-1-1./.Gospodarka przestrzenna - określony całokształt działalności w zakresie przestrzennego zagospodarowania, użytkowania gruntów. Na gospodarkę przestrzenną składa się szereg działalności: a) koordynacyjno - regulacyjna - pełniona przez administracje samorządową poprzez decyzje przestrzenne w sprawie zagospodarowania gruntów ( plany lokalne) b) inwestycyjna - prowadzona przez podmioty gospodarcze: prywatne, państwowe i samorządowe zgodnie z ich celami i zyskami c) kontrolna - prowadzona w trybie nadzoru przez samorządy lokalne z punktu widzenia resortu zgodności z prawem Gospodarka przestrzenna powstała jako dyscyplina ekonomii, która zajmuje się przestrzennymi aspektami zjawisk i procesów gospodarczych. Ustala zasady racjonalnego wyboru organizacji przestrzennej, drogi rozwoju układów lokalizacyjnych i powiązania przestrzenne. Gospodarkę przestrzenną trzeba rozważać jako system złożony z wielu elementów czynnych i biernych (Malisz). Elementy bierne - są to działki, tereny, które się różnią wielkością i sposobem użytkowania, urządzenia oraz infrastruktura techniczna (wodociągi, kanalizacja). Elementy czynne - właściciele, dysponenci działki oraz władze administracyjne odpowiadające za całość gospodarki przestrzennej na poziomie lokalnym. Pomiędzy elementami systemu zachodzą relacje. Żeby realizować cele podmioty gospodarcze, potrzebują terenu. Poprzez użytkowanie działek dostosowane do swoich potrzeb tworzy się struktura użytkowania terenu. Powinna być ona podmiotem oceny z punktu widzenia interesu społecznego. Podmioty gospodarcze dążą do zajęcia terenu jak najbardziej dogodnego z punktu widzenia realizacji celu. Działalność może zagrażać interesom innych użytkowników lub wpływać niekorzystnie na interesy ogólnospołeczne. Muszą być pewne ograniczenia lokalizacyjne. Działalność podmiotu nie gwarantuje zachowania ładu przestrzennego zgodnego z interesami społeczeństwa. Za organizację przestrzenną, która zapewni prawidłowe gospodarowanie całości odpowiedzialne są władze administracyjne. W tym celu prowadzą politykę przestrzenną. Przedmiotem gospodarowania przestrzennego jest przestrzeń. Fizycznie przestrzeń istnieje tylko wtedy jeżeli istnieją przedmioty i określona jest odległość miedzy nimi. Między przedmiotami mogą zachodzić różne relacje. Mimo, że przedmiotem gospodarki jest przestrzeń, to gospodarowanie nią odbywa się zawsze za pośrednictwem podmiotów władających rzeczami znajdującymi się w danej przestrzeni. Podmiotami gospod, przestrzennej są ludzie. Wśród wszystkich przedmiotów gospodarowania wyróżnia się jeden, którego działalność pozbawiona jest celu -jest to przyroda. W celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania systemu gospod. przestrzennej niezbędne są regulatory tj. władze odpowiedzialne za ład przestrzenny zarówno w skali lokalnej, regionalnej jaki całego kraju. Cele: - nadrzędne - do którego zmierza rozwój gospodarki (zaspokojenie potrzeb społeczeństwa) - pochodne - (niższego rzędu) - stają się środkami do osiągnięcia celów nadrzędnych	-2- II. POLITYKA PRZESTRZENNA - w szerokim rozumieniu - przedmiotem jest przestrzenny aspekt wszelkiej działalności ludzkiej - w wąskim pojmowaniu - traktowanie jej jako działań mających na celu lokalizowanie funkcji i inwestycji na terenie miasta, regionu. Za podmioty polityki przestrzennej uznaje się administr. publicz, rządową, samorządową, podmioty gospodarcze i społeczeństwo. Do głównych zadań polityki przestrzennej należą: a) koordynacja przestrzennej działalności publicznej b) stymulacja wszechstronnego rozwoju c) stworzenie platformy porozumienia między poszczególnymi elementami polityki przestrzennej d) godzenie celów partykularnych i celów ogólnospołecznych. Administr. Publicz. i samorządowa odpowiedzialna jest za ład przestrzenny. Zadaniem władz poszczególnych szczebli jest: a) utrzymanie prawidłowej struktury użytkowania terenu b) właściwe rozmieszczenie funkcji społecznych i gospodarczych (takie, które eliminuje konflikty przestrzenne) c) rozbudowa infrastruktury technicznej i społecznej, w celu stworzenia podstaw gospodarowania Warunki prawidłowego gospodarowania mają zapewnić odpowiednie warunki życia mieszkańcom. d)racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych i antropogenicznych z zachowaniem walorów środowiska geograficznego. Prowadzenie polityki przestrzennej wymaga wyznaczenia: celów, sposobów jego osiągnięcia i narzędzi. Polityka przestrzenna obejmuje 3 fazy: 1) ustalamy cele - dokonujemy wyboru o charakterze politycznym 2) organizujemy i przyjmujemy strategie, która odzwierciedla kolejność działań -faza planistyczna 3) sterowanie rozwojem - faktyczne powodowanie zmian w strukturze i organizacji terenu ( narzędzie) Polityka przestrzenna -działalność organów administracyjnych i planistycznych, która ma na celu wypracowanie warunków przy pomocy, których realizuje się strategię oraz zapewnić instrumenty do jej osiągnięcia. III PLANOWANIE PRZESTRZENNE ( dwa podejścia - aspekty) Planowanie przestrzenne - nauka o celach, sposobach racjonalnego zagospodarowania i użytkowania przestrzeni możemy wyłonić tu takie aspekty, jak: - aspekt empiryczny utożsamiany z planem zagospodarowania przestrzennego (podstawa polityki przestrzennej)-pojmowany jest jako dziedzina działalności praktycznej tj. czynności związane z opracowaniem planów przestrzennych i realizowaniem ich w praktyce. Jest to całokształt działalności zmierzającej do racjonalnego zagospodarowania przestrzeni z uwzględnieniem bieżących i przyszłych potrzeb społeczeństwa. - aspekt teoretyczny - traktowany jest jako jeden z najważniejszych instrumentów polityki przestrzennej - pojmowany jako dziedzina wiedzy, dyscyplina naukowa o sposobach użytkowania przestrzeni. Jest to działalność polegająca na optymalnym wykorzystaniu naturalnych i nabytych cech obszarów i racjonalnym rozmieszczeniu w przestrzeni sił wytwórczych osadnictwa i urządzeń usługowych. Te dwa aspekty są ze sobą powiązane. Prace empiryczne pomagają weryfikować prace teoretyczne. Planowanie przestrzenne - nauka o celach, sposobach racjonalnego zagospodarowania i użytkowania przestrzeni - jest to świadome działanie człowieka, które ma na celu wprowadzenie określonego porządku w zagospodarowaniu przestrzeni.	