Prawo międzynarodowe publiczne - skrypt, studia prawnicze, 4 rok, prawo miedzynarodowe publiczne


SANKCJE MIĘDZYNARODOWE ( zbiorowe) - do ich stosowania władne są: Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych , na jej wniosek; Zgromadzenie Ogólne ( dotyczące zawieszenia art. 5 i 19 KNZ ; dotyczące wykluczenia art. 6 KNZ).

Zaliczane tu są m.in.:

Istnieje tu możliwość odstąpienia od zasady proporcjonalności, stosunkowości na mocy art. 42 KNZ - kiedy RB dojdzie do wniosku, że środki łagodniejsze i sankcje gospodarcze byłyby nieskuteczne, wówczas można od razu zastosować sankcje wojskowe polegające na potencjalizacji lub na realnym użyciu siły zbrojnej ( lądowej, morskiej i powietrznej)

Dotychczasowa polityka RB ONZ mimo tego zapisu była zgodna, tzn. przestrzegano te środki ( np.: Irak).

Sankcje łagodniejsze mogą polegać na:

Jest to jedna z sankcji organizacyjnych, gdzie następuje zawieszenie mocą

decyzji Zgromadzenia Ogólnego NZ przy większości kwalifikowanej ( art. 18 - wymienia kategorie spraw, w jakich Zgromadzenie Ogólne podejmować może decyzje większością kwalifikowaną - zawieszenie należy do tzw. kategorii spraw ważnych.

Zawieszenie może też nastąpić na podstawie art. 19 KNZ - jeżeli państwo zalega z opłatą do budżetu regularnego ONZ za okres pełnych dwóch ostatnich lat.

Były i są przypadki zalegania z opłatami, ale dotychczas nie doszło do zawieszenia żadnego państwa. Czasem państwa z własnej woli nie uczestniczyły w posiedzeniach Zgromadzenia Ogólnego, jeśli kwota ta nie została przez nie uiszczona.

PRZYKŁAD:

W związku z nie uiszczaniem opłat przez ZSRR, Francję i niektóre kraje arabskie, pokrywające się czasowo z wysłaniem i utrzymaniem Sił Zbrojnych ONZ na tereny Kongo i Bliskiego Wschodu. Na ten temat wypowiadał się MTS na wniosek ONZ. Ten posłużył się zasadą kompetencji domniemanych uznając, że skoro te państwa wyraziły zgodę na funkcjonowanie ONZ, to powinny uiścić stosowne opłaty. Mimo opinii doradczej wpłat tych przez jakiś czas nie było. ONZ była w kryzysie; wypuszczono akcje i dzięki temu nie doszło do zawieszenia działalności ONZ. Przez jakiś czas decyzje podejmowane były przez aklamację , tak , by nie sprawdzać, czy dane państwo ma kompetencje do głosowania. Po wniesieniu opłat problem rozwiązano.

Do tej pory te dopuszczalne procedury nie zostały efektywnie wykorzystane. Były rozpatrywane możliwości ich zastosowania , szczególnie wobec RPA, w związku z Namibią , ale nie zastosowana jednak tych sankcji organizacyjnych.

Jeśli te łagodne sankcje nie odnoszą spodziewanego rezultatu, wówczas stosuje się art. 42. Dopuszcza on użycie, potencjalne lub rzeczywiste, sił zbrojnych: lądowych, morskich i powietrznych.

POTENCJALIZACJA: środek, który daje do zrozumienia że w sytuacji, gdy naruszenie będzie kontynuowane, będą zastosowane w sposób rzeczywisty siły zbrojne.

Wobec państwa, które jest dotknięte taką sankcją, stosuje się zmasowany przepływ okrętów zbrojnych przez jego wody terytorialne i zmasowany przelot samolotów. Jeśli to nie pomaga, przechodzi się do bezpośredniego użycia siły zbrojnej. Decyduje o tym RB stosownie do art. 42 KNZ.

PRZYKŁAD:

Irak doświadczył prawie całego katalogu sankcji. Jednak bardziej dotkliwe od sankcji militarnych są sankcje ekonomiczne. Wiąże się to z uruchomieniem przez RB specjalnego funduszu roszczeń, gdzie zgłoszono wobec Iraku ok. 2.750 tys. roszczeń, wartych w sumie ok. 20 mld $ ( są to dane sprzed 2 lat). Ta komisja funduszowa powołana została w 1991 r., na podstawie Rezolucji 687 RB.

PRZYKŁAD:

1. Sprawa koreańska - chodziło tu o wysłanie sił zbrojnych ONZ, gdyż doszło do walk miedzy Koreą Płn. i Koreą Pd. Wówczas ZSRR, wykorzystując tzw. sprawę chińską ( tzn. brak reprezentacji Chińskiej Republiki Ludowej w RB) zgłosił generalne weto i nie uczestniczył w ogóle w posiedzeniach RB. USA wystąpiły z propozycją, by w sytuacji, gdy RB jest zablokowana wetem wielkiego mocarstwa, uruchomić Zgromadzenie Ogólne NZ, jeśli są tylko spełnione warunki rozdziału VII KNZ, tzn. jeżeli dochodzi do zagrożenia, naruszenia pokoju.

W związku z tym 3.11.1950r. dochodzi do porozumienia i wydania Rezolucji nr 377 Zgromadzenia Ogólnego „Uniting For Peace” - ( Zjednoczenie dla Pokoju).

Wynika z niej, że jeżeli zachodzą przesłanki, o których mowa wyżej, a Zgromadzenie Ogólne nie obraduje na sesji plenarnej, powinno się ono wówczas zebrać jak najszybciej, maksymalnie w ciągu 24h od podjęcia decyzji, która jest możliwa przy obecności dowolnych państw z RB ( obecnie 9 głosów) - decyzja ma być podjęta większością kwalifikowaną, bądź na zalecenie większości członków NZ.

2. Podczas kryzysu sueskiego zaangażowane były Francja i Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. W tym przypadku doszło do porozumienia między ZSRR i USA, że Kanada zainicjuje użycie sił zbrojnych przez Zgromadzenie Ogólne. Siły zbrojne ONZ, jako tzw. doraźne siły zbrojne - obserwatorzy - były wysłane na mocy decyzji Zgromadzenia Ogólnego NZ. Jest to odejście od zapisów KNZ. Jednakże na skutek praktyki wytworzył się zwyczaj odbiegający od zapisów w KNZ, że siły zbrojne mogą być również użyte na mocy decyzji Zgromadzenia Ogólnego NZ.

Zasada proporcjonalności powinna być tu zachowana, podobnie jak zasada stosunkowości, gdy mamy na względzie art. 51 KNZ, czyli gdy użycie sił zbrojnych jest możliwe w odpowiedzi na agresję. Jest to konsekwencja przysługującego każdemu państwu przyrodzonego prawa do samoobrony indywidualnej i zbiorowej w sytuacji dokonanej agresji (wymóg racjonalizmu jest tu obojętny) .

Możliwe jest też użycie sił zbrojnych w przypadku agresji dokonanej na państwa będące członkami organizacji regionalnej. Te organizacje są również władne do użycia sankcji z upoważnienia RB i władne są użyć siły gdy dojdzie do agresji. Są to ustanowione organizacje regionalne, których działalność i podstawy prawne są zgodne z art. 52 i następnymi KNZ.

Organizacje regionalne powinny zatem być:

Takimi organizacjami regionalnymi są :

Pomimo ,że generalnie obowiązuje zakaz agresji bądź groźby użycia siły, omówione przypadki stanowią wyjątki od tej zasady i te wyjątki legalizują użycie siły zbrojnej - art. 42, 51, 52, 107 - ten ostatni jest art., martwym, dopuszczającym użycie siły zbrojnej wobec państw nieprzyjacielskich w czasie II w. św.

5. ZASADA WZAJEMNEGO SZACUNKU

Jako norma moralna ma swój wymiar w prawie międzynarodowym w formie zasady zobowiązującej do poszanowania prawa każdego narodu do istnienia, a państwa do nietykalności terytorialnej.

6. ZASADA WOLNOŚCI I GODNOŚCI CZŁOWIEKA

Życie człowieka jest najwyższą wartością i w związku z tym poddaje się ją ochronie na gruncie prawa międzynarodowego systemami wolności ( system uniwersalny ONZ), wyrazem których są Pakty Praw Człowieka - 1966 . Są to też systemy regionalne ochrony praw człowieka : europejski, amerykański, afrykański.

7. ZASADA RÓWNOŚCI

Znajduje swój wymiar prawno-międzynarodowy pod postacią zasady suwerennej równości.

Moralność międzynarodowa jest w większym stopniu czynnikiem warunkującym, aniżeli czynnikiem uwarunkowanym przez prawo. Znaczy to ,że norma moralna stanowi potencjalną normę prawną, która w sprzyjających warunkach staje się normą obowiązującego prawa międzynarodowego.

Moralność międzynarodowa nie jest jednak źródłem materialnym prawa międzynarodowego, gdyż między normę moralną a między normę prawną wchodzą czynniki pośredniczące, które określa się jako materialne źródła prawa międzynarodowego.

PRZYKŁAD:

Instytucja mandatu utworzona w systemie Ligi Narodów nie była zwykłą konsekwencją zasady świętego posłannictwa cywilizacji wobec narodów zamieszkujących terytoria mandatowe, lecz drogą od obowiązku moralnego do prawnego uzupełniania materialnymi składnikami procesu prawotwórczego. Tym składnikiem będzie uzgodniona w sposób wyraźny wola państw, dana w traktacie międzynarodowym , bądź zgoda uzyskana w wyniku praktyki, poparta opinio iuris, o ile dochodzi do kształtowania się, w oparciu o normę moralną, zwyczaju międzynarodowego. ( Czynnikiem powodującym powstanie zwyczaju jest praktyka państw).

Jeżeli chodzi o zasadę świętego posłannictwa cywilizacji wobec narodów to mówi o niej art. 22 Paktu Ligi Narodów 1919r. Było w sumie 14 terytoriów mandatowych: mandat A, B, C.

Mandat B posiadały: Francja i Wielka Brytania - Kamerun , Wielka Brytania -

Tanganika , Belgia - Ruanda i Urungi.

Ten system mandatowy stał się potem fragmentem systemu powierniczego (niektóre terytoria zdążyły uzyskać niepodległość).

Wniosek jest taki , że konsekwencją zasady świętego posłannictwa cywilizacji jest system powierniczy, zgodnie z art. 77 KNZ właśnie ta zasada jest zasadą moralną i znalazła ona swój wymiar w instytucji mandatów, na którą wyraźną zgodę dały państwa-strony.

Z zasady prawo międzynarodowe stanowi zupełnie inny system norm regulujących stosunki międzynarodowe, to jednak istnieją pewne stosunki i sytuacje, które prowadzą do sporów międzynarodowych, a nie mogą one być rozstrzygnięte na podstawie norm traktatowych, zwyczajowych, czy zasad ogólnych prawa. Z tego względu będziemy mieli na uwadze przede wszystkim spory nieprawne. Wówczas moralność międzynarodowa staje się podstawą rozstrzygnięcia sporów. Przedmiotem rozważań będą też takie sytuacje, gdy w system prawa międzynarodowego jest wbudowana moralność międzynarodowa. Dlatego w statutach wielu trybunałów międzynarodowych ( w tym MTS ) państwa wprowadziły przepis, zgodnie z którym ( o ile strony sporu wyrażą zgodę ) spory te będą rozstrzygnięte ex aequo et bono.

Zapis taki widnieje w art. 38 § 2 statutu MTS ( tak samo było w statucie STSM) . Identyczny zapis jest w protokole powołującym Komisję Mediacji, Koncyliacji i Arbitrażu, dołączonym do Karty Organizacji Jedności Afrykańskiej z 1964r.

Jest to formuła możliwa do zastosowania, gdy będzie uprzednia zgoda państw na takie rozstrzygnięcie. Ile będą wypełnione warunki §2 art.38 , w szczególności zgoda państw, wówczas taka zasada słuszności, sprawiedliwości, znajdując swój wyraz w wyroku, może stać się podstawą dla praktyki i prowadzić, o ile ta praktyka będzie jednolita i aprobowana, do powstania zwyczaju międzynarodowego.

Tu widzimy słuszność, przy braku prawa, jako tzw. słuszność contra legem.

MORALNOŚĆ MIEDZYNARODOWA

Moralność międzynarodowa pojawia się w formie tzw. słuszności ( equity)

i następuje jej rozwój od końca XVIII w.

- w obydwu traktatach jedną z podstaw wyrokowania była słuszność

W późniejszym okresie słuszność obok sprawiedliwości staje się podstawą rozstrzygnięcia sporów w stosunkach między USA a Wenezuelą ( w sprawie parowców Herod, San Fernando i Orinoko).

W okresie międzywojennym, krótko przed powstaniem Ligi Narodów dochodzi do powołania przez Radę Ligi Narodów Doradczego Komitetu Prawników, którego zadaniem było zredagowanie statutu STSM. W skład tego organu weszli wybitni internacjonaliści, pracami kierował Belg, reprezentowane były wielkie mocarstwa - 5, ale i małe - też 5.

Jednym z członków Komitetu był francuski profesor De Lapradelle, który proponował taką formułę dla rozstrzygania przez planowany trybunał: law, justice, equity.

Inny z przedstawicieli - Brytyjczyk -Phillimore, zaproponował bardziej racjonalne rozwiązanie, w którym wskazywał ,że przyjęcie odrębnego źródła w formie equity, stanowiłoby zbyt dużą swobodę w rozstrzyganiu sporów dla sędziego.

Kolejny pogląd , prezentowane był przez Włocha - Ricciego Busatti , który proponował zasady ogólne słuszności jako odrębne źródło prawa międzynarodowego.

Rezultatem tych wszystkich propozycji, było powstanie generalnej tezy, z której wynikało, że słuszność powinna być w jakiejś postaci uwzględniana w prawie międzynarodowym ( w prawie konwencyjnym, traktatowym, zwyczajowym). Zarysowała się też teza, że właśnie słuszność winna być widziana jako jedna z możliwych zasad ogólnych prawa. W rozumieniu obecnego punktu c § 1 art. 38, który mówi o zasadach ogólnych prawa uznanych przez narody cywilizowane. To stwierdzenie zostało później ponownie podniesione przez M. Hudsona, a doprowadziło do zakończenia sporu między Belgią a Holandią w 1937r.

Zarysowała się więc generalna teza, że słuszność winna być uzupełnieniem prawa traktatowego, zwyczaju międzynarodowego. Ta teza słusznie uzasadniana była tym, że pozostawienie słuszności jako odrębnego źródła prawa międzynarodowego na skutek rozbieżności w pojmowaniu słuszności w systemach prawa krajowego, nie byłoby wystarczającą wskazówką dla rozstrzygania sporów przez trybunały.

Na posiedzeniu Zgromadzenia, kiedy był dyskutowane statut STSM, Francja (przedstawicielem był Fromageot), zgłosiła poprawkę do art. 38. gdzie w § 2 zostaje wpisana formuła ex aequo et bono, jako możliwa do zastosowania przez trybunał słuszność i sprawiedliwość na zewnątrz prawa, jeżeli państwa będące w sporze wyrażą na to zgodę.

Trzeba pamiętać o stanowisku zajętym przez sędziego STSM, w sprawie o odprowadzenie wód rzeki Mozy ( spór między Belgią a Holandią- rozstrzygnięty wyrokiem STSM w 1937r, ), gdzie M.Hudson w opinii indywidualnej odniósł się do słuszności, mówiąc, że tak powszechne zasady słuszności od dawna stanowiły integralną część prawa międzynarodowego i dlatego muszą być stosowane przez trybunały międzynarodowe. Ścisłe rozróżnienie miedzy prawem a słusznością nie może mieć miejsca w międzynarodowej egzystencji.

Uważano, że słuszność jest nie tylko widziana w § 2 art. 38, ale powinna być także dostrzegana wśród podstaw wyrokowania, wśród źródeł § 1.

Rysuje się też pogląd, który próbuje pokazywać słuszność międzynarodową, jako przeważającą nad prawem międzynarodowym. Jest teza, reprezentowana przez Spiropoulusa, że prawo natury ma prymat nad prawem pozytywnym, że moralność międzynarodowa przeważa nad prawem międzynarodowym. Że właśnie prawo natury jako obiektywna sprawiedliwość stanowi czwarte źródło prawa międzynarodowego, przy czym każde z pozostałych 3 ( traktat, zwyczaj międzynarodowy, zasady ogólne) powinny być interpretowane w świetle prawa natury. Teza jest jednak tylko do pewnego stopnia trafna. Jest pewne, że w świetle praktyki, poglądów doktryny prawa międzynarodowego, słuszność nie jest samoistnym źródłem prawa międzynarodowego. Jednak słuszność jest składnikiem, który jest dodany do prawa pozytywnego.

PRZYKŁAD:

Istotny jest tu kazus amerykański. 28.09.1945 r. prezydent USA Harry Truman wydał proklamację w sprawie szelfu kontynentalnego. Pojawiła się tu słuszność jako podstawa, jako środek prowadzący do rozstrzygnięcia ewentualnych sporów, jak również do rozgraniczenia obszarów szelfu kontynentalnego w stosunkach USA z państwami sąsiednimi.

W orzecznictwie amerykańskim i w praktyce traktatowej słuszność występuje często. Jednakże wchodzi ona w grę wtedy, gdy mamy do czynienia z sytuacją skomplikowaną. Słuszność jest uwzględniana w traktatach międzynarodowych wtedy, gdy nie daje się ująć wszystkich sytuacji w precyzyjne normy oraz wówczas, gdy brak jest zgody miedzy państwami negocjującymi co do wyraźnych przepisów w określonej dziedzinie.

Przypadki, w których dochodzi do zastosowania słuszności to przede wszystkim orzecznictwo MTS w przedmiocie rozgraniczenia obszarów morskich, m.in.: szelfu kontynentalnego.

Dla słuszności mają znaczenie następujące orzeczenia:

Są to zobowiązania często oparte na zakazach ( np.: zakaz ludobójstwa, niewolnictwa, dyskryminacji rasowej, agresji, itd.). Są one ściśle określone i będące jednocześnie normami ius cogens, które nie daje jednak actio populatis ( państwo nie może interweniować w interesie całej społeczności międzynarodowej). Doświadczyły tego Nigeria i Etiopia, kiedy zaskarżyły do MTS, w sprawie polityki stosowanej przez RPA. Skarga ta jednak nie została uwzględniona.

ZASADY SŁUSZNOŚCIOWE

Zasada I:

Odwołanie się do słuszności międzynarodowej nie oznacza orzekania ex aeqo et bono. Jest to trzymanie się linii jaka została zaprezentowana w Doradczym Komitecie Prawników, a także w opinii indywidualnej przez M. Hudsona i we wcześniejszych orzeczeniach.

Słuszność jest widziana w stosunku do prawa traktatowego, do zwyczaju międzynarodowego. Obok tej słuszności, która stanowi odrębną podstawę wyrokowania w art. 38 § 2 i o ile nie są spełnione te warunki, nie jest możliwe odwołanie się do słuszności.

Zasada słuszności i sprawiedliwości mająca swój wyraz w wyroku może stać się podstawą praktyki, o ile będzie w konsekwencji prowadzić do powstania zwyczaju międzynarodowego.

Zasada II:

Słuszność, jako koncepcja prawna bezpośrednio emanuje z idei sprawiedliwości, zaś MTS ( sąd ) , którego zadaniem jest wymierzanie sprawiedliwości, jest zobowiązany do jej stosowania.

Trybunał mówi jednak, że sprawiedliwość, z której słuszność się wywodzi, nie jest abstrakcyjną sprawiedliwością, lecz sprawiedliwością zdeformowaną do przepisów prawa. Stąd też prawna koncepcja słuszności jest generalną zasadą stosowaną jako prawo i jest źródłem szczegółowych zasad słusznościowych, które były podstawą powstania i rozwoju instytucji prawno-międzynarodowych.

Do zasad ugruntowanych w praktyce międzynarodowej należą:

Ekwidystans dotyczy sytuacji przyległości. Jeżeli terytoria dwóch państw sąsiadują ze sobą, wówczas dla rozgraniczenia stosuje się zasadę równych odległości licząc od linii podstawowych morza terytorialnego. Osiąga się identyczny skutek, tylko jest inna konfiguracja. Mediana lokalizuje państwa leżące naprzeciwko ( wybrzeża tych państw - wg nowej Konwencji o Prawie Morza 1982), natomiast ekwidystans dotyczy sytuacji przyległości państw leżących obok siebie.

Jest to nawiązanie do art.6 IV Konwencji Genewskiej w sprawie szelfu kontynentalnego - 28.04.1958 , gdzie mówi się w § 1 i 2 , że jeżeli jeden, ten sam szelf leży na przeciwko państw, czy państw przylegających, to rozgraniczenie powinno nastąpić w drodze porozumienia. W przypadku braku porozumienia i nie występowania szczególnych okoliczności tę linię rozgraniczającą przy przeciwległości określa zasada mediany, a przy przyległości - zasada ekwidystansu.

Oznacza to uzupełnianie, wchodzenie, w takich sytuacjach, kiedy jest niesłuszne zastosowanie sztywnych przepisów. A więc słuszność jest tu rozumiana jako łagodzenie skutków sztywnego stosowania normy prawnej ,lub słuszność jako sposób wypełniania luk w prawie międzynarodowym, a nawet jako contra legem.

PRZYKŁAD:

Tunis-Libia -orzeczenie w 1982 ; zawarte powyżej zasady i główna myśl dotycząca słuszności.

Według tej myśli słuszność została zdefiniowana jako zasada ogólna prawa, jako zasada stosowana w nawiązaniu do prawa traktatowego, do prawa zwyczajowego. Zarysował się tu punkt widzenia , że słuszność praeter legem i słuszność intra legem , występuje w ramach § 1 i w istocie rzeczy nie wymaga ona upoważnienia danego przez strony. Trybunał nie musi mieć zgody na zastosowanie tej słuszności.

Malta - Libia - orzeczenie 1985

Zasada III:

Jest to zasada, która mówi, że nie ma mowy o poprawianiu geografii, czy kompensowaniu nierówności natury, w przypadku szelfu kontynentalnego.

Zasada IV:

Zasada niewkraczania na naturalne przedłużenie terytorium lądowego drugiego państwa, która jest niczym innym , jak negatywnym wyrazem pozytywnej zasady, że każde państwo nadbrzeżne wykonuje prawa suwerenne o charakterze ekskluzywnym w dziedzinie badania, eksploracji, eksploatacji zasobów naturalnych szelfu kontynentalnego na całej rozciągłości szelfu , wyznaczonym zgodnie z prawem międzynarodowym. Jest to nawiązanie do interpretacji art. 1 IV Konwencji Genewskiej z 1958r. , danej w orzeczeniu o szelfie kontynentalnym M.Północnego w 1969r. i w Konwencji z Montego Bei z 10.12.1982 , mówiące, że prawa te mają charakter ekskluzywny, wyłączny, tylko wtedy, jeśli państwo nie wykonuje jakiejkolwiek działalności, wówczas nikt inny też nie może prowadzić działalności bez uzyskania wyraźnej zgody od państwa nadbrzeżnego.

Zasada V:

Zasada słusznościowa - uwzględnienia istotnych okoliczności, czyli tych, które mają znaczenie dla ostatecznego ukształtowania spornych obszarów morskich.

Zasada VI:

Słuszność niekoniecznie oznacza równość, gdyż jeśli zaistnieją istotne okoliczności, to wówczas obowiązywać będzie zasada mediany; Zasada ekwidystansu nie będzie miała zastosowania; odstępstwo od iustitia distributiva na rzecz iustitia copativa, czyli sprawiedliwości wyrównawczej. Gdyby zaistniała równość, byłaby to sprawiedliwość rozdzielcza.

Zasada VII:

Zasada, że nie może być mowy o zastosowaniu wyłącznie sprawiedliwości rozdzielczej - iustitia distributiva - a zatem iustitia compativa występuje wówczas, gdy wystąpią istotne okoliczności.

Mając na uwadze powyższe rozróżnienie, słuszność praeter legem i intra legem ( secundum legem) należałoby widzieć ją w ramach § 1 art. 38, w nawiązaniu do prawa traktatowego, jako zasadę ogólną prawa, czy też jako podstawę do stosowania equity, wynikającą z normy słuszności, nie trzeba wtedy uzyskiwać specjalnej zgody państwa. Trybunał jest władny zastosować tę słuszność i intra i praeter legem z mocy swej władzy oraz słuszność contra legem, jako słuszność służącą derogacji prawa, dla ewentualnego rozstrzygania przy braku prawa ( dwa pierwsze rodzaje słuszności nie wymagają zgody, ale wymaga jej equity contra legem ). W konsekwencji prowadzi to do wniosku, że do funkcji orzeczniczej, opiniodawczej MTS zastała dodana funkcja koncyliatora, w postaci możliwości orzekania equity contra legem, na które nie jest wymagana zgoda.

Jak stwierdził Ch. De Vischer słuszność jest to dostosowanie sprawiedliwości do konkretnej przestrzeni, do faktów.

SŁUSZNOSĆ MIĘDZYGENERACYJNA

Jest to pewna zasada, charakterystyczna dla zrównoważonego, podtrzymywanego rozwoju, który wszedł w miejsce niezrealizowanego, międzynarodowego ładu ekonomicznego. Ten nowy ład do pewnego stopnia, można powiedzieć, że się załamał, gdyż pozostały te same problemy. Jest to więc próba rozwiązania, zrównoważenia interesów miedzy państwami rozwijającymi się a państwami rozwiniętymi. Jest równocześnie sposobem, który zmierza nie tylko do zapewnienia korzyści dla bieżącej generacji, ale również kształtowania stosunków między rozwiniętymi a rozwijającymi się państwami, z myślą o przyszłości, o potrzebach przyszłych pokoleń.

Wyżej wymienione zasady słusznościowe zostały sformułowane w orzeczeniach MTS ( w orzeczeniach Izby tego trybunału, czy w orzeczeniach arbitrażowych).

Słuszność jest powiązana ze pojęciami trudnymi, jak np.: występowanie istotnych okoliczności. A to istotne znaczenie posiadają orzeczenia, które zostały wymienione wcześniej ( poczynając od orzeczenia, które zostało wydane przez MTS w sprawie między RFN a Danią i Holandią 1969r. - dotyczące szelfu kontynentalnego; orzeczenie arbitrażowe dotyczące podziału szelfu kontynentalnego Kanału La Manche z 1977r.; z 1982r.; orzeczenie MTS kończące spór między Libią a Tunisem o szelf kontynentalny Morza Śródziemnego; 1984 orzeczenie Izby MTS w sprawie rozgraniczenia obszarów morskich w Zatoce Merine między USA a Kanadą; 1985 orzeczenie między Maltą a Libią o rozgraniczenie obszarów morskich, w szczególności szelfu kontynentalnego na Morzu Śródziemnym, 1986 w sprawie podziału zbiornika wodnego między Burgina Passo a Republiką Malii; 1993 orzeczenie MTS Między Królestwem Danii a Norwegii w sprawie rozgraniczenia obszarów morskich między Grenlandią a Wyspą Jana Mayna. Są to orzeczenia istotne, w których wypowiadały się Trybunały.

Odwołanie się do słuszności międzynarodowej nie oznacza orzekania ex aeqo et bono, jeśli nie są spełnione warunki zawarte w § 2 art. 38 Statutu MTS.

Kwestia ta została podjęta przez MTS w pierwszym orzeczeniu i rozwinięta w kolejnych. Druga sprawa wiąże się ze sformułowaniem zasady słuszności. Przykładem na te dwie zasady jest orzeczenie w sprawie Tunis - Libia z 1982r., gdzie sformułowano zasadę prostopadłości szelfu kontynentalnego i zasadę przedłużenia ogólnego kierunku granicy lądowej. Pozostałe pięć zasad, które już zostały wymienione miały zastosowanie w sporze Malta - Libia 1986.

