I. Miejsce przedmiotu wykładu w systematyce nauki

1. Nauka

Nauka - autonomiczna część kultury służąca wyjaśnieniu funkcjonowania świata, w którym żyje człowiek. Nauka jest budowana i rozwijana wyłącznie za pomocą tzw. metody naukowej lub metod naukowych nazywanych też paradygmatami nauki poprzez działalność badawczą prowadzącą do publikowania wyników naukowych dociekań. Proces publikowania i wielokrotne powtarzanie badań w celu weryfikacji ich wyników, prowadzi do powstania wiedzy naukowej dostępnej dla całej ludzkości. Zarówno ta wiedza jak i sposoby jej gromadzenia określane są razem jako nauka.

Metoda naukowa - systematyczny, standardowy sposób osiągania i uzasadniania tez prawdziwych i odrzucania tez fałszywych.

Język dyscypliny - wyraźnie zdefiniowane, ostre, a najlepiej mierzalne pojęcia.

Brytyjski filozof nauki Karl R. Popper podkreślał rolę otwartej krytyki w środowisku naukowym jako mechanizmu kontroli i korekty jednostronnych poglądów.

Niemiecki filozof i socjolog Jurgen Habernas wskazywał, że interpretacja rozumiejąca nabiera charakteru obiektywnego, jeśli jest formułowana w drodze otwartej dyskusji z udziałem wielu badaczy w warunkach idealnej sytuacji komunikacyjnej, czyli całkowitej swobody wypowiedzi, równej pozycji dyskutantów, braku jakichkolwiek nacisków zewnętrznych i argumentów niemerytorycznych. Wyłaniająca się z takiego w pełni demokratycznego dyskursu wiedza wolna jest od subiektywnych skrzywień.

Zgodnie z uchwałą Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z dnia 24 października 2005 roku w sprawie określenia dziedzin nauki i dziedzin sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych (M.P. Nr 79, poz. 1120) w interesującym nas zakresie dziedzinami nauki oraz wchodzącymi w ich skład dyscyplinami naukowymi są:

a) Nauki prawne - a w ich zakresie nauka o administracji oraz prawo - jako dyscypliny naukowe

b) Nauki ekonomiczne - a w ich zakresie nauka o zarządzaniu jako dyscyplina naukowa

c) Nauki humanistyczne - a w ich zakresie nauka o zarządzaniu oraz socjologia - jako dyscypliny naukowe

1.2. Ustrój administracji rządowej a prawo

Langrod J. - Prawo administracyjne - jako dział publiczno-prawnego, wewnętrzno-państwowego porządku, obejmujący w szczególności ogół hierarchicznie zbudowanych norm, odnoszących się do ustroju i aktywności administracji, a w zasadzie stosowanych - względnie nadto i stanowionych - przez nią, z dwustronną mocą obowiązującą, twórczo, ale w granicach tego porządku i pod bezstronną kontrolą zachowania tych granic.

Zimmermann J. - Normy prawa administracyjnego - dzielimy na:

- normy ustrojowe

- normy zadaniowe

- normy kompetencyjne

- normy określające formy działania

- normy materialno prawne

- normy procesowe

- normy odsyłające

Normy ustrojowe (strukturalno-organizacyjne), za których pomocą jest konstruowany aparat administracyjny. Normy te określają statut prawny poszczególnych organów administracji publicznej i wzajemne powiązania między tymi organami. Ta kategoria norm nie ma bezpośredniego znaczenia dla obywatela i podmiotów stojących poza administracją publiczną, ponieważ nie oni są ich adresatami. Dyspozycja tych norm jest zwrócona wyłącznie do podmiotów administracji publicznej.

Analiza norm ustrojowych jest kanonem wykładu.

1.3. Ustrój administracji rządowej a nauka o administracji

Langrod J. - Organizacja - to planowe zgrupowanie elementów określonych przez wspólność ich zadania, to stworzenie i urządzenie aparatury tak pomyślanej, by była zdatna spełniać zakreślony jej cel. Aparatura ta - to najpierw zespół ludzki, połączony węzłem jedności, ze wspólnym, przerastającym go celem, i wyposażony w pewny zakres mocy, atrybucyj władczych i zwiadowczych, - to następnie suma oddanych tym ludziom do rozporządzenia środków rzeczowych. Te dwa elementy personalny i rzeczowy - aby były zrozumiałe - musza być uporządkowane.

Administracja w takim organicznym ujęciu- to ludzie zorganizowani po to, aby korzystając z przydzielonej im dziedziny aktywności (sfery działania) i z rozporządzalnych rzeczy (środków działania), mogli spełnić swoje zadanie. Czy ujmiemy ich łącznie w ramy teoretyczne konstrukcji służby publicznej, czy inaczej - zawsze będzie to przede wszystkim planowe zgrupowanie ludzi w służbie pewniej misji publicznej, a dopiero potem - poprzez tych ludzi- suma urządzeń, którymi oni dysponują.

Longchamp F. - Nauka administracji - zajmuje się zjawiskami administracyjnymi, które należą do zjawisk społecznych. Bada to co jest. Opiera się na oglądzie i wyraża się w twierdzeniach spostrzegawczych i sprawdzalnych w stosunku do rzeczywistości.

Nauka o administracji interesuje nas wówczas gdy zajmuje się opisem organizacji administrujących

1.4. Ustrój administracji rządowej a nauka o zarządzaniu

Od początku XX wieku, odkąd zarządzanie próbowano oprzeć na naukowych podstawach, aż do lat 60 XX wieku zarządzanie pojmowane było jako działanie kierownicze, obejmujące następujące sekwencje postępowania: planowanie, organizowanie, motywowanie i kontrolowanie, nazywane klasycznymi funkcjami zarządzania. Klasyczne funkcje zarządzania wyróżnił pierwszy "klasyk" zarządzania Henri Fayol. Jednakże paradygmat zarządzania zmienił się od tego czasu radykalnie, więc warto powrócić do starszej, bardziej ogólnej definicji: zarządzanie to sztuka bądź praktyka rozumnego stosowania środków dla osiągnięcia wyznaczonych celów.

Inne definicje zarządzania:

• Zarządzanie jest sztuką osiągania zamierzonych rezultatów przez innych ludzi, zarządzający (menedżerowie) osiągają cele organizacji poprzez organizowanie pracy innych, a nie przez wykonywanie zadań osobiście.

• Zarządzanie to działalność kierownicza polegająca na ustalaniu celów i powodowaniu ich realizacji w organizacjach podległych zarządzającemu, na podstawie własności środków produkcji lub dyspozycji nimi (wg Gilińskiego).

• Zarządzanie to działanie polegające na dysponowaniu zasobami (wg prof. T. Pszczołkowskiego).

• Zarządzanie to zestaw działań (planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrola) skierowanych na zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe, informacyjne) wykorzystywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji. (wg Griffina).

Nauka o zarządzaniu interesuje nas o tyle o ile zajmuje się organizacją i jej skutecznością w wykonywaniu misji .

Przeznaczeniem organizacji jest systematyzowanie (porządkowanie) działania jej uczestników w taki sposób, aby realizowała swą misję, osiągała pożądane wyniki bądź wykonywała swe zadania przy optymalnym wykorzystaniu (zużyciu) zasobów.

Przedmiotem zarządzania ogólnego (ang. General Management) jest organizacja jako całość. Do zadań zarządzania ogólnego należy zarządzanie strategiczne, kształtowanie struktur organizacyjnych i administracja zasobami ludzkimi oraz aktywami. Oprócz tego w nowym paradygmacie zarządzania kładzie się duży nacisk na przywództwo oraz kształtowanie kultury korporacyjnej.

Przedmiotem zarządzania funkcjonalnego są zadania względnie autonomicznych części organizacji, które nazywamy funkcjami. Według jednej z definicji (H. James Harrington) funkcja w organizacji to grupa ludzi wykonujących to samo zadanie. Najważniejszą dziedziną zarządzania funkcjonalnego jest zarządzanie operacjami, utożsamiane niegdyś z zarządzaniem produkcją, a dzisiaj często określane ogólniej jako zarządzanie wytwarzaniem wyrobów i usług. Współcześnie względne znaczenie zarządzania funkcjonalnego zmniejsza się, gdyż w coraz większym stopniu uzupełniane jest ono i częściowo zastępowane zarządzaniem procesowym.

Przechodzenie z zarządzania funkcjonalnego na zarządzanie procesowe jest zjawiskiem charakterystycznym dla wspomnianej zmiany paradygmatu zarządzania. W tym nowym paradygmacie zarządzanie operacjami można traktować jako zarządzanie czynnikami konkurencyjności.

W odniesieniu do organizacji gospodarczych zamiast słowa zarządzanie używa się czasem terminu administracja biznesu (ang. Business Administration). Zadanie administracji biznesu ujmuje krótkie określenie: „Administracja biznesu ma zapewnić, aby zostało zrobione to, co ma być zrobione". Administracja biznesu jest dyscypliną akademicką, a szereg uniwersytetów i szkół biznesu nadaje stopień magistra z tej dyscypliny (Master of Business Administration, w skrócie MBA).

1.5. Ustrój administracji rządowej a socjologia

Socjologia - nauka badająca w systematyczny sposób funkcjonowanie i zmianę społeczeństwa. Socjologowie badają społeczne reguły, procesy i struktury, które łączą i dzielą ludzi, tworzą lub są przejawem więzi między ludźmi, a także proces ich zmian. Socjologowie badają zarówno jednostki uwikłane w grupy społeczne, jak i międzyludzkie relacje (np. rodzinę, wspólnoty, stowarzyszenia, zrzeszenia itp.). Relacje międzyludzkie ujęte w społecznej dynamice mogą ludzi łączyć tworząc grupy społeczne, instytucje czy całe społeczeństwa, lub dzielić przez społeczne podziały.

Jan Szczepański tak definiuje pojęcie socjologii: „socjologia poszukuje praw zjawisk zachodzących między ludźmi, zajmuje się badaniem struktur, czyli wzajemnego przyporządkowania sobie ludzi w zbiorowościach”.

Ludwik Gumplowicz pojmuje ją następująco: „socjologia to nauka o grupach społecznych”.

Georg Simmel pisze o socjologii, jako „nauce o stale powtarzających się formach życia społecznego”.

Według Zygmunta Baumana „socjologia to zazwyczaj spoglądanie na ludzkie czynności, jak na fragmenty większych całości. Owymi całościami są nieprzypadkowe grupy ludzi, które są powiązane siecią wzajemnych zależności”.

Piotr Sztompka wyjaśnia w jednej ze swoich książek, że „socjologia zrodziła się, jako naukowe badanie historii”.

Zdaniem E. Durkheima i uczniów jego szkoły, socjologia jest nauką o faktach społecznych. Faktem społecznym jest wszelki sposób działania, zdolny do wywierania na jednostkę przymusu zewnętrznego. Może to być np. moralność, prawo, moda...

Georg Lunberg definiuje socjologię jako naukę o "przewidywanych sekwencjach zachowań ludzkich w sytuacjach dostatecznie sprecyzowanych". Z kolei Robert Merton traktuje socjologię jako naukę o systemie wzajemnie powiązanych ze sobą elementów (klasy, warstwy, organizacje, grupy)".

Socjologia prawa nauka społeczna sytuująca się między socjologią a naukami prawnymi. Zajmuje się genezą, funkcjami, i społecznym działaniem zjawisk prawnych. Traktowana jest jako część szerszego, interdyscyplinarnego programu badań nad prawem i społeczeństwem (Law and Society), rozwijanego szczególnie w krajach anglosaskich. Niekiedy odróżnia się od niej socjologiczną jurysprudencję, czyli naukę prawną sięgającą pomocniczo po wiedzę socjologiczną.

Socjologia interesuje nas o tyle o ile zajmuje się zaspokajaniem potrzeb ludzi przez grupy społeczne.