-3- Do zadań należy zagospodarowanie i przekształcanie struktur przestrzennych. Należy także uwzględnić uwarunkowania społeczne, kulturalne, ekonomiczne i środowiskowe. Planowanie przestrzenne - można określić jako całokształt działalności zmierzającej do racjonalnego zagospodarowania przestrzeni z uwzględnieniem potrzeb społecznych. Planowanie przestrzenne ma charakter wielostopniowy: planowanie przestrzennego zagospodarowania kraju zmierza do optymalnego rozmieszczenia sił wytwórczych kraju planowanie racjonalne - planowanie gosp. W ujęciu przestrzennym na obszarze niniejszym od całego kraju a większym od jednostki osadniczej:• planowanie makroregionalne - obszar makroregionu (zespół województw) • planowanie mikroregionalne - obszar regionu (województw) planowanie miejscowe - zagospodarowanie przestrzenne i kształtowanie układów osadniczych - miast i osiedli i wsi Planowanie przestrzenne wiąże się z trzema naukami: geografią, urbanistyką,, ekonomią oraz demografią, prawem, naukami technicznymi, przyrodniczymi, socjologia. Rozróżniamy 3 rodzaje planowania przestrzennego: a) strategiczne - obejmuje wszystkie przestrzenne aspekty działalności człowieka b) fizyczne - dotyczące całokształtu zainwestowania terenu c) użytkowania terenu - określa przeznaczenie terenu dla określonej funkcji Opracowania planistyczne na poziomie: 1) gminy: • studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzeni • miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego 2) województwa: • studium zagospodarowania przestrzennego województwa 3) kraju: • koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju Podmiot polityki przestrzennej może działać w sposób pośredni i bezpośredni. W gospodarce rynkowej sposoby oddziaływania bezpośredniego są ograniczone. Podmioty gospodarcze często dążąc do realizacji własnych celów znajdują się w konflikcie z innymi. Władze administracyjne muszą więc dbać o zachowanie ładu przestrzennego i zdolność funkcjonowania obszaru jako całości Polityka przestrzenna - ma za zadanie ustalenie celów i środków kształtowania, zagospodarowania i użytkowania przestrzeni. Planowanie przestrzenne należy uznać za jedno z jej narzędzi. Planowanie przestrzeni musi obejmować wszystkie cele polityki przestrzennej. Cele planowania przestrzennego: - kształtowanie środowiska - cel syntetyczny — wiodący - ekonomiczne - maksymalizacja dochodu narodowego, minimalizacja kosztów społecznych (chodzi o stworzenie warunków racjonalnego gospodarowania) - społeczne - konieczność wyrównania poziomu życia ludzkiego (zapewnienie mieszkań, rekreacji, usług) - ekologiczne — ochrona i zachowanie równowagi środowiska naturalnego Można wyróżnić cele ogólne i szczegółowe w zależności od charakteru planowania Metody w planowaniu przestrzennym dzielimy na: - jakościowe (opis, analiza logiczna, historyczna badanego terenu, możliwości rozwoju) - ilościowe (rachunek ekonomiczny, statystyczne, ekonometryczne, matematyczne i inne)
Co odzwierciedla gospodarkę przestrzenną? -4- - elementy bierne (stałe) - działki, infrastruktura techniczna, linie energetyczne, wodociągi, gazociągi, budynki, budowie - elementy czynne - inwestorzy, administracja, władze lokalne, samorządowe - efekty gospodarowania w przestrzeni Instrumenty polityki przestrzennej 1) środki przymusowe — przepisy prawne, które ograniczają swobodę podmiotu gospodarczego w zakresie gospodarowania przestrzenią. Jaka powinna być swoboda podmiotu gospodarczego? Jeżeli swoboda jest za bardzo ograniczona to podmiotom się gorzej gospodaruje i nasz obszar jest mało atrakcyjny dla interesów i mało konkurencyjny. Jeżeli znowu swoboda podmiotu gospodarczego jest zbyt duża to może prowadzić to do wyników negatywnych z punktu widzenia całego obszaru. Do środków przymusowych zaliczamy: - nakazy - pozwolenia na lokalizację - wywłaszczenia - ustalenia miejscowego planu zagospodarowania terenu / środki te muszą być obwarowane sankcjami. 2) stymulatory i środki zniechęcające Próba nakłaniania podmiotu do określonej działalności na określonym terenie. Są to formy pomocy bezpośredniej w celu stymulowania określonej lokalizacji. Możemy: - obniżać lub podnosić ceny gruntów - obniżać podatki i je przestrzennie różnicować - subwencje do transportu - preferencje dostępu do terenów przemysłowych 3) środki materialnego kształtowania przestrzeni Wiąże się to z zewnętrznymi korzyściami lokalizacji. Inwestycje w zakresie: infrastruktury technicznej, społecznej (żłobki, szkoły), budowa terenów przemysłowych, parków i biegunów technologicznych. To powinno być budowane, aby teren był atrakcyjny i przyciągał inwestorów. Zachęta: parki krajobrazowe, rekreacyjne. 4) środki informacyjne - niedawno były jeszcze niedoceniane. Obecnie jest duży postęp. Gmina czy miasto się reklamuje, żeby przyciągnąć inwestorów, turystów. Celem jest informacja o możliwościach i ograniczeniach rozwojowych. Kształtowanie się struktury przestrzennej polski Kiedy w państwach europejskich kształtowała się przestrzenna struktura gospodarki, Polski nie było na mapie. Ma to istotne skutki dla problemu zagospodarowania przestrzennego. Kiedy Polski nie było na mapie, kształtowały się wielkie okręgi przemysłowe. Terytorium kraju do roku 1918 jest częścią trzech wielkich organizmów. Są to tereny kresowe. Tereny przygraniczne traktowane były jako tereny słabo rozwijające się (buforowe). Po roku 1918 nastąpił rozwój planowania przestrzennego w Polsce. Tworzy się państwo polskie składające się z trzech obszarów. W sensie zagospodarowania się to 3 inne części. Nastąpiła próba scalenia tych 3 fragmentów. W roku 1928 wydano prawo budowlane. Był to pierwszy akt prawny, który miał godzić interesy społecznych i prywatnych przedsiębiorstw w warunkach państwa kapitalistycznego. Koncentrowało się na poziomie urbanistycznym. W roku 1936 nastąpiła nowelizacja wyżej wymienionej ustawy	Wprowadzono pojęcie regionalnego planu zabudowania. -5- 1) zaczęto robić plany dotyczące regionów 2) koncepcja, studia planowania wiążące się z Centralnym Okręgiem Przemysłowym. Lokalizacja: -względy militarne - trójkąt bezpieczeństwa (widły rzek Sanu i Wisły) względy społeczno gospodarcze - biegun wzrostu. 