W sprawach łatwiejszych, gdzie wybrzeże jest ukształtowane, gdzie nie występują wyspy , gdzie nie ma istotnych okoliczności ( jak np.: zas. mediany , zas. ekwidystansu, i zas. ekwidystansu istotnych okoliczności ), które wiążą się z:

Są to fakty, które mogą wpływać na modyfikację mediany, jak i zas. ekwiwalentnej stosowanej w przypadku państw położonych obok siebie, czyli zas. ekwidystansu lub ekwidystansu istotnych okoliczności ( łączącej i przyległość i przeciwległość i istotne okoliczności).

RODZAJE SŁUSZNOŚCI

Rodzaje słuszności, które zostały wymienione w orzeczeniu MTS z 1986r. pojawiają się już wcześniej, ale przy okazji tego orzeczenia MTS wymienia 3 kategorie słuszności:

  1. słuszność intra legem (secundum legem ) - equity infra , intra , secundum legem

  1. equity praeter legem

  1. equity contra legem

Mając na uwadze to, co powiedział Doradczy Komitet Prawników na temat słuszności, to co wypowiadali wybitni sędziowie w opiniach indywidualnych , odrębnych do orzecznictwa Trybunału Haskiego, i to co zostało sformułowane w samych orzeczeniach , a zatem w nawiązaniu do tego orzecznictwa w tym przedmiocie, należy dojść do tego, co one oznaczają. Również w nawiązaniu do Aktu 38 Statutu MTS, który jest nie tylko odzwierciedleniem podstaw wyrokowania , ale jest również wyrazem źródeł prawa międzynarodowego.

Jak zatem możemy tę słuszność zinterpretować? Otóż słuszność jest to metoda interpretacji prawa międzynarodowego, w działaniu zakładająca zwężające czy rozszerzające podejście do normy prawa międzynarodowego, jako środek łagodzący skutki zbyt sztywnego stosowania normy prawno-międzynarodowej. I w tym sensie należy mówić o słuszności infra ( intra , secundum) legem .

Słuszność możemy też widzieć jako środek służący do wypełniania ewentualnych luk w prawie międzynarodowym. W tym wypadku będziemy mówili o equity praeter legem , a zatem w pewnym sensie prawotwórczej.

Equity contra legem to jest orzekanie przy braku prawa , czy nawet przeciw prawu ( co jest mało prawdopodobne praktycznie , lecz dopuszczalne teoretycznie)

Dwa pierwsze rodzaje słuszności powinny być widziane w ramach § 1 art. 38, wśród głównych podstaw wyrokowania, jako tzw. zasada ogólna prawa , stosowana w nawiązaniu do prawa konwencyjnego , do prawa umownego , do zwyczaju międzynarodowego. Takie stanowisko zajmowane było przez sędziów i przez MTS , chociaż w jednym z orzeczeń dot. szelfu kontynentalnego ( 1) opuścił możliwość posłużenia się słusznością z mocy zwyczaju międzynarodowego . Zatem słuszność można widzieć jako zasadę ogólną prawa , jako zasadę właściwą dla systemów prawnych większości państw świata , jako zasadę uzupełniającą prawo zwyczajowe , prawo konwencyjne , prawo umowne. Oznacza to , że te kategoria słuszności widziane są w ramach prawa międzynarodowego - equity infra, intra , secundum legem i equity praeter legem. Powstaje zatem pytanie : skoro są widziane w ramach prawa międzynarodowego , to czy potrzebna jest autoryzacja , czy potrzebne jest upoważnienie ze strony państw? Okazuje się, że nie. Praktyka orzecznicza pokazuje, że takiego upoważnienia nie trzeba , że do słuszności praeter legem , do słuszności infra , intra , secundum legem Trybunał Haski odwoływał się ubiegając się o zgodę państw. Zresztą same państwa , które wnosiły spory , wyraźnie wskazywały , by odwołał się do słuszności , nie motywując tego potrzebą skorzystania z §2 art. 38.

Trzeci rodzaj słuszności - ta słuszność będzie widziana w §2 art. 38 , a zatem w tym , gdzie dopuszczono możliwość orzekania ex aeqo et bono przez Trybunał, o ile strony będące w sporze wyrażą na to zgodę . Czyli musi być spełniony warunek uprzedniej zgody. Ex aeqo et bono należy łączyć z equity contra legem , a zatem orzekanie w przypadku braku prawa , czy ewentualnie przeciw prawu. Tu musi być spełniony warunek uprzedniej zgody udzielonej z góry przez państwa. Otóż ten trzeci rodzaj słuszności , który połączony został z ex aeqo et bono , wymaga zgody i to jest słuszność już nie wewnątrz prawa międzynarodowego , tylko jest już poza prawem międzynarodowym . Oznacza to , że zasada słuszności , sprawiedliwości znajdując swój wyraz w wyroku , może stać się podstawą dla praktyki państw i prowadzić do ukształtowania zwyczaju międzynarodowego , jeżeli oczywiście wystąpi drugi element , niezbędny dla zwyczaju , a mianowicie element subiektywny , element przeświadczenia prawnego , które określane jest jako opinio iuris sive necesitatis , czyli przekonania , że dane postępowanie tworzy normę prawa międzynarodowego wiążącą jego podmioty.

Podsumowując , te trzy rodzaje słuszności są konsekwencją zasady ogólnej , czy tak jak w jednym z orzeczeń powiedział MTS ,że to jest rezultat normy zwyczajowej , że to zwyczaj nakazuje odwołać się do słuszności , tam gdzie sztywne zastosowanie , czy brak przepisów uniemożliwia rozstrzygnięcie sprawy. To odwołanie się do słuszności jest związane ze sprawiedliwością , że ta sprawiedliwość nie jest sprawiedliwością abstrakcyjną , że jest zharmonizowana do przepisów prawa. To jest właśnie widzenie w ramach prawa międzynarodowego , jako integralny element prawa międzynarodowego , zatem jest to w pewnym sensie uznanie dla opinii indywidualnej sędziego STSM Marleya Hudsona i potwierdzonego w orzecznictwie MTS. I trzeci rodzaj słuszności - equity contra legem , razem z ex aeqo et bono, i to już jest na zewnątrz prawa międzynarodowego , gdzie jest wymagana zgoda , i gdzie jest możliwe to przejście w wyniku procesu prawotwórczego , poprzez sformułowanie zasady w orzeczeniu , poprzez powtarzanie jej , poprzez praktykę , oraz przez opinię iuris sive necesitatis i w konsekwencji ugruntowania norm prawa zwyczajowego.

Ostatnio mówi się o bardzo ważnym rodzaju słuszności , tzw. słuszności międzygeneracyjnej ( intergenerational equity ) , która pojawia się w związku z tzw. zrównoważonym (podtrzymywanym) rozwoju. To jest doktryna , która weszła w miejsce nowego międzynarodowego ładu ekonomicznego ( są nim rezolucje Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych 3201 z 1.05. 1974 ; później Karta Praw i Obowiązków Ekonomicznych 3281 z 14.12.1974r. - to jest właśnie koncepcja słuszności , o której mówi jeszcze w części końcowej , która została pomyślana dla państw rozwijających się , dla państw tych , które znajdowały się pod dominacją kolonialną) . Była to do pewnego rodzaju forma zrekompensowania braku rozwoju , jaki doznały te państwa na skutek systemu dominacji kolonialnej. Ta koncepcja się załamała , została zastąpiona tzw. zrównoważonym rozwojem. Jednak problemy powstawały , nie zostały rozwiązane. Nawet dzisiaj przy różnych okazjach są one zauważalne. Chociażby na tle zjawiska tzw. globalizacji się to nasila. Co oznacza ten `sustainable development' ? Jest to rozwój , dla którego charakterystyczna jest zasada `intergenerational equity' . Ten zrównoważony rozwój podnosi się do trzech zasadniczych reguł:

  1. ROZWÓJ

  2. NATURALNE ŚRODOWISKO CZŁOWIEKA

  3. RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASPBÓW NATURALNYCH

Jest to próba poszukiwania właściwej proporcji między rozwojem , takie dostosowanie tej proporcji, by nie dochodziło do zakłóceń w którymkolwiek z tych elementów (1,2,3 ). Są to hasła , za którymi kryją się przedsięwzięcia nie tylko w skali trans granicznej , ale i globalnej. Ten właśnie zrównoważony rozwój to nic innego jak uwzględnienie poza tymi elementami także `intergenerational equity' , czyli międzygeneracyjnej słuszności , która pozwoli na takie ich zrównoważenie , by możliwe było zapewnienie korzyści dla teraźniejszych pokoleń , ale także uwzględnienie potrzeb i aspiracji przyszłych pokoleń. Międzygeneracyjna słuszność pojawiła się na użytek zrównoważonego rozwoju , czyli tej doktryny , która weszła w miejsce międzynarodowego ładu ekonomicznego , która stała się żywym przedmiotem zainteresowania Stowarzyszenia Prawa Międzynarodowego -`International Law Association' ( na sesji 67 w Helsinkach i 68 w Tai-Pei w Tajwanie w 1998r. , na sesji w Seulu , tam mówiono o konieczności brania pod uwagę słuszności i interpretacji prawa międzynarodowego przez trybunały międzynarodowe , przez trybunały arbitrażowe. Jest to zatem zagadnienie doniosłe . Wiąże się jednocześnie z nowym elementem `good government' , czyli dobre zarządzanie , które oznacza niepompowanie kredytów do państw rozwijających się , gdyż często są one różnie zagospodarowywane , często państwa uznawane nawet za rozwinięte są bardzo głęboko zadłużone. Jest to koncepcja inwestycji bezpośrednich, zastępuje się formę kredytowania . Jest to powiązane jeszcze z czymś innym , a mianowicie z koniecznością spełniania przez takie państwo pewnych standardów , takich jak: rządy demokratyczne , poszanowanie praw człowieka , i in. Obecnie obserwujemy zjawisko integrowania gospodarczego świata w większych państwach świata.

Jeśli chodzi o międzygeneracyjną słuszność należy uwzględnić także orzecznictwo. Chodzi przede wszystkim o opinie indywidualną , która została zgłoszona przez sędziego ........ do zarządzenia w sprawie interpretacji §63 dotyczącego międzygeneracyjnej słuszności , dowodząc , że wykładanie.............. z 1974r. jest nie do przyjęcia.

Międzygeneracyjna słuszność ( która jest częścią moralności międzynarodowej) pokazała , że moralność międzynarodowa jest moralnością pozytywną .

Moralność międzynarodowa jest częścią prawa międzynarodowego . To słuszność międzynarodowa jest fragmentem pozytywnego prawa międzynarodowego. Nie można do końca wierzyć ,że prawo natury ma wyższość nad prawem pozytywnym , że moralność międzynarodowa przeważa nad prawem międzynarodowym, że tzw. sprawiedliwość obiektywna jest czwartym źródłem prawa międzynarodowego , przy czym te trzy pozostałe z §1 powinny być wykładane w myśl prawa natury. Ta teza jest tylko do pewnego stopnia trafna. Moralność międzynarodowa , słuszność międzynarodowa nie jest co do zasady samodzielnym źródłem prawa międzynarodowego , ale może być samodzielną podstawą do wyrokowania , czego dowodzi §2 art. 38. Słuszność jest częścią prawa międzynarodowego, i można powiedzieć ,mając na uwadze infra , intra, secundum lege , praeter lege. I w konsekwencji stanowiska zajętego powyżej , to prowadzi też do wniosku , że współczesne prawo międzynarodowe będzie w jakimś sensie nawiązywać do prawa rzymskiego . Nawiązuje do prawa natury , że współczesne prawo międzynarodowe składa się z prawa pozytywnego i naturalnego. Przy czym to prawo naturalne mieści się w formule słuszności . Dominującym elementem pozostaje jednak prawo pozytywne. Pogląd ten jest konsekwencją nie tylko opinii prawnej danej przez Doradczy Komitet Prawników , ale opinii rozwiniętej , wzbogaconej w orzecznictwie , w szczególności Trybunału Haskiego.

Powiązanie prawa międzynarodowego z słusznością ma w konsekwencji prowadzić do tego , że jest możliwe rozstrzyganie tych skomplikowanych sporów. Powstaje też pytanie , dlaczego ta słuszność się nie liczy? Po pierwsze : nie jest możliwe ujęcie w precyzyjne przepisy prawne wszystkich stanów faktycznych . Występowanie tych wszystkich istotnych okoliczności prowadzi w konsekwencji do tego ,że prawo musi być bardziej dynamiczne. Zdarza się tak ,że państwa nie są gotowe do przyjęcia precyzyjnych regulacji prawno - międzynarodowych , gdyż brak jest konsensusu. Często z tego powodu różne działania kończyły się niepowodzeniem , wówczas przyjmuje się regulację ogólną , z równoczesnym daniem możliwości stosowania w konkretnych sytuacjach przez trybunał słuszności międzynarodowej.

KONWENCJA z MONTEGO BAY 10.12. 1982 ( dzielnica Kingstone na Jamajce), jest to konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza .

Słuszność nie jest konstrukcją prawną , która funkcjonuje na gruncie prawa międzynarodowego . Posiada ona silne wpływy w systemach prawa krajowego. W Jerozolimie odbyła się konferencja , na której w szczególności zajęto się tematyką equity w systemach prawnych innych państw. Okazuje się ,że słuszność ( jak wynika z materiałów) występuje tam od bardzo dawna. Pojawia się już w czasach Cycerona , w `Corpus iuris canonis' w `corpus iuris civilis' ,pojawia się również w prawie islamu , w prawie żydowskim , w prawie kontynentalnym , w prawie anglosaskim. Pojawia się w systemach prawa krajowego ( tureckim , japońskim, niemieckim, włoskim , szkockim, holenderskim). To , że słuszność nie występuje jako taka w prawie polskim , nie oznacza , że można ją lekceważyć . Bowiem zasada ogólna prawa to jest zasada właściwa dla systemów prawnych większości państw świata , ale nie oznacza to , że musi być dla wszystkich. U nas istnieje coś takiego , co jest namiastką słuszności , jak np.: zasady współżycia społecznego , tylko że słuszność jest terminem języka sformalizowanego , a te zasady są mniej formalne. W naszej Konstytucji widnieje zapis , że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawa realizującym zasady sprawiedliwości społecznej.

Wynikiem tej konferencji na temat equitas i equity jest praca wydana przez Uniwersytet Hebrajskiego w Jerozolimie .Praca to jest zatytułowana „Equitqs & Equity” i wydana pod redakcją prof. Alfredo..................... Inną znaną postacią w prawie międzynarodowym jest Sappeiro....................

Powracając do Konwencji , to już w samej preambule mamy nawiązanie do zasady pokojowego wykorzystania mórz i oceanów i słusznego i efektywnego użytkowania ich zasobów. W dalszej części preambuły jest mowa o potrzebie ustanowienia słusznego i równoprawnego międzynarodowego ładu gospodarczego , którego jednym z elementów ma być ta konwencja.

Sięgając do postanowień merytorycznych , tj. art. 59 który odwołuje się do słuszności i wskazuje jako bezpośrednią podstawę rozstrzygnięcia konfliktu interesów między państwem nadbrzeżnym a państwami korzystającymi z wyłącznej strefy ekonomicznej. Otóż gdyby doszło do takiego konfliktu interesów pomiędzy państwem nadbrzeżnym a państwami trzecimi w związku z prawami i jurysdykcją państwa nadbrzeżnego , prawami i wolnościami przypisanymi państwom trzecim , to wówczas taki spór należy rozstrzygnąć na podstawie słuszności , czyli equity , przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy i uwzględnieniu w należyty sposób interesów państwa nadbrzeżnego , państwa będącego z nim w sporze i interesów społeczności międzynarodowej jako całości.

Art.69 i 70 - te postanowienia wiążą się z zasadą optymalnego wykorzystania zasobów żywych wyłącznej strefy ekonomicznej na słusznej podstawie państw śródlądowych i państw o niekorzystnym położeniu geograficznym , czyli takich , które leżą nad morzami zamkniętymi , czy półzamkniętymi , czyli takimi , które nie mają możliwości ustanowienia wyłącznej strefy ekonomicznej na dystans max. 200 mil morskich licząc od linii podstawowej morza terytorialnego. W obu przypadkach , zarówno dla państw śródlądowych i tych o niekorzystnym położeniu stwarza to możność dostępu na słusznej podstawie do stref ekonomicznych położonych w danym regionie .Jest bowiem generalną zasadą przyjętą dla morskiej strefy ekonomicznej wykorzystanie optymalne , czyli takie wykorzystanie , które pozwoli na jak najkorzystniejsze połowy, a jednocześnie nie doprowadzi do dewastacji środowiska naturalnego i umożliwi racjonalny , maksymalnie wydajny rozwój gatunków żywych . Chodzi tu przede wszystkim o ryby. Jeśli okaże się , że jest nadwyżka , a państwo nadbrzeżne nie jest w stanie tej nadwyżki wykorzystać , wówczas państwa wymienione mają dostęp do tej wyłącznej strefy ekonomicznej regionu , subregionu na słusznej podstawie.

Art. 74 i 83 , które odnoszą się do rozgraniczenia dwóch istotnych obszarów morskich ( wyłącznej strefy ekonomicznej - art.74 ; szelfu kontynentalnego - art. 83). Ta delimitacja wyłącznej strefy ekonomicznej i szelfu kontynentalnego pomiędzy państwami z wybrzeżami leżącymi naprzeciwko , czy przylegającymi do siebie , powinno nastąpić:

  1. W drodze traktatu międzynarodowego

  2. Zgodnie z prawem międzynarodowym , jak to stanowi art. 38 Statutu MTS

  3. W celu osiągnięcia słusznego rozstrzygnięcia `equity sollution'- czyli słusznościowe rozstrzygnięcie staje się integralną częścią delimitacji dwóch istotnych obszarów morskich

Słuszność jest integralną częścią prawa delimitacji tych obszarów morskich

Art. 59 - tu słuszność pojawia się jako samoistna podstawa rozstrzygnięcia , chociaż w nawiązaniu do tych interesów , jurysdykcji , praw i wolności państw trzecich , w tym przypadku państwa nadbrzeżnego .

Inne postanowienie - art. 82 - ma mniejsze znaczenie ,jednakże także sięga po słuszność międzynarodową . On się wiąże z eksploatacją zasobów mineralnych szelfu kontynentalnego poza wyłączną strefą ekonomiczną . Otóż na skutek tego ,że około 50 państw posiada obrzeża kontynentalne poza wyłączną strefą ekonomiczną. Ponieważ ta możność eksploatacji istnieje , a możliwości technologiczne w tym zakresie są .W związku z tym , by nie uszczuplać tego , co stanowi zysk z eksploatacji obszarów , by stworzyć pewną rekompensatę dla innych państw , które nie mają tej możliwości , więc jeśli szelf kontynentalny sięga poza wyłączną strefę ekonomiczną , czyli przekracza maksymalny dystans 200mil morskich licząc od linii podstawowej ( tj. 200 × 1852.5 m = ~ 400km ), i tak jest w przypadku prawie 50 państw ( są to tzw. państwa szeroko obrzeżowe) , to wówczas za eksploatację tych zasobów mineralnych należy dokonać świadczeń w naturze lub wpłat , poczynając od 6 roku eksploatacji ( wówczas wysokość tej wpłaty wynosi 1% wielkości , czy wartości produkcji , przy czym wzrasta co roku o 1% , by osiągnąć za 12 rok eksploatacji 7% , po czym pozostaje na tym niezmienionym poziomie). Otóż te wpłaty i świadczenia dokonane w Międzynarodowej Organizacji Dna Morskiego powinny być podzielone między wszystkie państwa stron Konwencji , na równej , słusznościowej podstawie , ze szczególnym uwzględnieniem interesów i potrzeb krajów rozwijających się , w szczególności państw śródlądowych i państw najmniej rozwiniętych.

Kolejne postanowienie to art. 293 § 2 , jest identyczny z meritum §2 art. 38. Otóż jest możliwe orzekanie przez cztery trybunały ( MTS , Międzynarodowy Trybunał Prawa Morza - stosownie do załącznika 6 do Konwencji , Trybunał Arbitrażowy, Specjalny Trybunał Arbitrażowy). Na podstawie niniejszego rozdziału właściwy sąd lub trybunał może rozstrzygać spór na zasadzie ex aeqo et bono , jeżeli strony wyraziły na to zgodę . Zatem będzie tu przypadek `equity contra legem' , jeżeli ta zgoda będzie dana , bo jest to equity poza prawem międzynarodowym . Wówczas taki spór władne są rozstrzygać te cztery wymienione trybunały.

Inne postanowienie , które zostało zmodyfikowane w porozumieniu implementacyjnym do części XI , do tzw. obszaru , który w istocie rzeczy jest dnem mórz i oceanów poza zasięgiem jurysdykcji państwowej, poza zewnętrzną granicą szelfu kontynentalnego. Jest tu przyjęta zasada , że państwa rozwijające się będą miały dostęp na słusznej podstawie do podmorskiej technologii wydobywczej. Spotkało się to z niezadowoleniem państw dysponujących tymi technologiami, czego rezultatem była odmowa podpisania konwencji przez USA , później zwlekały z jej podpisaniem , ówczesny prezydent USA wystosował specjalną notę do III Konferencji Prawa Morza , aż w końcu trzeba było wszcząć negocjacje. Te nieoficjalne negocjacje były podjęte przez Sekretarza Generalnego ONZ i one doprowadziły do przyjęcia porozumienia implementacyjnego dotyczącego części XI . Porozumienie to zostało przyjęte 28.07. 1994r. na 101 Plenarnym Posiedzeniu 48 sesji Zgromadzenia Ogólnego w formie załącznika do Rezolucji nr 263 . W tym porozumieniu jest taka formuła ,że państwa rozwijające się mogą poprosić o udostępnienie technologii podmorskiej państwa rozwinięte na słusznej podstawie i warunkach właściwych dla gospodarki wolnorynkowej, czyli trzeba uiszczać opłaty. Słuszność została tu więc zredukowana przez czynnik handlowy , komercyjny.

Sędziowie Międzynarodowego Trybunału Prawa Morza i MTS powinni odznaczać się przede wszystkim najwyższą kompetencją w określonej dziedzinie, skład powinien odzwierciedlać główne formy cywilizacyjne , zasadnicze systemy prawne świata oraz zasadą słusznego podziału geograficznego .

Słuszność w sprawie nieżeglownego użytkowania międzynarodowych dróg wodnych

Konwencja z 1997r. - pojawia się tu equity z tymi istotnymi okolicznościami , z tym , że odnoszące się do rzek.

Słuszność w odniesieniu do nowego międzynarodowego ładu ekonomicznego - słuszne ceny , korzyści ,system preferencji dla państw rozwijających się , tzw. przywilejów bezzwrotnych udzielanych przez państwa rozwinięte bez wzajemności na rzecz krajów rozwijających się ( np. Unia Europejska , wcześniej Wspólnoty ).

Konwencja o sukcesji państw w stosunku do zobowiązań pozatraktatowych - a są to te , które wynikają( przede wszystkim chodzi o rozkład) z własności państwowej , nieruchomości , ruchomości , z umów państwowych (długi) i z archiwaliów państwowych( tu identycznie dzieje się jak z własnością) . Tu słuszność pojawia się przy rozpadzie. W każdym przypadku rozpadu , np. patrząc na sukcesję nieruchomości przy rozpadzie , gdzie zgodnie z zasadą terytorialną sukcesor nabywa te nieruchomości , które znajdują się na terytorium pod jego władzą . Zatem jeśli na terytorium rozpadłego państwa ukształtuje się nowe państwo , to zgodnie z zasadą terytorializmu sukcesor obejmuje te nieruchomości , natomiast te nieruchomości , które są położone poza terytorium poprzednika , jeden z sukcesorów , natomiast pozostali otrzymują słuszne odszkodowanie . W odniesieniu do ruchomości obowiązuje też zasada terytorializmu , w odniesieniu do ruchomości położonych poza terytorium . Podział tutaj jest między sukcesorów , a więc tych , którzy powstali w wyniku rozpadu , w słusznej proporcji. Jeśli chodzi o długi , to przy rozpadzie państwa sukcesją długów państwowych rządzi niepodzielnie zasada podziału według słusznej proporcji. Innym przypadkiem jest sukcesja długów w przypadku cesji. Otóż zgodnie z zasadą , uznaną w prawie międzynarodowym, przesuwalności granic traktatowych , następuje przejście części terytorium spod władzy cedenta pod władzę cesjonariusza . Suwerenność cedenta wygasa i w miejsce tej suwerenności wchodzi suwerenność cesjonariusza. Nie ma transferu suwerenności , gdyż wówczas działałaby również zasada ciągłości zobowiązań.

Zgodnie z zasadą przesuwalności granic traktatowych następuje właśnie nie transfer suwerenności , ale transfer terytorium . Co się dzieje z długami? Otóż cesją długów , w tym przypadku cesją terytorium rządzi zasada prymatu traktatu międzynarodowego . W przypadku braku traktatu , wówczas na cesjonariusz , na sukcesora przechodzą jedynie długi w słusznej proporcji , stosowne do tego , jaka własność , jakie oprocentowanie i jakie prawa przeszły na sukcesora , związane z tym długiem . Czyli to jest ta słuszna proporcja, aby zrównoważyć , by nie doszło do sytuacji , kiedy sukcesor się wzbogaca , a więc stosownie do tego jaka własność , prawa , oprocentowanie związane z długiem przeszło na sukcesora . Sukcesja może występować w różnych przypadkach np.: rozpadu , powstania nowego państwa , w przypadku połączenia , fuzji , w przypadku cesji . Co do zasady sukcesja następuje wtedy , kiedy jest układ dwóch państw , i kiedy następuje upadek czy powstanie państwa.

Jest to przykład sprawiedliwości wyrównawczej , system preferencji , czyli przywilejów bezzwrotnych . Jest to nie tylko próba wyrównania rozwoju gospodarczego , w niektórych przypadkach jest to też rodzaj swoistej zapłaty za okres dominacji kolonialnej . Ten system preferencji w szerokim zakresie jest udzielany przez USA , Unię Europejską. W stosunkach między państwami rozwiniętymi , czy innymi rozwijającymi się jest to system sprawiedliwości rozdzielczej ( iustitia distributiva) , równoważenie praw i obowiązków.

Podsumowując mamy: słuszność w nowym międzynarodowym ładzie ekonomicznym , w nieżeglownym użytkowanie międzynarodowych dróg , wodnych , rzek , silnie pojawiająca się słuszność w międzynarodowym prawie morza , słuszność w sukcesji , słuszność międzygeneracyjną , tj. ten przypadek słuszności charakterystycznej dla zrównoważenia rozwoju `sustainable development'.

Jest jeszcze jeden przypadek odwołania się do moralności , tj. Kazus słynnej klauzuli Martensa- wybitnego delegata , członka delegacji Rosji Carskiej na Konferencje pokojowe w Hadze w roku 1899 , ( była ona zwołana z inicjatywy Cesarza Wszechrosji Mikołaja II; druga konferencja była w 1907r. - inicjatywa ówczesnego prezydenta USA ) ; Ta formuła jest rezultatem przemyśleń prof. Fiodora Fiodorewicza Martensa z Uniwersytetu w Saint Petersburgu , pochodzi wydania dwutomowego podręcznika „ Prawa Narodów Cywilizowanych „ ze zbiorów traktatów Rosji Carskiej w 15 tomach.

