktrynie wyróżnia się jeszcze podział na:

1. spółki regulowane tylko przepisami KSH

2. spółki szczególne (np. spółka wodna, bankowa, ubezpieczeniowa, portowa, sportowa) - są to spółki akcyjne, uregulowane w KSH, ale ze względu na rodzaj wykonywanej działalności mają pewne regulacje szczególne, np. dotyczące wysokości kapitału zakładowego (wyższe progi np. w spółkach bankowych)

Podział spółek dot. S.A. i komandytowo-akcyjnej:

Podział dokonany ze względu na przepisy dot. regulowanego obrotu giełdowego.

1. prywatne

2. publiczne - te, które mają co najmniej jedną akcję zdematerializowaną

SPÓŁKA CYWILNA

Definicja - art.860 KC

§1. Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.

§2. Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem.

Spółka cywilna to węzeł obligacyjny. Na podstawie tej umowy nie powstaje żaden odrębny od wspólników podmiot. Oznacza to, iż w obrocie występują wspólnicy a nie spółka. Jeśli zatem mówimy, iż spółka cywilna jest najemcą, oznacza to, iż najemcami w umowie są Kowalski, Nowak, prowadzący działalność gosp. w formie spółki cywilnej.

Spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą! Przedsiębiorcami mogą być wspólnicy spółki cywilnej.

Stroną, podmiotem umowy spółki cywilnej może być każdy podmiot prawa cywilnego: osoby fizyczne, osoby prawne, ułomne osoby prawne (np. spółka jawna może założyć s.c.; w obrocie występują często umowy konsorcjum).

Elementy przedmiotowo istotne umowy spółki cywilnej

1. określenie celu dla jakiego spółka jest tworzona - ma być to cel gospodarczy, który nie jest równoznaczny z celem zarobkowym. Celem gospodarczym będzie również cel w postaci zaoszczędzenia kosztów.

2. oznaczenie sposobu współdziałania - w szczególności współdziałanie może polegać na wniesieniu wkładów. Sformułowanie w szczególności oznacza, iż nie zawsze wspólnik musi się zobowiązać do wniesienia do spółki wkładu. W doktrynie dopuszcza się tzw. spółki bezwkładowe, gdzie wspólnicy nie dają w ogóle żadnego wkładu. W praktyce, zawsze jednak pojawia się wkład. Wkładem może być oprócz pieniędzy, praca i usługi świadczone na rzecz spółki. Strony w umowie muszą oznaczyć sposób w jaki będą działały, po to by zrealizować cel, jaki sobie wcześniej wyznaczają.

3. minimalna treść umowy spółki cywilnej - wspólnicy będą opisywali szczegółowo prowadzenie spraw spółki i reprezentację, zyski, kwestie związane z rozliczeniem na wypadek ustąpienia wspólnika lub rozwiązania spółki.

Umowa spółki winna być stwierdzona pismem - jest to forma ad probationem (zastrzeżona dla celów dowodowych), jednak równie skutecznie można zawrzeć umowę spółki cywilnej w formie ustnej. Dopuszczalne jest zawarcie umowy spółki cywilnej poprzez czynności konkludentne - spółka dorozumiana.

Czasem rodzaj wkładu do spółki wymusza formę umowy spółki - np. wniesienie do spółki nieruchomości powoduje konieczność zawarcia umowy spółki w formie aktu notarialnego.

4. wkłady do spółki:

- gotówka,

- rzeczy - prawo własności rzeczy, ruchomości, nieruchomości. W umowie wspólnicy będą jednak decydowali czy wspólnik daje rzecz na własność (przenosi własność), czy oddaje rzecz do używania. Zatem przedmiotem wkładu może być również oddanie rzeczy do używania, do korzystania. Konsekwencje:

• w przypadku gdy wspólnik wnosi rzecz na własność, współwłaścicielami rzeczy stają się wszyscy wspólnicy spółki,

• w przypadku gdy wspólnik oddaje rzecz do korzystania, nadal wspólnik który był właścicielem pozostaje właścicielem rzeczy, a spółka (pozostali wspólnicy) uzyskuje prawo do korzystania z rzeczy.

- wierzytelności,

- prawo do zorganizowanego zespołu- np. przedsiębiorstwo (w znaczeniu przedmiotowym art.55¹ KC) jako wkład do s.c.,

- papiery wartościowe,

- praca i usługi świadczone na rzecz spółki

Z wkładów wspólników powstaje majątek, który objęty jest współwłasnością łączną wszystkich wspólników.

Jaki jest termin wniesienia wkładu do spółki przez wspólnika?

O terminie wniesienia wkładu decydują wspólnicy o umowie spółki - termin ten powinien być wskazany w umowie spółki. Jeśli termin nie został oznaczony, a wkładem jest świadczenie wspólnika, stosujemy przepisy ogólne KC, stanowiące, iż jeśli termin spełnienia świadczenia nie został określony, to powinno się wyznaczyć wspólnikowi termin do wniesienia wkładu. Wtedy wspólnik powinien w wyznaczonym terminie wnieść wkład, jeśli uchybi temu terminowi, wspólnicy mogą dochodzić tego zobowiązania do wniesienia wkładu do spółki.

Majątek - stanowi współwłasność łączną wszystkich wspólników (niepodzielnej ręki).

Konsekwencją tego, iż mamy do czynienia w tym przypadku ze współwłasnością łączną jest to, iż w trakcie trwania stosunku spółki:

• wspólnik nie może domagać się podziału tego majątku,

• wspólnik nie może rozporządzać udziałem we współwłasności,

• wierzyciel osobisty wspólnika nie będzie mógł domagać się zaspokojenia z majątku objętego współwłasnością łączną. Tak wierzyciel nie jest jednak pozbawiony ochrony swoich interesów. Mianowicie, wierzyciel osobisty wspólnika, jeśli uzyskał tytuł do zajęcia praw przysługujących wspólnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki, została w ciągu ostatnich 6 msc przeprowadzona bezskuteczna egzekucja z ruchomości wspólnika, może wypowiedzieć umowę spółki.

5. odpowiedzialność - przepis ma charakter bezwzględnie obowiązujący - wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem, bez ograniczeń, osobiście za zobowiązania spółki (te, które zostały wspólnie zaciągnięte przez wszystkich wspólników).

Jak dochodzić wierzytelności przysługujących wobec s.c.? W przypadku s.c. nie zachodzi współuczestnictwo konieczne, czyli wierzyciel może pozwać jednego ze wspólników, a może pozwać wszystkich wspólników. Odpowiedzialność wspólników ma charakter solidarny. To wierzyciel decyduje od którego ze wspólników będzie chciał zaspokojenia. Wierzyciel może domagać się zaspokojenia w całości przez jednego ze wspólników, a może dochodzić od wszystkich wspólników. Wierzyciel, który pozywa wszystkich wspólników s.c., uzyska wyrok na wszystkich wspólników s.c. Po nadaniu klauzuli wykonalności, wierzyciel zdecyduje z czego będzie chciał dochodzić swego roszczenia i będzie mógł prowadzić egzekucję z majątku objętego współwłasnością łączną (wspólnego spółki) - art.778 KPC. Zatem, do tego aby prowadzić egzekucję z majątku wspólnego, potrzebny jest tytuł egzekucyjny przeciwko wszystkim wspólnikom!

Gdy wierzyciel pozwie jednego czy też dwóch ze wspólników, uzyska wyrok na wspólników, przy czym nie będzie mógł prowadzić egzekucji z majątku wspólnego, będzie mógł zaspokajać się z majątku osobistego wspólnika.

6. prowadzenie spraw spółki i reprezentacja

Pojęcie - prowadzenie spraw spółki - to podejmowanie decyzji wewnątrz spółki pomiędzy wspólnikami.

Pojęcie - reprezentacja - występowanie na zewnątrz.

Pojęcie to na gruncie prawa gospodarczego można rozumieć w dwóch znaczeniach:

• w znaczeniu wąskim - składanie oświadczeń woli w imieniu wspólników (w przypadku s.c.) lub w imieniu spółki (w przypadku spółek handlowych)

• w znaczeniu szerokim - reprezentacja obejmuje również inne czynności np. procesowe, administracyjne (nie tylko oświadczenia woli) - dla potrzeb gih-u reprezentację rozumiemy właśnie w tym znaczeniu.

W przypadku spółki cywilnej:

a) prowadzenie spraw spółki (przepisy o charakterze dyspozytywnym) - wspólnicy mogą regulować sobie tą kwestię dowolnie. Jeśli strony nie postanowią tego w umowie to w grę wchodzi model kodeksowy, zgodnie z którym każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzić sprawy spółki. Umowa spółki może jednak wyłączyć, ograniczać któregoś ze wspólników od prowadzenia spraw spółki.

Podejmowanie decyzji:

• zwykłe czynności spółki - każdy wspólnik ma prawo podejmować decyzje samodzielnie. Jeśli jednak którykolwiek ze wspólników zgłosiłby sprzeciw, będzie wymagana uchwała.

• czynności przekraczające zakres zwykłych czynności spółki - wymagana jest uchwała.

Problem pojawiający się na gruncie art.865 KC - nie znajdziemy w KC definicji zwykłych czynności spółki, jak też przekraczających zakres zwykłych czynności. Najprościej będzie wskazać w umowie spółki, które czynności są zwykłymi czynnościami, a które przekraczają ten zakres. Tym kryterium jest podanie kryterium kwotowego. Jeśli tego nie zrobią, na bazie każdej spółki należy rozpatrywać które czynności należą do jednej a które do drugiej kategorii. Przyjmuje się jednak, że te czynności, które są podejmowane w toku zwyklej, bieżącej działalności spółki, są zwykłymi czynnościami spółki. Wszystkie poza są czynnościami wykraczającymi poza zakres zwykłych czynności.

Wg SN, ustalając podział na te czynności należy brać po uwagę:

- rodzaj wykonywanej przez spółkę działalności,

- majątek,

- obroty.

Następnym problemem jest - w jaki sposób podejmować uchwałę? Przyjmuje się, że jeżeli kodeks wymaga uchwały, to wymagana jest jednomyślność, przy czym umowa spółki może przewidywać inaczej.

Czynności nagłe - z działaniem w trybie czynności nagłej będziemy mieli do czynienia wtedy gdy:

• wymagana jest uchwała, a nie można jej obiektywnie podjąć,

• nie podjęcie działań naraziłoby spółkę na niepowetowane straty (jakie straty w stosunku do majątku spółki wynikłyby gdyby nie podjęto działań; chodzi tutaj o ratowanie tego co w spółce jest, a nie tego co spółka mogłaby zyskać gdyby działania zostały podjęte - nie jest to ratowanie przyszłych zysków, tylko tego co w spółce jest).

W tym wypadku wspólnik może podjąć decyzję samodzielnie.

Jeśli wspólnik dokona czynności w trybie czynności nagłej, dokonując przy tym szkody, odpowiada względem innych wspólników odszkodowawczo.

b) reprezentacja - w s.c. przepis regulujący to zagadnienie ma charakter dyspozytywny. Zatem, jeśli strony w umowie nic nie postanowiły, wtedy każdy ze wspólników ma prawo reprezentacji w takim zakresie, w jakim ma prawo prowadzenia spraw spółki. Jeśli w umowie strony nie uregulowały ani prowadzenia spraw spółki, ani reprezentacji, to wtedy rozstrzygając zakres reprezentacji, sięgamy do art.965 KC, dot. prowadzenia spraw spółki:

• w zakresie zwykłych spraw spółki - wspólnik będzie mógł sam reprezentować spółkę,

• w czynnościach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki - wymagane jest współdziałanie wszystkich wspólników i złożenie wspólnego oświadczenia woli.

Jak wspólnik może udowodnić, iż może samodzielnie reprezentować spółkę (wszystkich wspólników spółki)? S.c. nie podlega rejestracji, rejestracji podlegają jedynie przedsiębiorcy, będący wspólnikami spółki. Jeśli są to osoby fiz., podlegają wpisowi do ewidencji dział. gosp. każdy osobno, jeśli są to osoby prawne, ułomne osoby prawne, podlegają wpisowi do KRS. Natomiast spółka cywilna nigdzie wpisywana nie jest! Jedynym sposobem legitymacji wspólnika w zakresie reprezentacji jest uchwała wspólników albo umowa spółki. Jednak może się zdarzyć, iż wspólnik reprezentuje całą spółkę bez umocowania. Konstrukcja reprezentacji w s.c. oparta jest na instytucji przedstawicielstwa ustawowego, jednak takie działanie bez umocowania nie zostało rozstrzygnięte w tej instytucji. Dlatego też per analogiam stosujemy przepisy o pełnomocnictwie i o tzw. rzekomym pełnomocnictwie (gdy osoba działa bez umocowania lub z przekroczeniem umocowania):

- przy czynnościach jednostronnych czynność będzie nieważna,

- przy umowach, zastępowany przez rzekomego pełnomocnika może czynność potwierdzić. Jeśli nie będzie potwierdzenia, z tego czego dokonał rzekomy pełnomocnik, odpowiada tylko rzekomy pełnomocnik. Chcąc uniknąć konstrukcji rzekomego pełnomocnictwa, kontrahenci wymagają aby przy składaniu oświadczenia woli, podpisy złożyli wszyscy wspólnicy.

7. podział zysków - w spółkach osobowych co do zasady dzielimy po równo. Jeśli chodzi o spółkę cywilną, o ile strony nic innego nie postanowiły w umowie, zyski będą dzieliły się po równo. Prawo do zysku wspólnika spółki cywilnej nie może zostać wyłączone!

Bywa tak, że wspólnicy s.c. w umowach określają swoje udziały. Mamy na uwadze to, iż współwłasność łączna jest współwłasnością bezudziałową, ale z technicznego punktu widzenia, dopuszczalne jest zawarcie takich postanowień w umowie - są one skuteczne. Często jest tak, iż wspólnicy postanawiają, iż zyski dzielą się proporcjonalnie do tego ułamkowego określenia tych udziałów. Oczywiście nie wpływa to na zmianę współwłasności łącznej, nie stanie się ona współwłasnością w częściach ułamkowych.

Kiedy następuje podział zysków? Co do zasady po zakończeniu stosunku spółki. Jeśli spółka jest zawarta na czas dłuższy niż rok, zyski dzielone są z końcem roku obrachunkowego. KC nie definiuje pojęcia roku obrachunkowego i to wspólnicy w umowie podejmowali będą decyzję co do roku obrachunkowego (nie musi się pokrywać z rokiem kalendarzowym).

Często zdarza się tak, iż spółka jest jedynym źródłem dochodu wspólnika - wtedy w praktyce stosowana jest tzw. zaliczkowa wypłata zysku (dopuszczalna na gruncie KC). Drugim sposobem jest przyjęcie w umowie spółki krótkich okresów obrachunkowych, w których będzie następował podział zysków (np. kwartalny).

Umowa s.c. jest umową o charakterze losowym i zamiast zysków mogą wystąpić straty. KC stanowi, że można wspólnika wyłączyć od udziału w stratach. Jeśli strony nie ustaliły nic w umowie, wtedy wchodzi w grę regulacja dyspozytywna KC i w stratach wspólnicy uczestniczą tak jak w zyskach.

Wspólnicy są współdłużnikami solidarnymi, jeśli zatem jeden z nich zaspokaja wierzyciela to będzie mu przysługiwało roszczenie regresowe względem pozostałych wspólników. O rozmiarze roszczenia regresowego decyduje udział w stratach.

Jeśli wspólnik jest związany od udziału w stratach to nie oznacza, iż jest zwolniony od zobowiązań spółki - ma obowiązek świadczyć, jeśli będzie tego domagał się wierzyciel. Jednak będzie mu przysługiwało roszczenie regresowe do pozostałych wspólników o zwrot całości tego co świadczył wierzycielowi. Jeśli uczestniczyłby w stratach, miałby roszczenie regresowe co do części, w której nie uczestniczył w stratach.

8. wypowiedzenie udziału - z ważnych powodów niezależnie od tego czy mamy do czynienia ze spółką zawartą na czas oznaczony, czy też nieoznaczony, każdy wspólnik ma prawo wypowiedzieć umowę, bez zachowania jakichkolwiek terminów. Istotne jest to, iż musi zachodzić ważny powód np. niemożność brania udziału w spółce ze względu na sytuację zdrowotną, utrata zaufania wobec wspólnika itp.

Terminy wypowiedzenia są przewidziane w przypadku umów zawartych na czas nieoznaczony - wspólnikowi przysługuje prawo do wypowiedzenia udziału w terminie 3 msc przed zakończeniem roku obrotowego. Ten termin może być umową stron skrócony, przedłużony, a także może być zerwany związek pomiędzy terminem wypowiedzenia a końcem roku obrachunkowego.

Skutki wystąpienia wspólnika ze spółki:

• gdy jest spółka 2 osobowa - rozwiązanie spółki,

• gdy jest więcej niż 2 wspólników - spółka rozlicza się z nim i może kontynuować działalność.

Rozliczenie uregulowane jest w art.871 KC - strony mogą w umowie inaczej zdecydować. Jeśli natomiast nie uregulowały kwestii rozliczeń, wtedy:

• jeśli rzecz była wniesiona do używania to wspólnik otrzymuje zwrot tej rzeczy w naturze,

• jeśli wkład był wniesiony na własność to wspólnik otrzymuje wartość tego wkładu, która brana jest z umowy spółki, a jeśli nie określiły tej wartości w umowie, to wartość wkładu z chwili wniesienia (np. gdy wspólnik wniósł do spółki kamienicę wartą 1 mln zł, pomimo tego, iż warta jest na dzień dzisiejszy 2 mln, wspólnik dostanie 1 mln zł; gdy wniósł samochód wart 30.000zł, pomimo tego, iż jego wartość na dzień dzisiejszy jest o wiele niższa, wspólnik dostanie 30.000zł.)

9. rozwiązanie spółki - przyczyny:

• gdyby miał pozostać tylko jeden ze wspólników w razie wypowiedzenia udziału, wypowiedzenia udziału przez wierzyciela spółki, śmierci jednego z dwóch wspólników.

• rozwiązanie spółki wyrokiem sądowym - każdy ze wspólników może domagać się rozwiązania spółki wyrokiem sądowym z ważnych powodów (wg SN - nie ma potrzeby rozwiązywania spółki przez sąd jeżeli jest spółka dwuosobowa i każdemu ze wspólników przysługuje prawo do wypowiedzenia udziału w spółce),

• upadłość wspólnika,

• przyczyny wskazane w umowie spółki np. termin na jaki została zawarta spółka, ale też można wskazać warunki na podstawie których spółka ulegnie rozwiązaniu (np. nie osiąganie zysku przez 3 kolejne lata obrotowe)

Skutki rozwiązania spółki:

• majątek wspólny od momentu rozwiązania staje się współwłasnością w częściach ułamkowych, a co za tym idzie wspólnik może rozporządzać tym, co w tej współwłasności ma,

• jeżeli wspólnicy nie mogą dojść do porozumienia co do tego co jest w majątku wspólnym, wtedy będzie prowadzone postępowanie sądowe nieprocesowe o podział majątku, który pozostał po s.c.,

• wspólnicy powinni spłacać wierzycieli, ściągnąć wierzytelności,

• rozliczenie - zwraca się wartość wkładów, a to co pozostaje dzieli się tak jak wspólnicy uczestniczyli w zysku,

• wspólnicy pomimo rozwiązania spółki dalej odpowiadają za zobowiązania spółki.