3)koncepcja zagospodarowania Podhala. Nowością było wprowadzenie tematyki turystycznej, rekreacji. Granice miały być wyznaczone zgodnie z układem fiz. — geogr., a nie administracyjnym (4) rozwój obszarów nadmorskich. Koncepcja lokalizacji Gdyni i plan miasta 5)projekt funkcjonalnej Warszawy). Problem dekoncentracji podst. funkcji w mieście i próba rozwoju w kształcie pasm. Pasmo przemysłowe (Żyrardów - T), pasmo mieszkaniowe (wzdłuż Wisły), na skrzyżowaniu pasm centra usługowe. Próba wydzielenia centrów na obrzeżach (II rzędu), które przejmą część funkcji z centr znajdujących się w centrum. Przed wojną był koncepcja podziału Polski na 3 strefy południkowe A, B, C, które różnią się sposobem ich traktowania, mają inne problemy. Po II wojnie światowej. 1946r.-dekret o planowanym zagospodarowaniu kraju. Trójszczeblowość planowania przestrzennego: lokalny, regionalny, krajowy. Centralną instytucją było wtedy Główny Urząd Planowania Przestrzennego. Podjęto studium planu krajowego. Określał tendencje kierunkowe w planie krajowym. Podzielono horyzont czasowy na okres: I. odbudowy W dziedzinie rolnictwa z przeludnionych terenów następuje zaludnienie zach. i pn. ziem Polski. W dziedzinie przemysłu: nie poszukiwano nowych miejsc pracy, uruchomiono tam gdzie się dało, gdzie coś było: Łódź, Warszawa, Kielce, Podkarpacie. Gdańsk. W dziedzinie usług - odbudowa miast i miasteczek (centrów usługowych) II.uprzemysłowienia W dziedzinie rolnictwa - przenoszenie się nadwyżki ludności wiejskiej do nowopowstałych centrów przemysłowych. W dziedzinie przemysłu - dwa kierunki: albo można było zdeglamerować nadmierną koncentrację w katowickim (koncepcja rozbudowy sąsiednich ośrodków), albo na terenach najbardziej zaniedbanych stworzyć nowe okręgi przemysłowe (Piła, Białystok). W praktyce powstały nowe okręgi i rozwinęły się okolice Katowic. W dziedzinie usług - sieć ośrodków świadczących usługi. W roku 50 badacze stwierdzili, że mamy dalej 3 strefy południkowe, które różnią się pod względem priorytetów. Maksymalna koncentracja ludności i przemysłu ma kształt odwróconej litery T z sercem w katowickim. W roku 1970 - schemat struktury przestrzennego zagospodarowania Polski, w promieniu 300 km od Katowic zlokalizowano szereg ośrodków surowcowych: Turoszów — węgiel brunatny, Lublin - miedź, Konin - węgiel brunatny, Płock - ropa naftowa, Puławy - azoty, Tarnobrzeg - siarka. Powstają nowe okręgi przemysłowe. Rozwój przemysłu miał charakter ekstensywny. Wzrost produkcji wiązał się ze wzrostem zatrudnienia. Przemysł wchłaniał ogromne liczby ludności ze wsi. W efekcie rozwoju ośrodków nowych litera T się wypełniła i powstał trójkąt z wierzchołkiem w Gdańsku.	Trójkąt obejmuje niewiele więcej niż połowę teryt. Polski, na obszarze -6- poza trójkątem pozostały 2 większe aglomeracje: Szczecin i Białystok.Na początku lat 80 czołowi badacze stworzyli koncepcje rozwoju przestrzennego Polski: 1) koncepcja Leszczyńskiego - system aglomeracji miejskich. Przede wszystkim rozwój wielkich aglomeracji. Do istniejących dojdą nowe. 2) koncepcja Malisza i Zaręby - koncepcja układu węzłowe - pasmowego. Węzły - główne aglomeracje, pasy łączące węzły - osie rozwoju.3) koncepcja Zawadzkiego - koncepcja policentrycznej umiarkowanej koncentracji. Policentrycznej, bo rozwój miał charakter policentryczny, rozwój sieci głównych stolic regionalnych. Koncentracji - ściąganie ludzi do miasta. Umiarkowany - bo nie ma z tymi ludźmi, co robić. Rok 1985 - identyfikacje problemów1) stan przestrzennego zagospodarowania kraju 2) uwarunkowania z zakresu środowiska przyrodniczego i problematyki wodnej• pokazano obszary ekologicznego zagrożenia • obszary szczególnie chronione • zanieczyszczone odcinki rzek • rejony o szczególnych trudnościach zaopatrzenia w wodę 3) uwarunkowania związane z demografią osadnictwem, rolnictwem (gospodarcze). Pokazano bariery rozwoju:• woda• niedorozwój infrastruktury technicznej• obszary rolnicze o dobrej glebie • próba wydzielenia rejonów, gdzie są trudności z siłą roboczą4) zarys polityki przestrzennej • główne węzły - stwierdzono, że są aglomeracje, które powinny być objęte zakazem otwarcia nowych ośrodków • ciągi infrastruktury, które powinny być zmodernizowane • wydzielenie obszarów, które czymś się charakteryzują: obszary konfliktów funkcjonalnych III. Urbanizacji KONCEPCJA POLSKA 2000 PLUSW Polsce pojawiła się potrzeba opracowania nowej koncepcji zagospodarowania przestrzennego. Podjął się tego zespół pod dyrekcją prof. Kołodziejskiego. Koncepcja ta musi brać pod uwagę wszystko to co mamy. Jeżeli przyjmiemy, że podstawą jest polityka równoważenia rozwoju to musimy powiedzieć o celach strategicznych:1) jeżeli celem strategicznym będzie efektywny rozwój ekonomiczny to w polityce przestrzennej Polski będzie to kształtowanie struktur przestrzennych, które ten rozwój umożliwią 2) jeżeli celem strategicznym będzie poprawa standardu społecznego to w polityce przestrzennej Polski będzie to kształtowanie ośrodków pracy, zamieszkania ł usług 3) jeżeli celem strategicznym będzie ochrona i kształtowanie środowiska to w polityce przestrzennej Polski będzie to hamowanie struktur przestrzennych powodujących zastój, a uniemożliwiają rozwój. Model struktury przestrzennej Europy (tzw. banan europejski) a) I - rzędne obszary rozwinięte b) II - rzędne obszary rozwinięte c) Nowy układ koncentracji gospodarki zwany łukiem śródziemnomorskim d)Obszar środkowoeuropejski (część Polski, część Węgier) Konieczne jest zobaczenie Polski w kontekście europejskim.