Klauzula Martensa ma związek z wojną . Wyprowadzić z niej można następujący wniosek , że ....................wojujący nie mają swobody w zakresie środków prowadzenia wojny. W tych przypadkach , kiedy brak jest stosownych regulacji międzynarodowych , traktatowych , zwyczajowych , kiedy dany sposób walki byłby nieregulowany , to powinni stosując się do nich , kierować się zasadami humanitaryzmu i zasadami sumienia publicznego .

„Zanim bardziej wyczerpujący kodeks praw wojennych będzie mógł być ułożony , wysokie umawiające się strony uznają za właściwe skonstatować , że w wypadkach nieobjętych przepisami niniejszej konwencji , ludność i strony wojujące pozostają pod ochroną i panowaniem zasad prawa narodów , wypływających ze zwyczajów stanowionych między cywilizowanymi narodami , z zasad ludzkości i wymagań sumienia publicznego”.

/ Martens /

Ochrona ofiar wojny - jest jednym z istotnych elementów międzynarodowego prawa konfliktów.

Prawo Genewskie - które właśnie w osiągnięciach Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, a zwłaszcza Komitetu Czerwonego Krzyża (składającej się wyłącznie z obywateli Szwajcarii). To jest pierwsza Konwencja w Genewie w 1864 roku, gdzie przez kilkadziesiąt lat nic się nie wydarzyło - mamy znacznie rozbudowaną konwencję o polepszeniu losów rannych i chorych z 1906 roku, a w 1929 dochodzi do przyjęcia dwóch Konwencji o polepszeniu losów rannych w wojnie lądowej, które były szerszą wersją tych wcześniejszych Konwencji o traktowaniu jeńców wojennych. I mamy okres II wojny światowej, kiedy życie ludzkie - zwłaszcza pogarda dla życia ludzkiego osiągnęła poziom niespotykany w dotychczasowej historii ludzkości. Po zakończeniu II wojnie światowej dochodzi do kolejnej konferencji w Genewie, której rezultatem jest szereg konwencji:

Te cztery konwencje z 12 sierpnia 1949 r zostały uzupełnione dwoma protokołami dodatkowymi z 10 czerwca 1977 r.

Podmioty prawa międzynarodowego - klasyczna doktryna przyjęła, że jednostka nie jest podmiotem tego prawa, lecz państwo - zwłaszcza Stolica Apostolska. Jednostka mogłaby być uznana za podmiot tego prawa, gdyby miała uprawnienia i obowiązki wynikające bezpośrednio z prawa międzynarodowego, jednak z reguły jednostka takich uprawnień nie posiada. Czyli strona w zasadzie nie jest podmiotem, ale jeżeli państwa czy strony tak postanowiły w traktacie to jest to możliwe. Jak pokazuje historia rozwoju prawa międzynarodowego, zwłaszcza wiek XX w niektórych przypadkach jednostki uzyskiwały międzynarodową zdolność do działań prawnych. Np. działalność środkowo-amerykańskiego Trybunału Sprawiedliwości, który był pierwszym sądem działającym co prawda w skali regionalnej, do którego jurysdykcji należało rozpatrywanie spraw wnoszonych przez osoby fizyczne. Drugim przykładem jest działalność górnośląskiego trybunału Arbitrażowego w latach 22-37, który był właściwy dla rozpatrywanie petycji wnoszonych przez mniejszość niemiecką.

Zatem podmiotami prawa międzynarodowego są te podmioty występujące w stosunkach międzynarodowych, których postępowanie reguluje bezpośrednio prawo międzynarodowe, zaś podmiotowość ta oznacza zdolność nabywania praw i zaciągania bezpośrednio zobowiązań międzynarodowych. Podmiotowi temu przysługuje zdolność procesowa przed trybunałami międzynarodowymi, przysługują mu także przywileje, immunitety, ale także ponosi odpowiedzialność za naruszenie prawa międzynarodowego.

Skargi anonimowe nie są rozpatrywane, nie rozpatruje się tych skarg jeżeli nie będzie wyczerpana droga postępowania sądowego wewnętrznego - jest to warunek wniesienia skutecznie skargi.

W przypadkach ochrony praw człowieka, podmiotowość ta ma charakter pośredni i ograniczony. Ograniczona - ponieważ dotyczy sfery wykonania, ochrony podstawowych wolności człowieka, zaś pośrednia - gdy dane państwo nie jest stroną traktatu, konwencji to taka skarga przez Trybunał w Strasburgu również nie będzie rozpatrzona.

Problem podmiotowości jednostki na gruncie europejskiego prawa wspólnotowego. Tu podmiotowość występuje, wyraża się ona w istocie i cechach prawa wspólnotowego, których właściwością jest zasada bezpośredniego skutku i zasada prymatu tego prawa nad prawem krajowym. Bezpośredni skutek w konsekwencji prowadzi do tego że państwa nie muszą tych rozporządzeń wpisywać do własnych dzienników ustaw, nawet jest to nie wskazane. Jednostka może wystąpić do Trybunału Sprawiedliwości, Wspólnot Europejskich, Trybunału Luxemburskiego o stwierdzenie nieważności aktu prawa wtórnego, na bezczynność zaniechania tego aktu.

Zdolność tu do czynności prawnych jest bardzo szeroka, ale również pośrednia.

Sfera działania postępowania osoby fizycznej występuje najszerzej na forum Trybunału Sprawiedliwości I instancji - jest to sąd niezależny i działający przy Trybunale Luxemburskim. Tam gdzie stroną jest osoba fizyczna właściwym jest sąd I instancji, a tam gdzie stroną jest natomiast państwo właściwym jest Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich.

W prawie międzynarodowym brak jest normy określającej kto dokładnie jest podmiotem tego prawa, ale jednocześnie też są postanowienia, że nie tylko państwo. Jeśli spojrzymy na konwencje wiedeńską o prawie traktatów z 1969 r art. 3 stanowi że konwencje ta nie reguluje umów zawartych pomiędzy państwami a innymi podmiotami prawa międzynarodowego i wyłącznie między tymi podmiotami prawa międzynarodowego. Chodziło tu wyłącznie o międzynarodowe organizacje międzypaństwowe, gdzie członkami są państwa. Art. 305 konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza stanowi, że terytorium korzystające z pełnej wewnętrznej autonomii uznanej przez ONZ a które nie osiągnęło niepodległości jest podmiotem prawa międzynarodowego, zatem może podpisać konwencję. Jeżeli popatrzymy na konwencję o sukcesji państw w sprawach traktatowych z 1978 r to tam również terytorium jest uznane za podmiot prawa międzynarodowego, mówi się tak, że: sukcesja oznacza zastąpienie jednego państwa przez drugie w odpowiedzialności za międzynarodowe stosunki terytorium.

Innym przykładem może być Izba Sporów Międzynarodowego Trybunału Prawa Morza, która jest właściwa do rozstrzygania sporów na tle stosowania i interpretacji kontraktów które dotyczą dna morskiego poza zewnętrznymi granicami szerokości obszaru. Otóż stroną kontraktu może być osoba fizyczna i prawna z organizacją dna morskiego pod warunkiem że za tą osobę poręczy państwo. Gdy dojdzie do sporu na tle interpretacji lub stosowaniem tego kontraktu między osoba prywatną a państwem to zawsze państwo ma prawo uczestniczenia w tym postępowaniu, ale gdy osoba fizyczna lub prawna pozwie państwo to państwo to może zaproponować państwu które poręczyło za te osoby, żeby przystąpiło do postępowania.

Podmiotowość zatem osób fizycznych jest pośrednią, uzyskuje się poprzez traktaty, których stroną jest państwo.

Katalog podmiotów prawa międzynarodowego:

Źródła prawa międzynarodowego:

Należy najpierw zwrócić uwagę na rozwój prawa międzynarodowego.

Rozwój prawa międzynarodowego - na przestrzeni kilkunastu wieków ukształtowały się dwie zasadnicze koncepcje doktryny co do źródeł prawa międzynarodowego i podstawy ich obowiązywania:

Naturalizm był pierwszy i to on wytyczał rozwój prawa międzynarodowego. Upatrywał on pochodzenie norm prawa w czynnikach niezależnych od woli państwa tj. zasady przyrodzony naturalny porządek rzeczy zasada solidarności społecznej, nakazy rozumu ludzkiego, prawo boskie. Wg naturalistów formalne źródła prawa międzynarodowego jak umowa uważane są za sposoby stwierdzania norm prawa międzynarodowego, a nie jego tworzenia.

Naturalistami byli tacy pisarze jak:

Hugo Grocjusz (1583-1645) - jest największym przedstawicielem doktryny prawa międzynarodowego, dzielił on prawo najpierw na naturalne i pozytywne, a następnie na boskie i ludzkie. Prawo ludzkie zaś dzielił na prawo cywilne i prawo narodów. Wydał takie słynne dzieła jak „Prawo mórz”, „Trzy księgi o prawie wojny i pokoju”. Prawo narodów wypływa z prawa natury i ma z nim wspólną zasadę. Zasadą prawa narodów wypływającą z prawa natury jest zasada równości, gdzie równość polega na tym, by nie żądać więcej jak to co jest słuszne. Jego zdaniem prawo narodów powstaje dzięki zgodzie wszystkich państw lub też przynajmniej wielkiej ich liczby.

Zasada świętości, równości i ponoszenia kary za przestępstwo, oraz obowiązek naprawienia szkody to główne zasady prawa natury.

Kontynuacją myśli Grocjusza zajął się Samuel Pufendorf oraz Cristin Thomasius. Ponadto Jean Barbeyrac i Jean Jacques.

Pozytywiści - w przeciwieństwie do naturalistów uważali, że źródłem prawa międzynarodowego jest umowa międzynarodowa lub zwyczaj. Jednym z czołowych przedstawicieli był: Zouche, Rachel i Textor, Matrensa, Niezabitowskiego, Fiodorowicza.

Christian Wolff i Francis Lieber byli również przedstawicielami pozytywistów, lecz okresu późniejszego.

Pozytywizm zaczął triumfować w wieku XIX i XX. Najwybitniejsze znaczenie w amerykańskiej nauce prawa międzynarodowego uzyskał Wheaton, wielki praktyk oraz wydawca orzeczeń. Był on uznawany za neopozytywistę, bowiem przywiązywał dużą uwagę do orzeczeń jako źródła prawa międzynarodowego.

Wśród innych jeszcze słynnych pozytywistów na uwagę zasługuje także Bustamante - Kubańczyk. W ramach prawa międzynarodowego wyróżniał on:

Wracając do formalnych źródeł prawa - art. 38 Statutu MTS. Zawiera on nie tylko podstawy wyrokowania MTS, ale też źródła prawa międzynarodowego. Wyliczenie tych źródeł nie jest kompletne.

Znaczenie doktryny na gruncie prawa międzynarodowego jest istotne.

Źródłami głównymi są zaś:

ZWYCZAJ MIĘDZYNARODOWY

Chodzi tu o praktykę podmiotów prawa międzynarodowego (czyli państwa, organizacje międzynarodowe, praktyka prezydenta, szefa rządu, sądów, organów administracyjnych ministra spraw zagranicznych, praktyka urzędów konsularnych, organów głównych, pomocniczych itd.). Praktyka ta jest rozumiana bardzo szeroko - będą to akty prawodawcze organów państwowych, sądów, organów administracyjnych, postępowanie wobec statków powietrznych i morskich.

Praktyka ta uwarunkowana jest istnieniem konkretnych interesów. Otóż te interesy mogą być zgodne lub sprzeczne. Zazwyczaj będą to interesy zgodne np. normy zwyczajowe prawa dyplomatycznego wyrażające się w przywilejach i immunitetach jakie przysługują przedstawicielowi dyplomatycznemu, członkom jego rodziny. Stąd też przywilej nietykalności za jakiekolwiek przestępstwo przedstawiciela dyplomatycznego; przywilej używania flagi, swobody komunikowania się, porozumiewania się. A zatem zgodne interesy spowodowały się kształtowaniu się normy zwyczajowej prawa dyplomatycznego regulujących przywileje i immunitety.

Czasami jednak sprzeczne interesy spowodowały kształtowanie się norm prawa międzynarodowego np. wojny np. zasada wolności morza pełnego.

Duży element ma na to czas, bowiem nie da się określić czasu niezbędnego dla wytworzenia zwyczaju międzynarodowego. Jednak niektórzy teoretycy prawa międzynarodowego utrzymywali, że praktyka ta musi być od niepamiętnych czasów, współcześnie można powiedzieć że praktyka ta może mieć niespełna 13 lat.

Jeżeli jest praktyka, zgodne postępowanie między państwami, że praktyka ta stanowi normę wiążącą to wówczas można już mówić o zwyczaju międzynarodowym.

Norma prawa międzynarodowego - można ją określić jako regułę postępowania określającą granice i formy działania czy zaniechania podmiotów prawa międzynarodowego. Norma ta z reguły posiada charakter normy jednoczłonowej, sankcje są właściwe dla całego systemu prawnego, składają się one głównie z dyspozycji, nie ma organu takiego prawodawczego jaki występuje w systemach prawnych poszczególnych państw, normy te tworzone są przez podmioty prawa międzynarodowego co do zasady.

Szczegóły patrz książka

Podmiotowość w prawie międzynarodowym - dawne klasyczne prawo podmotowe zakładało, że czynnikiem decydującym o podmiotowości jest suwerenność, zatem podmiotem tych stosunków mogło być tylko państwo, wówczas Stolica Apostolska. Pogląd ten jest już przestarzały współcześnie punktem wyjścia katalogu podmiotów prawa międzynarodowego jest pojecie podmiotowości w stosunkach międzynarodowych. Z punktu widzenia prawniczego można powiedzieć, że podmiotem jest państwo i organizacja międzynarodowa. Natomiast z punktu widzenia filozoficznego, podmiotem tych stosunków jest jednostka fizyczna. Trzecie podejście to podejście realistyczne, zakładające, że podmiotem stosunków międzynarodowych jest każdy składnik społeczeństw, spełniający samodzielną rolę w stosunkach międzynarodowych. Będą to przede wszystkim państwa, międzyrządowe organizacje międzynarodowe, a także w określonych sytuacjach również i osoby fizyczne i prawne mające przynależność poszczególnych państw, mniejszości narodowe, spółki międzynarodowe. Są to zatem podmioty których postępowanie reguluje międzynarodowe prawo publiczne.

Inaczej mówiąc podmiotowość międzynarodową jest to zdolność bezpośredniego nabywania praw i zaciągania zobowiązań prawno-międzynarodowych, a zatem ta podmiotowość międzynarodowa jest wyznaczana przez dwa kryteria:

Międzynarodowa zdolność prawna to zdolność do tego by być podmiotem praw i obowiązków międzynarodowych.

Natomiast międzynarodowa zdolność do czynności prawnych to zdolność wywoływania skutków prawnych własnym postępowaniem. Przejawem tej międzynarodowej zdolności do działań prawnych jest to, że :

Klasyczne prawo międzynarodowe zakładało, że czynnikiem przesądzającym o podmiotowości jest suwerenność. Zatem jedynym podmiotem prawa międzynarodowego mogło być państwo.

Kwestia suwerenności może być rozumiana jako mająca dwuwymiarowy kształt : całowładność która oznacza prawną niezależność państwa, wyłączna kompetencja normowania wszelkich stosunków wewnątrz przez władze państwową; oraz samowładność czyli prawna niezależność od jakichkolwiek czynników zewnętrznych.

Współcześnie większość państw świata to państwa jednolite, podmiotami zatem są te całości państwa jednolite, niezależne od wewnętrznego podziału administracyjnego. Czy to są stany (USA), regiony, województwa, czy np. kantony (Szwajcaria). Całość jest podmiotem prawa międzynarodowego i posiada międzynarodową zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Oprócz tego występują państwa złożone, istotą którego jest podział suwerenności między całość a części składowe. Państwo złożone występuje w dwóch takich formach jak:

W państwach związkowych (federacje) człony państwa nie posiadają podmiotowości prawno-międzynarodowej, natomiast w przypadku związku państw (konfederacje) statut połączenia decyduje czy podmiotowość mają tylko człony składowe czy połączone. W praktyce przyjmowano jedno i drugie rozwiązanie.

Istotą federacji jest istnienie i występowanie centralnych organów działających w stosunkach międzynarodowych i realizujących międzynarodową zdolność do działań prawnych. W przypadku federacji podmiotem prawa międzynarodowego jest całość, natomiast części składowe mogą być wyposażone w ograniczoną zdolność do działań prawnych. Np. stany w Stanach Zjednoczonych i kantony w Szwajcarii, które posiadają ograniczoną zdolność do czynności prawnych , polegającą na możliwości zawierania traktatów. Innym przykładem jest RFN, będąca federacją, gdzie landy posiadają zdolność do zawierania traktatów w dziedzinie współpracy gospodarczej, współpracy komunikacyjnej.

W przypadku konfederacji statut połączenia decyduje kto posiada podmiotowość prawną międzynarodową 0 czy całość czy części składowe. Podmiotowość czyli całość posiadało państwo polskie po Unii Lubelskiej w 1569 r., a także połączone pod nazwą Związku Holenderskiego. Przykład innego państwa to Austrio-Węgry, unia w Szwecji i Norwegii. W przypadku tego rodzaju konfederacji, czyli unii realnej podmiotem prawa międzynarodowego była całość. Inny wariant to części składowe np. Dania i Islandia i unie personalne, które były rezultatem dziedziczenia, małżeństw.

Nastąpiło przejście konfederacji do federacji, takim przykładem są Stany Zjednoczone, Związek Niemiecki, no i Szwajcaria (obecnie w konstytucji Szwajcarii mowa jest o konfederacji, ale w rzeczywistości jest już federacją).

Podmiotowość ZSRR - z jednej strony mówiło się że jest to federacja, z drugiej zaś mówiło się o podmiotowości prawno-międzynarodowej poszczególnych republik składających się na ZSRR. Ta międzynarodowa zdolność do działań prawnych nie zawsze była tak oczywista, mówi się bardzo często że wówczas ta podmiotowość była zamrożona, dopiero na podstawie noweli do konstytucji z lutego 1944 r. poszczególne republiki uzyskały możność zdolności do czynności prawnych. Później ten problem został rozwiązany w wyniku rozpadu ZSRR, co nastąpiło na początku lat 90-tych.

Kolejnym przykładem podmiotowości prawa międzynarodowego to są protektoraty - jest to kategoria państw zależnych które cechuje to że ich międzynarodowa zdolność do czynności prawnych, a więc możność prowadzenia własnej polityki zagranicznej i utrzymywania stosunków międzynarodowych jest ograniczona od innego podmiotu. Występuje tu zależność prawno-międzynarodowa, polegająca najczęściej na przyjęciu reprezentacji zewnętrznej jednego państwa przez inne występującej w jego imieniu.

Międzynarodowy protektorat - opiera się na umowie międzynarodowej między suwerennymi państwami, z których jedno zachowując w całej pełni charakter państwa, odstępuje drugiemu - silniejszemu, wykonywanie niektórych atrybutów suwerenności. Przykładem może być Lichtensteine, który jest pod protektoratem Szwajcarii oraz Monako pod protektoratem Francji; San Marino pod protektoratem Włoch. Protektoraty te nazywane są w niektórej literaturze niekiedy jako liliputy czy państwa karłowate.

Był też pewien moment w historii ONZ, kiedy wymienionym państwom odmówiono członkostwa o ONZ uznając, że nie będą w stanie spełniać tych warunków, jakie przewiduje art..4 karty ONZ. Później to stanowisko uległo zmianie w latach 90-tych, bowiem wszystkie te państwa zostały przyjęte do ONZ.

Protektoraty kolonialne - relacja między jednym państwem a terytorium zależnym. Kiedyś takim państwem był Kuwejt, Maroko, Tunezja, Oman.

Kolejnym przykładem suwerenności i podmiotowości międzynarodowej jest Wolne Miasto Gdańsk - powstało ono na podstawie traktatu wersalskiego z 1919 r. Wolne Miasto Gdańsk ustanowione zostało na mocy art. 100 -108 Traktatu wersalskiego z 28 czerwca 1919 r. Polska prowadziła sprawy zagraniczne Gdańska, po drugie zawierała umowy międzynarodowe w imieniu W. M. Gdańska i po trzecie sprawowała opiekę dyplomatyczną nad obywatelami tego miasta przebywającymi za granicą.

Postanowienia traktatu wersalskiego były korzystniejsze dla Polski, niż te które potem Polska przyjęła w konwencji paryskiej, która była podpisana w 1920 r. Na mocy tej konwencji ograniczono istotnie prawo Polski do zawierania umów w imieniu W. M. Gdańska.

W. M. Gdańsk posiadało zatem ograniczoną międzynarodową zdolność do działań prawnych.

Podmiotem prawa międzynarodowego jest również naród palestyński, która początkowo skonkretyzowana była w podmiotowości Organizacji Wyzwolenia Palestyny, z którą państwa utrzymywały stosunki dyplomatyczne. Jest to naród który realizuje swą podmiotowość, swą zdolność międzynarodową do czynności prawnych.

Kolejny zagadnieniem jest kwestia podmiotowości Stolicy apostolskiej. Otóż Stolica ta to był Papież w raz z zespołem podległych mu urzędów. Zdolność Papieża do występowania w stosunkach międzynarodowych istniała już w czasach średniowiecza i wynikała z dwóch istotnych takich faktów jak pełnienia przez Papieża funkcji głowy kościoła katolickiego i istnienia państwa kościelnego zarządzanego przez Papieża. Państwowość ta jednak zostaje przerwana w wyniku procesu zjednoczenia Włoch; w roku 1870 dochodzi do zlikwidowania państwa kościelnego, co powoduje pewne napięcie w stosunkach pomiędzy Stolicą Apostolską a Włochami które trwa kilkadziesiąt lat. Trzeba jednak pamiętać, że pomimo utraty państwowości Stolica Apostolska nadal była podmiotem prawa międzynarodowego, zachowała bowiem zdolność do zawierania specyficznego rodzaju umów międzynarodowych jakimi są konkordaty, utrzymała też czynne i bierne prawo legacji. Ta zdolność do czynności prawnych po zlikwidowaniu państwa kościelnego opierała się już nie na atrybutach państwowości, lecz na powszechnym uznaniu duchowego zwierzchnictwa Papieża nad wszystkimi katolikami na całym świecie, na normie zwyczajowej, która sankcjonowała podmiotowość prawno-międzynarodową Stolicy Apostolskiej. Po kilkudziesięciu latach, bo 11 lutego 1929 r. został zawarty traktat laterański między Stolicą Apostolską, a Włochami, na mocy którego został utworzony Watykan, które podlega władzy Papieża. Traktat ten uznaje, że Stolica Apostolska wykonuje wyłączną i absolutną władzę oraz suwerenną jurysdykcję na terytorium watykańskim.

Jest też pogląd dowodzący, że podmiotem prawa międzynarodowego jest kościół katolicki. Otóż kościół katolicki jest z pewnością zbiorem katolików, ale z punktu widzenia prawno-międzynarodowego uznaje się w przypadku podmiotowości struktury co do zasady zinstytucjonizowania. Drugi pogląd dowodzi istnienia podmiotowości zarówno Stolicy Apostolskiej jak i miasta Watykanu.

Trzeba jednak powiedzieć, że podstawę stanowi zapis traktatu laterańskiego, gdzie wyraźnie postanowiono, że Stolica Apostolska, Papież sprawuje absolutną i wyłączną władzę oraz suwerenną jurysdykcją na terytorium watykańskim. Ówcześnie Watykan uczestniczy w konferencjach i organizacjach międzynarodowych, jest członkiem Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego, Powszechnego Związku Pocztowego.

Stolica Apostolska w stosunkach międzynarodowych - posiada przede wszystkim czynne i bierne prawo legacji tj. wysyła swoich przedstawicieli dyplomatycznych w rangach nuncjusza, internuncjusza. Zawiera tez specyficzne umowy międzynarodowe jak konkordaty choć ówcześnie wcale tak często nie używa się tej nazwy. Stolica Apostolska działa w stosunkach międzynarodowy poprzez sekretarza stanu - który pełni funkcje faktycznego szefa rządu oraz przez sekretarza Rady ds. Publicznych Kościoła. Uczestniczy ona też w różnego rodzaju negocjacjach międzynarodowych, konferencjach. Jest członkiem Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, współpracuje z Radą Współpracy Kulturalnej w Radzie Europejskiej, uczestniczy w Światowej Organizacji Turystycznej.

Podmiotem jest przede wszystkim zatem Stolica Apostolska (z punktu widzenia praktyki), ale z punktu formalnego podmiotowość tą posiada również Watykan.

Za podmiot prawa międzynarodowego uznawany jest również suwerenny Zakon Maltański, który powstał jako bractwo szpitalne w Jerozolimie na początku wieku XI. W roku 1153 zostaje przekształcony na Zakon Rycerzy Szpitala św. Jana Jerozolimskiego. Po upadku Królestwa Jerozolimskiego co następuje w 1291 r. Zakon ten przenosi się na Cypr, a w 1310 na Rodos, a w wyniku podboju Rodos przez Turcję w końcu przenosi się do Viterbo koło Rzymu (1522 r.). Przez krótki czas siedziba Zakonu znajduje się w Petersburgu, potem w południowych Włoszech i ostatecznie w Rzymie. Działalność swą obecnie Zakon ten prowadzi w 36 krajach przez stowarzyszenia narodowe, a uznany jest za podmiot prawa międzynarodowego przez Stolicą Apostolską, która utrzymuje z nim stosunki dyplomatyczne. Uczestniczy w pracach wieli organizacji międzynarodowych, posiada swe przedstawicielstwa dyplomatyczne, prowadzi działalność o charakterze międzynarodowym. Nie jest to na pewno zdolność do działań prawnych tak jak w przypadku państw.

Jest on związany ze Stolicą Apostolską.

Organizacje międzynarodowe

Mamy dwie kategorie takich organizacji, a mianowicie:

Organizacje międzynarodowe są podmiotem prawa międzynarodowego, jeśli mają zdolność prawną i zdolność do działań prawnych. Ze wzg na brak przepisów w statutach organizacji międzynarodowych, wyposażających je w te zdolności, można twierdzić o tej zdolności na podstawie przepisów przyznających konkretnej organizacji międzynarodowej prawa zawierania umów międzynarodowych, uchwalania wiążących organizację wewnętrznie i państwa uchwał; prawo do występowania przed trybunałami międzynarodowymi, korzystania z immunitetów i przywilejów, prawa do przedstawicielstwa wobec państw i innych organizacji. Podmiotowość taką posiadają: ONZ, organizacje wyspecjalizowane, organizacje regionalne służące utrzymaniu pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego i organizacje gospodarczej integracji międzynarodowej.

Organizacja wyspecjalizowana może zawierać umowy z innymi organizacjami, do nich można zaliczyć: Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny, Międzynarodowa Organizacja Pracy, Światowa Organizacja Handlu, Światowa Organizacja Zdrowia itd. Posiadają rozległe kompetencje.

Takimi organizacjami jest Międzynarodowy Czerwony Krzyż, Stowarzyszenie Czerwonego Krzyża, Czerwonego Półksiężyca i Czerwonego Lwa i Słońca oraz Liga Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża, Półksiężyca oraz Lwa i Słońca.

Zasługi Międzynarodowego Czerwonego Krzyża - przede wszystkim wpływ na rozwój Międzynarodowego Prawa Humanitarnego, dbanie o zapewnienie przestrzegania i stosowania tych konwencji i polepszenie losów rannych, chorych, jeńców wojennych i w końcu pomoc humanitarna tym ofiarom, spieszenie z pomocom uchodźcom, ofiarom klęsk żywiołowych.

Działalność jego została podjęta w latach 60-tych XIX wieku, kiedy dochodzi do powstania Komitetu Międzynarodowego Czerwonego Krzyża.