II. Pojęcie administracji i funkcje administracji rządowej

2.1.Pozytywne definicje administracji w ujęciu doktryny prawa administracyjnego

Administracja, to „nie tylko wykonywanie ustaw, ale także działalność twórcza” (W.L. Jaworski). W ten sposób trójpodział władz okazał się za ciasny dla umieszczenia w nim wszystkiego, co wiążę się z administracją, inna definicja podkreśla, że administracją jest „planowe zgrupowanie ludzi w służbie pewnej misji publicznej, a dopiero potem - poprzez tych ludzi - suma urządzeń, którymi dysponują” (J.S Langrod). Istotna wskazówka, wynikająca z tej definicji jest taka, ze podstawowe znaczenie przy definiowaniu administracji ma pierwiastek ludzki. W tym samym kierunku idą nowsze definicje, głoszące, że administracja to „przejęte przez państwo i zrealizowane przez jego zawisłe organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach” (J. Boć) lub, że jest to „system złożony z ludzi zorganizowanych w celu stałej, systematycznej, skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego jako misji publicznej, polegającej głównie (choć nie wyłącznie) na bieżącym wykonywaniu ustaw, wyposażonych we władztwo państwowe oraz środki materialno- techniczne” (I. Lipowicz). Efektem zapoczątkowanym przez F. Longchampsa poszukiwań definicji w znamionach przedmiotu jest definicja bardziej „socjologiczna”, a mniej „prawnicza”, według której administracja jest zjawiskiem społecznym, które cechuje inicjatywa i działalność ukierunkowana na przyszłość. Administracja podejmuje konkretne środki do uregulowania spraw jednostkowych i urzeczywistniania określonych przedsięwzięć (E. Ochendowski). Osobne miejsce wśród omawianych poszukiwań mają definicje administracji, które można określić menedżerskimi, eksponujące znaczenie profesjonalnego zarządzania i efektywności (J. Supernat).

Lang J. - Pojęcie administracji - administracji jest pewną organizacją składającą się z różnorodnych organów i skupionych wokół nich jednostek organizacyjnych, utworzoną w celu wykonywania zdań publicznych w sposób określony przez prawo. Zgodnie z drugim znaczeniem administracji jest pewną działalnością. Gdy działalność tę prowadzi państwo jako określona organizacja, wtedy mamy do czynienia z administracją państwową w znaczeniu ścisłym. Jeżeli natomiast działalność taką prowadzą także inne organy i instytucje, wtedy możemy mówić o administracji państwowej w znaczeniu szerszym, lub o administracji publicznej, obejmującej administrację państwową w znaczeniu ścisłym i administrację wykonywaną przez owe inne organy i instytucje. Idąc dalej, działalność podejmowaną przez instytucje lub podmioty niepubliczne, tj. ogólnie takie, które nie mają na celu realizacji zadań publicznych wyznaczonych przez prawo, można określić jako administrację prywatną.

2.2. Aparat administracji

Wiktorowska A. - wykonywanie administracji publicznej wymaga istnienia rozbudowanego aparatu administracyjnego. Na aparat ten składają się przede wszystkim organy administracji rządowej, organy samorządowe zakłady użyteczności publicznej oraz, w znacznie mniejszym stopniu, podmioty wykonujące funkcję administracji publicznej w ograniczonym zakresie, na podstawie specjalnych upoważnień. W tej grupie możemy znaleźć niektóre przedsiębiorstwa państwowe, organizacje społeczne czy innego typu korporacje, np. spółki prawa handlowego lun innego typu podmioty prawa (np. fundacje), w zakresie, w jakim przepisy przyznają im prawo wykonywania funkcji administracji publicznej. W tym też zakresie, jakim organy tych podmiotów wykonują administrację publiczną, możemy je zaliczyć do aparatu administracyjnego państwa.

Przez aparat administracyjny rozumiemy bowiem wszystkie jednostki wykonywające funkcje administracji publicznej, niezależnie od tego, czy są one państwowe, czy też nie. Zadania administracji publicznej są na ogół rozłożone na różne jednostki organizacyjne. Podstawowe przyczyny podziału:

Przyczyny funkcjonalne- do wykonywania administracji w różnych dziedzinach wymagane są specjalne kwalifikacje. Przykładowo: administrowanie sprawami zdrowia wymaga odpowiedniej wiedzy medycznej sprawami obronności kraju zaś - wiedzy wojskowej. Na tym przykładzie widać, że w sprawach administracji zdrowia będą stosowane inne metody administrowania niż w sprawach obronności kraju. Z tych względów muszą istnieć odrębne organy do spraw zdrowia i do obronności kraju. To samo odnosi się do innych dziedzin.

Przyczyny terytorialne - różne zadania mogą być wykonywane dla różnego obszaru. Decyzje na pozwolenie budowę domów jednorodzinnych, aby były prawidłowe, powinny zapadać na szczeblu lokalnym, tam gdzie organy administracji budownictwa mogą na miejscu bezpośrednio obejrzeć miejsce przyszłej budowy i nadzorować jej przebieg. Natomiast decyzje o budowie autostrady czy nowej linii kolejowej muszą zapadać na znacznie wyższym szczeblu i być podejmowane przez organ, który zakresem swojej kompetencji obejmuje cały obszar, przez który linia kolejowa ma przebiegać.

Przyczyny organizacyjne - w zależności od zadań organu administrującego różny musi być stopień jego powiązania organizacyjnego z innymi organami. Przykładowo : organ, który zajmuje się sprawami gospodarki komunalnej, powinien być w znacznym stopniu uzależniony od lokalnych społeczności, aby w swej działalności realizować życzenia mieszkańców. Natomiast organ zajmujący się kontrolą powinien być w znacznym stopniu nie zależnych od innych organów lokalnych, jeżeli jego kontrola ma być efektywna. Przy tym pewne dziedziny wymagają jednolitego, silnego kierownictwa w skali całego kraju (np. sprawy obronności kraju), inne zaś mogą być w bardzo dużym stopniu, jeżeli nie całkowicie, pozostawione uznaniu władz lokalnych (np. wspomniane sprawy gospodarki komunalnej).

Przyczyny finansowe - każde państwo dąży do minimalizacji kosztów utrzymania aparatu administracyjnego, dlatego też stosuje się posunięcia koncentrujące kompetencje w jednostkach aparatu administracyjnego, a czasami powierza się wykonanie kompetencji podmiotom niepaństwowym, np. spółkom prawa handlowego, stowarzyszeniom.

2.3. Funkcje administracji rządowej

1. Funkcja porządkowo - reglamentacyjna związana z ochroną porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego. Zwana czasem po prostu reglamentacyjną, dotyczącą regulowania życia obywateli (np. kodeksem drogowym).

2. Funkcja świadcząca, czyli świadczenia usług publicznych lub ich świadczenia za pośrednictwem instytucji świadczących, należących do sektora publicznego (przedsiębiorstw użyteczności publicznej i zakładów administracyjnych). W ramach tej funkcji organy administracji zaspokajają potrzeby społecznych, np. utrzymując szpitale.

3.Funkcja regulatora rozwoju gospodarczego przejawiającej się w zastosowaniu klasycznych instrumentów policyjnych i reglamentacyjnych w postacie zezwoleń, kontyngentów, ceł, a także udziale państwa w zarządzaniu gospodarką narodową. Administracja publiczna może nie tylko ingerować w życie gospodarcze interwencjonizm), ale i samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą (etatyzm).

4.Funkcja organizatorska, w ramach której organy administracji podejmują działania twórcze, samodzielne i kreatywne.

5.Funkcja wykonawcza, polegająca na wykonywaniu przepisów. Organy i instytucje administracji muszą przestrzegać prawa, zgodnie z konstytucyjnymi zasadami legalizmu, państwa prawa, państwa prawnego, państwa praworządnego. Wykonywanie prawa ma miejsce nie tylko w ramach prawa administracyjnego materialnego (gdy urzędnik w sposób władczy reguluje prawa i obowiązki obywateli), ale i na gruncie prawa proceduralnego (gdy organ wydaje decyzję administracyjną na podstawie przepisów Kodeksu Postępowania Administracyjnego). Czasem urzędnicy mogą opierać swoje decyzje na podstawie uznania administracyjnego (swobodnego uznania).

6.Funkcja kontrolno - nadzorcza, w ramach której państwo kontroluje i nadzoruje obywateli lub jednostki samorządu terytorialnego, np. stowarzyszenia.

7.Funkcja prognostyczno - planistyczna, dzięki której władza publiczna formułuje, np. prognozy wzrostu zanieczyszczenia środowiska naturalnego.

8. Funkcja ewidencyjna - archiwa, ewidencje, zbiory

III. Terytorialny wymiar działania administracji rządowej

Podział terytorialny oznacza względnie trwały podział przestrzeni państwa, dokonywany dla lokalnych i regionalnych jednostek (organów) państwa lub podmiotów nie państwowych, wykonujących funkcje administracji publicznej. W konsekwencji zakres działania podmiotów wykonujących funkcje publiczne ograniczamy jest do określonego terytorium państwa.

Do czynników kształtujących podział terytorialny należą zwłaszcza: ustrój polityczny; ustrój gospodarczy; czynniki natury ekonomicznej; procesy urbanizacji; struktura sieci osadniczej; gęstość zaludnienia; struktura zawodowa ludności; czynniki historyczne i przyzwyczajenie ludności

W literaturze prawa administracyjnego wyróżnia się trzy typy podziału terytorialnego państwa :

• zasadniczy podział terytorialny - tworzy się ze względu na konieczność wykonywania na określonym obszarze zadań państwowych (publicznych) o istotnym znaczeniu z punktu widzenia podstawowych celów państwa i zasad jego funkcjonowania.

• pomocniczy podział terytorialny - jest tworzony w celu wykonywania zadań należących do podstawowych organów terenowych.

• podział dla celów specjalnych - to podział terytorium państwa tworzony na potrzeby organów nie należących do systemu ogólnych organów administracji rządowej ani do samorządu terytorialnego, dokonywane na podstawie prawa, odrębny od podziału zasadniczego oraz względnie trwały.

Z dniem 1 stycznia 1999 r. wprowadzono zasadniczy trójstopniowy podział terytorialny państwa. Jednostkami zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa są: gminy, powiaty i województwa.

• utworzenie województw -nastąpiło w drodze ustawy. Z dniem 1 stycznia 1999 r. utworzono 16 województw. Wykaz gmin, wchodzących w dniu 1 stycznia 1999 r. w skład województw, określa załącznik do ustawy. Ustawa określiła ponadto siedziby wojewody i sejmiku województwa oraz nazwę urzędu wojewody.

• utworzenie powiatów - nastąpiło w drodze rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. Utworzono powiaty oraz określono ich nazwy, siedziby władz i gminy wchodzące w ich skład, Nastąpiło to w załączniku do rozporządzenia np. część I Województwo dolnośląskie poz. 1. Powiat bolesławiecki z siedzibą władz w Bolesławcu obejmujący: 1) miasto: Bolesławiec 2) gminy: Bolesławiec, Gromadka, Nowogrodziec, Osiecznica,Warta Bolesławiecka

• utworzenie gmin - ciągłość potwierdzona ustawą z dnia 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych. Zgodnie z art. 3. 1. ⁽¹⁾ Jednostki podziału terytorialnego państwa stopnia podstawowego (miasta, gminy), istniejące w dniu wejścia w życie ustawy, a także miasto stołeczne Warszawa, miasto Kraków i miasto Łódź, zachowują dotychczasową nazwę, obszar, granice i siedzibę władz. Uchwały wojewódzkich rad narodowych w sprawie zmiany granic miast i gmin zachowują ważność, nawet jeżeli ich wejście w życie miałoby nastąpić po dniu wejścia w życie ustawy. Ust 2 stanowił  zaś, iż miejscowości posiadające w dniu wejścia w życie ustawy status miasta zachowują ten status w rozumieniu art. 4 ust. 3 ustawy o samorządzie terytoria

Dla celów terenowej administracji rządowej tworzone są podziały do celów specjalnych (regiony wodne, obwody, okręgi, itd.). W oparciu o nie działa tzw. rządowa administracja niezespolona. Organy administracji rządowej o charakterze ogólnym opierają swój zakres działania o trójstopniowy podział zasadniczy.