-7- Z tego kontekstu bierzemy rzeczy, które maja wpływ na zagospodarowanie przestrzenne Polski: 1) regiony współpracy - Grupa Wyszechradzka, kraje Bałtyckie, inicjatywa środkowoeuropejska. Sądzi się, że utworzy się coś w rodzaju obszaru współpracy krajów znad Bałtyku 2) euroregiony - obszary na granicach, które podejmują współpracę (np. Bug, Pradziad, Tatry). Myśli się kategoriami całego obszaru (po obu stronach granicy), zakładając, że ta współpraca przyniesie po obu stronach korzyści stan - to co mamy - jest punktem wyjścia do koncepcji Polska 2000 plus. Są to aglomeracje, okręgi przemysłowe, ciągi infrastruktury, zasięgi oddziaływania aglomeracji, lasy, surowce, drogi. Pokazujemy pewne elementy: a)Obszary zagrożenia deficytem wody - środkowa Polska (katowickie, krakowskie, wrocławskie) b)Sieć osadnicza - o Polsce myśli się w kategoriach zaplecza wielkich aglomeracji. Punktem wyjścia jest utworzenie 8.9 wielkich aglomeracji, a reszta obszaru kraju działa pod ich kątem (zaplecza aglomeracji). Nie zawsze jednak da się tak podzielić. c) Problematyka rolnicza - koncentracje gruntów rolnych, gdzie są gleby najlepsze i najgorsze. Szczególnym problemem są obszary występowania byłych PGR d)Problematyka przemysłowa - obszary restrukturyzacji (poprawy struktury przemysłowej) rejon katowicki, wałbrzyski, łódzki, są to okręgi, które wymagają istotnych przemian strukturalnych. Najlepiej radzi sobie okręg łódzki. e) Problem infrastruktury komunikacyjnej -jaki powinien być układ autostrad, linii kolejowych, dróg lotniczych i żeglugi promowej. Największy jest problem autostrad. Mamy autostradę z Frankfurtu nad Odrą do Terespola, E40, Al, A2, pn -pd, która jest strategicznie ważna. Należy szczególnie eksponować linie pn - pd , bo to jest ważne w sensie strategicznym, a nie rozwijanie funkcji tranzytowych wsch - zach. Planowano autostradę Wrocław - Łódź i autostradę na zachodzie biegnącą od Szczecina do granicy z Czechami. Cześć osób przeciwstawiła się, bo biegła by ona przez tereny mało zaludnione. Nie biegnie przez Poznań i Wrocław. Osobnym problemem jest przejście przez Warszawę Kolej - mówimy o uzupełnieniu, l, 2 szlaki, które usprawnią układ komunikacyjny. Raczej jest mowa o unowocześnieniu a nie o budowie nowych linii. f) Kwestie ekologiczne - przyjęto koncepcję „krajowa sieć ekologiczna". Zakłada się potrzebę istnienia korytarzy ekologicznych. Parki, ale w połączeniu ze sobą. Teren zielony bez łączności z innym jest mało wartościowy. Wielkim korytarzem mogą być doliny rzek np. Wisły.	Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarow. Polska 2000 Plus -8-Nawiązuje do modelu gospodarki równoważenia rozwoju. Model, nie narusza równowagi ekologicznej - model zrównoważonego, samopodtrzymującego się rozwoju. Jako coś innego niż model dynamicznego wzrostu gospodarczego. Model zrównoważenia rozwoju. Główne elementy to węzły, pasma i strefy. 1)węzły - mówimy o potencjalnych biegunach polaryzacji - wielkie aglomeracje. Tam będzie największa aktywność, rozwój, przedsiębiorczość, będą najbardziej konkurencyjne. Tu wyróżnia się: a) metropolię społeczną b) europejskie ośrodki polaryzacji (Gdańsk, Szczecin) c) ośrodki rekreacji 2) pasma przyspieszonego rozwoju-I rzędu o znaczeniu europejskim: • Berlin - Łódź - Warszawa • Na pd Wrocław - Opole • I chęć żeby istniało pasmo z pn na pd. (tej osi jakby nie ma) 3)strefy wielofunkcyjnego ekologicznie uwarunkowanego rozwoju Zoning strefowanie - traktowanie obszarów w zróżnicowany sposób: a) strefa przyspieszonego rozwoju stymulowanego przez integrację z europejską (Śląsk, Wielkopolska. Gdańsk). W ramach tego obszaru są szczególne tereny restrukturyzacji przemysłu b) strefa przełamywania recesji pn Polski z wyjątkiem Gdańska. Tam jest najwyższa stopa bezrobocia. Obszary byłego PGR. Nie rozwinęły się duże centra handlowe c) obszary wschodnie, które wymagają rozwijania. Tam nie nastąpił rozwój. Te tereny są opóźnione. Oczekuje się przyspieszenia rozwoju, stworzenia bodźców. Trzeba je stopniowo przekształcać. d) Strefy podmiejskie wielkich aglomeracji pod Łodzią, Warszawą. Istotnym elementem jest podział regionalny Polski: • konsekwent. byłoby utworzenie 8 regionów, lniekonsekwencja- ściana wschodnia jest słaba. Trzeba utworzyć Rzeszów, żeby wypełnić dziurę. Rzeszów jest skazany na rozwój. 2 niekonsekwencja - utworzenie Olsztyna, żeby wypełnić dziurę. • Obecnie jest 16 województw - rola funkcji administracyjnej jest ogromna. Posiadanie jej ma duże znaczenie dla ośrodka. Opole tracąc funkcję administracyjną straciłoby wiele. Układ policentryczny To jest punkt wyjścia dla polityki regionalnej Są istotne dysproporcje w rozwoju gospodarczym Polski: a) poziom bezrobocia - Katowice, Kraków, Warszawa, Poznań - mała stopa bezrobocia, pas na północ - najwyższa stopa bezrobocia b) napływ kapitału - liczba spółek z udziałem kapitału zagranicznego - największa koncentracja kapitału zagranicznego w Warszawie i pod nią, województwa zachodnie. Wrocław, Poznań, Szczecin, Gdańsk, Łódź. Na wschodzie kapitał zagraniczny właściwie nie wpływa. c) wartość kapitału zagranicznego - największa: bielskie, Warszawa, Poznań, pas na zachodzie, słabiej jest na wschodzie i w centrum. Jednym z kanonów polityki przestrzennej jest wyrównanie dysproporcji, żeby dźwignąć obszary zacofane, pomagać finansowo obszarom gdzie mamy szansę uzyskać największe efekty i żeby zostawić obszary zacofane, bo to jest marnowanie pieniędzy.	d) miesięczne wynagrodzenie brutto - największe: legnickie, -9-piotrkowskie, płockie, konińskie, katowickie (województwa surowcowe) STUDIUM ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA (REGIONU) Studium to służy określeniu uwarunkowań, celów i kierunków polityki przestrzennej. Zawarte w studium ustalenia nie mają charakteru prawa (tylko plan miejscowy jest przepisem gminnym). Trzeba zestawić cele województwa z zadaniami centralnymi, rządowymi kraju. Tok prac nad studium:1)faza dotycząca bazy poznawczej - bierzemy istniejące, opracowane materiały (plany, opracowania, ekspertyzy, opracowania specjalistyczne). Trzeba wykorzystać wiedzę z tych materiałów, przeanalizować podane tam rozwiązania. Ustalamy punkt wyjścia 2)faza diagnozy stanu - musi pozwolić na uchwycenie uwarunkowań rozwoju, różnych komplikacji, które ograniczają pole manewru, gdzie problemy występują w sensie ograniczającym i inspirującym. Analiza uwarunkowań pozwala ukazać: - konflikty - bariery, których pokonanie warunkuje lepszy rozwój obszaru - preferencje, które wynikają z aktualnego stanu zagospodarowania. Pewna możliwość wykorzystania terenu. 3) faza koncepcji rozwoju — przedstawia podstawowe cele i kierunki rozwoju przestrzennego województwa ogółem. Dlatego konieczne jest wypracowanie strategii rozwoju. Ze strategii wynikają cele gospodarcze, a z nich cele przestrzenne. Generalnie cele zagospodarowania przestrzennego trzeba rozpatrywać w różnych aspektach. Wyróżniamy: a) cele związane z utrzymaniem stanu - przede wszystkim ochrona wartości przyrodniczych i kulturowych b)cele ukierunkowane na poprawę funkcjonowania - restrukturyzacja funkcjonalno -przestrzenna pewnych układów, nastawiono na adaptacje pewnych nowych rzeczy c) cele związane z otwarciem na przyszłość - wykorzystanie rezerw, tworzenie nowych warunków rozwoju. Trzeba pokazać pewne kierunki, które wynikają z celów. Trzeba poszukiwać szans realizacji poszczególnych celów przez wykorzystanie posiadanych walorów (zasobów). Trzeba pokazać wewnętrzne zróżnicowanie strukturalne. Na ile jest region jednorodny lub różnorodny w sferze ekologicznej, społecznej, produkcyjnej, infrastruktury technicznej. Trzeba uwzględnić czynnik czasu. Pokazać dynamikę przeobrażeń w jakimś okresie. Koncepcja zagospodarowania przestrzennego musi uwzględniać: • rolę województwa w kraju • funkcję i potencjał głównych elementów sieci osadniczej • obszary problemowe • obszary objęte specjalną ochroną • układy infrastrukturalne i komunikacyjne 4) faza realizowania polityki przestrzennej na szczeblu regionalnym