STOSUNEK PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO DO PRAWA KRAJOWEGO:

W systemie prawa anglosaskiego wiążąca jest doktryna common law , tzn. że prawo międzynarodowe jest częścią prawa krajowego, z tym założeniem, że ma takie postanowienia , które są bezwzględnie wiążące dla sądów, ma supremację, o ile zachodzi sprzeczność normy międzynarodowej z krajową. Przy równoczesnym założeniu , że akty parlamentu nigdy nie są podejmowane z zamiarem uchylenia wiążących norm prawa międzynarodowego.

Formuła ta w dwóch państwach tego systemu prawnego przedstawia się inaczej. Trzeba zwrócić tu uwagę na orzecznictwo, które dokonało modyfikacji, szczególnie do art. 6 Konstytucji amerykańskiej z 1787 r. Stanowi on, że Konstytucja USA i traktaty stanowią najwyższe prawo USA. W orzecznictwie sądowym te regułę rozwinięto w kierunku przyznania normom prawa międzynarodowego wyższości nad normami prawa wewnętrznego, krajowego, z wyjątkiem norm konstytucyjnych, które mają prymat nad prawem międzynarodowym.

Zarówno w USA, jak i w Zjedn. Królestwie Wlk. Brytanii i Irlandii półn. odnoszą się do norm traktatowych, jak i norm zwyczajowych.

W orzecznictwie SN USA zhierarchizowano to wyliczenie art. 6 Konstytucji USA, tzn.

- na 1 miejscu są postanowienia konstytucji wraz z poprawkami,

- na 2 - traktaty i zwyczaj międzynarodowy o charakterze powszechnym

- na 3 - prawo stanowione

Zapis ten dotyczy traktatów, który określa się terminem ang. Try..... , tzn. tych umów międzynarodowych szczególnej kategorii, jakie są zawierane przez prezydenta USA za radą i zgodą senatu daną większością kwalifikowaną 2/3 głosów.

Jest też kategoria tzw. porozumień wykonawczych executive egerments (?), które są zawierane bez rady i zgody senatu.

W Zj. Kr. Wlk. Bryt. i Irl.Półn. mimo generalnej zasady ( patrz wyżej), jest ukształtowana konstytucyjna zasada, która polega na tym, że bez zgody parlamentu nie można praktycznie korzystać z dobrodziejstw prawa międzynar. Także wszystkie traktaty zawierane przez Zjedn. Kr., jeśli dotyczą one praw, obowiązków obywateli, są inkorporowane, transformowane za pośrednictwem ustaw zwykłych ( zarówno przez wprowadzenie bezpośrednio czy też poprzez sformułowanie załącznika, który stanowi tekst umowy międzynarodowej).

Wykład koncentrować się będzie głównie na państwach Unii Europejskiej ( 6 członków pierwotnych - założycieli Eurp. Wspól. Węgla i Stali, EWG i EURATOM.

W RFN istnieje zasada zawarta w art.. 25 konstytucji z 1949r. , która brzmi: prawo międzynarodowe zawarte w zasadach ogólnych prawa narodów jest częścią składową prawa związkowego , ma pierwszeństwo przed ustawami i tworzy bezpośrednio prawa i obowiązki dla mieszkańców obszaru związkowego . Trzeba pamiętać , że TK dokonał interpretacji, która pod pojęciem zasad ogólnych prawa narodów ( pr. międzynar. które posiada prymat w stosunku do ustaw zwykłych) rozumie zasady:

Konstytucja włoska z 1947r. art.10, gdzie stwierdzono, że włoski porządek prawny dostosowuje się do powszechnie znanych norm prawa międzynarodowego. Jest to istotne podobieństwo do art. 25 konstytucji RFN. Z tym, że włoski TK uznał, że prymat na gruncie prawa włoskiego posiadają zasady ogólne prawa międzynarodowego zwyczaj międzynarodowy powszechny ( norma prawa zwyczajowego o charakterze powszechnym). Natomiast wykluczone zostały z art. 10 zasady prawa uznane przez narody cywilizowane.

Art. 55 konstytucji francuskiej z 1958r., w którym czytamy, że ratyfikowane , bądź zatwierdzone traktaty międzynarodowe mają z chwilą ogłoszenia moc nadrzędną nad ustawami z zastrzeżeniem przestrzegania zasady wzajemności, o ile stosowane są przez drugą stronę.

W latach 90-tych dochodzi do podpisania traktatu z Maastricht . W tej sprawie wypowiadała się Rada Konstytucyjna oraz Rada Stanu . Rada Konstytucyjna wykluczyła zasadę wzajemności wobec europejskiego prawa wspólnotowego, z racji jego rangi. Na konstytucji francuskiej z 1958r. wzorowane były konstytucje państw afrykańskich (Kongo, Gabon, Wybrzeże Kości Słoniowej, Mauretania, Niger, Senegal, Zair.) .

Problem relacji prawo międzynarodowe - prawo wewnętrzne pojawia się też w konstytucji holenderskiej ( 1983 ).Istotne w tej materii są art. : 93 i 94.

Z art. 93 wynika , że umowy międzynarodowe , uchwały , decyzje instytucji międzynar. po ich ogłoszeniu wiążą wszystkich obywateli . Art. 94 reguluje kolizję między normą międzynar., traktatową, uchwałą, decyzją instytucji międzynarodowych z normą krajową, uznając, że supremację posiada ta pierwsza norma. Na mocy konstytucji holenderskiej sądy, trybunały zostały pozbawione możliwości badania konstytucyjności umów międzynarodowych.

Stanowiska sądów belgijskich, sądów luksemburskich ( np.: słynne orzeczenie SN Luksemburga z 1954r., później często powtarzane.) można sprowadzić do tezy: w obu tych państwach przyjmuje się zasadę, że z racji istoty prawa miedzynar., mając tu na uwadze przede wszystkim umowy międzynarodowe, kiedy dochodzi do kolizji umowy z aktem prawa krajowego, pierwszeństwo posiadają postanowienia umowy.

Na gruncie prawa polskiego problem ten regulowany jest w szeregu ustaw szczegółowych, z których wynika prymat umowy międzynarodowej, wiążącej RP, nad ustawą . Uregulowania te znajdują się m.in.:

Wymieniona płaszczyzna, to płaszczyzna ustaw zwykłych. Druga to płaszczyzna orzecznicza. Jedną z ważniejszych jest uchwała `Problem rozkładu Izby Cywilnej' z 5.10.1974 r., w której czytamy, że warunkiem stosowania umowy międzynarodowej w materiach zastrzeżonych do regulacji przez ustawy jest ratyfikacja i ogłoszenie w Dzienniku Ustaw. Istotna jest tu teza SN, zgodnie z którą ratyfikowana umowa międzynarodowa posiada moc ustawy.

PRZYKŁAD:

Wyrok SN z 28.06.1989 - stwierdzający, że w zakresie stosunków cywilnoprawnych i rodzinnych postanowienia umów międzynarodowych mogą stanowić podstawę decyzji sądowej, na równi z przepisami prawa wewnętrznego. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że stosunki cywilnoprawne i rodzinne są z reguły regulowane przez ustawę, to widać, że działa tu zasada zrównania umowy międzynarodowej z ustawą.

Jest też uchwała składu 7 sędziów SN z 12.06.1992 , która w uzasadnieniu stwierdza, że uchwalenie ustawy o wyrażeniu zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej oznacza transformację traktatu w prawo krajowe o randze ustawowej. Chodziło tu o wyrażenie zgody na ratyfikację Konwencji o Prawach Dziecka, SN uznał, że konwencja ta na skutek ratyfikacji została zrównana z ustawą i może być stosowana przez sądy jak ustawa ze wszystkimi konsekwencjami stad wynikającymi.

Orzeczenie TK z 7.01.1992, które stwierdza, że przez ratyfikację umowy międzynarodowej Polska jest nią związana wobec czego powinna być ona stosowana na zasadzie pro prio vigore .

Stanowisko wyrażone w postanowieniu SN z 25.08.1987 - to postanowienie było wydane przez SN w związku z odmową rejestracji przez sąd wojewódzki w Toruniu Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” w toruńskiej przędzalni czesankowej. SN powiedział, że ratyfikowanie umowy międzynarodowej wywołuje skutek jedynie w sferze międzynarodowej, polegający na zobowiązaniu się PRL wobec społeczności międzynarodowej do wprowadzenia konwencji do prawodawstwa krajowego. Fakt nie wprowadzenia do prawa wewnętrznego może być negatywnie odebrany przez społeczność międzynarodową i rodzić odpowiedzialność prawną międzynarodową państwa, jednakże w obecnym stanie prawnym SN nie jest w stanie stwierdzić, że poprzez ratyfikację następuje transformacja, lub należy ją domniemywać. W konsekwencji SN uznał, że wykonanie konwencji powinno nastąpić w drodze prawodawstwa zwykłego, w drodze ustaw. Stanowisko to jak widać przyznawało prymat ustawie nad umową międzynarodową, a ponadto odrzucające konstrukcję transformacji i przyjęcie zasady wykonywania norm prawa międzynarodowego wyłącznie normami prawa wewnętrznego w ustawach .

Trzecią płaszczyzną orzeczniczą, która niesie za sobą konsekwencje dotyczące uregulowań w nowej konstytucji, które będą szły w kierunku przyznania tej ustawie, która wyraża zgodę na ratyfikację ( Sejm nie dokonuje ratyfikacji, tylko wyraża zgodę!!!) . Zgoda ta powoduję, że jeśli dojdzie do ratyfikacji przez Prezydenta i jeśli jest kolizja, wówczas norma traktatowa uzyskuje przewagę nad normą ustawową.

Zgodnie z konstytucją marcową zawieranie umów międzynarodowych należało do uprawnień Prezydenta, przy czym miał obowiązek informowania o tym Sejmu . Istniała jednak kategoria umów międzynarodowych, wobec których prezydent miał obowiązek uzyskania wcześniejszej zgody Sejmu na ich ratyfikację. Dotyczyło to następujących rodzajów umów:

Ten stan prawny przetrwał do 1952 r., gdyż Mała Konstytucja z 1947 powtarzała postanowienia Konstytucji Marcowej.

Konstytucja z 22.07.1952 był konstytucją, która nie zawierała żadnego postanowienia odnośnie prawa międzynarodowe-prawo krajowe. Wynikało jedynie, że Rada Państwa ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe.

Mała Konstytucja z 17.10.1992 - art. 33, który mówi że prezydent ratyfikuje i wypowiada umowy miedzynar., po czym zawiadamia Sejm i Senat . § 2 - ratyfikacja umów dotyczących granic państwa , umów sojuszniczych, umów pociągających za sobą obciążenie finansowe państwa. Postanowienia art. 33 są powtarzane z niewielką kodyfikacją postanowień z Konstytucji Marcowej z odcięciem traktatów handlowych i celnych.

Konstytucja z 2.04.1997 - art.87 - wśród źródeł prawa obowiązującego wymienia się :

Konstytucję, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia

Z art. 89 wynika, że Prezydent RP w odniesieniu do pewnej kategorii umów międzynarodowych powinien uzyskać uprzednią zgodę daną w formie ustawowej. Generalna zasada mówi, że zawieranie umów należy do Prezydenta w takim zakresie, w jakim ratyfikuje (art.133 konstytucji) i wypowiada umowy międzynarodowe. Nie wszystkie umowy wymagają tej zgody, obligatoryjne to:

Szczególna kategoria umów międzynarodowych ( art. 90 ) , gdzie wymagana jest zgoda na ratyfikację umowy, której przedmiotem jest przekazanie organizacji międzynarodowej czy organowi międzynarodowemu, kompetencji organów władzy państwowej w określonych sprawach. Ustawa wyrażająca zgodę na ratyfikację takiej umowy międzynarodowej, powinna nastąpić większością kwalifikowaną daną przez Sejm 2/3 głosów w obecności co najmniej ½ ustawowej liczby posłów i tak samo w Senacie.

Jest to właśnie ten szczególny wymóg dotyczący głosowania. Może być powiąza ny z referendum ogólnokrajowym stosownie do art. 125 konstytucji . Pod art. 90 kryje się także członkostwo RP w UE .

Art. 91 , jest pewnym podsumowaniem. Jest przyjętą zasadą, że ratyfikowana umowa międzynarodowa po ogłoszeniu jej w D.U. RP stanowi część krajowego porządku prawnego, jest bezpośrednio stosowana, chyba, że jej stosowanie uzależnione jest od wydania ustawy. Ta umowa , która jest ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie , ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli nie da się pogodzić z tą ustawą.

Art.241 §1 konstytucji , gdzie mówi się, że umowy międzynarodowe ratyfikowane dotychczas przez RP na podstawie obowiązujących w czasie ich ratyfikacji przepisów konstytucyjnych i ogłoszone w D.U. uznaje się za ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie i przyznaje się im pierwszeństwo nad przepisami ustawowymi.

Zostało wcześniej powiedziane , że umowa międzynarodowa która jest ratyfikowana za uprzednią zgodą ( czyli te 5 kategorii umów), posiada pierwszeństwo w stosunku do ustawy. Powstaje pytanie, co dzieje się z umową ratyfikowaną bez wyrażenia zgody w formie ustawowej. W świetle art. 89, gdzie mówi się, że te umowy, których przedmiotem są sprawy uregulowane w ustawie, dla których konstytucja wymaga ustawy, powinny znaleźć się w tej kategorii umów. Interpretując jedynie a contrario do art.91, można powiedzieć, że taka ratyfikowana umowa, skoro za zgodą ma moc wyższą od ustawy, to bez zgody ma moc ustawy. Przeczy temu art. 89 , bowiem z V kategorii taka umowa powinna być poddana przed ratyfikacją uprzedniej zgodzie przez Sejm i Senat.

Pojawia się kolejne pytanie: czy źródła prawa zawarte w art. 87 są ułożone hierarchicznie? Można powiedzieć, że tak, gdyż wynika, że ratyfikowane umowy międzynarodowe w świetle art. 87 są na III miejscu . Tymczasem jeśli spojrzymy do szczegółowego przepisu art.91 wynika z niego, że jest :

I - konstytucja

II- umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Prezydenta za uprzednią zgodą udzieloną w formie ustawy

III -ustawy

IV - umowy ratyfikowane przez Prezydenta

Inny istotny zapis to § 3 art. 91 , który brzmi: „jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez RP umowy konstytuującej organizację międzynarodową , prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio , mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami” . Z zapisu tego wynika prymat prawa organizacji międzynarodowej nad przepisami prawa krajowego, nad konstytucją. Jest to też w pewnym powiązaniu z art. 90, już omówionym , i z przyszłym członkostwem RP w UE.

Problem polega na tym, że z umowy konstytuującej organizację międzynarodową , czyli wspólnoty zachodnioeuropejskie , wcale nie wynika to co jest zapisane w tym art. Otóż pierwszeństwo ( supremacja) europejskiego prawa wspólnotowego, nie jest sformułowana w żadnym traktacie wspólnotowym. Jest zasadą niepisaną , jest wytworem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. Jest to przykład case law , czyli orzecznictwa Trybunału luksemburskiego.

Tak samo jest z zasadą bezpośredniego skutku, o której też jest tutaj mowa .Chociaż tu można się odwołać do stosownego zapisu, który przyznaje rozporządzeniom ten skutek bezpośredni. Jednakże ten skutek bezpośredni , jeżeli popatrzymy do dyrektyw, czy prawa pierwotnego, konstytucyjnego ( traktatowego ) wspólnot, również wynika z orzecznictwa Tr. Spr. Wspól. Europ. Ponieważ to co nie było możliwe do osiągnięcia między państwami , to było to możliwe do stwierdzenia. Państwa nie zawsze były chętne pewnym rozwiązaniom traktatowym, ale trybunał szedł dalej , dlatego taka ważna jest jego rola , jako trybunału kreującego, w wielu przypadkach tworzącego prawo.

Odnośnie relacji pierwszeństwa można przywołać art. 188 ( odnośnie relacji 87-91 ). Przedstawienie pierwszeństwa w art. 87 uzasadnia też kognicja TK , gdzie w art. 188 mówi się , że orzeka on o zgodności ustaw i umów międzynarodowych z konstytucją, zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie. Nie jest to ścisłe, gdyż konstytucja koncentruje się na ratyfikowanych umowach międzynarodowych i uchwałach organów międzynarodowych, jednakże takie umowy stanowią tylko jedną z kategorii umów międzynarodowych, gdyż ratyfikacja jest jednym ze sposobów na związanie się przez państwo umową międzynarodową . Innymi sposobami mogą być np.: podpisanie, zatwierdzenie, przystąpienie.

Art. 89 w § 3 określa , że zasady oraz tryb ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa ( D.U nr 39 poz.443 z 14.04.2000r.)

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

Czwarta kategoria to normy międzynarodowo ujednolicone. Jest to taka norma, która jest adresowana do osób fizycznych i do osób prawnych. Norma taka może być co najwyżej normą postępowo-rozwijającą prawo międzynarodowe. Istnieją procedury tworzenia norm międzynarodowo ujednoliconych.

Techniki ujednolicenia:

- metoda umowy międzynarodowej określająca prawa i obowiązki państw oraz prawa i obowiązki osób fizycznych i prawnych

- metoda umowy międzynarodowej zawierająca ustawę jednolitą, która prowadzi do najwyższego ujednolicenia ( ustawa jednolita jest dołączana do umowy międzynarodowej , do prawodawstwa wewnętrznego; jedyne różnice mogą polegać na wykładni danej umowy międzynarodowej)

PRZYKŁAD:

Konwencja Genewska o prawie wekslowym z 1930 r. o prawie czekowym z 1931 - obie te konwencje zawierały ustawy jednolite, później objęte ustawami prawa wewnętrznego

Jest jeszcze jedna kategoria norm ujednoliconych:

Piąta kategoria tych norm wspólnych, w której mieszczą się zasady ogólne prawa. Są to takie normy , które są wspólne dla większości systemów prawnych państw świata. Zaliczyć tu można również ius cogens, zasady ogólne prawa, uchwały prawotwórcze organizacji międzynarodowych, zasady trzech europejskich wspólnot, normy międzynarodowo ujednolicone.

Należałoby się zastanowić również nad innymi normami wewnątrzpaństwowymi, tzn. takimi , które dotyczą stosunków międzynarodowych, a spotykamy je w szczególności w prawie karnym .

Trzeba mieć tu na względzie m.in.: zasadę terytorializmu, która jest przede wszystkim konsekwencją zasady zwierzchnictwa terytorialnego państwa. Oznacza to, że na terytorium danego państwa każdy sprawca podlega odpowiedzialności karnej, z wyłączeniem uprzywilejowanych cudzoziemców -dyplomatów, ponieważ przywilej nietykalności osobistej uniemożliwia zatrzymanie w jakiejkolwiek formie, niezależnie od rodzaju popełnionej zbrodni, nawet ciężkiej przez organy ścigania, czy wymierzenie kary przez sądy danego państwa.

Inna taka zasada to personalna czynna, czy inaczej zasada obywatelstwa, zgodnie z którą można pociągnąć do odpowiedzialności karnej obywatela własnego państwa, który popełnił przestępstwo za granicą. Zasada ta znajduje uzasadnienie w zasadzie prawa międzynarodowego, przede wszystkim w konstrukcji zwierzchnictwa personalnego.

Będzie to też zasada personalna bierna, czyli zasada realna, zasada ochrony, dopuszczająca pociąganie do odpowiedzialności karnej obywatela obcego państwa , jeżeli popełnił on przestępstwo poza terytorium państwa oskarżającego go o naruszenie jego przepisów karnych .

Zasada ta znajduje konsekwencje w instytucji samoobrony, dopuszczająca właściwość ustawy karnej, dla tych którzy popełnili przestępstwo za granicą. Ta zasada miała ważne zastosowanie szczególnie w związku z tzw. aferą karabinową , gdzie Polacy zostali oskarżeni przez sąd amerykański ( w związku ze złamaniem sankcji, powiązane z Łucznikiem), po negocjacjach rozwiązano sprawę. W każdym razie sens był taki, że naruszono interesy USA.

Należy również pamiętać o zasadzie uniwersalnej .

Inny przykład to dział XIII KPK „ Postępowanie w sprawach karnych w stosunkach międzynarodowych”, regulujący różne normy: przywileje, immunitety osobowe, pomoc prawną, doręczenia w sprawach karnych, instytucję ekstradycji

wydanie przedmiotów przestępstwa, dwie nowe instytucje: przejęcie ścigania karnego i przekazanie do wykonania wyroku karnego

Innym przypadkiem norm zewnątrz państwowych jest postępowanie cywilne tj. przede wszystkim kodeks postępowania cywilnego z częścią III - „ Międzynarodowe postępowanie cywilne” . Ogólnie wśród tych norm zewnątrz państwowych są ;

Normy zewnątrz państwowe występują też w międzynarodowym prawie administracyjnym, czyli tych normach prawa krajowego, które dotyczą cudzoziemców, np. nasza ustawa o cudzoziemcach z 1997 r.

Są to normy prawa krajowego, które regulują stosunki międzynarodowe.

MIĘDZYNARODOWE NORMY POLITYCZNE

Dwie cechy są tu charakterystyczne:

Międzynarodowość oznacza, że są to normy społeczne obowiązujące w społeczności międzynarodowej. Jednakże pojęcie społeczności międzynarodowej należy tu rozumieć jak najszerzej. Jest to całokształt podmiotów występujących w stosunkach międzynarodowych , a zatem tych, które są ujęciem szerszym od podmiotowości w prawie międzynarodowym. Będą to:

Polityczność należy rozumieć jako stopień natężenia woli na tyle głęboki, by pewne reguły znalazły swój wyraz w dokumentach międzynarodowych, ale nie tak znaczny, by powstały na ich podstawie obowiązki prawno-międzynarodowe.

Powstają zatem obowiązki polityczne , gdzie można powiedzieć, że międzynarodowe normy polityczne są to normy, reguły społeczne obowiązujące w stosunkach międzynarodowych, ukształtowane wskutek zbieżnej woli podmiotów stosunków międzynarodowych, o takim stopniu natężenia tej woli, że rodzą obowiązki polityczne zabezpieczone sankcjami politycznymi , takimi jak: reprymendy, wytknięcia, naruszenia, rezygnacja ze współpracy w danej sferze stosunków międzynarodowych.

Powstaje kwestia podmiotowości międzynarodowych norm politycznych. Tymi podmiotami z pewnością będą państwa, org. międzynarodowe, międzyrządowe, międzynarodowe pozarządowe. Większość tych organizacji tworzy międzynarodowe normy polityczne . Istotnym wyjątkiem jest Międzynarodowy Czerwony Krzyż , który miał duże zasługi w dziedzinie kodyfikowania jednego z działów pr. miedzynar. ( a przecież org. międzynarodowe pozarządowe tworzą tylko międzynarodowe normy polityczne ): Międzynarodowego Prawa Humanitarnego ( prawa konfliktów zbrojnych ) , szczególnie regulującego ochronę ofiar wojny. Podmiotami będą też osoby fizyczne i prawne występujące w stosunkach międzynarodowych.

Do sformalizowanych źródeł międzynarodowych norm politycznych należy zaliczyć :

- akty końcowe konwencji międzynarodowych ( proces interpretacji, wykładnia, treść końcowego aktu zadecyduje, czy mamy do czynienia z traktatem międzynarodowym, czy z normami prawno międzynarodowymi , itd.)

- negocjacje (?)..... - z reguły są to zobowiązania o charakterze politycznym, gdzie następuje uzgodnienie przedmiotu ewentualnej przyszłej umowy międzynarodowej , nie zawsze jednak te przyrzeczenia polityczne, ten uzgodniony przedmiot umowy jest wprowadzany. Nie zawsze to przyrzeczenie polityczne zostaje przekształcone w zobowiązanie prawno -międzynarodowe.

- uchwały, rezolucje organizacji międzynarodowych, głównie pozarządowych, ale też międzypaństwowych , takich jak Organizacja Narodów Zjednoczonych. ( Zgromadzenie Ogólne ONZ w ciągu każdej sesji rozpoczynającej się w 3 wtorek września uchwala kilkadziesiąt rezolucji. Są to głównie normy o charakterze politycznym, moralnym, nie ma tam z reguły zobowiązań prawno-międzynarodowych. Nie znaczy to, że we wszystkich przypadkach rezolucja nie ma charakteru wiążącego, istnieją tzw. deklaracje, czyli rezolucje szczególnie ważne przyjmowane jednomyślnie , w których Zg.Og. dokonuje interpretacji postanowień Karty Nar. Zj., zatem to upoważnienie znajduje swój wyraz w KNZ, ta rezolucja jest zgodna z zasadami prawa międzynarodowego, jest przyjmowana w głosowaniu , które jest przewidziane dla formalnej rewizji KNZ.

Takie deklaracje jak np.: Deklaracja Zasad Prawa Międzynarodowego dotycząca przyjaznych stosunków i współdziałania państw ONZ z 24.10.1970 r . - jest ona aktem kodyfikacji zasad prawa międzynarodowego i posiada charakter wiążący dla państw. Podobnie jest, kiedy rezolucja Zg.Og. NZ przyczynia się do kształtowania określonej

praktyki ( praktyka może być podstawą do powstania normy zwyczajowej pr. międzynar.

Z tym się wiąże trzeci rodzaj rezolucji, które będą stwierdzały istnienie opinio iuris, czyli przeświadczenia, dania temu wyrazu w rezolucji, że praktyka stanowi wiążące zobowiązanie prawno-międzynarodowe. Głęboka analiza pozwala też dostrzec takie sytuacje , gdy rezolucja Zg.Og. NZ ma charakter wiążący . Jednakże utrwaloną zasadą jest, że uchwały, rezolucje Zg.Og.NZ zawierają międzynarodowe normy polityczne lub moralne.

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE MIĘDZYNARODOWEJ NORMY POLITYCZNEJ

Charakteryzuje się przede wszystkim dużym stopniem ogólności , jest ona abstrakcyjna, ale nie w takim sensie jak rozumiemy abstrakcyjność, generalność na gruncie pr. krajowego, czy międzynarodowego charakteryzując normę. Jest to pewien ogólny zapis ( niski stopień natężenia woli ,rodzący jedynie obowiązek polityczny )

PRZYKŁAD:

Międzynarodowy ład ekonomiczny - który jest kreowany dwoma istotnymi dokumentami:

  1. Rezolucja Zg. Og. NZ przyjęta na VI specjalnej sesji 1.05.1974 - jest to rezolucja nr 3201 , mamy tam następujące normy polityczne:

  1. Karta Praw i Obowiązków Ekonomicznych państw z 12.12.1974 - nr 3281 , mamy tu powtórzoną zasadę współzależności, nowe międzynarodowe normy polityczne :

  1. Rezolucja Zg.Og. NZ nr 3254 z 1974r. - jest to jedna z kilkudziesięciu rezolucji o zbliżonej treści ; zawierały one normę polityczną nakładającą na państwa o dużym potencjale ekonomicznym pomoc finansową dla krajów rozwijających się , w wyniku redukcji sił zbrojnych i związanych z tym wydatków wojskowych. Jednakże z żadnej z tych rezolucji nic konkretnego nie wynikało( wydatki państw na zbrojenie były coraz większe )

  1. Rezolucja Zg.Og. NZ nr 3264 - jest to międzynarodowa norma polityczna , której treścią jest nieoddziaływanie na klimat w celach wojskowych , militarnych czy innych wrogich celach. Norma ta znalazła swój wymiar w Konwencji o zakazie wykorzystania technik modyfikacji środowiska naturalnego w celach wojskowych i innych wrogich celach ( 18.05.1977 ) ;

Inny przykład , to norma zakładająca tworzenie stref bezatomowych w różnych regionach świata; jest jednym ze środków prowadzących do powstrzymania, rozpowszechniania broni nuklearnej, w konsekwencji do rozbrojenia nuklearnego.