Rządowa administracja centralna działa na obszarze całego kraju.

IV. Wertykalny wymiar działania administracji rządowej

4.1. Pojęcie resortu

Resort administracyjny ujmowany jest w dwóch znaczeniach :

• przedmiotowym (określanym niekiedy jako znaczenie szersze, rzeczowe)

• podmiotowym (określanym jako znaczenie węższe, organizacyjne).

Według M. Jaroszyńskiego resort administracyjny w szerszym znaczeniu to „wyodrębniony pod względem organizacyjnym dział (gałąź) administracji państwowej, grupujący sprawy jednorodne lub pokrewne i kierowany przez jeden organ centralny”. W znaczeniu zaś węższym resort to „wyodrębniony pod względem organizacyjnym dział administracji, który jest kierowany przez ministra lub innego członka rządu”.

Według W. Dawidowicza w pojęciu resortu wyrażone są dwa jego aspekty: rzeczowy i organizacyjny. „Od strony rzeczowej resort jest to określona dziedzina administracji lub gospodarki; wyodrębnienie tej dziedziny opiera się na zasadzie zgrupowania zadań o tym samym lub zbliżonym charakterze (np. zdania w dziedzinie rolnictwa, górnictwa)”. O wyodrębnieniu rzeczowym decyduje treść kompetencji, a podobieństwo rodzajowe spraw stanowi wprawdzie przesłankę budowania kompetencji ale przesłankę nie jedyną .

Podział administracji na resorty jest podziałem pionowym.

4.2.Działy administracji rządowej

Pojęcie działu administracji rządowej wprowadzone zostało przez art. 149 Konstytucji RP i dookreślone ustawą z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 1997 r. Nr 141, poz. 943). Ustawa weszła w życie 1 kwietnia 1999 roku. Jej celem było umożliwienie elastycznego kształtowania składu rządu, a co za tym idzie, wzmocnienie pozycji premiera w rządzie. Prezes Rady Ministrów może dowolnie kształtować liczbę członków Rady Ministrów, przydzielając ministrowi jeden lub więcej działów. Jedynym ograniczeniem jest ustawowy wymóg, by działami: budżet, finanse publiczne i instytucje finansowe kierował ten sam minister.

Kryterium wyróżnienia działu administracji odnosi się do sfery organizacyjnej (podmiotowej). Decyzję o tym jakimi działami ma kierować jaki minister należy do Prezesa Rady Ministrów. Minister kieruje działem administracji więc:

• jest szefem resortu administracyjnego

• jest szefem takiej struktury organizacyjnej administracji , która nie podlega innemu ministrowi.

• jest szefem takiej struktury organizacyjnej administracji, która nie podlegając innemu ministrowi nie podlega też Prezesowi Rady Ministrów

• jest szefem takiej struktury organizacyjnej administracji, która nie podlegając innemu ministrowi i nie podlegając Prezesowi Rady Ministrów nie podlega też Radzie Ministrów

4.3. Klasyfikacja działów administracji rządowej

1) administracja publiczna;

2) budownictwo, gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa;

3) budżet;

4) finanse publiczne;

5) gospodarka;

6) gospodarka morska;

7) gospodarka wodna;

8) instytucje finansowe;

9) informatyzacja;

10) integracja europejska;

11) kultura i ochrona dziedzictwa narodowego;

12) kultura fizyczna i sport;

13) łączność;

14) nauka;

15) obrona narodowa;

16) oświata i wychowanie;

17) praca;

18) rolnictwo;

19) rozwój wsi;

20) rozwój regionalny;

21) rynki rolne;

22) rybołówstwo;

23) Skarb Państwa;

24) sprawiedliwość;

25) szkolnictwo wyższe;

26) transport;

27) turystyka;

28) środowisko;

29) sprawy rodziny;

30) sprawy wewnętrzne;

31) wyznania religijne oraz mniejszości narodowe i etniczne;

32) zabezpieczenie społeczne;

33) sprawy zagraniczne;

34) zdrowie.

V. Kryteria wyodrębnienia form organizacyjnych administracji rządowej

1. Źródło władztwa administracyjnego

- Organ - wyodrębniona organizacyjnie część aparatu państwowego w celu wykonywania zadań publicznych, posiadająca prawem określony zakres działania i kompetencje do wykonywania tych działań oraz mogąca działać w formach władczych

- Aparat pomocniczy - urząd - zorganizowany zespół osób pomocny organowi w wykonywaniu jego funkcji

2. Funkcje administracji i zakres działania

- Zakłady administracyjne (szkoły, zakłady opieki zdrowotnej)

- Jednostki badawczo-rozwojowe

- Jednostki wojskowe

- Agencje państwowe

- Instytucje kultury

- Instytucje filmowe

- Laboratoria

- Parki narodowe

- Placówki zagraniczne

- Archiwa

- Ośrodki kształcenia zawodowego

- Ośrodki wypoczynkowe

- Przedsiębiorstwa państwowe

- Kapitałowe spółki prawa handlowego

3.Finansowania

- Jednostka budżetowa

- Zakład budżetowy

- Agencja wykonawcza

- Instytucja gospodarki budżetowej

4. Odpowiedzialność za zaciągnięte zobowiązania

- Skarb Państwa

- Stationes fisci Skarbu Państwa

- Państwowe osoby prawne

VI. Centrum

6.1. Rząd

Kierując się przesłankami merytorycznymi, można wyodrębnić w systemach ustrojowych państw członkowskich Unii Europejskiej pięć różnych sposobów rozumienia tego, czym jest rząd i jakie są jego relacje z innymi formami instytucjonalnymi należącymi do szeroko pojętej sfery rządowej.

Pierwszy sposób polega na rozumieniu rządu jako gabinetu ministrów, kierowanego przez szefa gabinetu, i uznawaniu go (obok głowy państwa) za jeden z organów władzy wykonawczej w państwie (Austria, Belgia, Czechy, Estonia, itd.).

W ujęciu drugim przez rząd rozumie się gabinet ministrów, na czele którego stoi głowa państwa (Cypr).

W trzecim rozumieniu rząd to gabinet ministrów pod kierunkiem szefa gabinetu, nie mający części kompetencji naczelnego organu wykonawczego w państwie, które są zastrzeżone dla gabinetu ministrów obradującego pod przewodnictwem głowy państwa (Dania, Holandia).

W przypadku czwartym pojęcie „rząd” nie występuje w tekście konstytucji, zaś podmiotem władzy wykonawczej w państwie jest inaczej nazywany organ.

Ujęcie piąte- w którym pojęcie rządu jest traktowane bardzo szeroko - występuje w Wielkiej Brytanii. Pod pojęciem tym rozumie się wszystkich funkcjonariuszy władzy wykonawczej, piastujących stanowiska polityczne tj. takie, które wciągają tych funkcjonariuszy w ustalanie polityki państwa i czuwanie nad jej realizacją. W efekcie osoby funkcjonujące w tak rozumianym rządzie z powodu swej liczebności i nader zróżnicowanego charakteru członkowstwa w rządzie, nie tworzą (…) żadnego kolegium, nie odbywają wspólnych obrad itd., pozostają natomiast w stałym kontakcie z odpowiednimi osobami ze ścisłego kierownictwa rządowego, zwanego potocznie Gabinetem. Gabinet natomiast grupuje najbardziej wpływowych współpracowników premiera wywodzących się z partii rządzącej.

Za uznaniem przyjętego w Polsce systemu rządów jako parlamentarno-gabinetowego przemawiają następujące argumenty :

1. z Konstytucji wynika konieczność istnienia większości parlamentarnej w Sejmie zdolnej do wyłonienia i utrzymania rządu; znajduje to wyraz w wprowadzeniu wymogu udzielenie przez Sejm wotum zaufania Radzie Ministrów; chodzi przy tym o zaufanie nie tylko dla osoby szefa gabinetu (jak w systemie kanclerskim), ale dla całej Rady Ministrów;

2. wprowadzenie wymogu posiadania przez rząd stałego poparcia Sejmu, jego utrata rodzi obowiązek złożenia przez premiera dymisji gabinetu;

3. istnienie zasady odpowiedzialności solidarnej i indywidualnej członków rządu przed Sejmem, co zakłada możliwość odwołana całej Rady Ministrów lub poszczególnych jej członków;

4. utrzymanie dwuczłonowej struktury egzekutywy, wyrażającej się w istnieniu obok Prezydenta RP także Rady Ministrów;

5. utrzymanie zasady nieodpowiedzialności politycznej Prezydenta i wynikająca stąd instytucja kontrasygnaty aktów prawnych głowy państwa przez premiera.

6.2. Rada Ministrów

6.2.1. Pozycja ustrojowa

1)Organ władzy wykonawczej

2)Centralny konstytucyjny organ państwa

3) Centrum administracyjne

6.2.3. Funkcje

1) wykonawcza (zapewnienie wykonania ustaw, przedstawiania sprawozdań z wykonania ustawy budżetowej),

2) administrowania - orzekanie o konsekwencjach prawnych wynikających z aktów prawnych stanowionych przez parlament,

3) rządzenia (obejmujące ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków zewnętrznych, obronności kraj, zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego oraz porządku publicznego, wszystko to przejawia się poprzez ustalanie przez Radę Ministrów kierowniczych wytycznych polityki państwa, podejmowanie zadań o długofalowym horyzoncie czasowym),

4) kierowniczo-koordynacyjna

Pojęcie „administrowanie przez rząd” wyraża się w działaniach podlegających na konkretyzowaniu ustaw przez wydawanie rozporządzeń, przedstawianiu parlamentowi projektów ustaw (szczególną rolę pełni tu przedstawianie projektów budżetu państwa, na który rządowi właśnie przysługuje wyłączność inicjatywy ustawodawczej), a także rozstrzygnięciach jednostkowych o strategicznym charakterze, przy czym proporcja tych działań powinna się tak kształtować, aby Rada Ministrów była w stanie wykraczać swoimi działaniami poza czysto bieżące administrowanie. Wskazuje się również, iż głębokie zmiany społeczno-gospodarcze oraz postępujący proces integracji europejskiej wymuszają na administracji rządowej realizację funkcji regulującej (funkcje administracji) w stopniu silniejszym niż poprzednio.

6.2.3. Kompetencje

1) inicjatywne w stosunku do innych organów państwa

a) inicjatywa ustawodawca, a w szczególności wyłączna inicjatywa w zakresie uchwalania budżetu państwa, ustawy o prowizorium budżetowym, o zaciąganiu długu publicznego, o udzielaniu gwarancji finansowych przez państwo

b) wnioskowanie o wprowadzenie stanu wojennego i stanu wyjątkowego (do Prezydenta)

2) wykonawczo-realizacyjne względem aktów i decyzji innych organów państwa

a) wydawanie rozporządzeń

b) uchwalanie zamknięcia rachunków państwowych i sprawozdania z wykonania budżetu

3) samodzielne kompetencje bieżącego kierownictwa państwowego

a) kierowanie administracja działalnością wojewody

b) stanowienie uchwał jako aktów o charakterze wewnętrznym

c) uchylanie rozporządzeń lub zarządzeń ministra

d) zawieranie bądź zatwierdzanie oraz wypowiadanie umów międzynarodowych

e) coroczne określanie liczby obywateli powoływanych do służby wojskowej

4) nadzorcze i kontrolne wobec podmiotów niepodporządkowanych kierownictwu Rady Ministrów

6.3. Pełnomocnicy Rządu

6.3.1. Charakter prawny

Upoważnienie publicznoprawne (źródło w normie prawa publicznego) do działania w imieniu Rządu w sprawach należących do jego zakresu, ale nie mieszczących się w systematyce działów administracji rządowej, które ze względu na charakter sprawy nie wykonują członkowie Rady Ministrów

6.3.2. Przesłanki ustanowienia pełnomocników Rządu

- rzeczowa - określone sprawy, których przekazanie członkom Rady Ministrów nie jest celowe (sprawy o charakterze doraźnym, przejściowym, niestałym),

- osobowa - pełnomocnikiem może być sekretarz stanu lub podsekretarz stanu, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach, w zakresie zadań o zasięgu regionalnym - wojewoda,

- organizacyjna - nie tworzy się odrębnego aparatu pomocniczego

6.3.3. Pełnomocnika Rządu powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów

6.3.4. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, zakres udzielonych pełnomocnikowi upoważnień, sposób sprawowania nadzoru nad jego działalnością oraz sposób zapewnienia pełnomocnikowi obsługi merytorycznej, organizacyjno-prawnej, technicznej i kancelaryjno-biurowej.