W doktrynie wyróżnia się podtypy spółki cywilnej:

1. spółka okazjonalna - zawiązujące się do przeprowadzenia jednej, kilku transakcji,

2. spółki konsorcja (umowa konsorcjum jest umową nienazwaną) - w ramach konsorcjum mamy lidera, który ma prawo prowadzenia spraw spółki i reprezentowania spółki na zewnątrz.

Spółka cicha - jedna osoba prowadziła przedsiębiorstwo a druga osoba tylko inwestowała swój kapitał. Jednocześnie w obrocie występował tylko prowadzący przedsiębiorstwo. Wspólnik cichy miał prawo do udziału w zysku (przepisy te obowiązywały do 1965r.). Stosownie do orzeczenia SA Katowice z 2000r., jest to umowa nienazwana, wzorowana na konstrukcji spółki cichej i nie rodzi wspólnej odpowiedzialności za zobowiązania, bo to nie jest umowa spółki cywilnej.

Systematyka KSH:

• tytuł 1 - art.1 - 7 przepisy ogólne dla wszystkich spółek, art.8 - 10¹ przepisy ogólne dla spółek osobowych, art.11 - 21 przepisy ogólne dla spółek kapitałowych (ważne do egz.)

Z przepisów ogólnych dla spółek osobowych:

• art.8 KSH - art. ten przyznaje spółkom osobowym zdolność prawną - spółka może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana.

• wszystkie handlowe spółki osobowe SA odrębnymi od wspólników podmiotami prawa, tzn. najemcą będzie spółka, występująca pod firmą - np. Kowalski, spółka jawna. Ta odrębna podmiotowość prawna powoduje to, iż spółka ma status przedsiębiorcy, zarówno w rozumieniu art.43¹ KC, jak i na gruncie ustawy o swobodzie działalności gosp.

• do rejestru będzie wpisywana spółka osobowa,

• spółka sama odpowiada za swoje zobowiązania - poza spółką odpowiadają również wspólnicy! (egz.),

• spółka występuje w obrocie pod firmą,

• nie stają się przedsiębiorcami z tytułu uczestnictwa w spółce, wspólnicy spółki (wspólnicy nie mają statusu przedsiębiorcy przez to, że zawarli umowę spółki jawnej) - przedsiębiorcą jest spółka.

• nie ma współwłasności majątku, bo tym podmiotem któremu przysługuje mienie (majątek) jest spółka - nie możemy mówić o współwłasności łącznej!

• 
  
  art.9 KSH - jest wyjątkiem od zasady gdy chcemy dokonać zmiany jakiejś umowy to potrzeba nam zgody wszystkich stron tej umowy KSH podtrzymuje tą zasadę, ale dopuszcza zmianę tej zasady na podstawie postanowienia umowy spółki osobowej, czyli w umowie spółki osobowej możemy wprowadzić postanowienia które dopuści zmianę umowy podejmowaną większością głosów. Przepis ten wprowadzono po to, by uatrakcyjnić handlowe spółki osobowe w stosunku do spółki cywilnej.

• art.10 KSH - dot. zbycia ogółu praw i obowiązków (udziału w spółce) przysługujących wspólnikowi w stosunku do spółki. Udział ten można zbyć:

- gdy zezwala na to umowa,

- wszyscy pozostali wspólnicy na takie zbycie udziału wyrażają zgodę w formie pisemnej pod rygorem nieważności, chyba że umowa stanowi inaczej np. zgodę można podjąć większością głosów.

Kwestia odpowiedzialności dot. zbycia udziałów - zbywca ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania które powstały przed zbyciem jego udziału w spółce. Natomiast nabywca odpowiada za zobowiązania które powstały od momentu nabycia udziałów, ale odpowiada również solidarnie ze zbywcą za te zobowiązania, które powstały przed nabyciem udziałów. Jest to odp. zarówno wobec spółki, jak i wobec osób trzecich. W tym wypadku mamy do czynienia z kumulatywnym przystąpieniem do długu. Odp. ta ma charakter solidarny, czyli odpowiada ten który występuje ze spółki, jak i ten który przystępuje do spółki. Oczywiście pozostali wspólnicy będą również ponosili odpowiedzialność.

Art. 8 § 1. Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana.

§ 2. Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą.

Art. 9. Zmiana postanowień umowy spółki wymaga zgody wszystkich wspólników, chyba że umowa stanowi inaczej.

Art. 10 § 1. Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi.

§ 2. Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko po uzyskaniu pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

§ 3. W przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę, za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki.

SPÓŁKA JAWNA

1. art.22 - definicja spółki jawnej - to spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Pojawia się pojęcie - prowadzi przedsiębiorstwo - na gruncie prawa handlowego wyróżniamy kilka definicji przedsiębiorstwa:

• w znaczeniu przedmiotowym - art.55¹ KC,

• jako pewien rodzaj działalności, które jest nastawione na osiąganie korzyści i jest to działalność mająca charakter zorganizowany i stały. Najczęściej działalność ta będzie wykonywana o przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym. Kwestią sporną w doktrynie jest to, czy ta działalność musi mieć charakter zarobkowy,

• w znaczeniu podmiotowym - przedsiębiorstwo traktowane jako podmiot - na gruncie naszego systemu prawnego występuje jedynie przedsiębiorstwo państwowe. W obrocie występuje zawsze przedsiębiorca.

Przedsiębiorstwo na gruncie art.22 KSH musi być rozumiane w znaczeniu funkcjonalnym, czyli jako rodzaj wykonywanej działalności. Niedopuszczalne jest zakładanie spółek jawnych, okazjonalnych!

2. Odpowiedzialność - za zobowiązania spółki odpowiada spółka, jako odrębny od wspólników podmiot, jak również za zobowiązania odpowiadają wspólnicy. Odpowiedzialność wspólników jest osobista, solidarna, nieograniczona ale subsydiarna (art.31 KSH). Subsydiarność jest jednak ograniczona tylko do fazy postępowania egzekucyjnego. Solidarność zachodzi pomiędzy spółką i wspólnikami.

3. Powstanie spółki, założenie spółki - II sposoby:

a) pierwotny - podstawą do założenia spółki jest zawarcie umowy.

Umowa spółki winna być sporządzona w formie pisemnej pod rygorem nieważności (ad solemnitatem).

Elementy przedmiotowo istotne umowy spółki:

• art.3 - cel oraz oznaczenie sposoby współdziałania, które co najmniej musi polegać na wniesieniu do spółki wkładu. We wszystkich spółkach handlowych, każdy wspólnik musi zobowiązać się do wniesienia wkładu (różnica do s.c.),

• art.25 - minimalna treść umowy spółki:

• firmę i siedzibę spółki - zgodnie z art.24 firma spółki jawnej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego ze wspólników, a jeżeli wspólnikiem jest osoba prawna lub ułomna osoba prawna - firmę lub nazwę (może zawierać firmę, nazwisko lub nazwę jednego ze wspólników i dodatek spółka jawna). W umowie spółki konieczne jest podanie firmy spółki w pełnym brzmieniu z dodatkiem spółka jawna (nie możemy napisać sp.j., gdyż kodeks dopuszcza używanie takiego skrótu w obrocie). O ile KC w przypadku firmy osób fiz. stanowi, iż mamy podawać imię i nazwisko, KSH ogranicza się tylko do nazwiska. Imię będzie konieczne wtedy, gdyby poprzez brak podania imienia moglibyśmy naruszyć zasadę wyłączności firmy, wynikająca z KC.

Siedziba - wystarczy podać miejscowość, nie jest konieczne, a wręcz niepożądane podawanie w umowie spółki adresu, gdyż stosujemy tu odpowiednio przepisy o osobach prawnych, a zgodnie z KC siedzibą osoby prawnej jest miejscowość. Miejscowość podaje się po to, aby ustalić właściwy sąd, do którego zgłosić należy spółkę do rejestru, po to by wiedzieć jaki sąd jest właściwy przy rozpoznawaniu ewentualnych sporów. Adres spółki natomiast podlega obligatoryjnemu zgłoszeniu do rejestru sądowego, w związku z czym podlega ujawnieniu. Jeżeli adres się zmienia, na wspólnikach ciąży obowiązek zgłoszenia do sądu w ciągu 7 dni zmiany adresu.

• określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość - w umowie musimy określić świadczenie poszczególnych wspólników. KSH dodatkowo wymaga podania wartości tych wkładów. O wycenie wkładów do spółki decydują wspólnicy. Wkłady które nie mają charakteru kapitałowego, polegające na świadczeniu pracy i usług - wycena polega na tym, iż wspólnik zobowiązuje się świadczyć np. przez 3 godz. tygodniowo taką a taką usługę/pracę o wartości 20zł/godz. itp. Regulacja ta nie koresponduje z art.48 (w razie wątpliwości uważa się, że wkłady wspólników są równe)

• przedmiot działalności spółki - to konkretyzacja celu dla jakiego spółka jest tworzona (mamy ograniczenie celu, bo spółka jawna ma być utworzona dla prowadzenia przedsiębiorstwa). Podawany jest zgodnie z PKD. Przedmiot dział. spółki nie musi ograniczać się tylko do jednego rodzaju działalności - może być nieograniczona.

• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Ponadto w umowie spółki mogą znaleźć się postanowienia fakultatywne np. reprezentacja spółki, prowadzenie spraw spółki, prawo do zysku, udział kapitałowy, na wypadek wystąpienia ze spółki i rozliczeń wspólników z występującym ze spółki, na wypadek rozwiązania spółki i zasady rozliczeń.

Kolejnym etapem powstania spółki jest zgłoszenie spółki do rejestru sądowego - KSH nie przewiduje szczególnego terminu na dokonanie zgłoszenia, dlatego też stosując przepisy o KRS, podstawowy termin do zgłoszenia to termin 7 dniowy od dnia zawarcia umowy.

Wpis spółki do rejestru sądowego ma charakter konstytutywny - dopiero od tego momentu możemy mówić, że powstała spółka.

KSH nie reguluje sytuacji prawnej spółki od jej zawarcia umowy do momentu wpisu do rejestru sądowego. Nie można tutaj zastosować przepisów o spółce w organizacji, gdyż przepisy art.11-13 odnoszą się tylko i wyłącznie do spółek o charakterze kapitałowym. Z tego względu w doktrynie, aby odróżnić spółki osobowe w okresie od zawarcia umowy do wpisu do rejestru od spółek w organizacji kapitałowych, doktryna posługuje się terminem przedspółka. KSH stanowi tylko tyle, że osoby które działały w imieniu spółki pomiędzy zwarciem umowy a jej wpisem do rejestru, ponoszą odpowiedzialność osobistą i solidarną za zobowiązania powstałe przed wpisem do rejestru. Ta odp. nie ma charakteru odp. subsydiarnej, dlatego też wierzyciele będą mogli sięgać od razu do majątku osób, które działały w imieniu spółki, a będą to przede wszystkim wspólnicy spółki.

b) w wyniku przekształcenia - na gruncie art.26 możemy wyróżnić II rodzaje przekształcenia:

• przekształcenie fakultatywne - mamy z nim do czynienia wtedy kiedy wspólnicy spółki dobrowolnie podejmują decyzję o zmianie formy organizacyjno-prawnej.

Aby dokonać takiego przekształcenia wspólnicy muszą:

• podjąć decyzję w ramach spółki o przekształceniu,

• wspólnicy muszą dostosować umowę spółki cywilnej do wymogów, które stawiane są umowie spółki jawnej - istotne jest to, iż wspólnicy nie mogą zawrzeć nowej umowy aby dostosować te wymogi, tylko muszą dokonać zmiany umowy spółki cywilnej! Gdyby wspólnicy wypełniając ten wymóg dostosowania, zawarli nową umowę spółki jawnej, to zaistniałoby domniemanie, iż wspólnicy zdecydowali się obok spółki cywilnej zawiązać zupełnie nową spółkę.

• zgłosić spółkę jawną do rejestru sądowego - wymóg podpisania wniosku o wpis dot. wszystkich wspólników! (inaczej niż w spółkach powstających w sposób pierwotny). Wymóg ten wynika z faktu uniknięcia niepożądanych sytuacji, gdzie tylko niektórzy ze wspólników decydują o przekształceniu a następnie wpisują spółkę do rejestru.

• przekształcenie obligatoryjne - następuje wtedy gdy przychody netto spółki cywilnej w każdym z ostatnich dwóch lat obrotowych osiągnęły wartość 800.000 € (z ustawy o rachunkowości). W drugim roku obrotowym, w którym następuje przekroczenie tej kwoty, powstaje obowiązek wpisania tej spółki jako spółki jawnej do rejestru sądowego.

Wspólnicy, którzy prowadzili działalność na podstawie umowy spółki cywilnej zmieniają całkowicie swój status i wpisują spółkę do rejestru sądowego, kontynuując działalność, która do momentu przekształcenia toczyła się w ramach spółki cywilnej. Jest to sytuacja szczególna, gdyż spółka cywilna nie jest żadnym podmiotem prawa, to wspólnicy prowadzą działalność i to wspólnicy mogą mieć status przedsiębiorcy. W wyniku przekształcenia status przedsiębiorcy uzyska spółka, gdyż na gruncie prawa handlowego spółka jawna jest odrębnym od wspólników podmiotem prawa i to spółka a nie wspólnicy ma status przedsiębiorcy. Stąd tez mówimy o przekształceniu stosunku prawnego łączącego wspólników - ze spółki cywilnej powstanie spółka jawna. Jednocześnie spółka ta wchodzi we wszystkie prawa i obowiązki, które przysługiwały spółce cywilnej - także te prawa i obowiązki, które wynikają z decyzji administracyjnych, chyba ze sama decyzja adm. zawiera inne postanowienia w tej materii. Problemem który się na gruncie tych przekształceń był problem przejścia własności nieruchomości ze spółek cywilnych na spółki jawne - w s.c. mamy do czynienia ze współwłasnością łączną majątku wspólników, w sp. jawnej majątek jest majątkiem spółki i nie jest już objęty współwłasnością łączną. W momencie przekształcenia zmienia się nam podmiot prawa własności, gdyż ze współwłasności łącznej powstaje własność spółki jawnej, która kontynuuje działalność, prowadzoną wcześniej w formie spółki cywilnej. Problem ten rozwiązuje odesłanie do art.553 KSH - sam wpis spółki do rejestru, powstałej z przekształcenia spółki cywilnej w jawną, stanowi jednocześnie podstawę do zmiany w KW nieruchomości!

4. Spółka jawna ma status przedsiębiorcy, natomiast nie mają tego statusu wspólnicy, chyba że prowadzą działalność poza działalnością spółki jawnej.

5. Reprezentacja spółki - każdy wspólnik ma prawo reprezentowania spółki. Umowa spółki może wyłączyć niektórych ze wspólników od prawa reprezentowania.

a) zakres reprezentacji - jest określony ustawowo - są to wszystkie czynności sądowe i pozasądowe spółki. Jeśli wspólnik ma prawo reprezentacji to może dokonać wszelkich czynności, mieszczących się w tym zakresie, czyli np. może zbyć samodzielnie nieruchomość, może samodzielnie ustanowić prokurę. Nie ma tutaj żadnych ograniczeń - nie można wspólnika - zakresu reprezentacji ograniczyć ze skutkami wobec osób trzecich. Kontrahenta nie będzie interesować to, co postanowili wspólnicy w umowie spółki, bo wobec osób trzecich ograniczenia zakresu reprezentacji, nie skutkują. Zakaz ograniczenia w stosunku do osób trzecich nie oznacza, iż w umowie nie można ograniczyć wspólnika zakresu reprezentacji. Jeśli wspólnicy wpiszą w umowie, że wspólnik ma prawo reprezentowania spółki do 50.000, a powyżej już nie, to jest to ograniczenie w stosunkach wewnętrznych. Jeśli wspólnik dokona czynności prawnej powyżej 50.000, to czynność prawna jest ważna i skuteczna. Spółka nie będzie mogła mówić, iż z naszej umowy jest takie a takie ograniczenie i czynność prawna jest nieważna, gdyż jest ważna i skuteczna. Jedyną konsekwencją działania wspólnika, przekraczającego to ograniczenie, jest odpowiedzialność wobec spółki i pozostałych wspólników. Może wejść w grę odp. odszkodowawcza ale wtedy gdy zaistnieje szkoda.

b) sposób reprezentacji - zasada KSH - każdy wspólnik może reprezentować spółkę samodzielnie. Umowa spółki może przewidywać w tej materii inaczej, czyli wspólnicy mogą wprowadzić reprezentację łączną, która może być pomiędzy wspólnikami, ale także może to być reprezentacja łączna z prokurentem (prokura łączna niewłaściwa). Zarówno, kto może reprezentować, jak i sposób reprezentacji jest ujawniany w rejestrze sądowym.

c) pozbawienie wspólnika prawa reprezentacji - wspólnik może zostać pozbawiony prawa reprezentacji w samej umowie spółki. Wbrew woli wspólnika pozbawienie prawa reprezentacji może nastąpić w drodze wyroku sądowego, jeśli zachodzą ważne przyczyny (np. działanie na szkodę spółki).

d) reprezentacja przez pełnomocników lub prokurentów - sp. jawna może udzielać pełnomocnictw (udzielają go wspólnicy mający prawo do reprezentowania spółki), prokury. Wtedy spółkę reprezentować mogą pełnomocnicy, prokurenci.

6. Odpowiedzialność spółki za zobowiązania - za zobowiązania sp. jawnej odpowiada przede wszystkim spółka, jako odrębny od wspólników podmiot. Stroną we wszystkich umowach, podmiotem dokonującym czynności prawnych jest spółka, a nie wspólnicy. Zatem wierzycielem jest spółka, a nie wspólnicy. Z drugiej strony przepisy wprowadzają odp. osobistą wspólników za zobowiązania spółki. Ta odp. ma charakter osobisty, nieograniczony a także solidarny. Solidarność jest zarówno pomiędzy wspólnikami, jak i spółką. Na mocy art.31 KSH ta odp. ma jednak charakter subsydiarny - subsydiarność wyraża się w tym, iż w toku postęp. egzekucyjnego wierzyciel może prowadzić egzekucję z majątku osobistego wspólników ale dopiero po przeprowadzeniu bezskutecznej egzekucji z majątku spółki. Ta subsydiarność została ograniczona do postęp. egzekucyjnego - dopiero w tej fazie wierzyciel ma obowiązek sięgania najpierw do majątku spółki, a potem dopiero ma możliwość przejścia na majątek osobisty wspólników.