POLITYKA PRZESTRZENNA PAŃSTWA -10- Polityka rządowa:- koncepcja polityki przestrzennej zagospodarowania kraju. - studia uwarunkowań i kierunków przestrzennego zagospodarowania gmin Szczebel wojewódzki jest szczeblem samorządowym. Podstawowe cele zmian w zagospodarowaniu terenu to: - poprawa jakości życia - zwiększenie efektywności gospod. - tworzenie ładu przestrzennego Polityka przestrzenna dla województwa powinna być ukazana w ujęciu strefowym. Studium składa się z dwóch części: a./ opisowej - pokazujemy uwarunkowania rozwoju, cele, wykaz zadań rządowych. b./ graficznej - ustalenia pokazujemy na obrazkach i mapach. Plan regionalny województwa opolskiego nie jest w/w studium. a)układ strefowy /strefa A - najbardziej uprzemysłowiona /strefa B -rolna /strefa leśna na pn. /na to nakłada się układ węzłowy / bariery - obszary pod presją przemysłu - ośrodki rekreacji - strefa ochrony wód podziemnych - parki krajobrazowe PROBLEMATYKA MIEJSKA Problematyka geograficznego położenia miasta. Lokalizację oceniamy w dwóch aspektach: a) lokalizacja generalna - usytuowanie miasta w stosunku do innych regionów, miast, połączeń komunikacyjnych - do innych elementów geograficznych b) lokalizacja szczegółowa - w odniesieniu do elementów topograficznych (rzeka, wzgórze) POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE OGÓLNE MIASTA Analizy tego położenia pozwalają zaobserwować pewne typowe położenia: 1) położenie, którego istotą jest centralność położenia miasta społecznego, spełniającego funkcję administracyjną. Przeniesienie stolicy w głąb kraju. Daje to korzyści administracyjne związane z zarządzaniem, polityczne związane z obroną, ekonomiczne związane z budową sieci komunikacyjnej, powiązań (np. Madryt, podobna sytuacja w Brazylii) 2) położenie stykowe - położenie na granicy 2 środowisk. Na przykład: a) u podnóża gór ciąg miast (płw. Apeniński) b) położenie na styku morza i lądu/- położenie przesmykowe (np. Singapur)/- położenie w głęboko wciętej zatoce/ - położenie przy ujściu dużego systemu rzecznego c) na granicy pustyni i terenów nie pustynnych (u podnóża gór Atlas) 3) położenie związane z górami a) śródgórskie (podgórskie) u zbiegu dolin górskich (Krosno, Nowy Sącz) b) podprzełęczowe 4) położenie komunikacyjne 6./I. /. Na terenach nizinnych lokalizacja miast wiąże się z rzeką, która odgrywa dużą role (może być barierą bądź szlakiem komunikacyjnym). Charakterystyczne lokalizacje związane z rzeka: a) położenie przeprawowe b) położenie przyujściowe (Nowy Jork, Londyn) c) położenie u zbiegu rzek (w widłach rzek) (Frankfurt, Berlin) d) położenie związane z początkiem żeglugowego odcinka rzeki, gdzie następuje zmiana transportu te położenia mogą się kumulować. 6./. II. /. Położenie przy węzłach kolejowych	-11- LOKALIZACJA SZCZEGÓŁOWA Związanie miasta z cechami fizyczno. - geograficznymi terenu tj. ukształtowanie powierzchni, klimat, hydrografia, geologia, rzeźba terenu. W sensie historycznym na lokalizacje miasta miały wpływ: - walory obronne - na górze lub wyspie - łatwość przejścia przez rzekę - występowanie bogactw naturalnych jako podstawa rozwoju miasta w wielkich okręgach przemysłowych (Zagłębie Ruhry, Z. Górnośląskie) - miasta, o których rozwoju zadecydowały walory krajobrazowe doceniane przez miliony ludzi (Zakopane) - miasta, których rozwój nie ma związku z walorami terenu, ale z przekonaniami ludzi (Lourdes, Mekka) walory poza przyrodnicze Cechy fizyczno — geograficzne terenu istotne dla rozwoju i lokalizacji 1) czynniki geologiczne: - zasoby naturalne - wytrzymałość gruntu - skaliste podłoże miało wpływ na charakter zabudowy Nowego Jorku. Można było tam bez obaw stawiać wieżowce na podłożach mniej wytrzymałych. Jednak wiąże się to ze wzrostem kosztów.-trzęsienia ziemi - trzeba się z nimi liczyć i budując należy stosować odpowiednie technologie (urządzenia eliminujące drgania, specjalne konstrukcje mostów, itp.) - wytrzymałość materiałów budowlanych — typ stosowanych materiałów ma istotne znaczenie - jakość i dostępność materiałów budowlanych 2)ukształtowanie powierzchni, które wpływa na fizjonomię i morfologię miasta. Miasto, albo próbuje się dopasować do układu ukształtowania powierzchni albo abstrahuje od niego. Miasto, które się rozwija adoptuje nietypowe formy terenu. Na obszarach pofałdowanych ulice są kręte, komunikacja jest dostosowana do terenu - stabilność gruntu - zbocza otaczające miasto mogą być zachowane jako tereny zielone lub zabudowane do samego szczytu. Na zboczach w szybkim tempie następuje proces erozji lub obsuwanie gruntu. Zbocza wymagają specjalnych zabezpieczeń, wzmocnień. Generalnie powinno się na zboczach zachować tereny zielone - doliny rzeczne - często dzieli miasto na dwie części. Naturalna jest asymetria rozwoju - głęboko wcięta dolina kanalizuje rozwój miasta 3) cechy klimatu - wpływ czynników klimatycznych nie jest tak bardzo widoczny jak ukształtowania terenu, jednak maja wpływ na rozwój miasta. Ważnym elementem jest: - temperatura - wiąże się z rozwojem przestrzeni zamkniętych. Duża ilość przestrzeni zamkniętych: pasaż, podziemia podnoszą poziom życia w miastach gdzie są spadki temperatury. Tam handel i usługi są umieszczane pod ziemią albo pod dachem (np. nad Wielkimi Jeziorami), natomiast w krajach arabskich, Hiszpanii ulice są wąskie by zapewnić cień. 4) cechy hydrologiczne - odgrywają pierwszoplanową rolę w rozwoju i lokalizacji miasta. Może to być np. przejście przez rzekę, walory obronne, widły rzeki dla celów handlowych. Najlepiej jak te elementy nakładają się na siebie.	-12- Ważnym elementem jest reżim rzeki. O znaczeniu tego elementu decyduje strefa klimatyczna: - w klimacie umiarkowanym rzeka jest spokojniejsza, zintegrowana z miastem. Spełnia funkcję komunikacyjną i rekreacyjną. Czasami jest osią rozwoju miasta (Sekwana w Paryżu, Dunaj w Budapeszcie) - w krajach tropikalnych wilgotnych reżim rzeki jest mniej ustabilizowany (Bangkok. Kinszasa) stanowi pewien problem - w strefie klimatów równikowych, gdzie występuje pora deszczowa i sucha, rzeka zaznacza swoją obecność w sposób gwałtowny. Rzeka nie jest żeglowna, jej sąsiedztwo wiąże się z zagrożeniami - w strefie śródziemnomorskiej miasto nie wiąże swojej lokalizacji z rzeką (Ateny, Barcelona, Tunis) wyjątkiem jest Rzym i Kair - klimat monsunowy charakterystyczne jest zalewanie miast Reżim rzeki w każdym kraju jest istotną informacją dla planowania urbanistycznego. Strefy zalania powinny być ściśle wydzielone - bieg rzeki wpływa na układ komunikacyjny w mieście - Szczególny przypadek, kiedy sieć wód kształtuje miasto występuje w przypadku lagun (Wenecja, Sztokholm) - Kiedy miasto jest zlokalizowane na wybrzeżu morskim występują takie same analogie jak w przypadku rzeki