6.3.5. W celu sfinansowania działalności ustanowionego pełnomocnika Rządu, Prezes Rady Ministrów może, w drodze rozporządzenia, dokonywać przeniesienia planowanych dochodów i wydatków budżetowych między częściami budżetu państwa, z zachowaniem przeznaczenia środków publicznych, wynikającego z ustawy budżetowej.

6.3.6. Aktualna lista pełnomocników Rządu

• Pełnomocnik Rządu ds. Wprowadzenia Euro przez Rzeczpospolitą Polską

• Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów do spraw Muzeum II Wojny Światowej

• Pełnomocnik Rządu do spraw Przygotowania Organów Administracji Rządowej i Sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską Przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej

• Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów do Spraw Muzeum Pola Bitwy na Westerplatte

• Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów do Spraw Dialogu Międzynarodowego

• Pełnomocnik Rządu do Spraw Opracowania Programu Zapobiegania Nieprawidłowościom w Instytucjach Publicznych

• Pełnomocnik Rządu do spraw Równego Traktowania

• Pełnomocnik Rządu do Spraw Przygotowania Organów Administracji Państwowej do Współpracy z Systemem Informacyjnym Schengen i Systemem Informacji Wizowej

• Pełnomocnik Rządu do spraw organizacji Rządowego Centrum Bezpieczeństwa

• Pełnomocnik Rządu do Spraw Rządowego Programu Rozwoju Zintegrowanego Systemu Informacji o Nieruchomościach

6.4. Organy wewnętrzne Rady Ministrów

6.4.1. Nazwa organy wewnętrzne oznacza, że ich działalność ukierunkowana jest do wnętrza rządu

6.4.2. Podział organów wewnętrznych

-organy pomocnicze

-organy doradcze

Organy pomocnicze powoływane są w celu wspierania działań rządu poprzez przygotowanie projektów bądź propozycji przyszłych decyzji oraz projektów rządowych. W skład tych struktur wchodzą członkowie Rady Ministrów realizujący zbliżone działania do działań organu pomocniczego. Prezes Rady Ministrów może z własnej inicjatywy bądź na wniosek członka Rady Ministrów w formie zarządzenia tworzyć organy pomocnicze, do których należy zaliczyć :

- stałe komitety Rady Ministrów, w celu inicjowania, przygotowania i uzgadniania rozstrzygnięć albo stanowisk Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów,

- komitety do rozpatrywania określonych kategorii spraw bądź określonej sprawy,

- rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze

Organy doradcze tworzą fachowe zaplecza dla rządowego procesu decyzyjnego. W związku z powyższym w jego skład wchodzą osoby posiadające fachową, specjalistyczną wiedzę, która ma sprzyjać trafności decyzji i podejmowany przez rząd bądź poszczególnych ministrów. Należy tutaj zaliczyć:

- komisje kodyfikacyjne

- rady i zespoły

- komisje wspólne, które składają się z przedstawicieli rządu oraz zainteresowanej instytucji bądź środowiska

6.4.3. Organy pomocnicze Rady Ministrów

• Międzyresortowy Zespół ds. Dwustronnych Umów o Popieraniu i Ochronie Inwestycji

• Zespół do spraw Programowania Prac Rządu

• Międzyresortowy Zespół do spraw zapobiegania nielegalnemu rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia i implementacji "Inicjatywy Krakowskiej" - Proliferation Security Initiative (PSI)

• Międzyresortowy Zespół do spraw cywilnych i wojskowych działań Rzeczypospolitej Polskiej w Islamskiej Republice Afganistanu

• Międzyresortowy Zespół ds. Funduszu Schengen, Norweskiego Mechanizmu Finansowego, Europejskiego Funduszu na rzecz Uchodźców, Funduszu Granic Zewnętrznych oraz Funduszu Powrotu Imigrantów

• Zespół Monitorujący Realizację Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie

• Międzyresortowy Zespół do Spraw Zwalczania Nieprawidłowości Finansowych na Szkodę Rzeczypospolitej Polskiej lub Unii Europejskiej

• Międzyresortowy Zespół do Spraw Zagrożeń Terrorystycznych

• Polski Komitet Doradczy

• Rada Rozwoju Nauki i Technologii

6.4.4. Organy pomocnicze Prezesa Rady Ministrów

• Zespół Monitorujący Krajowy Program Przeciwdziałania Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i związanej z nimi Nietolerancji

• Międzyresortowy Zespół ds. Realizacji Programu "Polska Cyfrowa"

• Międzyresortowy Zespół do spraw Ujednolicenia Zasad Użycia Środków Przymusu Bezpośredniego i Broni Palnej przez Upoważnionych Funkcjonariuszy

• Międzyresortowy Zespół do spraw Rozwiązań Systemowych w Zakresie Orzekania o Niepełnosprawności oraz Niezdolności do Pracy

• Zespół ds. Koordynacji Prac Związanych z Utworzeniem Muzeum II Wojny Światowej

• Międzyresortowy Zespół do spraw Polityki Morskiej Rzeczypospolitej Polskiej

• Komitet honorowy do spraw obchodów 70. rocznicy wybuchu II wojny

• Międzyresortowy Zespół do spraw Funkcjonalnych Bloków Przestrzeni Powietrznej

• Międzyresortowy Zespół do Spraw Opracowania Systemu Orzekania o Niepełnosprawności oraz Niezdolności do Pracy

• Międzynarodowa Rada Oświęcimska

6.4.5. Komisje wspólne

• Wspólny Zespół Przedstawicieli Rządu Rzeczypospolitej Polskiej i Świętego Soboru Biskupów

• Komisja Wspólna przedstawicieli rządu i Konferencji Episkopatu Polski

• Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego

• Komisja Wspólna Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych

6.4.6. Inne organy doradcze powołane do rozpatrywania określonej sprawy lub grupy spraw

• Zespół do Spraw Nagród

• Rządowe Centrum Bezpieczeństwa

• Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego

• Wyższa Komisja Dyscyplinarna Służby Cywilnej

• Rządowa Komisja Konkordatowa

• Polski Komitet do Spraw UNESCO

• Komitet Sterujący "Program dla Odry - 2006"

• Komitet Polityki Ubezpieczeń Eksportowych

• Komisja Rozpatrująca Wnioski o Wyrażenie Zgody na Zatrudnianie Osób, Które Pełniły Funkcje Publiczne

• Państwowa Rada Gospodarki Przestrzennej

6.4.7. Komisje kodyfikacyjne

• Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego

• Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy

• Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego

• Komisja Kodyfikacyjna Prawa Morskiego

VII. Struktura i budowa administracji rządowej

7.1. Prezes Rady Ministrów

7.1.2. Pozycja prawna

1) przewodniczący Rady Ministrów

2) naczelny organ administracji rządowej

3) zwierzchnik służbowy pracowników administracji rządowej i zwierzchnik korpusu służby cywilnej

7.1.3. Funkcje

1) prawodawcza - wydawanie rozporządzeń na podstawie ustaw i w celu ich wykonania;. wydawanie zarządzeń jako aktów o charakterze wewnętrznym, obowiązujących jedynie jednostki organizacyjnie podległe Prezesowi Rady Ministrów. Wśród aktów normatywnych do wydawania, których upoważniony jest Prezes Rady Ministrów, znajdują się akty dotyczące unormowań prawnych organizacji oraz funkcjonowania rządu i jego członków (np. określanie rozporządzeniami szczegółowego zakresu działania ministrów, nadawanie statutów ministerstwom). Obok stanowienia przepisów prawnych na funkcję tę składają się również uprawnienia Prezesa Rady Ministrów w zakresie kierowania procesem legislacyjnym rządu i nadzorowania jego przebiegu. Ponadto Prezes Rady Ministrów wydaje Dziennik Ustaw RP oraz „Monitor Polski”. Z tego tytułu może on wykonywać czynności kontrolne (z formalnoprawnego punktu widzenia) w stosunku do zgłoszonych do publikacji aktów normatywnych. Organem pomocniczym Prezesa Rady Ministrów w realizowaniu funkcji prawodawczej jest podporządkowana mu Rada Legislacyjna oraz wspiera go Centrum Legislacyjne Rządu.

2) personalna - tworzenie Rządu, powoływanie i odwoływanie sekretarzy stanu, podsekretarzy stanu, wojewodów, wicewojewodów, kierowników urzędów centralnych, zastępców kierowników urzędów centralnych

3) kierownicza - kierowanie pracami Rządu, kierowanie organami pomocniczymi Rady Ministrów, kierowanie w układach funkcjonalnych

4) nadzorcza - nadzór nad samorządem terytorialnym, nadzór nad niektórymi podmiotami administracji

7.1.4. Kompetencje

1.Jako przewodniczący Rady Ministrów:

1. Kompetencje organizacyjne

• reprezentuje Radę Ministrów

• kieruje jej pracami

• zwołuje posiedzenia

• ustala porządek obrad

• przewodniczy posiedzeniom

• zarządza przeprowadzenie korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk członków Rady Ministrów

• podpisuje rozstrzygnięcia Rady Ministrów

• może dokonywać ostatecznej redakcji tekstów przyjętych przez RM rozstrzygnięć

2.Kompetencje merytoryczne

• może zwoływać, brać udział i przewodniczyć posiedzeniom organów pomocniczych Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów, bez względu na ich skład i zakres działania; 

• decyduje (wniosek o powołanie lub odwołanie) o składzie Rady Ministrów (art. 154 ust.1 i art. 161 Konstytucji)

• koordynuje i kontroluje pracę ministrów i pozostałych członków Rady

• określa sposoby wykonywania polityki Rady Ministrów

• wyznacza zadania dla „ministrów bez teki”

2.Jako naczelny organ administracji rządowej:

• ustala, w drodze rozporządzenia:

a) szczegółowy zakres działania ministra, niezwłocznie po powołaniu Rady Ministrów, a jeżeli minister został powołany w innym czasie - niezwłocznie po jego powołaniu; 

b) ministerstwo lub inny urząd administracji rządowej, który ma obsługiwać ministra, a w wypadku ministra kierującego określonym działem administracji rządowej - również organy jemu podległe lub przez niego nadzorowane,

c) określając szczegółowy zakres działania ministra, w wypadku ministra kierującego określonym działem administracji rządowej wskazuje, z uwzględnieniem przepisów o działach administracji rządowej, dział lub działy, którymi kieruje minister i określa zakres uprawnień ministra jako dysponenta wyodrębnionej lub wyodrębnionych części budżetu państwa.

• wyznacza ministrowi zakres spraw, w których minister ten działa z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów, 

• rozstrzyga o zakresie działania ministrów w razie sporu kompetencyjnego między ministrami,

• wydaje rozporządzenia i zarządzenia,

• wydaje rozstrzygnięcia nadzorcze

• wykonując politykę Rady Ministrów wydaje kierownikom urzędów mu podporządkowanych wiążące wytyczne i polecenia (nie mogą one dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej).