Cząstkowe rozwiązania zostały osiągnięte, jeśli chodzi o strefy bezatomowe : Ameryka Łacińska ( traktat z Trlatae Lolgo - dzielnica Meksyku , w 1967r. o denuklearyzacji Ameryki Łac.; inny traktat ze stolicy Wysp Cooka 1985, dot. zakazu broni w pd części Pacyfiku ; traktat z Bangkoku z 1995 między państwami Azji Pd-Wsch. w sprawie denuklearyzacji tego regionu; 1996 - traktat z Kairu w sprawie denuklearyzacji Afryki

5. Akt końcowy KBWE - mamy tu 3 zasadnicze części:

a) dotycząca bezpieczeństwa w Europie , na którą składa się :

b) współpraca w dziedzinie gospodarczej , naukowo-technicznej i ochrony środowiska naturalnego

c) współpraca w dziedzinie humanitarnej i w innych dziedzinach

Akt końcowy nie jest źródłem prawa międzynarodowego, nie podlega rejestracji stosownie do art.. 102 KNZ i gdy każda umowa zawierana przez członka powinna być zarejestrowana w sekretariacie ONZ, brak tej rejestracji pociąga za sobą niemożność powoływania się na daną umowę przed jakimkolwiek organem ONZ.

Akt ten nie podlegał ratyfikacji, tak jak inne ważne umowy międzynarodowe , chociaż może nie wszystkie - niektóre również dochodziły do skutku w drodze podpisania i rodziły zobowiązania prawno-międzynarodowe, np.: Umowa Jałtańska i Poczdamska.

Akt Końcowy należy widzieć w kontekście międzynarodowych norm politycznych , a przede wszystkim widzieć te postanowienia , które przewidywały wydanie aktów jednostronnych przez państwa, realizujących postanowienia ogólne Aktu ,a w konsekwencji oznaczałoby to, że ten Akt Końcowy w tym wymiarze ma charakter ustawy wzorcowej. I w drugim wymiarze jako pactum de contrahendo , czyli zobowiązanie do prowadzenia rokowań dla państw z myślą o zawarciu umowy międzynarodowej.

W nawiązaniu do tych postanowień , które zakładały wydanie aktów jednostronnych przez państwa, ustaw, można widzieć te postanowienia , jako ustawę wzorcową , natomiast te, które miały być regulowane w drodze wielostronnej - jako zobowiązanie do prowadzenia rokowań z myślą o ich zawarciu, jako przyrzeczenie polityczne, gdzie zasadniczy przedmiot przyszłych uregulowań traktatowych został określony, jednakże wymaga skonkretyzowania w formie zobowiązań traktatowych.

Pactum de contrahendo - na ten temat znane są dwa poglądy w doktrynie prawa międzynarodowego :

  1. że jest to zobowiązanie do zawarcia umowy międzynarodowej

  2. że jest to zobowiązanie do prowadzenia rokowań zmierzających do zawarcia umowy międzynarodowej

Jednak dla nas najważniejsza jest opinia wyrażona w orzecznictwie trybunałów międzynarodowych , co do istoty pactum do contrahendo.

Trybunały międzynarodowe wypowiadały się w tej sprawie dwukrotnie ; po raz I STSM w związku ze sporem miedzy Polską a Litwą w sprawie uruchomienia odcinka kolejowego . Wydał on tu opinie doradczą. Stwierdził , że obowiązek prowadzenia rokowań nie oznacza obowiązku zawarcia umowy międzynarodowej , w szczególności , że Litwa wdając się w rokowania z Polską nie zaciągnęła żadnego zobowiązania do zawarcia porozumień o charakterze technicznym , administracyjnym koniecznych do uruchomienia linii na spornym odcinku. Równocześnie STSM określając pozytywną treść zobowiązań Litwy, wyjaśnił, że Litwa jest zobowiązana do prowadzenia rokowań z zamiarem zawarcia porozumienia, co nie oznacza, że musza się zakończyć traktatem międzynarodowym.

Po raz II STSM wypowiedział się w sprawie statusu Namibii.

Dekalog zasad, czyli tych dziedzin , które stanowią wiążącą państwa europejskie USA i Kanadę, interpretację zasad o charakterze powszechnym , przystosowanym do warunków europejskich . Nie można zakładać, że to są tylko zobowiązania polityczne, że to jest jedynie zobowiązanie , że nie należy widzieć tych norm , jako tworzące prawa i obowiązki, bo jest to naruszenie ius cogens. Tu nie ma naruszenia ius cogens bowiem te zasady są nawiązaniem do KNZ , a te , które zostały ujęte autonomicznie, nie stanowią norm, zasad pr. międz., one mogą być wyprowadzone z KNZ, z aktu kodyfikującego zasady - z Rezolucji nr 2625.

Trzecią istotną zasadą jest zasada poszanowania integralności terytorialnej oraz siódma zasada poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności, włączając w to wolność myśli.

MIĘDZYNARODOWE NORMY PRAKSEOLOGICZNE:

Jest to taka kategoria norm , która jest co do zasady najbardziej oddalona od prawa międzynarodowego. Normy te pozostają w sprzeczności z pr. międz. , zwłaszcza , jeśli państwa , które je stosują dążą do realizacji celów sprzecznych z prawem międzynarodowym.

Prakseologia ma za zadanie

ŹRÓDŁA PRAKSEOLOGII MIĘDZYNARODOWEJ:

* pośrednie ( korespondencja dyplomatyczna , umowy międzynarodowe , akty końcowe , protokoły konkurencji międzynarodowej , pamiętniki mężów stanu , głów państw , szefów rządów , ministrów spraw zagranicznych , dowódców wojskowych i dyplomatów)

* bezpośrednie:

Motyw staranności działania posiada w stosunkach międzynarodowych wyjątkowo ważną rolę . Motyw ten występuje w działaniach państw w relacji do innych państw , działalności org. międz. , funkcjonariuszy org. międz. , działalności głów państw , szefów rządów, ministrów spraw zagranicznych, funkcjonariuszy org. międz., a także tych narodów, które aspirują do własnej państwowości.

Możemy wyróżnić trzy przypadki, kiedy motyw skuteczności działania ( tzw. PLAN DZIAŁANIA) będzie pozostawał w określonej relacji do czynnika siły:

  1. państwo lub grupa państw ustępuje innym pod względem siły ; czynnikiem umożliwiającym osiągniecie celu będzie motyw prakseologiczny

  1. równowaga sił - motyw sprawności odegra ważniejszą rolę

Państwo, jako podmiot stosunków międzynarodowych, może dążyć do :

Dla skutecznego działania charakterystyczny jest wzorzec występujący również w stosunkach międzynarodowych. Ten model strukturalny skutecznego działania składa się z:

- próby tzw. diagnostyczne służą bezpośrednio sprawdzeniu możności działania i często są określane mianem sondażu ( często w dyplomacji)

PRZYKŁAD:

Oświadczenie złożone przez ówczesnego ministra gospodarki Hoogelberga na Światowej Konferencji Gosp. w Londynie w 1933 r. - że Niemcy gotowe są do agresji przeciwko ZSRR pod warunkiem, że państwa uczestniczące w konferencji zapłacą za to koloniami. Stanowisko to zostało ocenione negatywnie , w związku z tym został on odwołany z konferencji i zdymisjonowany ze stanowiska, a rząd niemiecki ustosunkował się do tego w ten sposób , że był to jego indywidualny pogląd . Ta sytuacja miała ujawnić, kto może być sojusznikiem , a kto przeciwnikiem .

- próby ćwiczebne - dążą bezpośrednio do osiągnięcia celu, w tym sensie , że

poprzedzają one bezpośrednie osiągnięcie celu ; zmierzają do nabycia niezbędnej siły

sprawności dla skutecznego przeprowadzenia operacji , dla zrealizowania celu - czyli

wprost do zajęcia terytorium (daje się sygnały polegające na przeprowadzaniu

manewrów wojskowych w okresie napiętej sytuacji międzynarodowej , bądź między

państwami , by dać do zrozumienia , że siły zbrojne mogą być natychmiast

uruchomione)

Odnośnie rokowań międzynarodowych ( zasada metodyczności) wykształciły się pewne reguły :

Centralizacja jest rozumiana jako konieczność podporządkowania podmiotów współdziałających organom centralnym , jakie zostaną wyłonione .

Środkami zapobiegającymi zmniejszeniu organiczności , centralizacji działania są:

Należy jednocześnie dążyć do osłabienia organiczności i centralizacji zespołu przeciwnego. Jedną z głównych zasad osłabienia tego jest maksyma wszelkiej polityki , wyrażonej w formule : `divide et impera' ( dziel i rządź).

( Klasycznym przykładem są Niemcy Hitlerowskie ,które eliminowały po kolei państwa należące do grupy państw demokratycznych ).

Osiągnięcie celu związane jest też z innymi zasadami postępowania , przede wszystkim potrzebą pozyskania dla realizacji własnego celu wielkich mocarstw , a jeśli nie można tego uzyskać , to należy zaprzestać wysuwania jakichkolwiek roszczeń , pretensji w tym zakresie , również wobec innych państw. Cel ( ten niegodziwy ) może zostać osiągnięty nie tylko na podstawie aktywnego działania , ale też przy zastosowaniu minimalizacji i interwencji

Dwie zasady minimalizacji i interwencji są istotne :

- zasada punktacji - charakteryzuje się tym , ze zapewniwszy sobie kontrolę , państwo czy ich grupa , wyczekuje momentu , w którym realizacja celu niegodziwego nastąpi wskutek ewoluowania wydarzeń po ich myśli. Może to być postępowanie zakładające niski stopień aktywności , polegający na wspieraniu ośrodków konfliktów wewnętrznych , na wstrzymaniu pomocy gospodarczej , jaka wcześniej była przeciwnikowi udzielana . Może być to też taka sytuacja , która miała miejsce , kiedy Polska w okresie agresji Niemiec na Polskę 1. 09.1939 doszła do momentu , że 17 .09. bez oporu mogły być zajęte tereny polskie od strony wsch. To jest właśnie przejaw działania zasady punktacji polegający na wybraniu najlepszego momentu , w którym jest możliwe osiągniecie najlepszych korzyści terytorialnych ( najczęściej).

- zasada potencjalizacji - ( było o nim mowa przy sankcjach bezpieczeństwa ONZ ) ; tu dotyczy innych okoliczności ; państwo zmierza do osiągnięcia korzyści terytorialnych ; potencjalizacja wobec państwa sąsiedniego przejawia się w jawnym brzmieniu przygotowań do rozpoczęcia ewentualnych działań zbrojnych oraz na skupieniu sił zbrojnych bezpośrednio na granicy , gotowych do dokonania agresji

Dalsze jest już działanie zmierzające do osiągnięcia celu niezgodnego z planem międzynarodowym.

Należałoby się zastanowić nad tym , w jakiej relacji prakseologia międzynarodowa , szczególnie najważniejsze techniki prakseologiczne pozostające w sprzeczności z prawem międzynarodowym pozostają w relacji do tego systemu prawa międzynarodowego i w relacji do moralności międzynarodowej. Trzeba przede wszystkim powiedzieć , że prawo międzynarodowe stara się ograniczyć szczególnie groźne techniki prakseologiczne w taki sposób, że formułuje w KNZ zakaz groźby użycia siły , który wynika z art. 2 §4 KNZ.

Z tego zapisu w konsekwencji wynika zakaz umów diagnostycznych , prób ćwiczebnych, o ile zawierałyby elementy groźby , czy użycia siły. Zakaz prób kolatywnych ma charakter zbędny , o ile w stosunku do prób diagnostycznych i ćwiczebnych dotyczy sytuacji , że jest groźba lub użycie , to w przypadku prób kolatywnych zakaz ten jest bezwzględny , gdyż wchodzi tu w użycie bezpośrednie zastosowanie siły. Po drugie jednak trzeba zauważyć , że prawo międzynarodowe nie jest w pełni skuteczne , nie jest w stanie przeciwstawić się tym próbom z tego względu , że jest to system oparty na koordynacji , a także nie ma obligatoryjnej jurysdykcji trybunałów międzynarodowych ( szczeg. MTS- jego kompetencja jest z reguły fakultatywna - klauzula dopuszczająca obligatoryjną jurysdykcję pod warunkiem , że państwo złoży stosowną deklarację ; takie złożyła tylko 1/3 państw ; ale państwo nawet w przypadku jej złożenia nie może wyłączyć w danej sytuacji spod jurysdykcji , gdyż w tej deklaracji najczęściej znajdują się takie postanowienie , zgodnie z którymi trybunał jest niewłaściwy , państwo nie podda się jurysdykcji na tyle , na ile ta sprawa będzie należała do jego wewn. kompetencji.

Po trzecie jest to przypadek , kiedy w prawie międzynarodowym występują normy oparte na motywie prakseologicznym . Jest to właśnie pozytywna strona występowania wątku prakseologicznego , podyktowana często potrzebą utrzymania pokoju międzynarodowego , czy potrzebą dokonywania weryfikacji tych zobowiązań prawno- międzynarodowych , które są narażone na niewykonywanie i niespełnienie przez jedną ze stron . Stawia to państwa pozostałe w niekorzystnej sytuacji.

INSTYTUCJE ZAWIERAJĄCE MOTYW PRAKSEOLOGICZNY

Demilitaryzacja może być :

Demilitaryzcja zakłada traktatowy obowiązek zlikwidowania urządzeń , obiektów wojskowych , fortyfikacji , zakaz wznoszenia ich w przyszłości , zakaz utrzymywania sił zbrojnych na terytorium podlegającym suwerenności państwa , bądź na terytorium , na którym władza suwerenna państwa nie rozciąga się , np. Antarktyka

PRZYKŁAD:

Traktat z 27.01.1967 o zasadach regulujących działalność państw , badanie i użytkowanie przestrzeni kosmicznej , łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi. Z art.4 wynika częściowa demilitaryzacja w stosunku do przestrzeni kosmicznej ( broń atomowa , nuklearna , bakteriologiczna , chemiczna ). Księżyc i in. ciała niebieskie- całkowita demilitaryzacja - zakaz utrzymywania baz wojskowych , urządzeń , fortyfikacji , przeprowadzania prób wszelkiego typu , itd.

Inny traktat w sprawie Księżyca i innych ciał niebieskich przyjęty przez Zgr.Og. NZ 5.12.1979 .

Inny traktat w sprawie Księżyca i in. ciał niebieskich przyjęty przez Zgr.Og. NZ 5.12.1979 .

Inny traktat o zakazie umieszczania broni jądrowej i innych broni masowej zagłady na dnie mórz i oceanów i we wnętrzu ziemi z 11.02.1971 - dot. obszarów dna morskiego poza zewnętrzną granicą morza terytorialnego ( tę odległość państwa morskie posiadają na odległość 12 mil morskich )

Traktat pokoju z Włochami z 10.02.1947 tj. demilitaryzacja w pasie 20 km na granicy francusko-włoskiej i włosko -jugosłowiańskiej.

Przykładem może być też Traktat Wersalski - art. 42 i 43, które ustanawiały tzw. strefę nadreńską całkowicie zdemilitaryzowaną w pasie po lewej stronie Renu i w 50 km pasie po prawej stronie

Strefy bezatomowe - przykład demilitaryzacji częściowej

Przypadki , kiedy demilitaryzacja ( częściowa) dotyczy określonych państw , a zatem tych terytoriów , które znajdują się pod suwerennością państwową.:

państwowego czy niepaństwowego z ewentualnych przyszłych działań wojennych, a także zakaz prowadzenia przygotowań na danym terytorium do prowadzenia działań wojennych i użytkowania tego terenu w charakterze bazy. Na takim terytorium mogą być utrzymywane siły zbrojne , chyba że terytorium to zostanie równocześnie poddane demilitaryzacji. Neutralizacja Wojskowa sprzyja utrzymaniu pokoju międzynarodowego wtedy , jeżeli szczególnie ważne strategicznie regiony zostaną wyłączone z przyszłych działań wojennych.

PRZYKŁAD:

Na neutralizację: Antarktyka , która jest równocześnie i zdemilitaryzowana całkowicie i zneutralizowana.

Są zneutralizowane , ale nie zdemilitaryzowane wprost międzynarodowe drogi morskie , jak Kanał Sueski , na podstawie Konwencji Konstantynopolitańskiej z 1888 , Kanał Panamski - na podstawie Traktatu z 1901r. między Anglią a USA, i traktatu z 1903 miedzy Panamą a USA. 7.09 1977r doszło do zawarcia między Panamą a USA , dwóch traktatów - w sprawie Kanału Panamskiego , który uchylił Traktat z 1903 i wszystkie klauzule dotyczące Kanału Panamskiego zawarte we wszystkich traktatach między tymi państwami ; drugi - w sprawie neutralizacji Kanału Panamskiego. Ten I ( 1977) miał moc wiążącą do 31.12.1999 , po czym wygasł , gdyż prawo użytkowania , zarządu , eksploatacji i in. związane z tym prawa amerykańskie wpływy wygasły i Kanał przeszedł całkowicie pod użytkowanie Panamy. Aktualny stan jest taki , że obowiązuje traktat z 1901- Anglia -USA .

wojnie w zamian za zobowiązanie innych państw - gwarantów wieczystej neutralności - do nieprowadzenia działań przeciwko takiemu państwu. Neutralność wieczysta tworzy trwały , stały stan rzeczy. To ją odróżnia od neutralności wojennej , jako instytucji odnoszącej się do konkretnej wojny. Neutralność wieczysta nie zakłada rezygnacji państwa z prawa do samoobrony , które jest prawem naturalnym , przyrodzonym , nie oznacza zatem zakazu posiadania................Państwo neutralne wieczyście powinno w okresie pokoju prowadzić politykę neutralności w tym znaczeniu , że nie powinno przyłączać się do sojuszy wojskowych , nawet tych o charakterze obronnym i nieudostępniać własnego terytorium do tworzenia baz wojskowych. Neutralność wieczysta opiera się na traktacie miedzynarodowym .

PRZYKŁAD:

Szwajcaria - od 1815r.- akt formalny uznania i gwarancji wieczystej neutralności Szwajcarii i części Sabaudii ; akt ten zagwarantował nienaruszalność terytoriów Szwajcarii ; jednak w okresie międzywojennym Szwajcaria była członkiem Ligi Narodów , została zwolniona z systemu sankcji tej organizacji , po wojnie nie przystąpiła do ONZ , natomiast na terytorium tego państwa znajdują się liczne org. międzynarodowe.

Drugim państwem wieczyście neutralnym jest Austria , traktat zawarty przez Austrię-USA-ZSRR-Francję-Anglię - są one gwarantami wieczystej neutralności ; obok traktatów jest ustawa w sprawie wieczystej neutralności przyjęta przez Parlament austriacki z 15.05195.? r. Austria jest członkiem ONZ. Ta neutralność wieczysta jednak zaczyna się wcześniej . Austria na podstawie traktatu zawartego z UE 1994 , od początku stycznia stała się członkiem UE , a jak wiadomo II filar przewiduje wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, obejmującą kształtowanie wspólnej polityki obronnej , z możliwością ustanowienia wspólnej ochrony. Zatem Austria w związku z uzyskaniem członkostwa poczyniła I krok w kierunku złamania zasad.

konkretnej wojny ; jest to zespół praw i obowiązków , jakie posiadają państwa nie biorące udziału w wojnie wobec państw wojujących , tzw. bemigerentów (?) i odpowiadające im prawa i obowiązki bemigerentów wobec państw nie wojujących. Neutralność wojenna regulowana jest traktatami międzynarodowymi i międzynarodowym prawem zwyczajowym. Należy wymienić V Konwencję Haską ` O prawach i obowiązkach państw i osób neutralnych w wojnie lądowej' , XIII Konwencję Haską `O prawach i obowiązkach państw w wojnie morskiej'. Obydwie są z 1907r. Państwa neutralne nie zaangażowane w konflikt zbrojny , na początku działań zbrojnych między innymi państwami ogłaszają deklarację o swojej neutralności. Obowiązkiem państw wojujących jest nienaruszanie praw i interesów państw neutralnych , stąd też istnieje zawarta w Deklaracji Paryskiej zasada , że towar neutralny na statku nieprzyjacielskim i nieprzyjacielski na statku neutralnym nie podlegają konfiskacie , za wyjątkiem kontrabandy wojennej. Podstawowym obowiązkiem państw neutralnych jest w miarę jednakowe traktowanie stron wojujących , wyrażające się w bezstronności , czyli nieudostępnianie własnego terytorium do przejazdu , przelotu , przepływu okrętów wojennych , chociaż jeśli jest on nieszkodliwy dla tego państwa nadbrzeżnego , jeśli odbywa się bez dyskryminacji dla obu stron. Podobnie jest możliwy przejazd uzbrojenia , wszelkiego rodzaju broni przez terytorium państw neutralnych . Państwo neutralne nie powinno pozwalać na werbunek żołnierzy na własnym terytorium , to nie wyklucza formowania oddziałów ochotniczych . Zasadą jest także , że państwo neutralne ma prawo do obrony własnego terytorium , jeżeli będzie ono zagrożone. Zdarzyło się tak w czasie II wojny światowej , kiedy samoloty niemieckie przelatywały przez strefę powietrzną Szwajcarii.

Państwo neutralne , w przypadku , gdy siły zbrojne którejkolwiek ze stron wojujących przekroczą jego granicę, jest zobowiązane je rozbroić i internować do końca wojny ( Taka sytuacja miała miejsce w okresie II wojny światowej - znowu na terenie Szwajcarii, dotyczyło Francji- później był proces dotyczący kosztów utrzymania tych sił zbrojnych , rozstrzygnięty drogą mediacji - odszkodowanie Francji)

Mocarstwa , państwa neutralne występują często w roli państw opiekuńczych. Takie funkcje miała Szwajcaria , Szwecja - w czasie II wojny światowej wobec kilkudziesięciu państw.

Trudna jest neutralność w ramach konfliktów wewnętrznych - wojny domowe. Jest to nieuregulowane prawem traktatowym. Neutralność wojenna nie wiąże się z motywem prakseologicznym , ale pojawiła się przy neutralności wieczystej .

Ochrona ofiar wojny - jest jednym z istotnych elementów międzynarodowego prawa konfliktów.

Prawo Genewskie - które właśnie w osiągnięciach Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, a zwłaszcza Komitetu Czerwonego Krzyża (składającej się wyłącznie z obywateli Szwajcarii). To jest pierwsza Konwencja w Genewie w 1864 roku, gdzie przez kilkadziesiąt lat nic się nie wydarzyło - mamy znacznie rozbudowaną konwencję o polepszeniu losów rannych i chorych z 1906 roku, a w 1929 dochodzi do przyjęcia dwóch Konwencji o polepszeniu losów rannych w wojnie lądowej, które były szerszą wersją tych wcześniejszych Konwencji o traktowaniu jeńców wojennych. I mamy okres II wojny światowej, kiedy życie ludzkie - zwłaszcza pogarda dla życia ludzkiego osiągnęła poziom niespotykany w dotychczasowej historii ludzkości. Po zakończeniu II wojny światowej dochodzi do kolejnej konferencji w Genewie, której rezultatem jest szereg konwencji:

Te cztery konwencje z 12 sierpnia 1949 r zostały uzupełnione dwoma protokołami dodatkowymi z 10 czerwca 1977 r.

Wiadomo już , że jedną z zasad moralności międzynarodowej jest zasada równości , która w pr. międz. znajduje swój wymiar w formie zasady suwerennej równości , a jej konsekwencją jest posiadanie przez każde państwo jednego głosu. Otóż jest to zasada , ale są od niej wyjątki podyktowane motywem prakseologicznym , czyli skutecznością działania w zakresie utrzymania pokoju międzynarodowego , potrzeba kształtowania skutecznie stosunków gospodarczych , a zwłaszcza pomocy kredytowej udzielanej innym państwom.

Ten pierwszy wymiar to właśnie KNZ. Każde państwo-jeden głos. Jeśli jednak przyjrzymy się działalności , a przede wszystkim zasadom głosowania i składowi Rady Bezpieczeństwa ONZ , to widzimy , że państwa określane jako wielkie mocarstwa :

  1. posiadają pozycję uprzywilejowaną , wyrażającą się tym, że posiadają stałe miejsce w Radzie Bezp.

  1. Szczególna rola ich głosów , mianowicie w sprawach zwłaszcza merytorycznych , kiedy wymagana jest jednomyślność wszystkich wielkich mocarstw , założone przez którekolwiek z nich weto , powoduje, że uchwała jest nieskuteczna. W sprawach proceduralnych obowiązuje identyczna zasada głosowania , czyli większości kwalifikowanej , min. 9 głosów / 15 członków RB ( 5 stałych + 10 niestałych ), z tym , że wielkie mocarstwa mogą być w tym przypadku przegłosowane , gdyż wystarczy większość kwalifikowana 9 dowolnych państw , a zatem uwzględniając skład , niestali członkowie RB mogą przegłosować wielkie mocarstwa , ( jedynie sprawy proceduralne! ).

Ta pozycja wielkich mocarstw jest uprzywilejowana w tej organizacji , szczególnie w Radzie Gospodarczo-Społecznej ( też skład jest ograniczony ; aktualnie 54 członków ), wielkie mocarstwa są wybierane stale do R. G-S. , podobnie jak i w MTS każde z wielkich mocarstw posiada sędziego.

Ta zasada prakseologiczna , odstępstwo od fundamentalnej zasady suwerennej ludności: 1 państwo - 1 głos , występuje w organizacjach o charakterze finansowym , w org. surowcowych , gdzie siła głosów , ilość przyznanych głosów danemu państwu jest zależna i od ilości ludności , i od wkładu finansowego , czy od znaczenia gospodarczego danego państwa. Zatem to są te wyjątki od tej zasady.

Motyw prakseologiczny występuje w takich organizacjach:

W tych pierwszych org. finansowych , działających w skali uniwersalnej wkłady amerykańskie są największe i najwięcej głosów posiadają USA.

W Unii tj. liczba ludności i znaczenie danego państwa. Jeżeli popatrzeć na Rade Bezp. ( 10 gł- Zjedn. Królestwo , Włochy , Francja , RFN ; 8-Hiszpania , 5- Belgia , Holandia , Grecja , Portugalia , 4 - Austria , Szwecja , 3 - Finlandia , Dania , Irlandia , 2 - Luksemburg.

Innym przykładem instytucji która oparta jest na motywie prakseologicznym tj. kontrola międzynarodowa - w dziedzinie ograniczenia redukcji zbrojeń, przestrzegania praw człowieka ,mamy tu na uwadze systemy : powszechny , czyli ONZowski , regionalne , afrykański , amerykański, europejski , systemy wszystkie oparte na sprzężeniu środków ujawniania ze środkami weryfikacji. Te pierwsze charakteryzują się tym , że pochodzą od państw , czy to w formie samoistnej czy skondensowanej informacji wg określonego kwestionariusza , będą to przede wszystkim informacje , sprawozdania weryfikowane poprzez systemy kontroli narodowej czy przez instytucje międzynarodowe takie jak: Międzynar. Agencja Energii Atomowej , będą to głównie takie procedury jak : obserwacja .