WARTOŚĆ TERENÓW MIEJSKICH -13- W momencie powstania teoria ta odnosiła się do terenów rolnych. W zależności od usytuowanego terenu koszty były zróżnicowane. Zależały od: - poziomu żyzności gleby - kosztów transportu, które wynikają z lokalizacji Oznacza to, że lokalizacja wpływa na koszty, produkcji rolnej. W rezultacie jedni mają z użytkowania gruntu większy zysk (gospodarują w lepszych warunkach) niż inni. Renta gruntowa (różniczkowa pierwsza) - nadwyżka z użytkowania w lepszych warunkach Producenci rolni dążą do zajęcia działek, które zapewnią najwyższą rentę. Rośnie popyt i cena tych terenów. Pojęcie renty pojawiło się w teorii Thunena. Renta rolna a renta budowlana Teoria renty rolnej jest podstawą teorii renty budowlanej. W koncepcji renty budowlanej centrum miasta spełnia taką samą rolę jak rynek zbytu w teorii renty rolnej. Oznacza to, że im bliżej centrum miasta jest położony jest dany teren tym większa jest jego wartość. Miasto się rozwija, powiększa się śródmieście. Tereny kiedyś marginalne stają się terenami w pobliżu centrum i rośnie ich wartość. Rozwój gospodarczy miasta powoduje wzrost cen działek. Różnice między rentą rolną a rentą budowlaną dotyczą źródeł powstawania. W przypadku renty rolnej cecha, która wpływa na wysokość renty są walory przyrodnicze. Odpowiednikiem w rencie budowlanej są te walory fiz. - geogr., które umożliwiają intensywną zabudowę i użytkowanie. Odpowiednikiem położenia w stosunku do rynku zbytu w rencie rolnej jest w rencie budowlanej dostępność danego terenu. Wraz z rozwojem techniki znaczenie warunków fiz. - geogr. maleje, ale to wiąże się ze wzrostem kosztów. Dostępność terenu ma coraz większe znaczenie. Największa dostępność mają tereny przy centrum. Rynek terenów wiejskich i miejskich wymaga odrębnego traktowania. Rys. Renta gruntowa i renta budowlana Na terenie miasta popyt i cena terenu wynikają z popytu, który wiąże się z rozwojem miasta i przyrostu ludności. Wartość renty budowlanej jest wyższa niż rolnej. Wynika to z tego, że dochody z jednostki terenów miejskich są wyższe niż terenów rolnych.	-14- Granica między rynkiem terenów miejskich i wiejskich jest linia, gdzie następuje zrównanie cen terenów użytkowanych w sposób miejski z wiejskim. Wraz z rozwojem miasta linia ta przesuwa się na zewnątrz. Cena gruntów w mieście jest wyrazem relacji zachodzącej między popytem, który wiąże się z rozwojem miasta i przyrostem ludności a podażą ziemi (rezerwami terenów). Tam gdzie rezerwy są ograniczone to cena jest wyższa. Cena gruntów wynika także z przydatności działki do pełnienia określonych funkcji. Cena działki jest tym większa im większe zyski może przynieść działalność prowadzona na niej w przyszłości. Inwestor działki chce uzyskać jak największe zyski w stosunku do poniesionych nakładów. Im wyższa cena działki tym większa intensywność użytkowania ziemi. Dąży do maksymalnego zysku, a to wiąże się z wydatkami na inwestycje. Rys. Krzywe oferowanych stawek ceny. W centrum najbardziej opłacalny jest handel i usługi. Jeżeli oddalamy się od centrum szybko spada opłacalność handlu i usług. Mieszkaniówka przynosi tam większe dochody. Następnie dochody przynoszą tereny przemysłowe. Tak tworzy się struktura przestrzenna użytkowania terenów w mieście. Przestrzenne zróżnicowanie wartości terenów wewnątrz obszarów miasta wpływa na związek renty z ceną gruntu. Największą wartość renty mają tereny o najwyższej dostępności i niskich kosztach transportu. W CBD ceny są najwyższe. Im dalej od centrum tym wartość terenu spada z tą modyfikacją, że podwyższona wartość terenu występuje wzdłuż ciągów komunikacyjnych i tam gdzie ciągi te krzyżują się	USTAWA O GOSPODARCE NIERUCHOMOŚCIAMI . -15- 1.Ustawa określa: (zasady) - gospodarowanie nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa oraz własność gminy - podział nieruchomości - scalania i podziału nieruchomości - pierwokupu nieruchomości - wywłaszczania nieruchomości i zwrotu wywłaszczonych nieruchomości - udziału w kosztach budowy urządzeń infrastruktury technicznej - wyceny nieruchomości - działalności zawodowej, której przedmiotem jest gospodarowanie nieruchomości 2.Centralnym organem administracji rządowej w sprawach gospodarki nieruchomościami jest Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, a jego organem doradczym jest Państwowa Rada Nieruchomości. 3.Nieruchomość gruntowa - grunt wraz z częściami składowymi, z wyłączeniem budynków i lokali, jeżeli stanowią odrębny przedmiot własności. Zasób nieruchomości - nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa lub gminy (nieoddane na wieczyste użytkowanie, nieobciążone prawem do użytkowania) 4. w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej następuje w drodze przetargu lub w drodze bezprzetargowej. 5. Warunki zbycia nieruchomości w drodze przetargu obwieszcza się w ogłoszeniu o przetargu 6. Nieruchomości są sprzedawane lub oddawane w użytkowanie wieczyste w drodze przetargu. 7. Nieruchomość jest zbywalna w drodze bezprzetargowej gdy: - gdy jest zbywalna osobie, której przysługuje pierwszeństwo jej nabycia (art.34) - nabycie następuje między Skarbem Państwa a gminą - jest zbywalna na zasadach z art. 68 ust. l ppkt.2 - zbycie następuje na drodze zamiany lub darowizny - sprzedaż nieruchomości następuje na rzecz jej użytkownika wieczystego - przedmiotem nabycia są części nieruchomości, niezbędne do poprawienia warunków zagospodarowania nieruchomości przyległej, stanowiącej własność lub oddanej w użytkowanie wieczyste osobie, która zamierza tę część nabyć, jeżeli nie mogą być zbyte jako odrębne nieruchomości. - ma stanowić wkład niepieniężny (aport) do spółki lub wyposażenie nowo tworzonej państwowej lub komunalnej osoby prawnej, lub majątek tworzonej fundacji. 8.Wojewoda ( w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa), a rada gminy(w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność gminy), na drodze zarządzenia lub uchwały, mogą zwolnić z obowiązku zbycia w drodze przetargu nieruchomości przeznaczone pod: - budownictwo mieszkaniowe - realizację urządzeń infrastruktury technicznej - inne cele publiczne, jeżeli cele te będą realizowane przez podmioty, dla których są celami statutowymi i których dochody przeznacza się na działalność statutową. Przepis ten stosuje się również, gdy sprzedaż nieruchomości następuje na rzecz osoby, która dzierżawi nieruchomość na podstawie umowy zawartej, na co najmniej 10 lat, jeżeli nieruchomość ta została zbudowana na podstawie zezwolenia na budowę.