3. Jako zwierzchnik służbowy może:

1) żądać informacji, dokumentów i sprawozdań okresowych lub dotyczących poszczególnej sprawy albo rodzaju spraw od ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody oraz od pracowników urzędów organów administracji rządowej po zawiadomieniu właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody; 

2) zwoływać posiedzenia, z udziałem właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych lub wojewodów i im przewodniczyć;

3) przekazać, z urzędu lub na wniosek właściwego organu albo na wniosek strony, sprawę należącą do właściwości więcej niż jednego ministra lub kierownika centralnego urzędu do załatwienia wskazanemu przez siebie ministrowi, zawiadamiając o tym wszystkie inne właściwe organy oraz strony. 

7.1.5. W ramach podległości służbowej można wyróżnić kompetencje Prezesa RM:

1. W odniesieniu do wszystkich pracowników administracji rządowej

- żąda informacji, dokumentów i sprawozdań okresowych lub dotyczących poszczególnej sprawy albo rodzaju spraw

- ustala zasady techniki prawodawczej (rozporządzenie)

- ustala zasady rejestrowania normatywnych aktów prawnych wydawanych przez organy administracji rządowej oraz zasady ogłaszania tych aktów (rozporządzenie)

2. W odniesieniu do ministrów

a) kwestie informacyjne

- żądanie informacji, dokumentów i sprawozdań okresowych lub dotyczących poszczególnej sprawy albo rodzaju spraw

- zwoływać posiedzenia z ich udziałem

b) kwestie zakresu działania

-ustala szczegółowy zakres działania ministra (rozp.) w przypadku ministrów kierujących działami dotyczy to działów lub działu którym dany minister ma kierować

- wyznacza zakres spraw, w których minister ten działa z upoważnienia Prezesa

- decyduje, który z ministrów ma zajmować się i załatwić sprawę należącą do właściwości więcej niż jednego ministra lub kierownika urzędu centralnego

- rozstrzyga spory kompetencyjne między ministrami

- wyznacza ministra właściwego do spraw uznawania kwalifikacji w zawodach regulowanych oraz do spraw uznawania kwalifikacji do podejmowania lub wykonywania działalności, objętych działalnością administracji rządowej wykonywaną przez urzędy określone w ust.1, oraz wskazuje, który z tych urzędów wyznaczony minister może upoważnić do wykonywania zadań w sprawach uznawania kwalifikacji w zawodach regulowanych oraz w sprawach uznawania kwalifikacji do podejmowania lub wykonywania działalności, (rozporządz.)

- wyznacza ministra właściwego do spraw uznawania kwalifikacji w tych zawodach regulowanych oraz do spraw uznawania kwalifikacji do podejmowania lub wykonywania tych działalności, dla wykonywania których właściwy jest więcej niż jeden minister kierując się specyfiką poszczególnych zawodów regulowanych oraz działalności, właściwością odpowiednich działów administracji rządowej, a także zakresem działania urzędów, o których mowa w ust.1, (rozporządz.)

c) kwestie warunków działania

- ustala ministerstwo lub inny urząd administracji rządowej obsługujący ministra

- wskazuje części budżetu państwa, których dysponentem staje się dany minister, kierujący działem lub działami administracji rządowej.

- nadaje ministerstwu statut (zarządzenie),

- decyduje o przeznaczeniu składników majatkowych oraz ustala podmiot i sposób przekazania spraw wszczętych i niezakończonych w sytuacji zniesienia lub przekształcenia ministerstwa (rozporz.)

- może określić limity zatrudnienia i kwoty wynagrodzeń w podziale na części i działy budżetu państwa dla tworzonych lub przekształcanych ministerstw.

d) kwestie struktury zewnętrznej

-ustala organy podległe lub nadzorowane przez ministra

3. W odniesieniu do kierowników urzędów centralnych

a) kwestie informacyjne

- żądanie informacji, dokumentów i sprawozdań okresowych lub dotyczących poszczególnej sprawy albo rodzaju spraw

- zwoływać posiedzenia z ich udziałem

b) kwestie zakresu działania

- decyduje, który z ministrów ma zajmować się i załatwić sprawę należącą do właściwości więcej niż jednego ministra lub kierownika urzędu centralnego

- udzielać upoważnienie do reprezentowania Rządy przed Sejmem, Senatem, Trybunałem Konstytucyjnym

- ustala szczegółowy rozdział kompetencji między Policję, Biuro Ochrony Rządu, Państwową Straż Pożarną, Straż Graniczną, Obronę Cywilną Kraju, Żandarmerię Wojskową i wojskowe organy porządkowe, a także zasady ich współdziałania, (rozporządz.)

4. W odniesieniu do wojewodów

a) kwestie informacyjne

- żądanie informacji, dokumentów i sprawozdań okresowych lub dotyczących poszczególnej sprawy albo rodzaju spraw

- zwoływać posiedzenia z ich udziałem

b) kwestie zakresu działania

- rozstrzyganie sporów między wojewodami oraz między wojewodą a właściwym ministrem

- ustala zadania dla wojewody jako przedstawiciela Rady Ministrów

- uchyla w trybie nadzoru akty prawa miejscowego ustanowione przez wojewodę (legalność bez aktów Pr.miejscowego, rzetelność, gospodarność oraz zgodność z polityką rządu

c) kwestie warunków działania

- ustala szczegółowe zasady składania przez wojewodę sprawozdań z wykonywanej działalności (zarządzenie)

- kieruje działalnością wojewody, wydając w tym zakresie zarządzenia i polecenia oraz sprawuje kontrole nad ich wykonaniem

- sprawuje nadzór nad działalnością wojewody i dokonuje okresowej oceny jego pracy

-zatwierdza statut zespolonej administracji rządowej w województwie

-ustala tryb kontroli aktów prawa miejscowego stanowionych przez wojewodę (rozp.) -ustala tryb kontroli aktów prawa miejscowego stanowionych przez wojewodę

7.1.6. Organy, urzędy i jednostki podporządkowane Prezesowi Rady Ministrów

• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego

• Agencja Wywiadu

• Centralne Biuro Antykorupcyjne

• Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów

• Centrum Badania Opinii Społecznej

• Główny Urząd Statystyczny

• Komisja Nadzoru Finansowego

• Krajowa Szkoła Administracji Publicznej

• Polska Akademia Nauk

• Polski Komitet Normalizacyjny

• Rada do Spraw Uchodźców

• Rządowe Centrum Legislacji

• Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

• Urząd Zamówień Publicznych

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych

• Urząd Komitetu Integracji Europejskiej

• Rządowe Centrum Bezpieczeństwa

7.2. Ministrowie

7.2.1 Pozycja prawna

1) członek Rady Ministrów

2) naczelny organ administracji rządowej

7.2.2. Rodzaje ministrów

1) kierując działami administracji rządowej

2) wypełniający zadania wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów (ministrowie bez teki)

7.2.3. Normatywny zakres działania ministra kierującego działem wyznacza

- ustawa o działach administracji rządowej - zamknięty katalog spraw należący do danego działu

- ustawa szczególne - prokonstytucyjne

- rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów

7.2.3 Kompetencje

1. Jako członek Rady Ministrów, realizując politykę ustaloną przez Radę Ministrów:

1) współdziała z innymi członkami Rady Ministrów; 

2) nadzoruje działalność terenowych organów administracji rządowej; 

3) współdziała z samorządem terytorialnym, organizacjami społecznymi i przedstawicielstwami środowisk zawodowych i twórczych; 

4) występuje do Prezesa Rady Ministrów o powołanie zespołów międzyresortowych do wykonywania zadań wykraczających poza zakres jego działania; 

5) po zawiadomieniu Prezesa Rady Ministrów powołuje rady i zespoły, jako organy pomocnicze w sprawach należących do zakresu jego działania

2. Jako naczelny organ administracji rządowej

a) ustala w drodze obwieszczenia, wykaz jednostek organizacyjnych jemu podległych lub przez niego nadzorowanych. Obwieszczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

b) kieruje, nadzoruje i kontroluje działalność podporządkowanych organów, urzędów i jednostek. W szczególności w tym zakresie:

1) tworzy i likwiduje jednostki organizacyjne, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej; 

2) powołuje i odwołuje kierowników jednostek organizacyjnych, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej; 

3) organizuje kontrolę sprawności działania, efektywności gospodarowania oraz przestrzegania prawa przez jednostki organizacyjne.

c) nadzoruje i kontroluje działalność organów i jednostek, w stosunku do których uzyskał uprawnienia nadzorcze na podstawie przepisów ustawowych - na zasadach określonych w tych przepisach,

d) w celu dostosowania do polityki ustalonej przez Radę Ministrów zasad i kierunków działania podległych lub nadzorowanych centralnych organów administracji rządowej, innych urzędów lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, może wydawać kierownikom urzędów centralnych oraz kierownikom innych urzędów i jednostek organizacyjnych wiążące ich wytyczne i polecenia (nie mogą one dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej oraz nie mogą co do zasady dotyczyć organów, urzędów i jednostek organizacyjnych wchodzących w skład zespolonej administracji rządowej),

e) minister, do którego zakresu działania należy sprawowanie nadzoru nad określonym urzędem centralnym, przedstawia sprawy dotyczące tego urzędu na posiedzeniu Rady Ministrów. Ponadto:

1) składa Prezesowi Rady Ministrów wniosek o nadanie urzędowi centralnemu statutu; 

2) składa Prezesowi Rady Ministrów wnioski o powołanie i odwołanie kierownika urzędu centralnego; 

3) powołuje zastępców kierownika urzędu centralnego; 

4) organizuje kontrolę sprawności działania, efektywności gospodarowania oraz przestrzegania prawa w danym urzędzie centralnym,

f) wydaje rozporządzenia i zarządzenia

g) wydaje decyzje i inne akty administracyjne

7.2.4. Aparat pomocniczy

- Minister wykonuje swoje zadania przy pomocy sekretarza i podsekretarzy stanu oraz gabinetu politycznego ministra, a także ministerstwa

- Zakres czynności sekretarza i podsekretarza stanu ustala właściwy minister, zawiadamiając o tym Prezesa Rady Ministrów.

- Ministra zastępuje sekretarz stanu w zakresie przez niego ustalonym lub podsekretarz stanu, jeżeli sekretarz stanu nie został powołany.

- Rada Ministrów może powołać przy ministrze komitet doradczy i określić zakres jego zadań.

- W skład ministerstwa wchodzą komórki organizacyjne:

1) departamenty - do realizacji merytorycznych zadań ministerstwa; 

2) biura - do realizacji zadań w zakresie obsługi ministerstwa; 

3) sekretariaty - do obsługi ministra oraz komitetów, rad i zespołów; 

4) wydziały - jako komórki organizacyjne wewnątrz komórek wymienionych w pkt 1 i 2.

3. W każdym ministerstwie tworzy się w szczególności:

1) gabinet polityczny ministra; 

2) komórki organizacyjne, biura, wydziały lub wyodrębnione stanowiska do spraw:

a) prawnych,

b) informacji,

c) budżetu i finansów,

d) kadr, szkolenia i organizacji,

e) integracji europejskiej i współpracy z zagranicą,

f) informatyki,

g) zamówień publicznych,

h) administracyjno-gospodarczych,

i) obronnych,

j) kontroli, skarg i wniosków, 

k) ochrony informacji niejawnych.

l) audytu wewnętrznego.

7.3. Centralne organy administracji rządowej

7.3.1. Znaczenie

1) organy działające na obszarze całego kraju

- naczelne organy administracji rządowej

- urzędy centralne

- inne jednostki organizacyjne

2) centralne organy administracji rządowej sensu stricte

7.3.2. Organy centralne administracji rządowej sensu stricte (inaczej urzędy centralne) - działają na podstawie właściwych ustaw czy statutów nadawanych przez Prezesa Rady Ministrów w drodze rozporządzenia i regulaminów organizacyjnych nadawanych przez kierownika urzędu w drodze zarządzenia. Jest to dość liczna grupa organów, najczęściej monokratycznych (chociaż istnieją też organy kolegialne np. Centralna Komisja do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych), noszących różne nazwy: prezes, przewodniczący, szef, główny inspektor, kierownik, dyrektor generalny, dyrektor, komisja.