Jest to ogólna charakterystyka systemu norm prakseologicznych , który jest najbardziej odległy od systemów prawa międzynarodowego

PORZĄDEK PRAWNO - MIĘDZYNARODOWY:

Prawo międzynarodowe w znaczeniu szerokim składa się z :

Jest to zespół norm obowiązujących na terytorium danego państwa , których przedmiotem jest wskazanie właściwego systemu prawnego dla rozstrzygnięcia stosunku prywatnoprawnego z dziedziny prawa cywilnego , rodzinnego , opiekuńczego , prawa pracy , w którego stanie faktycznym jest zawarty element obcy. . Każde z państw posiada swój własny system prawa międz. prywatnego , a zatem taki , który właściwy jest do wskazania miarodajnych norm merytorycznych, dla rozstrzygnięcia stosunku prywatnoprawnego z dziedziny prawa cywilnego , w którego stanie faktycznym jest zawarty element obcy. Co to znaczy? -

1º Gdy jedna ze stron tego stosunku posiada obywatelstwo obcego państwa , jest zatem cudzoziemcem, czy osoba prawna posiada siedzibę za granicą

2ºPrzedmiot stosunku prawnego jest położony za granicą

3ºGdy czynności prawne miały miejsce za granicą ( zawarcie umowy , czyny niedozwolone , śmierć osoby , itp.)

4ºgdy skutki czynności prawnych wykraczają poza granice danego państwa.

Można ogólnie powiedzieć , że ten element obcy występuje w sprawach związanych z podmiotem stosunku prawnego , czyli rationes personae , bądź w sprawach związanych z przedmiotem stosunku prywatnoprawnego , czyli rationes mar..... .

Centralną kwestię w przypadku prawa międzynarodowego prywatnego stanowi norma kolizyjna. Ma ona za zadanie usuwanie kolizji między systemami prawnymi państw , konflikty ustaw . Obok norm kolizyjnych w skład prawa międzynarodowego prywatnego wchodzą normy międzynarodowe ujednolicone , normy zunifikowane , w tym sensie , że eliminują one normy kolizyjne , gdyż państwa przyjmują w drodze traktatów międzynarodowych , szczególnie w sprawach merytorycznych, i rozstrzygniecie sprawy następuje wprost poprzez zastosowanie normy prawa jednolitego. Otóż takie szczególne zasługi w dziedzinie ujednolicenia prawa odgrywa UNCITRAL ( Komisja Narodów Zjednoczonych ds. Międzynarodowego Prawa Handlowego , która w szczególności zajmuje się międzynarodową sprzedażą towarów , kształtowanie kontraktów ; najnowszym osiągnięciem UNCITRALu jest Konwencja w sprawie międzynarodowej sprzedaży towarów , podpisanej w Wiedniu 1980r. , kilkadziesiąt państw związało się tą konwencją , m.in.Polska. Zawiera ona normy ujednolicone , merytoryczne , niekolizyjne , tak jak dwie konwencje haskie , które były rezultatem Haskiej Konferencji Prawa Międzynarodowego Prywatnego ,przyjęte w 1964r. . Konwencja I zawierająca ustawę jednolitą w sprawie międzynarodowej sprzedaży towarów i II w sprawie dochodzenia do skutku umów międzynarodowych w sprzedaży towarów. Stały się one częścią Wiedeńskiej Konwencji o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów.

Normy międzynarodowo ujednolicone prawa międzynarodowego prywatnego to nie tylko sprzedaż. Jest to też prawo przewozu lądowego , morskiego , lotniczego , ochrona własności intertualnej , ochrona dzieł literackich , artystycznych , prawo wekslowe , prawo czekowe. Prawo międz. prywatne jest strukturą złożoną :

Norma kolizyjna - nigdy nie wynikają z niej bezpośrednio prawa czy obowiązki dla stron stosunku prawnego. Wynika z niej tylko obowiązek zastosowania pewnego systemu prawnego. Norma kolizyjna jest adresowana do podmiotów stosujących prawo , do sądów , organów arbitrażowych. Posiada ona postać hipotetyczną , a nie kategoryczną , ponieważ nie jest skierowana do wszelkich podmiotów. Norma kolizyjna jest podobna do normy intertemporalnej. Kolizyjna bowiem likwiduje kolizję miedzy systemami prawnymi w przestrzeni , czyli ma wymiar horyzontalny , natomiast ta druga ( intertemporalna) usuwa kolizję między systemami prawnymi w czasie , a zatem ma wymiar wertykalny w poziomie.

Norma prawa merytorycznego -

( rysunek: nałożenie normy kolizyjnej na normę merytoryczną)

Norma merytoryczna jest zbudowana z 3 elementów( choć nie zawsze ; tu: przypadek normy prawa karnego):

Norma kolizyjna nie określa praw i obowiązków stron stosunku prywatnoprawnego. Ta norma jedynie wskazuje organowi ,( bo jest skierowana do szczególnej kategorii podmiotów , tych ,które stosują prawo, system prawny- może być własny bądź obcy - w którym należy poszukać właściwej normy merytorycznej i na takiej podstawie ustalić prawa i obowiązki stron )

To co w normie merytorycznej określa się hipotezą , w normie kolizyjnej nazywamy zakresem. Zakres to różnego rodzaju stosunki prawne , sytuacje prawne , np.: zdolność prawna , zdolność do czynności prawnych , stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami , przysposobienie , opieka , kuratela , rozwód , własność i inne prawa rzeczowe. Są to zatem stosunki z zakresu prawa cywilnego , rodzinnego , opiekuńczego , itd. ,. Które w przypadku normy kolizyjnej właśnie jest zakresem.

ZAKRES = HIPOTEZA

Sposób postępowania przy dyspozycjach:

W normie kolizyjnej dyspozycja jest wyrażona w formie nakazu , czyli nakazu zastosowania tego systemu prawnego , który zostanie nam wskazany przez łącznik. Jest to nakaz wydany alternatywnie , np.w polskiej ustawie o prawie międzynarodowym prywatnym : `forma czynności prawnej podlega prawu właściwemu dla tej czynności ; może być to też przewidziane w przepisach prawa państwa, w którym czynność została dokonana.' . Rzadko występuje dyspozycja w normie kolizyjnej w postaci zakazu . Tj. tzw. klauzula porządku publicznego - wyraża się w postanowieniu: ` obcego prawa stosować tu nie wolno , jeżeli jego zastosowanie godziłoby w podstawowe zasady porządku prawnego RP ( ustawa o prawie międzynarodowym prywatnym z 12.11.1962)

0x08 graphic
Nakaz wydany alternatywnie

0x08 graphic
Zakaz klauzula porządku publicznego

W tej dyspozycji , obok nakazu alternatywnego występuje wskaźnik ,który lokuje zakres we właściwym porządku prawnym- tym ,który jest wskazany przez łącznik. Łącznik wiąże stosunek prawny , lokuje tę sytuację we właściwym porządku prawnym .

Łącznik ma określoną budowę:

PRZYKŁAD:

W sprawach spadkowych (tj. odpowiednik HIPOTEZY , a w normie kolizyjnej ZAKRESU) właściwe jest ( NAKAZ ) prawo ojczyste spadkodawcy z chwilą jego śmierci (ŁĄCZNIK ) ( nie ma tu żadnych praw , żadnych obowiązków). Jest to jedynie wskazówka , sąd mając cudzoziemca na tej podstawie określi , jaki system norm merytorycznych należy zastosować.

Sprawy spadkowe

0x08 graphic
( hipoteza = zakres )

0x08 graphic
nakaz

łącznik

0x08 graphic
prawo ojczyste spadkodawcy ...właściwe jest...

0x08 graphic
0x08 graphic
z chwili jego śmierci

określnik podstawa+dopełniacz

nominalny =

określnik nominalny

0x08 graphic
0x08 graphic
subokreślnik prawo ojczyste spadkodawcy

temporalny

podstawa dopełniacz

w chwili jego śmierci

*Prawo ojczyste oznacza system prawny tego państwa , którego obywatelstwo posiada zmarły w chwili śmierci .W prawie międzynarodowym prywatnym , jeżeli mówimy o prawie ojczystym , to wówczas myślimy o systemie prawnym osoby fizycznej , która posiada obywatelstwo danego państwa ( lex partum - ? ).

Oprócz takiego łącznika występuje łącznik miejsca zamieszkania , czyli lex domitio, stosuje się do zdolności prawnej , do zdolności do czynności prawnych osób fizycznych , w przypadku osób prawnych będzie to łącznik siedziby osoby prawnej - lex residentiae , dla nieruchomości , ruchomości - lex ......... ( miejsca położenia nieruchomości ) , dla zobowiązań - łącznik lex prom........ , czyli łącznik wyboru prawa , łącznik siedziby , zwłaszcza w sprawach proceduralnych - lex ........... , siedziby władzy orzekającej - najczęściej sąd , i inne łączniki , jakie występują w sprawach międzynarodowych.

Sfera stosunków publicznoprawnych w sposób zdecydowany odbiega od stos. prywatnoprawnych. Publicznoprawne są charakterystyczne dla tych podmiotów , jak państwa , organizacje międzynarodowe , prywatnoprawne zamykają się do osób fizycznych i osób prawnych

MIĘDZYNARODOWE PRAWO GOSPODARCZE

M.Pr.Gosp. nie jest częścią ani prawa publicznego , ani prywatnego . Jest nową systemową całością w obrębie której zawierają się właśnie normy prawa międzynarodowego publicznego , prywatnego , prawa krajowego , normy prawa cywilnego , postępowania cywilnego , finansowego , administracyjnego, a nawet konstytucyjnego. Przyjmujemy , wychodząc z generalnego określenia międzynarodowego prawa gospodarczego , że ma ono strukturę złożoną , ale trzeba pamiętać , że nie zawsze ten pogląd w tym zakresie jest jednoznaczny. Istnieją dwa poglądy w tej dziedzinie:

Pomiotami tego systemu prawnego są podmioty prawa międzynarodowego publicznego , takie jak: państwa , organizacje międzynarodowe , międzyrządowe , osoby fizyczne , osoby prawne ( czyli osoby prywatne ) posiadające obywatelstwo różnych państw.

Źródłami są źródła publicznoprawne:

Można zatem powiedzieć , że międzynarodowe prawo gospodarcze jest to system norm prawnych regulujących stosunki wzajemne pomiędzy państwami i organizacjami międzynarodowymi , międzyrządowymi , prawnymi , regulującymi międzynarodowe stosunki gospodarcze , między gospodarkami narodowymi i podmiotami odrębnie poszczególnych gospodarek narodowych, itd.

Jest to taka struktura , że ustalanie zasad odbywa się w relacjach międzypaństwowych , natomiast skonkretyzowanie tych stosunków między podmiotami prawnymi , osobami fizycznymi , posiadającymi różne obywatelstwo , różną przynależność państwową.

Naturalne jest , że w tym systemie główną rolę odgrywają takie kwestie jak:

Dwie pozostałe gałęzie porządku prawnomiędzynarodowego wiążą się z systematyką prawa międzynarodowego , która została zarysowana w dziele Grocjusza de Lige........ - „Traktatis librit nes” , ( 3 księgi o prawie wojny i pokoju - 1625 - gdzie prawo międzynarodowe , a ówczesne prawo narodów - ius gentium - składało się z prawa wojny ius ad...bellum... i prawa pokoju, ale ten był rozumiany jedynie w sensie tych warunków prowadzących do zawarcia pokoju. Ale sytuacja się zmieniała. Kilka wieków później dochodzi do przyjęcia dwustronnego traktatu przeciwwojennego ( tzw. Brianda - Kelloga) między głównymi negocjatorami : Francją a USA , od tego momentu zostaje zburzone prawo do wojny. Likwiduje prawo do wojny w strukturach prawa międzynarodowego.

Konsekwencją tego ,że prawo może być nam przychylne jest ius inveto (?) Prawo może być niedotrzymane , mogą być złamane zakazy ; jest też konsekwencją przysługującego państwom prawa do samoobrony. Dochodzi do wojen domowych na skutek interwencji obcego państwa. Taka wojna może przekształcić się w konflikt międzynarodowy , jest ona też regulowana przez prawo wojny.

Rozwinięta systematyka prawa międzynarodowego przedstawia się następująco:

  1. kwestie podstawowe

  2. historia prawa międzynarodowego

  3. historia nauki prawa międzynarodowego

  4. źródła prawa międzynarodowego

  5. podmioty prawa międzynarodowego

  6. terytorium państwowe

  7. terytorium niepaństwowe

  8. ludność

  9. organy podmiotów prawa międzynarodowego

  10. system załatwiania sporów międzynarodowych

  11. środki kontroli zbrojeń i rozbrojenia

  12. prawo wojny

Na gruncie rozwiniętej systematyki prawa międzynarodowego wyłaniają się 2 gałęzie porządku prawnomiędzynarodowego , obok prawa międzynarodowego publicznego , prywatnego , międzynarodowego prawa gospodarczego : międzynarodowe prawo karne i międzynarodowe prawo administracyjne.

MIĘDZYNARODOWE PRAWO KARNE

Wkracza swą systematyką w następujące elementy struktury prawa międzynarodowego publicznego:

Międzynarodowe prawo karne obejmuje normy materialne określające zasady karania przez państwa , czy trybunały międzynarodowe do osób winnych naruszenia norm prawa międzynarodowego , czyli dopuszczających się zorganizowanych przestępstw międzynarodowych , normy regulujące właściwość tych państw czy trybunałów międzynarodowych . Druga ważna część to normy proceduralne , określające tryb postępowania zmierzający do ukarania winnych popełnienia przestępstw międzynarodowych i uzupełniają dwa zasadnicze człony norm międzynarodowego prawa karnego , normy kolizyjne , wskazujące właściwe prawo karne dla rozstrzygnięcia stanu faktycznego z elementem obcym.

Międzynarodowe Prawo Karne - jest to zespół norm , którego zadaniem jest

Pierwszym krokiem dla kształtowania się gałęzi porządku karno międzynarodowego było Porozumienie Londyńskie w sprawach ścigania i karania głównych przestępców wojennych osi europejskiej wraz z Kartą Międzynarodowego Trybunału Wojskowego, szczególnie z art. 6 , który dokonał klasyfikacji przestępstw międzynarodowych:

Protokół i Karta pochodzą z 8.08.1945.

W kolejności jest to też Konwencja w sprawie zapobiegania zbrodni ludobójstwa z 9.12.1948r. z obligatoryjną jurysdykcją MTS w sprawach dotyczących interpretacji i stosowania tej konwencji , i jednocześnie z Klauzulą Kolonialną , która dopuszczała możność rozciągnięcia mocy wiążącej z tej konwencji , przez metropolie na terytoria , za które ponosiły odpowiedzialność, na terytoria zależne , kolonialne. W konwencji mamy określone te czyny , które składają się na ludobójstwo ( art. 2 - `ludobójstwem jest jeden z następujących czynów dokonanych w zamiarze zniszczenia w całości lub części grup narodowych , etnicznych , rasowych , religijnych , polegający na :

ważna jest też konwencja w sprawie nieprzedawniania zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości z 1968.

Ważne są również te konwencje , które regulują zwalczanie aktów godzących w bezpieczeństwo żeglugi powietrznej ( Konwencja Tokijska , Montrealska ) , z punktu widzenia tej ewolucji ważne są też decyzje Rady Bezpieczeństwa , które doprowadziły do powstania Międzynarodowego Trybunału Karnego , ds. zbrodni w byłej Jugosławii. Trybunał ten powstał na podstawie rozdz. VII - akcja w razie naruszenia , zagrożenia pokoju lub aktu agresji . Zapowiedź utworzenia tego trybunału jest w Rezolucji nr 808 ( 1993 ) , w rzeczywistości utworzono go na mocy postanowień Rezolucji nr 827 - 1993 Jurysdykcja jego w odniesieniu do przestępstw , które zostały popełnione na terytorium byłej Jugosławii , poczynając od dnia 1.01.1991 .Podlegają tu zbrodnie przeciwko ludzkości , zbrodnie wojenne , wyłączono zbrodnie przeciwko pokojowi. Stoi na straży nienaruszania prawa wojennego genewskiego i haskiego.

Doszło też do utworzenia innego trybunału , który mieści się w Hadze.

Powołano też Trybunał ds. zbrodni w Rwandzie - został ustanowiony w związku z działalnością , jaka miała miejsce na terytorium tego kraju ( walki plemienne ) . Powstał on na podstawie Rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 955 ( 1994 ) .

Na skutek kwestionowania działalności tych dwóch trybunałów doszło do zwołania za sprawą Zgromadzenia Ogólnego ( poprzez szybki projekt jaki złożyła Komisja Prawa Międzynarodowego ) konferencji w Rzymie i przyjęcia Konwencji w spr. ustanowienia Międzynarodowego Trybunału Karnego , jako organu sądowego stałego ( 1998 ) . Dla wejścia w życie tej Konwencji jest wymagane 60 dokumentów ratyfikacyjnych , ( na razie ponad 20 - zatem jeszcze nie funkcjonuje) . Państwa są niechętne , pomimo odrzucenia odpowiedzialności karnej państwa w prawie międzynarodowym.

Międzynarodowe prawo administracyjne otacza następujące elementy systematyki prawa międz. publicznego :

M.P.A. jest to gałąź prawa publicznego badająca zjawiska prawne , których zbiór tworzy tzw. administrację międzynarodową. Tym centralnym zagadnieniem jest administracja międzynarodowa , na którą składają się normy wytworzone przez organy międzynarodowe o charakterze administracyjnym , oraz normy prawa administracyjnego o charakterze międzynarodowym przez poszczególne państwa. Można mówić o dwuelementowej strukturze międzynarodowego prawa administracyjnego. Można więc mówić o sumie dwóch zespołów norm , czyli:

0x08 graphic
M.P.A. = prawo międzynarodowe administracyjne + prawo administracyjne międzynar.

0x08 graphic

normy prawa międzynarodowego normy pr.adm. poszczególnych

publicz. o charakterze administracyjnym państw o char. międz. ( w Polsce

np..ustawa o cudzoziemcach)

( istnieją w przypadku takich organizacji jak: Międz. Org. Lotnictwa Cywilnego , WHO ,

- główną ich cechą jest to ,że są przyjmowane przez org.międz. , których członkami są państwa, a adresatami są państwa członkowskie

( równorzędność norm)

Identycznie wygląda sprawa z międzynarodowym prawem gospodarczym , czy karnym:

0x08 graphic
M.P.K.= prawa międz.karne + prawa karnego międz.

0x08 graphic

Normy mają char. międzynar.

prawa publ. - np. zbrodnie

przeciwko pokojowi, ludzkości

wojenne , Karta Międz. Trybunału

Wojskowego itd.

(! Dział XIII kpk z 6.06.1997 )

Źródła międzynarodowego prawa administracyjnego :

Jeśli popatrzymy na europejskie prawo wspólnotowe to źródła prawa pierwotnego i źródła prawa wtórnego - przede wszystkim w postaci rozporządzeń , które wiążą w całości , zawierają normy generalno-abstrakcyjne , są bezpośrednio stosowane , gdzie tworzą te normy instytucje , natomiast są kierowane do państw , do osób fizycznych i prawnych , tj przykład na powstawanie ważnego systemu normatywnego , który należy widzieć w ramach międzynarodowego prawa administracyjnego.

( Reszta z podręcznika!!!)

PRAWO MIĘDZYNARODOWE PUBLICZNE

Jedną z cech szczególnych tego systemu jest problem nazwy. Ma ona związek z wcześniej używanym terminem prawem narodów , dosł. tłumaczenie ius gentium. ( W starożytnym Rzymie ius gentium miało 3 znaczenia:

Od XVII w - ius intergentes - czyli prawo międzynarodowe w łac. wersji

Od XVIII- Bentham - `international law'

Ani nazwa `prawo narodów' , ani `prawo międzynarodowe' nie jest dokładna. Reguluje stosunki między suwerennymi państwami , a nie między narodami.

DEFINICJA:

Nie da się zebrać w jedną definicję.

Prawo międzynarodowe jest to system norm prawnych regulujących stosunki wzajemne między jego podmiotami. Na specyficzne cechy tego systemu składają się :

Fundamentalne znaczenie posiadają:

Przedmiot norm prawa międzynarodowego:

Są to różnego rodzaju stosunki wzajemne między podmiotami tego systemu ( polityczne , gospodarcze, kulturalne , naukowo-techniczne )

Budowa normy prawa międzynarodowego:

Norma prawa międzynarodowego ma inną strukturę , aniżeli norma prawa krajowego ( hipoteza , dyspozycja , sankcja ) .Norma prawa międzynarodowego z reguły posiada charakter autonomiczny , tzn. podmioty występują jako twórcy , gwaranci i jako adresaci. Jest to bowiem system koordynacyjny , zatem...........

Podmioty prawa międzynarodowego - klasyczna doktryna przyjęła, że jednostka nie jest podmiotem tego prawa, lecz państwo - zwłaszcza Stolica Apostolska. Jednostka mogłaby być uznana za podmiot tego prawa, gdyby miała uprawnienia i obowiązki wynikające bezpośrednio z prawa międzynarodowego, jednak z reguły jednostka takich uprawnień nie posiada. Czyli strona w zasadzie nie jest podmiotem, ale jeżeli państwa czy strony tak postanowiły w traktacie to jest to możliwe. Jak pokazuje historia rozwoju prawa międzynarodowego, zwłaszcza wiek XX w niektórych przypadkach jednostki uzyskiwały międzynarodową zdolność do działań prawnych. Np. działalność środkowo-amerykańskiego Trybunału Sprawiedliwości, który był pierwszym sądem działającym co prawda w skali regionalnej, do którego jurysdykcji należało rozpatrywanie spraw wnoszonych przez osoby fizyczne. Drugim przykładem jest działalność górnośląskiego trybunału Arbitrażowego w latach 22-37, który był właściwy dla rozpatrywania petycji wnoszonych przez mniejszość niemiecką.

Zatem podmiotami prawa międzynarodowego są te podmioty występujące w stosunkach międzynarodowych, których postępowanie reguluje bezpośrednio prawo międzynarodowe, zaś podmiotowość ta oznacza zdolność nabywania praw i zaciągania bezpośrednio zobowiązań międzynarodowych. Podmiotowi temu przysługuje zdolność procesowa przed trybunałami międzynarodowymi, przysługują mu także przywileje, immunitety, ale także ponosi odpowiedzialność za naruszenie prawa międzynarodowego.

Skargi anonimowe nie są rozpatrywane, nie rozpatruje się tych skarg jeżeli nie będzie wyczerpana droga postępowania sądowego wewnętrznego - jest to warunek wniesienia skutecznie skargi.

W przypadkach ochrony praw człowieka, podmiotowość ta ma charakter pośredni i ograniczony. Ograniczona - ponieważ dotyczy sfery wykonania, ochrony podstawowych wolności człowieka, zaś pośrednia - gdy dane państwo nie jest stroną traktatu, konwencji to taka skarga przez Trybunał w Strasburgu również nie będzie rozpatrzona.

Problem podmiotowości jednostki na gruncie europejskiego prawa wspólnotowego. Tu podmiotowość występuje, wyraża się ona w istocie i cechach prawa wspólnotowego, których właściwością jest zasada bezpośredniego skutku i zasada prymatu tego prawa nad prawem krajowym. Bezpośredni skutek w konsekwencji prowadzi do tego że państwa nie muszą tych rozporządzeń wpisywać do własnych dzienników ustaw, nawet jest to nie wskazane. Jednostka może wystąpić do Trybunału Sprawiedliwości, Wspólnot Europejskich, Trybunału Luksemburskiego o stwierdzenie nieważności aktu prawa wtórnego, na bezczynność zaniechania tego aktu.

Zdolność tu do czynności prawnych jest bardzo szeroka, ale również pośrednia.

Sfera działania postępowania osoby fizycznej występuje najszerzej na forum Trybunału Sprawiedliwości I instancji - jest to sąd niezależny i działający przy Trybunale Luksemburskim. Tam gdzie stroną jest osoba fizyczna właściwym jest sąd I instancji, a tam gdzie stroną jest natomiast państwo właściwym jest Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich.

W prawie międzynarodowym brak jest normy określającej kto dokładnie jest podmiotem tego prawa, ale jednocześnie też są postanowienia, że nie tylko państwo. Jeśli spojrzymy na konwencję wiedeńską o prawie traktatów z 1969 r art. 3 stanowi że konwencja ta nie reguluje umów zawartych pomiędzy państwami a innymi podmiotami prawa międzynarodowego i wyłącznie między tymi podmiotami prawa międzynarodowego. Chodziło tu wyłącznie o międzynarodowe organizacje międzypaństwowe, gdzie członkami są państwa. Art. 305 konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza stanowi, że terytorium korzystające z pełnej wewnętrznej autonomii uznanej przez ONZ a które nie osiągnęło niepodległości jest podmiotem prawa międzynarodowego, zatem może podpisać konwencję. Jeżeli popatrzymy na konwencję o sukcesji państw w sprawach traktatowych z 1978 r to tam również terytorium jest uznane za podmiot prawa międzynarodowego, mówi się tak, że: sukcesja oznacza zastąpienie jednego państwa przez drugie w odpowiedzialności za międzynarodowe stosunki terytorium.

Innym przykładem może być Izba Sporów Międzynarodowego Trybunału Prawa Morza, która jest właściwa do rozstrzygania sporów na tle stosowania i interpretacji kontraktów które dotyczą dna morskiego poza zewnętrznymi granicami szerokości obszaru. Otóż stroną kontraktu może być osoba fizyczna i prawna z organizacją dna morskiego pod warunkiem że za tą osobę poręczy państwo. Gdy dojdzie do sporu na tle interpretacji lub stosowaniem tego kontraktu między osoba prywatną a państwem to zawsze państwo ma prawo uczestniczenia w tym postępowaniu, ale gdy osoba fizyczna lub prawna pozwie państwo to państwo to może zaproponować państwu, które poręczyło za te osoby, żeby przystąpiło do postępowania.

Podmiotowość zatem osób fizycznych jest pośrednia, uzyskuje się poprzez traktaty, których stroną jest państwo.

Katalog podmiotów prawa międzynarodowego:

Norma prawa międzynarodowego - można ją określić jako regułę postępowania określającą granice i formy działania czy zaniechania podmiotów prawa międzynarodowego. Norma ta z reguły posiada charakter normy jednoczłonowej, sankcje są właściwe dla całego systemu prawnego, składają się one głównie z dyspozycji, nie ma organu takiego prawodawczego jaki występuje w systemach prawnych poszczególnych państw, normy te tworzone są przez podmioty prawa międzynarodowego co do zasady.

Szczegóły patrz książka

Podmiotowość w prawie międzynarodowym - dawne klasyczne prawo podmiotowe zakładało, że czynnikiem decydującym o podmiotowości jest suwerenność, zatem podmiotem tych stosunków mogło być tylko państwo, wówczas Stolica Apostolska. Pogląd ten jest już przestarzały. Współcześnie punktem wyjścia katalogu podmiotów prawa międzynarodowego jest pojecie podmiotowości w stosunkach międzynarodowych. Z punktu widzenia prawniczego można powiedzieć, że podmiotem jest państwo i organizacja międzynarodowa. Natomiast z punktu widzenia filozoficznego, podmiotem tych stosunków jest jednostka fizyczna. Trzecie podejście to podejście realistyczne, zakładające, że podmiotem stosunków międzynarodowych jest każdy składnik społeczeństw, spełniający samodzielną rolę w stosunkach międzynarodowych. Będą to przede wszystkim państwa, międzyrządowe organizacje międzynarodowe, a także w określonych sytuacjach również i osoby fizyczne i prawne mające przynależność poszczególnych państw, mniejszości narodowe, spółki międzynarodowe. Są to zatem podmioty których postępowanie reguluje międzynarodowe prawo publiczne.

Inaczej mówiąc podmiotowość międzynarodowa jest to zdolność bezpośredniego nabywania praw i zaciągania zobowiązań prawno - międzynarodowych, a zatem ta podmiotowość międzynarodowa jest wyznaczana przez dwa kryteria:

Międzynarodowa zdolność prawna to zdolność do tego by być podmiotem praw i obowiązków międzynarodowych.