Jeśli chodzi o dochodzenie wierzytelności od spółki - przede wszystkim wierzyciel spółki może dochodząc swych roszczeń, na pierwszym planie pozwać spółkę. Jeśli pozew jest uzasadniony, sąd wyda wyrok zasądzający od spółki. Wierzyciel przystępuje do egzekwowania swych należności, uzyskując klauzulę wykonalności na spółkę. Kieruje egzekucję do majątku spółki. Jeżeli egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, to na podstawie wyroku wydanego przeciwko spółce, wierzyciel może uzyskać klauzulę wykonalności na wspólników, pomimo, iż wspólnicy nie są wymienieni jako pozwani (art.778¹ KPC). Na podstawie tej klauzuli wierzyciel będzie mógł podjąć egzekucję z majątku osobistego wspólników spółki. W tym wypadku wierzyciel wybiera, od którego ze wspólników będzie dochodził należności. Czy istnieje możliwość pozwania samych wspólników od razu? Art.31§2 stanowi, iż nie ma przeszkód do pozwania wcześniejszego wspólników, zanim egzekucja okaże się bezskuteczna wobec spółki. Jeśli wierzyciel pozwie tylko wspólników spółki, czy też jednego ze wspólników, sąd wyda wyrok, zostanie nadana klauzula wykonalności na taki wyrok, ale wierzyciel nie będzie mógł egzekwować z majątku osobistego wspólnika, tak długo, jak nie wykaże że egzekucja przeciwko spółce jest bezskuteczna, albo jest oczywiste, że będzie bezskuteczna. Trzeba pamiętać, iż wyrokowi przeciwko wspólnikom nie można nadać klauzuli wykonalności przeciwko spółce (nie ma tej odwrotnej zależności!).

Najkorzystniej zatem jest pozwać jednocześnie spółkę oraz wszystkich wspólników, gdyż:

- mamy wymienionych wspólników w wyroku,

- nie wpłynie w żadnym stopniu na uzyskanie klauzuli wykonalności przeciwko nim to, że w międzyczasie przestaną być wspólnikami spółki. Trzeba pamiętać, iż art.778¹ KPC pozwala na wydanie klauzuli wykonalności wyrokowi przeciwko spółce na wspólników ale tych którzy są wspólnikami w momencie nadawania klauzuli wykonalności. Gdyby zatem nastąpiły zmiany w składzie osobowym wspólników, należy wytoczyć nowe powództwo przeciwko wspólnikowi który ustąpił. Jednak on dalej w sensie cywilno-prawnym odpowiada, tylko w sensie praktycznym musimy uzyskać wyrok przeciwko niemu,

- czy wytoczenie powództwa przeciwko spółce przerywa bieg przedawnienia przeciwko wspólnikom? Generalnie przerywa, ale kwestia jest sporna, dlatego też wytaczając powództwo od razu przeciwko spółce i wspólnikom, mamy jasność, że następuje przerwanie biegu przedawnienia zarówno przeciwko spółce, jak i przeciwko wspólnikom.

Szczególne przypadki odpowiedzialności wspólników:

a) art.32 - osoba która przystępuje do spółki w wyniku zmiany umowy jako jej nowy wspólnik, odpowiada za te zobowiązania, które powstały także przed jej przystąpieniem do spółki. Mamy tutaj do czynienia z tzw. kumulatywnym przystąpieniem do długu. Regulacja ta dot. sytuacji gdy rozszerzamy skład osobowy spółki.

b) zawarcie umowy sp. jawnej z osobą, która wcześniej prowadziła przedsiębiorstwo a następnie przedsiębiorstwo zostało wniesione jako wkład do spółki - w tym wypadku drugi wspólnik odpowiada także za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa z okresu przed zawarciem umowy sp. jawnej. Ustawodawca posługuje się terminem „przedsiębiorca jednoosobowy” - chodzi o osobę fiz. która wcześniej prowadziła dział. gosp., zaewidencjonowaną w ewidencji dział. gosp.

Czy spółka również ponosi odp. za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa? Jeśli przedsiębiorstwo jest wnoszone jako wkład do spółki, to spółka jest nabywcą przedsiębiorstwa i odpowiada na zasadach ogólnych KC, tak jak nabywca przedsiębiorstwa, za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Art.10 KSH - zbycie ogółu praw i obowiązków - nabywca ogółu praw i obowiązków ponosi odp. osobistą i solidarną, za te zobowiązania które powstały przed nabyciem tych ogółu praw i obowiązków w spółce (przypadek kumulatywnego przystąpienia do długu). Regulacja ta dot. sytuacji kiedy jeden wspólnik odchodzi, a drugi wchodzi na jego miejsce.

7. Stosunki wewnętrzne spółki

Wspólnicy mają swobodę co ułożenia stosunków wew. spółki, są to przepisy o charakterze dyspozytywnym.

W ramach stosunków wew. mamy 2 kwestie uregulowane przepisami bezwzględnie obowiązującymi:

a) dot. zakazu pozbawienia wszystkich wspólników prawa prowadzenia spraw spółki i przekazania osobie trzeciej ,

b) dot. prawa osobistej kontroli wspólnika (prawo do informacji) - każdy wspólnik sp. jawnej ma prawo do:

• zaciągania informacji o stanie spółki i wspólnik może domagać się takich informacji od wspólników, którzy prowadzą sprawy spółki,

• wspólnik ma prawo wglądu we wszelkie dokumenty spółki

Prawa tego nie można ani ograniczyć, ani wyłączyć. Jest to prawo, które przysługuje wspólnikowi osobiście i prawo to nie może zostać zbyte (przeniesione). Nie można tez udzielić pełnomocnictwa do wykonywania tego prawa.

Prowadzenie spraw spółki - każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Umowa spółki może wyłączyć niektórych wspólników od prowadzenia spraw spółki. Wspólnik może także domagać się w drodze postęp. sądowego, zwolnienia go od prowadzenia spraw spółki. Także spółka może pozbawiać wspólnika prawa prowadzenia spraw spółki, w drodze postęp. sądowego, z ważnych powodów.

Podział na:

a) czynności zwykłego zarządu - każdy może sam podejmować decyzje. Jeśli zostanie zgłoszony sprzeciw przed dokonaniem czynności, to wtedy potrzebna jest uchwała tych wspólników, którzy mają prawo prowadzenia spraw spółki.

b) czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu - wymagana jest uchwała (zgoda), podejmowana przez wszystkich wspólników.

Czynność nagła - taka czynność, której zaniechanie mogłoby wyrządzić spółce poważną szkodę (w s.c. niepowetowana strata). Poważna szkoda obejmuje nie tylko szkodę rzeczywistą (damnum emergens) ale także spodziewane korzyści (lucrum cessans). Jest to pojęcie szersze niż na gruncie przepisów o spółce cywilnej.

art.41 dot. ustanowienie prokury - przepis ten ma charakter dyspozytywny i stanowi, że decyzje o prokurze podejmują wszyscy wspólnicy, którzy mają prawo prowadzenia spraw spółki (będzie wymagana zatem uchwała jednomyślna). Gdy zapadnie już taka uchwała, to samo udzielenie prokury w sensie złożenia jednostronnego oświadczenia woli, będzie dokonywane zgodnie z zasadami reprezentacji. Czyli samo udzielenie prokury może być dokonane jednoosobowo, jednak zawsze dokonywane będzie na podstawie uchwały. Gdy wspólnik udzieli prokury działając samodzielnie, bez uchwały - wtedy udzielona prokura jest ważna, jedynie wspólnik ten ponosi odp. wewnątrz spółki za udzielenie prokury bez uchwały.

Prokura wymaga wpisu do rejestru, który ma charakter deklaratoryjny, gdyż prokurentem jest się od momentu udzielenia prokury.

Ponoszenie wydatków i nakładów związanych z prowadzeniem spraw spółki - art.45 - prawa i obowiązki wspólnika, który ma prawo reprezentowania spółki, są oceniane zgodnie z przepisami KC o umowie zlecenia. W sytuacjach działania z przekroczeniem umocowania albo przekroczeniem uprawnień związanych z prowadzeniem spraw spółki, kodeks nakazuje stosować przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia.

Wspólnikowi, który prowadzi sprawy spółki, co do zasady nie przysługuje wynagrodzenie. Można w umowie spółki przewidzieć inaczej.

Wspólnik sp. jawnej może być jej pracownikiem, gdyż spółka jest odrębnym od wspólników podmiotem prawa (inaczej niż w s.c.).

8. Udział kapitałowy w spółce - pojęcie „udział” ma kilka znaczeń:

• ogół praw i obowiązków, które przysługuje wspólnikowi spółki (tym pojęciem posługuje się art.10),

• udział kapitałowy rozumiany jako odzwierciedlenie zaangażowania kapitałowego wspólnika w spółce - art.50

• udział w zyskach i stratach spółki.

Zgodnie z art.50 udział kapitałowy odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego do spółki wkładu. Na gruncie spółek osobowych możemy wyróżnić udział zadeklarowany w umowie i wkład rzeczywiście wniesiony. W sp. jawnej nie ma wymogu wniesienia wkładu do jakiegoś terminu. Termin do wniesienia wkładu wskaże umowa spółki.

KSH przyjmuje, iż udział kapitałowy równy jest wkładowi rzeczywiście wniesionemu. Udział kapitałowy jest wartością zmienną. Przede wszystkim wartość udziału kapitałowego będzie zwiększana co roku o zyski, które zostaną do konta kapitałowego wspólnika dopisane. Z kolei, ponieważ wspólnikowi przysługuje prawo do żądania podziału wypłaty zysku, wspólnik może zażądać wypłaty tego zysku, który na niego przypada. A więc z tego konta kapitałowego odejmiemy zrealizowane zyski (te które zostały pobrane). Do tego zwiększy się udział kapitałowy o odsetki, które mogą zostać pobrane. Udział kapitałowy zmniejszy się o straty. Udział kapitałowy to odzwierciedlenie zaangażowania kapitałowego wspólnika w spółce, ale wspólnikowi nie przysługuje prawo do majątku spółki, tzn. nie może wspólnik mówić, iż przysługuje mu współwłasność.

9. Udziały w zyskach - zyski dzielone są po równo. Umowa spółki może przewidywać inaczej.

Pyt. test: jeśli umowa spółki nie stanowi inaczej to zyski dzielą się po równo (nie proporcjonalnie do wkładów!)

Co do zasady wspólnik może domagać się podziału i wypłaty zysków z końcem roku obrotowego, który nie został zdefiniowany w KSH. Umowa spółki może wskazywać rok obrotowy odmiennie niż rok kalendarzowy.

KSH w żadnym miejscu nie zakazuje wyłączenia wspólnika od udziału w zyskach. Co do zasady przyjmuje się, że w sp. jawnej niedopuszczalne jest wyłączenie całkowite wspólnika od prawa do zysku bo byłoby to sprzeczne z istotą sp. jawnej (wyprowadzamy zakaz z istoty sp. jawnej).

10. Straty w spółkach - o udziale w stratach będą decydowali sami wspólnicy w umowie.

Można wspólnika wyłączyć od udziału w stratach. Tak jak w s.c. wyłączenie wspólnika od udziału w stratach nie ma żadnego wpływu na ewentualną odp. wspólników za zobowiązania spółki.

Udział w stratach decyduje o rozmiarze roszczeń regresowych, jakie przysługują wspólnikowi w stosunku do pozostałych wspólników. Np. jeśli wspólnik jest zwolniony całkowicie od udziału w stratach to będzie mu przysługiwało prawo do żądania zwrotu wszystkiego co świadczył wierzycielowi.

11. Odsetki - w sp. jawnej wyraźnie przepis stanowi, że od udziału kapitałowego wspólnikowi przysługują 5% odsetki, także wtedy kiedy spółka nie wykazuje zysków. Przepis ma charakter dyspozytywny, dlatego też można wyłączyć prawo do odsetek w umowie, można zmienić stopę oprocentowania.

Art.55 - jeśli wspólnik sp. jawnej zawiera jakąś inną umowę spółki, to wspólnicy tej drugiej spółki nie mają statusu wspólników sp. jawnej. Podobnie, jeśli wspólnik spółki zbywa jakieś prawa przysługujące mu w stosunku do spółki (np. prawo do zysku za dany rok obrotowy), to również osoba, która nabywa takie prawo, nie staje się przez to wspólnikiem sp. jawnej (wspólnik wspólnika nie jest wspólnikiem spółki).

12. Zakaz konkurencji - zgodnie z art.56 wspólnik ma obowiązek zachowywać się lojalnie wobec spółki. Ten nakaz polega na tym, że wspólnikowi nie wolno podejmować takich działań, które byłyby sprzeczne z interesem spółki. Przykłady kiedy może dojść do naruszenia zakazu lojalności:

• podejmowanie działalności konkurencyjnej wobec spółki w tym samym zakresie przedmiotowym,

• uczestniczenie w spółkach osobowych jako wspólnik spółek, jeśli wykonują one działania takie same jak sp. jawna,

• uczestniczenie jako członek władz w spółkach kapitałowych o charakterze konkurencyjnym w stosunku do sp. jawnej.

Jakie uprawnienia przysługują spółce w razie naruszenia zakazu? Spółka może domagać się:

• wydania korzyści, które uzyskał wspólnik tytułem naruszenia zakazu konkurencji,

• naprawienia szkody spowodowanej przekroczeniem zakazu konkurencji.

Z powództwem o naprawienie szkody lub wydanie korzyści może wystąpić przede wszystkim spółka. Każdy wspólnik ma prawo wytoczenia powództwa (actio pro socio) - wspólnik występuje we własnym imieniu ale na korzyść spółki.

13. Rozwiązanie spółki - samo zaistnienie przyczyn rozwiązania spółki nie powoduje automatycznego jej rozwiązania. Spółka istnieje do momentu wykreślenia z rejestru sądowego.

Art.58 - przyczyny rozwiązania sp. jawnej:

• przyczyny przewidziane w umowie spółki np. zawarcie umowy na czas oznaczony; spełnienie się warunków rozwiązujących, zawartych w umowie spółki; nie osiąganie zysków przez 3 kolejne lata obrotowe.

Jeśli spółka prowadzi działalność pomimo wystąpienia tych przyczyn, przyjmuje się, że została przedłużona na czas nieoznaczony. Wspólnicy mogą tak zdecydować w umowie.

• jednomyślna uchwała wszystkich wspólników,

• ogłoszenie upadłości spółki - spółka mając status przedsiębiorcy, na gruncie prawa upadłościowego i naprawczego, ma zdolność upadłościową. Istnieje upadłość: likwidacyjna oraz upadłość z możliwością zawarcia układu. KSH są niezharmonizowane z prawem upadłościowym i naprawczym.

• śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości - wspólnik może mieć status przedsiębiorcy gdyż może prowadzić dział. gosp. obok spółki jawnej, wtedy też ma zdolność upadłościową,

Śmierć wspólnika może stanowić przyczynę rozwiązania spółki, jednak umowa spółki może dopuszczać wejście na miejsce zmarłego wspólnika jego spadkobierców. Jeśli mamy kilku wspólników, a jeden z nich umiera i w umowie nie zastrzeżono, iż wchodzi na jego miejsce jego spadkobierca, ewentualnie jeden z nich upada, to spółka nie musi ulec rozwiązaniu, gdyż pozostali wspólnicy mogą podjąć decyzję o kontynuowaniu działalności spółki, w zmniejszonym składzie osobowym. Warunkiem jest aby było co najmniej dwóch wspólników (sp. jawna musi być co najmniej dwuosobowa i dlatego po śmierci lub upadłości wspólnika musi w spółce pozostać co najmniej dwóch wspólników, by mogli oni kontynuować działalność).

• wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika - również w tym wypadku spółka będzie mogła kontynuować działalność, jeśli w spółce pozostanie co najmniej dwóch wspólników i zdecydują oni o kontynuowaniu działalności spółki,

• prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu spółki - jeśli wspólnicy uznają, iż zachodzą ważne powody, każdy ze wspólników ma prawo domagania się rozwiązania spółki przez sąd. Jeśli przyczyna rozwiązania zachodzi w osobie tylko jednego ze wspólników, to pozostali co najmniej dwaj wspólnicy, mogą domagać się nie rozwiązania spółki, tylko wyłączenia wspólnika przez sąd. Podstawą wyłączenia wspólnika przez sąd są tak jak w rozwiązaniu spółki, ważne powody (np. wykazanie w postęp. sądowym podstaw do utraty zaufania wobec pozostałych wspólników).

Art.65 - rozliczenie z ustępującym wspólnikiem - regulacja dot.:

• wspólnika, który wypowiedział swój udział,

• rozliczenia z wierzycielem, jeśli wypowiada wierzyciel (może to zrobić gdy została przeprowadzona bezskuteczna egzekucja z ruchomości wspólnika i przysługuje mu tytuł do zajęcia praw przysługujących na wypadek ustąpienia ze spółki)

• rozliczenie takie następuje również z syndykiem masy upadłości, jeśli spółka ma kontynuować działalność, a jeden ze wspólników upadł,

• rozliczenie ze spadkobiercami, jeżeli spółka będzie kontynuowała działalność, pomimo śmierci jednego ze wspólników.

Do rozliczenia bierzemy pod uwagę wartość udziału kapitałowego, obliczanego na podstawie osobnego bilansu, gdzie uwzględnia się wartość poszczególnych elementów wchodzących w skład majątku spółki po cenie zbywczej.

Wspólnikowi ustępującemu ze spółki wypłaca się wartość udziału kapitałowego w pieniądzu.

Rzeczy, które były przekazane spółce do używania tytułem wkładu, zwracane są w naturze.

Jeśli wartość udziału kapitałowego ma wartość ujemną, wspólnik ustępujący ze spółki powinien wyrównać spółce tą kwotę.

Wspólnik, który uczestniczy w zyskach i stratach, ze strat które jeszcze nie zostały zakończone, a które były podjęte kiedy był jeszcze wspólnikiem w spółce, ma prawo do zysku z tych spraw, przy czym nie przysługują mu te prawa, które przysługiwały mu wtedy, kiedy był wspólnikiem (czyli te prawa które związane są ze statusem wspólnika w spółce, nie będzie miał wpływu na prowadzenie tych spraw). Przysługuje mu w ograniczonym zakresie prawo kontroli, gdyż co do tych kwestii może domagać się wyjaśnień oraz rachunków i dokumentów. Jednak w ograniczonym zakresie bo do tych kwestii, które były podjęte kiedy był jeszcze wspólnikiem, a nie zostały zakończone.

Rozwiązanie spółki i utrata bytu prawnego przez spółkę w żaden sposób nie wpływa na odp. wspólników spółki za zobowiązania. Wspólnicy sp. jawnej ponoszą dalej odp. za te zobowiązania, które powstały kiedy spółka istniała. Wierzyciel będzie mógł dochodzić swych roszczeń od każdego ze wspólników. Jest to odp. solidarna, tak więc wierzyciel wybiera, od którego ze wspólników będzie chciał dochodzić zaspokojenia.

14. Zaistnienie przyczyn rozwiązania spółki powoduje że spółka wchodzi o ostatni etap swojej działalności, którym jest likwidacja. Likwidacja w spółkach jawnych ma charakter fakultatywny.

Art.67 bardzo wyraźnie stanowi, że należy przeprowadzić likwidację, chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia działalności spółki. Takim innym sposobem jest zawarcie porozumienia pomiędzy wspólnikami. Takie porozumienie stanowi podstawę do zgłoszenia wniosku o wykreślenie spółki z rejestru.

Jeśli wspólnicy nie chcą, nie mogą, nie są w stanie uzgodnić innego sposobu zakończenia działalności, wtedy trzeba prowadzić postępowanie likwidacyjne.

Postęp. likwidacyjne rozpoczyna się od otwarcia likwidacji, co wiąże się ze zgłoszeniem tego otwarcia do sądu rejestrowego. Wraz z otwarciem należy podać imiona i nazwiska likwidatorów. Jeśli wspólnicy nic innego nie postanowią, to likwidatorami są wszyscy wspólnicy spółki. W umowie spółki mogą zdecydować inaczej np. powołać likwidatora spoza grona wspólników. W pewnych sytuacjach likwidatora może wyznaczyć sąd - na wniosek wspólnika albo na wniosek osoby, która ma interes prawny (przede wszystkim wierzyciele spółki).