-16- 9.W ogłoszeniu o przetargu podaje się informacje zamieszczone w wykazie oraz czas, miejsce i warunki przetargu. Ogłoszenie wywiesza się w siedzibie urzędu rejonowego albo urzędu gminy. 10. Przed ogłoszeniem przetargu rozpatruje się wnioski osób uprawnionych do nabycia nieruchomości w drodze bezprzetargowej. 11.Jeżeli pierwszy przetarg zakończył się negatywnie, przeprowadza się drugi (organ może obniżyć cenę wywoławczą). Jeśli drugi skończy się negatywnie właściwy organ ma obowiązek organizowania dalszych przetargów, (nieruchomość może być zbyta w drodze rokowań, za cenę ustaloną w tych rokowaniach).12. Przetarg przeprowadza się w formie przetargu: -ustnego nieograniczon. -ustnego ograniczon. -pisem. nieograniczon. -pisemn. ograniczonego Przetarg ustny ma na celu uzyskanie najwyższej ceny. Przetarg pisemny ma na celu wybór najkorzystniejszej oferty. Nieograniczony - wszyscy chętni Ograniczony - np. tylko wykonawcy polscy, najkorzystniejsza oferta. Muszą być co Daj mniej dwie osoby żeby był przetarg. W przetargu nie mogą brać udziału osoby, które nie wywiązały się ze zobowiązań. Możemy go ukarać i przez 3 lata nie będzie wykonywać remontów. Najprostszy to przetarg ustny - licytacja. USTAWA O GOSPODARCE NIERUCHOMOŚCIAMI . 1.Ustawa określa: (zasady) - gospodarowanie nieruchomościami stanowiącymi własność Skarbu Państwa oraz własność gminy - podział nieruchomości - scalania i podziału nieruchomości - pierwokupu nieruchomości - wywłaszczania nieruchomości i zwrotu wywłaszczonych nieruchomości - udziału w kosztach budowy urządzeń infrastruktury technicznej - wyceny nieruchomości - działalności zawodowej, której przedmiotem jest gospodarowanie nieruchomości 2.Centralnym organem administracji rządowej w sprawach gospodarki nieruchomościami jest Prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, a jego organem doradczym jest Państwowa Rada Nieruchomości. 3.Nieruchomość gruntowa - grunt wraz z częściami składowymi, z wyłączeniem budynków i lokali, jeżeli stanowią odrębny przedmiot własności. Zasób nieruchomości - nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa lub gminy ( nie oddane na wieczyste użytkowanie, nie obciążone prawem do użytkowania) 4.w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowej następuje w drodze przetargu lub w drodze bezprzetargowej. 5. Warunki zbycia nieruchomości w drodze przetargu obwieszcza się w ogłoszeniu o przetargu 6. Nieruchomości są sprzedawane lub oddawane w użytkowanie wieczyste w drodze przetargu.	-17- 7. Nieruchomość jest zbywalna w drodze bezprzetargowej gdy:- gdy jest zbywalna osobie, której przysługuje pierwszeństwo jej nabycia (art.34) - nabycie następuje między Skarbem Państwa a gminą - jest zbywalna na zasadach z art. 68 ust. l ppkt.2 - zbycie następuje na drodze zamiany lub darowizny - sprzedaż nieruchomości następuje na rzecz jej użytkownika wieczystego - przedmiotem nabycia są części nieruchomości, niezbędne do poprawienia warunków zagospodarow. nieruchomości przyległej, stanowiącej własność lub oddanej w użytkowanie wieczyste osobie, która zamierza tę część nabyć, jeżeli nie mogą być zbyte jako odrębne nieruchomości. - ma stanowić wkład niepieniężny (aport) do spółki lub wyposażenie nowo tworzonej państwowej lub komunalnej osoby prawnej, lub majątek tworzonej fundacji. 8.Wojewoda ( w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa), a rada gminy(w odniesieniu do nieruchomości stanowiących własność gminy), na drodze zarządzenia lub uchwały, mogą zwolnić z obowiązku zbycia w drodze przetargu nieruchomości przeznaczone pod: - budownictwo mieszkaniowe - realizację urządzeń infrastruktury technicznej - inne cele publiczne /jeżeli cele te będą realizowane przez podmioty, dla których są celami statutowymi i których dochody przeznacza się na działalność statutową. Przepis ten stosuje się również, gdy sprzedaż nieruchomości następuje na rzecz osoby, która dzierżawi nieruchomość na podstawie umowy zawartej na co najmniej 10 lat, jeżeli nieruchomość ta została zbudowana na podstawie zezwolenia na budowę. 9.W ogłoszeniu o przetargu podaje się informacje zamieszczone w wykazie oraz czas, miejsce i warunki przetargu. Ogłoszenie wywiesza się w siedzibie urzędu rejonowego albo urzędu gminy. 10. Przed ogłoszeniem przetargu rozpatruje się wnioski osób uprawnionych do nabycia nieruchomości w drodze bezprzetargowej. 11.Jeżeli pierwszy przetarg zakończył się negatywnie, przeprowadza się drugi (organ może obniżyć cenę wywoławczą). Jeśli drugi skończy się negatywnie właściwy organ ma obowiązek organizowania dalszych przetargów, (nieruchomość może być zbyta w drodze rokowań, za cenę ustaloną w tych rokowaniach). 12. Przetarg przeprowadza się w formie przetargu: - ustnego nieograniczonego - ustnego ograniczonego - pisemnego nieograniczonego - pisemnego ograniczonego	-18- Przetarg ustny ma na celu uzyskanie najwyższej ceny. Przetarg pisemny ma na celu wybór najkorzystniejszej oferty. Nieograniczony - wszyscy chętni Ograniczony - np. tylko wykonawcy polscy, najkorzystniejsza oferta. Muszą być co Daj mniej dwie osoby żeby był przetarg. W przetargu nie mogą brać udziału osoby, które nie wywiązały się ze zobowiązań. Możemy go ukarać i przez 3 lata nie będzie wykonywać remontów. Najprostszy to przetarg ustny - licytacja. Rozdział IV ustawa o zamówieniach publicznych Porównanie planowania przestrzennego do innych nauk: a) najbardziej spokrewnione są: geografia ekonomiczna i planowanie przestrzenne. Wspólnym przedmiotem badań są systemy społeczno - gospodarcze (jak się zachowują w środowisku przyrodniczym, organizują i rozwijają). Różnice polegają na odmiennym akceptowaniu: geografia ekonomiczna akcentuje silniej związki działalności społeczno - gospodarczej ze środowiskiem przyrodniczym, a planowanie przestrzenne także związki z technicznym zagospodarowaniem miast, regionów i kraju. b) Na otoczenie, w którym działa i rozwija się gospodarka przestrzenna, oprócz nauk pokrewnych, składa się wiele dyscyplin współdziałających: - urbanistyka - nauka o budowie, rozbudowie i planowaniu miast - demografia regionalna - socjologia miast i wsi - ekonomika środowiska - ekologia Teorie: pasterstwo las Rys. Strefy rolnicze. Strefy Rolnicze - Thunen - zajmował się układem stref rolniczych wokół miasta będącego rynkiem zbytu dla produktów rolnych. Jego zdaniem każdy kawałek ziemi jest użytkowany w taki sposób, iż daje największą rentę tj. różnicę między przychodami ze sprzedaży i kosztami transportu.