Natomiast międzynarodowa zdolność do czynności prawnych to zdolność wywoływania skutków prawnych własnym postępowaniem. Przejawem tej międzynarodowej zdolności do działań prawnych jest to, że :

Klasyczne prawo międzynarodowe zakładało, że czynnikiem przesądzającym o podmiotowości jest suwerenność. Zatem jedynym podmiotem prawa międzynarodowego mogło być państwo.

Kwestia suwerenności może być rozumiana jako mająca dwuwymiarowy kształt : całowładność która oznacza prawną niezależność państwa, wyłączna kompetencja normowania wszelkich stosunków wewnątrz przez władze państwową; oraz samowładność czyli prawna niezależność od jakichkolwiek czynników zewnętrznych.

Współcześnie większość państw świata to państwa jednolite, podmiotami zatem są te całości państwa jednolite, niezależne od wewnętrznego podziału administracyjnego. Czy to są stany (USA), regiony, województwa, czy np. kantony (Szwajcaria). Całość jest podmiotem prawa międzynarodowego i posiada międzynarodową zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Oprócz tego występują państwa złożone, istotą którego jest podział suwerenności między całość a części składowe. Państwo złożone występuje w dwóch takich formach jak:

W państwach związkowych (federacje) człony państwa nie posiadają podmiotowości prawno-międzynarodowej, natomiast w przypadku związku państw (konfederacje) statut połączenia decyduje czy podmiotowość mają tylko człony składowe czy połączone. W praktyce przyjmowano jedno i drugie rozwiązanie.

Istotą federacji jest istnienie i występowanie centralnych organów działających w stosunkach międzynarodowych i realizujących międzynarodową zdolność do działań prawnych. W przypadku federacji podmiotem prawa międzynarodowego jest całość, natomiast części składowe mogą być wyposażone w ograniczoną zdolność do działań prawnych. Np. stany w Stanach Zjednoczonych i kantony w Szwajcarii, które posiadają ograniczoną zdolność do czynności prawnych , polegającą na możliwości zawierania traktatów. Innym przykładem jest RFN, będąca federacją, gdzie landy posiadają zdolność do zawierania traktatów w dziedzinie współpracy gospodarczej, współpracy komunikacyjnej.

W przypadku konfederacji statut połączenia decyduje kto posiada podmiotowość prawną międzynarodową czy całość czy części składowe. Podmiotowość czyli całość posiadało państwo polskie po Unii Lubelskiej w 1569 r., a także połączone pod nazwą Związku Holenderskiego. Przykład innego państwa to Austrio-Węgry, unia w Szwecji i Norwegii. W przypadku tego rodzaju konfederacji, czyli unii realnej podmiotem prawa międzynarodowego była całość. Inny wariant to części składowe np. Dania i Islandia i unie personalne, które były rezultatem dziedziczenia, małżeństw.

Nastąpiło przejście konfederacji do federacji, takim przykładem są Stany Zjednoczone, Związek Niemiecki, no i Szwajcaria (obecnie w konstytucji Szwajcarii mowa jest o konfederacji, ale w rzeczywistości jest już federacją).

Podmiotowość ZSRR - z jednej strony mówiło się że jest to federacja, z drugiej zaś mówiło się o podmiotowości prawno-międzynarodowej poszczególnych republik składających się na ZSRR. Ta międzynarodowa zdolność do działań prawnych nie zawsze była tak oczywista, mówi się bardzo często że wówczas ta podmiotowość była zamrożona, dopiero na podstawie noweli do konstytucji z lutego 1944 r. poszczególne republiki uzyskały możność zdolności do czynności prawnych. Później ten problem został rozwiązany w wyniku rozpadu ZSRR, co nastąpiło na początku lat 90-tych.

Kolejnym przykładem podmiotowości prawa międzynarodowego to są protektoraty - jest to kategoria państw zależnych które cechuje to że ich międzynarodowa zdolność do czynności prawnych, a więc możność prowadzenia własnej polityki zagranicznej i utrzymywania stosunków międzynarodowych jest ograniczona od innego podmiotu. Występuje tu zależność prawno-międzynarodowa, polegająca najczęściej na przyjęciu reprezentacji zewnętrznej jednego państwa przez inne występującej w jego imieniu.

Międzynarodowy protektorat - opiera się na umowie międzynarodowej między suwerennymi państwami, z których jedno zachowując w całej pełni charakter państwa, odstępuje drugiemu - silniejszemu, wykonywanie niektórych atrybutów suwerenności. Przykładem może być Lichtenstein, który jest pod protektoratem Szwajcarii oraz Monako pod protektoratem Francji; San Marino pod protektoratem Włoch. Protektoraty te nazywane są w niektórej literaturze niekiedy jako liliputy czy państwa karłowate.

Był też pewien moment w historii ONZ, kiedy wymienionym państwom odmówiono członkostwa w ONZ uznając, że nie będą w stanie spełniać tych warunków, jakie przewiduje art..4 Karty ONZ. Później to stanowisko uległo zmianie w latach 90-tych, bowiem wszystkie te państwa zostały przyjęte do ONZ.

Protektoraty kolonialne - relacja między jednym państwem a terytorium zależnym. Kiedyś takim państwem był Kuwejt, Maroko, Tunezja, Oman.

Kolejnym przykładem suwerenności i podmiotowości międzynarodowej jest Wolne Miasto Gdańsk - powstało ono na podstawie traktatu wersalskiego z 1919 r. Wolne Miasto Gdańsk ustanowione zostało na mocy art. 100 -108 Traktatu wersalskiego z 28 czerwca 1919 r. Polska prowadziła sprawy zagraniczne Gdańska, po drugie zawierała umowy międzynarodowe w imieniu W. M. Gdańska i po trzecie sprawowała opiekę dyplomatyczną nad obywatelami tego miasta przebywającymi za granicą.

Postanowienia traktatu wersalskiego były korzystniejsze dla Polski, niż te które potem Polska przyjęła w konwencji paryskiej, która była podpisana w 1920 r. Na mocy tej konwencji ograniczono istotnie prawo Polski do zawierania umów w imieniu W. M. Gdańska.

W. M. Gdańsk posiadało zatem ograniczoną międzynarodową zdolność do działań prawnych.

Podmiotem prawa międzynarodowego jest również naród palestyński, który początkowo skonkretyzowany był w podmiotowości Organizacji Wyzwolenia Palestyny, z którą państwa utrzymywały stosunki dyplomatyczne. Jest to naród który realizuje swą podmiotowość, swą zdolność międzynarodową do czynności prawnych.

Kolejnym zagadnieniem jest kwestia podmiotowości Stolicy apostolskiej. Otóż Stolica ta to był Papież w raz z zespołem podległych mu urzędów. Zdolność Papieża do występowania w stosunkach międzynarodowych istniała już w czasach średniowiecza i wynikała z dwóch istotnych takich faktów jak pełnienia przez Papieża funkcji głowy kościoła katolickiego i istnienia państwa kościelnego zarządzanego przez Papieża. Państwowość ta jednak zostaje przerwana w wyniku procesu zjednoczenia Włoch; w roku 1870 dochodzi do zlikwidowania państwa kościelnego, co powoduje pewne napięcie w stosunkach pomiędzy Stolicą Apostolską a Włochami które trwa kilkadziesiąt lat. Trzeba jednak pamiętać, że pomimo utraty państwowości Stolica Apostolska nadal była podmiotem prawa międzynarodowego, zachowała bowiem zdolność do zawierania specyficznego rodzaju umów międzynarodowych jakimi są konkordaty, utrzymała też czynne i bierne prawo legacji. Ta zdolność do czynności prawnych po zlikwidowaniu państwa kościelnego opierała się już nie na atrybutach państwowości, lecz na powszechnym uznaniu duchowego zwierzchnictwa Papieża nad wszystkimi katolikami na całym świecie, na normie zwyczajowej, która sankcjonowała podmiotowość prawno-międzynarodową Stolicy Apostolskiej. Po kilkudziesięciu latach, bo 11 lutego 1929 r. został zawarty traktat laterański między Stolicą Apostolską a Włochami, na mocy którego został utworzony Watykan, które podlega władzy Papieża. Traktat ten uznaje, że Stolica Apostolska wykonuje wyłączną i absolutną władzę oraz suwerenną jurysdykcję na terytorium watykańskim.

Jest też pogląd dowodzący, że podmiotem prawa międzynarodowego jest kościół katolicki. Otóż kościół katolicki jest z pewnością zbiorem katolików, ale z punktu widzenia prawno-międzynarodowego uznaje się w przypadku podmiotowości struktury co do zasady zinstytucjonizowania. Drugi pogląd dowodzi istnienia podmiotowości zarówno Stolicy Apostolskiej jak i miasta Watykanu.

Trzeba jednak powiedzieć, że podstawę stanowi zapis traktatu laterańskiego, gdzie wyraźnie postanowiono, że Stolica Apostolska, Papież sprawuje absolutną i wyłączną władzę oraz suwerenną jurysdykcją na terytorium watykańskim. Ówcześnie Watykan uczestniczy w konferencjach i organizacjach międzynarodowych, jest członkiem Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego, Powszechnego Związku Pocztowego.

Stolica Apostolska w stosunkach międzynarodowych - posiada przede wszystkim czynne i bierne prawo legacji tj. wysyła swoich przedstawicieli dyplomatycznych w rangach nuncjusza, internuncjusza. Zawiera tez specyficzne umowy międzynarodowe jak konkordaty choć ówcześnie wcale tak często nie używa się tej nazwy. Stolica Apostolska działa w stosunkach międzynarodowych poprzez sekretarza stanu - który pełni funkcje faktycznego szefa rządu oraz przez sekretarza Rady ds. Publicznych Kościoła. Uczestniczy ona też w różnego rodzaju negocjacjach międzynarodowych, konferencjach. Jest członkiem Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, współpracuje z Radą Współpracy Kulturalnej w Radzie Europejskiej, uczestniczy w Światowej Organizacji Turystycznej.

Podmiotem jest przede wszystkim zatem Stolica Apostolska (z punktu widzenia praktyki), ale z punktu formalnego podmiotowość tą posiada również Watykan.

Za podmiot prawa międzynarodowego uznawany jest również suwerenny Zakon Maltański, który powstał jako bractwo szpitalne w Jerozolimie na początku wieku XI. W roku 1153 zostaje przekształcony na Zakon Rycerzy Szpitala św. Jana Jerozolimskiego. Po upadku Królestwa Jerozolimskiego co następuje w 1291 r. Zakon ten przenosi się na Cypr, a w 1310 na Rodos, a w wyniku podboju Rodos przez Turcję w końcu przenosi się do Viterbo koło Rzymu (1522 r.). Przez krótki czas siedziba Zakonu znajduje się w Petersburgu, potem w południowych Włoszech i ostatecznie w Rzymie. Działalność swą obecnie Zakon ten prowadzi w 36 krajach przez stowarzyszenia narodowe, a uznany jest za podmiot prawa międzynarodowego przez Stolicą Apostolską, która utrzymuje z nim stosunki dyplomatyczne. Uczestniczy w pracach wielu organizacji międzynarodowych, posiada swe przedstawicielstwa dyplomatyczne, prowadzi działalność o charakterze międzynarodowym. Nie jest to na pewno zdolność do działań prawnych tak jak w przypadku państw.

Jest on związany ze Stolicą Apostolską.

Organizacje międzynarodowe

Mamy dwie kategorie takich organizacji, a mianowicie:

Organizacje międzynarodowe są podmiotem prawa międzynarodowego, jeśli mają zdolność prawną i zdolność do działań prawnych. Ze względu na brak przepisów w statutach organizacji międzynarodowych, wyposażających je w te zdolności, można twierdzić o tej zdolności na podstawie przepisów przyznających konkretnej organizacji międzynarodowej prawa zawierania umów międzynarodowych, uchwalania wiążących organizację wewnętrznie i państwa uchwał; prawo do występowania przed trybunałami międzynarodowymi, korzystania z immunitetów i przywilejów, prawa do przedstawicielstwa wobec państw i innych organizacji. Podmiotowość taką posiadają: ONZ, organizacje wyspecjalizowane, organizacje regionalne służące utrzymaniu pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego i organizacje gospodarczej integracji międzynarodowej.

Organizacja wyspecjalizowana może zawierać umowy z innymi organizacjami, do nich można zaliczyć: Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny, Międzynarodowa Organizacja Pracy, Światowa Organizacja Handlu, Światowa Organizacja Zdrowia itd. Posiadają rozległe kompetencje.

Takimi organizacjami jest Międzynarodowy Czerwony Krzyż, Stowarzyszenie Czerwonego Krzyża, Czerwonego Półksiężyca i Czerwonego Lwa i Słońca oraz Liga Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża, Półksiężyca oraz Lwa i Słońca.

Zasługi Międzynarodowego Czerwonego Krzyża - przede wszystkim wpływ na rozwój Międzynarodowego Prawa Humanitarnego, dbanie o zapewnienie przestrzegania i stosowania tych konwencji i polepszenie losów rannych, chorych, jeńców wojennych i w końcu pomoc humanitarna tym ofiarom, spieszenie z pomocom uchodźcom, ofiarom klęsk żywiołowych.

Działalność jego została podjęta w latach 60-tych XIX wieku, kiedy dochodzi do powstania Komitetu Międzynarodowego Czerwonego Krzyża.

ŹRÓDŁA PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO:

Należy najpierw zwrócić uwagę na rozwój prawa międzynarodowego.

Rozwój prawa międzynarodowego - na przestrzeni kilkunastu wieków ukształtowały się dwie zasadnicze koncepcje doktryny co do źródeł prawa międzynarodowego i podstawy ich obowiązywania:

Naturalizm był pierwszy i to on wytyczał rozwój prawa międzynarodowego. Upatrywał on pochodzenie norm prawa w czynnikach niezależnych od woli państwa tj. zasady przyrodzony naturalny porządek rzeczy, zasada solidarności społecznej, nakazy rozumu ludzkiego, prawo boskie. Wg naturalistów formalne źródła prawa międzynarodowego jak umowa uważane są za sposoby stwierdzania norm prawa międzynarodowego, a nie jego tworzenia.

Naturalistami byli tacy pisarze jak:

Hugo Grocjusz (1583-1645) - jest największym przedstawicielem doktryny prawa międzynarodowego, dzielił on prawo najpierw na naturalne i pozytywne, a następnie na boskie i ludzkie. Prawo ludzkie zaś dzielił na prawo cywilne i prawo narodów. Wydał takie słynne dzieła jak „Prawo mórz”, „Trzy księgi o prawie wojny i pokoju”. Prawo narodów wypływa z prawa natury i ma z nim wspólną zasadę. Zasadą prawa narodów wypływającą z prawa natury jest zasada równości, gdzie równość polega na tym, by nie żądać więcej jak to co jest słuszne. Jego zdaniem prawo narodów powstaje dzięki zgodzie wszystkich państw lub też przynajmniej wielkiej ich liczby.

Zasada świętości, równości i ponoszenia kary za przestępstwo, oraz obowiązek naprawienia szkody to główne zasady prawa natury.

Kontynuacją myśli Grocjusza zajął się Samuel Pufendorf oraz Cristin Thomasius. Ponadto Jean Barbeyrac i Jean Jacques.

Pozytywiści - w przeciwieństwie do naturalistów uważali, że źródłem prawa międzynarodowego jest umowa międzynarodowa lub zwyczaj. Jednym z czołowych przedstawicieli był: Zouche, Rachel i Textor, Matrens, Niezabitowski, Fiodorowicz.

Christian Wolff i Francis Lieber byli również przedstawicielami pozytywistów, lecz okresu późniejszego.

Pozytywizm zaczął triumfować w wieku XIX i XX. Najwybitniejsze znaczenie w amerykańskiej nauce prawa międzynarodowego uzyskał Wheaton, wielki praktyk oraz wydawca orzeczeń. Był on uznawany za neopozytywistę, bowiem przywiązywał dużą uwagę do orzeczeń jako źródła prawa międzynarodowego.

Wśród innych jeszcze słynnych pozytywistów na uwagę zasługuje także Bustamante - Kubańczyk. W ramach prawa międzynarodowego wyróżniał on:

Wracając do formalnych źródeł prawa - art. 38 Statutu MTS. Zawiera on nie tylko podstawy wyrokowania MTS, ale też źródła prawa międzynarodowego. Wyliczenie tych źródeł nie jest kompletne.

Znaczenie doktryny na gruncie prawa międzynarodowego jest istotne.

Źródłami głównymi są zaś:

ZWYCZAJ MIĘDZYNARODOWY

Chodzi tu o praktykę podmiotów prawa międzynarodowego (czyli państwa, organizacje międzynarodowe, praktyka prezydenta, szefa rządu, sądów, organów administracyjnych ministra spraw zagranicznych, praktyka urzędów konsularnych, organów głównych, pomocniczych itd.). Praktyka ta jest rozumiana bardzo szeroko - będą to akty prawodawcze organów państwowych, sądów, organów administracyjnych, postępowanie wobec statków powietrznych i morskich.

Praktyka ta uwarunkowana jest istnieniem konkretnych interesów. Otóż te interesy mogą być zgodne lub sprzeczne. Zazwyczaj będą to interesy zgodne np. normy zwyczajowe prawa dyplomatycznego wyrażające się w przywilejach i immunitetach jakie przysługują przedstawicielowi dyplomatycznemu, członkom jego rodziny. Stąd też przywilej nietykalności za jakiekolwiek przestępstwo przedstawiciela dyplomatycznego; przywilej używania flagi, swobody komunikowania się, porozumiewania się. A zatem zgodne interesy spowodowały kształtowanie się normy zwyczajowej prawa dyplomatycznego regulujących przywileje i immunitety.

Czasami jednak sprzeczne interesy spowodowały kształtowanie się norm prawa międzynarodowego np. wojny np. zasada wolności morza pełnego.

Duży element ma na to czas, bowiem nie da się określić czasu niezbędnego dla wytworzenia zwyczaju międzynarodowego. Jednak niektórzy teoretycy prawa międzynarodowego utrzymywali, że praktyka ta musi być od niepamiętnych czasów, współcześnie można powiedzieć że praktyka ta może mieć niespełna 13 lat.

Jeżeli jest praktyka, zgodne postępowanie między państwami, że praktyka ta stanowi normę wiążącą to wówczas można już mówić o zwyczaju międzynarodowym.

ELEMENT SUBIEKTYWNY- opinio iuris sive necessitatis

Jest to przeświadczenie , przekonanie , że dana praktyka stanowi normę wiążącą prawa międzynarodowego . Tutaj trzeba spojrzeć na ten problem z punktu widzenia tradycyjnej koncepcji zwyczaju międzynarodowego i tej nowoczesnej koncepcji zwyczaju międzynarodowego.

0x08 graphic
Tradycyjne stanowisko zakładało, że o normie prawa międzynarodowego zwyczajowego można mówić wtedy , jeżeli to opinnio iuris sive necessitatis , czyli świadomość prawna będzie stwierdzona dowodem pozytywnym . Z tym wiązała się konieczność poszukiwania stosownych oświadczeń składanych przez państwa oświadczeń, składanych przez głowy państw , przez szefów rządu , przez ministrów spraw zagranicznych, przez radców prawnych tych ministerstw, przez konsulów, przez dyplomatów.

To tradycyjne stanowisko dało swój wyraz w orzeczeniu wydanym w sprawie statku LOTUS - był to spór , który toczył się między Francją a Turcją . Rokowania , jakie były prowadzone między tymi państwami nie dały pozytywnego rezultatu i w konsekwencji został spór przekazany do rozstrzygnięcia Stałemu Trybunałowi Sprawiedliwości.

Stan faktyczny tego sporu był następujący : w roku 1926 doszło do zderzenia na morzu otwartym statku francuskiego Lotus z kanonierką turecką Boska i w wyniku tego incydentu statek - kanonierka turecka poszła na dno , a wraz z nią kilku marynarzy . Gdy Lotus zawinął do Konstantynopola władze tureckie , powołując się na zasadę jurysdykcji karnej wytoczyły postępowanie karne pierwszemu oficerowi, który pełnił służbę krytycznego dnia i skazały go na karę więzienia. Francja uznała, że w tej sytuacji jurysdykcję posiadał sąd francuski i należało stosować prawo francuskie. STSM w tej sytuacji stwierdził w wyroku, że z materiałów przedstawionych przez Francję wynika rzeczywiście, że państwa inne aniżeli państwa bandery statku , a konkretnie mówiąc ich sądy rzeczywiście powstrzymywały się od wdrażania postępowania karnego, ale nie dlatego że były zobowiązane prawnie pod tym względem, że istniało zobowiązanie prawno-międzynarodowe w tym zakresie , lecz dlatego , że taka była praktyka , że taka była kurtuazja międzynarodowa . O zwyczaju międzynarodowym można mówić wtedy , kiedy temu powstrzymaniu towarzyszyłaby świadomość istnienia obowiązku , a fakty przytoczone w materiałach Francji nie potwierdzają tego.

Pogląd ten zmienia się i współcześnie przyjmuje się , że o występowaniu świadomości prawnej świadczy przede wszystkim brak protestu . Wystarczy zatem milczące przyzwolenie , by można było mówić o istnieniu tego drugiego elementu.

ZWYCZAJ MIEJSCOWY

Jest to pewna forma zwyczaju międzynarodowego, który może być zwyczajem:

Trzeba pamiętać , że na temat zwyczaju miejscowego wypowiadał się Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w dwóch sprawach:

1) 1950 r. w sprawie azylu dyplomatycznego w sporze między Kolumbią a Peru , przy czym w tym konkretnym przypadku rozstrzygnięcie nie nastąpiło na podstawie zwyczaju międzynarodowego Na początku 10.1948 r. doszło na terytorium Peru, a w szczególności w Limie do zamieszek o charakterze rewolucyjnym, na czele których stała partia Amerykański Ludowy Związek Rewolucyjny. Wkrótce po tych zdarzeniach prezydent Peru wydał dekret, na mocy którego partia Amerykański Związek Ludowy Rewolucyjny została zdelegalizowana , ogłoszono na terytorium całego kraju stan wyjątkowy , a przywódcy tej partii zostali oskarżeni o przygotowanie zamachu stanu . W tych okolicznościach rozesłano listy gończe . Czołową postacią był Wiktor Raul Dellatorre . On właśnie na początku 01. 1949 r. uzyskał schronienie w ambasadzie kolumbijskiej , w stolicy Peru - w Limie . Władze peruwiańskie zarządały wydania go . To nie nastąpiło , doszło do sporu między tymi państwami. Rokowania nie dały pozytywnego rezultatu i w konsekwencji spór trafił do MTS , który w tej sprawie orzekł badając postanowienia dwóch konwencji:

że Kolumbia udzieliła azylu dyplomatycznego niezgodnie z postanowieniami konwencji hawajskiej.

Jakie były przesłanki udzielenia azylu dyplomatycznego:

  1. przestępcy politycznemu

  2. w nagłych przypadkach

  3. na określony okres czasu

MTS doszedł do wniosku , że nie były spełnione wszystkie przesłanki dla udzielenia w sposób prawidłowy azylu politycznego, bowiem nie można było w szczególności mówić o przypadku nagłym, bowiem w zwykłym trybie zgodnie z przepisami prawa zostało wszczęte postępowanie i nie ma w tym zakresie normy prawa zwyczajowego o charakterze dwustronnym , jak próbowała dowieść Kolumbia.

W tym konkretnym przypadku nawiązano do zwyczaju miejscowego , stwierdzając że praktyka prawotwórcza istniejąca między dwoma państwami może być podstawą dla kształtowania się zwyczaju miejscowego.

2) 1960 r. spór między Portugalią a Indiami w sprawie przejścia przez terytorium indyjskie . Stan faktyczny wyglądał w tym przypadku następująco : w 1954 r. doszło do rozruchów w prowincjach , które znajdowały się na terytorium indyjskim , a były zarządzane przez Portugalię . W związku z tymi rozruchami Portugalia chciała interweniować . Zamierzała wprowadzić siły zbrojne . Indie zajęły stanowisko neutralne. Doszło do sporu między państwami. W 1960 r. został wydany wyrok. Orzeczenie to zostało wydane na podstawie zwyczaju miejscowego . MTS stwierdził , że praktyka dostatecznie długa , utrwalona , jeżeli towarzyszy jej świadomość prawna prowadzi do powstania zwyczaju dwustronnego . W tym konkretnym przypadku to prawo przejścia przysługiwało na podsta- wie zwyczaju dwustronnego .

Rozstrzygnięcie to było pewnym kompromisem. Z jednej strony MTS stwierdził, że to prawo przejścia istnieje na rzecz Portugalii w odniesieniu do urzędników cywilnych, towarów o charakterze cywilnym, natomiast nie istnieje wobec sił zbrojnych, policji i materiałów wojskowych.

W ogóle do zwyczaju międzynarodowego MTS się odwoływał np. w sprawie incydentu w cieśninie Korfu , kiedy wydawał orzeczenie w sporze między Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej a Albanią w roku 1949, kiedy to stwierdził, że jest zgodne z powszechną praktyką i zwyczajem międzynarodowym prawo okrętów wojennych do przepływania przez cieśniny używane dla żeglugi międzynarodowej w okresie pokoju . Ten spór związany był ze zdarzeniami , które miały miejsce w roku 1946 , kiedy doszło do ostrzelania przez albańską artylerię okrętów wojennych , przechodzących przez wody cieśniny Korfu . Na skutek tego okręty zawróciły i natknęły się na miny . Były straty w ludziach . W następstwie tego wydarzenia Brytyjska Marynarka Wojenna dokonała rozminowania cieśniny Korfu . I powstał wtedy ten spór między tymi państwami , nie rozstrzygnięty w drodze rokowań i przekazany w konsekwencji MTS.

Spór między Zjednoczonym Królestwem a Norwegią dotyczący wykonywania rybołówstwa w obszarach przybrzeżnych norweskich . Spór ten związany był z zastosowaniem przez Norwegię systemu linii podstawowych morza terytorialnego. Tutaj MTS stwierdził , że ten system linii prostych ma ugruntowaną i dostatecznie długą praktykę i w konsekwencji jest zgodne z prawem międzynaro- dowym.

Jakie są dowody zwyczaju międzynarodowego ?

Dowodem istnienia norm zwyczajowych są:

UCHWAŁY ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH

Ta kategoria nie jest wymieniona w art. 38 Statutu MTS, z racji tej, że kiedy kształtowano statut zjawisko organizacji międzynarodowych nie występowało na tak dużą skalę . Istniały nieliczne organizacje międzynarodowe.

Pojawiły się w pierwszej fazie powstania licznych organizacji międzynarodowych poglądy na temat różnej istoty uchwał międzynarodowych.

Jeden z takich poglądów przyjmował , że uchwały organizacji międzynarodowych nie są źródłem prawa międzynarodowego , za wyjątkiem jedynie niektórych uchwał organizacji międzynarodowych zachodnioeuropejskiego modelu integracji gospodarczej.

Uważano , że uchwały są co najwyżej aktem interpretacji , czy stosowania norm traktatowych, norm statutowych, kreujących daną organizację międzynarodową, czy elementem praktyki przyczyniającej się do kształtowania zwyczaju międzynarodowego.

Mniej więcej równolegle pojawiło się drugie stanowisko uznające, że uchwały, jakkolwiek nie wszystkich organizacji międzynarodowych i tylko pod pewnymi warunkami mogą być uznane jako źródło prawa międzynarodowego.

Będziemy mówić o uchwałach, które tym źródłem prawa międzynarodowego są.