7.3.3. Rodzaje urzędów centralnych

• inspekcje - prowadzące kontrolę przestrzegania ustanowionych standardów w określonej dziedzinie działalności,

• urzędy regulacyjne - wydające licencje na prowadzenie różnego typu działalności i sprawdzające poprawność wykonywania warunków tych licencji,

• urzędy standaryzacyjne i certyfikacyjne,

• urzędy nadzorcze nad pewnymi sferami działalności,

• urzędy wykonujące specjalne zadania publiczne,

• urzędy świadczące usługi publiczne.

7.3.4. Usytuowanie

Z punktu widzenia hierarchii organów tzw. urzędy centralne tworzą szczebel bezpośrednio niższy w stosunku do naczelnych organów rządowych. Wszystkie organy centralne są bowiem podporządkowane organom naczelnym. To podporządkowanie określonym organom płaszczyzny rządowej jest więc w konsekwencji decydującym wyznacznikiem konkretnego miejsca tych organów w aparacie administracji centralnej. Ogólnie rzecz biorąc, usytuowanie urzędów centralnych sprowadza się do tego, że wpisane są one w struktury działów administracyjnych (ale wyłączone ze struktury ministerstw) bądź też zajmują pozycje organów wyodrębnionych z ram działów administracji, podlegając bezpośrednio przede wszystkim Prezesowi Rady Ministrów, a niekiedy - choć bardzo rzadko - Radzie Ministrów.

Stąd można także wyróżnić dwie grupy tych organów:

• organy podległe bezpośrednio Radzie Ministrów lub Prezesowi Rady Ministrów bądź nadzorowane przez te organy (np. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego, Centralna Komisja do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych),

• organy wpisane w strukturę działów administracji rządowej podległe ministrowi kierującemu danym działem administracji rządowej bądź przez niego nadzorowane (np. Komendant Główny Policji, Komendant Główny Straży Granicznej).

7.3.4. Funkcje urzędów centralnych

• współtworzenie polityki rządowej,

• wydawanie aktów prawnych,

• rozstrzyganie konkretnych spraw w drodze aktów administracyjnych,

• sprawowanie kontroli i nadzoru.

7.4. Państwowe jednostki organizacyjne

W administracji rządowej występują także państwowe jednostki organizacyjne niebędące ani ministerstwami, ani urzędami centralnymi, podległe Prezesowi Rady Ministrów. Pełnią one istotne funkcje w systemie administracji rządowej, zwłaszcza w procesie przygotowywania polityki rządu. Są to rządowe centra, np. Rządowe Centrum Studiów Strategicznych (zakończyło swoją działalność 31 marca 2006 r.) oraz Rządowe Centrum Legislacji.

7.5. Formacje uzbrojone

Specyficznymi jednostkami wykonującymi zadania administracji rządowej, zwłaszcza odnośnie do bezpieczeństwa publicznego, są formacje uzbrojone (niektóre umundurowane), powoływane przez ustawy i podległe poszczególnym ministrom. Część z nich stanowi aparat wykonawczy centralnych organów administracji rządowej, np. komendantów głównych (policja), część - np. Biuro Ochrony Rządu, Żandarmeria Wojskowa, Służba Więzienna - podlega bezpośrednio ministrom i wykonuje zadania specjalistyczne w dziedzinie bezpieczeństwa i porządku publicznego.

7.6. Inne jednostki

Zadania publiczne, za które odpowiada Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów oraz ministrowie, zwłaszcza w sferze gospodarczej i społecznej, wykonują także podmioty niemające statusu organu administracji rządowej, ale tworzone na podstawie ustawy lub ustanowione przez naczelny organ administracji rządowej w formie:

• państwowej jednostki organizacyjnej posiadającej, lub nie, osobowość prawną;

• państwowej osoby prawnej;

• jednoosobowej spółki akcyjnej Skarbu Państwa tworzonej w drodze ustawowej.

Podmioty te ustanawia się w celu wykonywania zadań państwa. Mają one charakter cywilno-

-administracyjny i różnią się między sobą strukturą organizacyjną, zasadami prowadzenia gospodarki finansowej oraz procedurami działania. Najczęściej noszą nazwy: agencja, zakład lub fundusz (np. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Narodowy Fundusz Zdrowia), organizacja, biuro, komitet, centrum. Części z tych podmiotów przysługują środki prawne właściwe dla organów państwowych (decyzje - np. ZUS), część działa za pomocą środków o charakterze cywilnoprawnym (umowy, udział własnościowy w majątku innych podmiotów).

Wiele zadań publicznych, zwłaszcza socjalnych, wykonują, na szczeblu centralnym, bezpośrednio ministerstwa lub państwowe jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną, które są dysponentami tzw. państwowych funduszy celowych. Do dysponentów tych należą m.in. minister. pracy i polityki społecznej (Fundusz Pracy, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych), prezes ZUS (Fundusz Ubezpieczeń Społecznych).

Zadania publiczne wykonują także fundacje i przedsiębiorstwa użyteczności publicznej podległe najczęściej ministrom - np. Poczta Polska (minister transportu), Lasy Państwowe (działa w nich Służba Leśna) (minister środowiska), fundacje publiczne, np. Centrum Badania Opinii Społecznej (KPRM) i inne jednostki organizacyjne, np. Krajowa Szkoła Administracji Publicznej (nadzór Prezesa RM).

Specyficzną dla wykonywania zadań publicznych jest sytuacja, kiedy w ramach przedsiębiorstwa "Lasy Państwowe" działa Straż Leśna, mająca na mocy ustawy uprawnienia do użycia środków przymusu bezpośredniego i nakładania mandatów. Strażą kieruje Główny Inspektor Straży Leśnej podporządkowany Dyrektorowi Generalnemu Lasów Państwowych. Podobnie jest w przypadku funkcjonowania Państwowej Straży Łowieckiej, Państwowej Straży Rybackiej, Służby Parku Narodowego.

7.7. Mapa administracji rządowej centralnej

a) Ministerstwo Finansów

• Bankowy Fundusz Gwarancyjny

• Centrum Kształcenia Kadr Skarbowości

• Generalny Inspektor Informacji Finansowej

• Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej i dyrektorzy Urzędów Kontroli Skarbowej

• Komitet Standardów Rachunkowości

• Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych SA

• Krajowa Izba Biegłych Rewidentów

• Ośrodek Doskonalenia Zawodowego Kadr Resortu Finansów

• Ośrodek Wypoczynkowo-Szkoleniowy "Bałtyk" w Jastrzebiej Górze

• Szef Służby Celnej i dyrektorzy izb i Urzędów celnych

• Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny

• Dyrektorzy izb skarbowych oraz naczelnicy urzędów skarbowych

b) Ministerstwo Gospodarki

• Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A.

• Główny Urząd Miar

• Urząd Regulacji Energetyki

• Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej

• Agencja Rezerw Materiałowych

• Polska Agencja Rozwoju Przedsiebiorczości

• Polskie Centrum Akredytacji

• Polska Organizacja Turystyczna

• Urząd Dozoru Technicznego

• Główny Instytut Górnictwa

• Ośrodek Studiów Wschodnich

• Morski Instytut Rybacki

c) Ministerstwo Infrastruktury

• Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego

• Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad

• Główny Inspektor Transportu Drogowego

• Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego

• Prezes Urzędu Transportu Kolejowego

• Urząd Komunikacji Elektronicznej

d) Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

• Biblioteka Narodowa

• Generalny Konserwator Zabytków

• Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

• Narodowy Instytut Fryderyka Chopina

• Polski Instytut Sztuki Filmowej

• Rada Ochrony Pamięci Walk i Meczeństwa

e) Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego

• NASK - Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa

• OPI - Ośrodek Przetwarzania Informacji

f) Ministerstwo Obrony Narodowej

• Agencja Mienia Wojskowego

• Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte

• Akademia Obrony Narodowej

• Batalion Przeciwepidemiczny

• Biuro Infrastruktury Specjalnej

• Biuro Inwestycji Łączności

• Biuro Konwentu Dziekanów

• Biuro Wojskowego Dozoru Technicznego

• Centrala Wojskowe Misje Pokojowe

• Centralna Biblioteka Wojskowa

• Centralna Wojskowa Komisja Lekarska

• Centralna Wojskowa Przychodnia Lekarska "CePeLek" - Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej

• Centralny Ośrodek Analizy Skażeń

• Centralny Ośrodek Metrologii Wojskowej

• Centralny Ośrodek Naukowej Informacji Wojskowej

• Centrum Informacyjne MON

• Centrum Informatyki i Łaczności Obrony Narodowej

• Centrum Szkolenia Wojskowych Służb Medycznych

• Dom Emeryta Wojskowego

• Dom Wojska Polskiego

• Dom Wydawniczy BELLONA

• Dowództwo Garnizonu Warszawa

• Dowództwo Marynarki Wojennej

• Dowództwo Operacyjne

• Pomorski Okręg Wojskowy

• Dowództwo Śląskiego Okręgu Wojskowego we Wrocławiu

• Dowództwo Wojsk Lądowych

• Drukarnia Wydawnictw Specjalnych Sztabu Generalnego Wojska Polskiego

• Dyżurna Służba Operacyjna Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej

• Ewangelickie Duszpasterstwo Wojskowe

• Inspektorat Ministerstwa Obrony Narodowej do spraw Bezpieczeństwa Lotów w Poznaniu

• Inspektorat Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej

• Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych

• Naczelna Prokuratura Wojskowa

• Oddział Zabezpieczenia Ministerstwa Obrony Narodowej

• Ordynariat Polowy wraz z podleglymi jednostkami organizacyjnymi

• Ośrodek Radioelektroniczny w Przasnyszu

• Polski Kontyngent Wojskowy w Islamskim Państwie Afganistanu

• Polski Kontyngent Wojskowy w Tymczasowych Siłach Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNIFIL) w Republice Libanskiej

• Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Międzynarodowych w Kosowie w Serbii i Czarnogórze, Bylej Jugoslowianskiej Republice Macedonii, Republice Albanii i Republice Bosni i Hercegowiny

• Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Rozdzielajaco-Obserwacyjnych Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNDOF) w Syryjskiej Republice Arabskiej

• Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Stabilizujacych w Republice Bosni i Hercegowiny, w Kosowie w Serbii i Czarnogórze, Bylej Jugoslowianskiej Republice Macedonii i Republice Albanii

• Polski Kontyngent Wojskowy w składzie Międzynarodowych Sił Stabilizacyjnych w Republice Iraku

• Polski Zespół Łacznikowy przy Dowództwie Komponentu Sił Lądowych NATO (JSRC CENT), Heidelberg, Niemcy

• Polski Zespół Łacznikowy przy Dowództwie Komponentu Sił Powietrznych NATO (ACC HQ NORTH), Ramstein, Niemcy

• Polski Zespół Łacznikowy przy Dowództwie Sił Sojuszniczych (JFC HQ NORTH), Brunssum, Holandia

• Polski Zespół Łacznikowy przy JHQ NORTHEAST z siedziba w Karup, Dania

• Polskie Narodowe Przedstawicielstwo Lacznikowe przy Strategicznym Dowództwie Transformacji (HQ SACT) - Norfolk

• Polskie Narodowe Przedstawicielstwo Wojskowe przy Kwaterze Głównej Sojuszniczych Sił Zbrojnych NATO w Europie (SHAPE) z siedziba w Mons, Belgia

• Polskie Przedstawicielstwo Wojskowe przy Komitetach Wojskowych Organizacji Traktatu Pólnocnoatlantyckiego i Unii Europejskiej, Bruksela, Belgia