Od momentu otwarcia likwidacji spółka ma obowiązek posługiwać się firmą, z obligatoryjnym dodatkiem „w likwidacji”.

Od momentu otwarcia likwidacji wygasają prokury wcześniej ustanowione i nie można ustanowić nowych prokur.

Procedura postęp. likwidacyjnego rozpoczyna się sporządzeniem bilansu otwarcia likwidacji. Likwidatorzy mogą być odwołani jednomyślną uchwałą wspólników. Likwidatorzy ustanowieni przez sąd mogą być odwołani tylko przez sąd.

Prowadzenie spraw spółki czyli czynności likwidacyjne i reprezentacja spółki w okresie likwidacji - w momencie otwarcia likwidacji zmienia się cel prowadzenia spółki, gdyż zmierza do zakończenia działalności spółki. W ramach tych czynności likwidacyjnych, likwidatorzy powinni:

• ściągnąć wierzytelności, które przysługują spółce;

• wypełnić zobowiązania spółki;

• upłynnić majątek spółki (sprzedać);

• likwidatorzy mogą prowadzić sprawy spółki ale tylko o tyle, o ile jest to potrzebne do wypełnienia wcześniej zaciągniętych zobowiązań, albo jest to konieczne do tego aby zakończyć interes spółki.

Likwidatorzy mają prawo reprezentowania spółki, przy czym zakres reprezentacji jest uzależniony od czynności likwidacyjnych. Istotne jest to, iż w stosunku do osób będących w dobrej wierze, przyjmuje się, że czynności podejmowane przez likwidatorów mieszczą się w zakresie czynności likwidacyjnych.

Sposób reprezentacji - jeśli jest kilku likwidatorów, to mają reprezentować spółkę łącznie, chyba że wspólnicy lub sąd zdecydowali inaczej.

Następnym etapem likwidacji jest podział majątku pozostałego po likwidacji pomiędzy wspólników - przed podziałem mają być spłaceni wierzyciele spółki, natomiast kwoty sporne powinny zostać zabezpieczone. Dopiero po spłacie wierzycieli można podejmować czynności związane ze spłata wspólników. Majątek ten dzieli się zgodnie z postanowieniami umowy, a jeśli jest brak takich postanowień, wtedy wspólnik powinien otrzymać swój udział kapitałowy. Jeśli pozostałaby nadwyżka, podlega podziałowi tak jak prawo do zysku (w takim stosunku jak uczestniczyli w zyskach).

Jeśli wspólnik dawał rzeczy do używania, to rzeczy te zwracane są w naturze.

Ostatnim etapem jest sprawozdanie likwidacyjne. Jeśli likwidacja trwa dłużej niż rok, to co roku powinno być robione takie sprawozdanie.

Końcowym etapem jest zgłoszenie wniosku o wykreślenie spółki z rejestru przez likwidatora. Jeśli spółka miała ogłoszona upadłość, to po zakończeniu postęp. upadłościowego, wniosek o wykreślenie zgłasza syndyk masy upadłościowej.

SPÓŁKA PARTNERSKA

Spółka partnerska jest przeznaczona do wykonywania wolnych zawodów (art.86). Cel jej utworzenia jest zatem ograniczony.

Jest to spółka, która będzie prowadziła przedsiębiorstwo, pod firmą spółki.

Cechą spółki partnerskiej jest ograniczony krąg podmiotów, które mogą uczestniczyć w tej spółce. Partnerami mogą być tylko osoby fizyczne, które mają uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu (pyt. test: czy partnerem w spółce partnerskiej radców prawnych może być aplikant? Nie może być bo nie ma uprawnień do wykonywania wolnego zawodu!).

Wolny zawód - nie ma def. pojęcia wolnego zawodu. Ustawodawca wskazuje zawody które mogą być wykonywane w formie sp. partnerskiej (art.88), katalog otwarty:

• adwokat, aptekarz, architekt, inżynier budownictwa, biegły rewident, doradca podatkowy,

• broker ubezpieczeniowy, makler pap. wartościowych, doradca inwestycyjny, księgowy,

• lekarz, lekarz dentysta, lekarz weterynarii, notariusz, pielęgniarka, położna, radca prawny,

• rzecznik patentowy, rzeczoznawca majątkowy, tłumacz przysięgły.

Przykładem zawodu, który nie jest wymieniony w art.88, a można go wykonywać w formie sp. partnerskiej jest psycholog.

1. Powstanie spółki partnerskiej - podstawą jest umowa w formie aktu notarialnego (tylko jedna umowa ze spółek osobowych ma formę pisemną pod rygorem nieważności - sp. jawna! Wszystkie inne w formie aktów notarialnych!).

a) minimalna treść umowy sp. partnerskiej art.91:

• określenie firmy spółki - w firmie spółki musi się obligatoryjnie znaleźć:

• co najmniej nazwisko jednego z partnerów,

• wskazanie wolnego zawodu wykonywanego w spółce,

• wskazanie formy organizacyjno-prawnej - może nastąpić w 3 wariantach:

- … i partner,

- … i partnerzy,

- … spółka partnerska

• siedziba - tak jak w sp. jawnych,

• przedmiot działalności spółki - tak jak w sp. jawnych, musi pokrywać się z przedmiotem wykonywania wolnego zawodu,

• osoby które mają prawo do reprezentowania spółki - jeśli mają reprezentować tylko niektórzy, to powinni być wskazani w umowie spółki (w sp. jawnej odwrotnie - gdy kogoś wyłączamy, to wpisujemy w umowie spółki, że nie ma prawa reprezentacji),

• wolny zawód wykonywany w sp. partnerskiej - KSH nie zabrania wykonywania w sp. partnerskiej kilku wolnych zawodów, dopiero przepisy korporacyjne mogą zabraniać wykonywania jednych wolnych zawodów z innymi, bądź też ograniczać ich wykonywanie. Przykład - radcowie prawni i adwokaci mogą wykonywać swoje zawody w spółkach tylko z radcami prawnymi i adwokatami, nie ma możliwości połączenia np. z biegłymi rewidentami.

Jeśli w spółce jest wykonywanych kilka wolnych zawodów, to:

• w firmie musimy podać wszystkie wolne zawody np. Kowalski, adwokaci i radcowie prawni, spółka partnerska,

• jeśli w umowie spółki określamy wolne zawody to podajemy - który wspólnik, jaki zawód, będzie w spółce wykonywał,

• określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość (partnerzy tak jak w sp. jawnej mogą wnosić jako wkłady swoją pracę i usługi świadczone na rzecz spółki)

• jeśli ma być rozszerzona odpowiedzialność jednego (niektórych) z partnerów to musi znaleźć się to w umowie (art.95)

b) zgłoszenie spółki do rejestru sądowego - termin 7 dni. Do wniosku o zgłoszenie spółki do rejestru muszą być dołączone dokumenty, które wykazują uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu, wskazanego w umowie spółki (najczęściej będzie to wpis na stosowną listę, prowadzone przez samorządy zawodowe).

c) wpis spółki do rejestru - ma charakter konstytutywny, od momentu wpisu powstaje spółka.

2. Odpowiedzialność - art.95 dot. zobowiązań spółki i odp. za zobowiązania spółki, które powstały w związku z wykonywaniem wolnego zawodu w spółce. Zatem wyróżniamy:

a) zobowiązania nie związane z wykonywaniem z wolnego zawodu (art.22§2 i art.31) - związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa np. dot. zapłaty czynszu, wynagrodzenia pracownikom. Za te zobowiązania partnerzy odpowiadają osobiście, solidarnie, bez ograniczeń ale subsydiarnie.

b) zobowiązania spółki, które powstały w związku z wykonywaniem wolnego zawodu w spółce (art.95) - za te zobowiązania odpowiada przede wszystkim spółka, gdyż umowy zawierane są ze spółką. Partner nie odpowiada za zobowiązania spółki, powstałe w związku z wykonywaniem wolnego zawodu przez pozostałych partnerów. Poza własnymi błędami partner nie ponosi odp. za zobowiązania spółki związane z wykonywaniem wolnego zawodu ale te które powstały w wyniku zaniechania lub działania osób zatrudnionych w spółce, które podlegały kierownictwu innego partnera. W sp. partnerskich dopuszczalne jest aby jeden (niektórzy) z partnerów wziął na siebie pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, niezależnie od tego, kto popełnił błąd.

3. Reprezentacja spółki - jeśli ktoś miałby być wyłączony od prawa reprezentacji to w umowie spółki wskazujemy tych, którzy mają prawo do reprezentacji spółki. Sp. partnerska jest jedyną spółką osobową, gdzie mogą wystąpić 2 modele zarządzania spółką:

a) model który jest właściwy dla spółek osobowych - gdzie sami partnerzy mają prawo reprezentowania spółki i prawo prowadzenia spraw spółki - art.96.

Stosujemy zatem przepisy o sp. jawnej. Artykuł ten jednak wprowadza pewną odmienność - polega na tym, że oprócz prawomocnego wyroku sądowego, istnieje możliwość pozbawienia partnera prawa reprezentowania spółki, na mocy uchwały (w sp. jawnej wspólnika można było pozbawić prawa do reprezentacji tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądowego). Uchwała ta ma być podjęta większością ¾ w obecności 2/3 partnerów. W spółkach dwuosobowych przepis ten nie znajdzie zastosowania. Należy pamiętać, iż partner może być pozbawiony prawa reprezentacji w samej umowie spółki. Pozbawienie partnera prawa do reprezentacji staje się skuteczne dopiero z momentem wpisu do rejestru sądowego! (wpis ma charakter konstytutywny).

Prowadzenie spraw spółki - nie zostało odmiennie uregulowane niż w sp. jawnych. Dlatego też prawo prowadzenia spraw spółki jest prawem i obowiązkiem każdego z partnerów, chyba że umowa stanowi inaczej. Tak samo dzielimy czynności na czynności zwykłego zarządu, przekraczające, nagłe.

b) model zarządzania spółką tak jak w spółkach kapitałowych - umowa sp. partnerskiej może przewidywać, że w spółce będzie ustanowiony zarząd spółki. Umowa może przewidywać:

• kategorycznie powołanie zarządu poprzez stwierdzenie: „spółka ma zarząd”,

• w momencie tworzenia spółki partnerzy mogą tylko brać pod uwagę późniejsze powołanie zarządu i wtedy w spółce partnerzy uchwałą mogą zadecydować o powołaniu zarządu.

Art.97§2 - gdy w sp. partnerskiej jest zarząd, to stosujemy odpowiednio przepisy o sp. z o.o. (art.201-211, art.293-300). Zarząd decyduje o wszystkich sprawach, które nie są zastrzeżone do kompetencji Zgromadzenia Wspólników. Nie ma jednak odesłania do przepisów o Zgromadzeniu Wspólników, dlatego też pierwszą rzeczą jaką partnerzy w umowie powinni wskazać jest zakres spraw które będą wymagały uchwały wszystkich partnerów (tylko w umowie).

Problem powoływania i odwoływania członków zarządu - członkami zarządu w sp. partnerskich mogą być zarówno partnerzy, jak i osoby trzecie, które nie muszą mieć uprawnień do wykonywania wolnego zawodu.

Umowa spółki partnerskiej może określać moment wygaśnięcia mandatu oraz kadencję. W sp. z o.o. mandaty członków zarządu wygasają na zwyczajnym zgromadzeniu, które przyjmuje sprawozdanie z działalności spółki. W sp. partnerskiej nie ma obowiązku zwoływania zwyczajnego zgromadzenia, obowiązku sporządzania sprawozdania z działalności spółki (chyba że tak postanowią w umowie) i nie ma momentu do którego możemy odnieść wygaśnięcie mandatu. Czyli te przepisy o sp. z o.o. dot. wygaśnięcia mandatu są trudne do zastosowania i wspólnicy sami w umowie powinni wskazać kadencję i moment w którym mandat wygasa.

Przepisy odsyłają nas również do odpowiedzialności członków zarządu:

• odszkodowawczej wobec spółki (art.293-299) oraz

• wobec osób trzecich (art.299) - subsydiarna odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki, jeśli egzekucja wobec spółki okaże się bezskuteczna.

W przypadku powołania zarządu wspólnicy nie mają prawa prowadzenia spraw spółki ani reprezentacji. Sprawy które wymagają uchwały, zgody partnerów winny być wymienione w umowie spółki partnerskiej przy regulacji odnoszącej się do zarządu.

4. Rozwiązanie spółki - w zakresie nieuregulowanym stosujemy przepisy o sp. jawnej.

Przyczyny rozwiązania spółki partnerskiej - jak w sp. jawnej + dodatkowo:

• utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu

Sytuacja kiedy w spółce pozostał jeden partner albo gdy jeden parter miałby uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu - ustawodawca wprowadził przepis, który pozwala utrzymać spółkę pomimo zaistnienia takiej sytuacji. Przepis stanowi, że tak wspólnik ma 1 rok na to aby dobrać sobie nowego partnera (spółka ulega rozwiązaniu najpóźniej z upływem roku od dnia zaistnienia któregokolwiek z tych zdarzeń, co należy rozumieć, iż w terminie roku wchodzi w postęp. likwidacyjne a nie ulega wykreśleniu z rejestru w terminie roku).

Utrata uprawnień art.100 - wspólnik który utracił uprawnienia potrzebne do wykonywania wolnego zawodu ma obowiązek wystąpić ze spółki i ostatecznym momentem jest ostatni dzień roku obrotowego, w którym utracił uprawnienia. Ma obowiązek złożyć stosowne oświadczenie o wystąpieniu ze spółki. Jeśli tego nie zrobi, to przyjmuje się domniemanie, że ustąpił z ostatnim dniem roku obrotowego, w którym utracił uprawnienia.

Zawieszenie prawa do wykonywania wolnego zawodu - ustawodawca nie uregulował tej kwestii, dlatego też nie będzie przyczyną ustąpienia na gruncie art.100, orzeczenie kary zawieszenia prawa do wykonywania wolnego zawodu. Może to być przyczyna do żądania przez pozostałych partnerów aby ten ustąpił ze spółki. Wtedy stosujemy odpowiednio przepisy o sp. jawnej.

Spadkobiercy - umowa spółki może przewidywać wejście spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika, przy czym taki spadkobierca musi posiadać uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu. Ze względu na regulację art.778¹ KPC warto jest pozywać spółkę i od razu partnerów, także za zobowiązania nie związane z wykonywaniem wolnego zawodu (inaczej niż w sp. jawnych).

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

Jej odmienność w stosunku do sp. jawnej polega na tym, iż mamy dwa rodzaje wspólników:

• komplementariusze - ponoszą odp. pełną, nieograniczoną, osobistą za zobowiązania spółki, tak jak wspólnicy sp. jawnych. Odpowiedzialność ma charakter subsydiarny w zw. z art.31 KSH,

• komandytariusze - odpowiadają w sposób ograniczony do wysokości sumy komandytowej, jednak dalej odp. osobista, solidarna.

Komplementariusz - ten wspólnik, który ma decydującą rolę w spółce. Będzie on prowadził sprawy spółki i reprezentował spółkę na zewnątrz.

Komandytariusz - rola jego w spółce jest ograniczona. Przede wszystkim nie ma prawa reprezentowania spółki, z tego tyt. że jest jej wspólnikiem. Może reprezentować spółkę tylko wtedy, gdy udzielono mu pełnomocnictwa (jako pełnomocnik). Nie wyklucza się także udzielenia komandytariuszowi prokury. Nie ma też ani prawa, ani obowiązku do prowadzenia spraw spółki.

KSH w przepisie dyspozytywnym wymaga jednak aby komandytariusz wyraził zgodę na czynności przekraczające zwykły zarząd.

Jego status zbliża się do statusu jaki będą mieli wspólnicy w sp. kapitałowych, ale nie jest taki sam, gdyż komandytariusz ponosi odpowiedzialność.

W sp. komandytowej musi być co najmniej 2 wspólników: komplementariusz i komandytariusz. To spółka osobowa, oparta na zasadzie wzajemnego zaufania.

Def. ustawowa - spółka, która ma prowadzić przedsiębiorstwo pod własną firmą.

Komplementariuszami, jak i komandytariuszami mogą być: zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne i ułomne osoby prawne.

Dopuszczalne są sp. komandytowe, w których komplementariuszem jest osoba prawna np. sp. z o.o., a komandytariuszem jest wspólnik sp. z o.o.

Odesłanie - w zakresie nieuregulowanym stosujemy odpowiednio przepisy o sp. jawnej.

1. Umowa spółki - w formie aktu notarialnego.

a) elementy umowy art.105:

• firma sp. komandytowej - musi zawierać albo nazwisko co najmniej jednego komplementariusza albo nazwę lub firmę osoby prawnej, która jest komplementariuszem. Dodatkiem jest „spółka komandytowa”.

Jeśli komplementariuszem jest osoba prawna to zawsze nazwa, firma powinna znaleźć się w firmie spółki komandytowej. Zatem w firmie powinno się znaleźć pełne brzmienie firmy osoby prawnej (Koral sp. z o.o., spółka komandytowa). Gdy będą dwie różne osoby prawne - Koral sp. z o.o., Alwia S.A., spółka komandytowa.

W obrocie możemy posługiwać się skrótem - sp.k.

• siedziba spółki - jak w sp. jawnych,

• przedmiot działalności - jak w sp. jawnych,

• czas trwania spółki jeśli jest oznaczony,

• oznaczenie wkładów - jak w sp. jawnych - komandytariusze również są zobowiązani do wniesienia do spółki wkładów (art.3),

• oznaczenie sumy komandytowej - to górna granica odpowiedzialności komandytariusza. Należy odróżnić sumę komandytową od wkładów, jakie wspólnik wnosi do spółki. Wkład to świadczenie wspólnika na rzecz spółki. Suma komandytowa to pewna kwota, do wysokości której komandytariusz będzie ponosił odpowiedzialność.

b) wkłady - mogą być to wkłady o charakterze rzeczowym (zbywalnym) ale także praca i usługi świadczone na rzecz spółki.

Wkład jako praca i usługi maja swoje szczególne uregulowanie - mogą być przedmiotem wkładu ale wtedy gdy pozostałe wkłady są co najmniej równe sumie komandytowej. Czyli mamy wymóg aby wkład o charakterze kapitałowym był co najmniej równy sumie komandytowej, przy czym nie jest to wymóg o charakterze bezwzględnym, tylko konieczny do tego aby komandytariusz mógł tytułem dalszych wkładów wnosić pracę i usługi świadczone na rzecz spółki.

Bezwzględny zakaz wnoszenia do sp.k. przez komandytariusza akcji lub udziałów, które przysługują u komplementariusza - umowa sp.k. może zostać zawarta przez sp. kapitałową, która ma status komplementariusza i wspólnika tej sp. kapitałowej (udziałowca sp. z o.o. lub akcjonariusza), który ma status komandytariusza w spółce.

Termin wniesienia wkładów - jest określony przede wszystkim w umowie spółki i termin ten nie musi nastąpić przed wpisaniem spółki do rejestru sądowego, może nastąpić także w okresie po zawiązaniu spółki. Stosujemy odpowiednio przepisy o sp. jawnych. Komandytariusz i komplementariusz w umowie zobowiązują się do wniesienia wkładu, określając termin jego wniesienia według woli stron (w sp. osobowych nie ma obowiązku wniesienia wkładu przed rejestracją spółki! Tylko w sp. kapitałowych są takie wymogi). Dlatego też w odniesieniu do komandytariusza istotne znaczenie ma wyróżnienie tzw. wkładu umówionego od tzw. wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki.