Wszystkie uchwały organizacji międzynarodowych można podzielić na:

  1. uchwały będące decyzjami, które są przeznaczone proforo interno, zatem regulują te wszystkie kwestie, które rozgrywają się, mają miejsce wewnątrz organizacji międzynarodowych. Będą to normy adresowane do różnych organów, do państw, w takim zakresie w jakim to odnosi się do wewnętrznego funkcjonowania państwa w organizacji międzynarodowej. Uchwały te mają swą strukturę, w tym sensie że dotyczą bardzo charakterystycznych i ważnych spraw. Będą to:

Czy organizacje międzynarodowe posiadają kompetencje w przypadku , gdy akt elekcyjny , statut , traktat międzynarodowy nie zawierają upoważnienia i czy organizacja jest wtedy władna do stanowienia prawa wewnętrznego ? W tym zakresie odpowiedzi udzieliła praktyka organizacji międzynarodowych. W sytuacji, gdy brak jest upoważnienia w statucie organizacja międzynarodowa ma kompetencje do stanowienia norm prawa wewnętrznego , która jest podyktowana funkcjami , celami, zadaniami, które zostały postawione przed organizacją międzynarodową.

Trzeba pamiętać, że to uzasadnienie było dwojakiego typu. W początkowej fazie powoływano się na zasadę kompetencji domniemanych, za sprawą francuskiej doktryny prawa międzynarodowego, która obserwując praktykę międzynarodową do takiego wniosku doszła . W okresie późniejszym stworzono silniejszą podstawę, bowiem ukształtowała się forma prawa zwyczajowego, pozwalająca organizacjom międzynarodowym na stanowienie norm prawa wewnętrznego , w tych przypadkach , kiedy brak jest uregulowania w normie statutowej.

  1. Uchwały przeznaczone proforo externe , czyli uchwały adresowane do państw członkowskich, regulujące przede wszystkim stosunki wzajemne między państwami, członkami danej organizacji międzynarodowej. W tym zakresie można mówić o trzech takich systemach podejmowania uchwał prawotwórczych:

  1. system jednomyślności, który występuje w Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, ustanowionej w roku 1960. Jest to organizacja będąca kontynuatorką , będąca sukcesorką Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej, powołanej dla realizacji planu Marshalla w 1948 roku . System jednomyślności występował też w Radzie Wzajemnej Pomocy Gospodarczej - podejmowane były uchwały w dziedzinie współpracy gospodarczej , naukowo - technicznej jednomyślnie przez te wszystkie państwa , które były tą współpracą zainteresowane . Te które nie były tą współpracą zainteresowane nie uczestniczyły w tym systemie głosowania . System ten polegał na dwukrotnym wypowiedzeniu się państwa - raz podczas podejmowa- nia tej uchwały przez Radę i drugi raz w sposób już wiążący dla państwa poprzez zatwierdzenie.

  1. system contracting out, stosowany w niektórych organizacjach wyspecjalizowa- nych systemu Narodów Zjednoczonych. Jest to:

Są to organizacje wyspecjalizowane, posiadające kompetencje stosownie do art. 57
KNZ , z którymi Rada Gospodarczo - Społeczna ma zawarte specjalne umowy,
zgodnie z art. 63 KNZ . System contracting out to dosłownie wyłączenie się z

uchwały . Uchwały są podejmowane większością kwalifikowaną . Te państwa ,
które są przegłosowane mogą w określonym terminie ( najczęściej 3 m - ce ) wyłączyć w całości lub części postanowienia uchwały, w stosunku do siebie.

Milczenie oznacza zgodę.

  1. system obowiązujący we wspólnotach zachodnioeuropejskich, które posiadają kompetencje prawotwórcze. Jest to system występujący:

Mamy trzy warianty głosowania w ramach Unii Europejskiej:

10 głosów : - Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii, Włochy, RFN, Republika Francuska

8 głosów: - Hiszpania

5 głosów: - Belgia, Holandia, Grecja, Portugalia

4 głosy: - Austria, Szwecja

3 głosy: - Dania, Finlandia, Irlandia

2 głosy: - Luksemburg

Łącznie jest to 87 głosów.

Trzeba pamiętać o jeszcze jednej kategorii uchwał, podejmowanych bardzo często podczas zwłaszcza zwyczajnych sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ. Jest to problem bardzo skomplikowany. Uogólniając wcześniejsze wiadomości można powiedzieć, że:

  1. uchwała Zgromadzenia Ogólnego NZ może zawierać normy międzynarodowe polityczne, a zatem nie posiada charakteru wiążącego dla państw

  2. uchwała może zawierać normy moralności międzynarodowej

  3. może łączyć normy moralności międzynarodowej z normami międzynarodowymi politycznymi

  4. będzie uchwała elementem praktyki przyczyniającej się do powstania zwyczaju międzynarodowe-go

  5. uchwała Zgromadzenia Ogólnego NZ może być dowodem istnienia zwyczaju międzynarodowego, a więc wyrażać opinnio iuris sive necessitatis

  6. uchwała Zgromadzenia Ogólnego NZ posiada charakter prawnie wiążący, jest źródłem prawa międzynarodowego , o ile jest aktem interpretacji postanowień Karty NZ i o ile Zgromadzenie Ogólne uprawnione jest do tej interpretacji . W takim przypadku uchwała powinna być zgodna z zasadami ogólnymi prawa międzynarodowego , powinna znajdować oparcie w Karcie NZ , być przyjęta w głosowaniu, którego wynik jest zbliżony do tego jaki jest przewidziany dla formalnej rewizji Karty NZ. To stanowisko w szczególności odnosi się do rezolucji- tzw. deklaracji. Takim źródłem prawa międzynarodowego jest Deklaracja Zgromadzenia Ogólnego NZ , dotycząca przyjaznych stosunków i współdziałania państw zgodnie z Kartą NZ z 24.10 1970 r., oznaczona numerem 2625.

ZASADY OGÓLNE PRAWA

Są to zasady ogólne prawa uznane przez narody cywilizowane, bo takiej formuły używa art. 38 &1 c Statutu MTS.

Jaki jest punkt widzenia co do zasad ogólnych prawa. W tym zakresie było wypowiedzianych wiele sądów, które można sprowadzić do czterech zasadniczych:

  1. są to zasady prawa międzynarodowego t.j. zasada suwerennej równości, zasada pokojowego załatwiania sporów międzynarodowych, zasada nieingerencji w sprawy wewnętrzne państw

  2. to są normy stanowiące postępowe uogólnienie norm prawa międzynarodowego t.j. : zasada powszechnego rozbrojenia, zasada zakazu propagandy wojennej

  3. są to reguły myślenia prawniczego

  4. są to normy wspólne dla systemów prawnych większości państw świata.

Takie stanowisko, co do istoty zasad ogólnych było wyrażone przez trybunały międzynarodowe, zwłaszcza przez STSM i Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości . W obu przypadkach to stanowisko było identyczne i były to dwa fundamentalne orzeczenia:

Do głównych zasad ogólnych należą:

  1. zasada skuteczności - zasada zgodnie z którą rzeczywiste istnienie czy nieistnienie pewnych przewidzianych prawem międzynarodowym sytuacji faktycznych wywołuje skutki prawne, bądź jest okolicznością prowadzącą do powstania tych skutków prawnych . Tu stanowisko MTS-u odnośnie tej zasady nie zawsze było konsekwentne. W 1949 roku zostaje wydana opinia doradcza w sprawie hrabiego Bernadotte odnośnie odpowiedzialności za szkody poniesione w służbie ONZ. Podstawą do wydania tej opinii jest zasada skuteczności. W rok później jest druga opinia doradcza w sprawie interpretacji traktatu pokojowego z Węgrami, Rumunią i Bułgarią, gdzie MTS stwierdza że zasada skuteczności w tym konkretnym przypadku nie posiada zastosowania . W cztery lata później w opinii doradczej w sprawie interpretacji wyroków odszkodowawczych Trybunału Administracyjnego ONZ MTS wyklucza zasadę skuteczności z zasad ogólnych prawa , by w rok później wydając orzeczenie w sporze między Lichteinsteinem a Gwatemalą o prawo do wykonywania opieki dyplomatycznej nad Niemcem Nottebohmem rozstrzygnąć ten spór na podstawie zasady skuteczności.

  1. Zasada poszanowania praw nabytych- jest normą, która była analizowana w dwóch sporach, wydanych przez STSM:

  1. zasada posłużenia się dowodem pośrednim - zasada ta miała zastosowanie odnośnie sporu w cieśninie Korfu . Wiadomo , że zaminowania nie dokonała Albania , bo nie dysponowała odpowiednimi możliwościami w tym zakresie. Ale poprzez fakt, że działo się to na jej terytorium i co wykazał przewód sądowy , że posłużono się tutaj jugosławiańską marynarką wojenną pozwolił na obciążenie odpowiedzialnością Albanię za ten incydent.

  1. res iudicata, czy ne bis in idem - powaga rzeczy osądzonej

  2. zasada naprawienia szkody

  3. zasada słuszności

  4. zasada dobrej wiary

  5. zasada pacta sunt servanda

  6. zasada in abin blendi non est alium blendum - w stosunku do niewypełniającego nie należy wypełniać zadania

  7. nemo plus iuris ad alim transferre potest, quam ipse habet- nikt nie może przekazać drugiemu więcej praw niż sam posiada

  8. nemo potest commodum capere de iniuria sua priopria- nikt nie może wyciągać korzyści z własnego bezprawia

Te zasady ogólne stanowią środek pomocniczy. Zasady ogólne prawa są wymienione na trzecim miejscu, po umowie i zwyczaju międzynarodowym jako źródło główne.

Przed zastosowaniem zasady ogólnej prawa do rozstrzygnięcia sporu międzynarodowego należy ustalić czy ta zasada nie pozostaje w kolizji z prawem międzynarodowym. Była okazja do sprawdzenia tego w przewodzie sądowym, jaki był prowadzony w związku ze sporem indyjsko - portugalskim.

Portugalia domagała się, by to prawo przejścia było uhonorowane na podstawie zasady ogólnej i temu celowi służyła ekspertyza, zamówiona u prof. Uniwersytetu w Chicago Rheinsteina, który dowiódł, że w systemach prawnych , reprezentujących różne kręgi kultury prawniczej , różną przynależność polit., różne systemy ustrojowe to prawo przejścia występowało. Okazało się, że to nie wystarczyło, bowiem jak dowiodły Indie to prawo przejścia z reguły stanowiło tzw. serwitut międzynarodowy , a zatem uprawnienie o charakterze absolutnym , bezwzględnym , trwałym i jako takie nie mające zastosowania do stosunków wzajemnych pomiędzy państwami . Ta reguła serwitutu została odrzucona i uznano , że to prawo przejścia przysługuje na podstawie zwyczaju dwustronnego.

Trzeba pamiętać , że było votum seperatum , które dołączył do tego orzeczenia sędzia argentyński Moreno Quintana dowodząc , że zasada ogólna prawa może być źródłem obowiązku dla państwa , jednak w tym konkretnym przypadku Portugalia nie dowiodła zasady ogólnej prawa , ponieważ doktryna serwitutu jest sprzeczna z prawem międzynarodowym.

Tak jak w różnych dziedzinach prawa , tak jest i w prawie międzynarodowym , że wszystko płynie- panta rei . I to co zostało odrzucone stało się za sprawą brytyjskiego prawa międzynarodowego w sposób nieco zakamuflowany wprowadzone do prawa międzynarodowego . Doktryna serwitutu międzynarodowego za sprawą czwartego sprawozdawcy Komisji Prawa Międzynarodowego w przedmiocie sukcesji państw w stosunku do traktatu Oldoka odżyła w postaci tzw. obiektywnych reżimów terytorialnych, które ma obowiązek przejąć sukcesor w przypadku każdej sukcesji.

KODYFIKACJA I STOPNIOWY ROZWÓJ PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

W odróżnieniu od większości praw wewnętrznych prawo międzynarodowe nie jest w pełni skodyfikowane. Od dawna był wysuwany postulat kodyfikacji prawa międzynarodowego.

Kodyfikacja- systematyzowanie i uściślanie norm prawa międzynarodowego, uzupełnienie.

Prawo międzynarodowe posiadało i posiada dzisiaj charakter zwyczajowy.

Kodyfikacja zmierza do nadania spójności , precyzji prawu międzynarodowemu, zmierza do systematyzowania tych norm, które w danej sferze się ukształtowały. Kodyfikacja przyczynia się również do ujednolicania terminów , ujednolicania pojęć , sprzyja usuwaniu luk w prawie międzynarodowym, a zatem w konsekwencji prowadzi do większej precyzji i dostępności prawa międzynarodowego dla opinii publicznej.

Kodyfikacje można podzielić na dwie kategorie:

  1. kodyfikacje prywatne ( nieoficjalne )

  2. kodyfikacje państwowe ( oficjalne )

KODYFIKACJE PRYWATNE

W tej kategorii należy umieścić te dzieła, te wysiłki, które były podejmowane przez poszczególnych specjalistów prawa międzynarodowego . Długą listę autorów , którzy dostrzegali ten problem, którzy zestawiali obowiązujące prawo międzynarodowe otwiera prawnik i filozof angielski Betham. Później pojawia się takie nazwisko jak : F. Lieber , który był autorem kodyfikacji zarówno prywatnej , jak i państwowej , która była podstawą do wydania przez Departament Wojny USA słynnej deklaracji - rozkazu nr 100 wiążącego wojska amerykańskie w okresie wojny secesyjnej.

Były też podejmowane wysiłki kodyfikacyjne nieoficjalne, w zespołach uczonych. Tu trzeba powiedzieć o działalności dwóch stowarzyszeń, które funkcjonują do dnia dzisiejszego. Oba zostały utworzone w roku 1873:

Z innych znaczących instytucji należy wymienić Harwardzką Szkołę Prawa. Szkoła ta przyczyniła się w znacznej mierze do kodyfikacji w skali regionalnej prawa międzynarodowego , na konferencjach panamerykańskich.

KODYFIKACJE OFICJALNE

To kodyfikacje przede wszystkim państwowe.

Okres Rewolucji Francuskiej to okres, kiedy powstaje wiele istotnych dokumentów. Należy zwrócić uwagę przede wszystkim na dwa:

  1. projekt dekretu w przedmiocie nowych zasad prawa międzynarodowego z 1790 r, który stał się podstawą do opracowania rozdziału VI Konstytucji francuskie z 1791 r. Jest to nawiązanie do zasad prawa natury , do tych norm, które przyznają prawa jednostkom. Państwa tak jak jednostki posiadają prawa naturalne. To jest przede wszystkim prawo do poszanowania wolności, prawo do poszanowania własności , zakaz wojny . Jedynie wojna w obronie słusznego prawa posiadała swe uzasadnienie.

  1. Deklaracja zasad prawa międzynarodowego z 1795 r.- ujęte tu są przede wszystkim takie zasady jak:

Następuje też wydanie kodyfikacji państwowej rozkazu 100.

Jeżeli chodzi o kodyfikacje w skali międzypaństwowej to takim istotnym momentem jest Kongres Wiedeński. Pojawia się wtedy:

1) Akt Końcowy Kongresu Wiedeńskiego z 9.06.1815 r. , a zwłaszcza art. 108 i następne, regulujące status rzek międzynarodowych. Jest tu nawiązanie do kryteriów geograficznych, jakie są decydujące dla rzek międzynarodowych. To jest:

Art. 117 wymienia, rzeki, które miały być poddane szczegółowej regulacji, stosownie do art. 108-116. To były takie rzeki jak: Ren, Moza, Mozela, Ner. Później pojawiły się konwencje: Konwencja Moguncka z 1831, Konwencja Mainchaimska z 1863 r, obowiązująca do dzisiaj.

2) Regulamin wiedeński w sprawie rang przedstawicieli dyplomatycznych, będący załącznikiem nr 17 do Aktu Końcowego

Kongres paryski , który kończy wojnę krymską - następuje istotne wydarzenie w postaci przyjęcia Deklaracji paryskiej w przedmiocie prawa wojny morskiej z 1856 r. Trzy kwestie są tutaj istotne:

Bardzo istotna jest Deklaracja Londyńska z 1909 r., która nawiązuje do Deklaracji Paryskiej, nawiązuje do tych towarów, które stanowiły kontrabandę, czyli te przedmioty:

Kolejnym istotnym wydarzeniem w kodyfikacji prawa międzynarodowego jest okres powstania Międzynarodowego Czerwonego Krzyża . Proces ten zostaje zapoczątkowany :

Te konwencje stały się częścią prawa genewskiego, przyjętego 12.08 1949 r. Mamy tam cztery konwencje:

  1. w sprawie polepszenia losu rannych i chorych w wojnie lądowej

  2. w sprawie polepszenia losu rannych, chorych i rozbitków w wojnie morskiej

  3. o traktowaniu jeńców wojennych

  4. o ochronie ludności cywilnej podczas wojny

Konwencje te, zwane przez niektórych świętokrzyskimi zostały uzupełnione dwoma protokołami dodatkowymi z 10.06.1977 r:

W latach 1864- 1977 doszło do przyjęcia istotnych konwencji regulujących ochronę ofiar wojny.

Kolejnym ważnym wydarzeniem są konferencje haskie. Odbyły się dwie takie konferencje: w 1899 i 1907 roku , trzecia przewidziana na 1915 r. nie została zwołana.

Pierwsza konferencja haska w roku 1899 zwołana została z inicjatywy Rosji carskiej , przez ówczesnego cara Mikołaja II, podobnie jak i druga haska konwencja pokojowa w roku 1907.

Na pierwszej konferencji dochodzi do przyjęcia następujących deklaracji i konwencji:

  1. Deklaracje:

o zakazie zrzucania pocisków i środków wybuchowych z balonów i innymi podobnymi sposobami

  1. Konwencje:

W kilka lat później dochodzi do drugiej haskiej konferencji pokojowej w 1907 r. Jej dorobek i osiągnięcia są znacznie poważniejsze .

Konwencje te zostały uwzględnione w orzecznictwie trybunałów międzynarodowych , przede wszystkim w orzeczeniu wydanym w związku z aktami ludobójstwa , w związku z e zbrodniami wojennymi przeciwko ludzkości, ze zbrodniami przeciwko pokojowi.

W roku norymberskim potraktowano je jako odzwierciedlające stan normy prawa zwyczajowego . To stanowisko potwierdzone było rezolucjami, deklaracjami Zgromadzenia Ogólnego NZ w 1946 i 1950 roku.

Konwencje z 1907 roku:

  1. o pokojowym załatwianiu sporów międzynarodowych- konwencja ta reguluje cztery sposoby załatwiania sporów międzynarodowych:

Postanowienia I Konwencji Haskiej powołują instytucję Stałego Trybunału Arbitrażowego . Nie jest to stały trybunał , jest to trybunał ad hoc , jedynie stała jest lista arbitrów , na którą państwa - strony wpisują nie więcej niż 4 osoby , cieszące się nienaganną opinią moralną , bezstronnością . Osoby te wybierane są na 6-letnią kadencję. Każde z państw wyznacza po 2 arbitrów, przy czy najwyżej 1 osoba pośród dwóch może posiadać obywatelstwo tego państwa , czy też może być z listy zaproponowanej przez to państwo. Wybrani arbitrzy dokonują wyboru superarbitra. W sytuacji, gdy podział głosów jest równy, wówczas państwa będące w sporze wskazują państwo trzecie , dla ustalenia arbitra . Jeżeli brak jest zgody między państwami w sporze co do państwa trzeciego , wówczas każde z nich wyznacza państwo trzecie . Te dwa państwa dokonują wyboru superarbitra . Brak zgody co do superarbitra powoduje, że te dwa państwa w ciągu dwóch miesięcy wybierają z listy po dwóch arbitrów, przy czym żaden z nich nie może być umieszczony na liście wskazanej przez państwo . Losowanie określi, kto będzie superarbitrem.

Stałą instytucją jest Biuro Międzynarodowe, które ma swą siedzibę w Hadze, w Pałacu Pokoju.

  1. konwencja o ograniczeniu użycia siły w celu ściągnięcia długów, nazywana konwencją Portera

  2. konwencja w sprawie rozpoczęcia kroków nieprzyjacielskich , która stanowiła , że działania wojenne powinny być poprzedzone umotywowanym wypowiedzeniem wojny , zawierająca ultimatum warunkowego wypowiedzenia wojny

  3. konwencja o prawach i zwyczajach wojny lądowej, jest to najobszerniejsza konwencja

  4. konwencja o prawach i obowiązkach państw i osób neutralnych w wojnie lądowej

  5. konwencja o zasadach postępowania wobec statków handlowych nieprzyjacielskich na początku działań wojennych

  6. konwencja w sprawie przekształcenia statków handlowych w okręty wojenne:

  1. konwencja w sprawie zakładania min- istnieje obowiązek notyfikacji pól minowych, zakaz min pływających, zakaz min na uwięzi, zakaz torped

  2. konwencja o bombardowaniach przez morskie siły zbrojne

  3. konwencja o zastosowaniu do wojny morskiej zasad konwencji genewskich z 1864 i 1906 roku

  4. konwencja o pewnych ograniczeniach w wykonywaniu prawa łupu w wojnie morskiej - zakaz łupów wobec statków nieprzyjacielskich , używanych do żeglugi przybrzeżnej , do rybołówstwa, przewożących korespondencję

  5. konwencja o ustanowieniu Międzynarodowego Trybunału Łupów- jest to jedyna konwencja, która nie weszła w życie, miała być instancją odwoławczą wobec krajowych trybunałów łupów. Państwa jednak nie były zainteresowane tym.

  6. konwencja o prawach i obowiązkach państw neutralnych w wojnie morskiej

Obszerny komentarz odnośnie tych konwencji znajduje się w podręczniku- rozdział ostatni

W okresie międzywojennym w 1920 r. Doradczy Komitet Prawników zwraca uwagę na potrzebę skodyfikowania i stopniowego rozwoju prawa międzynarodowego.

Rada Ligi Narodów powołuje w następstwie tej rezolucji z 1920 r. w 1924 r. Komitet Ekspertów, 16 osobowy do spraw stopniowej kodyfikacji prawa międzynarodowego . Te 3-letnie prace prowadzą do wyboru z 7 tematów trzech. Następnie Komitet przygotowawczy działa w latach 1927-30.

W 1930 roku odbywa się haska konferencja. Omówione są tam zagadnienia:

Rezultaty nie są zbyt wielkie. Problem odpowiedzialności koncentruje się głównie wokół zagadnienia naprawienia szkód cudzoziemcom . Drugi temat - morze terytorialne to jedynie potwierdzenie norm prawa zwyczajowego , zwłaszcza prawa nieszkodliwego przepływu , który się kształtuje od XVII wieku.

W skali regionalnej to jest przede wszystkim kontynent amerykański . To są konferencje panamerykańskie , zwłaszcza w 1928 r. VI Konferencja Panamerykańska w Hawanie , gdzie dochodzi do skodyfikowania i stopniowego rozwoju prawa międzynarodowego publicznego i prawa międzynarodowego prywatnego.

Okres po II wojnie światowej to jest działalność przede wszystkim ONZ. Trzeba tu nawiązać do Karty NZ, do art. 13 & 1 a.

Czytamy w nim: „ Zgromadzenie Ogólne inicjuje badania i udziela zaleceń w celu:

rozwijania współdziałania międzynarodowego w dziedzinie politycznej i popierania stopniowego rozwoju prawa międzynarodowego i jego kodyfikacji”

Kierując się art. 13 &1 a Zgromadzenie Ogólne NZ 21.11 1947 r., na podstawie rezolucji nr 174 powołuje Komisję Prawa Międzynarodowego i nadaje jej statut . Komisja ta to organ pomocniczy zajmujący się kodyfikacją i stopniowym rozwojem prawa międzynarodowego publicznego i prywatnego.

Statut Komisji przewidział strukturę organizacyjną i zasady działania i postępowania Komisji. Statut wyjaśnił tez dwa terminy: kodyfikacja i stopniowy rozwój prawa międzynarodowego.

W skład Komisji wchodziło początkowo 15 osób , w roku 1956 powiększono ten skład do 21 osób , w 1961 r. powiększono do 25, a 1982 do 34 osób i ten stan utrzymuje się do dnia dzisiejszego. Skład ten jest formułowany zgodnie z zasadą sprawiedliwego podziału geograficznego , tak by odzwierciedlał główne formy cywilizacyjne i zasadnicze systemy prawne świata . Kandydaci na członków powinni oznaczać się biegłością w prawie międzynarodowym. Każde państwo członkowskie składa propozycję czterech kandydatów . Na tej liście nie może być więcej niż dwóch obywateli danego państwa. Wyboru dokonuje Zgromadzenie Ogólne NZ . Za wybranych uważa się tych , którzy uzyskali największą liczbę głosów , przynajmniej jednak 50% + 1 głos . Kandydaci wybierani są na 5-letnią kadencję, z możliwością reelekcji.

Komisja Prawa Międzynarodowego zebrała się po raz pierwszy w 1949 roku i ustaliła listę tematów priorytetowych . Na niej znalazły się takie tematy jak :

Komisja Prawa Międzynarodowego wyłania ze swego grona sprawozdawcę, który opracowuje projekt konwencji wraz z komentarzem . Jest on analizowany w ramach Komisji , są modyfikacje . Jeżeli projekt jest gotowy przesyłany jest państwom . Państwa przedstawiają własne sugestie . W miarę możliwości Komisja stara się je uwzględnić. Jeżeli projekt poddany jest już modyfikacjom przesyłany jest Zgromadzeniu Ogólnemu NZ , który podejmuje decyzję stosownie do wniosku Komisji . Jeżeli są zbyt duże rozbieżności to nie decyduje się na podjęcie jakiejś akcji . Tak było np.: w przypadku procedury arbitrażowej w 1953 - 58 kodeksu przestępstw przeciwko pokojowi i bezpieczeństwu ludzkości.

Decyzja Zgromadzenia Ogólnego może być następująca:

Regułą były konferencje dyplomatyczne, gdzie kodyfikowano i stopniowo rozwijano poszczególne dziedziny prawa.

W statucie wyjaśniono też pojęcie dwóch terminów. One znajdują swe wyjaśnienia w art. 15 Statutu Komisji.

Przez kodyfikację należy rozumieć systematyzowanie, uściślanie norm prawa międzynarodowego w tych dziedzinach, w których istnieje już znaczna praktyka państw, precedensy i opinie naukowe.

Z kodyfikacją mamy do czynienia wtedy , gdy w danej sferze stosunków międzynarodowych ukształtowały się normy zwyczajowe.

Stopniowy rozwój prawa międzynarodowego lub progresywny rozwój jest projektowaniem konwencji w sprawach, które nie zostały uregulowane przez prawo międzynarodowe, bądź w którym praktyka państw nie wykształciła prawa w sposób dostateczny.

Statut wyróżniał dwie odrębne procedury , ale one okazały się niepraktyczne . Bardzo trudno było odróżnić normy skodyfikowane od norm rozwijających, dlatego że kodyfikacja niekiedy wymagała uzupełnienia, rozwinięcia, nadania większej precyzji prawu międzynarodowemu. Stąd też zaniechano odróżnianie tych dwóch procedur.

DOROBEK KOMISJI PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO:

  1. cztery Konwencje genewskie z 1958 r., kodyfikujące międzynarodowe prawo morza . Dwie pierwsze to są normy prawa zwyczajowego, a więc są to akty kodyfikacji. Trzecia i czwarta to akty stopniowo rozwijające prawo międzynarodowe

  1. 1961 r.- Kodyfikacja prawa dyplomatycznego- wyrazem tego jest Konwencja Wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych

  2. 1963 r - Kodyfikacja prawa konsularnego - wyrazem tego jest Konwencja Wiedeńska o stosunkach konsularnych

  3. 20 lat trwają prace nad skodyfikowaniem prawa traktatów. Kończy je Konwencja Wiedeńska o prawie traktatów z 1969 r.

53

Prawo międzynarodowe

SYSTEM PRAWA

MIĘDZYNA-RODOWEGO

SYSTEM PRAWA

KRAJOWEGO


Wyszukiwarka