• Redakcja Czasopism Wojskowych

• Reprezentacyjny Zespół Artystyczny Wojska Polskiego

• Stocznia Marynarki Wojennej

• Stołeczny Zarząd Infrastruktury

• Szefostwo Transportu i Ruchu Wojsk - Centrum Koordynacji Ruchu Wojsk

• Szkoła Podoficerska Marynarki Wojennej

• Szkoła Podoficerska Służb Medycznych

• Szkoły Podoficerskie Sił Powietrznych

• Szkoła Podoficerska Wojsk Lądowych w Poznaniu

• Szkoła Podoficerska Wojsk Lądowych w Toruniu

• Szkoła Podoficerska Wojsk Lądowych we Wrocławiu

• Szkoła Podoficerska Wojsk Lądowych w Zegrzu

• Wojskowa Agencja Mieszkaniowa

• Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego

• Wojskowa Drukarnia

• Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Bydgoszczy

• Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Elblągu

• Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Gdyni

• Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Koszalinie

• Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Krakowie

• Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Lublinie

• Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Łodzi

• Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Olsztynie

• Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Poznaniu

• Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Szczecinie

• Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Warszawie

• Wojskowa Prokuratura Garnizonowa we Wrocławiu

• Wojskowa Prokuratura Garnizonowa w Zielonej Górze

• Wojskowa Prokuratura Okręgowa w Warszawie

• Wojskowa Prokuratura Okręgowa w Poznaniu

• Wojskowa Wytwórnia Pieczęci

• Wojskowe Biuro Badań Historycznych

• Wojskowe Biuro Badań Socjologicznych

• Wojskowe Biuro Bezpieczeństwa Łaczności i Informatyki

• Wojskowe Biuro Zarządzania Częstotliwościami

• Wojskowe Centrum Aktywizacji Zawodowej

• Wojskowe Centrum Normalizacji, Jakości i Kodyfikacji

• Wojskowe Przedsiębiorstwo Handlowe

• Wojskowe Zakłady Elektroniczne

• Wojskowe Zakłady Graficzne

• Wojskowe Zakłady Inżynieryjne w Dęblinie

• Wojskowe Zakłady Kartograficzne

• Wojskowe Zakłady Mechaniczne S.A. w Siemianowicach Śląskich

• Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne Nr 5

• Wojskowe Zakłady Uzbrojenia Nr 2

• Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii

• Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii im. gen. Karola Kaczkowskiego

• Wojskowy Instytut Łączności

• Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej

• Wojskowy Instytut Medyczny

• Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia

• Wojskowy Instytut Techniki Inżynieryjnej

• Wojskowy Instytut Techniki Pancernej i Samochodowej

• Wojskowy Ośrodek Badawczo-Wdrożeniowy Służby Mundurowej

• Wojskowy Ośrodek Badawczo-Wdrożeniowy Służby Żywnościowej

• Wojskowy Ośrodek Farmacji i Techniki Medycznej w Celestynowie

• Wojskowy Zarząd Infrastruktury w Poznaniu

• Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych

• Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych

• Zakład Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego

• Zakład Systemów Jakości i Zarządzania

• Komenda Główna Żandarmerii Wojskowej

• Dowództwo Sił Powietrznych w Warszawie

• Biuro Wojskowej Inspekcji Gospodarki Energetycznej

g) Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

• Ochotnicze Hufce Pracy

• Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

• Urząd do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych

h) Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

• Agencja Nieruchomości Rolnych

• Agencja Nieruchomości Rolnych - Biuro Prezesa

• Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

• Agencja Rynku Rolnego

• Centralna Biblioteka Rolnicza im. Michała Oczapowskiego

• Centralne Laboratorium Chłodnictwa

• Centralne Laboratorium Przemysłu Ziemniaczanego

• Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych

• Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Gastronomicznego i Artykułów Spożywczych w Łodzi

• Centrum Doradztwa Rolniczego

• Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykulów Rolno-Spożywczych

• Główny Inspektor Ochrony Roslin i Nasiennictwa

• Główny Lekarz Weterynarii

• Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego

• Instytut Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa

• Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy

• Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie

• Instytut Maszyn Spożywczych

• Instytut Melioracji i Użytków Zielonych

• Instytut Mleczarstwa

• Instytut Ochrony Roślin

• Instytut Przemysłu Cukrowniczego

• Instytut Przemysłu Mięsnego i Tłuszczowego

• Instytut Roślin i Przetworów Zielarskich

• Instytut Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza

• Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa

• Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy

• Instytut Warzywnictwa im. Emila Chroboczka

• Instytut Zootechniki

• Krajowa Stacja Chemiczno-Rolnicza

• Krajowe Centrum Hodowli Zwierząt

• Państwowy Instytut Weterynaryjny - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach

• Polski Klub Wyścigów Konnych

• Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

• Okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego

• Okręgowy Inspektorat Rybołówstwa Morskiego w Gdyni

• Okręgowy Inspektorat Rybołówstwa Morskiego w Szczecinie

• Okręgowy Inspektorat Rybołówstwa Morskiego w Słupsku

i) Ministerstwo Skarbu Państwa

• Agencja Nieruchomości Rolnych

• Polska Agencja Prasowa S.A.

• Agencja Rozwoju Przemysłu S.A.

• Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa

j) Ministerstwo Sportu i Turystyki

• Centralny Ośrodek Sportu

• Instytut Sportu

• Polska Organizacja Turystyczna

• Instytut Turystyki w Warszawie

k) Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji

• Biuro Ochrony Rządu

• Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego

• Centrum Personalizacji Dokumentów

• Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe

• Inspekcja Sanitarna Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

• Instytut Technicznych Wyrobów Włókienniczych "Moratex" w Łodzi

• Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej

• Komendant Główny Policji

• Komendant Główny Straży Granicznej

• Mazurska Służba Ratownicza

• Prezes Wyższego Urzędu Górniczego

• Szef Obrony Cywilnej Kraju

• Szkoła Główna Służby Pożarniczej

• Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe

• Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe

• Wyższa Szkoła Policji

• Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

• Zarząd Zasobów Mieszkaniowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

• Szef Urzędu do spraw Cudzoziemców

• Główny Geodeta Kraju

l) Ministerstwo Spraw Zagranicznych

• Dom Dzieci Pracowników Służby Zagranicznej

• Instytut Europy Środkowo-Wschodniej

• Instytut Zachodni - Instytut Naukowo-Badawczy im. Zygmunta Wojciechowskiego

• Polski Instytut Spraw Międzynarodowych

• Instytuty Polskie (20)

• Konsulaty Rzeczypospolitej Polskiej (139)

• Konsulaty Generalne Rzeczypospolitej Polskiej (47)

• Stałe Przedstawicielstwa Rzeczypospolitej Polskiej (7)

• Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej (96)

• Władza Wdrażająca Programy Europejskie

ł) Ministerstwo Sprawiedliwości

• Prokuratura Krajowa

• Instytut Wymiaru Sprawiedliwości

• Instytut Ekspertyz Sądowych im. prof. dr. Jana Sehna

• Centralny Zarząd Służby Więziennej

• Biuro Informacyjne Krajowego Rejestru Karnego

m) Ministerstwo Środowiska

• Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej - Wrocław

• Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej - Warszawa

• Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej - Szczecin

• Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej - Poznań

• Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej - Kraków

• Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej - Gliwice

• Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej - Gdański

• Parki Narodowe (23)

• Państwowy Instytut Geologiczny

• Państwowe Gospodarstwo Leśne "Lasy Państwowe"

• Państwowa Agencja Atomistyki

• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

• Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej

• Instytut Ochrony Środowiska

• Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej

• Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych

• Instytut Badawczy Leśnictwa

• Główny Konserwator Przyrody

• Główny Inspektorat Ochrony Środowiska

• Główny Geolog Kraju

• Centrum Informacji o Środowisku

• Centralny Ośrodek Doskonalenia Kadr Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

• Biuro Nasiennictwa Leśnego

• Prezes Wyższego Urzędu Górniczego

• Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska

n) Ministerstwo Zdrowia

• Akademie Medyczne (7)

• Główny Inspektor Sanitarny

• Główny Inspektor Farmaceutyczny

• Inspektor do spraw Substancji i Preparatów Chemicznych

• Narodowy Fundusz Zdrowia

• Regionalne Centra Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (21)

7.8. Wojewoda

7.8.1. Funkcje wojewody: 

1) przedstawiciel Rady Ministrów w województwie; 

2) zwierzchnik rządowej administracji zespolonej w województwie; 

3) organ rządowej administracji zespolonej w województwie; 

4) organ nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego i ich związków pod względem legalności; 

5) reprezentant Skarbu Państwa; 

6) organem wyższego stopnia w rozumieniu ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm. ). 

7.8.2. Domniemanie właściwości

Wojewoda - organ administracji rządowej w województwie, do którego właściwości należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie niezastrzeżone w odrębnych ustawach do właściwości innych organów tej administracji.

7.8.3. Podległość

- wojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej

- Prezes Rady Ministrów kieruje działalnością wojewody, w szczególności wydając w tym zakresie wytyczne i polecenia, żądając przekazania sprawozdań z działalności wojewody oraz dokonując okresowej oceny jego pracy. 

- Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością wojewody na podstawie kryterium zgodności jego działania z polityką Rady Ministrów. 

- Minister właściwy do spraw administracji publicznej sprawuje nadzór nad działalnością wojewody na podstawie kryterium zgodności jego działania z powszechnie obowiązującym prawem, a także pod względem rzetelności i gospodarności. 

- wojewoda jest obowiązany do udzielania właściwemu ministrowi lub centralnemu organowi administracji rządowej, w wyznaczonym terminie, żądanych przez niego informacji i wyjaśnień. 

- spory między wojewodami oraz między wojewodą a członkiem Rady Ministrów lub centralnym organem administracji rządowej rozstrzyga Prezes Rady Ministrów.

- Prezes Rady Ministrów może upoważnić ministra właściwego do spraw administracji publicznej do wykonywania, w jego imieniu, przysługujących mu wobec wojewody uprawnień, z wyjątkiem powoływania i odwoływania wojewody oraz rozstrzygania sporów między wojewodą a członkiem Rady Ministrów lub centralnym organem administracji rządowej.

7.8.4. Wicewojewodowie

- wojewoda wykonuje zadania przy pomocy wicewojewody albo I i II wicewojewody. 

- wicewojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody.

- wojewoda określa, w formie zarządzenia, zakres kompetencji i zadań wykonywanych przez wicewojewodów. 

-jeżeli wojewoda nie pełni obowiązków służbowych, zakres zastępstwa wicewojewody, a w przypadku powołania dwóch wicewojewodów - I wicewojewody, rozciąga się na wszystkie kompetencje wojewody. 

7.8.5. Aparat pomocniczy

- wojewoda wykonuje zadania przy pomocy urzędu wojewódzkiego oraz organów rządowej administracji zespolonej w województwie. 

- w celu usprawnienia działania organów rządowej administracji zespolonej w województwie wojewoda może tworzyć delegatury urzędu wojewódzkiego.

- wojewoda nadaje urzędowi wojewódzkiemu statut podlegający zatwierdzeniu przez Prezesa Rady Ministrów.. Statut jest ogłaszany w wojewódzkim dzienniku urzędowym. 

- w skład urzędu wojewódzkiego wchodzą komórki organizacyjne: 

1) wydziały - do realizacji merytorycznych zadań urzędu; 

2) biura - do realizacji zadań w zakresie obsługi urzędu; 

3) oddziały jako komórki organizacyjne wewnątrz komórek wymienionych w pkt 1 i 2. 