Sp. k. powstaje z momentem wpisu do rejestru sądowego i ten wpis ma charakter obligatoryjny i konstytutywny.

Art.110 wymienia co należy zgłosić do rejestru sądowego (nie będzie takiego pyt. egz. aby wymienić) ale należy pamiętać, iż w przypadku komandytariusza zgłoszeniu do rejestru podlega nie tylko suma komandytowa, ale podlega również zgłoszeniu wkład zadeklarowany (umówiony) oraz wkład wniesiony. Podstawę prawną tego twierdzenia stanowi ustawa o KRS-ie.

3. Odpowiedzialność komplementariusza za zobowiązania spółki - odpowiadają tak jak wspólnicy w spółkach jawnych: osobiście, nieograniczenie, solidarnie. Jest to odp. o charakterze subsydiarnym - wierzyciele w toku postęp. egzekucyjnego muszą sięgać najpierw do majątku spółki, a na końcu do majątku wspólnika.

4. Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki - jego odp. ma charakter ograniczony do wysokości sumy komandytowej. Minimum sumy komandytowej nie zostało określone w przepisach KSH. Suma komandytowa, jeśli jest kilku komandytariuszy w spółce nie musi być jednolita dla wszystkich (jest indywidualnie ustalana dla każdego komandytariusza). Jest to górna granica odp. Co do zasady komandytariusze odpowiadają osobiście, także majątkiem osobistym.

Art.112§1 wprowadza istotną w stosunku do pozostałych sp. osobowych modyfikację odp. osobistej - w granicach wniesionego do spółki wkładu komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności osobistej.

Możemy wyróżnić zatem 3 klasyczne sytuacje:

a) kiedy komandytariusz ustala sumę komandytową w umowie, ustala wkład równy lub wyższy od sumy komandytowej i w momencie zawarcia umowy przekazuje do spółki wkład, który jest równy co najmniej sumie komandytowej. W takim przypadku komandytariusz nie ponosi odp. osobistej. Wierzyciel spółki będzie mógł dochodzić zaspokojenia bezpośrednio od spółki i nie ma przejścia na komandytariusza. Dlatego też ważne jest, że w rejestrze mamy wkład umówiony i realnie wniesiony - wierzyciel z rejestru sądowego może się dowiedzieć ile już do spółki zostało wniesione.

b) kiedy komandytariusz zobowiązał się dać do spółki 100 tys. ale jeszcze tych 100 tys. nie dał (wkład rzeczywiście wniesiony = 0), bo termin do wniesienia wkładu przypada na rok od zawarcia umowy spółki (suma kom. = 100 tys.). W takim przypadku komandytariusz ponosi odp. osobistą do wysokości sumy kom., czyli 100 tys.

c) kiedy komandytariusz ma 100 tys. sumy kom., 100 tys. wkład umówiony ale po wpisaniu spółki do rejestru wniósł dopiero 40 tys. W tym wypadku wierzyciel spółki będzie mógł dochodzić z majątku osobistego w granicach sumy komandytowej, nie pokrytej wkładem, czyli do 60 tys.

Wyjątki od zasady:

• art.112§2 - gdy nastąpi zwrot wkładu komandytariuszowi - w granicach dokonanego zwrotu zostaje przywrócona jego odp. osobista (dał do spółki 100 tys., zwrócono mu 20 tys., w granicach 20 tys. odpowiada osobiście)

• art.112§3 - gdy spółka przynosiła straty, w wyniku których doszło do uszczuplenia wkładu, który wniósł do spółki komandytariusz - uszczuplenie wkładu komandytariusza, powstałego przez straty, nie wpływa na jego odp. osobistą ale komandytariuszowi tak długo jak jego wkład nie zostanie uzupełniony do pierwotnej wysokości, nie wolno dokonywać wypłat ze spółki, czyli przede wszystkim nie może uczestniczyć w zyskach. Jakiekolwiek wypłaty przed uzupełnieniem wkładu będą traktowane jako zwrot wkładu i tym samym w granicach dokonanych wypłat wbrew dyspozycji art.112§3, zostaje przywrócona odp. osobista komandytariusza (np. przez 3 kolejne lata obrotowe wypłacono komandytariuszowi po 30 tys. to w granicach dokonanego zwrotu - 90 tys. przywrócona zostaje jego odp. osobista). Istotne jest to, iż dla wierzyciela nie ma znaczenia, czy takie wypłaty zostały wpisane do rejestru sądowego. Wierzyciel może zatem skorzystać z konstrukcji przewidzianej w art.112§3, jeżeli udowodni, że takie nienależne wypłaty nastąpiły.

Art.114 - odpowiedzialność komandytariusza, który przystępuje do spółki k. już istniejącej. W tym wypadku komandytariusz odpowiada także za zobowiązania które powstały także przed jego przystąpieniem do spółki, przy czym jest to odp. ograniczona do wysokości sumy komandytowej, a komandytariusz jest wolny od odp. osobistej do wysokości wniesionego wkładu. Odpowiedzialność ta ma także charakter subsydiarny (art.31).

Art.116 - zawarcie umowy spółki k. z przedsiębiorcą który prowadził przedsiębiorstwo we własnym imieniu i na własny rachunek. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania związane z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa, także za te, które powstały przed zawarciem umowy spółki k.

Zmiana sumy komandytowej - suma komandytowa jest określona w umowie spółki, czyli każda zmiana sumy komandytowej będzie wymagała zmiany umowy spółki. Umowę spółki zawiera się w formie aktu notarialnego, dlatego też wszelkich zmian umowy sp.k. dokonuje się także w formie aktu notarialnego. Art.113 stanowi, iż obniżenie sumy komandytowej będzie miało skutek dopiero od momentu wpisu obniżenia do rejestru sądowego. Wpis w tym wypadku ma charakter konstytutywny (chroni wierzycieli spółki).

Ustawodawca nie reguluje kwestii podwyższenia sumy komandytowej - wystąpienie takiej sytuacji jest na korzyść wierzycieli, dlatego też większość doktryny przyjmuje, iż podwyższenie sumy komandytowej skutkuje od dokonania zmiany umowy spółki. Wpis w tym wypadku ma charakter deklaratoryjny, a tym samym wierzyciele mogą skorzystać z podwyższonej sumy mimo, iż nie została ona wpisana do rejestru sądowego.

Zmiana statusu komandytariusza na status komplementariusza - jeżeli jest tylko jeden komandytariusz, to konieczne będzie przekształcenie spółki k. w inny typ spółki, gdyż w spółce k. musi być co najmniej jeden komplementariusz i co najmniej jeden komandytariusz.

Jeżeli w spółce jest więcej komandytariuszy, jeden z nich może zmienić swój status na status komplementariusza, a przesłanki takiej zmiany zawiera art.115:

• przede wszystkim umowa spółki musi dopuszczać przyjęcie do spółki nowego komplementariusza,

• wszyscy pozostali wspólnicy muszą wyrazić na taką zmianę zgodę.

Na tych samych zasadach może nastąpić również przyjęcie nowego wspólnika (spoza spółki, spoza grona wspólników), który przyjmie status komplementariusza.

5. Reprezentacja - stosujemy przepis o sp. jawnych. Spółkę reprezentują komplementariusze. Reprezentacja ta jest oparta na konstrukcji przedstawicielstwa ustawowego.

Komplementariusz może być pozbawiony prawa reprezentacji:

1. w umowie spółki, na co wyraża zgodę podpisując umowę,

2. pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki już po jej zarejestrowaniu, będzie wymagało:

• albo zmiany umowy (za jego zgodą)

• albo wbrew jego zgodzie, na mocy prawomocnego orzeczenia sądowego (wykazanie ważnych powodów)

Komplementariusz może reprezentować spółkę samodzielnie, umowa spółki może przewidywać reprezentację łączną.

Zakres reprezentacji - wszystkie czynności sądowe, pozasądowe, związane z działalnością spółki. Zakres ten nie może być ograniczony w stosunku do osób trzecich.

Komplementariusze mający prawo do reprezentacji spółki są wyraźnie wskazani w rejestrze sądowym i wyciągach z rejestru.

Sposób reprezentacji (samodzielna czy łączna) również jest wskazany w rejestrze i wyciągach.

Reprezentacja przez komandytariuszy - komandytariusze nie mają prawa reprezentowania spółki. Można jednak komandytariuszowi, tak jak innym osobom spoza spółki udzielić pełnomocnictwa lub prokury, którego udzielają komplementariusze, mający prawo reprezentowania spółki.

Reprezentowanie spółki przez komandytariusza, który nie ujawnia osobom trzecim, że jest jej pełnomocnikiem lub prokurentem - w tym wypadku z czynności których dokonuje z osobami trzecimi, komandytariusz odpowiada bez żadnych ograniczeń.

2 przypadki w KSH kiedy komandytariusz odpowiada bez ograniczeń:

• kiedy jego nazwisko znajduje się w firmie spółki komandytowej,

• kiedy działa bez ujawnienia swego pełnomocnictwa lub prokury.

Ustawodawca wychodzi z założenia, że jeśli komandytariusz zachowuje się wobec osób trzecich, tak jakby był komplementariuszem, to i za skutki swoich działań będzie odpowiadał tak jak komplementariusz.

6. Stosunki wewnętrzne spółki

a) komandytariuszowi, tak jak wspólnikowi sp. jawnej, przysługuje prawo indywidualnej kontroli spółki. Prawo to jednak jest węższe niż w przypadku wspólnika sp. j. Komandytariusz może bowiem domagać się:

• odpisu sprawozdania finansowego za rok obrotowy,

• przeglądania ksiąg i dokumentów spółki.

Komandytariusz kontroluje jedynie rzetelność dokumentów spółki. Prawo to z drugiej strony zostało wzmocnione - wyraźnie w przepisie wskazano, iż w razie gdy komplementariusze nie dopuszczają komandytariusza do wykonywania prawa indywidualnej kontroli, komandytariusz może zwrócić się do sądu ze stosownym wnioskiem. Sąd rejestrowy może zarządzić wykonanie takiej kontroli, zmusić komplementariuszy do wykonania prawa przysługującego komandytariuszowi.

b) prowadzenie spraw spółki - komandytariusz ma charakter bierny, nie ma prawa i obowiązku prowadzenia spraw spółki. KSH wymaga jednak zgody komandytariusza w czynnościach przekraczających zakres zwykłego zarządu.

Umowa spółki może prawo prowadzenia spraw spółki uregulować inaczej:

• w sposób szerszy niż wynika to z KSH, czyli w umowie można przewidzieć, że komandytariusz ma pełne prawo do prowadzenia spraw spółki (należałoby określić zasady prowadzenia spraw spółki). Wtedy komandytariusz ma takie samo prawo prowadzenia spraw spółki jak komplementariusz,

• w sposób węższy, czyli w umowie można wyłączyć prawa prowadzenia spraw spółki, co więcej wspólnicy mogą postanowić, iż nie będzie wymagana zgoda komandytariusza na sprawy przekraczające zakres zwykłego zarządu.

Zarówno komplementariusze, jak i komandytariusze mogą zbywać swoje udziały (uczestnictwo) w spółce. Stosujemy art.10, a co za tym idzie:

• musi być taka możliwość przewidziana w umowie spółki,

• konieczna jest zgoda wszystkich pozostałych wspólników na takie zbycie udziału (ogółu praw i obowiązków wspólnika) w spółce

W przypadku komandytariusza - szczególnie uregulowana została ta kwestia, w razie gdy komandytariuszowi przysługuje prawo do prowadzenia spraw spółki. Jeśli komandytariusz miał prawo prowadzenia spraw spółki, to prawo to nie przechodzi na nabywcę jego udziału (jest to prawo osobiste).

c) zyski w spółce (ogólna zasada - w sp. osobowych dzielimy zyski po równo, o ile umowa nie stanowi inaczej).

W spółce komandytowej, w odniesieniu do komandytariusza prawo do zysku zostało uregulowane inaczej. Komandytariuszowi przysługuje prawo do zysku proporcjonalnie do wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki. Umowa spółki może przewidywać inaczej.

W odniesieniu do komplementariuszy - uczestniczą w zysku po równo.

W przypadku komandytariusza zysk, który na niego przypada nie podlega wypłaceniu, tylko jest w pierwszej kolejności przeznaczany na uzupełnienie jego wkładu, realnie wniesionego do wartości umówionego wkładu. Zastosowanie znajduje konstrukcja udziału kapitałowego z art.50.

d) śmierć komandytariusza - nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki (w sp. jawnej jest powodem rozwiązania spółki, chyba że umowa przewiduje, iż wejdą na jego miejsce spadkobiercy, albo pozostali wspólnicy zdecydują o kontynuowaniu spółki). Na miejsce zmarłego komandytariusza, z ustawy wchodzą jego spadkobiercy (art.124), przy czym gdy jest ich np. 4, to nie ma czterech komandytariuszy, tylko 1 - zbiorowy. Spadkobiercy powinni wskazać spółce osobę, która będzie wykonywała uprawnienia wynikające z uczestnictwa w spółce. Jeśli taka osoba nie zostaje wskazana, to czynności podejmowane przez spółkę są skuteczne, pomimo, że takiego wskazania nie było. Spadkobiercy mogą domagać się podziału takiego udziału między siebie, ale wymaga to zgody wszystkich pozostałych wspólników spółki.

SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA

Jest spółką osobową, nie ma osobowości prawnej, ale na gruncie art.8 jest ułomną osobą prawną, czyli ma zdolność prawną.

Definicja art.125 - spółka, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, we własnym imieniu i na własny rachunek. W ramach tej spółki występują:

• komplementariusze - odpowiadają całym swoim majątkiem, bez ograniczeń, osobiście, solidarnie ale na mocy art.31 subsydiarnie oraz

• akcjonariusze - w ogóle nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki

Pyt. egz. czy akcjonariusz odpowiada za zobowiązania do wysokości wkładu? Nie, nie odpowiada w ogóle!

Art.126 odesłania:

1. w stosunku do komplementariusza - w stosunkach pomiędzy komplementariuszami, a także pomiędzy komplementariuszem i akcjonariuszami, a także do jego stosunków zewnętrznych z osobami trzecimi, stosujemy odpowiednio przepisy o spółce jawnej.

Do wkładów komplementariusza na kapitał zakładowy stosujemy przepisy o spółkach akcyjnych. Do wkładów komplementariusza poza kapitał zakładowy stosujemy przepisy o spółkach jawnych.

2. we wszystkich pozostałych sprawach znajdują zastosowanie przepisy o spółkach akcyjnych (kapitał zakładowy, wkład akcjonariusza, akcje, rada nadzorcza, walne zgromadzenie).

Kapitał zakładowy - minimalny kapitał zakładowy wynosi 50.000zł.

Etapy powstania spółki komandytowo-akcyjnej

Nie pojawia się klasyczna umowa spółki, w spółce tej jest statut spółki, przy czym różni się on od statutu spółki akcyjnej. O ile statut S.A. wyznacza pewną konstrukcję ustrojową spółek akcyjnych, gdzie są określone zasady jej funkcjonowania i statut S.A. nie zawiera żadnych zobowiązań, to statut sp. kom.-akcyjnej będzie zawierał zobowiązanie komplementariuszy do wniesienia wkładów. Ponieważ to zobowiązanie jest jednym z elementów istotnych statutu, dlatego też statut ten muszą podpisać jako założyciele - co najmniej wszyscy komplementariusze (grono założycieli może być szersze niż grono komplementariuszy). Akcjonariusze podpisując statut jeszcze do niczego się nie zobowiązują.

Minimalna treść statutu art.130, statut powinien przede wszystkim określać:

• firmę i siedzibę spółki

• w firmie powinno się znaleźć nazwisko komplementariusza. Jeśli komplementariuszem jest osoba prawna to firma lub nazwa tego komplementariusza musi się znaleźć w firmie sp.kom.-a. W firmie sp. kom.-a. nie może się znaleźć nazwisko akcjonariusza lub gdy jest nim osoba prawna, to nie może znaleźć się jej firma lub nazwa. Gdyby zdarzyło się tak, że nazwisko, bądź nazwa lub firma akcjonariusza znalazłoby się w firmie sp. kom.-a., podobnie jak w sp. kom., akcjonariusz odpowiada wobec osób trzecich za zobowiązania spółki, tak jak komplementariusz.

Firma sp. kom.-a. musi zawierać dodatek spółka komandytowo-akcyjna (w statucie w pełnym brzmieniu), w obrocie można używać skrótu SKA.

• przedmiot działalności,

• konkretyzacja celu dla jakiego spółka jest tworzona,

• oznaczenie przedmiotu i wartości wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza,

• kapitał zakładowy i jego struktura - musi się dzielić na akcje o równej wartości nominalnej. Minimalna wartość to 1 gr. (statut spółki może przewidywać inaczej).

• określić należy także na ile akcji i jakiej wartości dzieli się kapitał,

• należy podać czy spółka będzie emitowała akcje na okaziciela, czy imienne, czy też oba rodzaje akcji,

• jeśli w spółce mają pojawić się akcje uprzywilejowane, to musimy podać które akcje są uprzywilejowane, na czym uprzywilejowanie polega (uprawnienia),

• imiona i nazwiska lub firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy,

• organizacja walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeśli taka ma być przewidziana. Rada Nadzorcza ma co do zasady charakter fakultatywny, ale jeśli akcjonariuszy jest ponad 25, wtedy jest obowiązek ustanowienia Rady.

Statut powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego.

Po podpisaniu statutu w spółce mamy tylko komplementariuszy (tylko oni zobowiązali się do wniesienia wkładu).

Akcjonariusze przystępują do spółki poprzez złożenie oświadczenia w formie aktu notarialnego, o objęciu akcji. Do tego oświadczenia znajduje zastosowanie art.313. W oświadczeniu tym akcjonariusze wyrażają zgodę na zawiązanie spółki oraz zgodę na brzmienie statutu spółki. W oświadczeniu tym akcjonariusz oświadcza ile akcji w spółce obejmuje i co w zamian do spółki wnosi (zobowiązanie się do wniesienia wkładu tytułem pokrycia akcji).

Warunkiem powstania spółki jest objęcie całości kapitału zakładowego.

Kapitał zakładowy - wkłady wnosi się za objęte w spółce akcje. Czyli do kapitału zakładowego trafią te wkłady, które są dawane na pokrycie akcji.

Czyli w sp. kom.-a. komplementariusze mogą wnosić do spółki wkłady:

• na kapitał zakładowy (stosujemy reżim o spółkach akcyjnych), a ponadto

• wkłady, które nie będą szły na pokrycie kapitału zakładowego, tylko na inny fundusz - na wkłady poza kapitał zakładowy stosujemy reżim o spółkach osobowych.

Komplementariusz w spółce kom.-a. może objąć akcje! Jeśli obejmuje akcje, to jego wkłady idą na pokrycie kapitału zakładowego, stosując reżim ze spółki akcyjnej.

Natomiast jeśli komplementariusz nie obejmuje akcji lub wnosi wkłady poza pokryciem kapitału zakładowego, to jego wkłady idą na inny fundusz (stosujemy reżim o sp. osob.). Dlatego też komplementariusz może wnosić tytułem wkładu pracę i usługi.