-19- Lokalizacja przedsiębiorstwa przemysłowego — A. Weber C — ośrodek konsumpcji m1, M2 - źródła zaopatrzenia w surowce P - węzeł (użytkowany w punkcie równowagi sił), jest to punkt optymalnej lokalizacji przedsiębiorstwa przemysłowego jeśli za kryterium optymalności przyjmujemy minimalne koszty transportu Rys. Lokalizacja przedsiębiorstwa przemysłowego. system osadniczy - W. Christaner - wykorzystuje on tzw. teorię miejsc centralnych, które jest źródłem dóbr, usług świadczonych na rzecz otaczającego je obszaru. Strefy oddziaływania wszystkich miejsc centralnych tworzą siatkę heksagonalną, całkowicie wypełniającą przestrzeń. Ośrodki o różnym stopniu centralności tworzą hierarchię od najmniejszego ośrodka do ośrodka regionu. Ogólna teoria gospodarki przestrzennej - A. Losch - stworzył pierwszą ogólną teorię gospodarki przestrzennej. Zmienił dotychczasowe (rozwinął) teorie np. do teorii Webera za kryterium optymalnej lokalizacji przyjął maksymalizację zysku, do teorii Thunena bardziej realistyczne przesłanki. Jego zdaniem idealnym ekonomicznie kształtem obszaru rynkowego jest sześciobok foremny (heksagon) (pokrywa całą równinę i najmniej różni się od koła). Elementy struktury przestrzennej miasta: - morfologia miasta - plan miasta, układ przestrzenny miasta, jego fizjonomia, wygląd - struktura społeczno - demograficzna w układzie przestrzennym - społeczne układy wewnątrz miasta - struktura funkcjonalno - przestrzenna - rozmieszczenie funkcji w przestrzeni miasta Problematyka morfologii miasta Miasta mają różnorodną złożona fizjonomię. Urządzenia miasta są trwalsze niż ludzie. Wyróżnia się 2 rodzaje układu przestrzennego miasta: regularne - prosty układ bloków, ulic. Rezultat pewnej idei urbanistycznej. W momencie tworzenia tej formy były najlepiej przygotowane do funkcji, które miasto miało pełnić. Może być wynikiem jednorazowego założenia lub przebudowy - dostosowania do lepszego życia (np. San Francisco, Tokio) nieregularne - kręty przebieg ulic przecinających się pod różnymi kątami, nieregularne place. Układ miasta chaotyczny, dostosowany do topografii. Może powstać w wyniku dominacji czynnika funkcjonalnego, topograficznego. Analiza koncepcji pozwala wyróżnić 3 układy regularne: 1) prostokątny - sieciowy - łatwy do zaprojektowania. Podział daje kostki administracyjne Dogodny architektonicznie, komunikacyjnie. Wada: brak połączeń ukośnych (np. Barcelona) 2) promienisto - koncentryczne - składają się ze: stref ułożonych koncentrycznie wokół centrum, linii przecinających promieniście te strefy (np. Amsterdam, Kolonia - układy półkoliste) 3) liniowe - zaczęto je wykorzystywać szerzej w końcu XIX w. Istotą jest rozdzielenie głównych funkcji.

Morfologia w różnych okresach Starożytna Grecja - w I f. nieplanow. -20-rozwój. Elementami miasta była agora i zespół świątyni -są to typowe elementy dla wczesnej Grecji. Pojawia się plan miasta. Ma on charakter nieregularny. Okres hellenistyczny - po raz pierwszy pojawia się w klasycznej formie układ szachownicowy. Agora, świątynie, stadiony - wszystko jest wmontowane w ten układ. Starożytny Rzym - sam Rzym nie był planowany w sposób regularny. Jest pewna koncepcja urbanistyczna dotycząca przestrzeni publicznej. Wiele miast w Europie powstało na bazie obozu rzymskiego:- przecinające się główne ulice, - główne elementy wbudowane były w układ szachownicowy Średniowiecze — • grupa miast wczesnośredniowiecznych na Zachodzie Europy: - rynek nieregularny, - ulice dochodzące są nieregularne. Czasem te miasta się ze sobą łączyły tworząc jeden organizm. Są to miasta typu podwójnego z dwoma rynkami.• Miasto średniowieczne: prostokątny rynek, - szachownica ulic (Byczyna, Namysłów, -Wrocław, Kraków) Renesans — zaczęto dyskutować o mieście idealnym - w pełni zaspokajającym wszystkie funkcje. Powstały różne koncepcje miast koncentryczny. Nastąpił wzrost znacze miasta jako punktu strategicznego - miasto twierdza. Miasto renesansowe to miasto koncentrycz. z potężnymi fortyfikacjami. XVIII w. i Barok - w istniejących i budowanych miastach pojawiają się nowe elementy urbanistyczne. Wprowadzono przestrzeń do miasta. Miasto uwalnia się od murów obronnych (funkcji militarnej). To pozwala na wprowadzenie przestrzeni otwartych. Pojawiają się starannie zaplanowane place z kolumnami i fontannami (plac św. Piotra, Wersal). Charakteryst. cechą jest nowy kształt dzielnicy rezydencjalnej. Układ trójosiowy - są to główne osie wokół których rozwija się miasto -zamknięty np. pałacem. XIX w. - to czas wielkiej przebudowy • w Paryżu po przebud. ulic przez barona Bosmana zostały wytyczone osie przelotowe i koliste place w kształcie ronda. Stworzył się zupełnie nowy układ miasta. Powstają gwiaździste place gdzie zbiegają się ulice. • Plan Serda - koncepcja rozbudowy Barcelony. Szachownica, a na to ułożone skośne, diagonalne osie. STRUKTURA FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNA MIASTA Rozmieszczenie i wzajemne oddziaływanie działalności miejskich. Udział poszczególnych rodzajów użytkowania zależy od: - struktury funkcjonalnej miasta - wielkości miasta - stopnia rozwoju regionu Analiza rozmieszczenia funkcjonowania terenu zależy od odległości od centrum.1)zadania, na które można dany teren przeznaczyć 2)sposób jak można ten teren zagospodarować W Polsce są jednostki monofunkcyjne nastawione na l funkcję. Obszary funkcjonalne powinny być rozgraniczone pasmami zieleni, gdzie powinny być ośrodki rekreacji. Struktura hierarchiczna: - osiedle - dzielnica - centrum Usługi najbardziej potrzebne, powinny być zlokalizowane najbliżej miejsca zamieszkania. Kryteria wyznaczania jednostki mieszkaniowej: - odległość dojścia dzieci do szkoły - odległość dojścia do przystanku

Schematy układów pasmowych: -21- model równoległy TERENY MIESZKANIOWE Funkcja mieszkaniowa zawiera najwięcej obszaru miasta. Możnawyróżnić 2 koncepcje zabudowy w pionie i poziomie. Tereny mieszkaniowe można w różny sposób charakteryzować. 2 typy zabudowy: • jednorodzinna (wolnostojąca, bliźniak, szeregowa, zwarta zabudowa) • wielorodzinna Tereny mieszkaniowe można podzielić na tereny: willowe - nowoczesne dzielnice handlowe z ośrodkami usługowymi - stare dzielnice mieszkaniowe - slumsy (na obrzeżach lub w podupadłych dzielnicach centrum miasta) 10./. Typy osiedli: układ grzebieniowy układ liniowy układ gniazdowy. układ blokowy 1) Zabudowa wzdłuż ulic (zabudowa obrzeżna): łatwy dojazd, niedogodności związane z pobliżem ulicy, niedoświetlenie mieszkań, brak przestrzeni, powstanie studni 2) Domy usytuowane wśród zieleni, wolnostojące, budynki tyłem do ulicy 3) Całkowite odejście od zabudowy obrzeżnej

---