- statut urzędu wojewódzkiego określa w szczególności: 

1) nazwę i siedzibę urzędu; 

2) nazwy stanowisk dyrektorów wydziałów; 

3) nazwy wydziałów oraz innych komórek organizacyjnych urzędu; 

4) zakresy działania wydziałów i innych komórek organizacyjnych urzędu oraz, jeżeli odrębne ustawy tak stanowią, zakres kompetencji przypisanych określonym w ustawach stanowiskom lub funkcjom urzędowym; 

5) nazwy, siedziby i zakresy działania delegatur, o których mowa w art. 14; 

6) inne sprawy istotne dla organizacji i funkcjonowania urzędu. 

- wykaz jednostek organizacyjnych podporządkowanych wojewodzie lub przez niego nadzorowanych stanowi załącznik do statutu urzędu wojewódzkiego. 

- szczegółową organizację oraz tryb pracy urzędu wojewódzkiego określa regulamin ustalony przez wojewodę w drodze zarządzenia.

- w przypadkach uzasadnionych szczególnymi potrzebami wojewoda może ustanowić, na czas oznaczony, swojego pełnomocnika do prowadzenia spraw w zakresie określonym w pełnomocnictwie. 

- wojewoda może tworzyć zespoły doradcze. 

- wojewoda może upoważnić na piśmie pracowników urzędu wojewódzkiego, niezatrudnionych w urzędach obsługujących inne organy rządowej administracji zespolonej w województwie, do załatwiania określonych spraw w jego imieniu i na jego odpowiedzialność, w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji administracyjnych, postanowień i zaświadczeń, z tym że upoważnienie nie może dotyczyć wstrzymania egzekucji administracyjnej.

- wojewoda może powierzyć prowadzenie, w jego imieniu, niektórych spraw z zakresu swojej właściwości jednostkom samorządu terytorialnego lub organom innych samorządów działających na obszarze województwa, kierownikom państwowych i samorządowych osób prawnych oraz innych państwowych jednostek organizacyjnych funkcjonujących w województwie. Powierzenie następuje na podstawie porozumienia wojewody odpowiednio z organem wykonawczym jednostki samorządu terytorialnego, właściwym organem innego samorządu lub kierownikiem państwowej i samorządowej osoby prawnej albo innej państwowej jednostki organizacyjnej. Porozumienie, wraz ze stanowiącymi jego integralną część załącznikami, podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. 

7.8.6. Zadania wojewody jako przedstawiciela rządu

1) dostosowuje do miejscowych warunków cele polityki Rady Ministrów oraz, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach, koordynuje i kontroluje wykonanie wynikających stąd zadań; 

2) zapewnia współdziałanie wszystkich organów administracji rządowej i samorządowej działających w województwie i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków, na zasadach określonych w odrębnych ustawach; 

3) dokonuje oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego województwa, opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy; 

4) wykonuje i koordynuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa oraz zarządzania kryzysowego, wynikające z odrębnych ustaw; 

5) przedstawia Radzie Ministrów, za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa; 

6) wykonuje inne zadania określone w odrębnych ustawach oraz ustalone przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów;

7) reprezentuje Radę Ministrów na uroczystościach państwowych i w czasie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych; 

8) współdziała z właściwymi organami innych państw oraz międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych, na zasadach określonych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych. 

7.8.7. Kompetencje wojewody jako przedstawiciela rządu

-  wojewoda może wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej działające w województwie, a w sytuacjach nadzwyczajnych, o których mowa w art. 22 pkt 2, obowiązujące również organy samorządu terytorialnego. O wydanych poleceniach wojewoda niezwłocznie informuje właściwego ministra.  Polecenia nie mogą dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej, a także nie mogą dotyczyć czynności operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych oraz czynności z zakresu ścigania wykroczeń. Właściwy minister może wstrzymać wykonanie poleceń, wydanych organom niezespolonej administracji rządowej i wystąpić z wnioskiem do Prezesa Rady Ministrów o rozstrzygnięcie sporu, przedstawiając jednocześnie stanowisko w sprawie. 

- wojewoda w zakresie zadań administracji rządowej realizowanych w województwie ma prawo żądania od organów administracji rządowej działających w województwie bieżących informacji i wyjaśnień o ich działalności, w tym w sprawach prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego. 

- z uwzględnieniem przepisów o ochronie informacji niejawnych lub innych tajemnic prawnie chronionych wojewoda ma prawo wglądu w tok każdej sprawy prowadzonej w województwie przez organy administracji rządowej, a także przez organy samorządu terytorialnego w zakresie zadań przejętych na podstawie porozumienia lub zadań zleconych. 

- wojewoda może, w drodze decyzji administracyjnej, wstrzymać egzekucję administracyjną. Wstrzymanie egzekucji administracyjnej, może nastąpić w szczególnie uzasadnionych przypadkach, na czas określony, i może dotyczyć czynności każdego organu prowadzącego egzekucję administracyjną. O wstrzymaniu egzekucji administracyjnej wojewoda informuje ministra właściwego w sprawie postępowania, w związku z którym toczy się egzekucja administracyjna. Wstrzymanie przez wojewodę egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze pieniężnym może być dokonane w odniesieniu do tej samej należności tylko jednorazowo, na okres nie dłuższy niż 30 dni. O wstrzymaniu egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze pieniężnym, wojewoda niezwłocznie zawiadamia również ministra właściwego do spraw finansów publicznych, z podaniem przyczyny jej wstrzymania. 

7.8.8. Uprawnienia kontrolne wojewody

- wojewoda kontroluje: 

1) wykonywanie przez organy rządowej administracji zespolonej w województwie zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych, ustaleń Rady Ministrów oraz wytycznych i poleceń Prezesa Rady Ministrów; 

2) wykonywanie przez organy samorządu terytorialnego i inne podmioty zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej. 

- wojewoda w szczególnie uzasadnionych przypadkach może kontrolować sposób wykonywania przez organy niezespolonej administracji rządowej działające w województwie zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych. 

- kontrola ma na celu ustalenie stanu faktycznego w zakresie działalności organów poddanych kontroli, rzetelne jego udokumentowanie i dokonanie oceny wykonywanej działalności pod względem: 

1) legalności, gospodarności, celowości i rzetelności - w odniesieniu do działalności organów administracji rządowej oraz innych podmiotów; 

2) legalności, gospodarności i rzetelności - w odniesieniu do działalności organów samorządu terytorialnego.

- kontrolę zarządza wojewoda lub upoważniony przez niego do zarządzenia kontroli kierownik komórki organizacyjnej właściwej do spraw kontroli urzędu wojewódzkiego..

- kontrola może być prowadzona jako: 

1) kompleksowa, która obejmuje całą działalność podmiotu kontrolowanego; 

2) problemowa, która obejmuje wybrane zagadnienia z działalności podmiotu kontrolowanego; 

3) sprawdzająca, która obejmuje sprawdzenie sposobu wykorzystania uwag i wykonania wniosków z wcześniejszych kontroli; 

4) doraźna, która obejmuje zbadanie zagadnień wskazanych przez zarządzającego kontrolę; 

5) koordynowana, która obejmuje te same zagadnienia w kilku podmiotach kontrolowanych. 

7.8.9. Wojewoda jako zwierzchnik rządowej administracji zespolonej w województwie

1) kieruje nią i koordynuje jej działalność; 

2) kontroluje jej działalność; 

3) zapewnia warunki skutecznego jej działania; 

4) ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania. 

- organy rządowej administracji zespolonej w województwie przekazują wojewodzie informacje o wynikach prowadzonych, na podstawie odrębnych ustaw, kontroli ich dotyczących.

- płaszczyzny zespolenia:

1) organizacyjna

2) kompetencyjna

3) osobowa

4) budżetowa

7.9. Administracja zespolona w województwie

- organy rządowej administracji zespolonej w województwie wykonują swoje zadania i kompetencje przy pomocy urzędu wojewódzkiego, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej. 

- szczegółową organizację rządowej administracji zespolonej w województwie określa statut urzędu wojewódzkiego. 

- do obsługi zadań organów rządowej administracji zespolonej nieposiadających własnego aparatu pomocniczego tworzy się w urzędzie wojewódzkim wydzielone komórki organizacyjne. 

- regulaminy urzędów obsługujących organy rządowej administracji zespolonej są zatwierdzane przez wojewodę. 

- w celu usprawnienia działania organów rządowej administracji zespolonej w województwie wojewoda może tworzyć delegatury urzędów je obsługujących.

- administracja zespolona w województwie dolnośląskim

• Dolnośląski Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej

• Dolnośląski Komendant Wojewódzki Policji

• Dolnośląski Kurator Oświaty

• Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków

• Dolnośląski Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

• Dolnośląski Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa

• Dolnośląski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny

• Dolnośląski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska

• Dolnośląski Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej

• Dolnośląski Wojewódzki Lekarz Weterynarii

• Dolnośląski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego

• Dolnośląski Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego

• Dolnośląski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego

- Przy Wojewodzie Dolnośląskim działają, realizując zadania określone w odrębnych przepisach:

• Wojewódzka Rada Ochrony Przyrody

• Wojewódzki Komitet Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa  

• Wojewódzki Zespół Zarządzania Kryzysowego

• Wojewódzka Komisja Do Spraw Ocen Oddziaływania Na Środowisko

• Dolnośląska Rada Kombatantów i Osób Represjonowanych

- Jednostki Podporządkowane Wojewodzie:

• Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Rybackiej we Wrocławiu

• Państwowy Zakład Budżetowy "Stawy Milickie" z siedzibą w Rudzie Sułowskiej

• Dolnośląskie Centrum Zdrowia Publicznego we Wrocławiu

• Dolnośląski Urząd Wojewódzki we Wrocławiu - Zakład Obsługi Urzędu

7.10. Organy administracji niezespolonej

1) dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień; 

2) dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych; 

3) dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej; 

4) dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych; 

5) dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar; 

6) dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych; 

7) dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej; 

8) dyrektorzy urzędów morskich; 

9) dyrektorzy urzędów statystycznych; 

10) dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej; 

11) graniczni i powiatowi lekarze weterynarii; 

12) komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci placówek i dywizjonów Straży Granicznej; 

13) okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego; 

14) państwowi graniczni inspektorzy sanitarni; 

15) regionalni dyrektorzy ochrony środowiska. 

- ustanowienie organów niezespolonej administracji rządowej może następować wyłącznie w drodze ustawy, jeżeli jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem działania przekraczającym obszar jednego województwa.

- organy niezespolonej administracji rządowej działające w województwie są obowiązane do składania wojewodzie rocznych informacji o swojej działalności w województwie, do końca lutego każdego roku. W przypadku gdy obszar działalności organu przekracza obszar jednego województwa, informację, składa się wszystkim właściwym wojewodom. 

7.11. Zespolenie powiatowych służb inspekcji i straży

- kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży wykonują określone w ustawach zadania i kompetencje przy pomocy jednostek organizacyjnych - komend i inspektoratów.

- jednostki organizacyjne stanowiące aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży może tworzyć, przekształcać i likwidować wojewoda, na wniosek starosty, zaopiniowany przez właściwego kierownika zespolonej służby, inspekcji lub straży wojewódzkiej, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Jednostki organizacyjne, o których mowa powyżej, z wyjątkiem jednostek organizacyjnych Policji, są powiatowymi jednostkami budżetowymi w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1014, z późn. zm.).

- starosta jest zwierzchnikiem powiatowych służb, inspekcji i straży.

- starosta sprawując zwierzchnictwo w stosunku do powiatowych służb, inspekcji i straży:

1) powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek, w uzgodnieniu z wojewodą, a także wykonuje wobec nich czynności w sprawach z zakresu prawa pracy, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej,

2) zatwierdza programy ich działania,

3) uzgadnia wspólne działanie tych jednostek na obszarze powiatu,

4) w sytuacjach szczególnych kieruje wspólnymi działaniami tych jednostek,

5) zleca w uzasadnionych przypadkach przeprowadzenie kontroli.

Wykład - Ustrój administracji rządowej - dr Cezary Kociński

---