Terminy wniesienia wkładów:

• odnośnie wkładów, które nie idą na pokrycie kapitału zakładowego, nie ma określonego terminu co do ich wniesienia,

• natomiast wkłady na kapitał zakładowy podlegają reżimowi o sp. akcyjnych - przed rejestracją spółki powinno być przekazane do spółki co najmniej ¼ wartości nominalnej akcji oraz nadwyżka pomiędzy kwotą, za jaką akcje są udostępniane (ceną emisyjną) a wartością nominalną akcji (agio). Aporty winny być wniesione do spółki w terminie 1 roku od momentu rejestracji spółki.

Wycena wkładów - w sp. osobowych wkłady wyceniają sami wspólnicy. Zasada ta odnosi się do komplementariusza, który wnosi wkład poza kapitał zakładowy (nie na pokrycie akcji).

Natomiast aporty które wnoszone są na pokrycie akcji podlegają kontroli. Przede wszystkim założyciele sporządzają tzw. sprawozdanie założycieli, następnie zwracają się z wnioskiem do sądu rejestrowego o wyznaczenie biegłych rewidentów, którzy dokonają kontroli tego sprawozdania.

W sprawozdaniu należy podać przede wszystkim:

• kto daje aport,

• ile w zamian dostaje akcji,

• jaka jest wartość wyceny aportu,

• uzasadnienie aportu.

Jeśli maja być wnoszone aporty do spółki, każdy kto obejmuje akcje powinien oświadczyć przy obejmowaniu akcji, że zna sprawozdanie założycieli i opinię biegłego rewidenta. Czyli sprawozdanie i opinię biegłego rewidenta przygotowuje się przed aktami o objęciu akcji.

Aporty (wkłady niepieniężne), które idą na pokrycie kapitału zakładowego podlegają reżimowi o sp. akcyjnych. Dlatego też zastosujemy tutaj art.14§1. Takim aportem nie może być:

• prawo o charakterze niezbywalnym,

• praca i świadczenie usług.

Komplementariusz może mieć również status akcjonariusza - objęcie akcji przez komplementariusza nie zmienia jednak zasad jego odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Dalej odpowiada tak jak komplementariusz (jednak należy pamiętać iż spółka ta musi mieć co najmniej dwóch wspólników, dlatego też nie jest możliwa sytuacja, w której jeden komplementariusz jest jednocześnie jedynym akcjonariuszem, a więcej wspólników nie ma).

Zgłoszenie spółki do rejestru - poprzez odpowiednie zastosowanie przepisów o sp. akcyjnej, stosuje się termin 6 msc od dnia sporządzenia statutu.

Spółka powstaje z momentem wpisu do rejestru. Wpis ma charakter obligatoryjny, konstytutywny.

Zasady funkcjonowania spółki komandytowo-akcyjnej

1. Komplementariusze odpowiadają całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki.

Maja prawo reprezentowania spółki na zewnątrz.

Pozbawianie komplementariusza prawa reprezentowania spółki - w statucie spółki można jednego, niektórych komplementariuszy wyłączyć od reprezentowania spółki.

Art.137 - zmiana statutu spółki, która polega na zabraniu komplementariuszowi prawa reprezentacji wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy.

Komplementariusz, którego pozbawiono prawa reprezentacji spółki może zgłosić sprzeciw do protokołu, albo zgłasza sprzeciw w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Jeśli sprzeciw nie został zgłoszony do protokołu, to ma być zgłoszony w terminie 1 msc od podjęcia uchwały. Jeśli komplementariusz zgłosi tak sprzeciw, to pozbawienie go prawa reprezentacji spółki nastąpi na podstawie wyroku sądowego, przy czym musi to nastąpić z ważnych powodów.

Jeżeli komplementariusza pozbawiono prawa do reprezentowania spółki wbrew jego sprzeciwowi, to od momentu dokonania stosownego wpisu nie będzie on ponosił odpowiedzialności osobistej za zobowiązania spółki (te, które powstały po wpisie do rejestru).

2. Akcjonariusze - ich pozycja jest taka jak w sp. akcyjnych, czyli biorą udział w podejmowaniu decyzji w sposób pośredni, tylko przy oddaniu głosów przy podejmowaniu uchwał w ramach walnego zgromadzenia. Nie mają bezpośredniego prawa do prowadzenia spraw spółki i decydowania o spółce.

Akcjonariusze mogą reprezentować spółkę jako pełnomocnicy i prokurenci. Konsekwencjami nie ujawnienia, iż działają jako pełnomocnicy lub prokurenci jest ponoszenie pełnej odpowiedzialności z tych czynności.

Prowadzenie spraw spółki

Pojawiają się quasi-organy: Komplementariusz, Walne Zgromadzenie, Rada Nadzorcza

W zakresie niezastrzeżonym do kompetencji Walnego Zgromadzenia, decydować o sprawach spółki będą mogli Komplementariusze, prowadzący sprawy spółki.

Prowadzenie spraw spółki przez komplementariuszy - stosujemy przepisy o sp. jawnej: czynności zwykłego zarządu, przekraczające zakres zwykłego zarządu, każdy samodzielnie decyduje o zwykłym zarządzie, w razie sprzeciwu potrzebna uchwała wszystkich mających prawo prowadzenia spraw spółki, przy czynnościach przekraczających zakres zwykłego zarządu wymagana jest zgoda wszystkich. Statut może przewidywać inaczej.

Może się tak zdarzyć, iż na dokonanie pewnych czynności wymagana będzie zgoda Rady Nadzorczej, o ile taka w spółce się pojawi.

Podejmowanie najistotniejszych decyzji - art.146 - sprawy wymagające uchwały WZ.

W Walnym Zgromadzeniu uczestniczą akcjonariusze (uprawnienie do wzięcia udziału w WZ mają osoby, które są na 7 dni przed odbyciem WZ wpisane do księgi akcyjnej, albo są posiadaczami akcji na okaziciela), mający prawo głosu. Zasada - jedna akcja = jeden głos. Mogą nastąpić jednak uprzywilejowania akcyjne, wtedy jedna akcja ma więcej niż 1 głos (max. 2 głosy na 1akcję).

WZ bezwzględną większością głosów podejmuje konkretną decyzję np. o zbyciu nieruchomości spółki. W takim głosowaniu uczestniczą również komplementariusze, jeśli mają akcje w spółce. Komplementariuszowi, który jest akcjonariuszem zawsze przysługuje prawo do 1 głosu z akcji (gdyby nawet jego akcje byłby uprzywilejowane, to i tak może wykonać prawo do jednego głosu z akcji). Pewne uchwały wymagają zgody wszystkich komplementariuszy (zbycie nieruchomości jest jedną z takich uchwał). Czyli jest uchwała podjęta przez akcjonariuszy, potem do głosowania już między sobą przystępują komplementariusze, wyrażając zgodę na np. zbycie nieruchomości.

To komplementariusze trzymają pełną kontrolę nad spółką, niezależnie od tego ile do spółki wnieśli.

Art.146§2 wymienia sprawy, które wymagają zgody wszystkich komplementariuszy.

Natomiast art.146§3 wymienia te sprawy, które wymagają zgody większości komplementariuszy.

Statut spółki może rozszerzać ten katalog, wzmacniać pozycję komplementariuszy w spółce.

Pozycja Rady Nadzorczej w sp. kom.-a. - RN kontroluje przede wszystkim komplementariuszy, którzy prowadzą sprawy spółki. Dlatego członkiem RN nie mogą być:

• komplementariusze,

• pracownik komplementariusza

O wyborze członków RN decyduje WZ uchwałą. Nie jest na powołanie członków RN wymagana zgoda komplementariuszy. Ograniczenia:

• komplementariusze nawet jeśli są akcjonariuszami, wyłączeni są od głosowania przy wyborze członków RN,

• komplementariusz będący pełnomocnikiem akcjonariusza, w sprawie wyboru członków RN nie może głosować jako jego pełnomocnik.

Te dwa powyższe ograniczenia nie dot. komplementariuszy, którzy nie mają prawa prowadzenia spraw spółki lub jej reprezentacji.

Uprawnienia RN mają przede wszystkim charakter nadzorczy:

a) kontroluje finanse spółki ale również sprawuje kontrolę nad decyzjami, podejmowanymi w spółce, z punktu widzenia ich celowości,

b) Radzie Nadzorczej może być przyznane prawo do delegowania członka RN do czasowego wykonywania zadań komplementariuszy, w sytuacji gdy komplementariusze nie mogą wykonywać swoich obowiązków,

c) Członkowie RN mają prawo do wytaczania powództwa przeciwko komplementariuszom o odszkodowania za szkody spowodowane w spółce - dot. to komplementariuszy mających prawo prowadzenia spraw spółki i jej reprezentacji.

Komplementariusze nie mogą być ani odwołani, ani nie mogą być zawieszeni w czynnościach, tak jak członkowie zarządu w sp. akcyjnych - RN może wnioskować o wyłączenie go od prawa do reprezentacji lub prowadzenia spraw spółki.

Zyski i straty spółki

Komplementariusz i akcjonariusz uczestniczą w zysku spółki proporcjonalnie do ich wkładów wniesionych do spółki, chyba że statut stanowi inaczej.

Jeśli komplementariusz pobiera wynagrodzenie za prowadzenie spraw spółki i reprezentację, to nie przysługuje mu prawo do zysku w części odpowiadającej wkładowi jego pracy do spółki (w części w jakiej pobiera wynagrodzenie z tego tytułu).

Rozwiązanie spółki

Art.148 przyczyny rozwiązania spółki:

• przyczyny przewidziane w statucie,

• uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki,

• ogłoszenie upadłości spółki,

• śmierć, ogłoszenie upadłości lub wystąpienie jedynego komplementariusza, chyba że statut stanowi inaczej,

• inne przyczyny prawem przewidziane.

Śmierć akcjonariusza nie wpływa na funkcjonowanie spółki, gdyż akcja jest prawem o charakterze majątkowym, podlega dziedziczeniu.

Akcjonariuszom nie przysługuje także prawo do wypowiedzenia umowy spółki.

Wypowiedzenie udziału przez komplementariusza - jest dopuszczalne tylko wtedy, kiedy statut to przewiduje.

W przypadku komplementariusza, który wypowiada swój udział w spółce (zgodnie ze statutem), to jego wystąpienie (o ile nie jest jedynym komplementariuszem) nie jest przyczyną rozwiązania spółki.

Do likwidacji sp. kom.-a. stosujemy odpowiednio przepisy o sp. akcyjnych - czyli likwidacja ma charakter obligatoryjny.

SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

To spółka kapitałowa, posiadająca osobowość prawną. Uzyskuje osobowość prawną z momentem wpisu do rejestru sądowego. Z tego wynikają określone konsekwencje:

• spółka z o.o. jako osoba prawna sama odpowiada za swoje zobowiązania, całym swoim majątkiem,

• wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania spółki (odpowiadają posiłkowo i subsydiarnie jedynie członkowie zarządu wg art.299, czyli wtedy tylko kiedy egzekucja wobec spółki okaże się bezskuteczna),

• sp. z o.o. może być spółką jednoosobową

Cel utworzenia - utworzenie w każdym prawnie dopuszczalnym celu. Może to być cel:

• zarobkowy.

• gospodarczy, niezarobkowy np. zaoszczędzenie kosztów,

• niezarobkowe, niegospodarcze (non profit)

Sp. z o.o. jako przedsiębiorca - jest przedsiębiorcą zarówno w rozumieniu przepisów KC i ustawy o swobodzie dział. gosp. jeśli będzie prowadziła działalność o charakterze zarobkowym.

Spółka o charakterze niezarobkowym nie będzie miała statusu przedsiębiorcy w rozum. ustawy s.d.g. Może mieć status przedsiębiorcy w rozumieniu KC.

Odnośnie spółki, nie mającej charakteru działalności gosp. - nie będzie miała statusu przedsiębiorcy ani w rozumieniu KC, ani ustawy s.d.g. Jednak zawsze taka spółka będzie rejestrowana w rejestrze przedsiębiorców jako przedsiębiorca (na gruncie ustawy o KRS-ie).

Podmioty tworzące sp. z o.o. - osoby fizyczne, osoby prawne, ułomne osoby prawne.

Sp. z o.o. jako spółki jednoosobowe - zgodnie z art.4 to taka spółka, w której wszystkie udziały przysługują jednemu wspólnikowi (sensu stricto).

Sensu largo - spółka z jedynym wspólnikiem. Mamy z nią do czynienia wtedy, kiedy częśc kapitału zakładowego przysługuje jedynemu wspólnikowi, a część udziałów przysługuje samej spółce.

Art.200 jako zasadę wprowadza zakaz nabywania własnych udziałów. Od tej zasady są wyjątki, na mocy których spółka może nabyć w pewnych sytuacjach swoje udziały.

Specyfika spółki jednoosobowej polega na tym, iż jest tylko jeden wspólnik, który wykonuje wszystkie uprawnienia, przysługujące zgromadzeniu wspólników.

Ustawodawca w sposób szczególny uregulował kwestie związane ze składaniem oświadczeń woli przez takiego jedynego wspólnika - art.173. Zgodnie z tym przepisem przy czynnościach zwykłego zarządu wymagana jest forma pisemna pod rygorem nieważności. W sprawach przekraczających zakres zwykłego zarządu, oświadczenie powinno mieć formę pisemną z podpisem notarialnie poświadczonym.

Reprezentacja w sp. jednoosobowych w organizacji - jedyny wspólnik nie ma prawa reprezentowania spółki. Ma prawo zgłosić spółkę tylko do rejestru sądowego. Nie może spółki reprezentować także wtedy gdy sam się powołał do zarządu, tym bardziej nie może być pełnomocnikiem. Natomiast spółkę jednoosobową w organizacji może reprezentować zarząd, jeżeli do zarządu wchodzą osoby, nie mające statusu jednoosobowego wspólnika.

Reprezentacja w spółkach osobowych w sytuacji kiedy jedyny wspólnik jest jednocześnie jedynym członkiem zarządu - w tym wypadku dokonanie jakiejkolwiek czynności prawnej pomiędzy spółką a wspólnikiem wymaga formy aktu notarialnego (art.210§2). Notariusz ma obowiązek przesłać odpis takiej czynności do sądu, do akt rejestrowych spółki.

Jednoosobowa sp. z o.o. nie może założyć innej jednoosobowej sp. z o.o. Nie ma jednak przeszkód prawnych aby już po zawiązaniu spółki, jednoosobowa sp. z o.o. była jedynym wspólnikiem w innej jednoosobowej sp. z o.o., gdyż KSH ogranicza tylko do momentu zawiązania spółki.

Sp. z o.o. oparta jest na kapitale, ważne zatem jest to, ile ktoś do spółki daje, a nie kto jest wspólnikiem. Wymóg kapitałowy wynosi min. 50.000zł.

Elementy osobowe w sp. z o.o.

Spółka kontroluje swój skład osobowy. Co do zasady zbywanie udziałów jest dowolne. Jednak umowa spółki może ograniczyć zbywanie udziałów - konieczność uzyskania zgody spółki. W umowie mogą pojawić się oczywiście inne ograniczenia np. zbycie udziałów tylko na rzecz członków rodziny w przypadku spółki rodzinnej.

Niedopuszczalne jest wyłączenie zbycia udziałów!

Dopuszczalność wyłączenia wstąpienia do spółki spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika - w tym wypadku jest jednak konieczne wyraźne określenie w umowie spółki, zasad spłaty spadkobierców.

Możliwość wyłączenia wspólnika ze spółki art.266 - wbrew woli wspólnika na podstawie wyroku sądowego, z ważnych przyczyn. Przesłanki:

• o wyłączenie wspólnika muszą wystąpić wszyscy pozostali, którzy muszą mieć ponad 50% kapitału zakładowego.

Umowa spółki może dopuszczać możliwość wystąpienia z powództwem także mniejszej liczbie wspólników, jednak muszą mieć ponad 50% kapitału zakładowego.

Prawo indywidualnej kontroli spółki - każdemu wspólnikowi przysługuje prawo kontroli spółki. Prawo to może być wyłączone wyjątkowo, wtedy gdy w spółce ustanowiona jest Rada Nadzorcza. Samo powołanie RN nie powoduje, iż wspólnik nie ma prawa indywidualnej kontroli, musi to wynikać z wyraźnego postanowienia umowy.

Art.198§2 odpowiedzialność za nienależne wypłaty - jeżeli w spółce wspólnik otrzymał nienależną wypłatę, to za zwrot takiej wypłaty odpowiedzialność ponosi wspólnik, który ją otrzymał oraz zarząd, który ją wypłacił. Ale jeśli takiego zwrotu nie można otrzymać od członków zarządu, od wspólnika, który nienależnie pobrał wypłatę, to pozostali wspólnicy również ponoszą odpowiedzialność za zwrot takiej wpłaty, proporcjonalnie do swoich udziałów.

Etapy powstania sp. z o.o.

I. zawarcie umowy spółki (w przypadku spółek jednoosobowych jest to akt założycielski, do którego zgodnie z art.4§2 KSH należy stosować przepisy o umowie spółki - czyli zawiera te same elementy co umowa spółki).

Przed etapem zawarcia umowy między wspólnikami dochodzi do zawarcia swego rodzaju porozumień, kwestia ta nie jest uregulowana w KSH, dlatego też korzystamy z ogólnych zasad KC. Umowy te będą miały charakter umów nienazwanych, a ich celem będzie doprowadzenia do powstania sp. z o.o. Wszelkie zobowiązania wynikające z tych umów będziemy oceniali tylko i wyłącznie przez pryzmat KC. W tych umowach mogą pojawić się także zobowiązania wspólników do świadczeń na rzecz przyszłej spółki - stosujemy przepisy KC o świadczeniu na rzecz osoby trzeciej.

W ramach umowy spółki mamy 2 rodzaje postanowień:

• obligatoryjne, wynikające z art.157 i n.

• fakultatywne:

• postanowienia dot. instytucji uregulowanych w KSH ale takich, które dla swej skuteczności wymagają tego aby były przewidziane w umowie spółki - do takich instytucji zaliczamy np. dopłaty, umorzenie udziałów w sp. z o.o.,

• postanowienia które są wprowadzane na zasadzie swobody kształtowania umowy spółki - takie, które nie znajdują rozwiązania w kodeksie ale nie mogą być sprzeczne z bezwzględnie obowiązującymi przepisami, przede wszystkim KSH oraz nie mogą wypaczać istoty natury sp. z o.o.

art.157 KSH - Umowa sp. z o.o. powinna określać (minimalna treść):

1. firmę - dodatek obligatoryjny „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”. W pozostałym zakresie znajdują zastosowanie przepisy KC o firmie. W umowie spółki musimy podać brzmienie firmy w pełnym zakresie. Przepis pozwala tylko na używanie skrótu sp. z o.o. w obrocie, w języku polskim.

2. siedzibę spółki - miejscowość, wyznacza właściwość sądu rejonowego

3. przedmiot działalności spółki - KSH w żadnym miejscu nie nakazuje przy określaniu przedmiotu działalności spółki posługiwania się PKD. Jednak należy się posłużyć PKD przy rejestracji spółki w sądzie, dlatego też najwygodniej jest określić przedmiot dział. spółki zgodnie z PKD.

Przedmiot działalności spółki to przede wszystkim konkretyzacja celu dla jakiego spółka jest tworzona. To także to na co wspólnicy zezwalają spółce - różne rodzaje działalności. Wpisanie w przedmiot działalności - działalności objętej koncesją lub zezwoleniem nie stanowi przeszkody do wpisu spółki do rejestru sądowego. W takim wypadku spółka po rejestracji będzie się starała o koncesję lub zezwolenie. Zmiana umowy spółki wymaga formy aktu notarialnego i ¾ kwalifikowanej większości głosów, stąd też wspólnicy wpisują do przedmiot dział. więcej rodzajów działalności („na zapas”). Wspólnicy w umowie spółki mogą też zawężać przedmiot dział. spółki do określonych rodzajów działalności, po to aby spółka nie podejmowała innych jej rodzajów. W przypadku gdy spółka podejmuje inny rodzaj działalności, pomimo zawężenia - czynności prawne dokonane poza zakresem działalności spółki określonym w umowie spółki, są czynnościami ważnymi, skutecznymi (w stosunkach zew. tych czynności nie można podważać). Czynności takie będzie podejmował zarząd spółki, dlatego też to członkowie zarządu będą mogli ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą.

4. wysokość kapitału zakładowego - min. 50.000 zł

Kapitał zakładowy to suma nominalna udziałów, które obejmują wspólnicy w spółce. Jest wpisywany w bilansie spółki po stronie pasywów. Po stronie aktywów, które stanowią pokrycie kapitału zakładowego, księguje się wkłady, które wspólnicy wnoszą do spółki. Stąd też twierdzenie, że wkłady stanowią pokrycie kapitału zakładowego. „Wniesienie kapitału zakładowego” to skrót myślowy, gdyż wnosimy pokrycie kapitału zakładowego, czyli wkłady.

a) Kapitał zakładowy jest stały. Stałość kapitału zakładowego wynika z tego, iż w bilansie spółki tak długo, w wysokości określonej w umowie, ten kapitał będzie funkcjonował - aż nie zmieni się umowa spółki. Czyli zmiana kapitału zakładowego wymaga zmiany umowy spółki, polegającej na:

• podwyższeniu kapitału zakładowego lub

• obniżeniu kapitału zakładowego - nie może nastąpić niżej niż 50.000 zł.

Wyjątek - art.257 - można dokonać zmiany kapitału zakładowego bez zmiany umowy spółki ale tylko i wyłącznie wtedy, kiedy umowa spółki przewiduje podwyższenie, określa termin podwyższenia i jego wysokość (zapis w umowie - „podwyższenie kapitału zakładowego do 1mln zł w terminie do 12.2010r. nie stanowi zmiany umowy spółki”). Zmiana kapitału zakładowego w tym wypadku:

- nie wymaga formy aktu notarialnego,

- oświadczenia dotychczasowych wspólników po objęciu udziałów w podwyższonym kapitale również nie wymagają formy aktów notarialnych,

- nie jest potrzebna uchwała podejmowana 2/3 większości głosów, tylko wymagana jest uchwała bezwzględną większością głosów.

Podwyższenie w tym trybie, podobnie jak w zwykłym podwyższeniu wiąże się z pokryciem wpłat na podwyższenie i rejestracją podwyższonego kapitału w rejestrze sądowym.

b) Kapitał zakładowy jest nienaruszalny - art.189 - wkładów które wspólnicy wnieśli na pokrycie kapitału zakładowego nie wolno zwracać w czasie trwania stosunku spółki. Wspólnicy nie mogą otrzymywać z jakiegokolwiek tytułu wypłat z majątku spółki potrzebnego do pełnego pokrycia kapitału zakładowego.

To, że kapitał zakładowy jest wpisywany po stronie pasywów powoduje, że musi być w spółce co najmniej jego pokrycie. Zysk pojawi się wtedy, kiedy będzie co najmniej pokrycie kapitału zakładowego.

Art. 233§1. Jeżeli bilans sporządzony przez zarząd wykaże stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz połowę kapitału zakładowego, zarząd jest obowiązany niezwłocznie zwołać zgromadzenie wspólników w celu powzięcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki.

Powyższy przepis dot. sytuacji kiedy spółka jest wypłacalna (nie spełnia przesłanek do ogłoszenia upadłości).

Stwierdzenie „Kapitał zakładowy spółki równa się sumie wkładów, jakie wspólnicy dają do spółki” - to nieprawda gdyż wspólnicy mogą dawać do spółki wkłady o wyższej wysokości niż udziały. Kapitał zakładowy wynosi np. 100.000 a suma wkładów które wspólnicy do spółki dają wynosi 120.000. Ta nadwyżka 20.000 to agio - księgowane jest na kapitał zapasowy.

Poprawne zatem jest twierdzenie, iż kapitał zakładowy równy jest sumie objętych udziałów.

c) Gwarancyjny charakter kapitału zakładowego - po wysokości kapitału zakładowego nie jesteśmy w stanie stwierdzić czy spółka jest wypłacalna, do tego konieczny jest bilans spółki. Kapitał zakładowy mówi jedynie o tym, ile wspólnicy wyłożyli na początek aby rozpocząć działalność.

d) Struktura kapitału zakładowego - wspólnicy mają do wyboru 2 alternatywne rozwiązania, gdyż kapitał zakładowy może dzielić się na:

• udziały o równej wartości nominalnej,

• udziały o nierównej wartości nominalnej

Minimalny udział wg KSH to 50zł. Zatem to wspólnicy w umowie spółki decydują jak kapitał zakładowy podzielą.

Konsekwencje:

• przy udziałach o równej wartości najmniej co można zbyć to jest cały udział - takie udziały mają charakter niepodzielny, czyli nie istnieje możliwość zbycia części udziału, co jednak nie stoi na przeszkodzie aby jeden udział objąć wspólnie i powstanie współuprawnieni udziału. Udziały o równej wartości nominalnej mogą być uprzywilejowane co do głosu - 1 udział daje 1 głos, a gdy są uprzywilejowane wtedy 1 udział daje max. 3 głosy,

• przy udziałach o nierównej wartości - każdemu ze wspólników przysługuje po jednym udziale, a umowa spółki może dopuścić zbycie części udziału. Takie udziały nie mogą być uprzywilejowane co do głosu.

W sp. z o.o. w umowie spółki następuje objęcie udziałów (pyt. test) - wspólnik oświadcza ile udziałów obejmuje, a jednocześnie zobowiązuje się wnieść do spółki wkłady. Zatem z chwilą zawarcia umowy spółka już ma wspólników.

Wkłady mogą mieć charakter:

1. gotówkowy,

2. aporty - def. negatywna art.14§1 KSH - przedmiotem aportu do spółki nie może być:

• prawo o charakterze niezbywalnym (np. użytkowanie),

• praca,

• świadczenie usług

Przedmiotem aportu może być:

• takie prawo, które ma charakter zbywalny a jednocześnie jest możliwa jego wycena i wpisanie do bilansu spółki,

• prawo, z którego da się prowadzić postęp. egzekucyjne,

• prawo, które jest uzasadnione celem dla jakiego spółka jest tworzona.

SN w swoich orzeczeniach precyzuje co może/nie może być przedmiotem aportu:

• prawo własności - wniesienie ruchomości, nieruchomości,

• inne prawa rzeczowe, o ile mają charakter zbywalny np. użytkowanie wieczyste,

• prawa o charakterze względnym, czyli przede wszystkim wierzytelności (na podstawie cesji wierzytelności) ale istniejące, których można dochodzić w postęp. sądowym,

• nie może być przedmiotem aportu zobowiązanie się wspólnika, że w przyszłości zapłaci określoną kwotę pieniężną (dlatego, gdyż kapitał ma być pokryty w całości przed rejestracją),

• prawa na dobrach niematerialnych np. z patentów, licencji, prawa autorskie majątkowe,

• know how czyli nieopatentowana wiedza o charakterze technologicznym,

• zorganizowane kompleksy majątkowe - przedsiębiorstwo w rozumieniu art.55¹ KC,

• papiery wartościowe - obligacje i akcje,

• weksel własny, z poręczeniem wekslowym, z indosem in blanco (spory w doktrynie),

• czeki mogą być tylko sposobem wniesienia wkładu o charakterze gotówkowym!,

• udziały w innych spółkach (szczególnie z.o.o.)

Kompetencje sądu rejestrowego w zakresie aportu - sąd rejestrowy bada czy prawo wymienione w umowie jako aport może być przedmiotem aportu (czy ma zdolność aportową).

Dając do spółki aport, w umowie spółki musimy wymienić: kto zobowiązuje się go wnieść, przedmiot aportu, ile w zamian otrzymuje udziałów.

KSH nie nakazuje aby w umowie napisać ile warte jest to prawo, wystarczy podać wartość udziałów, które wspólnik otrzymuje w zamian za wniesiony do spółki aport.

KSH również nie stawia żadnych wymogów co do formalnej wyceny aportu - na gruncie KSH nie ma konieczności wyceny, sami wspólnicy dokonują wyceny aportu. W sytuacji gdy źle wycenią aport, kierujemy się art.175, który wskazuje na konsekwencje zawyżenia wartości aportu. Zatem, w przypadku znacznego zawyżenia wartości aportu wnoszonego do spółki, w stosunku do jego rzeczywistej wartości, wspólnik który taki wkład wniósł do spółki ale również zarząd spółki, który znając ten stan rzeczy zgłosił spółkę do rejestru sądowego, mają obowiązek wyrównać spółce brakującą wartość (wspólnik i zarząd odpowiadają wobec spółki solidarnie).

Odpowiedzialność za wady wniesionego do spółki wkładu (prawidłowo wycenionej) - zastosowanie znajdzie art.14§2. W przypadku wady wkładu za wyrównanie spółce kwoty pomiędzy wartością rzeczywistą wkładu dotkniętego wadą a wartością wkładu przyjętą w umowie, odpowiada wspólnik który dał wkład dotknięty wadą (pod warunkiem, iż inny wspólnicy, czy też członkowie zarządu o wadzie nie wiedzieli)

5. czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział - przy udziałach o równej wartości

6. liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników,

7. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Istnieją również postanowienia dodatkowe - gdy wspólnikom mają być przyznane jakiekolwiek dodatkowe korzyści bądź też nałożone na nich dodatkowe obowiązki, muszą być przewidziane w umowie spółki.

Umowa będzie często zawierała postanowienia dot. ustroju władz spółki - zarząd, rada nadzorcza, komisja rewizyjna, zgromadzenie wspólników.

Z momentem zawarcia umowy spółki powstaje sp. z o.o. w organizacji - taka spółka na mocy art.11 jest już podmiotem prawa, gdyż jest traktowana jako ułomna osoba prawna.

Sp. z o.o. w organizacji może reprezentować:

• pełnomocnik powołany jednomyślną uchwałą wszystkich wspólników,

• zarząd spółki.

Za zobowiązania sp. z o.o. w organizacji odpowiada:

• spółka oraz solidarnie osoby które działały za spółkę w okresie gdy była w organizacji (art.13),

• wyjątkowo odpowiada wspólnik ale tylko do wartości nie wniesionego wkładu na pokrycie objętych udziałów

art.161§3 - odpowiedzialność osób działających w imieniu sp. z o.o. w organizacji ustaje wobec spółki z chwilą zatwierdzenia ich czynności przez zgromadzenie wspólników. Zatem ustaje odpowiedzialność tylko wobec spółki (przepis nie dot. odpowiedzialności wobec osób trzecich!)

II. pokrycie kapitału zakładowego - wniesienie wkładów do spółki

Dzięki konstrukcji spółki w organizacji, spółka od momentu zawarcia umowy jest podmiotem prawa.

W związku z powyższym wkłady na kapitał zakładowy mogą przejść przed jej rejestracją. Jeśli przedmiotem wkładu do spółki jest prawo własności nieruchomości to umowa spółki może wywoływać skutek zarówno zobowiązujący, jak i rozporządzający, dlatego gdyż od momentu zawarcia umowy spółki, sp. z o.o. w organizacji jest podmiotem prawa. Przejście własności ma nastąpić przed rejestracją spółki.

III. powołanie władz spółki (w praktyce następuje przed pokryciem kapitału zakładowego).

Organem obligatoryjnym w spółce jest zarząd, który winien być powołany przed rejestracją.

Rada Nadzorcza (lub Komisja Rewizyjna) obligatoryjnie powoływana jest wtedy gdy spełnione są łącznie 2 przesłanki:

• ponad 500.000 kapitału zakładowego,

• ponad 25 wspólników

Obowiązek powołania Rady Nadzorczej może wynikać jednak z przepisów szczególnych - w spółkach z udziałem jednostek samorządu terytorialnego (ustawa o gospodarce komunalnej).

Moment powołania władz spółki - wspólnicy idąc zawrzeć do notariusza umowę spółki zazwyczaj mają już uzgodniony skład zarządu, dlatego też po zawarciu umowy spółki notariusz spisuje ich oświadczenie o powołaniu zarządu. Oświadczenie to dołączane jest do wniosku o wpis do rejestru sądowego.

Jeśli wspólnicy nie powołają równocześnie władz spółki przy zawarciu umowy spółki, koniecznym jest zwołanie pierwszego zgromadzenia wspólników i podjęcie stosownej uchwały.

Jeśli umowa spółki przewiduje Radę Nadzorczą, to przed rejestracją należy ją powołać.

IV. rejestracja spółki - zgłoszenia spółki do rejestru dokonuje zarząd (wszyscy członkowie).

Termin do rejestracji - 6 msc (termin szczególny w stosunku do przepisów ustawy o KRS, przewidująca 7-dniowy termin).

Zgłoszenia dokonuje się na urzędowych formularzach. Załączniki:

• dowód opłaty sądowej (1.000zł za wpis, 500zł za ogłoszenie w Monitorze SiG)

• umowę spółki,

• oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wpłaty na kapitał zakładowy zostały dokonane i zostały wniesione wkłady,

• poświadczone notarialnie podpisy członków zarządu,

• lista wspólników,

• jeśli jest tylko jeden wspólnik to podanie tego,

• zgłoszenie wspólnika który posiada pow. 1/10 kapitału zakładowego

Wpis spółki do rejestru ma charakter konstytutywny, czyli od momentu wpisu powstanie sp. z o.o. jako osoba prawna.

Wyjątek - zgodnie z ustawą s.d.g, sp. z o.o. w organizacji może podjąć działalność gospodarczą przed wpisem do rejestru sądowego.

Postępowanie sądu rejestrowego:

• badanie formalne wniosku (ustawa o KRS) - jeśli sąd stwierdza braki formalne we wniosku, bez wezwania zwraca wniosek,

• badanie materialne wniosku art.165 - w razie stwierdzenia braku usuwalnego sąd wzywa wnioskodawców, wyznaczając stosowny termin pod rygorem ewentualnego oddalenia wniosku,

• wpis spółki do rejestru,

Gdy spółka nie zostanie zgłoszona do rejestru w ciągu 6 msc lub gdy po upływie 6 msc wniosek spółki o rejestrację zostanie oddalony:

• spółka nie dochodzi do skutku,

• spółka powinna zwrócić wspólnikom wkłady, których dokonali na pokrycie kapitału zakładowego,

• spółka powinna spłacić swoich wierzycieli,

• jeśli nie jest możliwe dokonanie zwrotu wkładów lub spłacenie wierzycieli, konieczne jest przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego sp. z o.o. w organizacji - likwidacja w tym wypadku jest nadzorowana przez sąd rejestrowy, pomimo iż spółka nie została zgłoszona do rejestru.

W spółkach jednoosobowych w organizacji, jednoosobowy wspólnik nie może reprezentować spółki w organizacji poza zgłoszeniem jej do rejestru (dot. to również sytuacji gdyby jednoosobowy wspólnik był członkiem zarządu).

PRAWA I OBOWIĄZKI WSPÓLNIKÓW

art.174§1 - wszyscy wspólnicy w spółce mają równe prawa, co nie oznacza, iż każdy wspólnik ma takie same prawa. To jaki jest zakres (rozmiar) praw i obowiązków wspólnika wyznacza wielkość udziału wspólnika w spółce. Umowa może różnicować te prawa poprzez wprowadzenie tzw. udziałów uprzywilejowanych. Wyróżniamy 3 rodzaje uprzywilejowania (można wprowadzić inne):

1. co do głosu - należy podać ile głosów przypada na udziały uprzywilejowane, granica max.3 (tylko udziały o równej wartości nominalnej mogą być w ten sposób uprzywilejowane!)

2. co do zysku - może polegać na tym, że:

• na udział uprzywilejowany przypada wyższa dywidenda niż na udziały zwykłe. KSH wprowadza jednak granice uprzywilejowania -wspólnik który ma udział uprzywilejowany może max. dostać o połowę więcej niż to co przypada na udział zwykły,

• w pierwszej kolejności wypłacana jest dywidenda na udziały uprzywilejowane,

• na udział uprzywilejowany przypada tzw. dywidenda styczna, nie wypłacana w latach poprzednich. KSH daje granice - 5 lat do tyłu max.

3. co do podziału sumy polikwidacyjnej - wspólnicy mogą korzystać z wyższego udziału w sumie polikwidacyjnej bądź też mogą być zaspokajani w pierwszej kolejności.

Art.20 - zasada równego traktowania wspólników

OBOWIĄZKI WSPÓLNIKA

Właściwie jednym obowiązkiem jest obowiązek pokrycia swojego udziału - wniesienia do spółki wkładu.

Co stanie się gdy wspólnik zobowiązał się dać do spółki wkład, a tego nie zrobił i spółka mimo tego została zarejestrowana? Nie wniesienie wkładu powoduje, iż na wspólniku nadal ciąży zobowiązanie do wniesienia do spółki wkładu - spółka ma roszczenie o wniesienie wkładu, o wykonanie zobowiązania. Wchodzi tutaj również w grę odpowiedzialność członków zarządu - do wniosku o rejestrację spółki dołączamy oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wpłaty na kapitał zakładowy zostały dokonane, wpłaty niepieniężne zostały przeniesione na spółkę. Jeżeli zatem spółka została zarejestrowana, a wkłady nie zostały do spółki wniesione, oznacza to, iż zarząd złożył fałszywe oświadczenie. W tym wypadku mamy do czynienia z odp. karną i cywilną, przewidzianą w art.291 - jeżeli członkowie zarządu złożyli fałszywe oświadczenie do rejestru, niezgodnie z prawdą, ponoszą odp. za zobowiązania spółki solidarnie ze spółką przez 3 lata od jej rejestracji (majątkiem osobistym).

Dwa dodatkowe obowiązki, które mogą być nałożone na wspólnika na podstawie umowy:

1. obowiązek do powtarzających się świadczeń niepieniężnych - przykładem jest nałożenie na niektórych (lub wszystkich) wspólników obowiązku dostarczania określonych towarów, materiałów do spółki. Wspólnik, który świadczy otrzymuje jednocześnie wynagrodzenie, które jest niezależne od jego prawa do zysku. Ustawodawca wprowadza jednak przepisy o charakterze ochronnym, zarówno dla spółki, jak i dla jej wierzycieli - wynagrodzenie to nie może być wyższe od wynagrodzenia przeciętnego w obrocie. Obowiązek do powtarzających się świadczeń niepieniężnych jest związane z udziałem - gdy zbywamy taki udział, obowiązek ten przechodzi wraz z udziałem na nabywcę udziału. Na zbycie takiego udziału wymagana jest zgoda spółki. Umowa spółki może przewidywać, że obowiązek do powtarzających się świadczeń niepieniężnych wygaśnie.

2. obowiązek do dopłat - aby istniał taki obowiązek, musi być przewidziany w umowie spółki. Jest to obowiązek o charakterze powszechnym, co oznacza, iż zastrzeżenie takiego obowiązku dot. wszystkich wspólników. Dopłaty zawsze mają charakter:

- pieniężny,

- proporcjonalny do wartości udziału wspólnika w spółce - wysokość dopłat musi być określona w umowie poprzez podanie wielokrotności udziału do której wspólnik jest zobowiązany.

Dopłaty nie zwiększają wartości kapitału zakładowego, nie zwiększają wartości udziałów - mogą natomiast iść na pokrycie strat bilansowych. Dopłaty to taka rezerwa pieniężna, którą spółka ma u wspólników i wtedy kiedy będzie zachodziła potrzeba, spółka może skorzystać z tego obowiązku dopłat. Mają charakter zbliżony do pożyczki udzielanej przez wspólników spółce. Nie zwiększają wartości kapitału zakładowego i wartości udziałów ale mogą podlegać zwrotowi. Wspólnicy uchwałą (bezwzględną większością głosów) decydują o wykonaniu obowiązku do dopłat - uchwała jest podejmowana na podstawie umowy, która przewiduje ten obowiązek.

W uchwale jest określana:

• decyzja o wykonaniu obowiązku dopłat,

• termin do wniesienia,

• decyzja czy obowiązek dopłat wykonany ma być w całości czy w części

Gdy wspólnik zbywa udział - obowiązek dopłat przechodzi wraz z udziałem na nabywcę udziału.

Gdy wspólnik nie dopłaca a jest termin do wniesienia dopłat:

• można od niego domagać się odsetek,

• umowa może przewidywać odszkodowanie z tego tytułu,

• wspólnik który nie wykonuje obowiązku wobec spółki, może zostać pozbawiony uczestnictwa w tej spółce poprzez zastosowanie konstrukcji wyłączenia wspólnika (sądowo),

• umowa spółki może przewidywać także umorzenie udziałów

Zwrot dopłat - dopłaty ze swojej istoty mają charakter zwrotny. Umowa spółki może przewidywać inaczej, że mają charakter bezzwrotny. Podstawę do zwrotu stanowi zawsze uchwała wspólników. O zamierzonym zwrocie należy ogłosić w piśmie przeznaczonym do ogłoszeń spółki. Wierzyciele spółki mają wtedy możliwość uzyskania zaspokojenia z majątku spółki, także z tych kwot, które mają być przedmiotem zwrotu. Dopiero po dokonanym ogłoszeniu spółka może dokonać zwrotu dopłat. Termin do zwrotu wynosi 3 miesiące od ogłoszenia.

Dopłaty zwrócone nie są brane pod uwagę przy pobieraniu nowych dopłat, czyli tak jakby nigdy nie były pobrane od wspólników (umowa przewidywać inaczej).

Gdy następuje zbycie udziału, dopłaty były przed zbyciem pobrane a zwrot ma nastąpić po zbyciu udziału - prawo do zwrotu dopłat związane jest z udziałem i razem z udziałem przechodzi na nabywcę udziału. Czyli spółka zwróci dopłaty nabywcy udziału.

PRAWA WSPÓLNIKA

I. MAJĄTKOWE:

1. prawo do zysku - przypada wspólnikom proporcjonalnie do udziału. Umowa spółki może przewidywać inaczej, czyli wprowadzenie udziałów uprzywilejowanych co do zysku.

Prawo do zysku jest generalnie prawem wynikającym z uczestnictwa w spółce. Jest to prawo abstrakcyjne, gdyż nie ma jeszcze konkretnego roszczenia o wypłatę zysku. Warunkiem powstania takiego roszczenia jest osiągnięcie zysku przez spółkę.

Stosownie do art.231 gdy spółka przynosi zysk, podstawą roszczenia jest:

• podjęcie uchwały zatwierdzającej sprawozdanie finansowe, wykazujące zysk,

• podjęcie uchwały o podziale zysku, jeżeli umowa nie wyłącza takiej kompetencji zgromadzenia wspólników (wspólnicy w umowie określają jak będzie wyglądał podział zysku)

Uchwała podejmowana wg art.231§1 pkt.2 dot. tego jak wspólnicy dysponują zyskiem w danym roku obrotowym. Z momentem podjęcia uchwały powstaje stosowne roszczenie.

W przypadku zbycia udziału, dywidenda przechodzi na nabywcę.

Krąg osób które są uprawnione do dywidendy ustalany jest na tzw. dzień dywidendy - uprawnionymi są ci, którzy są udziałowcami, wspólnikami w spółce, w dniu podjęcia uchwały o podziale zysku. Jeśli zgromadzenie nie ma takiej kompetencji, będzie to dzień zatwierdzenia sprawozdania finansowego.

Umowa spółki może przewidywać dopuszczalność wyznaczenia innego dnia dywidendy, przy czym dzień ten nie może przypadać później niż 2 msc od dnia podjęcia uchwały o podziale zysku.

KSH nie wskazuje w którym momencie roszczenie staje się wymagalne. Przede wszystkim uchwała może wskazywać termin kiedy dywidenda będzie wypłacana, jeśli nie to roszczenie staje się wymagalne z dniem przyjęcia stosownej uchwały.

Przedawnienie roszczenia o wypłatę dywidendy - II koncepcje:

• stosujemy terminy ogólne przedawnienia czyli 3 lata i 10 lat,

• wg prof. Sołtysińskiego termin przedawnienia wynosi 3 lata, bo jest to świadczenie o charakterze okresowym

Zaliczki na dywidendy - dopuszczalność dokonania takich wypłat musi być przewidziana w umowie spółki. Umowa powinna upoważniać zarząd do podjęcia decyzji o wypłaci zaliczek. Poza umową konieczne jest spełnienie przesłanek, związanych z wypłatą zaliczki:

• poprzedni rok obrotowy musiał zakończyć się zyskiem, który ma wynikać z zatwierdzonego sprawozdania finansowego,

• spółka musi osiągnąć zyski z których będzie można dokonać wypłat (musi dysponować środkami na wypłatę zaliczek)

Kwota przeznaczona ogółem na zaliczki dla wspólników nie może być wyższa od kwoty połowy zysku, osiągniętego od zakończenia poprzedniego roku obrotowego, powiększona o kwoty kapitałów rezerwowych, które są utworzone i mogą być przeznaczone na wypłatę zysku, a którymi zarząd może dysponować - pomniejszona o niepokryte straty i udziały własne spółki.

Wspólnicy nie mają roszczenia o wypłatę zaliczek.

2. udział w sumie polikwidacyjnej - po rozwiązaniu spółki i w ramach procedury likwidacyjnej, po zaspokojeniu wierzycieli dochodzi do podziału tego, co pozostało po likwidacji spółki z majątku spółki. Jest to tzw. udział w sumie polikwidacyjnej. Sumę polikwidacyjną dzielimy proporcjonalnie do udziałów. Umowa spółki może przewidywać uprzywilejowanie wspólnika, polegające na wypłacie w pierwszej kolejności tego udziału w sumie polikwidacyjnej bądź też na wypłacie wyższej kwoty.

Podział sumy polikwidacyjnej nie może nastąpić wcześniej niż:

• 6 msc od ogłoszenia o otwarciu likwidacji, w którym wzywa się wierzycieli do zgłaszania swoich wierzytelności,

• zaspokojenie lub zabezpieczenie wierzycieli

3. prawo pierwszeństwa do objęcia udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym - w przypadku podwyższania kapitału zakładowego wspólnicy mają prawo pierwszeństwa do objęcia udziałów w tym podwyższonym kapitale, proporcjonalnie do posiadanych już w spółce udziałów. To prawo może być wyłączone w umowie spółki lub w uchwale o podwyższeniu kapitału zakładowego. O możliwości skorzystania z prawa pierwszeństwa zarząd zawiadamia wszystkich wspólników, którzy w terminie 1 msc mogą wykonać to prawo.

Osoby, które obejmują udziały w podwyższonym kapitale zakładowym, muszą do spółki wnieść wkłady na pokrycie objętych udziałów.

Prawo to jest uprawnieniem wspólnika, umowa jednak może przewidywać taki obowiązek.

W ramach podwyższania kapitału zakładowego wyróżniamy tzw. udziały gratisowe - mamy z nimi do czynienia wtedy, kiedy mamy podwyższenie kapitału zakładowego ze środków spółki. W ramach takiego podwyższenia powstają nowe udziały albo też zwiększa się wartość dotychczasowych. Nie ma jednak obowiązku ich objęcia.

II. KORPORACYJNE (organizacyjne) omówione zostaną szczegółowo w ramach struktury organów

1. prawo do udziału w zgromadzeniu

2. prawo do głosu na zgromadzeniu i przy podejmowaniu uchwał (poza zgromadzeniem, pisemne głosowanie)

3. prawo do wystąpienia z wnioskiem o zwołanie zgromadzenia (prawo mniejszości, gdyż przysługuje wspólnikom reprezentującym 1/10 kapitału, którzy mogą domagać się również umieszczenia poszczególnych spraw na początku obrad zgromadzenia)

4. prawo do zaskarżania uchwał zgromadzenia

5. prawa o charakterze kontrolnym:

• każdemu wspólnikowi przysługuje prawo do indywidualnej kontroli spółki - może być wyjątkowo wyłączone w umowie spółki, jeśli w spółce jest Rada Nadzorcza lub Komisja Rewizyjna,

• prawo mniejszości - 1/10 kapitału zakładowego może domagać się wyznaczenia przez sąd biegłego rewidenta, który dokona niezależnej kontroli spółki

OBRÓT UDZIAŁAMI w Sp. z o.o. (zmiany składu osobowego)

Objęcie udziału - następuje w umowie spółki lub przy podwyższaniu kapitału zakładowego. Jest związane z pierwotnym nabyciem (udział jeszcze nie istnieje, wspólnik obejmuje udział)

Nabycie udziału - to nabycie pochodne już istniejącego udziału w spółce.

art.16 - do momentu wpisania spółki do rejestru sądowego nie można dokonywać czynności rozporządzających, czyli zbywać udziałów. Podobnie - do momentu zgłoszenia podwyższenia kapitału zakładowego do rejestru, nie można obracać tymi udziałami.

Zasady zbywania - udział jest prawem o charakterze majątkowym, podlega zbywaniu.

Co do zasady udziały mogą być zbywane dowolnie. Można w umowie spółki ograniczyć zbywanie udziałów, nie może natomiast całkowicie wyłączyć zbywalności udziałów (to wyjątek od ogólnej zasady z art.57 KC).

Umowa o zbycie udziału - forma pisemna z podpisem notarialnie poświadczonym.

Samo zawarcie umowy nie wywołuje jeszcze skutków wobec spółki, jedynie pomiędzy zbywcą a nabywcą. Do tego aby nastąpił skutek wobec spółki, konieczne jest zawiadomienie spółki o dokonanym zbyciu udziału. KSH nie precyzuje kto ma zawiadomić, mówi tylko o osobie zainteresowanej. Do zawiadomienia koniecznym jest dołączenie dowodu przejścia udziału na nabywcę (umowa o zbycie udziału).

W wyniku prawidłowego zawiadomienia skutki zbycia udziału dot. spółki. Z momentem zawiadomienia spółki zarząd spółki ma obowiązek dokonać zmiany w księdze udziałów.

Po dokonaniu tej zmiany zarząd ma obowiązek dokonać aktualizacji listy wspólników w rejestrze sądowym (zmiana pow.1/10).

Ograniczenia w zbywaniu udziałów - ograniczenia mogą polegać na:

• uzyskaniu zgody spółki - zgody udziela zarząd spółki na wniosek wspólnika, który chce zbyć swoje udziały.

Jeśli zarząd odmawia zgody na zbycie udziałów, to wspólnik ma prawo wystąpienia do sądu z wnioskiem o zezwolenie na zbycie udziałów, jednak musi wykazać ważne powody zbycia swojego udziału. Jeśli sąd zezwoli na zbycie udziału, spółka uzyskuje prawo do wskazania osoby nabywcy. W razie sporu co do ceny udziału, cenę oraz termin do jej uiszczenia może oznaczyć sąd. Jeśli w terminie wskazanym przez sąd nabywca nie uiści ceny za udział, wspólnik który chce swój udział zbyć i uzyskał zezwolenie sądu - może dowolnej osobie i za dowolna cenę tak udział zbyć.

• prawie pierwszeństwa w nabyciu udziałów dla dotychczasowych wspólników,

• wymogach co do kwalifikacji zawodowych,

• zastrzeżeniu, że udział może być zbyty tylko na rzecz konkretnych członków rodziny (spółki rodzinne),

Stosownie do art.184 - kodeks zezwala na wspólne nabycie udziałów.

Art.183^{1 -} jeżeli osoba fiz., będąca w związku małżeńskim nabywa udział w spółce to udziałowcem jest tylko ten współmałżonek, który nabył udział. Także wtedy jeżeli nabywa udział z majątku wspólnego!

Art.183 - umowa spółki może ograniczyć lub wyłączyć wstąpienie do spółki współmałżonka wspólnika gdy udziały (udział) są objęte wspólnością majątkową małżeńską (dot. to rozwodu).

Dziedziczenie w spółce - udział jako prawo majątkowe jest dziedziczne.

Umowa spółki może przewidywać:

• wyłączenie wejścia spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika. W tym wypadku konieczne jest określenie w umowie zasad spłaty spadkobierców,

• umorzenie udziałów zmarłego wspólnika - zwrot wartości udziałów spadkobiercom do masy spadkowej.

Umorzenie udziałów - to doprowadzenie do wygaśnięcia praw i obowiązków. Wszystkie poniższe rodzaje umorzenia muszą być przewidziane w umowie spółki Wyróżniamy:

1. umorzenie dobrowolne - nabycie przez spółkę udziałów od wspólnika, dokonywane za zgodą wspólnika. Strony ustalają kwotę wypłaty za umorzenie.

2. umorzenie przymusowe - w umowie konieczne jest podanie przesłanek i trybu umorzenia. To umorzenie które może być dokonane wbrew woli wspólnika spółki. Gdy w umowie zostało przewidziane umorzenie przymusowe i są określone przesłanki umorzenia, może zdarzyć się sytuacja, że spółka pozbędzie się całkowicie wspólnika.

3. umorzenie automatyczne - w umowie konieczne jest podanie przesłanek i trybu umorzenia. Następuje wtedy kiedy spełniony zostanie warunek przewidziane w umowie.

Przy umorzeniu przymusowym i automatycznym, wynagrodzenie nie może być niższe od wartości przypadających na udział aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu za ostatni rok obrotowy, a pomniejszonych o zyski przeznaczone do podziału (wartość księgowa - bilansowa udziału).

Podział ze względu na sposób finansowania wynagrodzenia za umorzone udziały:

1. umorzenie można sfinansować poprzez obniżenie kapitału zakładowego - w przypadku umorzenia automatycznego, połączonego z obniżeniem kapitału zakładowego jest wyjątkiem od zasady, że o zmianie umowy decyduje zgromadzenie, bo w tym wypadku o obniżeniu decyduje zarząd uchwałą! Umorzenie następuje z momentem wpisu obniżenia do rejestru sądowego.

2. umorzenie można sfinansować z czystego zysku

ORGANY SPÓŁKI

I. ZARZĄD SPÓŁKI - prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę na zewnątrz.

KSH wymienia jedynie kompetencje zgromadzenia wspólników. Umowa spółki może te kompetencje rozszerzyć. Zarząd natomiast ma prawo prowadzenia we wszystkich tych sprawach, które nie zostały zastrzeżone do kompetencji zgromadzenia wspólników, zarówno w umowie, jak i ustawie.

Umowa spółki może przewidywać, że co do pewnej kwestii wymagana jest zgoda Rady Nadzorczej i wtedy decyzja Zarządu będzie uzależniona od uzyskania zgody RN.

KSH przewiduje zatem domniemanie kompetencji Zarządu.

Zarząd jest organem, który reprezentuje spółkę. Wspólnicy nie mają prawa reprezentacji spółki!

W pewnych sytuacjach uprawnienia do reprezentacji uzyskuje RN:

• RN ma prawo reprezentowania spółki we wszystkich czynnościach, które są dokonywane w umowach, pomiędzy spółką a członkami Zarządu,

• także w sporach pomiędzy spółką a członkami Zarządu, spółkę reprezentuje RN. Jeśli nie ma RN w spółce, w zakresie tym spółkę reprezentuje pełnomocnik, powołany uchwałą wspólników.

Przy zaskarżaniu uchwał spółkę reprezentuje Zarząd, ale ponieważ prawo to przysługuje także członkom Zarządu, może się zdarzyć tak, że z powództwem występuje Zarząd i wtedy spółkę reprezentować będzie pełnomocnik powołany uchwałą wspólników. Jeśli nie ma takiego pełnomocnika, sąd wyznacza kuratora.

Skład - zarówno wspólnicy, jak i osoby spoza grona wspólników. Członkiem zarządu może być tylko osoba fizyczna, która ma pełna zdolność do czynności prawnych i nie została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa wymienione w art.18.

KSH nie stawia wymogu co do kwalifikacji zawodowych członków zarządu.

KSH nie narzuca składu zarządu, jeśli chodzi o liczbę członków zarządu - jedno lub wieloosobowy. Umowa spółki może przewidywać skład zarządu w sposób sztywny, czyli np. zarząd składa się z 3 członków. W tym wypadku, gdyby w trakcie pełnienia mandatu, jeden z członków zarządu zmarł, zrezygnował, został odwołany - spółka nie ma zarządu!

Powołanie i odwołanie członków zarządu - należy to do kompetencji wspólników w drodze uchwały. Umowa spółki może przewidywać inaczej. Inne zasady powoływania członków zarządu mogą wynikać z przepisów szczególnych (np. ustawa o gospodarce komunalnej).

Stosowany jest często tzw. przywilej osobisty, który polega na tym, że jednemu wspólnikowi przysługuje prawo do powoływania czy wskazywania jednego lub kilku członków zarządu.

Odwołanie członków zarządu - odwołuje organ, który powołał. Niezależnie od tego, wspólnikom zawsze przysługuje prawo do odwołania członków zarządu (art.203).

Samo powołanie członka zarządu kreuje stosunek korporacyjny członka zarządu ze spółką. Oprócz stosunku korporacyjnego, członka zarządu łączy ze spółką stosunek podstawowy, na podstawie którego wypłacane jest wynagrodzenie (umowa o pracę, kontrakt menadżerski, umowa zlecenie). Odwołanie członka zarządu stanowi podstawę do wypowiedzenia umowy o pracę.

Kadencja i mandat

Kadencja to okres na jaki członek zarządu jest powoływany do pełnienia funkcji.

Mandat to uprawnienie do wykonywania, pełnienia funkcji członka zarządu.

Kadencję może określać umowa spółki. Co do zasady ma charakter indywidualny, czyli liczymy ją dla każdego z członków zarządu z osobna.

Umowa spółki może przewidywać kadencję wspólną.

Jeśli w umowie nie określono kadencji, to wtedy wchodzą przepisy KSH, stanowiące o wygaśnięciu mandatu. Mandat wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu.

1

---